ελληνική επιθεώρηση ευρωπαϊκού δικαίου revue hellénique de droit européen

Transcript

1 τόμος 34 ελληνική επιθεώρηση ευρωπαϊκού δικαίου 3/2014 EEEυρΔ ελληνική επιθεώρηση ευρωπαϊκού δικαίου revue hellénique de droit européen ΤΡΙΜΗΝΙΑΙΟ ΝΟΜΙΚΟ ΠΕΡΙΟΔΙΚΟ Άρθρα Γ. Σαμιώτης / Δ. Γρεκός Η προβολή των ελληνικών ναυτιλιακών θέσεων στην ΕΕ και τον Διεθνή Ναυτιλιακό Οργανισμό Β.Ι. Δαφνομήλης Φόροι αποδημίας σε ιδιώτες και επιχειρήσεις: Τροχοπέδη στην ελευθερία εγκατάστασης Ε. Φωτιάδου Το δικαίωμα ετήσιας άδειας μετ αποδοχών στη νομολογία του ΔΕΕ Μ. Σαμαρά Οι εναρμονισμένες πρακτικές στην κινηματογραφική, μουσική και εκδοτική βιομηχανία Α. Χαρίση Εμπορία ανθρώπων με σκοπό την αφαίρεση οργάνων Επισκόπηση Νομολογίας ΔΕΕ ΓεΔΕΕ (Απρίλιος Αύγουστος 2014) ΕΔΔΑ (Μάρτιος Μάιος 2014) Σχολιασμένη Νομολογία 3/2014 Τόμος 34 Ιούλιος - Σεπτέμβριος Προστασία της ασφάλειας και της υγείας των εργαζομένων Προστασία των μη καταχωρισμένων κοινοτικών σχεδίων ή υποδειγμάτων Δικαίωμα του δημιουργού για παρουσίαση του έργου του στο κοινό Διαδικασίες αφερεγγυότητας Απέλαση πολίτη της ΕΕ Διετής παραγραφή των αξιώσεων των υπαλλήλων των ΝΠΔΔ Η αρχή της δίκαιης δίκης στην περίπτωση κλήτευσης προσώπου ως άγνωστης διαμονής ΚΕΝΤΡΟ ΔΙΕΘΝΟΥΣ ΚΑΙ ΕΥΡΩΠΑΪΚΟΥ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΟΥ ΔΙΚΑΙΟΥ ΔΙΚΗΓΟΡΙΚΟΣ ΣΥΛΛΟΓΟΣ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ

2 ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΕΠΙΘΕΩΡΗΣΗ ΕΥΡΩΠΑΪΚΟΥ ΔΙΚΑΙΟΥ REVUE HELLÉNIQUE DE DROIT EUROPÉEN ΤΡΙΜΗΝΙΑΙΟ ΝΟΜΙΚΟ ΠΕΡΙΟΔΙΚΟ ΙΔΙΟΚΤΗΤΕΣ: ΚΕΝΤΡΟ ΔΙΕΘΝΟΥΣ ΚΑΙ ΕΥΡΩΠΑΪΚΟΥ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΟΥ ΔΙΚΑΙΟΥ Ικάρων 1, Καλαμαριά - Θεσσαλονίκη ΔΙΚΗΓΟΡΙΚΟΣ ΣΥΛΛΟΓΟΣ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ 26 ης Οκτωβρίου 3, Θεσσαλονίκη ΕΚΔΟΤΕΣ: Καθηγ. ΒΑΣΙΛΕΙΟΣ Α. ΧΡΙΣΤΙΑΝΟΣ, Διευθυντής ΚΔΕΟΔ (Ικάρων 1, Καλαμαριά - Θεσσαλονίκη) ΝΙΚΟΛΑΟΣ ΒΑΛΕΡΓΑΚΗΣ, Πρόεδρος ΔΣΘ (26 ης Οκτωβρίου 3, Θεσσαλονίκη) ΔΙΕΥΘΥΝΤΗΣ: Καθηγητής Β. ΣΚΟΥΡΗΣ (Ικάρων 1, Καλαμαριά - Θεσσαλονίκη) ΥΠΕΥΘΥΝΟΣ ΤΥΠΟΓΡΑΦΕΙΟΥ - ΕΚΤΥΠΩΣΗΣ: Γ.Σ. ΗΛΙΑΔΗΣ (Μεσολογγίου 21, Τριανδρία - Θεσσαλονίκη) REVUE JURIDIQUE TRIMESTRIELLE PROPRIÉTAIRES: CENTRE DE DROIT ÉCONOMIQUE INTERNATIONAL ET EUROPÉEN Ikaron 1, Kalamaria - Thessalonique LE BARREAU DE THESSALONIKI rue 26 Octobre 3, Thessalonique ÉDITEURS: Prof. VASSILIOS A. CHRISTIANOS, Directeur du CDEIE (Ikaron 1, Kalamaria - Thessalonique) NIKOLAOS VALERGAKIS, Président du Barreau de Thessalonque (rue 26 Octobre 3, Thessalonique) DIRECTEUR: Prof. V. SKOURIS (Ikaron 1, Kalamaria - Thessalonique) IMPRIMÉRIE: G.S. ILIADIS (Mesologiou 21, Triandria - Thessalonique)

3 ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΕΠΙΘΕΩΡΗΣΗ ΕΥΡΩΠΑΪΚΟΥ ΔΙΚΑΙΟΥ REVUE HELLÉNIQUE DE DROIT EUROPÉEN ΓΡΑΜΜΑΤΕΙΑ: Ε. ΜΟΥΑΜΕΛΕΤΖΗ, Δ.Ν., Π. ΣΕΡΑΪΔΟΥ Χειρόγραφα για δημοσίευση και βιβλία για παρουσίαση ή βιβλιοκρισίες αποστέλλονται στην υπεύθυνη σύνταξης κ. ΕΥΤΥΧΙΑ ΜΟΥΑΜΕΛΕΤΖΗ, Διευθύντρια Ερευνών ΚΔΕΟΔ - Ταχ. Θυρίδα 14, Καλαμαριά - Θεσσαλονίκη, τηλ.: Εγγραφές συνδρομητών, παραγγελίες παλαιών τόμων, ανατύπων: Δικηγορικός Σύλλογος Θεσσαλονίκης κ. ΑΙΚΑΤΕΡΙΝΗ ΜΑΡΟΥ katmarou@gmail.com Δικαστικό Μέγαρο 26 ης Οκτωβρίου , Θεσσαλονίκη τηλ.: fax: Οι συνδρομές εξοφλούνται με ταχυδρομική επιταγή (εσωτερικό) και με τραπεζική επιταγή (εξωτερικό) επ ονόματι του Δικηγορικού Συλλόγου Θεσσαλονίκης ΕΤΗΣΙΕΣ ΣΥΝΔΡΟΜΕΣ Φυσικά Πρόσωπα Νομικά Πρόσωπα Φοιτητές - ασκούμενοι δικηγόροι Τιμή παλαιών τόμων από 1981 έως 1990 από 1991 έως και έως έως 2005 Τιμή εκάστου τεύχους ΕΣΩΤΕΡΙΚΟΥ - ΕΞΩΤΕΡΙΚΟΥ Εκτύπωση - Σελιδοποίηση: Γ.Σ. ΗΛΙΑΔΗΣ (Μεσολογγίου 21, Τριανδρία - Θεσσαλονίκη, Τηλ ) 2014 Κέντρο Διεθνούς και Ευρωπαϊκού Οικονομικού Δικαίου

4 ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΕΠΙΘΕΩΡΗΣΗ ΕΥΡΩΠΑΪΚΟΥ ΔΙΚΑΙΟΥ REVUE HELLÉNIQUE DE DROIT EUROPÉEN SECRÉTARIAT: E. MOUAMELETZI, Docteur en Droit, P. SERAIDOU Tous les manuscrits ainsi que les livres pour présentation ou compte-rendu doivent être envoyés à Mme E. MOUAMELETZI, Directrice de Recherches du CDEIE, responsable pour la rédaction - Boîte Postale 14, Kalamaria - Thessaloniki, tel: Souscriptions, commandes des anciens volumes, extraits: Barreau de Thessalonique Mme EKATERINI MAROU katmarou@gmail.com Palais de Justice rue 26 Octobre 3, Thessalonique tél.: fax: Les souscriptions sont payées par chèque postal (pour l intérieur) et par chèque bancaire (pour l étranger) au nom du Barreau de Thessaloniki ABONNEMENTS ANNUELS Personnes physiques Personnes morales Étudiants - Avocats stagiaires Prix des anciens volumes de 1981 à 1990 de 1991 à et à à 2005 GRÈCE - ÉTRANGER Prix de fascicule 9 Acheré d imprimer sur les presses de G.S. ILIADIS (Mesologiou 21, Triandria - Thessalonique, Tél ) 2014, Centre de Droit Économique International et Européen

