Μπακαλούδη Βασιλική Αιματολόγος, Επιμελήτρια Β Κέντρο Αίματος «ΑΧΕΠΑ»

Transcript

1 Μπακαλούδη Βασιλική Αιματολόγος, Επιμελήτρια Β Κέντρο Αίματος «ΑΧΕΠΑ»

2 Εισαγωγή Οι ομάδες αίματος ανακαλύφθηκαν το 1901 στην Βιέννη όταν ο Landsteiner παρατήρησε διαφορετική αντίδραση στη διασταύρωση ερυθρών από τον εαυτό του και ορού από διάφορα υγιή άτομα Αυτή η παρατήρηση οδήγησε στο γνωστό μας ΑΒΟ σύστημα ομάδων αίματος Από την παρατήρηση όμως μέχρι την ασφαλή μετάγγιση αίματος πέρασαν δύο δεκαετίες

3

4 Σήμερα είναι αναγνωρισμένα 308 αντιγόνα 270 αντιγόνα έχουν ταξινομηθεί σε 30 διακεκριμένες ομάδες αίματος από την ομάδα ISBT (International Society of Blood Transfusion) η οποία είναι υπεύθυνη για τον καθορισμό των επιφανειακών αντιγόνων των ερυθρών 38 αντιγόνα δεν έχουν τυποποιηθεί σε κάποιο σύστημα

5 Κάθε σύστημα αποτελείται από 1 έως 50 αντιγόνα τα οποία ελέγχονται είτε: από ένα μεμονωμένο γονίδιο από σύμπλεγμα δύο ή περισσότερων ομολόγων γονιδίων Κάθε σύστημα είναι γενετικά διακριτό από το άλλο

6

7

8 Τα 38 αντιγόνα τα οποία δεν μπορούν να ενταχθούν σε κάποιο σύστημα ή να σχηματίσουν κάποιο σύστημα λόγω ανεπαρκούς γενετικού καθορισμού κατατάσσονται σε: Αντιγόνα χαμηλής συχνότητας (<1%) που συνιστούν την σειρά 700 Τα υψηλής συχνότητας (>90%) που συνιστούν την σειρά 901 Την Συλλογή Αντιγόνων η οποία αποτελείται από αντιγόνα που μπορούν να ταξινομηθούν μαζί με βάση γενετικές, βιοχημικές ή ορολογικές δοκιμασίες

9 Αντιγόνα υψηλής συχνότητας (σειρά 901) Αντιγόνα χαμηλής συχνότητας (σειρά 700)

10 Συλλογή Αντιγόνων

11 Ονοματολογία Το 1980 το ISBT καθιέρωσε μια ομάδα εργασίας για ορίσει την ονοματολογία των ομάδων αίματος Η ονοματολογία αυτή δεν είναι μόνο μία αριθμητική λίστα, αλλά έγινε με βάση το γενετικό πλαίσιο και είναι εύκολο στην καταγραφή σε υπολογιστές

12 Ονοματολογία Σε κάθε αντιγονικό σύστημα ομάδων αίματος έχουν δοθεί έξι νούμερα που το καθορίζουν Τα τρία πρώτα νούμερα αντιπροσωπεύουν το σύστημα ( ), την συλλογή ( , και 206 δεν χρησιμοποιούνται) ή την σειρά (700 ή 901) Τα τρία επόμενα νούμερα καθορίζουν την ειδικότητα π.χ το Kell είναι το 006, το Kpb είναι το Επίσης κάθε σύστημα έχει ένα αλφαβητικό σύμβολο το οποίο για το Kell είναι το KEL. Έτσι το Kpb είναι επίσης το KEL004 και αφαιρώντας τα μηδενικά γίνεται KEL4

13

14 Ονοματολογία Στον φαινότυπο το νούμερο ή το σύμβολο του συστήματος ακολουθείται από : και μετά από μια σειρά αντιγόνων διαχωρισμένων με κόμμα Όταν το αντιγόνο απουσιάζει το νούμερό του σημειώνεται με πλήν Για παράδειγμα το Kell (K-,k+,Kpa-,Kpb+) είναι KEL:- 1,2,-3,4

15 Numerical terminology ABO: 1, 2, 3 ABO:1, 2,3,4 ABO:1, 2,3, 4 MNS:1,2, 3,4,5, 6,7 P:1 P: 1 RH:1,2, 3,4,5, 8, 32,33, 36 LU: 1,2,3,4 KEL: 1,2, 3,4,5, 6,7,11,12,13, 17, 21 FY:1,2,3 FY: 1, 2, 3 DI:1,2, 3,4, 5, 6, 7 DO:1,2,3,4,5 LW:5,6, 7 CH/RG:1,2, 7,11,12 H: 1 XK: 1 GE:2,3,4, 5, 6, 7, 8, 9 GE: 2, 3,4 GE: 2,3,4 GE: 2, 3, 4 RAPH:1 I:1 I: 1 Alternative terminology O A 1 A 2 M+ N+ S s+ U+ He Mi(a+) (in ISBT order) Symbols such as Mi.III or GP.Mur, En(a ), M k are also acceptable P1+ or P 1 P1 or P 2 (if shown to be GLOB:1) D+ C+ E c+ e+ Cw Rh: 32,33 Be(a ) (in ISBT order) The order D C c E e would be an acceptable alternative. Probable genotypes as phenotypes (e.g. R R or DCe/DcE; R r Cw+ or DCe/dce Cw+) are acceptable, providing it is made clear that they are only probable genotypes based on haplotype 1 2 frequencies. 1 Null and mod phenotypes: Rh ; Rh. null mod Lu(a b+) Lu:3,4. Null phenotype: Lu null or Lu(a b ) K k+ Kp(a b+c ) Ku+ Js(a b+) K:11,12,13, 17 Null and mod phenotypes: K 0 or Kell null ; K mod. Fy(a+b+) Fy:3 Fy(a b ) Fy: 3 Fy x may be used as a phenotype Di(a+b+) Wr(a b+) Wd(a ) Rb(a ) WARR Do(a+b+) Gy(a+) Hy+ Jo(a+) LW(a+b ) LW(ab+) Ch:1,2 WH Rg:1,2 H. The symbol O h may be used for the true Bombay phenotype (red cells totally H-deficient, ABH non-secretors). Otherwise the terms 'Red cell H-deficient secretor' and 'Red cell H-deficient nonsecretor' are recommended. Kx or McLeod Ge:2,3,4 Wb Ls(a ) An(a ) Dh(a ) GEIS Ge: 2, 3,4 or Gerbich phenotype Ge: 2,3,4 or Yus phenotype Ge: 2, 3, 4 or Leach phenotype MER2+ I adult i adult or cord

