Μοντέλα Ολοκληρωµένης ιαχείρισης: Case Study: Λίµνη Παµβώτιδα Ιωαννίνων B. KATH

Transcript

1 Μοντέλα Ολοκληρωµένης ιαχείρισης: Case Study: Λίµνη Παµβώτιδα Ιωαννίνων B. KATH 2008

2 1. Αποξήρανση λίµνης Λαψίστας & λοιπών ελών 2. Καταστροφή ενδιαιτηµάτων 3. ιατάραξη υδατικού ισοζυγίου 4. Υπερ-άρδευση υδάτων Παµβώτιδας 5. Ρύπανση 6. Εισαγωγή ξενικών ειδών 7. Παράνοµο κυνήγι

3 Χάρτης Αποξήρανση λίµνης Λαψίστας ( ) 1961) Η λίµνη της Λαψίστας έκτασης 10 km 2 το έτος 1820 Χαµηλότερη στάθµη από Παµβώτιδα ροή υδάτων & αυτοκαθαρισµός Επικοινωνία µε Καλαµά Αβαθές έλος,µε νησίδες - οικοσύστηµα τεράστιας βιολογικής αξίας

4 1 1 Ανθρώπινες παρεµβάσεις και απώλεια πληµµυρικών εκτάσεων της λίµνης Παµβώτιδας Type of flooded land Year Area (km 2 ) Human impact Area (2004) (km 2 ) Southern marsh of Koutselio Draining ( ) 0 Southern marsh of Lagatsa Draining ( ) 0 Lake Lapsista Draining ( ) 0 Periodically flooded areas Draining ( ) 0.6 Pamvotida floodplain Embankment & sluice gate ( ) Coast embankment (1970 onwards) Nature protection zone (2003) Total 37.0 <4.9 Kati V., Mani P., von Helversen O., Willemse F., Elsner, N. and Dimopoulos P. (2006). Human land use threatens endemic wetland species: the case of Chorthippus lacustris (La Greca and Messina 1975) (Orthoptera: Acrididae) in Epirus, Greece. Journal of Insect Conservation <4.7 Από µια έκταση 37 km 2 πληµµυρικών εκτάσεων στο λεκανοπέδιο, σήµερα έχουν αποµείνει λιγότερο από 4,9 km 2. Απώλεια πάνω από 85% υγρών εκτάσεων

5 1 1 Καταπολέµηση ελονοσίας Αύξηση καλλιεργήσιµης γης Απώλεια οικοτόπων & ειδών Αποξήρανση Λαψίστας Μείωση αυτοκαθαρισµού λίµνης Πρόβληµα άρδευσης γεωργικών εκτάσεων µείωση ιχθυοπαραγωγής Αποξήρανση Λαγκάτσας Αύξηση φερτών υλικών στη λίµνη- µείωση βάθους

6 Καταστροφή ενδιαιτηµάτων ηµιουργία τεχνητού αναχώµατος εντός λίµνης (1974) ηµιουργία κρηπιδώµατος από ήµο Ιωαννιτών Κακή οριοθέτηση λιµναίων εκτάσεων (Κ.Υ.Α. 2003) Μελλοντική ασφαλτόστρωση αναχώµατος (2006)? Ρίψη µπαζών δηµιουργία κρασπέδων οικοπεδοποιήσεις ηµιουργία κρασπέδων γηπέδων (Πέραµα, Ανατολή) Εγκαταστάσεις αναψυχής σχέδια δόµηση (Ανατολή-Κατσικά Κατσικά) Ρίψη σκουπιδών Απώλεια οικοτόπων & ειδών Μείωση αυτοκαθαρισµού λίµνης Οριστική απώλεια υγρολίβαδων λίµνης

7 2 2 Πληµµυριζόµενες εκτάσεις της λίµνης το έτος 1963 (χάρτης Ε.Σ.Υ.) Τεχνητό ανάχωµα περιµετρικά λίµνης και κρηπίδωµα (1974) αποκοπή των υγρών λιβαδιών από τη λίµνη

8 2 2 Οριοθέτηση µε τη ζώνη Α1 του υδάτινου στοιχείου, όπου απαγορεύεται η δόµηση Εκτάσεις υγρολιβαδικές, παροδικά πληµµυριζόµενες σήµερα ή στο παρελθόν µπορούν να δοµηθούν, σε απόσταση 100µ από τη ζώνη Α1! Μη επαρκής προστασία των λιµναίων εκτάσεων. Ανυπαρξία βούλησης αποκατάστασης λιµναίων εκτάσεων

9 2 Υγρολιβαδικές εκτάσεις - ενδιαίτηµα Ch. lacustris πλησίον Παραλίµνιου Ψυχαγωγικού Πάρκου

