Δερματικές λοιμώξεις. Φαρμακευτικά φυτά με ισχυρή επουλωτική δράση. Χημικό peeling

Transcript

1 ΙΑΝΟΥΑΡΙΟΣ-ΦΕΒΡΟΥΑΡΙΟΣ-ΜΑΡΤΙΟΣ 2014 ΤΕΥΧΟΣ 33 Πρακτικός οδηγός για την παραγωγή & νόμιμη κυκλοφορία καλλυντικών με βάση την Ευρωπαϊκή & Ελληνική Νομοθεσία Δερματικές λοιμώξεις Φαρμακευτικά φυτά με ισχυρή επουλωτική δράση EΚΔΟΤΗΣ: NEW GENOMED ΕΠΕ Ομήρου 70, Ν.Σμύρνη Άρωμα: Η μυστική τέχνη πίσω από κάθε προϊόν Έκδοση Χημικό peeling

2

3

4 _περιεχόμενα σελ Πρακτικός οδηγός για την ορθή παραγωγή και νόμιμη κυκλοφορία καλλυντικών προϊόντων με βάση την Ευρωπαϊκή και Ελληνική Νομοθεσία... 7 Άρωμα: Η μυστική τέχνη πίσω από κάθε προϊόν Φαρμακευτικά φυτά με Ισχυρή επουλωτική δράση Το χημικό peeling: μια κοσμητική και θεραπευτική μέθοδος Δερματικές Λοιμώξεις από Μαλασσεζια (Malassezia spp.) Παρουσίαση Φαρμακείου Σταύρος Μπελώνης Βιβιοπαρουσίαση Το ένζυμο της αθανασίας: τελομεράση Συνταγές ομορφιάς Τα Νέα της ΕΕΚ Δελτία Τύπου Φαρμακεία μέλη της ΕΕΚ _

5 _editorial Αγαπητοί Συνάδελφοι, Παρά τις δυσκολίες που υπάρχουν και με μεγάλη προσπάθεια, πραγματοποιήθηκε και αυτή η έκδοση. Στο παρόν τεύχος, παρουσιάζονται σημαντικά άρθρα και ομιλίες που πραγματοποιήθηκαν στο πλαίσιο των επιστημονικών ημερίδων,που οργανώνει η ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΕΤΑΙΡΕΙΑ ΚΟΣ- ΜΗΤΟΛΟΓΙΑΣ Τα άρθρα αφορούν σε γενικότερα θέματα όπως: Άρωμα, Φαρμακευτικά φυτά με Ισχυρή επουλωτική δράση, χημικό peeling, Δερματικές Λοιμώξεις, Πρακτικός οδηγός για την ορθή παραγωγή και νόμιμη κυκλοφορία καλλυντικών προϊόντων με βάση την Ευρωπαϊκή και Ελληνική Νομοθεσία. Ενημέρωση για τις εκδηλώσεις και τα νέα της Ε.Ε.Κ. μπορείτε να βρίσκετε στην Ιστοσελίδα μας ( eek.org.gr) και στις ιστοσελίδες κοινωνικής δικτύωσης Facebook ( facebook.com/groups/ /), και LinkedIn linkedin.com/ groups?gid= &trk=hb_side_g). Ελπίζουμε να συνεχίσετε να στηρίζετε έμπρακτα την προσπάθεια της Ελληνικής Εταιρείας Κοσμητολογίας. ΕΠΙΣΗΜΟ ΤΡΙΜΗΝΙΑΙΟ ΠΕΡΙΟΔΙΚΟ ΤΗΣ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΕΤΑΙΡΕΙΑΣ ΚΟΣΜΗΤΟΛΟΓΙΑΣ Τεύχος 32 Οκτώβριος Νοέμβριος Δεκέμβριος 2013 Συντακτική επιτροπή / Διοικητικό Συμβούλιο - Ε.Ε.Κ. Γ. Θ. ΠΑΠΑΪΩΑΝΝΟΥ Ομ. Καθηγητής Φαρμακευτικής, Σ. ΧΑΤΖΗΑΝΤΩΝΙΟΥ Επικ. Καθηγήτρια, Τομέας Φαρμ. Τεχνολογίας, Τμ. Φαρμακευτικής, Παν. Πατρών A. ΠΑΤΕΡΑ Χημικός, Διεύθυνση R&D Eταιρεία ΑPIVΙΤΑ Δ. ΜΕΛΙΣΣΟΣ Χημικός, qacs Κ. ΒΑΣΙΛΑΤΟΥ Χημικός, Σύμβουλος Ανάπτυξης και Καινοτομίας Καλλυντικών Προϊόντων Σ. ΧΑΛΜΠΕΣ Φαρμακοποιός, Προϊστάμενος Τμήματος Αξιολόγησης Καλλυντικών κ αι Τμήματος Αξιολόγησης Εκτελωνισμού, Αναπλ. Διευθυντής Αξιολόγησης Προϊόντων Ε.Ο.Φ. Π. ΔΑΛΛΑΣ Επικ. Καθηγητής, Τομέας Φαρμ. Τεχνολογίας, Τμ. Φαρμακευτικής, ΕΚΠΑ Επιστημονικός Διευθυντής Γ.Θ. ΠΑΠΑΪΩΑΝΝΟΥ Επιστημονική Επιμελήτρια Ομ. Καθηγητής, ΕΚΠΑ Σ. ΧΑΤΖΗΑΝΤΩΝΙΟΥ Επικ. Καθηγήτρια, Τομέας Φαρμ. Τεχνολογίας, Τμ. Φαρμακευτικής, Παν. Πατρών Επιστημονική επιτροπή Α. ΚΑΤΣΑΜΠΑΣ Καθηγητής Δερματολογίας ΕΚΠΑ Ν. ΣΤΑΥΡΙΑΝΕΑΣ Καθηγητής Δερματολογίας ΕΚΠΑ Α. ΚΑΤΣΑΡΟΥ Καθηγήτρια Δερματολογίας ΕΚΠΑ Χ. ΑΝΤΩΝΙΟΥ Καθηγήτρια Δερματολογίας, Ιατρική Σχολή, ΕΚΠΑ Κ. ΚΟΥΣΚΟΥΚΗΣ Καθηγητής Δερματολογίας, Ιατρική Σχολή, ΔΠΘ Κ. ΔΕΜΕΤΖΟΣ Καθηγητής Φαρμ. Τεχνολογίας, Τμ. Φαρμακευτικής, ΕΚΠΑ Β. ΚΕΦΑΛΑ Καθηγήτρια Τμ. Αισθητικής & Κοσμητολογίας, ΑΤΕΙ Αθήνας Ε. ΚΙΝΤΖΙΟΥ Καθηγήτρια Τμ. Αισθητικής & Κοσμητολογίας, ΑΤΕΙ Αθήνας Ε. ΠΡΩΤΟΠΑΠΑ Καθηγήτρια Τμ. Αισθητικής & Κοσμητολογίας, ΑΤΕΙ Αθήνας Α. ΒΑΡΒΑΡΕΣΟΥ Αν. Καθηγήτρια Τμ. Αισθητικής & Κοσμητολογίας, ΑΤΕΙ Αθήνας Μ. ΡΑΛΛΗΣ Επικ. Καθηγητής Φαρμ. Τεχνολογίας, Τμ. Φαρμακευτικής, ΕΚΠΑ Σ. ΠΑΠΑΓΕΩΡΓΙΟΥ Χημικός Καθηγητής Εφαρμογών, Τμ. Αισθητικής & Κοσμητολογίας, ΑΤΕΙ Αθήνας Μ. ΜΠΟΥΣΒΑΡΟΣ Χημικός - Σαπωνοποιός, τ. Διευθυντής QA&R/D,Εταιρεία Παπουτσάνης ΚΩΔΙΚΟΣ: 7517 ΔΙΕΥΘΥΝΣΕΙΣ ΚΑΤΑ ΝΟΜΟ: Ιδιοκτησία: Ελληνική Εταιρεία Κοσμητολογίας ΕΔΡΑ: Τομέας Φαρμακευτικής Τεχνολογίας Τμήμα Φαρμακευτικής, ΕΚΠΑ, Πανεπιστημιόπολη, Αθήνα Τηλ.: , Fax: , Με Συναδελφικούς χαιρετισμούς Ο Πρόεδρος της Ε.Ε.Κ. Γεώργιος Θ. Παπαϊωάννου Ομ. Καθηγητής Πανεπιστημίου Αθηνών Τα ενυπόγραφα άρθρα εκφράζουν αποκλειστικά τις απόψεις των συγγραφέων. Το περιοδικό διατηρεί το δικαίωμα συντόμευσης των δελτίων τύπου που λαμβάνει. EΚΔΟΤΗΣ: NEW GENOMED ΕΠΕ Ομήρου 70, Ν.Σμύρνη Τηλ.: , Fax: genomed@genomed.gr, Διεύθυνση Διαφημιστικού Τμήματος: Καλύβας Εμμανουήλ Διαφημιστικό Τμήμα: Πατερουλάκης Δημήτριος Διεύθυνση Σύνταξης: Καλύβας Γιάννης Συντονισμός Ύλης: Κουρούβανη Ακριβή Διεύθυνση Προγραμματισμού & Παραγωγής: Ελένη Τζομπανάκη Επιμέλεια Συντονισμός Έκδοσης: APR Καίτη Αντωνοπούλου