16 Ονοματολογία Η ονοματολογία αυτή με τα νούμερα ( για την ομάδα Α) χρησιμοποιείται για την καταγραφή στους υπολογιστές και ως ένα πλαίσιο γενετικής ταξινόμησης των αντιγόνων Ηχρήσητωνσυμβόλωνμαζίμετανούμεραειδικότητας (KEL4 για το Kpb) χρησιμοποιούνται στις δημοσιεύσεις για τις ομάδες αίματος Πολλοί όμως προτιμούν την παραδοσιακή ονοματολογία με τα παλιά σύμβολα Θα ήταν παράλογο να αντικαταστήσουμε τον Α φαινότυπο με το ΑΒΟ:1,-2,3

17 Σύστημα ΑΒΟ ISBN νούμερο: 001 Παραδοσιακό όνομα: ABO ISBN όνομα: ABO Χρωμοσωμική εντόπιση: 9q34.1-q34.2 Προϊόν γονιδίου: α3-n-acetyl-d-galactosaminyl transferase, α3-3-d-galactosyltransferase Βιολογική λειτουργία: Ένζυμο Αντιγόνα No.:5 Μέγεθος: Kdal

18 Σύστημα ΑΒΟ Τα ΑΒΗ αντιγόνα δεν είναι ένα προϊόν γονιδίων αλλά παράγωγο μιας ενζυματικής διαδικασίας της γλυκοσυλτρανσφεράσης Το A ένζυμο προσθέτει N-acetylgalactosamine Το B ένζυμο προσθέτει galactose Το ΑΒΟ είναι ένα σύμπλεγμα υδρογονανθράκων που συνδέονται σε γλυκοπρωτεΐνες ή γλυκολιπίδια στην επιφάνεια των ερυθρών ή άλλων κυττάρων

19 Immunology, 5 th Edition, 2003

20

21 4 Βασικοί τύποι Figure 19 6a

22 Για μια συγκεκριμένη γενετική θέση (γονιδιακός τόπος) υπάρχουν περισσότερα από δύο αλληλόμορφα. Ι Α Ι B i Τα αλληλόμορφα των ομάδων αίματος ΑΒΟ είναι : Ι Α, Ι Β, i Πιθανοί γονότυποι: Ι Α Ι Α, Ι Α i, Ι Β i, Ι Β Ι Β, Ι Α Ι Β, ii Α Β ΑΒ 0 Είναι δυνατόν δυο γονείς που έχουν ομάδες αίματος Α και Β να αποκτήσουν παιδί με ομάδα αίματος 0;

23 Γενετική των ABO Ομάδων αίματος

24 Blood groups and blood types

25 Determines blood type and compatibility Figure 19 7

26 ΑΒΟ αντισώματα Είναι γενικά IgM Για τις ομάδες Α και Β το επικρατών αντίσωμα είναι IgM Για την ομάδα Ο το επικρατών αντίσωμα είναι IgG (και σε μικρό ποσοστο IgM) Αντιδρούν σε θερμοκρασία δωματίου (22-24 o C) ή και σε χαμηλότερη στο εργαστήριο Ενεργοποιούν το συμπλήρωμα στους 37 o C Μπορεί να οδηγήσουν σε οξεία αιμολυτική αντίδραση

27 ΑΒΟ αντισώματα Χρόνος εμφάνισης: Γενικά εμφανίζονται στους πρώτους 4-6 μήνες της ζωής Ανέρχονται σε επίπεδα ενηλίκων στα 5-10 έτη της ζωής Τα επίπεδα αυτά διατηρούνται κατά την διάρκεια της ενήλικης ζωής Αρχίζουν να ελαττώνονται από την ηλικία των 65 και άνω

28 Αντι-Η αντίσωμα Αντι-Η αντίσωμα μπορεί να υπάρχουν σε μικρό ποσοστό σε άτομα ομάδας Α2, ΑΒ, Β τα οποία έχουν μόνο υπολείμματα ουσίας Η Τα αντισώματα αυτά μπορεί να συγκολλήσουν ερυθροκύτταρα ομάδας Ο και Α2 (πλούσια σε αντιγόνο Η) Είναι ισχυρό σε άτομα τύπου Βομβάης Αντίσωμα αντι-η παράγεται από το φυτό Ulex europaeus