10 2 Παραλίµνιο ψυχαγωγικό πάρκο υπό κατασκευή πλησίον υγρολιβαδικών εκτάσεων (7/2003)

11 9/7/2003: µπάζωµα των υγρολιβαδικών εκτάσεων λίµνης πίσω από το ανάχωµα

12 ηµιουργία κρασπέδων µε µπαζώµατα (7/2003)

13 2

14 2

15 2

16 2 Υγρολιβαδικές εκτάσεις περιοχή Κατσικάς εν έχουν ακόµη µπαζωθεί

17 3 3. ιατάραξη υδατικού ισοζυγίου ηµιουργία τεχνητού αναχώµατος (Αµφιθέα Πέραµα) ηµιουργία τεχνητού θυροφράγµατος (ΓΟΕΒ) Ανύψωση πυθµένα (από φερτά υλικά) & διατήρηση υψηλής στάθµης της λίµνης (ΓΟΕΒ) ιακοπή των πηγών και των καταβοθρών της λίµνης Μείωση αυτοκαθαρισµού λίµνης ευτροφισµός Χρόνος ανανέωσης 10 µήνες Επέκταση καλαµώνων Αναπαραγωγική επιτυχία ειδών πανίδας Αυξοµείωση στάθµης πνίξιµο φωλιών µε νεοσσούς Απειλή για χλωρίδα & πανίδα ολιγοτροφικών υδάτων Π.χ. τσίµα (;)

18 3 Η λίµνη είχε ένα πολυσύνθετο σύστηµα δεκάδων πηγών και καταβοθρών που επέτρεπαν την εισροή καθαρών νερών από το Μιτσικέλι και την ταχεία ανανέωση των νερών της λίµνης από της καταβόθρες ΠΗΓΕΣ Σεντενίκου (Πέραµα), Κιόσκι, Μπλίτσι, Ντραµπάτοβα (εσταβέλλα), Κλήδωνας 20 στο νησί. ΚΑΤΑΒΟΘΡΕΣ Καστρίτσας (χανόπουλο Άρτας) Ντουραχάνη Λογγάδων (Κωλέττας 2000)

19 4 4. Υπερ-άρδευση υδάτων Παµβώτιδας Το υδρευτικό δίκτυο έχει απώλειες τις τάξεως του 40% (Ε.Π.Μ.) ΕΥΑΙ: Υπεύθυνη επιχείριση για ύδρευση Σήµερα εξυπηρετούνται περίπου κάτοικοι µε αυξανόµενη τάση στη χρήση κατά 1,8%, Το µισό δίκτυο φτιάχθηκε πριην έτη Το αρδευτικό δίκτυο έχει απώλειες τις τάξεως του 50-70% 70% (ανεπίσηµα στοιχεία) ΓΟΕΒ: υπεύθυνη επιχείριση για άρδευση Κατά µέσο όρο χρησιµοποιούνται 17 εκατοµµύρια κυβικά µέτρα νερού προς άρδευση, και ποτίζονται στρέµµατα γης. Το νερό για πότισµα προέρχεται κατά 70% από τη λίµνη και κατά 30% % από τις πηγές της Τούµπας Περιβαλλοντικό στρες σε είδη χλωρίδας & πανίδας την ξηρά περίοδο Ένταση προβλήµατος ευτροφισµού και ανοξικών συνθηκών Υπερ-άντληση υδροφόρου ορίζοντα

20 Αστικά λύµατα. 5. Ρύπανση λύµατα. Υπάρχει Βιολογικός Καθαρισµός, αλλά δεν έχουν όλοι οι ήµοι σύνδεση (>10% λυµάτων παράνοµη απόθεση στη λίµνη -ΕΠΜ (2001) Κτηνοτροφικά πτηνοτροφικά απόβλητα χοίροι, πουλερικά. Τεράστιο πρόβληµα µε µη αποτέφρωση πτηνοτροφικών αποβλήτων ταφή ή παράνοµη απόθεση σε τάφρο Λαψίστας. Γεωργική ρύπανση Ευτροφισµός λίµνης από αζωτούχα & φωσφορούχα φάρµακα λιπάσµατα. Χρήση τετραπλασίων ποσοτήτων από το κανονικό. Ρύπανση από πλόες; Ρύπανση από υδροπλάνα; Ρύπανση από κυκλοφοριακό πρόβληµα πόλης;

