EN OKPINEIΣ A ENEΣ. αποµακρυσµένα κύτταρα > επικοινωνούν µέσω > έκκρισης χηµικών µηνυµάτων

Transcript

1 EN OKPINEIΣ A ENEΣ Σε τοπικό επίπεδο > τα κύτταρα επικοινωνούν µέσω > µορίων επιφανείας & µε χασµατικές ενώσεις αποµακρυσµένα κύτταρα > επικοινωνούν µέσω > έκκρισης χηµικών µηνυµάτων υπάρχουν 4 τύποι έκκρισης αυτοκρινής έκκριση > κύτταρο παράγει χηµικό διαβιβαστή που δρά > σε υποδοχείς εκκρίνει ίδιου κυττάρου παρακρινής έκκριση > εκκρινόµενοι χηµικοί διαβιβαστές δρούν > σε γειτονικά κύτταρα ενδοκρινής έκκριση > χηµικοί διαβιβαστές µέσω κυκλοφορίας αίµατος > σε ιστούς αποµακρυσµένους συναπτική έκκριση > άµεση επικοινωνία κυττάρων που συνδέονται µε συνάψεις (νευρικό σύστηµα) χηµικές διαβιβαστικές > ουσίες παράγωγα αµινοξέων > αδρεναλίνη - νοραδρεναλίνη - θυροξίνη µικρά πεπτίδια > εγκεφαλίνη - βαζοπρεσίνη - εκλυτική ορµόνη της θυρεοτροπίνης πρωτεΐνες > NGF - EGF - TSH - ινσουλίνη - παραθορµόνη στεροειδή > κορτιζόλη - προγεστερόνη - οιστραδιόλη - τεστοστερόνη είναι υδατοδιαλυτές ουσίες > διαχέονται ελεύθερα & αλληλεπιδρούν µε πρωτεϊνικό υποδοχέα κυτ. επιφάνειας είναι υδρόφοβες ουσίες > µεταφέρονται µε ειδικές πρωτεΐνες - περνούν κυτ. µεµβράνη κυτ. στόχων & αλληλεπιδρούν µε υποδοχείς µέσα στο κύτταρο Eνδοκρινικά κύτταρα > κύρια λειτοργία η έκκριση χηµικών διαβιβαστικών ουσιών αφορούν 3 ανατοµικές κατανοµές σχηµατίζουν εξειδικευµένο όργανο > ενδοκρινής αδένας (π.χ. επινεφρίδιο) µικρές µεµονωµένες οµάδες µέσα σε ένα όργανο > όργανα διπλής λειτουργίας (π.χ. ωοθήκες) 255

2 διάσπαρτα σε επιθηλιακούς ιστούς > διάχυτο νευροενδοκρινικό σύστηµα (π.χ. γαστρεντερικό σύστηµα) Xαρακτηριστικά ενδοκρινικών κυτ. που σχετίζονται µε την λειτουργία τους περιέχουν κυστίδια >που περιβάλλονται από µεµβράνη φέρουν χηµικό διαβιβαστή > η έκκριση γίνεται µε εξωκυττάρωση έξω από το κύτταρο µε ανοσοϊστοχηµικές χρώσεις αναγνωρίζονται τα ειδικά νευροενδοκρινικά κοκκία είναι αγγειοβριθείς ιστοί > διευκολύνοντας την ταχεία διέλευση προϊόντων > στην κυκλοφορία του αίµατος εκκριτικός πόλος ενδοκρινικών κυτ. > κοντά στο τοίχωµα του τριχοειδούς αγγείου ουσίες που εκκρίνονται µε αυτοκρινή - παρακρινή τρόπο > δρούν τοπικά συνδεόµενες µε κυτ. υποδοχείς αποδοµούνται γρήγορα > περιορίζοντας τη δράση τους ενδοκρινικοί διαβιβαστές > δρούν αργά διότι πρέπει να εισέλθουν µέσα στην κυκλοφορία αίµατος > & να επιδράσουν σε κύτ. στόχους εκκρίνουν αµίνες > µε κοινά µεταβολικά χαρακτηριστικά πρός την πρόσληψη αµινών ή πεπτίδια (κύτταρα APUD) & µετέπειτα αποκαρβοξυλίωση τους κατά τη διαδικασία σύνθεσης ορµονών κυτ. που περιέχουν κοκκία µε > συγκεκριµένη οµάδα ειδικών µεταβολικών ισοενζύµων & δοµικών πρωτεϊνών > ανιχνεύονται ιστοχηµικά Yπόφυση > είναι ενδοκρινής αδένας µε πολλαπλό λειτουργικό ρόλο σχήµατος φασολιού κάτω από τον εγκέφαλο περιβάλλεται από οστό της βάσης του κρανίου > τουρκικό εφίππιο διαιρείται σε 2 τµήµατα πρόσθιο λοβό υπόφυσης (αδενοϋπόφυση) > ιστός επιθηλιακής προέλευσης υποδιαιρείται σε 3 µοίρες άπω µοίρα (µεγαλύτερη) διάµεση µοίρα (λεπτή) χοανική µοίρα (περιβάλλει το µίσχο) οπίσθιο λοβό υπόφυσης (νευροϋπόφυσης) > αποτελείται από νευρικές ίνες & νευρογλοιακά κυτ. 256