29 29 Ομάδες αίματος ABO Genotype (Genes) Phenotype (Blood type) Antigens in R.B.C. Antibody In plasma A 1 A 1, A 1 A 2 A 1 (23-25%) 25%) A 1, (H) anti-b, anti-h A 2 A 2, A 2 O A 2 (6-10%) A 2, (H) Anti-B, anti-a 1 BB, BO B(8-17%) B,(H) Anti-A/A A/A 1 A 1 B A 1 B(3%) A,A 1,B Anti-H A 2 B A 2 B(1%) A,B,H Anti-A 1 O,O O(43-50%) H Anti-A, A,-A 1,-B H,h Oh Bombay None Anti-A, A,-A 1,-B, B,-H

30 φαινότυπος Bombay Ο φαινότυπος Bombay οφείλεται στο ότι τα άτομα δεν κληρονομούν το πολύ συχνό γονίδιο Η Έτσι δεν παράγουν το ένζυμο Η τρανσφεράση Στα κύτταρα των ατόμων αυτών απουσιάζει το H αντιγόνο Ο υποδοχέας του υποστρώματος παραμένει αφόρτιστος και δεν μπορούν να προστεθούν μόρια L-φουκόζης

31 φαινότυπος Bombay ΤαάτομααυτάμπορείναέχουνκληρονομήσειτοΑήΒ γονίδιοτοοποίοκωδικοποιείφυσιολογικάτιςκατάλληλες τρανσφεράσες Αλλά χωρίς το άκρο της L-φουκόζης στην πρωτεΐνη υπόστωμα οι τρανσφεράσες αυτές είναι ανενεργείς

32

33 φαινότυπος Bombay Ο φαινότυπος Bombay Oh εμφανίζεται όταν τα άτομα κληρονομούν και από τους δύο γονείς το υπολειπόμενο γονίδιο h Τα άτομα που κληρονομούν τα γονίδια ΗΗ ή Ηh παράγουν φυσιολογικά επίπεδα Η τρανσφεράσης

34 Παράδοξο στις ABO ομαδες αίματος: Ο φαινότυπος Bombay

35 Bombay φαινότυπος: hh καλύπτει την έκφραση του ABO HhI A I O HhI A I B hhi B I O

36 Ο φαινότυπος Bombay είναι εξαιρετικά σπάνιος Φορείς του γονιδίου είναι Ινδιάνοι οι πρόγονοι των οποίων κατάγονται από τη Βομβάη Τα ερυθρά των ατόμων με τον φαινότυπο αυτό δεν συγκολλόνται με τους αντι-α, αντι-β, αντι-αβ και αντι-ηαντιορούς Έχουν υψηλά ποσοστά αντι-α, αντι-β και αντι-η αντισώματα Θα πρέπει να μεταγγίζονται από άτομα ίδιου φαινοτύπου

37 Διαφορές ομάδων Ο και Οh Ανάστροφη ομάδα Ομάδα αντι-α αντι-β αντι-αβ αντι-η Α κυτ Β κυτ Ο κυτ Ο Οh

38 Αυποομάδες Περίπου 10 χρόνια μετά την ανακάλυψη των ΑΒΟ ομάδων περιγράφηκαν οι υποομάδες Α Παρατήρησαν ότι όλες οι Α δεν αντιδρούσαν με τον ίδιο τρόπο με τον αντι-α Αυτές οι ασυνήθιστες ομάδες περιγράφηκαν ως ασθενείς Α

39 Α1-Α2 υποομάδες 80% τηςομάδαςαείναιφαινοτύπουα1 20% φαινοτύπου Α2 Μελέτες στα ένζυμα τρανσφεράσες των ομάδων Α1 και Α2 έδειξαν: ότι υπάρχουν λιγότερες αντιγονικές περιοχές Α στην υποομάδα Α2 καθώς το ένζυμο είναι λιγότερο δραστικό στο να καλύψει το υπόστρωμα H σε Α αντιγόνο

40 Α1-Α2 υποομάδες Τα άτομα της ομάδας Α1 έχουν περισσότερο αντιγόνο Α στα ερυθρά ενώ τα Α2 έχουν περισσότερο H Και οι δύο φαινότυποι αντιδρούν ισχυρά με αντιορό αντι- Α Ο αντιορός αντι-α είναι μίγμα δύο αντισωμάτων Αντι-Α ο οποίος αντιδρά και με Α1 και με Α2 ερυθρά Αντι-Α1 ο οποίος αντιδρά μόνο με Α1 αλλά όχι με Α2 ερυθρά σε απλό έλεγχο Το 3% Α2 και το 25% των Α2Β παράγουν αντι-α1 αντισώματα

41 Ασθενές Α Περιλαμβάνει μεγάλο φάσμα αντιδράσεων όταν ελέγχονται με πολυκλωνικούς αντι-α και αντι-αβ αντιορούς Κάποιες δίνουν ασθενή αλλά σαφή αποτελέσματα Ενώ άλλες δεν αντιδρούν καθόλου καιάραείναιδύσκολονα ταυτοποιηθούν Περιλαμβάνουν τις ομάδες Α3, Αm, Ax, Abantou, Ael και Aend Τα άτομα αυτά μπορεί λανθασμένα να τυποποιηθούν ως ομάδος Ο Όταν ένα άτομο αυτής της ομάδας δώσει αίμα σε άτομο με ομάδα Ο θα προκαλέσει αιμολυτική αντίδραση