5 Η Ελληνική Επιθεώρηση Ευρωπαϊκού Δικαίου πρωτοεκδόθηκε το 1981 από τον αείμνηστο Καθηγητή Δημήτριο Ευρυγενή, ο οποίος διετέλεσε και Διευθυντής της για την περίοδο Διευθυντής της Επιθεώρησης διετέλεσε επίσης από το 1986 μέχρι το 1999 και ο αείμνηστος Καθηγητής Κρατερός Ιωάννου. Στην Γραμματεία της Επιθεώρησης συμμετείχαν από την αρχή της κυκλοφορίας της ο Αλκιβιάδης Παναγόπουλος, δικηγόρος και μέλος του Δ.Σ. του ΚΔΕ- ΟΔ, η επιστημονική συνεργάτις του ΚΔΕΟΔ κ. Στέλλα Ιωαννίδου, δικηγόρος, και η κ. Σοφία Μεγγλίδου, Δ.Ν., δικηγόρος, που είχε και την ευθύνη της ύλης της Επιθεώρησης από το 1981 μέχρι το Το Δ.Σ. του ΚΔΕΟΔ απαρτίζεται από τους: Καθηγητή Β. ΣΚΟΥΡΗ, Πρόεδρο Δ.Σ. Καθηγητή Β. ΧΡΙΣΤΙΑΝΟ, Διευθυντή του ΚΔΕΟΔ Ν. ΒΑΛΕΡΓΑΚΗ, εκπρόσωπο του Δικηγορικού Συλλόγου Θεσσαλονίκης Κ. ΧΑΤΖΗΓΙΑΝΝΑΚΗ, εκπρόσωπο του Εμπορικού και Βιομηχανικού Επιμελητηρίου Θεσσαλονίκης Φ. ΣΑΒΒΟΠΟΥΛΟΥ, εκπρόσωπο του ΥΠΑΑΝ Σ αυτό το τεύχος συνεργάστηκαν: Αναγνωστίδου Αθανασία, Πολιτική Επιστήμονας, Ασκούμενη ΚΔΕΟΔ Αργαλιάς Παναγιώτης, ΜΔΕ, Δικηγόρος-Οικονομολόγος Γιαννακοπούλου Ηλιάνα, LLM, ΜΔΕ, Δικηγόρος, Επιστ. Συνεργάτις ΜοΚΕ, ΚΔΕΟΔ Γρεκός Δημήτριος, Αξιωματικός ΛΣ Γρηγοριάδης Λάζαρος, Δ.Ν., Δικηγόρος Δαφνομήλης Ι. Βασίλειος, LLM, ΜΔΕ, Δικηγόρος Θεοδωρίδης Π. Κωνσταντίνος, LLM, Δικηγόρος Κουρκούτη Χάιδω, ΜΔΕ, Δικηγόρος, Επιστ. Συνεργάτις ΜοΚΕ, ΚΔΕΟΔ Κουρούβανη Ελένη, Δ.Ν., Δικηγόρος Κρεμλής Γεώργιος, Γενική Δ/νση Περιβάλλοντος, Ευρωπαϊκή Επιτροπή Λόραμ Κ. Έρρικα, Δικηγόρος Μπαξεβάνης Χρήστος, Δ.Ν., M.A., Δικηγόρος Παναγιωτίδου Ελισάβετ, M2 Professionel, ΜΔΕ, Δικηγόρος, Επιστ. Συνεργάτις ΚΔΕΟΔ Παπαδόπουλος Δημήτριος, LLM, Δικηγόρος, Ασκούμενος ΚΔΕΟΔ Παπακωνσταντής Μάρκος, Δ.Ν., Δικηγόρος, Διδάσκων στο τμήμα Δημόσιας Διοίκησης του Παντείου Πανεπιστημίου Πέρβου Ιωάννα, LLM, ΜΒΑ, Δικηγόρος Σαμαρά Μαρία, ΜΔΕ, Δικηγόρος Σαμιώτης Γεώργιος, Επίκ. Καθηγητής Πανεπιστημίου Πειραιώς Σώμη Σοφία, Βιβλιοθηκονόμος ΚΔΕΟΔ Τζεδάκη Αγγελική, ΜΔΕ, Σπουδάστρια Εθνικής Σχολής Δικαστικών Λειτουργών Τσολάκου Ευθυμία, ΜΔΕ, Δικηγόρος, Υπότροφος Ι.Κ.Υ, Σπουδάστρια Εθνικής Σχολής Δικαστικών Λειτουργών Φωτιάδου Ελένη, ΜΔΕ Νομικής Σχολής ΑΠΘ Χαρίση Αφροδίτη, ΜΔΕ, Δικηγόρος IV

6 Περιεχόμενα 3/2014 ΑΡΘΡΑ Γ. Σαμιώτης / Δ. Γρεκός Η προβολή των ελληνικών ναυτιλιακών θέσεων στην ΕΕ και τον Διεθνή Ναυτιλιακό Οργανισμό Θεσμική διάσταση και προβλήματα Β.Ι. Δαφνομήλης Φόροι αποδημίας σε ιδιώτες και επιχειρήσεις: Tροχοπέδη στην ελευθερία εγκατάστασης; Ε. Φωτιάδου Το δικαίωμα ετήσιας άδειας μετ αποδοχών στη νομολογία του ΔΕΕ Μ. Σαμαρά Οι εναρμονισμένες πρακτικές στην κινηματογραφική, μουσική και εκδοτική βιομηχανία Α. Χαρίση Εμπορία ανθρώπων με σκοπό την αφαίρεση οργάνων: Ένα παγκόσμιο εγκληματικό φαινόμενο ΟΙ ΕΞΕΛΙΞΕΙΣ ΣΤΗΝ ΕΕ Ι. Επικαιρότητα ΕΕ ΙΙ. e πίκαιρα νομικής πληροφορικής ΝΟΜΟΛΟΓΙΑ Ι. ΔΙΚΑΣΤΗΡΙΟ ΚΑΙ ΓΕΝΙΚΟ ΔΙΚΑΣΤΗΡΙΟ ΕΥΡΩΠΑΪΚΗΣ ΕΝΩΣΗΣ Α. Επισκόπηση Νομολογίας ΔΕΕ ΓεΔΕΕ (Απρίλιος Αύγουστος 2014) Β. Σχολιασμένη Νομολογία ΔΕΕ ΓεΔΕΕ ΔΕΕ C-512/11 και C-513/11, TSN και YTN, (Προστασία της ασφάλειας και της υγείας των εργαζομένων) Παρατηρήσεις Π.Ι. Αργαλιάς ΔΕΕ C-479/12, H. Gautzsch Großhandel, (Προστασία των μη καταχωρισμένων κοινοτικών σχεδίων ή υποδειγμάτων) Παρατηρήσεις Λ. Γρηγοριάδης ΔΕΕ C-351/12, OSA, (Δικαίωμα του δημιουργού για παρουσίαση του έργου του στο κοινό) Παρατηρήσεις Χ. Κουρκούτη ΔΕΕ C-251/12, Van Buggenhout και Van de Mierop, (Η καλοπίστως εκπληρούμενη παροχή «προς όφελος» του πτωχεύσαντος οφειλέτη σε ενδοκοινοτική διαδικασία αφερεγγυότητας) Παρατηρήσεις Ε. Κουρούβανη ΔΕΕ C-400/12, G, (Απέλαση πολίτη της Ένωσης) Παρατηρήσεις Α. Τζεδάκη ΙΙ. ΕΥΡΩΠΑΪΚΟ ΔΙΚΑΣΤΗΡΙΟ ΔΙΚΑΙΩΜΑΤΩΝ ΤΟΥ ΑΝΘΡΩΠΟΥ A. Επισκόπηση Νομολογίας ΕΔΔΑ (Μάρτιος Μάιος 2014) V

7 Β. Σχολιασμένη Νομολογία ΕΔΔΑ ΕΔΔΑ, Προσφυγή Νο 25816/09, Υπόθεση Γιαβή κατά Ελλάδας, (Διετής παραγραφή των αξιώσεων των υπαλλήλων των ΝΠΔΔ) Παρατηρήσεις Ι. Πέρβου ΙΙΙ. ΕΘΝΙΚΑ ΔΙΚΑΣΤΗΡΙΑ Άρειος Πάγος (Ολομ.), απόφαση αριθμ. 2/2014, (Η εφαρμογή της αρχής της δίκαιης δίκης στην περίπτωση κλήτευσης προσώπου ως άγνωστης διαμονής) Παρατηρήσεις Ε. Παναγιωτίδου ΠΑΙΔΕΙΑ ΕΡΕΥΝΑ Ενημερωτική εκδήλωση για την παρουσίαση των Μεταπτυχιακών Προγραμμάτων Σπουδών της Σχολής Νομικών και Κοινωνικών Σπουδών του Πανεπιστημίου Νεάπολις Πάφου 407 ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΚΗ ΤΕΚΜΗΡΙΩΣΗ Ι. Βιβλιοπαρουσιάσεις ΙΙ. Το δίκαιο ΕΕ στα ελληνόγλωσσα νομικά περιοδικά: Α Εξάμηνο IN MEMORIAM 422 VI

8 Table of contents 3/2014 ARTICLES G. Samiotis / D. Grekos Support of Greek Maritime Interests in the EU and the International Maritime Organization Institutional Aspects and Problems V.I. Dafnomilis Exit Taxes Imposed on Individuals and Enterprises: An Obstacle to Freedom of Establishment? E. Fotiadou The Right to Paid Annual Leave in the Case-Law of the Court of Justice of the European Union M. Samara Concerted Practices in the Film, Music and Publishing Industry A. Charisi Human Trafficking for the purpose of Organ Removal: A Worldwide Phenomenon DEVELOPMENTS IN THE EU I. EU News II. Information Technology e-news CASE - LAW Ι. COURT OF JUSTICE AND GENERAL COURT OF EU Α. Review of Jurisprudence (April August 2014) Β. Annotations ECJ C-512/11 and C-513/11, TSN and YTN, (Protection of workers safety and health) Annotation P.I. Argalias ECJ C-479/12, H. Gautzsch Großhandel, (Protection of unregistered Community designs) Annotation L. Grigoriadis ECJ C-351/12, OSA, (Copyright related to the communication of works to the public) Annotation Ch. Kourkouti ECJ C-251/12, Van Buggenhout and Van de Mierop, (Honouring an obligation for the benefit of a debtor that is subject to insolvency proceedings) Annotation E. Kourouvani ECJ C-400/12, G, (Expulsion of an EU citizen) Annotation A. Tzedaki ΙΙ. EUROPEAN COURT OF HUMAN RIGHTS A. Review of Jurisprudence (March May 2014) B. Annotations VII