6

7 Πρακτικός οδηγός για την ορθή παραγωγή και νόμιμη κυκλοφορία καλλυντικών προϊόντων με βάση την Ευρωπαϊκή και Ελληνική Νομοθεσία ΑΡΘΡΟ Καλύβας Γιάννης C.E.O. Genomed Ανάπτυξη private Label προϊόντων Ο οδηγός αυτός στόχο έχει να διευκολύνει τον Έλληνα παραγωγό στην δημιουργία και κυκλοφορία των προϊόντων του. Όλα τα προϊόντα που παράγονται και προορίζονται προς πώληση εντός της Ε.Ε. υπόκεινται στον Κανονισμό για τα Καλλυντικά Προϊόντα (Κανονισμός (ΕΚ) αριθ. 1223/2009 με πλήρη εναρμόνιση από τον Ιούλιο 2013). Όπως αναφέρει η Ε.Ε., «στόχος των διατάξεων του κανονισμού είναι η διασφάλιση της προστασίας της υγείας και η ενημέρωση των καταναλωτών, μεριμνώντας για τη σύνθεση και την επισήμανση των προϊόντων. Ο κανονισμός προβλέπει, επίσης, την εκτίμηση της ασφάλειας των προϊόντων και την απαγόρευση των δοκιμών σε ζώα». Πριν προχωρήσουμε όμως στις οδηγίες του Κανονισμού είναι χρήσιμο να διακρίνουμε και να διευκρινίσουμε τις βασικές του έννοιες. Τι είναι καλλυντικό προϊόν; Ο Κανονισμός ορίζει: «Τα καλλυντικά προϊόντα είναι ουσίες ή μείγματα ουσιών που προορίζονται να έλθουν σε επαφή με εξωτερικά μέρη του ανθρώπινου σώματος (επιδερμίδα, τριχωτά μέρη, νύχια κ.λπ.) ή με τα δόντια και τους βλεννογόνους της στοματικής κοιλότητας, με αποκλειστικό ή κύριο σκοπό τον καθαρισμό τους, τον αρωματισμό τους, τη μεταβολή της εμφάνισής τους, την προστασία τους, τη διατήρησή τους σε καλή κατάσταση ή τη διόρθωση των σωματικών οσμών». Με εξαίρεση τα αρώματα και τις αρωματικές συνθέσεις (π.χ. γεύσεις) που εμπίπτουν σε διαφορετικές ειδικότερες διατάξεις, στην κατηγορία των Καλλυντικών εμπίπτουν προϊόντα όπως: Σαπούνια Αφρόλουτρα ή Σαπούνια Ντους LipBalms Bodybutters και άλλα βούτυρα περιποίησης σώματος Βοτανικά εγχύματα μπάνιου Άλατα μπάνιου Bathbombs&izzies Βάλσαμα Κρέμες λοσιόν-γαλακτώματα Απολεπιστικά σκευάσματα Οροί-σέρουμ Μάσκες Λάδια σώματος/προσώπου Δεν εμπίπτουν στην κατηγορία των καλλυντικών, προϊόντα όπως: Αρωματικά λευκών ειδών (αρωματικά φακελάκια, αρωματικά σπρέυ) Αρωματικά χώρου (σπρέυ, ξυλάκια, ξύλινες μπάλες, πότ πουρί, σακουλάκια, αρωματικές πέρλες) Τα ιατρικά προϊόντα (που υπόκεινται σε ειδική νομοθεσία) Κάποια προϊόντα αρωματοθεραπείας εφόσον παρασκευάζονται από τον θεραπευτή ως μέρος της αρωματοθεραπευτικής κούρας. Τι απαιτεί ο Κανονισμός Εκτίμηση Ασφαλείας - ProductSafetyAssessment Προκειμένου να κυκλοφορήσουν τα καλλυντικά προϊόντα στην Ελληνική και Ευρωπαϊκή αγορά, είναι απαραίτητη η εκτίμηση της ασφάλειας των προϊόντων αυτών (productsafetyassessment ). Η εκτίμηση αυτή πιστοποιεί ότι τα συστατικά που αναγράφονται στο προϊόν μπορούν να χρησιμοποιηθούν σε ποικίλους συνδυασμούς αρκεί να μην ξεπερνουν τα επιτρεπόμενα όρια ασφαλείας. Η εκτίμηση επίσης βεβαιώνει τους περιορισμούς που μπορεί να έχει ένα καλλυντικό, βοηθώντας έτσι και τον παραγωγό του προϊόντος να γνωρίζει πως μπορεί να κινηθεί όταν η παραγωγή είναι σε εξέλιξη. _7

8 Τα συστατικά των καλλυντικών προϊόντων και ο τρόπος αναγραφής τους- INCI και CI (ColorsIndex) για τα χρώματα. Η διεθνής ονομασία των καλλυντικών συστατικών (InternationalNomenclatureofCosmeticIngredients- INCI, προφέρεται ΙΝΚΙ) μελετήθηκε και εγκρίθηκε απο τα κράτη μέλη της Ε.Ε. με στόχο την ενοποίηση των ονομασιών στην αναγραφή των συστατικών των καλλυντικών προϊόντων και η λίστα περιέχει πια πάνω απο ονομασίες συστατικών. Για να χρησιμοποιηθεί ένα συστατικό μέσα σε μια καλλυντική φόρμουλα, πρέπει να του έχει αποδοθεί η ονομασία INCI, διαφορετικά εάν κανείς επιθυμεί να χρησιμοποιήσει άλλη ονομασία, θα πρέπει να απευθυνθεί στον αρμόδιο ευρωπαϊκό φορέα (COLIPA) ο οποίος και θα αποφανθεί για την ονομασία και δήλωση της ονομασίας του συστατικού. Εωσότου αποδοθεί ονομασία INCI στο συστατικό, δεν μπορεί αυτό να χρησιμοποιηθεί σε φόρμουλα-συνταγή. Ωστόσο, παρά τις προσπάθειες για ένα ενοποιημένο σύστημα ονομασιών, σήμερα εξακολουθούν να υπάρχουν κάποιες βασικές διαφορές στις ονομασίες των συστατικών κυρίως ανάμεσα στην Ευρώπη και τις Η.Π.Α., ειδικότερα σε ότι αφορά τις ονομασίες των βοτανικών συστατικών, των χρωμάτων και κάποιων άλλων υλικών που χαρακτηρίζονται ως «διάφορα». Για την αποφυγή λοιπόν παρανοήσεων και προκειμένου κυρίως να διευκολυνθούν οι εισαγωγές και εξαγωγές προϊόντων, θεωρείται αποδεκτή η προσθήκη των εναλλακτικών ονομασιών μέσα σε παρένθεση, για παράδειγμα: Aqua (water), Lavendulaangustifolia (lavender) oil, CI (Blue 1) Χρώματα: Όπως βλέπουμε και στο παραπάνω παράδειγμα και όπως σίγουρα θα έχουμε παρατηρήσει στις ετικέτες των καλλυντικών του εμπορίου, τα χρώματα μπορούμε να τα περιγράψουμε με τρεις τρόπους: α) την χημικήονομασία τους β) το colorindex τους γ) την εμπορικήονομασία τους. Στο παραπάνω παράδειγμα λόγου χάρη, το χρώμα μπορεί να έχει τις τρεις διαφορετικές περιγραφές: A) FD&C Βlue 1 B) CI C) Brilliant Blue FCF E133 Ωστόσο, η μόνηαποδεκτήαναγραφή χρωστικής ως προστιθέμενο συστατικό στο παραγόμενο προϊόν σας είναι η αριθμητική ονομασία C.I. και μόνο αυτή πρέπει να χρησιμοποιείτε στην ετικέτα σας. Περισσότερες πληροφορίες μπορείτε να βρείτε και στις παρακάτω ιστοσελίδες: Κατάλογος των χρωματων που επιτρέπεται να χρησιμοποιηθούν στα καλλυντικά Κατάλογος κωδικών χρωμάτων Να θυμάστε ότι πάντα πρέπει να ελέγχετε τον πιο πρόσφατο πίνακα CI για τυχόν αλλαγές ή ανανεώσεις. Ένα χρώμα που στο παρελθόν θεωρούνταν ασφαλές, μπορεί τώρα να είναι εκτός λίστας! Απαγορεύσεις και περιορισμοί Ο Κανονισμός δεν μας επιτρέπει να: Χρησιμοποιήσουμε απαγορευμένα υλικά/συστατικά Χρησιμοποιήσουμε υλικά/συστατικά που έχουν περιορισμό χρήσης εκτός εάν τα χρησιμοποιήσουμε εντός της χρήσης αυτής Χρησιμοποιήσουμε υλικά/συστατικά που δεν έχουν κοσμητολογική εφαρμογή Χαρακτηρίσουμε τα προϊόντα μας ως φαρμακευτικά χωρίς να μας έχει δοθεί η προηγούμενη σχετική άδεια από τους αρμόδιους φορείς Υποστηρίζουμε ότι τα προϊόντα μας έχουν φαρμακευτική δράση Παράγουμε εντομοαπωθητικά π.χ. φθειροκτόνα ή αντιψυλλικά προϊόντα για κατοικίδια Παράγουμε καλλυντικά για παιδιά κάτω των 36 μηνών, εκτός εάν έχουμε κάνει την προαπαιτούμενη ειδική εκτίμηση ασφαλείας. Παράγουμε καλλυντικά για χρήση στα εξωτερικά γεννητικά όργανα, εκτός εάν έχουμε κάνει την προαπαιτούμενη ειδική εκτίμηση ασφαλείας. Περιορισμοί για ορισμένες ουσίες Όπως αναφέρει η ιστοσελίδα της Ε.Ε. για τον Κανονισμό: «Τα παραρτήματα του κανονισμού περιλαμβάνουν έναν κατάλογο ουσιών των οποίων η χρήση στα καλλυντικά προϊόντα απαγορεύεται (παράρτημα ΙΙ) ή υπόκειται σε περιορισμούς (παράρτημα ΙΙΙ). Απαγορεύεται, επίσης, η χρήση ορισμένων χρωστικών (πλην αυτών που αναφέρονται στο παράρτημα IV), συντηρητικών (πλην αυτών που αναφέρονται στο παράρτημα V) και φίλτρων υπεριωδών ακτίνων (πλην όσων αναφέρονται στο παράρτημα VI). Ο κανονισμός απαγορεύει τη χρήση ουσιών που έχουν ταξινομηθεί ως καρκινογόνες, μεταλλαξιογό- 8_