3 υποδιαιρείται σε 3 µοίρες νευρική µοίρα χοάνη ή µίσχο υπόφυσης µέση εξοχή πρόσθιος λοβός υπόφυσης > προέρχεται από ενδοδερµικής προέλευσης θύλακο Rathke οπίσθιος λοβός υπόφυσης > προς τα κάτω προέκταση αναπτυσσόµενου υποθαλάµου Aγγείωση της υπόφυσης > διαθέτει ειδικό δίκτυο (υποφυσιακό πυλαίο σύστηµα) µεταφέρει ορµόνες υποθαλάµου > επάγουν ή αναστέλουν την ορµονική έκκριση από τον πρόσθιο λοβό της υπόφυσης διατρέχουν το µίσχο (πρόσθιος λοβός) ευάλωτος σε τραυµατισµό > νέκρωση λοβού & διακοπή ενδοκρινικής λειτουργίας πρόσθιος λοβός υπόφυσης > διάταξη ενδοκρινικών κυτ. σε µικρές οµάδες γύρο από λεπτό δίκτυο τριχοειδών (φέρει αίµα από υποθάλαµο) µεταφέροντας ορµόνες αναστολής ή έκκρισης ορµονών µέσα στο φλεβικό τριχοειδικό δίκτυο το οποίο εκβάλλει στις υποφυσιακές φλέβες στον καρωτιδικό φλεβώδη κόλπο στη συστηµατική κυκλοφορία περιέχει 5 τύπους κυτ. > µε ποκίλη κατανοµή & την ίδια υπερµικροσκοπική δοµή σωµατοτρόπα κυτ. > εκκρίνουν αυξητική ορµόνη γαλακτοτρόπα κυτ. > εκκρίνουν προλακτίνη κορτικοτρόπα κυτ. > εκκρίνουν φλοιοεπινεφριδιοτρόπο ορµόνη, β - λιποτροπίνη α - µελανοτροπίνη, β - ενδορφίνη θυρεοειδοτρόπα κυτ. > εκκρίνουν θυρεοειδοτρόπο ορµόνη γοναδοτρόπα κυτ. > εκκρίνουν ωοθυλακιοτρόπο, ωχρινοποιητική ορµόνη 257