9 ECHR, Application No 25816/09, Case Giavi v. Greece, Judgement of (The twο-year prescription period of claims by employees of public entities) Annotation I. Pervou ΙII. NATIONAL COURTS Areios Pagos, Judgement No 2/2014, (The principle of fair trial in the case of unknown residence summons) Annotation E. Panagiotidou CONFERENCES RESEARCH Presentation of postgraduate programs of the Faculty of Law and Social Studies, Neapolis University of Pafos 407 BIBLIOGRAPHY I. Book reviews ΙΙ. The EU Law in Hellenic Legal Periodicals: 1 st Semester IN MEMORIAM 422 VIII

10 Table des matières 3/2014 DOCTRINE G. Samiotis / D. Grekos La promotion des positions grecques dans l UE et l'organisation Maritime Internationale Aspects institutionnels et problèmes V.I. Dafnomilis Impôts d expatriation aux particuliers et aux entreprises: Un obstacle à la liberté d'établissement? E. Fotiadou Le droit au congé annuel payé dans la jurisprudence de la Cour de Justice de l'union Européenne M. Samara Les pratiques concertées dans les domaines du cinéma, de la musique et de l'édition A. Charisi Traite des êtres humains dans le but du prélèvement d organes: Un phénomène mondial DÉVELOPPEMENTS DANS L UE I. Nouvelles européennes ctualités d informatique juridique JURISPRUDENCE Ι. COUR DE JUSTICE ET TRIBUNAL DE L UNION EUROPÉENNE Α. Revue de Jurisprudence (avril août 2014) Β. Notes CJUE C-512/11 and C-513/11, TSN and YTN, (Protection de la sécurité et de la santé des travailleurs) Notes P.I. Argalias CJUE C-479/12, H. Gautzsch Großhandel, (Protection de modèles communautaires non enregistrés) Notes L. Grigoriadis CJUE C-351/12, OSA, (Droit d auteur concernant la communication d œuvres au public) Notes Ch. Kourkouti CJUE C-251/12, Van Buggenhout et Van de Mierop, (Exécution d une obligation au profit du débiteur soumis à une procédure d insolvabilité) Notes E. Kourouvani CJUE C-400/12, G, (L éloignement d un citoyen de l Union européenne) Notes A. Tzedaki ΙΙ. COUR EUROPÉENNE DES DROITS DE L HOMME A. Revue de Jurisprudence (mars mai 2014) IX

11 B. Notes CEDH, Requête No 25816/09, affaire Giavi c. Grèce, Arrêt du (Délai de prescription de deux ans pour les prétentions des employés des personnes morales de droit public) Notes I. Pervou ΙII. JURIDICTIONS NATIONALES Areios Pagos, Arrêt No 2/2014, (Le droit à un procès équitable en cas de convocation de personne à résidence inconnue) Notes E. Panagiotidou ÉDUCATION RECHERCHE Présentation des programmes de troisième cycle de la Faculté de droit et de sciences sociales de l'université de Neapolis, Pafos 407 DOCUMENTATION BIBLIOGRAPHIQUE I. Revue bibliographique II. Le droit de l UE dans les revues juridiques helléniques: 1 er Semestre IN MEMORIAM 422 X

12 ΣΥΝΤΟΜΟΓΡΑΦΙΕΣ ΑΚΕ Αρμ ΑρχΝ ΓεΔΕΕ ΓΣΔΕ Δ ΔΕΕ ΔΕΕτ. ΔΕΚ ΔΕΝ ΔηΣΚΕ & αγορά ΔιΜΕΕ ΔιΔικ ΔτΑ ΔΦΝ ΕΔΔΔΔ Ε.Δ.Κ.Α. ΕΕ ΕΕ ΕΕΕυρΔ ΕΖΕΣ ΕΕμπΔ ΕΕΝ ΕΕργΔ ΕΕυρΚ ΕΚ ΕλλΔνη ΕΛΜ ΕΝΔ ΕΟΧ Επι.Δ.Ε. ΕπισκΕΔ ΕΤρΑξΧρΔ ΕυΒ ΕυρΔΔΑ ή ΕΔΔΑ ΕυρΕΔΑ ή ΕΕΔΑ ΕυρΚ ΕυρΚοινβ ΕυρΠολ ΕυρΣΔΑ ή ΕΣΔΑ ΕφΑΔ ΕφημΔΔ ΘΠΔΔ ΚΕΠΑΑ ΚΕΠΠΑ ΚριτΕπιθ ΝοΒ ΠΕΚ ΠερΔικ ΠΛογ ΠΝ ΠοινΔικ ΠοινΧρ ΠρΠροσχ : Αφρική, Καραϊβική, Ειρηνικός : Αρμενόπουλος : Αρχείο Νομολογίας : Γενικό Δικαστήριο Ευρωπαϊκής Ένωσης (μετονομασία του ΠΕΚ μετά την ) : Γενική Συμφωνία Δασμών και Εμπορίου (GATT) : Δίκη : Δικαστήριο Ευρωπαϊκής Ένωσης (μετονομασία του ΔΕΚ μετά την ) : Δίκαιο Επιχειρήσεων και Εταιριών : Δικαστήριο των Ευρωπαϊκών Κοινοτήτων : Δελτίο Εργατικής Νομοθεσίας : Δημόσιες Συμβάσεις - Κρατικές Ενισχύσεις & αγορά : Δίκαιο Μέσων Ενημέρωσης & Επικοινωνίας : Διοικητική Δίκη : Δικαιώματα του Ανθρώπου (RHDH) : Δελτίο Φορολογικής Νομοθεσίας : Επιθεώρησις Δημοσίου Δικαίου και Διοικητικού Δικαίου : Επιθεώρησις Δικαίου Κοινωνικής Ασφαλίσεως : Επίσημη Εφημερίδα της Ευρωπαϊκής Ένωσης : Ευρωπαϊκή Ένωση : Ελληνική Επιθεώρηση Ευρωπαϊκού Δικαίου (RHellDE) : Ευρωπαϊκή Ζώνη Ελεύθερων Συναλλαγών : Επιθεώρηση του Εμπορικού Δικαίου : Εφημερίς Ελλήνων Νομικών : Επιθεώρησις Εργατικού Δικαίου : Επιθεώρηση των Ευρωπαϊκών Κοινοτήτων : Ευρωπαϊκή Κοινότητα : Ελληνική Δικαιοσύνη : Ευρωπαϊκή Λογιστική Μονάδα : Επιθεώρηση Ναυτιλιακού Δικαίου : Ευρωπαϊκός Οικονομικός Χώρος : Επιθεώρηση Δημοσίων Έργων : Επισκόπηση Εμπορικού Δικαίου : Επιθεώρηση Τραπεζικού Αξιογραφικού και Χρημαστηριακού Δικαίου : Ευρωπαϊκό Βήμα : Ευρωπαϊκό Δικαστήριο Δικαιωμάτων του Ανθρώπου : Ευρωπαϊκή Επιτροπή Δικαιωμάτων του Ανθρώπου : Ευρωπαϊκές Κοινότητες : Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο : Ευρωπαίων Πολιτεία : Ευρωπαϊκή Σύμβαση Δικαιωμάτων του Ανθρώπου : Εφαρμογές Αστικού Δικαίου : Εφημερίδα Διοικητικού Δικαίου : Θεωρία και Πράξη Διοικητικού Δικαίου : Κοινή Ευρωπαϊκή Πολιτική για την Άμυνα και την Ασφάλεια : Κοινή Εξωτερική Πολιτική και Πολιτική Ασφάλειας : Κριτική Επιθεώρηση Νομικής Θεωρίας και Πράξης : Νομικό Βήμα : Πρωτοδικείο των Ευρωπαϊκών Κοινοτήτων : Περιβάλλον και Δίκαιο : Ποινικός Λόγος : Πειραϊκή Νομολογία : Ποινική Δικαιοσύνη : Ποινικά Χρονικά : Πράξη περί των όρων προσχωρήσεως και προσαρμογής των συνθηκών XI

13 ΣΛΕΕ ΣΕΕ Συλλ. ΣυλλΥπ ΣυνθΕΕ ΣυνθΕΚ ΣυνθΕΚΑΕ ΣυνθΕΚΑΧ ΣυνθΕΟΚ ΤεΣ ΤοΣ Υπερ ΦΠΑ ΧρηΔικ ΧρΙΔ AcP AFDI AJCL AJDA AJIL AöR ASL BB CDE Clunet C.M.L.R. CML Rev. CommLP CONSUM.L.J. DZWir EA EBRL ECHR ECJ E.C.L.R. EELR EGC E.H.R.L.R. E.H.R.R. EIPR EJIL ELJ E.L.Rev. Elrev./HR EPL ERPL EStAL ETL EuGRZ EuR EuZW EWS GATT GATS GRUR Int. HRLJ : Συνθήκη για την Λειτουργία της Ευρωπαϊκής Ένωσης : Συνθήκη για την Ευρωπαϊκή Ένωση : Συλλογή Νομολογίας του Δικαστηρίου των Ευρωπαϊκών Κοινοτήτων : Συλλογή Υπαλληλικών Υποθέσεων : Συνθήκη Ευρωπαϊκής Ένωσης : Συνθήκη Ευρωπαϊκής Κοινότητας : Συνθήκη Ευρωπαϊκής Κοινότητας Ατομικής Ενέργειας : Συνθήκη Ευρωπαϊκής Κοινότητας Άνθρακα και Χάλυβα : Συνθήκη Ευρωπαϊκής Οικονομικής Κοινότητας : Τεύχος εκτός σειράς : Σύνταγμα (Το) : Υπεράσπιση : Φόρος Προστιθέμενης Αξίας : Χρηματοπιστωτικό Δίκαιο : Χρονικά Ιδιωτικού Δικαίου : Archiv für civilische Praxis : Annuaire Français de Droit International : American Journal of Comparative Law (The) : Actualité Juridique du Droit Administratif : American Journal of International Law : Archiv des öffentlichen Rechts : Air and Space Law : Der Betriebs - Berater : Cahiers de Droit Européen : Journal du Droit International (J.D.I.) : Common Market Law Reports : Common Market Law Review : Commercial Law Practitioner : Consumer Law Journal : Deutsche Zeitschrift für Wirtschaftsrecht : Europa-Archiv : European Business Law Review : European Convention on Human Rights : European Court of Justice : European Competition Law Review : European Environmental Law Review : European General Court : European Human Rights Law Review : European Human Rights Reports : European Intellectual Property Review : European Journal of International Law : European Law Journal : European Law Review : European Law Review / Human Rights Survey : European Public Law : European Review of Private Law-Revue Européenne de Droit Privé - Europäische Zeitschrift für Privatrecht : European State Aid Law Quarterly : European Transport Law - Droit Européen des Transports - Europäisches Transportrecht : Europäische Grundrechte - Zeitschrift : Europarecht : Europäische Zeitschrift für Wirtschaftsrecht : Europäische Wirtschafts - und Steuerrecht : General Agreement on Tariffs and Trade (ΓΣΔΕ) : General Agreement on Trade Services : Gewerblicher Rechtschutz und Urheberrecht - Internationaler Teil : Human Rights Law Journal XII