9 νες ή τοξικές για την αναπαραγωγή (ΚΜΤ) πλην εξαιρετικών περιπτώσεων. Επιπλέον, προβλέπει υψηλό επίπεδο προστασίας της ανθρώπινης υγείας στην περίπτωση χρήσης νανοϋλικών στα καλλυντικά προϊόντα». Αναγραφή ετικέτας προϊόντος και προαπαιτούμενα- Τήρηση αρχείων PIF και ορισμός υπεύθυνου προσώπου Η σωστή και νομότυπη αναγραφή της ετικέτας ενός καλλυντικού είναι από τα πιο σημαντικά και αμφιλεγόμενα ζητήματα στην διαδικασία παραγωγής και κυκλοφορίας ενός προϊόντος. Ας δούμε ποιες προϋποθέσεις πρέπει να τηρούνται με βάση τον κανονισμό: Η ετικέτα πρέπει να αναγράφει την διεύθυνση του παραγωγού/κατασκευαστή η οποία και πρέπει να είναι εντός Ε.Ε. ή Ε.Ο.Κ Ο τύπος της ετικέτας πρέπει να έχει ως εξής: Λίστα συστατικών Διεύθυνση κατασκευαστή Ελάχιστη διάρκεια ζωής (Κατανάλωση/Χρήση Πριν Από) ή Χρήση Από το Άνοιγμα (της συσκευασίας) με το σχετικό σύμβολο org/wiki/period-after-opening_symbol Αντενδείξεις ή σύμβολα προσοχής εφόσον χρειάζεται Αριθμό παρτίδας ή κωδικό (batchnumber) Λειτουργία του προϊόντος όπου και όποτε απαιτείται Ποσότητα του υλικού που περιέχεται στην συσκευασία Όλα τα παραπάνω πρέπει να αναγράφονται με φόντο ευανάγνωστο και καθαρό και επιβάλλεται να είναι γραμμένα στα Αγγλικά προκειμένου να είναι η ετικέτα συμβατή με τα διεθνή στάνταρ και τη διεθνή ονοματολογία των συστατικών. Σε περίπτωση που για οποιονδήποτε λόγο (συνήθως αισθητικό ή λόγω μεγέθους της εσωτερικής συσκευασίας) δεν είναι δυνατή η αναγραφή των συστατικών να είναι στην ετικέτα στην εσωτερική συσκευασία, τότε θα πρέπει οπωσδήποτε να είναι εμφανής στην εξωτερική συσκευασία του προϊόντος ή σε ειδικό συνοδευτικό φυλλάδιο ή κάρτα. Καλό είναι, σε κάθε τέτοια περίπτωση ή στην περίπτωση που χρησιμοποιείτε ένα υλικό για το οποίο δεν είστε σίγουροι πως πρέπει να αναγραφεί ή ποια ένδειξη πρέπει να το συνοδεύει (π.χ. αν χρησιμοποιείτε κάποια ένθετα στα σαπούνια σας όπως λαστιχένια παιχνίδια ή φωτογραφίες) να επικοινωνείτε με το οικείο τμήμα της Γενικής Γραμματείας Εμπορίου για να ενημερώνεστε. Παράδειγμα αναγραφής ετικέτας Ας δούμε πιο αναλυτικά μερικά παραδείγματα αναγραφής ετικέτας: Ας υποθέσουμε ότι φτιάχνουμε ένα σαπούνι ελαιολάδου με αιθέριο έλαιο λεβάντας και χρώμα λιλά. Η ετικέτα θα πρέπει να γραφτεί ως εξής: Ingredients: Aqua, Sodiumolivate (oliveoil), Sodiumpalmkernelate (palmkerneloil), Sodiumcocoate (coconutoil), Lavendulaangustifolia (oil), Geraniol, Limonene, Linalool, CI51319, CI Στο συγκεκριμένο παράδειγμα, παρατηρούμε ότι δεν αναγράφεται η καυστική σόδα. Αντί αυτής της αναγραφής γράφεται η ονομασία του συστατικού που έχει προέλθει μετά την σαπωνοποίηση, δηλαδή το ελαιόλαδο έχει γίνει sodiumolivate (η αντίδραση του ελαίου με την σόδα), το φοινικοπυρηνέλαιο έχει γίνει sodiumpalmkernelateκ.ο.κ. Αυτή η γραφή είναι η συνηθέστερη, μπορεί κανείς ωστόσο να αναγράψει ξεχωριστά και όλα τα συστατικά στην καθαρή τους μορφή, πριν δηλαδή την σαπωνοποίηση, συνεπώς η καυστική σόδα (sodiumhydroxide) θα πρέπει να αναφερθεί. Παρεμπιπτόντως, η αναγραφή των συστατικών πρέπει απαραιτήτως να γίνεται με πεζοκεφαλαία γράμματα, όπου κεφαλαίο απαιτείται να είναι το πρώτο γράμμα της πρώτης λέξης ενός συστατικού μόνο. Τα αρώματα που χρησιμοποιούνται είτε είναι συνθετικά είτε είναι αιθέρια έλαια συνήθως αναγράφονται με την λέξη «Parfum», ωστόσο: Είναι υποχρεωτικό να αναγραφούν τα ξεχωριστά αλλεργιογόνα συστατικά (π.χ. Geraniol, Limonene, Linalool), ενώ τα αιθέρια έλαια πρέπει να γράφονται με την ονομασία INCI. Το ίδιο ισχύει και για τις αρωματικές γεύσεις (π.χ. lavoroil) για τις οποίες πρέπει να αναγράφεται η ένδειξη «Aroma» και να συνοδεύεται από τα αλλεργιογόνα συστατικά. Παρακάτω θα δούμε αναλυτικά ποιά συστατικά κατατάσσονται στα αλλεργιογόνα και ποια νομοθεσία τα διέπει. Τα συστατικά του καλλυντικού πρέπει να αναγράφονται με συγκεκριμένη σειρά, η οποία είναι φθίνουσα με βάση το βάρος του κάθε συστατικού όπως αυτό περιέχεται στο τελικό προϊόν. Όλα τα συστατικά με ποσοστό συμμετοχής 1% ή λιγότερο μπορούν να αναγραφούν με οποιαδήποτε σειρά μετά από όσα συμμετέχουν με 1 % ακριβώς. Στο τέλος της ετικέτας και μόνο εκεί- πρέπει να αναγράφονται οι χρωστικές με τον κωδικό CI. _9

10 Ας υποθέσουμε ότι φτιάχνουμε μια κρέμα σώματος με φυτικά λάδια και αιθέριο έλαιο γεράνι. Η ετικέτα θα πρέπει να γραφτεί ως εξής: Ingredients: Aqua, Glycerin, SweetAlmondOil (PrunusAmygdalusDulcis), SheaButter (ButyrospermumParkii), AvocadoOil (PerseaGratissima), EmulsifyingWax NF, CetylAlcohol, Tocopherol, PhenoxyethanolEthylexylgycerine, Pelargoniumgraveolens (Geranium) Oil, Citronellol, Geraniol, Linalool, Citral, Limonene. Εδώ παρατηρούμε ότι χρησιμοποιούμε την ονομασία EmulsifyingWax NF γιατί έχουμε χρησιμοποιήσει στο παράδειγμα τον γαλακτωματοποιητήpolawax του οποίου το INCI είναι ως ανωτέρω, την ονομασία Tocopherol για να δηλώσουμε την Βιταμίνη Ε, ενώ χρησιμοποιούμε την ονομασία PhenoxyethanolEthylexylgycerine για να δηλώσουμε το συντηρητικό Νο.12. Είναι άρα πολύ σημαντικό να προμηθεύστε πάντα τα πιστοποιητικά και δελτία MSDS των υλικών από τους προμηθευτές σας ώστε να γνωρίζετε τι κρύβεται πίσω από την εμπορική ονομασία ενός συστατικού και να μπορείτε εύκολα να βρείτε τα ονόματα INCI. Τήρηση φακέλου PIF και Ορισμός Υπεύθυνου Προσώπου Μια νέα έννοια και διαδικασία εισάγεται με τον καινούργιο Κανονισμό, ο φάκελος PIF. PIF σημαίνει ProductInformationFile, δηλαδή Φάκελος Πληροφοριών Προϊόντος και είναι πια απαραίτητο να ακολουθεί το προϊόν από την ημέρα παραγωγής του και να ενημερώνεται περιοδικά για οποιαδήποτε αλλαγή ή τροποποίηση επέλθει στο καλλυντικό αυτό. Είναι θα λέγαμε η βιογραφία του προϊόντος. Ο φάκελος PIF πρέπει υποχρεωτικά να περιλαμβάνει τις ακόλουθες πληροφορίες: Λεπτομέρειες σχετικές με την ποιότητα της σύνθεσης του καλλυντικού Διευκρινήσεις για τις πρώτες ύλες, το τελικό προϊόν και τυχόν διενέργεια μικροβιολογικών ελέγχων Την εκτίμηση ασφαλείας του προϊόντος Το ονοματεπώνυμο και την διεύθυνση του υπεύθυνου προσώπου για την διενέργεια της εκτίμησης ασφαλείας Λεπτομερή λίστα των τυχόν ανεπιθύμητων παρενεργειών από την χρήση του καλλυντικού και όπου χρειάζεται, απόδειξη των αποτελεσμάτων που διατείνεται ότι έχει (το καλλυντικό). Ο φάκελος PIF πρέπει να τηρείται στην γλώσσα της χώρας του κατασκευαστή (εκτός αν ορίζεται διαφορετικά από άλλες συμφωνίες), σε ηλεκτρονική μορφή (ή άλλη), απαραιτήτως στην διεύθυνση που έχει δηλώσει ο το Υπεύθυνο Πρόσωπο. Το Υπεύθυνο Πρόσωπο (ResponsiblePerson) είναι επίσης μια καινοτομία του Κανονισμού. Στο άρθρο 4 ορίζεται : «Υπεύθυνο πρόσωπο 1. Μόνο καλλυντικά προϊόντα για τα οποία νομικό ή φυσικό πρόσωπο έχει οριστεί υπεύθυνο πρόσωπο εντός των ορίων της Κοινότητας θα τοποθετούνται στην αγορά. 2. Για κάθε καλλυντικό προϊόν που τοποθετείται στην αγορά, το υπεύθυνο πρόσωπο εξασφαλίζει ότι τηρούνται οι σχετικές υποχρεώσεις τις οποίες ορίζει ο παρών κανονισμός». Οι αρμοδιότητες του Υπεύθυνου Προσώπου ορίζονται σε όλο το κείμενο του Κανονισμού και οι βασικότερες από αυτές είναι οι ακόλουθες: Ασφάλεια του προϊόντος Ορθή παρασκευαστική πρακτική (GMP) Εκτίμηση ασφαλείας Φάκελος Πληροφοριών Προϊόντος (PIF) Δειγματοληψία και ανάλυση Γνωστοποιήσεις Περιορισμοί χρήσης ουσιών κλπ Αναγραφή ετικέτας Για αναλυτικότερη πληροφόρηση μπορείτε να ανατρέξετε στα άρθρα 3, 8, του Κανονισμού. Αλλεργιογόνα Είδαμε παραπάνω, στα παραδείγματα αναγραφής σωστής ετικέτας να αναφέρονται στα συστατικά οι ουσίες: Citronellol, Geraniol, Linalool, Citral, Limonene. Σίγουρα θα τις έχετε δει και πολλές ακόμα συναφείς,σχεδόν σε όλα τα καλλυντικά προϊόντα του εμπορίου. Οι ουσίες αυτές είναι αναπόσπαστο κομμάτι της χημικής σύνθεσης των αιθέριων ελαίων και των φυσικών αρωματικών υλών και έχουν καταταχθεί στα 26 πιθανά αλλεργιογόνα που υποχρεωτικά πρέπει να αναφέρονται στην ετικέτα του καλλυντικού, εφόσον υπάρχουν στην σύνθεση του προϊόντος. Ειδικότερα: Η 7η τροποποίηση της Οδηγίας για τα Καλλυντικά απαιτεί να αναγράφονται στην ετικέτα του προϊόντος τα 26 πιθανά αλλεργιογόνα που υπάρχουν στις φυσικές ουσίες εάν βρίσκονται στο προϊόν σε μεγαλύτερη ποσότητα από τα οριζόμενα επίπεδα. 10_