21 7/2003: Απόθεση χρησιµοποιηµένων φαρµάκων σε ρέµα πλησίον λίµνης Παµβώτιδας

22 Ευτροφισµός λίµνης πύκνωση καλαµώνων

23 Ευτροφισµός: : δηµιουργία ανοξικών συνθηκών στα νερά της λίµνης: 7/2003

24 6. Εισαγωγή ξενικών ειδών ιχθύων 20 είδη ψαριών της λίµνης 7 αυτόχθονα είδη 13 ξενικά είδη Leuciscus cephalus, Pseudophoxinus stymphalicus, Barbus albanicus, Phoxinellus epiroticus Economidichthys pygmaeus, Cobitis hellenica, Anguilla anguilla Επίλυση ευτροφισµού & εξάπλωσης καλαµώνων Ctenopharygodon idella Hypophthalmichthys molitrix Μείωση Κουνουπιών Gambusia affinis Αύξηση αλιείας Rutilus ylikiensis Carassius auratus Tinca tinca Aristichthys nobilis Cyprinus carpio Mugil cephalus, Liza ramanda Silurus glanis Silurus aristotelis

25 7. Παράνοµη θήρα Η θήρα απαγορεύεται εντός της ζώνης Α1 υδάτινο στοιχείο. Πραγµατοποιείται όµως καθηµερινά. Καµία αυτόφωρη σύλληψη έως σήµερα

26 1. Αποξήρανση λίµνης Λαψίστας & λοιπών ελών 2. Καταστροφή ενδιαιτηµάτων 3. ιατάραξη υδατικού ισοζυγίου 4. Υπερ-άρδευση υδάτων Παµβώτιδας 5. Ρύπανση 6. Εισαγωγή ξενικών ειδών 7. Παράνοµο κυνήγι

27 1. Ορθολογική χρήση νερού 2. Ελαχιστοποίηση ρύπανσης 3. Αποκατάσταση υδατικού ισοζυγίου 4. Αποκατάσταση & διαχείριση ενδιαιτηµάτων 5. Προστασία αυτόχθονων ειδών 6. Φύλαξη 7. Πρόγραµµα βιοπαρακολούθησης 8. Περιβαλλοντική εκπαίδευση - ευαισθητοποίηση

28 1. Ορθολογική χρήση νερού. Σύγχρονο σύστηµα άρδευσης µε µηδενικές απώλειες Μείωση περιβ.. στρες σε είδη χλωρίδας & πανίδας την ξηρά περίοδο Σύγχρονο σύστηµα ύδρευσης µε µηδενικές απώλειες Συµβολή στο πρόβληµα ευτροφισµού και ανοξικών συνθηκών Μη υπερ-άντληση υδροφόρου ορίζοντα Επανασύσταση λιµνών- ταµιευτήρων σε Λαψίστα & Λαγκάτσα Επαναπροσδιορισµός καλλιεργειών- υδατικές απαιτήσεις Μείωση φερτών υλικών στη λίµνη-αύξηση βάθους

29 2. Ελαχιστοποίηση ρύπανσης Κλείσιµο παράνοµων αποχετευτικών αγωγών Σύνδεση (100%) µε Βιολογικό καθαρισµό Πλωτά µέσα (δίχρονοι κινητήρες, λάδια κτλ) Ρύπανση καυσαερίων Λειτουργία µονάδων αποτέφρωσης Φύλαξη λίµνης από παράνοµες αποθέσεις Χωροθέτηση µονάδων εκτός ζωνών Προστασία πηγών Κρύας Γεωπονικός έλεγχος χρήσης φαρµάκων & λιπασµάτων Βιολογική γεωργία Ελαχιστοποίηση αστικής ρύπανσης ιαχείριση πτηνοτροφικών αποβλήτων ιαχείριση γεωργικής ρύπανσης Καλή ποιότητα νερού Αντιµετώπιση ευτροφισµού & καλαµώνων Προστασία πανίδας ολιγοτροφικών υδάτων Ανθρώπινη υγεία

30 3. Αποκατάσταση υδατικού ισοζυγίου Ανταλλαγή ιδιοκτησιών Τµήση Β. αναχώµατος Άνοιγµα θυροφράγµατος Αποµάκρυνση ιλύος πυθµένα Επαναλειτουργία φυσικού συστήµατος πηγών καταβοθρών Καλή ποιότητα νερού Αντιµετώπιση ευτροφισµού & καλαµώνων Κατάργηση παράνοµων γεωτρήσεων Προστασία πανίδας ολιγοτροφικών υδάτων Αποσύνδεση λίµνης από άρδευση Ανθρώπινη υγεία

31 4. Αποκατάσταση & διαχείριση ενδιαιτηµάτων Αλλαγή ΚΥΑ ζώνη Α1 προστασία λιµναίων ενδιαιτηµάτων Εισαγγελική έρευνα για οικοπεδοποιήσεις - καταπατήσεις Ξεµπάζωµα εκτάσεων περιµετρικά λίµνης Χαρτογράφηση µε G.I.S. Λιµναίων εκτάσεων κτηµατολόγιο Τµήση αναχώµατος στο Ν. τµήµα - επαναπληµµυρισµός Αποκατάσταση υγρών λιβαδιών ιαχείριση υγρών λιβαδιών