14 HRQ ICLQ IIC I.L.M. IPRax JCMS J.D.I. JT JT-DE JWT JZ LIEI MJ MLR NJW NQHR NVWZ PPLR RabelsZ R.A.E. RCADI RCC R.D.P. RDUE RECIEL REDC Rev.inst.eur. Rev.trim.dr.h. RFDA RFDC RGDIP RHDH RHDI RHellDE RIDPC Riv.dir.eur. RIW RMC RMCUE RMUE RTDeur. RUDH TRIPS WRP WuW YBEL ZEuP ZEuS ZfRV ZHR ZSE ZVgIRWiss : Human Rights Quarterly : International and Comparative Law Quarterly (The) : International Review of Industrial Property and Copyright Law : International Legal Materials : Praxis des Internationalen Privat - und Verfahrensrechts : Journal of Common Market Studies : Journal du Droit International (Clunet) : Journal des Tribunaux : Journal des Tribunaux - Droit Européen : Journal of World Trade : Juristen Zeitung : Legal Issues of European Integration : Maastricht Journal of European und Comparative Law : Modern Law Review (The) : Neue Juristische Wochenschrift : Netherlands Quarterly of Human Rights : Neue Zeitschrift für Verwaltungsrecht : Public Procurement Law Review : Rabels Zeitschrift für ausländisches und internationales Privatrecht : Revue des Affaires Européennes : Recueil des Cours de l Académie de Droit International de La Haye : Revue de la Concurrence et de la Consommation - Droit et Marchés : Revue du droit public : Revue du Droit de l Union Européenne (ως το 1999 Revue du Marché Unique Européen - RMUE) : Revue of European Community and International Environmental Law - Access to Environmental Information : Revue Européenne de Droit de la Consommation : Revista de instituciones europeas : Revue trimestrielle des droits de l homme : Revue Française de Droit Administratif : Revue Française de Droit Constitutionnel : Revue Générale de Droit International Public : Revue Hellénique de Droits de l Homme (ΔτΑ) : Revue Hellénique de Droit International : Revue Hellénique de Droit Européen (ΕΕΕυρΔ) : Rivista Italiana di Diritto Pubblico Comunitario : Rivista di diritto europeo : Recht der Internationalen Wirtschaft : Revue du Marché Commun (από το 1991 Revue du Marché Commun et de l Union Européenne - RMCUE) : Revue du Marché Commun et de l Union Européenne από το 1991 (ως το 1990 Revue du Marché Commun - RMC) : Revue du Marché Unique Européen (από το 2000 Revue du Droit de l Union Européenne- RDUE) : Revue Trimestrielle de Droit Européen : Revue Universelle des Droits de l Homme : Trade Related Intellectual Property Rights : Wettbewerb in Recht und Praxis : Wirtschaft und Wettbewerb : Yearbook of European Law : Zeitschrift für Europäisches Privatrecht : Zeitschrift für Europarechtliche Studien : Zeitschrift für Rechtsvergleichung - Internationales Privatrecht und Europarecht : Zeitschrift für das gesamte Handelsrecht und Wirtschaftsrecht : Zeitschrift für Staats - und Europawissenschaften : Zeitschrift für Vergleichende Rechtswissenschaft Υπόδειγμα παραπομπής στην Ελληνική Επιθεώρηση Ευρωπαϊκού Δικαίου: ΕΕΕυρΔ, 1981, σ. 259, RHellDE, 1981, p. 259 XIII

15

16 Η προβολή των ελληνικών ναυτιλιακών θέσεων στην ΕΕ και τον Διεθνή Ναυτιλιακό Οργανισμό - Θεσμική διάσταση και προβλήματα Γεώργιος Σαμιώτης*, Δημήτριος Γρεκός** Στις 13 Μαΐου 2013, με πρωτοβουλία του Υπουργείου Ναυτιλίας και Αιγαίου (ΥΝΑ) πραγματοποιήθηκε στον Πειραιά τριμερής συνάντηση εργασίας μεταξύ του Υπουργού Ναυτιλίας και Αιγαίου 1 και των ομολόγων του υπουργών της Κύπρου και της Μάλτας. Η ατζέντα της συνάντησης αφορούσε την ανταλλαγή απόψεων και την προοπτική πιθανής διαμόρφωσης κοινής θέσης σε μια σειρά από τρέχοντα σημαντικά ζητήματα ναυτιλιακής πολιτικής σε επίπεδο Ε.Ε. Στο επίκεντρο της συνάντησης αυτής ήταν το υπό εξέλιξη αμφιλεγόμενο στην Ε.Ε. θέμα της υποστήριξης κοινής Ευρωπαϊκής θέσης όλων των Κρατών-Μελών (Κ-Μ) της Ε.Ε. στον ΙΜΟ, με απώτερο μάλιστα και τελικό στόχο από πλευράς Ευρωπαϊκής Επιτροπής την τυπική και ουσιαστική υποκατάστασή τους στον ανωτέρω οργανισμό από την Ε.Ε., με την ιδιότητά της ως αυτόνομης νομικής οντότητας. Η προοπτική αυτή έχει ανοίξει έναν διάλογο στην Ε.Ε. με διιστάμενες απόψεις και αντικρουόμενα επιχειρήματα, με βάση όμως την εμπειρία του παρελθόντος φαίνεται να έχει περισσότερα αρνητικά παρά θετικά στοιχεία για την ελληνική ναυτιλία αλλά και γενικότερα για την εύρυθμη και αποτελεσματική λειτουργία του ΙΜΟ ως διεθνούς ναυτιλιακού οργανισμού παγκόσμιας εμβέλειας. Η προαναφερθείσα λοιπόν πρωτοβουλία της ηγεσίας του ΥΝΑ δείχνει ότι έχει γίνει αντιληπτή η σοβαρότητα του ζητήματος και στην Ελλάδα, ενώ η προοπτική ανάλογης και συγκροτημένης συνέχειας, με διευρυμένη συμμετοχή και άλλων Κ-Μ της Ε.Ε., σηματοδοτεί τη θετική έκβαση της συγκεκριμένης κίνησης, ειδικότερα δε για τα συμφέροντα της ελληνικής (σημαία) αλλά και ελληνόκτητης (ελληνικών συμφερόντων) ναυτιλίας. Ευρωπαϊκή Ένωση (Ε.Ε.) διεθνής ναυτιλιακός οργανισμός (ΙΜΟ) ελληνική ναυτιλία ναυτιλιακή πολιτική διεθνείς ναυτιλιακοί θεσμοί Ι. Ευρωπαϊκή ολοκλήρωση και ναυτιλιακή πολιτική της Ε.Ε. Η Ε.Ε., όντας υπερεθνικός διεθνής οργανισμός, έχει επιτύχει, τις δύο 1 τελευταίες δεκαετίες κυρίως, υψηλό επίπεδο ολοκλήρωσης σε πολλούς τομείς, ενώ οι εξωτερικές της σχέσεις εξακολουθούν να είναι σε μεγάλο βαθμό κρατικό θέμα, με τις 28 χώρες 2 να επιθυμούν τη διατήρηση της χάραξης των δικών τους εθνικών πολιτικών. Ωστόσο, με την Ε.Ε. να διαθέτει ιδιαίτερη βαρύτητα ως sui generis η ισχυρότερη διεθνής οντότητα και συγχρόνως παγκοσμίως οικονομική ένωση κρατών μέχρι σήμερα, παρατηρούνται κατά καιρούς προσπάθειες κεντρικής διεθνούς εκπροσώπησης όλων των Κ-Μ της, ιδίως όσον αφορά στο εμπόριο, με την ταυτόχρονη τυπική επέκταση και κατοχύρωση των αρμοδιοτήτων της στον τομέα αυτόν και μέσω τροποποιήσεων των ιδρυτικών της Συνθηκών. Όπως είναι γνωστό, το 75% του εξωτερικού εμπορίου της Ε.Ε. και το 37% του εμπορίου στο εσωτερικό της εξυπηρετείται διά θαλάσσης 3 και, ως εκ τούτου, οι θαλάσσιες μεταφορές στηρίζουν σε μεγάλο βαθμό την οικονομική ανάπτυξη των Κ-Μ της Ε.Ε. και ειδικότερα των ναυτιλιακών. Η απελευθέρωση παροχής υπηρεσιών θαλάσσιας μεταφοράς σε εθνικό επίπεδο (άρση cabotage), η προώθηση της ανταγωνιστικότητας και η ενίσχυση της απα- * Επίκ. Καθηγητής Πανεπιστημίου Πειραιώς ** Αξιωματικός ΛΣ 1. Η συνάντηση πραγματοποιήθηκε επί υπουργίας του κ. Κωνσταντίνου Μουσουρούλη Ένταξη της Κροατίας στην Ε.Ε. ( ). 3. IP/13/652 Δελτίο Τύπου Ευρωπαϊκής Επιτροπής για την Γαλάζια Ζώνη Τελωνειακές Διατυπώσεις ( ). σχόλησης στον χώρο της ναυτιλίας είναι κάποιοι από τους τομείς που έθεσαν τις κάποιες βάσεις μιας κοινής πολιτικής των θαλασσίων μεταφορών, η οποία αναπτύχθηκε κεντρικά κυρίως από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή με την πάροδο των ετών 4 και, συγκεκριμένα, κατά τη διάρκεια της δεκαετίας του 80. Στο ίδιο μήκος κύματος κινείται και η Λευκή Βίβλος: «Χάρτης Πορείας για έναν Ευρωπαϊκό Χώρο Μεταφορών Για ένα Ανταγωνιστικό και Ενεργειακά Αποδοτικό Σύστημα Μεταφορών» 5. Το τελευταίο, πάντως, διάστημα επικρατεί στους κόλπους της Ένωσης μια αυξημένη τάση κοινής και συντονισμένης αντιπροσώπευσης των Κ-Μ στους διεθνείς οργανισμούς και, ειδικότερα επί των ναυτιλιακών θεμάτων, στον Διεθνή Ναυτιλιακό Οργανισμό (ΙΜΟ), στον οποίο σημειωτέον η Ε.Ε. συμμετέχει ως παρατηρητής. Η τάση αυτή έχει ως τελικό στόχο την πλήρη ένταξη της Ε.Ε. ως μέλους στον ΙΜΟ και, συνεπώς, την πλήρη νομική υποκατάσταση των Κ-Μ της, για την οποία πάντως θα απαιτηθεί και τροποποίηση της Ιδρυτικής Συνθήκης του ΙΜΟ. Σύμφωνα με το άρθρο 34 παρ. 1 της Συνθήκης για την Ευρωπαϊκή Ένωση (ΣΕΕ), τα Κ-Μ «συντονίζουν τη δράση τους στα πλαίσια των διεθνών οργανισμών και στις διεθνείς διασκέψεις και υποστηρίζουν, στα πλαίσια αυτά, τις θέσεις της Ένωσης». Στην κατεύθυνση αυτή, οι θέσεις της χώρας μας και των άλλων Κ-Μ της Ε.Ε. δεν θα υποστηρίζονται αυτοτελώς στον ΙΜΟ, αλλά θα διαμορφώνονται κεντρικά από την Ε.Ε. στη λογική της ενιαίας αντιπροσώπευσης, επί των ναυτιλιακών θεμάτων στην προκείμενη περίπτωση. Επισημαίνεται ότι, σε επίπεδο Ε.Ε. και συγκεκριμένα 4. Στρατηγικοί στόχοι και συστάσεις πολιτικής της Ε.Ε. μέχρι το 2018, COM (2009) 8 Final. 5. COM (2011) 144 Final.