4 ιάµεση µοίρα > µεταξύ άπω µοίρας & της νευροϋπόφυσης αποτελείται από αδενόµορφους κυψελιδωτούς σχηµατισµούς που επενδύονται > από κυβοειδές επιθήλιο παράγουν κορτικοτρόπες ορµόνες Xοανική µοίρα > αποτελεί πρός άνω επέκταση του προσθίου λοβού λεπτή στιβάδα κυβοειδών επιθ. κυτ. > περιβάλλει δακτυλιοειδώς µίσχο περισσότερα είναι γοναδοτρόπα φωλεές από πλακώδη κυτ. > δυνατόν να σχηµατίσουν κύστεις ή όγκους οπίσθιος λοβός υπόφυσης > συνέχεια υποθαλάµου µέσα στο µίσχο & το τουρκικό εφίππιο εκκρίνει ωκυτοκίνη - αντιδιουρητική ορµόνη αποτελείται από > νευράξονες κυτ. παρακοιλιακού & υπεροπτικού πυρήνα υποθαλάµου & από στηρικτικά νευρογλοιακά κυτ. (υποφυσιοκύτταρα) νευράξονες καταλήγουν σε τριχοειδικό δίκτυο πρόσθιου λοβού Yποθάλαµος > συντονίζει αλληλεπίδραση νευρικού & ενδοκρινικού συστήµατος είναι περιοχή του εγκεφάλου που αποτελείται από οµάδες νευρώνων εκκρίνουν > ορµόνες εκλυτικές ανασταλτικές µεταφέρονται στην υπόφυση εξειδικευµένο σύστηµα αιµοφόρων αγγείων > νευροενδοκρινικά κυτ. πρόσθιου λοβού νευράξονες από τον υποθάλαµο σχηµατίζουν τον µίσχο > καταλήγουν οπίσθιο λοβό Kωνάριο > κάτω από το οπίσθιο πέρας µεσολοβίου εγκεφάλου (επίφυση) πεπλατυσµένη κωνοειδής δοµή καλύπτεται από λεπτοµήνιγγες αποτελείται από λόβια > διαχωρίζονται µε διαφράγµατα περιέχουν αµύελες νευρικές ίνες αιµοφόρα αγγεία 258

5 2 κύριοι τύποι κυττάρων επιφυσιοκύτταρα > µοιάζουν µε νευρώνες παράγουν µελανοτονίνη > επάγει ρυθµικές µεταβολές στην έκκριση ορµονών έχουν ηωσινόφιλο κυτταρόπλασµα υποστρόγγυλο - βαθυχρωµατικό πυρήνα συχνά σχηµατίζουν ροζέτες νευρογλοιακά κυτ. > διπολικά - επιµήκη κυτ. µεταξύ των φωλεών επιφυσιοκυττάρων εναπόθεση Ca 2+ > ακτινολογικός προσδιορισµός µέσης γραµµής κρανίου νευρώνεται από συµπαθητικό & παρασυµπαθητικό νευρικό σύστηµα Θυρεοειδής > εκκρίνει τη θυροξίνη > ρόλο στη ρύθµιση βασικού µεταβολισµού καλσιτονίνη > επιδρά στην οµοιόσταση του Ca 2+ αποτελείται από 2 πλάγιους λοβούς > πρόσθιο τµήµα τραχήλου εκατέρωθεν θυρεοειδούς χόνδρου & της άνω µοίρας της τραχείας ενώνονται στους κάτω πόλους > µε τον ισθµό αφορίζεται από λεπτή κολλαγονώδη κάψα > εξορµούν διαφράγµατα που χωρίζουν το παρέγχυµα σε ακανόνιστα λόβια Eµβρυολογικά > αναπτύσσεται από ενδοδερµική προσεκβολή στη ρίζα γλώσσας (θυρεογλωσσικός πόρος) που ατροφεί αφήνοντας οζίδιο θυρεοειδικού ιστού Tο αδενικό στοιχείο αποτελείται από > επιθήλιο που διατάσσεται σε σφαιρικές δοµικές µονάδες τα θυλάκια επενδύονται από στιβάδα εξειδικ. επιθ. κυτ.> σε βασική µεµβράνη σχηµατίζουν αυλό > πληρούται από θυρεοειδικό κολλοειδές που αποτελεί ηωσινόφιλο οµοιογενές > υλικό πλούσιο σε πρωτεϊνούχο θυρεοσφαιρίνη ιωδιούχος γλυκοπρωτεΐνη αποτελεί µέσο αποθήκευσης της θυροξίνης 259