42 Αντιδράσεις ομάδας Α και υποτύπων Μονοκλωνικοί παράγοντες Αντίδραση ορού/πλάσματος με συγκεκριμένα ερυθρά Φαινό τυπος Αντι-Α1 Aντι-Β Αντι- ΑΒ Lectin anti-a1 A1 Α2 Β Ο Α Α ή Α3 1mf 0 1mf 0 + ή Αχ Micro+/ ή

43 Ασθενές Β Ασθενές Β χαρακτηρίζεται όταν η έκφραση του αντιγόνου Β είναι ασθενής ή δεν ανιχνεύταιεύκολα Υπότυποι Β είναι σπάνιοι και ανευρίσκονται κυρίως σε πληθυσμό ομάδας Β σε Αφρικανούς και Κινέζους Β3, Βχ, Bm and Bcl Η υποομάδα Β δεν ανιχνεύεται αν κληρονομηθεί με φυσιολογικό Β αλλήλιο Μπορεί να συνδυαστεί με Α αλλήλιο και να δώσει ΑΒ weak.

44 Επίκτητο Β Προκαλείται από τη δράση ενός ενζύμου το οποίο διασπά το αντιγόνο ομάδας Α Ν-ακετυλο-D-γαλακτοζαμίνη σε γαλακτοζαμίνη η οποία έχει την ίδια δομή με το αντιγόνο ομάδας Β Κάποιοι αντι-β αντιοροί μπορεί να αντιδράσουν με αυτό το επίκτητο Β και να δώσουν ομάδα ΑΒ

45 Επίκτητο Β Σπάνια περίπτωση που μπορεί να συνδεθεί με βακτηριακή γαστρεντερίτιδα ήμεβακτηριακή επιμόλυνση του δείγματος Τα ερυθρά των ατόμων αυτών συχνά παρουσιάζουν συγκολλήσεις Προσοχή στην επιλογή των αντιορών

46 Σύστημα ΑΒΟ και εγκυμοσύνη Οι περισσότερες αιμολυτικές νόσοι οφείλονται στην ΑΒΟ ασυμβατότητα Υπάρχει πιθανότητα ασυμβατότητας μητέρας και εμβρύου σε ποσοστό 20% Μόνο 5% πιθανότητα να εμφανιστεί αιμολυτική νόσος στους τύπους Α και Β εμβρύου και τύπου Ο μητέρας και είναι συνήθως ήπιας βαρύτητας

47 ΑΒΟ και εγκυμοσύνη Στα έμβρυα και τα νεογνά τα ερυθρά έχουν ελαττωμένο αριθμό των Α, Β και H ενεργών περιοχών Οι ανοσοσφαιρίνες των εμβρύων είναι σε χαμηλά επίπεδα έτσι το πλάσμα περιέχει μικρά ποσοστά αντι-α καιαντι-β Τα αντι-α και αντι-β που παράγονται από την μητέρα είναι φυσικά IgM αντισώματα και δεν περνούν τον πλακούντα Σε κάποιους τύπους Ο στους ενήλικες οι αντι-α και αντι-β ισοσυγκολλητίνες είναι IgG

48 Σύστημα ΑΒΟ και εγκυμοσύνη Δεν υπάρχει ικανή μέθοδος για προγεννητική διάγνωση Η αιμολυτική νόσος είναι συχνότερη σε πρωτότοκα νεογνά και η πιθανότητα υποτροπής είναι 87% ΗάμεσηCoombs μπορεί να είναι αρνητική στην ΑΒΟ αιμολυτική νόσο Ο κίνδυνος γέννησης νεκρού εμβρύου είναι μικρός και δεν χρειάζεται κάποια πρώιμη θεραπεία Tο 65% των προσβεβλημένων νεογνών χρειάζεται κάποια θεραπεία

49 Έχουμε δύο μωρά με ομάδες αίματος : Πρώτο μωρό: Ομάδα αίματος Ο Δεύτερο μωρό: Ομάδα αίματος Α Οι γονείς: Αντιγόνη : Ομάδα αίματος Β Σύζυγος Αντιγόνης: Ομάδα αίματος ΑΒ Κατερίνα : Ομάδα αίματος Β Σύζυγος Κατερίνας : Ομάδα αίματος Β Ποιο μωρό ανήκει σε ποιο ζευγάρι;

50 Ομάδα αίματος: Rh ISBN νούμερο: 004 Παραδοσιακό όνομα: Rh ISBN όνομα: RH ISGN: RHD, RHCE Χρωμοσωμική εντόπιση: 1p36.2-p34 Προϊόν γονιδίου: RHE, RHC, RHD (CD240) Βιολογική λειτουργία: CD241* Amonium transporter Αντιγόνα No.: 55 Μέγεθος: Kdal

51 Ομάδα αίματος: Rh- Ιστορική αναδρομή Η ανακάλυψη του συστήματος Rh από τους Landsteiner και Wiener το 1940 θεωρήθηκε η μεγαλύτερη ανακάλυψη του αιώνα στις ομάδες αίματος Το 1939 οι Levine και Stetson περιέγραψαν την περίπτωση μιας μητέρας η οποία παρουσίασε βαριά αιμολυτική νόσο όταν μετά τον τοκετό μεταγγίστηκε με αίμα από τον σύζυγό της

52 Ιστορική αναδρομή Η μητέρα φαίνεται ότι ανοσοποιήθηκε από το νεογνό λόγω απουσίας ενός «νέου» αντιγόνου το οποίο αυτό κληρονόμησε από τον πατέρα Όταν συμβατά ως προς ΑΒΟ ερυθρά από τον πατέρα μεταγγίστηκαν στη μητέρα το αντίσωμα που αυτή απέκτησε αντέδρασε με το αντιγόνο των ερυθρών