17 Σαμιώτης, Γρεκός: Η προβολή των ελληνικών ναυτιλιακών θέσεων στη συνεδρίαση της Ομάδας Θαλασσίων Μεταφορών (12/2004), είχε αποφασιστεί πως θα συγκροτείται επιτροπή εμπειρογνωμόνων των Κ-Μ μόνο για τον μακροπρόθεσμο σχεδιασμό ναυτιλιακών θεμάτων στο πλαίσιο του ΙΜΟ, ενώ τα διεθνή ναυτιλιακά ζητήματα θα συζητούνται στο Συμβούλιο Υπουργών, όπου θα λαμβάνονται και οι σχετικές αποφάσεις. Όπως εμμέσως προκύπτει από τα προαναφερθέντα, στον τομέα της ναυτιλιακής πολιτικής της Ε.Ε., οι απόψεις των Κ-Μ σε ζητήματα ναυτιλίας συχνά δεν ταυτίζονται με αυτήν της Ε.Ε. Το θέμα είναι άκρως σοβαρό για την Ελληνική Ναυτιλία η οποία διατηρείται σταθερά στις πρώτες θέσεις των διεθνών ναυτιλιακών δυνάμεων (Παράρτημα Ι, Σχήμα 1), φαινόμενο που οφείλεται, μεταξύ άλλων, στην επιτυχή διεθνή εκπροσώπηση του ελληνικού ναυτιλιακού τομέα στον ΙΜΟ και σε άλλα fora, με αποτέλεσμα την εξαιρετική προσαρμοστικότητα της ναυτιλίας μας στις διεθνείς εξελίξεις. Το ζήτημα φαίνεται να παρακολουθείται σοβαρά από τον αρμόδιο κυβερνητικό φορέα της ελληνικής ναυτιλίας, δηλαδή το Υπουργείο Ναυτιλίας και Αιγαίου (ΥΝΑ), αφού προσφάτως ανελήφθη μία σημαντική πρωτοβουλία στον τομέα σχεδιασμού της ναυτιλιακής πολιτικής στην οποία συμμετείχαν επιπλέον η Κύπρος και η Μάλτα. Πιο συγκεκριμένα, ο Έλληνας Υπουργός Ναυτιλίας κάλεσε τους ομολόγους του Υπουργούς των ανωτέρω χωρών σε συνάντηση που έλαβε χώρα στον Πειραιά στις , ενόψει των δρομολογούμενων από τα ενωσιακά όργανα πολιτικών, που πιθανότατα αντιτίθενται στα συμφέροντα της χώρας μας αναφορικά με την πρόταση Κανονισμού για την ανακύκλωση των πλοίων και την υπό διαμόρφωση νομοθετική ρύθμιση (πρόταση Κανονισμού) για παρακολούθηση και αναφορά των εκπομπών αερίων του θερμοκηπίου από τα πλοία εντός των ορίων της Ε.Ε. (Σχήμα 1, βλ. Παράρτημα Ι, σ. 167) Ο Υπουργός Ναυτιλίας και Αιγαίου, κατά τη διάρκεια της τριμερούς συνάντησης και όπως ανακοινώθηκε σχετικά στον τύπο 6, συζήτησε με τον Υπουργό Συγκοινωνιών και Έργων της Κύπρου, κ. Τ. Μητσόπουλο και τον Υπουργό Υποδομών και Μεταφορών της Μάλτας, κ. J. Mizzi επίκαιρα ναυτιλιακά θέματα, ώστε να τεθούν οι βάσεις για την περαιτέρω διεύρυνση της συνεργασίας και του συντονισμού γενικά των τριών χωρών στον τομέα της ναυτιλίας εντός της Ε.Ε. Τα κύρια ζητήματα που συζητήθηκαν κατά τη συνάντηση ήταν τα ακόλουθα: Η Ολοκληρωμένη Θαλάσσια Πολιτική της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Η προεδρία της Ελλάδας στο Συμβούλιο της Ευρωπαϊκής Ένωσης κατά το πρώτο εξάμηνο του 2014 και οι προτεραιότητες σε θέματα ναυτιλιακής πολιτικής Η πρόταση Κανονισμού για την ανακύκλωση πλοίων στο Συμβούλιο της Ε.Ε. και στο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο. Η υπό διαμόρφωση νομοθετική ρύθμιση για την παρακολούθηση και αναφορά των εκπομπών αερίων θερμοκηπίου από τα πλοία εντός των ορίων της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Το διαδικαστικό πλαίσιο διαμόρφωσης θέσεων της Ευρωπαϊκής Ένωσης στο πλαίσιο των επιτροπών του Διεθνούς Ναυτιλιακού Οργανισμού (ΙΜΟ). Οι τρεις Υπουργοί επίσης συζήτησαν και συμφώνησαν στην περαιτέρω εξέταση θεματικών με αντικείμενο τη ναυτιλιακή πολιτική και με άλλα ενδιαφερόμενα Κ-Μ της Ε.Ε τα οποία έχουν ταυτόσημες ή παρεμφερείς απόψεις και θέσεις. Με την πρωτοβουλία αυτή του Υπουργείου Ναυτιλίας & Αιγαίου επιχειρείται να τεθούν οι βάσεις για τη δημιουργία ενός ναυτιλιακού «μετώπου του Νότου», αφού η Ελλάδα, η Κύπρος και η Μάλτα έχουν ως αφετηρία αρκετές κοινές θέσεις όσον αφορά στη θαλάσσια πολιτική τους εντός της Ε.Ε. αλλά και την εκπροσώπησή τους στους διεθνείς οργανισμούς. Προφανώς, η διεύρυνση του μετώπου αυτού είναι επιθυμητή με τη μόνιμη ή περιστασιακή συνεργασία και άλλων Κ-Μ της Ε.Ε. Η συγκυρία της εν λόγω συνεργασίας θεωρείται πρόσφορη και ευνοϊκή, αφού η Ε.Ε. φέρεται στην περίοδο αυτή να επιδιώκει την διατύπωση κοινών θέσεων εξ ονόματος όλων των Κ-Μ, σε επίπεδο επιτροπών του ΙΜΟ, οι οποίες όμως μπορεί να μην υπηρετούν επαρκώς, αλλά ενίοτε μπορεί να είναι και αντίθετες, με τα συμφέροντα μεμονωμένων Κ-Μ σε αναφορά με τον Διεθνή Ναυτιλιακό Οργανισμό. ΙΙ. Νομικοπολιτικά δεδομένα και επιχειρήματα για αυτόνομη παρουσία των Κ-Μ της Ε.Ε. στον ΙΜΟ Όσα αναπτύχθηκαν προηγουμένως και κυρίως η τριμερής συνάντηση εργασίας των αρμόδιων επί της ναυτιλίας υπουργών Ελλάδας, Κύπρου και Μάλτας αναδεικνύουν το τυπικό και ουσιαστικό ζήτημα της αδυναμίας διαμόρφωσης μιας κοινά αποδεκτής εξωτερικής (διεθνούς) ναυτιλιακής πολιτικής εκ μέρους της Ε.Ε. και την περαιτέρω προβληματική προβολή και υποστήριξή της στα όργανα του ΙΜΟ. Το ζήτημα αυτό άπτεται σοβαρών οικονομικών πτυχών για την ελληνική ναυτιλία συνολικά και ειδικότερα επί ζητημάτων με αποκλίνουσες απόψεις. Όμως, για να υπάρξει μια υπεύθυνη αντιμετώπιση και επωφελής επίλυση των συγκεκριμένων προβλημάτων, απαιτείται περαιτέρω: α) η Ε.Ε. να εκτιμήσει αν το υφιστάμενο ενωσιακό θεσμικό πλαίσιο και οι αντικειμενικές συνθήκες είναι ώριμες, ώστε να διαμορφωθεί μια κοινά αποδεκτή σύνθεση των ναυτιλιακών συμφερόντων των Κ-Μ με αποτέλεσμα την κοινή εκπροσώπησή τους στον ΙΜΟ. β) Σχετικά με τις όποιες πολιτικές βλέψεις και επιδιώξεις της Ε.Ε. στον ΙΜΟ, πρέπει να ληφθεί υπόψη το δεδομένο νομικό καθεστώς και η λειτουργία του ναυτιλιακού οργανισμού, τα οποία