6 το µέγεθος του θυλακίου > εξαρτάται από τη λειτουργική φάση > έκκρισης ή αποθήκευσης ενεργός εκκριτική φάση > E αυξάνει περισσότερο εµφανή ελεύθερα ριβοσώµατα συσκευή Golgi µεγεθύνεται µικρολάχνες επιφανείας αυξάνουν σε αριθµό - επιµηκύνονται εµφανίζουν ενδοκυτταροπλασµατικά σταγονίδια (κολλοειδές) Tα χαµηλά επίπεδα θυροξίνης στο αίµα διεγείρουν τον υποθάλαµο να παράγει TRH > επάγει την έκκριση TSH (υπόφυση) > ενεργοποιεί την σύνθεση - αποδόµηση της θυρεοσφαιρίνης > µε αποτέλεσµα την έκλυση θυροξίνης C- κύτταρα > παράγουν καλσιτονίνη > που αναστέλλει απορρόφηση Ca 2+ από τα οστά βρίσκονται διάσπαρτα - ανάµεσα των θυρεοειδικών θυλακίων ή αθροίζονται σε µικρές οµάδες στο τοίχωµα ενός θυλακίου ή σε µεγαλύτερες οµάδες στο διάµεσο χώρο µεταξύ θυλακίων είναι µικρά κύτταρα αραιοχρωµατικά αναγνωρίζονται ανοσοϊστοχηµικά > τα νευροεκκριτικά κοκκία Παραθυρεοειδείς > εκκρίνουν την παραθορµόνη > συµβάλλει > οµοιόσταση του Ca 2+ είναι τουλάχιστον 4 αδένες µικροί ενδοκρινείς αδένες καστανόφαιης χροιάς ωοειδούς σχήµατος ή αποπλατυσµένοι µέγεθος ποικίλλει ανάλογα µε > ηλικία & τη µεταβολική κατάσταση εντοπίζονται στο τράχηλο > περιοχή θυρεοειδούς προέρχονται από 3-4 βραγχιακό θύλακο στο ενήλικο υγιές άτοµο > περιβάλλονται από λεπτή ινώδη κάψα αποτελούνται από 3 τύπους κυτ. κύρια κυτ. οξύφιλα κυτ. λιποκύτταρα λιποκύτταρα > εµφανίζονται κατά την εφηβεία αυξάνουν σε αριθµό µέχρι ηλικία των 40 ετών δυνατόν να µειωθούν στις µεγάλες ηλικίες σχηµατίζουν στρώµα όπου τα κύρια & τα οξύφιλα κυτ. διατάσσονται σε δοκίδες & φωλεές κοντά σε λεπτό τριχοειδικό δίκτυο αγγείων κύρια κύτταρα > έχουν σφαιρικό σχήµα πυρήνα µικρό υποστρόγγυλο βαθυχρωµατικό 260

7 κεντρικά τοποθετηµένο κυτταρόπλασµα αραιοχρωµατικό ροδίζον φυσαλλιδώδες > λόγω περιεχοµένου σε γλυκογόνο & λιπίδια Yπερµικροσκοπικά χαρακτηριστικά > εξαρτώνται από την λειτουργική τους κατάσταση περιέχουν νευροενδοκρινικά κοκκία περιβάλλονται από µεµβράνη διατάσσονται στη περιφέρεια κυτ. σε φάση σύνθεσης > εµφανές αδρό E ενεργός συσκευή Golgi σε φάση ηρεµίας > παρόντα τα κοκκία µικρή Golgi - λιγότερο αδρό E κοκκία γλυκογόνου σταγονίδια λίπους Σε υγιές ενήλικο άτοµο > µε φυσιολογική οµοιόσταση Ca 2+ > 80 % κυτ. σε φάση ηρεµίας σε καταστάσεις υπερασβεστιαιµίας > 100 % κυτ. σε ηρεµία µε πολυάριθµα σταγονίδια λίπους τα κύρια κυτ. που συνθέτουν & εκκρίνουν ορµόνη > στο L/ M > έχουν ροδίζον κυτταρόπλασµα απουσία µικρών σταγονιδίων λίπους οξύφιλα κύτταρα > είναι µεγαλύτερα κυτταρόπλασµα ηωσινόφιλο κοκκώδες (άφθονα µιτοχόνδρια) µεγάλα ενεργά µιτοχόνδρια λίγα ελεύθερα ριβοσώµατα κοκκία γλυκογόνου πυρήνα µικρό σφαιρικό βαθυχρωµατικό είναι σπάνια πριν την εφηβεία αυξάνονται στην ενήλικο ζωή > σε οµάδες ή µεµονωµένα ηλικιωµένα άτοµα > συχνά πολυάριθµα µε ωοειδείς - υποστρόγγυλους όζους Eπινεφρίδια > εντοπίζονται στον άνω πόλο των νεφρών συνδιάζουν 2 διαφορετικά νευροενδοκρινικά συστήµατα > σε ένα όργανο φλοιός επινεφριδίων > συνθέτει > στεροειδείς ορµόνες (από τη χοληστερόλη) εκκρίνει 261