53 Ιστορική αναδρομή To 1940 oι Landsteiner και Wiener ανοσοποίησαν κουνέλια με αίμα από τον πίθηκο Macaques mullata και διαπίστωσαν ότι τα αντισώματα που παράχθηκαν συγκολλούσαν όχι μόνο τα ερυθρά του πιθήκου αλλά καιταερυθράτου85% τουλευκούπληθυσμού Έρευνες αργότερα έδειξαν πως τα αντιγόνα των ερυθρών που διαπιστώθηκαν από τα αντισώματα των ανθρώπων και των ζώων δεν ήταν ταυτόσημα και ανήκουν σε δύο διαφορετικά αντιγονικά συστήματα

54 Το αντιγόνο που ανιχνεύθηκε στους ανθρώπους είναι γνωστό ως Rh καιτοαντιγόνοείναιτοd και το γονίδιο του εδράζεται στο χρωμόσωμα 1 To αντιγόνο που περιγράφηκε από τους Landsteiner και Wiener είναι το LW και το γονίδιο του εδράζεται στο χρωμόσωμα 19 Τα δύο συστήματα είναι ορολογικά, βιοχημικά και γενετικά διαφορετικά

55 Σύντομα διαπιστώθηκε ότι τα αντισώματα Rh στους ανθρώπους δεν ήταν τόσο απλά και πολλοί οροί περιείχαν αντισώματα με περισσότερες από μία ειδικότητες Πολλά σχετιζόμενα αντισώματα διαπιστώθηκαν από διάφορους ερευνητές σε Αμερική και Αγγλία Το σύστημα Rh τελικά είναι ένα από τα πιο πολύπλοκα συστήματα, εκτός από τα πέντε βασικά Rh αντιγόνα, D, C, E, c, e έχει περισσότερα από 50 αντιγόνα και μαζί με το ΑΒΟ είναι το πιο σημαντικό στις μεταγγίσεις αίματος

56 Το Rh αντιγόνο κωδικοποιείται από τα RHD και RHCE γονίδια τα οποία βρίσκονται μαζί στον ίδιο γονιδιακό τόπο Καθένα από αυτά παράγει μια ξεχωριστή πρωτεΐνη ηοποία εισχωρεί στην κυτταρική μεμβράνη των ερυθρών Το RHD γονίδιο παράγει το D αντιγόνο Το RHCE γονίδιο δίνει τους αντιγονικούς συνδυασμούς ce,ce, ce,ce ανάλογα με το πιο αλλήλιο θα είναι παρόν Το νεογνό κληρονομεί από τον κάθε γονέα, ένα γονίδιο από κάθε ομάδα ως απλότυπο σε σύνολο (π.χ Cde, cde)

57 Η RHD και RHCE πρωτεΐνες διασχίζουν την ερυθροκυτταρική μεμβράνη 12 φορές και σχηματίζουν 6 εξωμεμβρανικές δομές Η ακριβής λειτουργία των πρωτεϊνών RHD και RHCE δεν είναι ακριβώς γνωστή, φαίνεται όμως ότι είναι διαμεμβρανικοί μεταφορείς Στις σπάνιες περιπτώσεις των Rhnull ατόμων, η απουσία της πρωτεΐνης δίνει στα ερυθρά ανώμαλη μορφολογία και τα άτομα αυτά πάσχουν από κάποιου βαθμού αιμολυτική αναιμία

58

59

60 Γενετική της Rh ομάδας αίματος Τα D+ άτομα κληρονομούν δύο Rh γονίδια To RHD συνδυάζεται με ένα από τα αλλήλια RHCE από κάθε γονιό Τα D- άτομα το RHD διαγράφεται και τα άτομα έχουν τα RHCE μόνο

61 Γενετική της Rh Ομάδας αίματος Αν ο πατέρας είναι Rh+ - θετικό και η μητέρα Rh + - θετικό τότε το έμβρυο μπορεί να είναι: ++ Rh θετικό + - Rh θετικό --Rh αρνητικό Αν ο πατέρας είναι Rh++και η μητέρα ++ τότε το έμβρυο θα πάρει ένα+ από τον ένα και ένα + από τον άλλο και θα είναι Rh+ Αν ο πατέρας είναι --και η μητέρα Rh + - θετικό τότε το έμβρυο μπορεί να είναι: + - Rh θετικό --Rh αρνητικό Αν ο πατέρας είναι Rh++και η μητέρα --τότε το έμβρυο θα πάρει ένα+ από τον πατέρα και ένα - από την μητέρα και θα είναι Rh+ - θετικό Αν ο πατέρας είναι --και η μητέρα -- τότε το έμβρυο μπορεί να είναι: --Rh αρνητικό

62 Αρχικά επικρατούσε η αλφαβητική σειρά των αντιγόνων CDE αλλά όταν διαπιστώθηκε ότι τα αντιγόνα CE κληρονομούνται μαζί άλλαξε και επικράτησε η γραφή DCE Το d θεωρείτε το αντιθετικό του D αλλά ουσιαστικά δεν υπάρχει και σηματοδοτεί μόνο την απουσία του D Οι πιο συχνοί συνδυασμοί κωδικοποιούν 8 απλότυπους: Dce ή R0, dce ή r, DCe ή R1, dce ή r, DcE ή R2, dce ή r, DCE ή Rz και dce ή ry.