18 στην ΕΕ και τον Διεθνή Ναυτιλιακό Οργανισμό προφανώς δεν μπορούν να τροποποιηθούν και έτσι η Ε.Ε. οφείλει να τα σεβαστεί και να δείξει συνεργασία και προσαρμοστικότητα. Ειδικότερα όσον αφορά στη συμμετοχή της Ε.Ε. ως συμβαλλόμενου μέρος του ΙΜΟ, αυτή είναι προς το παρόν αδύνατη, διότι, σύμφωνα με την Ιδρυτική Συνθήκη του ΙΜΟ (άρθρο 4), όπως έχει τροποποιηθεί και ισχύει σήμερα, συμβαλλόμενα μέρη μπορούν να γίνουν μόνο κράτη 7. Επίσης, η περίπτωση μελλοντικής τροποποίησης (amendment) του επίμαχου άρθρου 4 θεωρείται ιδιαίτερα δύσκολη και μακροχρόνια διαδικασία. Σύμφωνα με το ισχύον καθεστώς, η Ε.Ε., μέσω της Επιτροπής, διατηρεί θέση παρατηρητή και συμμετέχει στις συναντήσεις του ΙΜΟ βάσει της Συμφωνίας Αμοιβαίας Συνεργασίας μεταξύ της Επιτροπής και του Γενικού Γραμματέα του ΙΜΟ, η οποία υπεγράφη το Επιπλέον, όλα τα 28 κράτη μέλη της Ε.Ε. (συμπεριλαμβανομένης και της Κροατίας) είναι μέλη του ΙΜΟ 8. Έτσι, η Ε.Ε., στο σύνολό της, έχει σημαντική ισχύ, ώστε να διαδραματίσει σοβαρό ρόλο στη διεθνή διαδικασία λήψης ναυτιλιακών αποφάσεων μέσω των Κ-Μ με συντονισμένη κοινή δράση, συνολικά (28) ή και κατά ομάδες. Πάντως, η ιδιότητα της ΕΕ ως παρατηρητή εντός του ΙΜΟ δεν επιτρέπει στην Επιτροπή: (α) να ομιλεί εκ μέρους των 28 Κ-Μ, (β) να χρησιμοποιεί τον μηχανισμό συντονισμού αποτελεσματικά στους τομείς για τους οποίους η Ε.Ε. έχει αρμοδιότητα, (γ) να συνεισφέρει αποτελεσματικά στη διαμόρφωση της πολιτικής της ΕΕ για ασφάλεια στη θάλασσα και (δ) να συμμετέχει στη διαπραγμάτευση των διεθνών συμβάσεων 9. Έτσι, αφού η ΕΕ δεν έχει διαπραγματευτικό δικαίωμα εντός του ΙΜΟ για λογαριασμό των Κ-Μ, αναλαμβάνει, μέσω της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, τον ρόλο του συντονιστή των θέσεών τους, προκειμένου να παρέμβει έμμεσα, μέσω των κρατών μελών, στη διαδικασία λήψης αποφάσεων του οργανισμού. Στην κατεύθυνση αυτή και το Συμβούλιο ΕΕ διαδραματίζει έναν ιδιαίτερα σημαντικό ρόλο στις σχέσεις της Ένωσης με τον ΙΜΟ. Πιο αναλυτικά, μετά την υπογραφή ( ) της Μεταρρυθμιστικής Συνθήκης (Reform Treaty) ή «Συνθήκη της Λισαβόνας», όπως είναι ευρύτερα γνωστή (έναρξη ισχύος ), κυρίως το Συμβούλιο, αλλά παράλληλα σε συνεργασία με το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο και την Επιτροπή, μπορεί να διαπραγματεύεται και να συνάπτει συμφωνίες με τρίτες χώρες αλλά και διεθνείς οργανισμούς, όπως προκύπτει από το άρθρο 218 της Συνθήκης για την Λειτουργία της ΕΕ (ΣΛΕΕ). Στο πλαίσιο που αναφέρθηκε παραπάνω, η ΕΕ σήμερα είναι συμβαλλόμενο μέρος σε μια σειρά ναυτιλιακών συμβά aspx. 9. Σύσταση της Επιτροπής προς το Συμβούλιο περί εξουσιοδοτήσεως της Επιτροπής να εγκαινιάσει και να διεξαγάγει τις διαπραγματεύσεις με τον Διεθνή Ναυτιλιακό Οργανισμό (ΔΝΟ) σχετικά με τους όρους και την αναλυτική διαδικασία προσχώρησης της Ευρωπαϊκής Κοινότητας, SEC(2002) 381 final. σεων του ΙΜΟ, αναπτύσσοντας μια σημαντική δραστηριότητα στον τομέα αυτόν τόσο σε σχέση με τον ΙΜΟ όσο και εντός του πλαισίου των ενωσιακών οργάνων και των διμερών σχέσεων με τα Κ-Μ της. Ομοίως, το Ευρωπαϊκό Δικαστήριο (ΔΕΕ), διαδραματίζοντας σημαντικό ρόλο στην ερμηνεία και ανάπτυξη του ενωσιακού δικαίου, με τη νομολογία του διαμορφώνει το πεδίο κοινής αρμοδιότητας μεταξύ ΕΕ και Κ-Μ με την έκδοση σχετικών αποφάσεων όσον αφορά στην εκπροσώπηση και τη διατύπωση των θέσεων των Κ-Μ εντός του ΙΜΟ, όπως έπραξε στην υπόθεση C-45/07 10, Επιτροπή/Ελλάδα, η οποία αναλύεται παρακάτω. Ειδικότερα για το ζήτημα συντονισμού και εναρμόνισης των θέσεων των Κ-Μ της Ε.Ε. στον ΙΜΟ, το 2005, θεσπίστηκε από το Συμβούλιο το «Πλαίσιο Διαδικασιών για την υιοθέτηση των Κοινοτικών ή κοινών θέσεων για τα σχετικά με τον ΙΜΟ θέματα και τους κανόνες για την διατύπωσή τους εντός του ΙΜΟ» ( Procedural framework for the adoption of Community or common positions for IMO related issues and rules governing their expression in the IMO (SEC (2005) 449, Procedural Framework). Σύμφωνα με το Πλαίσιο Διαδικασιών, οι θέσεις της Ε.Ε. στον ΙΜΟ χωρίζονται σε τρεις κατηγορίες: (α) θέσεις της Κοινότητας (αποκλειστικά ζητήματα της ΕΕ), (β) Συντονισμένες Θέσεις (αποκλειστικά ζητήματα των Κ-Μ), (γ) Κοινές θέσεις (ζητήματα αρμοδιότητας Ε.Ε. και Κ-Μ). Για την προετοιμασία των θέσεων της Ε.Ε., τεχνικές συζητήσεις μπορούν να διεξάγονται σε σχετικές τεχνικές επιτροπές, όπως η επιτροπή ασφάλειας στη ναυτιλία και πρόληψης της ρύπανσης από τα πλοία (COSS) ή από την επιτροπή για τη ναυτική ασφάλεια (MARSEC), ή, κατά περίπτωση, σε τεχνικές συναντήσεις των εμπειρογνωμόνων των Κ-Μ με την Επιτροπή. Ένα έγγραφο εργασίας θα πρέπει να υποβληθεί στο Συμβούλιο από την Επιτροπή, συμπεριλαμβανομένης της προτεινόμενης θέση της Ε.Ε. αλλά και των Κ-Μ. Εάν η θέση αυτή εγκριθεί από το Συμβούλιο, τότε δεσμεύει τα Κ-Μ στον ΙΜΟ. Ωστόσο, δεν είναι πάντα εύκολο τα Κ-Μ να ακολουθήσουν τις αποφάσεις που προκύπτουν από τη διαδικασία συντονισμού, ειδικότερα μάλιστα στην περίπτωση που διακυβεύονται εθνικά ναυτιλιακά ζητήματα, πόσο δε μάλλον εκείνα τα Κ-Μ με ισχυρά ναυτιλιακά συμφέροντα, όπως η Ελλάδα, η Κύπρος και η Μάλτα. Τονίζεται ότι δεν υπάρχουν δραστικά μέτρα τα οποία μπορούν να ληφθούν από την Ε.Ε., για να αντιμετωπιστεί αυτό το ζήτημα, δεδομένου ότι η διαδικασία συντονισμού δεν φαίνεται να είναι νομικά δεσμευτική 11. Το ανωτέρω ζήτημα έχει απασχολήσει και τα δικαιοδοτικά όργανα της Ε.Ε. Ειδικότερα, όπως αποφάνθηκε από το Δικαστήριο στην υπόθεση Επιτροπή/Ελλάδα, σήμερα τα Κ-Μ μπορεί να θεωρηθεί ότι παραβιάζουν τις διατάξεις του ευρωπαϊκού δικαίου, αν ενεργήσουν μεμονωμένα 10. ΔΕΚ C-45/07, Επιτροπή/Ελλάδα, , Συλλ. Ι ΔΕΚ C-22/70, Επιτροπή/Συμβούλιο, , Συλλ. 263, παρ