8 µυελός επινεφριδίων > συνθέτει-εκκρίνει > αγγειοδραστικές ορµόνες > αδρεναλίνη νορ - αδρεναλίνη Φλοιός επινεφριδίων > σχηµατίζει την εξωτερική στιβάδα & αποτελείται από 3 ζώνες > σπειροειδή > περιβάλλονται από στηλιδωτή δικτυωτή λεπτή ινώδη κάψα εξωτερική σπειροειδής ζώνη > συνθέτει-εκκρίνει > αλατοκορτικοειδή > αλδοστερόνη & δεοξυκορτικοστερόνη είναι λεπτή υποκάψια ζώνη µπορεί να εµφανίζει τµηµατική κατανοµή αποτελείται από µικρά κυτ. > διατάσσονται σε οµάδες διαχωρίζονται από στρώµα µε λεπτοτοιχωµατικά τριχοειδή αγγεία τα κυτ. περιέχουν λίγα σταγονίδια λίπους έχουν καλά αναπτυγµένο λείο E & λίγο αδρό E ενδιάµεση στηλιδωτή ζώνη > εκκρίνει > γλυκοκορτικοειδή > κορτιζόλη & κορτικοστερόνη καταλαµβάνει το µεγαλύτερο µέρος φλοιού αποτελείται από µεγάλα πολυγωνικά κυτ. κυτταρόπλασµα αραιοχρωµατικό διαυγές λεπτοφυσαλλιδώδες (άφθονα σταγονίδια λίπους) κυτ. διατάσσονται σε κάθετες στήλες εύρους 2-3 κυττάρων διαχωρίζονται από τριχοειδή αγγεία έχουν αναπτυγµένο αδρό E µικρά υποστρόγγυλα - ωοειδή µιτοχόνδρια εκτεταµένα κυστίδια λίπους εσωτερική δικτυωτή ζώνη > παράγει ανδρογόνα στεροειδή & µερικά γλυκοκορτικοειδή είναι η εσωτερική ζώνη του φλοιού κυτ. έχουν ηωσινόφιλο κυτταρόπλασµα διατάσσονται σε αναστοµούµενο δίκτυο συναθροίσεων & στηλών ύπαρξη καστανόφαιης χρωστικής (λιποφουσκίνης) αναπτυγµένο λείο E ωοειδή - επιµήκη µιτοχόνδρια λυσοσώµατα Στο έµβρυο > ο φλοιός επινεφριδίων > είναι πολύ µεγαλύτερος & έχει µια πρόσθετη & στο νεογνό εξωτερική ζώνη δραστηριότητα του ρυθµίζεται υποστρέφει µετά την γέννηση από την υπόφυση & εν µέρη από τον πλακούντα 262