63 Γονότυποι Rh 78 γονότυποι είναι πιθανοί. Οι πιο συχνοί είναι: CDe/cde(33%) Cde/cDe(18%) Cde/cDE(12%) cde/cde(11%) cde/cde(15%) cde/cde(1%) Cde/cde(1%)

64 D-weak ΟόροςD-weak περιγράφει έναν τύπο D+ όπου υπάρχουν λιγότερες αντιγονικές θέσεις D όταν συγκριθούν με τα φυσιολογικά D+ άτομα Μελέτες έδειξαν ότι θετικό D, με φαινότυπο R1r (DCce) έχουν αντιγονικές θέσεις ανά κύτταρο, ενώ αυτά με φαινότυπο R2R2(DcE) έχουν αντιγονικές θέσεις Τα D-weak κύτταρα έχουν πολύ λιγότερες θέσεις αλλά ο αριθμός ποικίλλει

65 Typical D antigen densities Phenotype D antigens per red cell normal Rh phenotypes weak D type DIV type weak D type weak D type DVI type weak D type weak D type weak D type 26 30

66

67 Η trans δράση του C Ο φαινότυπος weak D ως αποτέλεσμα της trans δράσης του C Αν ο απλότυπος που κωδικοποιεί το D αντιγόνο είναι σε trans θέση ( στο αντίθετο χρωμόσωμα ) με τον απλότυπο που κωδικοποιεί το C (π.χ dce) τότε η έκφραση του D αντιγόνου μπορεί να είναι ασθενής Μελέτες σε οικογένειες έδειξαν ότι όταν ο απλότυπος του D δεν είναι σε trans θέση με το C τότε το D εκφράζεται φυσιολογικά Παράδειγμα Dce/dCe τυποποιείται ως weak D ενώ DCe/dce μπορεί να τυποποιηθεί ως φυσιολογικό D

68 Καθορισμός D-weak Ο καθορισμός του D-weak εξαρτάται από τον αντι-d παράγοντα και την τεχνική που χρησιμοποιείται Τα δείγματα των δοτών και των ασθενών θα πρέπει να ελέγχονται με δύο διαφορετικούς αντι-d παράγοντες και αν τα αποτελέσματα συμφωνούν να ταυτοποιούνται ως D+ ή D- Αν χρησιμοποιηθούν δύο μονοκλωνικοί τύπου IgM αντι-οροί για τον έλεγχο των ασθενών τότε τα περισσότερα D-weak θα τυποποιηθούν ως D θετικά Μόνο τα πολύ ασθενή D θα χαρακτηριστούν ως D- και θα μεταγγίζονται με D- αίμα Στους δότες όμως θα πρέπει να γίνει τυποποίηση με έμμεση Coombs και μονοκλωνικούς συνδυασμούς παραγόντων ή με ευαίσθητους αντι-d παράγοντες ειδικούς για ανίχνευση του D- weak

69 Weak D

70 Το φάσμα της έκφρασης του D αντιγόνου D+ DWI wd1 DFR DVI wd15 wd31 wd2 wd32 wd26 pdel DEL D D weak DEL Ερυθρά με anti-d σε έμμεση Coombs (IAT)

71 DEL = εξαιρετικά ασθενής RhD ποικιλίες Έλεγχος ρουτίνας (και με IAT): D Ανίχνευση μόνο με προσρόφηση/έκλουση anti-d παραγόντων Ανακαλύπτονται μόνο με: Μοριακό γενετικό screening Αναδρομικές εξετάσεις

72 Partial D Το 1953 καταγράφηκε ένα άτομο D+ το οποίο εμφάνισε αντι- D στον ορό του ΟόροςD-Partial χρησιμοποιείται για να περιγράψει τον φαινότυπο σπάνιων ατόμων από τα ερυθρά των οποίων απουσιάζουν ένας ή περισσότεροι D επίτοποι Το αντιγόνο D αποτελείται από ένα μωσαϊκό επιτόπων Αν κάποιοι επίτοποι απουσιάζουν τα άτομα μπορούν να αναπτύξουν αντισώματα σε αυτούς τους επιτόπους αν εκτεθούν σε φυσιολογικό D+ αίμα Το αντι-d που παράγονται με αυτό τον τρόπο αντιδρούν με φυσιολογικά D+ κύτταρα αλλά δεν αντιδρούν με τα δικά τους κύτταρα ή του ιδίου ή ομοίου partial-d τύπου

73 Τα Partial-D περιλαμβάνουν έξι κατηγορίες: I,II,III,IV,V,VI Η κατηγορία VI έχει τους λιγότερους επίτοπους D από τις υπόλοιπες Με την χρήση μονοκλωνικών αντι-d ειδικών για τους επιτόπους οι κατηγορίες αυξήθηκαν σε : IIa, IIIa, IIIb, IIIc, IVa, IVb, Va, VI, VII και άλλες Panel μονοκλωνικών αντισωμάτων είναι διαθέσιμα για την κατηγοριοποίηση των Partial-D

74 Partial-D 6 διαφορετικά μονοκλωνικά anti-d αντισώματα

75 Ποσοτικές και ποιοτικές διαφορές reduced number normal D epitope loss weak D types partial D types

76 Ποιοτική ανάλυση του D αντιγόνου Μονοκλωνικά αντι-d αντισώματα έναντι μεμονομένων D επίτοπων > χαρτογράφηση D επίτοπων partial D με απώλεια επιτόπων