32 Κοπή Καύση Βόσκηση ιαχείριση καλαµώνων Αντιµετώπιση ευτροφισµού & καλαµώνων Προστασία Βιοποικιλότητας Βόσκηση ιαχείριση υγρών λιβαδιών Αύξηση αυτοκαθαρισµού Καλή ποιότητα νερού Μείωση πληµµυρικών φαινοµένων Κτηνοτροφία Ιχθυοπαραγωγή

33

34

35 5. Προστασία αυτόχθονων ειδών Μη απελευθέρωση ξενικών ειδών ( ΕΛΙ) Ειδικό πρόγραµµα προστασίας τσίµας (ex situ) 6.. Φύλαξη Κινητό τηλέφωνο επί 24 ωρης βάσης Φύλακες µε δυνατότητα σύλληψης Εθελοντική συµµετοχή πολιτών

36 7. Βιοπαρακολούθηση 8. Περιβαλλοντική εκπαίδευση - ευαισθητοποίηση

37 Ίδρυση Φ. (3044/99) Ορισµός.Σ. µε Κ.Υ.Α. (13507/5193, 2002) Συγκροτήθηκε σε σώµα.σ Κ.Υ.Α /649/25/6/2003 «Χαρακτηρισµός της χερσαίας και λιµναίας περιοχής της λίµνης Παµβώτιδας Ιωαννίνων ως περιοχής οικοανάπτυξης,, καθορισµός περιφερειακής ζώνης προστασίας αυτής, χρήσεων, όρων και περιορι-σµών δόµησης»

38 Συγκεκριµένα, στόχοι του Φορέα ιαχείρισης Λίµνης Παµβώτιδας είναι η προστασία και διαχείριση (Σ..): Των βιοτόπων των προστατευοµένων ειδών χλωρίδας και πανίδας της Λίµνης Παµβώτιδας. Των βιοτόπων ενδηµικής χλωρίδας και πανίδας στην ευρύτερη περιοχή αρµοδιότητάς του. Η αποκατάσταση του διαταραγµένου υδρολογικού ισοζυγίου της Παµβώτιδας. Η βελτίωση των κριτηρίων ποιότητας των νερών της. Η προστασία της από την ρύπανση και µόλυνση. Η προστασία της από κάθε είδος παρεµβάσεων που υποβαθµίζουν το οικοσύστηµα. Η προστασία και διαφύλαξη των αλιευτικών πόρων. Η ανάδειξη της Λίµνης Παµβώτιδας και της ευρύτερης περιοχής. Η περιβαλλοντική εκπαίδευση και ευαισθητοποίηση.

39 Πραγµατοποιήθηκαν 15 συνεδριάσεις.σ. 1/ Α) ) Οργάνωση και λειτουργία Εσωτερικοί κανονισµοί (4) Κανονισµός λειτουργίας προσωπικού Επιστηµονική Επιτροπή Στέγαση

40 Β) ) Προστασία Παµβώτιδας Θυρόφραγµα: : ΓΟΕΒ & Νοµαρχία Ιωαννίνων Προώθησε διαχειριστικό σχέδιο (Μελετ( Μελετ.. Γραφείο) Προώθησε διαχ.. σχέδιο για γεωργοκτηνοτροφικές δραστηριότητες Σήµανση Α1 (ΕΠΠΕΡ) Πρόσληψη φύλακα Πρόσληψη επιστήµονα και γραµµατέα ιαµόρφωση χώρων βιοτόπων - επιλογή Συνεργασία. Ιωαννιτών για µηχάνηµα «κοπή καλαµώνων» Συνάντηση Περιφερειάρχη, ΟΤΑ (ρύπανση) Κοινωνία Πληροφορίας ΠΕΠ Μελετά οικοτουριστικές δράσεις

41 Γ) ) Ανάδειξη-ανάπτυξη Παµβώτιδας Φυλλάδιο για Παµβώτιδα Ηµερολόγιο για 2004 Τοπικά ΜΜΕ Ιστοσελίδα ΕΠΠΕΡ πρόταση για κέντρο πληροφόρησης λίµνης Προώθηση µελέτης «ανάδειξη Παµβώτιδας» - περιµετρικός δρόµος Συµµετοχή σε Κ.Ε.Κ. Πρόταση Interreg Ελλάδα - Αλβανία Ο Φ.. διαχειρίζεται ποσό ( Ε)

42 Πώς αξιολογείτε το έργο του Φ.. Αναφορικά µε την προστασία της Λίµνης; Ποιες θα ήταν οι δικές σας προτεραιότητες;

43