19 Σαμιώτης, Γρεκός: Η προβολή των ελληνικών ναυτιλιακών θέσεων στον ΙΜΟ, μόνο που η νομική τεκμηρίωση της ανωτέρω απόφασης είναι αρκετά γενική, το δε πλαίσιο συμμόρφωσης χαλαρό και ασαφές. Υποστηρίζεται λοιπόν από το Δικαστήριο ότι τα Κ-Μ είναι υποχρεωμένα να τηρούν συντονισμένη δράση στην κατεύθυνση των προτάσεων τις οποίες η Επιτροπή έχει υποβάλει στο Συμβούλιο και στη βάση ότι οι προτάσεις αυτές εστιάζουν στο συμφέρον της Ε.Ε. και λαμβάνουν υπόψη τις αρχές της επικουρικότητας και της αναλογικότητας. Το Συμβούλιο μπορεί να τροποποιήσει τις προτάσεις της Επιτροπής μόνο με ομοφωνία. Δηλαδή, αν ένα κράτος θεωρεί ότι η τροπολογία επί της πρότασης της Επιτροπής αντίκειται στα συμφέροντά του, τότε η πρόταση δεν μπορεί να εγκριθεί από το Συμβούλιο. Στην περίπτωση αυτή, η πρόταση επεξεργάζεται και, αφού βρεθεί συμβιβαστική λύση, επανυποβάλλεται από την Επιτροπή στο Συμβούλιο για έγκριση. Στην πράξη, κατά τη διάρκεια των διαπραγματεύσεων εντός του Συμβούλιου, η Επιτροπή τροποποιεί αναλόγως την προς ψήφιση πρόταση, προκειμένου να γίνει κοινώς αποδεκτή και έτσι να δεσμεύει όλα τα Κ-Μ. Το ζήτημα της δέσμευσης των Κ-Μ για την υποστήριξη κοινής θέσης με την Ε.Ε. στον ΙΜΟ έχει τεθεί ειδικότερα από την Επιτροπή (Commission) ενώπιον του Δικαστηρίου Ευρωπαϊκών Κοινοτήτων (Δ.Ε.Κ.) σε δύο περιπτώσεις, με διάδικα μέρη την Ελλάδα και τη Σουηδία αντίστοιχα. Συγκεκριμένα, στην υπόθεση Επιτροπή/Ελλάδα η οποία προαναφέρθηκε, αποφασίστηκε ότι η Ελληνική Δημοκρατία, υποβάλλοντας στον Διεθνή Ναυτιλιακό Οργανισμό (ΙΜΟ) πρόταση (MSC 80/5/11) για τον έλεγχο της συμμόρφωσης πλοίων και λιμενικών εγκαταστάσεων, σύμφωνα με τις απαιτήσεις του κεφαλαίου ΧΙ-2 της Διεθνούς Συμβάσεως για την Ασφάλεια της Ζωής στη Θάλασσα, (SOLAS) και του Διεθνούς Κώδικα για την Ασφάλεια Πλοίων και Λιμενικών Εγκαταστάσεων (ISPS), παρέβη τις υποχρεώσεις της και, ειδικότερα, θεωρήθηκε ότι παραβίασε το καθήκον της νομιμοφροσύνης ή της αφοσίωσης (άρθρο 91 ΣΛΕΕ πρώην 71 ΣΕΚ, άρθρο 101 ΣΛΕΕ πρώην άρθρο 80 ΣΕΚ καθώς και άρθρο 4 παρ. 3 ΣΕΕ πρώην άρθρο 10 ΣΕΚ). Επίσης, στη δεύτερη περίπτωση της υπόθεσης C-246/07 12, Επιτροπή/Σουηδία, η μονομερής πρόταση Κ-Μ για την εγγραφή μιας ουσίας στο παράρτημα Α της Σύμβασης της Στοκχόλμης για τους έμμονους οργανικούς ρύπους, θεωρήθηκε ότι αποκλίνει από τη συντονισμένη κοινή στρατηγική στο πλαίσιο του Συμβουλίου της Ε.Ε. Παράλληλα, λαμβανομένου υπόψη του ρυθμιστικού και διαδικαστικού πλαισίου της Σύμβασης, μια τέτοια μονομερής πρόταση κρίθηκε ότι έχει αρνητικές συνέπειες για την Ευρωπαϊκή Ένωση. Επ αυτού η Επιτροπή ισχυρίστηκε ότι, εφόσον η εν λόγω Σύμβαση είναι μια πολυμερής συμφωνία, η Σουηδία δεν επιτρέπεται να ενεργεί μεμονωμένα, αλλά μόνο σε συντονισμό με την Κοινότητα. Το προαναφερθέν επιχείρημα πρέπει να έχει ισχύ σε όλες τις πολυμερείς συμφωνίες. Το ΔΕΚ αποφάνθηκε επίσης ότι η 12. ΔΕΕ C-246/07, Επιτροπή/Σουδία, , Συλλ. Ι ανάγκη ενιαίας διεθνούς εκπροσώπησης της Κοινότητας και των Κ-Μ της δεν επιτρέπει στα Κ-Μ να ενεργούν μεμονωμένα, ενώ η αρμοδιότητα αυτή παραμένει συντρέχουσα 13. Υπό τις περιστάσεις αυτές, αποφασίστηκε ότι η πράξη αυτή της Σουηδίας συνιστά παράβαση του καθήκοντος της νομιμοφροσύνης ή της αφοσίωσης, στη βάση των άρθρων 4 παρ. 3 της ΣΕΕ, πρώην άρθρο 10 ΣΕΚ και 218 ΣΛΕΕ, πρώην άρθρο 300 ΣΕΚ. Η ενιαία διεθνής εκπροσώπηση της Ε.Ε. και των Κ-Μ, λοιπόν, σύμφωνα με την ανωτέρω φιλοσοφία, δεν αποτελεί αυτοσκοπό, αλλά κυρίως έκφραση του καθήκοντος της νομιμοφροσύνης ή της αφοσίωσης, το οποίο ειδικότερα και, όπως θα αναλυθεί εκτενέστερα στη συνέχεια, προβλέπεται από το άρθρο 4 παρ. 3 της ΣΕΕ 14. Όμως, πριν αποφασιστεί τα Κ-Μ να εκπροσωπηθούν από την Ε.Ε. σε αυτή τη βάση, θα πρέπει ίσως να μελετηθούν οι υποχρεώσεις που θα αναληφθούν από τη σύναψη της συγκεκριμένης συμφωνίας, οι επιπτώσεις της πράξης άσκησης της συντρέχουσας αρμοδιότητας από κάποιο Κ-Μ και το αν η πράξη αυτή μπορεί να οδηγήσει σε υπονόμευση της άσκησης της αρμοδιότητας της Ε.Ε. Επισημαίνεται ότι το καθήκον της νομιμοφροσύνης ή της αφοσίωσης ισχύει και για τις πράξεις των ενωσιακών οργάνων έναντι των Κ-Μ 15. Οι ως άνω υποθέσεις πάντως βασίζονται, inter alia, κυρίως σε μια διάταξη του πρωτογενούς κοινοτικού δικαίου αρκετά γενική και εν μέρει ασαφή (άρθρο 4 παρ. 3 της ΣΕΕ, πρώην άρθρο 10 ΣΕΚ: καθήκον της νομιμοφροσύνης ή της αφοσίωσης), οπότε και οι σχετικές αποφάσεις έχουν πολλές ασάφειες ως προς την αυστηρότητα, τη δεσμευτικότητα και τις κυρώσεις. Ενδιαφέρον παρουσιάζει το γεγονός ότι οι ίδιες αποφάσεις δίνουν έμμεσα στο Κ-Μ που «παραβιάζει» την τήρηση ενιαίας στάσης το επιχείρημα άμυνας, νομιμοποίησης και διαφοροποιημένης τάσης, αφού το καθήκον της ειλικρινούς συνεργασίας (καθήκον της νομιμοφροσύνης ή της αφοσίωσης, duty of loyalty) δρα αμφίδρομα και ως προς την Ε.Ε. και τα όργανά της (Commission κ.λπ.). Επομένως, αν, επί παραδείγματι, θεωρηθεί ότι τα όργανα της Ε.Ε. καθυστέρησαν, δεν έλαβαν υπόψη τους ή με άλλο τρόπο δεν ανταποκρίθηκαν επαρκώς στο καθήκον έγκαιρης και ορθής διατύπωσης κοινής ναυτιλιακής θέσης της Ε.Ε., τότε με βάση την ανωτέρω αρχή αίρεται η υποχρέωση εναρμονισμένης συμπεριφοράς των Κ-Μ, σύμφωνα με το πρωτογενές ενωσιακό δίκαιο. 13. Η Κοινότητα μπορεί να αποκτήσει αποκλειστική αρμοδιότητα με εσωτερική ρύθμιση, σύμφωνα με την αρχή AETR (C-22/70, ό.π. και Opinion (Γνωμοδότηση) 1/94). 14. CLEER, Mixity and coherence in EU external relations: the significance of the duty of cooperation 2009, σ. 6, διαθέσιμο: pdf (πρόσβαση ). 15. ΔΕΚ C-45/07, ό.π.