77 Κλινική σημασία των weak-d και partial-d Τα Weak-D άτομακατάκανόναδεν εμφανίζουν αντισώματα αλλά τα Partial-D μπορεί να εμφανίσουν κλινικά σημαντικά αντισώματα. Έτσι ασθενείς: Weak-D σπάνια εμφανίζουν αντι-d και μητέρες weak-d που κυοφορούν D+ μωρό ίσως δεν χρειάζονται αντι-d ανοσοσφαιρίνη Μητέρες με partial D μπορεί λανθασμένα να τυποποιηθούν ως D+. Κύημα D+ μπορεί να τις ευαισθητοποιήσει και να εμφανίσουν αντίσωμα στους επιτόπους που λείπουν. Το επόμενο κύημα μπορεί να εμφανίσει αιμολυτική νόσο

78 Cc και Ee αντιγόνα Τα αντιγόνα αυτά είναι λιγότερο ανοσογόνα από το D και μπορεί να είναι δοσοεξαρτώμενα Έχουν διαπιστωθεί διάφορες ποικιλίες των αντιγόνων αυτών με τις περισσότερες στο e αντιγόνο Σπάνιες ποκιλίες όπως hrs-, hrb- εμφανίζονται μόνο σε μαύρους

79 Cw αντιγόνο Αρχικά θεωρήθηκε ως αλλήλιο του C τελικά αποδείχθηκε αλλήλιο του υψηλής συχνότητας Rh αντιγόνου MAR Τα Cw θετικά κύτταρα είναι συνήθως και C θετικά Αντι-Cw μπορεί να σχηματιστεί μετά από ευαισθητοποίηση και μπορεί να εμφανιστούν σε συνδυασμό με άλλα αντισώματα σε χαμηλής συχνότητας αντιγόνα

80 Κλινική σημασία στη μετάγγιση Τα αντισώματα του συστήματος Rh μπορούν να προκαλέσουν σοβαρές αντιδράσεις ΗμετάγγισηD+ ερυθρών σε D- άτομαθαπρέπεινα αποφεύγεται καθώς το D αντιγόνο είναι ιδιαίτερα ανοσογόνο καιμπορείναπροκαλέσειτηνπαραγωγή αντισωμάτων από τον δέκτη Σε μεμονωμένες περιπτώσεις ανδρών D- μπορεί να χορηγηθούν συμβατά D+ ερυθρά

81 Στα άτομα από τα οποία απουσιάζουν τα C,c,E,e αντιγόνα μπορέι να εμφανίσουν αντισώματα σε αυτά που απουσιάζουν αλλά σε πολύ μικρότερη συχνότητα από τα αντι-d Π.χαθενήςμεφαινότυποDCe/DCe μπορεί να εμφανίσει αντι-c ή αντι-ε Στις επόμενες μεταγγίσεις τα αντισώματα αυτά μπορεί να προκαλέσουν αιμολυτική αντίδραση

82 Σε πολυμεταγγιζόμενα άτομα θα πρέπει να σεβόμαστε τον φαινότυπο του Rh και του Kell Να εφαρμόζονται προσεκτικά οι τεχνικές τυποποίησης του Rh τόσο των δοτών όσο και των ασθενών Προσοχή στην δοκιμασία συμβατότητας

83 Αιμολυτική νόσος νεογνού Η πιθανότητα αιμολυτικής νόσου είναι μόνο 5% στο πρώτο τρίμηνο αλλά αυξάνεται στο 47% στο τρίτο τρίμηνο Η πιθανότητα πρωτογενούς ευαισθητοποίησης στην πρώτη κύηση είναι 1-2% αλλά το 15% των ατόμων ευαισθητοποιούνται στον τοκετό Ηαιμόλυσηπουθαεμφανίσειτονεογνόεξαρτάταιαπότο ποσό των αντισωμάτων που περνούν στην κυκλοφορία του

84 Rh Αρνητική μητέρα Rh αρν κανένα πρόβλημα Rh θετικός πατέρας (ομόζυγος/ετερόζυγος) Κύημα Μητέρα ευαισθητοποιημένη δευτερογενής απάντηση? Ισο-αντίσωμα (IgG) Fetus Haemolysis? Rh θετικό κύημα Rh+ve R.B.C.s εισέρχονται στην μητρική κυκλοφορία Μη ευαισθητοποιημένη μητέρα. Πρωτογενής ανοσιακή απάντηση Νεογνό χωρίς πρόβλημα. Το πρώτο μωρό συνήθως διαφεύγει. Η μητέρα ευαισθητοποιείται?

85

86 Παρακολούθηση 1 ης κύησης Αν η μητέρα είναι αρνητική τυποποίηση της ομάδας του πατέρα Αν είναι αρνητικός: παρακολούθηση Αν είναι θετικός: Έμμεση Coombs της μητέρας: Αν είναι αρνητική, επανάληψη την 28 η εβδομάδα και την 35 η εβδομάδα, αν συνεχίζει να είναι αρνητική παρακολούθηση Αν είναι θετική ευαισθητοποίηση, χορήγηση ανοσοσφαιρίνης

87 Αιτίες ευαισθητοποίησης Λανθασμένη τυποποίηση της ομάδας αίματος της μητέρας Μετάγγιση με Rh+ ερυθρά Μη ικανοποιητική ιατρική παρακολούθηση Ανεπαρκής δόση αντι-d ανοσοσφαιρίνης Ανοσοποίηση σε διασταυρούμενα αντιγόνα