9 Mυελός επινεφριδίων >καταλαµβάνει το κέντρο των επινεφριδίων περιβάλλεται από το φλοιό έχει καστανόφαιη χροιά εκκρίνει αδρεναλίνη νορ - αδρεναλίνη εγκεφαλίνες αποτελείται από πολυγωνικά κυτ. διατάσσονται σε συµπαγείς αθροίσεις - δοκίδες > περιβάλλονται από πλούσιο δίκτυο τριχοειδών έχουν πυρήνα µεγάλο αραιοχρωµατικό κυτταρόπλασµα λεπτοκοκκιώδες ροδίζον περιέχουν νευροενδοκρινικά κοκκία ποικίλου σχήµατος & µεγέθους κύτταρα που εκκρίνουν αδρεναλίνη > περιέχουν µικρά - σφαιρικά κοκκία µε ηλεκτρονικά πυκνό υλικό που περιβάλλεται από στενή άλω κύτταρα που εκκρίνουν νοραδρεναλίνη > έχουν µεγαλύτερα κοκκία µε ηλεκτρονικά αραιοχρωµατική στιβάδα εσωτερικά της µεµβράνης & περιέχουν ακανόνιστο ηλεκτρονικά πυκνό υλικό Tα κύτταρα µυελού επινεφριδίων > συνθέτουν & > πεπτιδικές ορµόνες αποθηκεύουν απελευθερώνουν φυσιολογικά σε µικρά ποσά καταστάσεις έντασης εκκρίνουν > µεγάλες ποσότητες λόγω µεγάλων ποσών κατεχολαµινών σε έκθεση τους σε αέρα ή οξειδωτικό παράγοντα > εµφανίζουν έντονο καφέ χρώµα Aγγεία επινεφριδίων > έχουν πλούσια αρτηριακή αιµάτωση που διαµορφώνει αρτηριακό πλέγµα καψικών αρτηριών (επιφάνεια) χορηγεί 2 οµάδες αγγείων φλοιώδη µυελώδη αρτηρίδια αρτηρίδια 263

10 Πάγκρεας > το νευροενδοκρινικό στοιχείο παγκρέατος υφίσταται σε 3 µορφές νησίδια του Langerhans > δοµές που περιλαµβάνουν περισσότερα ορµονοπαραγωγά κυτ. φωλεές ή σωρούς νευροενδοκρινικών κυτ. > σχηµατίζουν µικρές οµάδες µεµονωµένα διάσπαρτα κυτ. > µέσα στο εξωκρινές τµήµα παγκρέατος νησίδια του Langerhans > είναι σαφώς αφοριζόµενες υποστρόγγυλες κυτταρικές οµάδες διάσπαρτες στην εξωκρινή µοίρα ποικίλλουν σε µέγεθος & αριθµό κύτταρα µικρότερα (σε σχέση µε εξωκρινή κυτ.) µε σφαιρικό ή πολυγωνικό σχήµα αραιοχρωµατικά περιέχει δίκτυο τριχοειδών σε επαφή µε κάθε κύτταρο µπορεί να βρεθούν σε στενή σχέση µε παγκρεατικό πόρο περιέχει διαφορετικά νευροενδοκρινικά κυτ. > εκκρίνουν συγκεκριµένη ορµόνη υπάρχουν 4 κύριοι τύποι & 2 δευτερεύοντες 70 % B - κύτταρα > εκκρίνουν ινσουλίνη αµυλίνη 20 % A - κύτταρα > εκκρίνουν γλυκαγόνη 5-10 % D - κύτταρα > εκκρίνουν σωµατοστατίνη 1-2 % PP - κύτταρα > παράγουν παγκρεατικό πολυπεπτίδιο (πιό συχνά οπίσθια µοίρα - κεφαλή - αυχένα - τοίχωµα πόρων) D1 - κύτταρα ή τύπου IV > εκκρίνουν αγγειοδραστικό εντερικό πεπτίδιο EC - κύτταρα ή εντεροχρωµαφινικά > µικτής έκκρισης > σεροτονίνη µοτιλίνη παράγων P Aγγεία & νεύρα νησιδίων > τα νησίδια του παγκρέατος περιέχουν ένα σύνθετο τριχοειδικό δίκτυο > µε θυριδωτό ενδοθήλιο 264