11 Τα οριζόμενα επίπεδα, για κάθε μη εκπλενόμενοκαλλυντικό, πχ κρέμες, λοσιόν κλπ- είναι %, ενώ στα εκπλενόμενα καλλυντικά π.χ. σαπούνια, αφρόλουτρα κλπ είναι 0.01%. Πως υπολογίζεται το ποσοστό αυτό για κάθε προϊόν; Ας υποθέσουμε ότι φτιάχνετε ένα σαπούνι με αιθέριο έλαιο κανέλας. Το αιθέριο έλαιο κανέλας περιέχει το πιθανό αλλεργιογόνο Cinnamal σε ποσοστό 3 %. Εσείς βάζετε ποσοστό 5% στο σαπούνι σας. Για να βρείτε το ποσοστό συμμετοχής του Cinnamal στο σαπούνι θα πρέπει να κάνετε τον εξής υπολογισμό. Α = % του συστατικού Cinnamal στο αιθέριο έλαιο κανέλας : 3 % Β = % του αιθέριου ελαίου κανέλας στο σαπούνι: 5 % Αρα: % του Cinnamal στο σαπούνι = Α x B x 0.01 % (εφόσον είναι εκπλενόμενο) = 3 x5 x 0.01 = 0.15 % Και οι 26 πιθανά αλλεργιογόνες ουσίες είναι αρωματικοί παράγοντες και συνηθέστερα τις συναντάμε στα αιθέρια έλαια. Η Ευρωπαϊκή Ένωση Αρωματικών Υλών (EuropeanFlavorAssociation) έχει εκδώσει αναλυτικό πίνακα στον οποίο απεικονίζονται τα αιθέρια έλαια και αρωματικές φυσικές ύλες που περιέχουν τα 26 πιθανά αλλεργιογόνα και σε ποιο ποσοστό τα συναντάμε. Στο τέλος του οδηγού αυτού θα βρείτε τον λεπτομερή πίνακα, που θα σας βοηθήσει να αναγράφετε σωστά και νομότυπα τις ετικέτες των προϊόντων σας. ΕΟΦ- Η ελληνική πραγματικότητα- Τα πρώτα βήματα για την παραγωγή και κυκλοφορία ενός καλλυντικού Οι πληροφορίες που προηγήθηκαν στον παρόντα οδηγό σας δίνουν ήδη μια βασική πληροφόρηση για το πως πρέπει να είναι σωστά κατασκευασμένο το καλλυντικό σας προϊόν και τι τύπο πρέπει να περιβληθεί η τελική του μορφή πριν κυκλοφορήσει στο καταναλωτικό κοινό. Στην Ελλάδα, αρμόδιος φορέας για να αξιολογήσει ότι τηρήθηκαν οι παραπάνω διατυπώσεις της νομοθεσίας και να ελέγξει ότι το προϊόν μπορεί να κυκλοφορήσει με ασφάλεια στην αγορά είναι ο Εθνικός Οργανισμός Φαρμάκων. Πλέον, με τη νέα ευρωπαϊκή νομοθεσία, η εκτίμηση ασφαλείας του καλλυντικού προϊόντος δεν είναι απαραίτητο να διενεργείται στην χώρα κατασκευής του προϊόντος, αλλά μπορεί να γίνει σε οποιαδήποτε χώρα εντος Ε.Ε.. Ήδη υπάρχουν αρκετές ιδιωτικές εταιρίες στο Ηνωμένο Βασίλειο, την Γαλλία και αλλού που διενεργούν ελέγχους safetyassessment για τα καλλυντικά. Υπάρχουν επίσης και αρκετές Ελληνικές ιδιωτικές εταιρίες που αναλαμβάνουν να διεκπεραιώσουν εκτιμήσεις ασφαλείας. Η διαδικασία που ακολουθείται είναι περιγραφικά η ακόλουθη: ΤΙ ΠΡΟΗΓΕΙΤΑΙ: Για να πάρετε άδεια κυκλοφορίας των καλλυντικών σας απαιτείται αρχικά να έχετε εγκεκριμένο εργαστήριο. Αυτό μπορεί να γίνει αφού επικοινωνήσετε με την Νομαρχία στην οποία υπάγεστε. Εκεί θα σας δώσουν τις πρώτες προδιαγραφές και οδηγίες σχετικά με τα τετραγωνικά, τα λύμματα, τα μηχανήματα που χρησιμοποιείτε κλπ. Το βήμα αυτό είναι προαπαιτούμενο και δεν μπορεί να παραληφθεί. ΤΙ ΕΠΕΤΑΙ: Εφόσον έχετε ήδη πιστοποιήσει το εργαστήριό σας και έχετε καταλήξει στις βασικές συνταγές και προϊόντα σας, σειρά έχει η επικοινωνία με τον ΕΟΦ. Στην ιστοσελίδα του οργανισμού θα βρείτε όλα τα έγγραφα που απαιτούνται καθώς και την αναλυτική διαδικασία για την αδειοδότηση κάθε καλλυντικού προϊόντος, από σαπούνι έως κρέμα. Ειδικότερα για τα σαπούνια: Εάν το σαπούνι σας δεν περιέχει άρωμα και χρώμα: Το Γενικό Χημείο του Κράτους και όχι ο ΕΟΦ, είναι αρμόδιο για το απλό σαπούνι χωρίς χρώμα και άρωμα. Μπορείτε να δείτε περισσότερα στην ιστοσελίδα του Χημείου www. gcsl.gr. Ο ΕΟΦ μας ενημέρωσε πρόσφατα ότι αυτό ΔΕΝ ισχύει. Ακόμα και το απλό άοσμο και άχρωμο σαπούνι, εφόσον προορίζεται για χρήση από τον άνθρωπο ΠΡΕΠΕΙ να υποβληθεί στην διαδικασία αδειοδότησης του ΕΟΦ. Μόνο το σαπούνι πλυσίματος ρούχων ή χώρου δεν χρειάζεται την άδεια του οργανισμού. Αρκετοί ενδιαφερόμενοι, προκειμένου να αποφύγουν την, ομολογουμένως, ταλαιπωρία των διαδικασιών που περιγράψαμε, καταφεύγουν και στη μέθοδο του «φασόν» ή της «παραγωγής καλλυντικών για τρίτους». Με τη μέθοδο αυτή, αναλαμβάνει ειδικευμένη εταιρία να παράξει το καλλυντικό για λογαριασμό σας, αναλαμβάνοντας ακόμα και την δημιουργία φόρμουλας/συνταγής, και να το κυκλοφορήσει στην αγορά (δηλαδή να συντάξει τον σχετικό φάκελο, να πραγματοποιήσει την επικοινωνία με τον ΕΟΦ κ.ο.κ.). Η μέθοδος αυτή κερδίζει ολοένα και περισσότερο έδαφος στην Ελλάδα και αποτελεί μια καλή και αποτελεσματική εναλλακτική για όποιον ενδιαφέρεται να μπει ενεργά στον στίβο του επαγγελματικού καλλυντικού. ΠΗΓΕΣ: _11