88 Προφύλαξη - παρακολούθηση ΗπροφύλαξητηςRh αρνητικής μητέρας πρέπει να γίνεται με χορήγηση αντι-d σφαιρίνης την 28 η εβδομάδα και κατόπιν την 34 η /36 η εβδομάδα Σωστή τυποποίηση και της ομάδας αίματος του πατέρα Τιτλοποίηση των γνωστών αντισωμάτων της μητέρας Ενδομήτρια παρακολούθηση του εμβρύου

89 Και άλλα αντιγόνα του συστήματος Rh μπορεί να προκαλέσουν αιμολυτική νόσο Μπορεί μητέρα με φαινότυπο Rh+(DCe/DCe) να δημιουργήσει αντι-c και να προκαλέσει αιμολυτική νόσο σε κύημα με φαινότυπο Rh+ (DCe/dce)

90 Σύστημα Kell ISBN νούμερο: 006 Παραδοσιακό όνομα: K ISBN όνομα: KEL ISGN: KEL Χρωμοσωμική εντόπιση: 7q33 Προϊόν γονιδίου: Kell Glycoprotein(CD238) Βιολογική λειτουργία: Zn-Metalloproteinase Enzyme Αντιγόνα No.: 34 Size: 93 Kdal

91 The Kell Glycoprotein

92 Σύστημα Kell Το σύστημα Kell είναι πολύπλοκο Έχουν τυποποιηθεί 24 αλλήλια στον γονιδιακό τόπο του Kell στο χρωμόσωμα 7 Συνδέεται επίσης με το σύστημα Κχ και το σύστημα Gerbich τα οποία προσθέτουν στην πολυπλοκότητα Τα πιο γνωστά αντιγόνα είναι το K και k K (Kell), <9% του πληθυσμού k (cellano), >90% του πληθυσμού Μετά το ΑΒΟ και το Rh είναι το πιο ανοσογόνο σύστημα

93 Άλλα Kell αντιγόνα Υπάρχουν και άλλα ζεύγη αλληλίων στο σύστημα Kell ανάλογα του συστήματος Rh τα C/c και E/e Kp αντιγόνα Kp a είναι χαμηλής συχνότητας αντιγόνο ( 2%) Kp b είναι υψηλής συχνότητας αντιγόνο (99.9%) Js αντιγόνα Js a (20% στους μαύρους, 0.1% στους λευκούς) Js b είναι υψηλής συχνότητας (80-100%)

94 Numeric Alpha Name Incidence KEL 1 K Kell 10% KEL 2 k Cellano 99.8% KEL 3 Kp a Penny 2% KEL 4 Kp b Rautenberg 99.9 KEL 6 Js a Sutter Rare (19% Blacks) KEL 7 Js b Matthews 99.9%(99.8% Blacks)

95 Kell null ή K 0 Σπάνιος τύπος στον οποίο δεν εκφράζονται Kell αντιγόνα Αν τα άτομα αυτά μεταγγιστούν παράγουν αντι-ku ένα αντίσωμα που αντιδρά με όλα τα κύτταρα που εκφράζουν Kell εκτός από τα Κο Αυτό σημαίνει πως τα άτομα αυτά είναι εξαιρετικά δύσκολο να βρουν συμβατό αίμα και μπορούν να μεταγγίζονται μόνο με Κο ερυθρά

96 Kell αντισώματα Τα αντι-k και αντι-k είναι τύπου IgG και αντιδρούν με τεχνικές έμμεσης Coombs και κάποια δείγματα και με τεχνικές ενζύμου Παράγονται ως αποτέλεσμα διέγερσης από μετάγγιση ή κύηση Είναι κλινικά σημαντικά Αντι-K είναιτοποιοσυνηθισμένοεπειδή το K αντιγόνο είναι εξαιρετικά ανοσογόνο k, Kp b, και Js b αντισώματα είναι σπάνια (πολλά άτομα είναι θετικά σε αυτά τα αντιγόνα)

97 Kx αντιγόνο Δεν είναι τμήμα του συστήματος Kell αλλά σχετίζεται με αυτό Kx αντιγόνο υπάρχει σε μικρό ποσοστό σε άτομα με φυσιολογικά Kell αντιγόνα Kx υπάρχει σε αυξημένα ποσοστά σε άτομα με φαινότυπο K 0

98 Ομάδα αίματος: Kx ISBN νούμερο: 019 Παραδοσιακό όνομα: Kx ISBN Όνομα: XK ISGN: XK Χρωμοσωμική εντόπιση: Xp21.1 Γονιδιακό προϊόν: Kx Glycoprotein Βιολογική λειτουργία: Μεταφορέας? Αντιγόνα No.: 1 Μέγεθος: 37 Kdal

99 Σύνδρομο McLeod Το XK1 γονίδιο (στο χρωμόσωμα Χ) κωδικοποιεί το Kx αντιγόνο Όταν το γονίδιο δεν κληρονομείται, το Kx απουσιάζει (σχεδόν αποκλειστικά σε λευκούς άνδρες) Έχει ως αποτέλεσμα ανώμαλη μορφολογία ερυθρών και ελαττωμένη επιβίωση τους: Ακανθοκυττάρωση (βλάβη της κυτταρικής μεμβράνης) Δικτυοερυθροκυττάρωση ανώριμα ερυθροκύτταρα Σχετίζεται με χρόνια κοκκιωματώδη νόσο WBCs επιτίθονται στα μικρόβια αλλά δεν μπορούν να τα σκοτώσουν