11 προέρχονται από µικρά αρτηρίδια > αναστοµώνονται µε άλλα τριχοειδή & τροφοδοτούν την εξωκρινή µοίρα του παγκρέατος Tα παγκρεατικά νησίδια νευρώνονται από το A.N.Σ. συµπαθητικές & παρασυµπαθητικές νευρικές απολήξεις έρχονται σε σε άµεση επαφή µε επιφάνεια του 10 % νησιδιακών κυτ. µε χασµατικές ενώσεις > µεταξύ νησιδιακών κυττάρων Tο A.N.Σ. νευρώνει τα αιµοφόρα αγγεία > & επιδρά στη διάχυση αίµατος µέσα στα νησίδια * διέγερση του παρασυµπαθητικού > αυξάνει την έκκριση ινσουλίνης & γλυκαγόνου * διέγερση του συµπαθητικού > αναστέλλει την έκκριση ινσουλίνης ιάχυτο νευροενδοκρινικό σύστηµα > εκτεταµένο σύστηµα διάσπαρτων νευροενδοκρινικών κυττάρων που παράγουν ορµόνες δραστικά πεπτίδια που δρούν κυρίως τοπικά ανήκουν > στο σύστηµα APUD ή διάχυτο νευροενδοκρινικό σύστηµα & έχουν κοινά χαρακτηριστικά προσλαµβάνουν αποκαρβοξυλιώνουν πρόδροµα µόρια αµινών > παράγοντας δραστικά µόρια αµινών (APUD κύτταρα) πεπτιδίων ορµονών εµφανίζουν κυτταροπλασµατικά οργανίδια > κοκκία µε πυκνωτικό κέντρο νευροεκκριτικά κυστίδια ή κενοτόπια µε παρυφή 265

12 κοινή βασική τους δοµή > ηλεκτρονικά πυκνό κέντρο (σφαιρικό - πολυγωνικό) διαυγή ηλεκτρονικά αραιοχρωµατική άλω λεπτή µεµβράνη που περιβάλλει την άλω ποικίλλουν ανάλογα µε την φύση > της αµίνης του πεπτιδίου της ορµόνης που παράγεται Tα σπουδαιότερα κύτταρα > του διάχυτου νευροενδοκρινικού συστήµατος είναι τα ενδοκρινικά κύτταρα του γαστρεντερικού αναπνευστικού συστήµατος συστήµατος ενδοκρινικά κύτταρα γαστρεντερικού συστήµατος > διάσπαρτα στο καλυπτικό επιθήλιο συνήθως > στόµαχο & παρατηρούνται > κατώτερο οισοφάγο λεπτό έντερο ακόµη & σε παχύ έντερο πόρους αδένων τα εντεροενδοκρινικά κυτ. είναι > µικρά µε πυρήνα υποστρόγγυλο - σφαιρικό κυτταρόπλασµα αραιοχρωµατικό σε επαφή µε τη βασική µεµβράνη νευροεκκριτικά κυστίδια στη βάση κυττάρου ταυτοποίηση > µε χρώσεις αργύρου > αργενταφινικά κυτ. µε διχρωµικό κάλιο > εντεροχρωµαφινικά κυτ. ανοσοϊστοχηµεία > έχει έδειξε την ύπαρξη περισσότερων εντεροενδοκρινικών κυττάρων & αποδεικνύει το εκκρινόµενο προϊόν τους E/ M > µέγεθος σχήµα αριθµός νευροεκκριτικών κυστιδίων > ποικίλλει ανάλογα > µε αµίνη ή την ορµόνη µερικά ή όλα εντεροενδοκρινικά κυτ. > παράγουν περισσότερες από µια δραστικές ορµόνες παράγονται 20 διαφορετικές ορµόνες ενδοκρινικά κύτταρα αναπνευστικού συστήµατος > υπάρχουν σε 2 µορφές 266