12

13

14

15 ΑΡΩΜΑ: Η μυστική τέχνη πίσω από κάθε προϊόν ΟΜΙΛΗΤΡΙΑ: Χριστίνα Κουτσουδάκη, Αρωματοποιός - Αναλυτικός, Χημικός, Μac, Vioryl, που παρουσιάστηκε στην Ενημερωτική Εκδήλωση με Θέμα: ΑΡΩΜΑ ΚΑΙ ΚΑΛΛΥΝΤΙΚΑ που πραγματοποιήθηκε την Τετάρτη 12 Φεβρουαρίου Η αίσθηση της όσφρησης Η όσφρηση είναι από τις πιο πρωτόγονες αισθήσεις του ανθρώπου. Μέσω των οσμών ο άνθρωπος αντιδρά στο περιβάλλον του και αλληλεπιδρά με αυτό. Μια ευχάριστη μυρωδιά μπορεί να δράσει ελκυστικά για το αντίθετο φύλο, να έχει θετική επίδραση στη διάθεση του ανθρώπου ή να έχει ακόμα και καθησυχαστική δράση. Για παράδειγμα, η μοναδική σχέση μεταξύ μιας μητέρας και του νεογέννητου μωρού της βασίζεται τον πρώτο καιρό αποκλειστικά στην αίσθηση της όσφρησης, καθώς η όραση δεν είναι τόσο αναπτυγμένη. Το μωρό αναγνωρίζει τη μητέρα του από τη μυρωδιά της και έτσι νιώθει ήρεμο και ασφαλές. Αντίθετα μια παράξενη ή δυσάρεστη μυρωδιά μπορεί να δράσει προειδοποιητικά για ένα πιθανό κίνδυνο, όπως για παράδειγμα η μυρωδιά από γκάζι ή καπνό. Η όσφρηση διεγείρεται από τα πτητικά μόρια τα οποία φτάνουν στους οσφρητικούς υποδοχείς και αυτό συμβαίνει σε συνειδητό αλλά και σε υποσυνείδητο επίπεδο. Η αίσθηση της όσφρησης είναι άμεσα συνδεδεμένη με την μνήμη του ανθρώπου. Αρκεί πολλές φορές μια μικρή μυρωδιά για να πυροδοτηθούν μνήμες από την παιδική ηλικία, συναισθήματα και σκέψεις. Η αίσθηση της υγιεινής είναι επίσης πολύ σημαντική για τον σύγχρονο άνθρωπο ο οποίος ζει σε έναν κόσμο γεμάτο μικροοργανισμούς και περιβαλλοντική μόλυνση. Ευχάριστα αρώματα όπως αυτά ενός αφρόλουτρου, μιας φρεσκοπλυμένης μπουγάδας ή ενός καθαριστικού για το σπίτι συνδέονται υποσυνείδητα με την προσωπική ή την οικιακή υγιεινή. Η επίδραση που έχουν ορισμένα αιθέρια έλαια στην ψυχολογία, την πνευματική και σωματική υγεία του ανθρώπου είχε σαν αποτέλεσμα τα τελευταία χρόνια να αναπτυχθεί ο κλάδος της Αρωματοθεραπείας. Η ιστορία του αρώματος Η πρώτη μορφή αρώματος ήταν τα πολύτιμα ρετσίνια από δέντρα ή φυτά τα οποία καίγονταν στη διάρκεια θρησκευτικών τελετών. Στην Αρχαία Αίγυπτο το άρωμα ήταν συνδεδεμένο με την αθανασία, γι αυτό και οι Φαραώ ήταν τυλιγμένοι με σάβανα εμβαπτισμένα σε αρωματικά έλαια όπως αυτό του πεύκου, του κέδρου, των μπαχαρικών και του μύρου. Ο ενθουσιασμός των Αιγυπτίων έφτασε στο ζενίθ του με τη βασιλεία της Κλεοπάτρας η οποία ήταν από τις πιο ένθερμες λάτρεις των αρωμάτων. Στην Αρχαία Ελλάδα πολύ συχνά έκαιγαν λιβάνια στις τελετές προς τους Θεούς του Ολύμπου. Είναι επίσης γνωστό ότι οι αθλητές κάλυπταν τα σώματά τους με αρωματισμένο ελαιόλαδο πριν τους αγώνες και χρησιμοποιούσαν αρωματισμένες σκόνες από ρετσίνια ή βότανα για καλλωπιστικούς λόγους. Αρκετά χρόνια αργότερα, στα πρώτα Χριστιανικά χρόνια όταν γενήθηκε ο Χριστός οι Τρείς Μάγοι προσέφεραν ό,τι πολυτιμότερο υπήρχε την εποχή εκείνη: χρυσό, λιβάνι και μύρο. Στην Αρχαία Ρώμη η χρήση των αρωμάτων ήταν εκτεταμένη κυρίως στην τάξη των ευγενών, οι οποίοι αρωμάτιζαν τα πάντα γύρω τους, ακόμα και τα τούβλα με τα οποία έχτιζαν τα σπίτια τους. Μετά τα συμπόσια έπλεναν πάντα τα χέρια τους με αρωματισμένο νερό. Η λατινική λέξη perfume προέρχεται από τους Ρωμαίους που την χρησιμοποιούσαν για να περιγράψουν κάτι που μεταδιδόταν διαμέσου του καπνού : per fumus. Αργότερα οι Γάλλοι την χρησιμοποίησαν για να ορίσουν κάτι που μεταδίδεται μέσω του αέρα και έχει ευχάριστη οσμή. Για τους Άραβες επίσης το άρωμα διαδραματίζει σπουδαίο ρόλο στην καθημερινότητά τους, αλλά και στη θεραπεία ασθενειών. Ο πρώτος που σκέφτηκε να εξάγει τη μυρωδιά από λουλούδια ήταν ο _15

16 αλχημιστής Αβικέννας, ο οποίος τον 10ο αι. μ.χ. πειραματίστηκε με ροδοπέταλα, δημιούργησε μια συσκευή, η οποία είναι γνωστή ώς ο πρόδρομος της αποστακτικής συσκευής, και παρέλαβε ένα ντελικάτο ροδόνερο. Η αρχή της σύγχρονης αρωματοποιίας τοποθετείται γύρω στον 16αι. στη Γαλλία. Κοντά στις Κάννες υπάρχει μία μικρή πόλη η οποία ονομάζεται Grasse. Η περιοχή αυτή έχει μια πολύ παλαιά σύνδεση με την παραγωγή αρωματικών φυτών και με τις πρώτες αρωματοποιίες της Γαλλίας. Ήταν επίσης μια πόλη γνωστή για τα βυρσοδεψία της και την παρασκευή εξαιρετικής ποίοτητας δερμάτινων γαντιών, τα οποία αρωμάτιζαν για να καλύψουν τη δυσάρεστη οσμή του δέρματος. Η Αικατερίνη των Μεδίκων το 1547 παντρεύτηκε τον Βασιλιά Ερρίκο Β της Γαλλίας και έφερε μαζί της τον δικό της αρωματοποιό, τον Ρενέ τον Φλωρεντινό. Σε ένα ταξίδι της ανακάλυψε τη μικρή πόλη της Grasse και ενθουσιάστηκε τόσο πολύ με τα αρώματα που έπεισε τον βασιλιά Ερρίκο Β να προμηθεύεται μόνο από εκεί τα αρωματισμένα γάντια του. Σύντομα, ακολούθησαν και οι άλλοι ευγενείς και κάπως έτσι κέρδισε η πόλη αυτή τον τίτλο της παγκόσμιας πρωτεύουσας της Αρωματοποιίας, τίτλο που τιμητικά κατέχει μέχρι σήμερα. Το άρωμα από τον 20ο αιώνα και μετά είναι ένα προϊόν μόδας, το οποίο αλλάζει με τα χρόνια, εξελίσσεται και ακολουθεί τάσεις, όπως ένα ρούχο ή ένα αξεσουάρ. Η μόδα είναι αυτή που οδηγεί και δίνει το στυλ των αρωμάτων κάθε εποχής. Η Coco Chanel έχει πει χαρακτηριστικά: «Καμία κομψότητα δεν είναι δυνατή χωρίς άρωμα. Είναι το αόρατο, το αξέχαστο, το απόλυτο αξεσουάρ». Κατά τη διάρκεια της σύγχρονης ιστορίας, τα αρώματα επηρεάζονται από τις κοινωνικές συνθήκες και τους σχεδιάστες μόδας. Τη δεκαετία του 1930, η μεγάλη οικονομική κρίση επηρεάζει όλες τις πτυχές της κοινωνίας. Τα αρώματα γίνονται πιο επιθετικά, λιγότερο ντελικάτα, χρησιμοποιούνται νέοι συνδυασμοί συστατικών και οι δημιουργίες είναι πιο έντονες. Χαρακτηριστικά παραδείγματα αποτελούν το άρωμα Chanel No.5 στο οποίο τα λουλούδια συνδυάζονται με τις συνθετικές αλδεΰδες και το άρωμα Old Spice στο οποίο χρησιμοποιούνται σε μεγάλη ποσότητα αιθέρια έλαια μπαχαρικών. Η δεκαετία του 1960 είναι η δεκαετία των κοινωνικών αναταραχών και της απελευθέρωσης από τους τύπους και αυτό είναι εμφανές τόσο στις διαφημίσεις όσο και στη δημιουργία των αρωμάτων. Οι αρωματοποιοί εισάγουν νέα συνθετικά μόρια στις φόρμουλες τους και απελευθερώνονται από τις παραδοσιακές νόρμες. Χαρακτηριστικό παράδειγμα είναι το άρωμα του Christian Dior, Eau Sauvage, το οποίο εκτός από τις προκλητικές διαφημίσεις του, τάραξε τα νερά χρησιμοποιώντας «γυναικεία» λουλουδερά συστατικά γιασεμιού σε ένα κλασικό αρρενωπό άρωμα. Στη δεκαετία του 2000 τα αρώματα λουλουδιών και φρούτων, με πολύ λιγότερα φυσικά και περισσότερα συνθετικά συστατικά, δίνουν μια αίσθηση ανανέωσης και σύγχρονης αισθητικής. Οι διαφημίσεις χρησιμοποιούν όλα τα σύγχρονα μέσα προώθησης και επιστρατεύονται όλο και περισσότερο αναγνωρισμένοι ηθοποιοί ή άνθρωποι από τον κόσμο της μόδας. Η τέχνη του αρώματος Στην αρωματοποιία είναι δύσκολο να διαχωρίσει κανείς την τέχνη από την επιστήμη και την τεχνολογία, καθώς αυτές συνδέονται με ισχυρούς δεσμούς. Αναφέρονται παρακάτω τα λόγια τριών σπουδαίων αρωματοποιών για την τέχνη του αρώματος. «Το άρωμα είναι ένα στοιχείο ποιητικό, μια βουβή γλώσσα. Με το άρωμα μπορεί κάποιος να εκφράσει ό,τι δεν μπορεί να ειπωθεί αλλιώς. Είναι μια αόρατη μορφή έκφρασης και αυτό είναι που με συναρπάζει», αναφέρει ο κ. Jacques Polge, ο αρωματοποιός του οίκου Chanel από το «Η δημιουργία ενός αρώματος είναι μία υψηλού επιπέδου τέχνη, στην οποία η τύχη, η μαγεία και η εμπειρία συμπράττουν σε διάφορες αναλογίες», λέει ο κ. François Demachy, ο αρωματοποιός του οίκου Christian Dior. «Πιστεύω ότι κάθε δημιουργική εργασία είναι ίδια. Αρχικά χρειάζεσαι μια ιδέα και μετά πρέπει να βασιστείς στην εμπειρία και την τεχνική σου για να εκφράσεις αυτή την ιδέα», αναφέρει ο κ. Francis Kurkdjian, ένας σύγχρονος αρωματοποιός με δικό του οίκο αρωματοποιίας σήμερα. Είναι ο δημιουργός του αρώματος Le Male του Jean Paul Gaultier και το 2009 του απενεμήθη από το Γαλλικό Υπουργείο Πολιτισμού ο τίτλος του Ιππότη των Γραμμάτων και των Τεχνών. Όπως ένας μουσικός συνθέτει με τις νότες και ένας ζωγράφος με τα χρώματα, έτσι και ο αρωματοποιός δημιουργεί με τις αρωματικές πρώτες ύλες που έχει στη διάθεσή του, ανα- 16_