13 µεµονωµένα - διάσπαρτα > στην τραχεία στους ενδοπνευµονικούς αεραγωγούς το κυψελιδικό τοίχωµα (σπάνια) είναι αραιοχρωµατικά κυτ. σε επαφή µε επιθηλιακή βασική µεµβράνη έχουν κυτταροπλασµατικές προσεκβολές πρός αυλό µικρές αθροίσεις > σχηµατίζουν µικρά επάρµατα που προβάλλουν µέσα στον αυλό των αεραγωγών - κυψελίδων είναι ιδιαίτερα εµφανείς στις διακλαδώσεις αεραγωγών δέχονται νεύρωση από αµύελες νευρικές ίνες από περιβρογχικά περιβρογχιολικά νεύρα το κυτταρόπλασµα περιέχει νευροεκκριτικά κυστίδια > σεροτονίνη µποµπεσίνη καλσιτονίνη λευκίνη - εγκεφαλίνη κατά την γέννηση >είναι περισσότερα & εµφανέστερα > στη συνέχεια µειώνονται γρήγορα Παραγάγγλια > είναι εξειδικευµένοι νευροενδοκρινείς αδένες σχετίζονται µε το A. N. Σ αποτελούνται από νευροενδοκρινικά κύτ. > νευροεκκριτικά κυστίδια που περιέχουν δραστικές αµίνες ή πεπτίδια τα µεγαλύτερα παραγάγγλια δρούν ως χηµειοϋποδοχείς το µέγεθος τους ποικίλλει τα µεγαλύτερα είναι > τα καρωτιδικά σωµάτια τα αορτο - συµπαθητικά παραγάγγλια αποτελούνται από > κύρια κυτ. (νευροενδοκρινικά κυτ.) διατάσσονται σε στρογγύλες αθροίσεις ή φωλεές περιβάλλονται > από πυκνό τριχοειδικό δίκτυο µε θυριδωτό ενδοθήλιο & B. M µεταξύ > νευροενδοκρινικών κυτ. > υπάρχουν αποπλατυσµένα & τριχοειδών στηρικτικά κυτ. ερειστικά κύτταρα αποτελούν το % παραγαγγλιακών κυτ. έχουν πυρήνα επιµήκη ατρακτόµορφο 267

14 κυτταρόπλασµα αραιοχρωµατικό µε δυσδιάκριτα κυτταρικά όρια συγκεντρώνονται στη περιφέρεια αθροίσεων νευρικών κυτ. αποστέλλουν κυτταροπλασµατικές προσεκβολές µοιάζουν µε τα κυτ. Schwann 2 είδη νευροενδοκρινικά κυτ. > αποτελούν τα παραγάγγλια αραιοχρωµατικά κύτταρα > είναι τα περισσότερα κυτ. κυτταρόπλασµα αραιοχρωµατικό φυσαλλιδώδες µε µέτριο αριθ. σσφαιρικών κυστιδίων σκοτεινά κύτταρα > έχουν κυτταρόπλασµα πιο βαθυχρωµατικό µεγάλο αριθ. πολύµορφων κυστιδίων τα παραγάγγλια έχουν πλούσια συµπαθητική & παρασυµπαθητική νεύρωση Kαρωτιδικά σωµάτια > βρίσκονται µέσα σε ινοκολλαγονώδη στηρικτικό ιστό στη θέση διχασµού της κοινής καρωτίδας είναι εµφανέστερα σε παιδιά εφήβους ενήλικους που ζούν σε µεγάλο υψόµετρο πάσχοντες από χρόνια υποξία έχουν τη γενική δοµή παραγαγγλίου λειτουργούν ως χηµειοϋποδοχείς > ανιχνεύοντας την αρτηριακή τάσης του O 2 - & το ph του αίµατος Aορτικά σωµάτια > είναι παρόµοια µε τα καρωτιδικά σωµάτια λίγο µικρότερα εντοπίζονται στην κοίλη επιφάνεια του αορτικού τόξου λειτουργούν ως χηµειοϋποδοχείς > αρτηριακής τάσης O 2 & το ph του αίµατος Aορτο - συµπαθητικά παραγάγγλια > εντοπίζονται γύρω από την κοιλιακή αορτή στην περιοχή από το διχασµό των λαγονίων αρτηριών µέχρι λίγο πάνω από την έκφυση νεφρικών αρτηριών είναι ιδιαίτερα πολυάριθµα > πρόσθια επιφάν. αορτής γύρω από κοιλιακή αορτή γύρω από κάτω µεσεντερια αρτηρία είναι ευµεγέθη στα βρέφη λιγότερο εµφανή στους ενήλικες 268