17 μιγνύοντας τες στις κατάλληλες αναλογίες. Είναι μια επίπονη και χρονοβόρα διαδικασία έως ότου καταλήξει σε ένα αποτέλεσμα που θα τον ικανοποιεί και θα εκφράζει τη σκέψη και τα συναισθήματά του. Το πόσο άρτιο και μαγικό θα είναι το τελικό αποτέλεσμα εξαρτάται σημαντικά από το ταλέντο και την εμπειρία του αρωματοποιού. Σε Παγκόσμιο επίπεδο, η αρωματοποιία αναγνωρίζεται όλο και περισσότερο ως μια μορφή τέχνης. Κάθε χρόνο από το 1973, στη Νέα Υόρκη, σε λαμπρή τελετή απονέμονται τα βραβεία του Διεθνους Οργανισμού Αρωμάτων στους δημιουργούς των καλύτερων αρωμάτων σε διάφορες κατηγορίες. Επίσης, πέρυσι στη Νέα Υόρκη, στο Μουσείο Τεχνών και Σχεδίου οργανώθηκε μια περιοδική έκθεση με θέμα «Η τέχνη του αρώματος: », στην οποία παρουσιάστηκαν ως αντικείμενα τέχνης 12 αρώματα τα οποία άλλαξαν τον κόσμο της αρωματοποιίας λόγω της καλλιτεχνικής τους αξίας. Οι νότες και η δομή των αρωμάτων Η παλέτα του αρωματοποιού αποτελείται από προϊόντα φυσικής προέλευσης, όπως είναι τα αιθέρια έλαια, τα ρετσίνια, τα absolutes και τα concretes, από συστατικά απομονωμένα από φυσικά προϊόντα και από συνθετικές πρώτες ύλες, οι οποίες είναι προϊόντα οργανικής σύνθεσης. Τα αιθέρια έλαια είναι πτητικά μίγματα, τα οποία συνήθως φέρουν τη χαρακτηριστική οσμή ή γεύση του φυτού από τα οποία προέρχονται. Τα αιθέρια έλαια χρησιμοποιούνται στα αρώματα και τα αρτύματα. Οι αρωματικές ουσίες σχηματίζονται και αποθηκεύονται σε ορισμένα όργανα ενός φυτού σαν παραπροϊόντα ή σαν τα τελικά προϊόντα του μεταβολισμού του και μπορεί να βρίσκονται σε διάφορα μέρη αυτού, όπως για παράδειγμα στον φλοιό των εσπεριδοειδών, στα άνθη, στα φύλλα, στις βελόνες, στον κορμό ή τα κλαριά των δέντρων ή ακόμα και στις ρίζες ορισμένων φυτών. Τα αιθέρια έλαια απομονώνονται από τα αντίστοιχα φυτά με διάφορες μεθόδους, ανάλογα με το μέρος του φυτού στο οποίο βρίσκονται και το πόσο ευαίσθητα είναι στη θερμοκρασία. Με την έκθλιψη εν ψυχρώ, παραλαμβάνονται τα αιθέρια έλαια από τους φλοιούς των εσπεριδοειδών. Γενικότερα, οι πλέον χρησιμοποιούμενες μέθοδοι παραλαβής είναι η απόσταξη μεθ υδρατμών και η εκχύλιση με οργανικούς διαλύτες. Εξέλιξη της τελευταίας είναι η εκχύλιση με υγρό CO2, η οποία δίνει ανώτερης ποιότητας αιθέρια έλαια λόγω των χαμηλών θερμοκρασιών και της απουσίας υπολειμμάτων διαλύτη. Δύο παλαιότερες μέθοδοι απομόνωσης ήταν η εμβάπτιση και το enleurage, οι οποίες έχουν εγκαταλειφθεί λόγω του υψηλού τους κόστους και της χρονοβόρας διαδικασίας που περιλαμβάνουν. Η μέθοδος enleurage είναι η παλαιότερη μέθοδος εκχύλισης (1750). Χρησιμοποιούταν για την παραλαβή του λαδιού από πολύ ακριβά και ευαίσθητα λουλούδια. Σε ζωικό λίπος τοποθετούνταν με προσοχή τα λουλούδια, παρέμεναν ορισμένες ημέρες για να εκχυλιστούν τα αιθέρια έλαια, ανανεώνονταν με φρέσκα έως ότου το λίπος είχε κορεσθεί σε αυτά. Στη συνέχεια απομονώνονταν τα αιθέρια έλαια με εκχύλιση του λίπους με αιθυλική αλκόολη. Έτσι προέκυπτε ένα παχύρευστο προϊόν που λεγόταν Pomade ή Absolute ex pomade. Εκτός από τα φυσικής προέλευσης συστατικά που έχει η παλέτα του αρωματοποιού σημαντικό ρόλο παίζουν οι συνθετικές πρώτες ύλες, οι οποίες είναι προϊόν πολύχρονης επιστημονικής έρευνας στα εργαστήρια της Οργανικής Σύνθεσης. Ο Francis Kurkdjian αναφέρει χαρακτηριστικά για το ρόλο των συνθετικών πρώτων υλών στην αρωματοποιία: «Φανταστείτε ένα σπίτι χτισμένο με φυσικά υλικά μόνο, οπότε αποκλείουμε το μέταλλο, το γυαλί ή το πλαστικό. Θα καταλήγαμε με μια πόλη από καλύβες. Οι συνθετικές πρώτες ύλες είναι η ραχοκοκαλιά της σύνθεσης, αυτές που της δίνουν διάρκεια στον χρόνο. Ένα άρωμα μόνο με φυσικά συστατικά θα διαρκούσε ελάχιστα στο δέρμα, δεν θα είχε ένταση και ιδιαίτερο χαρακτήρα». Υπάρχουν αρκετοί λόγοι για τους οποίους χρησιμοποιούνται ευρέως οι συνθετικές πρώτες ύλες τα τελευταία χρόνια και προτιμούνται σε σχέση με τα συστατικά φυσικής προέλευσης. Η σταθερότητα των προϊόντων και η απεξάρτηση τους από φυσικούς παράγοντες, όπως είναι οι κλιματολογικές συνθήκες, η απόδοση της σοδειάς αλλά και οι τυχαίες φυσικές καταστροφές, είναι ιδιαίτερα σημαντική. Επίσης επειδή η απομόνωση των αιθερίων ελαίων είναι πολλές φορές εξαιρετικά δαπανηρή προτιμούνται αντίστοιχα συνθετικά συστατικά προκειμένου να μειωθεί το κόστος παραγωγής ενός αρώματος. Τέλος οι οικολογικοί και περιβαλλοντικοί παράγοντες έδρασαν καταλυτικά προς όφελος των συνθετικών πρώτων υλών επειδή ορισμένα _17

18 φυτά ή ζώα από τα οποία απομόνωναν στο παρελθόν ορισμένα αρωματικά συστατικά κινδύνευαν με εξαφάνιση ή αντίστοιχα έπρεπε τα ζώα να θανατωθούν. Κάθε πρώτη ύλη, φυσική ή συνθετική, αλλά και ο συνδυασμός ορισμένων από αυτές, έχει μία ορισμένη μυρωδιά η οποία πολλές φορές περιγράφεται με όρο δανεισμένο από τη μουσική, τις νότες. Το άρωμα είναι μια αρμονική σύνθεση ορισμένων κάθε φορά συστατικών και μπορεί να κατηγοριοποιηθεί σε διάφορες ομάδες ανάλογα με τις νότες που είναι πιο έκδηλες. Συνήθως οι νότες κατατάσσονται σε 11 κύριες κατηγορίες, ανάλογα με το χαρακτήρα τους και τη συγγένειά τους. Οι νότες αυτές είναι των εσπεριδοειδών, φρούτων, λουλουδιών, βοτάνων, μπαχαρικών, ξύλων και γης, γλυκών, κρέμας, υδάτινες, musky και ambery. Οι δύο τελευταίοι όροι προέρχονται από τα αντίστοιχα ζώα από τα οποία παραλάμβαναν στο παρελθόν τις αρωματικές ουσίες. Το Moschus moschiferus είναι ένα είδος ελαφιού που ζει στα βουνά της Νότιας Ασίας (Ιμαλάια). Ο αδένας στα γεννητικά όργανα του αρσενικού ελαφιού έχει μια ιδιαίτερη μυρωδιά προκειμένου να προσελκύσει τα θηλυκά. Στο παρελθόν σκότωναν τα ελάφια αυτά προκειμένου να πάρουν και να εκχυλίσουν τον αδένα αυτό, αλλά αυτό απαγορεύτηκε καθώς το είδος κινδύνευε με εξαφάνιση και πλέον συνθέτονται παρόμοια «musky» μόρια μέσω της οργανικής σύνθεσης. H Physeter macrocephalus είναι ένα είδος φάλαινας το οποίο εκκρίνει το φυσικό ambergris ως προστατευτικό του γαστρεντερικού της συστήματος από τα αιχμηρά κόκκαλα των ψαριών που τρώει. Το ambergris έχει τη μορφή ελαφρόπετρας όταν έρχεται σε επαφή με το θαλασσινό νερό και μυρίζει πολύ λαμπερά και ιδιαίτερα. Το είδος αυτό της φάλαινας είναι προστατευόμενο, και πλέον μόρια που προσομοιάζουν την «ambery» μυρωδιά συνθέτονται στα εργαστήρια προκειμένου να χρησιμοποιηθούν στην αρωματοποιία. Για την περιγραφή ενός ισορροπημένου αρώματος χρησιμοποιείται η δομή μιας πυραμίδας. Το πιο πτητικό μέρος, το top note είναι αυτό που δίνει την πρώτη αίσθηση του αρώματος και διαρκεί λίγα λεπτά. Η καρδιά του αρώματος, το heart note, αποτελεί συνήθως και τον κύριο χαρακτήρα του. Το λιγότερο πτητικό μέρος, το bottom note, περιλαμβάνει συστατικά μεγάλης οσφρητικής διάρκειας. Εφαρμογές των αρωμάτων Τα περισσότερα προϊόντα της αγοράς είναι αρωματισμένα, προκειμένου να είναι πιο ενδιαφέροντα και ευχάριστα για τον καταναλωτή, αλλά και για να καλύπτουν την όχι τόσο ευχάριστη οσμή των βάσεων των προϊόντων. Είναι γεγονός ότι ανάμεσα σε μια ομάδα παρόμοιων προϊόντων στο ίδιο δείγμα καταναλωτών θα προτιμηθεί από την πλειοψηφία αυτό που έχει το πιο ευχάριστο άρωμα. Πολλές φορές ένα επιτυχημένο άρωμα συνδέεται με κάποιο συγκεκριμένο προϊόν και καθορίζει την ταυτότητα όλων των παρόμοιων προϊόντων στη συνείδηση των καταναλωτών, όπως για παράδειγμα το άρωμα της παιδικής πούδρας. Τα αρώματα που χρησιμοποιούνται στα καταναλωτικά προϊόντα θα πρέπει να είναι ευχάριστα για τον καταναλωτή, να ενισχύουν την πεποίθηση του καταναλωτή για την αποτελεσματικότητα του προϊόντος, να μην έχουν καμία φυσική, χημική ή βιοχημική επιβλαβή αλληλεπίδραση με τη βάση του προϊόντος καθ όλη τη διάρκεια ζωής του και να είναι ασφαλή για τη συνήθη χρήση του προϊόντος. Τα αρώματα χρησιμοποιούνται σε μια ευρεία κατηγορία προϊόντων. Τα πιο συνηθισμένα είναι τα προϊόντα υψηλής αρωματοποιίας (eau de parfum, eau de toilette), προσωπικής φροντίδας (για το σώμα, τα μαλλιά και το πρόσωπο), φροντίδας ρούχων (απορρυπαντικά, μαλακτικά, λευκαντικά), οικιακής φροντίδας (καθαριστικά και απολυμαντικά επιφανειών, υγρά πιάτων, αρωματικά χώρου, κεριά) και διάφορα άλλα (αντικουνουπικά προϊόντα, αρωματισμένες σακούλες απορριμμάτων, κτλ.). Τα αρώματα στα καλλυντικά Η πλέον τυπική χρήση για τα προϊόντα υψηλής αρωματοποιίας είναι τα ύδρο-αλκοολικά διαλύματα. Συναντώνται τρεις συνήθεις τύποι τέτοιων διαλυμάτων ανάλογα με τη συγκέντρωση του αρώματος, τα Eau de Parfum ή Perfume (12-20%), τα Eau de Toilette ή Toilet water (10-15%) και τα Eau de Cologne ή Cologne (5-10%). Ο όρος Eau de Cologne προέκυψε από ένα συγκεκριμένο προϊόν και θα αναφερθεί παρακάτω η ιστορία αυτού. Στις 8 Οκτωβρίου

19 1792 ένας Καρτεσιανός Μοναχός προσέφερε σαν γαμήλιο δώρο στον μαθητευόμενό του Wilhelm Muelhens, μια μυστική φόρμουλα, ένα θαυματουργό νερό (aqua mirabillis). O Muelhens ενθουσιάστηκε με τη φρεσκάδα της μυρωδιάς αυτής και δημιούργησε μια μικρή μονάδας παραγωγής στην οδό Glockengasse της Κολωνίας, στον αριθμό Αποφάσισε να ονομάσει την κολώνια αυτή Η ακριβής φόρμουλα παραμένει ένα επτασφράγιστο μυστικό και παράγεται ακόμα και σήμερα. Αυτό το ανάλαφρο και αναζωογονητικό άρωμα είναι συνδυασμός από αιθέρια έλαια αρκετών εσπεριδοειδών, αρωματικών φυτών και διακριτικών λουλουδιών. Το προϊόν αυτό ήταν τόσο επιτυχημένο που δάνεισε το όνομά του σε όλα τα αρώματα που είχαν συνδυασμό από παρόμοιες νότες και έτσι προέκυψε ο όρος Eau de Cologne. Στις σύγχρονες εκδοχές του, χρησιμοποιούνται διάφορα εσπεριδοειδή και αρωματικά φυτά, αλλά πάντα η γενική ιδέα και η φρεσκάδα παραμένει η ίδια. Η αιθυλική αλκοόλη που χρησιμοποιείται στα προϊόντα υψηλής αρωματοποιίας είναι συνήθως μετουσιωμένη αλλά είναι αναγκαίο να είναι τελείως άοσμη καθώς αυτή επηρεάζει και την ποιότητα του τελικού προϊόντος. Για την ανάμιξη της αλκοόλης με το άρωμα είναι καλύτερο να αναμιγνύεται το άρωμα με ίση ποσότητα αλκοόλης, να αναμιγνύεται χωριστά η υπόλοιπη αλκοόλη με το νερό και στο τέλος να γίνεται η ένωση των δύο αυτών μιγμάτων με έντονη ανάδευση. Τέλος, το προϊόν θα πρέπει να παραμένει για ωρίμανση ώστε να χάνεται η αρχική ένταση της αλκοόλης και να ωριμάζουν τα συστατικά του αρώματος μέσα στο αλκοολικό διάλυμα. Μία ακόμα κατηγορία προϊόντων που αρωματίζονται είναι τα γαλακτώματα για τα οποία θα πρέπει να ληφθούν υπ όψιν διάφοροι παράγοντες από τον αρωματοποιό. Ορισμένοι από αυτούς είναι η ιδιοσμία της βάσης και η αλλαγή ως εκ τούτου του οσφρητικού προφίλ του αρώματος, το ph και το χρώμα του τελικού προϊόντος. Συγκεκριμένα, το πυκνό άρωμα δεν αντιπροσωπεύει με ακρίβεια τον χαρακτήρα του μετά την εφαρμογή του σε ένα γαλάκτωμα, καθώς τα συστατικά του προϊόντος αυτού έχουν χαρακτηριστική λιπαρή οσμή η οποία θα πρέπει να καλυφθεί από το άρωμα και να το κάνει ευχάριστο για τον καταναλωτή. Επίσης το άρωμα σε ένα γαλάκτωμα δεν έχει ακριβώς την ίδια οσμή στο δοχείο και μετά την εφαρμογή του στο δέρμα, εξαιτίας της ιδιαίτερης οσμής και των λιπιδίων που έχει το δέρμα. Το ph του προϊόντος παίζει σημαντικό ρόλο καθώς σε χαμηλά ph το άρωμα μπορεί να είναι ασταθές οπότε πρέπει να επιλεγούν κατάλληλες για αυτές τις συνθήκες πρώτες ύλες από τον αρωματοποιό. Τέλος, το άρωμα μπορεί να προκαλέσει ορισμένες φορές χρωματισμό του προϊόντος, οπότε αν το γαλάκτωμα που θα αρωματιστεί είναι λευκό θα πρέπει πάλι να αποφευχθούν συστατικά που προκαλούν τον χρωματισμό του με την πάροδο του χρόνου, όπως για παράδειγμα είναι η βανιλίνη. Τα πιο συνηθισμένα προϊόντα προσωπικής υγιεινής που αρωματίζονται είναι τα αφρόλουτρα ή αφροντούς και τα σαμπουάν. Το ιξώδες των επιφανειοδραστικών συστημάτων μπορεί να επηρεαστεί από τα αρώματα και τα συστατικά τους. Συνήθως το άρωμα μειώνει το ιξώδες του προϊόντος γι αυτό προστίθεται ποσότητα άλατος στη φόρμουλα. Τα αρώματα δεν είναι διαλυτά στο νερό αλλά μπορούν να ενσωματωθούν παρουσία μη ιονικών συστατικών που περιέχονται στα προϊόντα προσωπικής υγιεινής. Μετά την ενσωμάτωσή τους στο υδατικό διάλυμα, έχουν πολύ καλή οσφρητική απόδοση. Η διάρκεια του αρώματος επηρεάζεται και από το είδος του προϊόντος και τη χρήση του. Πιο συγκεκριμένα, το δέρμα έχει πολύ χαμηλή απορρόφηση οσμών κυρίως σε πλενόμενα προϊόντα, με αποτέλεσμα το άρωμα για ένα αφρόλουτρο να μην έχει μεγάλη διάρκεια μετά την εφαρμογή του. Αντίθετα, η ανθρώπινη τρίχα έχει πολύ μεγαλύτερη απορρόφηση οσμών, με αποτέλεσμα το άρωμα να παραμένει για αρκετή ώρα μετά το λούσιμο. Μία μεγάλη κατηγορία καλλυντικών προϊόντων στα οποία βρίσκουν εφαρμογή τα αρώματα είναι τα σαπούνια. Τα στερεά σαπούνια αρωματίζονται προκειμένου να καλυφθεί η έντονη και συχνά όχι ευχάριστη οσμή των λιπαρών οξέων. Ο αρωματοποιός πρέπει να λάβει υπ όψιν του τα προβλήματα χρωματισμού εξαιτίας της παρουσίας ιόντων σιδήρου, καθώς και το υψηλό πολλές φορές _19

20 ph, προβλήματα που σίγουρα περιορίζουν την παλέτα του αλλά τον προκαλούν να βρει λύσεις. Τα σαπούνια γλυκερίνης έχουν διαφάνεια η οποία δεν πρέπει να αλλοιωθεί από την παρουσία του αρώματος. Συνήθως αυτά είναι χρωματισμένα, οπότε τα προβλήματα χρωματισμού από το άρωμα δεν είναι τόσο συχνά όσο στα στερεά σαπούνια. Τέλος τα κρεμοσάπουνα, είναι πολύ πιο ήπια στο δέρμα και το μόνο πρόβλημα είναι η πιθανή αλλαγή του ιξώδους τους μετά τον αρωματισμό τους. Ο αρωματισμός τους γίνεται σε πολύ μικρότερο ποσοστό από αυτό των στερεών σαπουνιών και για το λόγο αυτό σπάνια υπάρχει πρόβλημα χρωματισμού τους. Η ασφάλεια των αρωμάτων Ο ποιοτικός έλεγχος των αρωμάτων γίνεται με οσφρητικό και αναλυτικό έλεγχο. Ο οσφρητικός έλεγχος γίνεται από έμπειρους αρωματοποιούς οι οποίοι μυρίζουν τόσο τις πρώτες ύλες όσο και τις παραγωγές των αρωμάτων συγκρίνοντας τες με πρότυπες ουσίες ή προηγούμενες παραγωγές αντίστοιχα. Η μύτη έχει το χαμηλότερο όριο ανίχνευσης συγκριτικά με οποιοδήποτε αναλυτικό όργανο μέχρι στιγμής. Ο αναλυτικός έλεγχος γίνεται συνήθως με τη βοήθεια της Αέριας Χρωματογραφίας (Gas Chromatography) εξοπλισμένης με Φασματογράφο Μάζας (GC MS) για ποιοτική ανάλυση και με Ανιχνευτή Ιονισμού Φλόγας (GC FID) για ποσοτική ανάλυση. Πολύ συχνά ελέγχονται και ορισμένες φυσικοχημικές παράμετροι όπως είναι ο δείκτης διάθλασης και το σημείο τήξης. Το άρωμα υπόκειται σε πολύ αυστηρές νομοθεσίες και κανονισμούς όσον αφορά τη χρήση του και τα επιτρεπτά συστατικά του. Οι κύριοι φορείς που ασχολούνται με το άρωμα σε διεθνές, ευρωπαϊκό και εθνικό δίκτυο είναι ο International Fragrance Association (IFRA), το Research Institute of Fragrance Materials (RIFM), το European Cosmetics Association (COLIPA) και ο Πανελλήνιος Σύλλογος Βιομηχάνων & Αντιπροσώπων Αρωμάτων και Καλλυντικών (ΠΣΒΑΚ). Αναλυτικότερα, ο IFRA προάγει τη συνεργασία των παραγωγών αρωμάτων σε ένα διεθνές ή εθνικό νομικό πλαίσιο, υποδεικνύει πρότυπα προκειμένου να εξασφαλιστεί σε διεθνές επίπεδο η ασφάλεια στη χρήση των αρωμάτων, κάνει προτάσεις για τον περιορισμό του ποσοστού χρήσης, την ειδική επισήμανση ή την καθολική απαγόρευση ορισμένων συστατικών. Επίσης υποστηρίζει ανεξάρτητες αξιολογήσεις για την ασφάλεια χρήσης των συστατικών της αρωματοποιίας και προωθεί τα οφέλη των αρωμάτων στην καθημερινή ποιότητα ζωής. Το RIFM είναι ουσιαστικά μία ανεξάρτητη ομάδα ειδικών η οποία μέσω κλινικών μελετών και έρευνας προσδιορίζει τα ασφαλή όρια χρήσης των συστατικών των αρωμάτων και τα αποτελέσματά της αξιολογούνται από τον IFRA. Τα κύρια πεδία έρευνας του φορέα αυτού είναι η επίδραση των συστατικών των αρωμάτων στο αναπνευστικό σύστημα και στο δέρμα, καθώς και η περιβαλλοντική επιβάρυνση που προκαλείται από τη χρήση των αρωμάτων. Ο COLIPA συνεργάζεται στενά με τους φορείς της Ευρωπαϊκής Ένωσης ώστε να επιτύχει ισορροπημένες πολιτικές και νομοθεσίες όσον αφορά τα καλλυντικά προϊόντα, αφήνοντας ταυτόχρονα περιθώριο στις καινοτομίες. Συμμετέχει στη διαμόρφωση της Ευρωπαϊκής νομοθεσίας για τα καλλυντικά, της οποίας ο κύριος κορμός είναι η Ευρωπαϊκή Οδηγία (76/768/ EEC), με κύριο άξονα την ασφάλεια του καταναλωτή. Ο ΠΣΒΑΚ συνεργάζεται με τις εθνικές και ευρωπαϊκές αρχές και συνομιλεί για θέματα αμοιβαίου ενδιαφέροντος με άλλους κλάδους, οργανισμούς και ενώσεις. Αποτελεί τον αποκλειστικό και επίσημο εκπρόσωπο του ελληνικού κλάδου καλλυντικών για τη νομοθεσία τους, αντλεί πολύτιμες πληροφορίες για τις ευρωπαϊκές εξελίξεις στο χώρο των καλλυντικών, στους τομείς της επιστήμης, της τεχνολογίας, της αγοράς και του δίκαιου και ενημερώνει συνεχώς και σε βάθος τα μέλη του. Συνοψίζοντας, είναι εμφανές ότι την τέχνη της δημιουργίας ενός αρώματος τη συντροφεύει και ένας ολοκληρωμένος μηχανισμός που διασφαλίζει την ποιότητά του και την ασφάλεια χρήσης του στον καταναλωτή. 20_

21

22 Φαρμακευτικά φυτά με Ισχυρή επουλωτική δράση ΑΡΘΡΟ κουσκούκης κωνσταντίνος Καθηγητής Δερματολογίας-π. Γεν. Γραμ. Υπουργείου Παιδείας Πρόεδρος Επιτροπής Προστασίας Ιαματικών Φυσικών Πόρων Σακκά Ευαγγελία Φαρμακοποιός Alkannatinctoria: Το φυτό Alkannatinctoria (Αλκάννα η βαπτική ή βαφόρριζα), είναι ένα διετές ή πολυετές εγγενές φυτό της νότιας Ευρώπης που ανήκει στην οικογένεια των βοραγινοειδών (boraginaceae). Φθάνει τους 50 πόντους ύψος, έχει τριχωτά, και επιμήκη φύλλα, τα δε άνθη του είναι συνήθως μπλε-μωβ, ή σε κάποιες ποικιλίες (Alcannaorientalis), κίτρινα ή υπόλευκα. Η ρίζα του φυτού η οποία συνήθως είναι πολύ μεγάλη αναλογικά προς το μέγεθος του φυτού, παράγει μία κόκκινη βαφή από τον φλοιό της. Ένα από τα κύρια συστατικά της ρίζας της είναι η αλκαννίνη, μια χρωστική ευδιάλυτη στα έλαια και τις αλκοόλες που δίνει ένα έντονο πορφυρό χρώμα. Η αποτελεσματικότητα της Αλκαννίνης σε περιπτώσεις επούλωσης τραυμάτων, πληγών και ελκών είναι απολύτως αποδεδειγμένη εδώ και δεκαετίες. Οι φαρμακευτικές ιδιότητες αυτής της ουσίας ήταν καταγεγραμμένες ήδη από την εποχή του Διοσκουρίδη, του πατέρα της Φαρμακολογίας οποίος έζησε τον 1ο αιώνα Μ.Χ. αλλά το έργο του αποτέλεσε έως το 1600, την μοναδική φαρμακολογική αναφορά, Ανατολής και Δύσης. επούλωση βαθιών πληγών. Το 1935 ο Brockmaun απομόνωσε την αλκαννίνη από τη ρίζα της Alkannatinctoria και ανακάλυψε την εναντιομερή σχέση της με την σικονίνη. Η Αλκαννίνη είναι λοιπόν μία ναφθοκινόνη, το μόριο της οποίας αποτελείται από δύο τμήματα, το ναφθαζαρινικό σύστημα και το τμήμα της πλευρικής αλειφατικής αλυσίδας το οποίο περιέχει και ένα ασύμμετρο κέντρο. Η αλκαννίνη βρίσκεται σε σημαντικές ποσότητες στο φλοιό της ρίζας του φυτού Alkannatinctoria σε μίγμα εναντιομερών με τη σικονίνη.οι βιολογικές μελέτες που έγιναν τα τελευταία 30 χρόνια, απέδειξαν ότι το εκχύλισμα των ριζών της Alkannatinctoria έχει αντιμικροβιακή(εναντίον των Staphylococcusaureus και Staphylococcus epidermidis), αντιφλεγμονώδη (ισχυρότερη από την Butazolidin)καιαντινεοπλασματικήδράση. Η σημαντικότερη όμως και η πιο ενδιαφέρουσα ιδιότητα της αλκαννίνης και της σικονίνης είναι η επουλωτική της δράση. Χορηγείται σε τραυματικές λύσεις της συνεχείας του δέρματος, εγκαύματα, άτοναέλκη διάφορης αιτιολογίας όπως έλκη από φλεβική στάση, έλκη από κατακλίσεις, οζώδη περιαρτηρίτιδα, σκληρό ερύθημα του Bazin και σε αιμορροΐδοπάθεια. 22_ Η πρώτη αναφορά σε βιβλιογραφία για τις ευεργετικές και θεραπευτικές ιδιότητες της ρίζας του φυτού Alkannatinctoria γίνεται στο έργο του Διοσκουρίδη «Περί ύλης Ιατρικής», όπου την αναφέρει ως φάρμακο για την θεραπεία πληγών και εγκαυμάτων. Αργότερα, στα χρόνια του Βυζαντίου η ρίζα του φυτού Alkannatinctoria χρησιμοποιείται σαν χρωστική ουσία με το όνομα ριζεΐνική πορφύρα. Το 1710 ο Άγγλος γιατρός WilliamSalman στο έργο του EnglishHerbs αναφέρεται στις θεραπευτικές ιδιότητες συνταγής από εκχύλισμα Alkannatinctoriaroot σε λάδι ελιάς, με πολύ καλά αποτελέσματα στην