20 στην ΕΕ και τον Διεθνή Ναυτιλιακό Οργανισμό ΙΙΙ. Συμπερασματικές παρατηρήσεις επί του ζητήματος της σχέσης Ε.Ε. ΙΜΟ και της διεκδίκησης αυτόνομης παρουσίας στον ΙΜΟ των Κ-Μ και ειδικότερα της Ελλάδας Όπως ήδη αναφέρθηκε, τα τελευταία χρόνια παρατηρείται εντός της Ε.Ε. η τάση μιας κεντρικά ελεγχόμενης και διαμορφούμενης ναυτιλιακής πολιτικής, η οποία στη συνέχεια θα υποστηρίζεται στον ΙΜΟ από τα Κ-Μ ως, κατά περίπτωση, πολιτική της ΕΕ. Κύριο ρόλο επί της εξέλιξης αυτής διαδραματίζουν τα Κ-Μ με ισχυρή οικονομική και πολιτική παρουσία, όχι όμως και ναυτιλιακή. Η τάση αυτή μάλιστα προωθεί και την επίσημη συμμετοχή της Ε.Ε. ως συμβαλλόμενου μέρους του ΙΜΟ, οπότε πλέον η παρουσία και η εκπροσώπηση των Κ-Μ πιθανόν να υποκαθίσταται πλήρως από τη συμμετοχή της Ε.Ε. στον ανωτέρω οργανισμό 16. Και στις δύο περιπτώσεις, για τον ΙΜΟ και ειδικότερα για τη διάρθρωση, λειτουργία και τον ρόλο του ως διεθνούς οργανισμού παγκόσμιας εμβέλειας με αρμοδιότητα στη διεθνή ναυτιλία (forum και κέντρο λήψης αποφάσεων) είναι σαφώς προτιμότερη η αυτόνομη παρουσία και δραστηριοποίηση των 28 Κ-Μ της Ε.Ε. vis-à-vis από μια ομογενοποιημένη παρουσία τους ή πολύ περισσότερο με την υποκατάστασή τους από την Ε.Ε. ως συμβαλλόμενου μέρους. Βέβαια, από τη σκοπιά της Ε.Ε., είναι κατανοητή και θεμιτή η επιδίωξη για κοινή και συντονισμένη, ως προς τις θέσεις των Κ-Μ, παρουσία και δραστηριοποίηση στον ΙΜΟ. Προφανώς μια τέτοια παρουσία ενισχύει το διεθνές κύρος και την οντότητα της Ε.Ε. Όμως, τίθεται το καίριο ερώτημα αν στην παρούσα φάση υφίστανται οι απαραίτητες αντικειμενικές συνθήκες αλλά και το αντίστοιχο θεσμικό υπόβαθρο διαμόρφωσης και υποστήριξης μια ενιαίας ναυτιλιακής πολιτικής της Ε.Ε., η οποία θα συνθέτει και θα καλύπτει επαρκώς τα θεμιτά συμφέροντα όλων των Κ-Μ, μεγάλων ή μικρών, σε ναυτιλιακό επίπεδο. Η βασική και γενική απάντηση στο ανωτέρω ερώτημα είναι ότι οι συνθήκες αυτές δεν φαίνεται να είναι ώριμες, όπως σε άλλους τομείς (π.χ. κοινή αγροτική πολιτική), όπου υπάρχουν διαχρονικοί θεσμοί, όργανα και εργαλεία σχεδιασμού και υλοποίησής τους. Για να είμαστε απόλυτα σαφείς και ειλικρινείς, χωρίς τη δημιουργία του Κοινοτικού Νηολογίου ή έστω μιας γενικώς αποδεκτής σύγκλισης επί του ζητήματος της νηολόγησης πλοίων μεταξύ των Κ-Μ της Ε.Ε., δεν υπάρχει περίπτωση διαμόρφωσης κοινής ναυτιλιακής πολιτικής της Ε.Ε. και ενιαία έκφρασή της σε διεθνή όργανα και fora. Άλλωστε, επί της υιοθέτησης του Κοινοτικού Νηολογίου (Euros) σημειώθηκε κατά το παρελθόν παταγώδης αποτυχία, ενώ αντίθετα δημιουργήθηκε μια πλειάδα sui generis νηολογίων εντός της Ε.Ε., όπως τα διεθνή παράλληλα εξωχώρια (off shore) κ.λπ., για τα οποία μάλιστα τα ίδια τα όργανα της Ε.Ε. έχουν εγείρει αμφιβολίες ως προς τη νομιμότη /No /THE-EUROPEAN-COMMISSI ON-CLOSE-TO- PROPOSING-FULL-EU-MEMBERSHIP-OF-THE-IMO/. τά τους. Εξάλλου, το ζήτημα της διεθνούς ναυτιλίας έχει αποδειχθεί και αντικειμενικά δύσκολο, αν αναλογισθεί κανείς τις αδυναμίες συνολικής του ρύθμισης σε διεθνές επίπεδο και, ειδικότερα, στο πλαίσιο της Γενικής Συμφωνίας Δασμών και Εμπορίου (GATT) κατά το παρελθόν και του Παγκόσμιου Οργανισμού Εμπορίου (World Trade Organization) στη συνέχεια και μέχρι σήμερα. Περαιτέρω υπάρχουν τεράστιες διαφοροποιήσεις στη δυναμικότητα των εμπορικών στόλων των Κ-Μ της Ε.Ε. (Πίνακας 1), με μεγάλες οικονομικά δυνάμεις να έχουν μικρής δυναμικότητας στόλους και ενδεχόμενα σοβαρά αλλά και αντικρουόμενα συμφέροντα στον θαλάσσιο χώρο ως παράκτιες χώρες. Το συμπέρασμα αυτό επιβεβαιώνεται από τη χαρακτηριστική αντιμετώπιση της κατάστασης που δημιουργήθηκε στην Ε.Ε. μετά το ατύχημα του, ελληνικών συμφερόντων, δεξαμενοπλοίου Prestige (νηολογίου Μπαχάμες), τον Νοέμβριο του 2002, το οποίο ανέδειξε και την ανάγκη λήψης σειράς πρόσθετων μέτρων αποφυγής της ρύπανσης των θαλασσών από τα Κ-Μ της Ευρωπαϊκής Ένωσης 17. Η κατάσταση αυτή οδήγησε τον Γάλλο πρόεδρο να δηλώσει, αμέσως μετά τη βύθιση του Prestige (που είχε κατασκευαστεί τη δεκαετία του 70 στην Ιαπωνία, με μονά τοιχώματα) πως «πρέπει να υπάρξουν επιτέλους στην ΕΕ δρακόντεια μέτρα ασφαλείας, καθώς το Prestige ήταν ένα από τα τέσσερα παρόμοιας κατασκευής τάνκερ, που έχουν βυθιστεί τα τελευταία χρόνια». Ταυτόχρονα, έκανε κριτική στην «ανικανότητα των υπευθύνων, και κυρίως των Ευρωπαίων, να πάρουν τα αναγκαία μέτρα, για να αποτρέψουν τη χαλαρότητα που επιτρέπει την κατασκευή τέτοιων πλοίων «σκουπιδιών»» 18. Ακόμα, από επίσημα κυβερνητικά χείλη δύο ισχυρών Κ-Μ της Ε.Ε., ανακοινώθηκε η πρωτοβουλία για τη μονομερή υιοθέτηση νομοθεσίας με έλεγχο και πιθανή απαγόρευση της ναυσιπλοΐας σε απόσταση 200 ν.μ. από τις ακτές. Πρόταση, η οποία θεωρείται νομικά απαράδεκτη, ανιστόρητη και μη ρεαλιστική. Τελικώς, όπως απεδείχθη, η προαναφερθείσα ναυτική και περιβαλλοντική τραγωδία προκλήθηκε κυρίως από την πολιτική ατολμία και ανευθυνότητα των αρμόδιων σε Γαλλία, Ισπανία και Πορτογαλία (αδικαιολόγητη άρνηση παροχής λιμένα καταφυγής κ.λπ.) και είχε ως συνέχεια την επίδειξη ακραίας εχθρότητας ως προς την ελληνική ναυτιλία και τους Έλληνες ναυτικούς, αφού συγκεκριμένα η πολιτική ηγεσία της Γαλλίας χαρακτήρισε τους Έλληνες ναυτικούς ως «αλήτες των θαλασσών» 19, ενώ ο Έλληνας πλοίαρχος του Δ/Ξ Prestige φυλακίστηκε από τις Ισπανικές αρχές ως εξιλαστήριο θύμα doc/2004_06_scrapping_study.pdf Πρακτικά της Βουλής, ΙΑ, Σύνοδος: Α (Συνέχιση Ολομέλειας), Συνεδρίαση: ΞΘ , διαθέσιμο: cord=455e8e48-d516-4b c4e2c (πρόσβαση ). 279

21 Σαμιώτης, Γρεκός: Η προβολή των ελληνικών ναυτιλιακών θέσεων Ενδεικτική είναι, εξάλλου, και η περίπτωση Κ-Μ της Ε.Ε. τα οποία, μη έχοντας σοβαρή ναυτιλιακή βιομηχανία, θεωρούν τη ναυτιλία ως πεδίο άντλησης κεφαλαίων μέσω χρηματιστηριακών παιγνίων, υποστηρίζοντας ως λύση στο ζήτημα της «μείωσης των αερίων ρύπων θερμοκηπίου από τη ναυτιλία» την εφαρμογή του «χρηματιστηρίου αέριων εκπομπών θερμοκηπίου», δηλαδή ενός μέτρου άκρως αμφιλεγόμενου και ουσιαστικά θνησιγενούς με ημερομηνία λήξης, ειδικότερα δε μετά την πρόσφατη και αποτυχημένη Συνδιάσκεψη του ΟΗΕ στη Ντόχα για την κλιματική αλλαγή (2012) 20. (Πίνακας 1, Παράρτημα ΙΙ) Ειδικά για την Ελλάδα, η οποία στην παρούσα δύσκολη οικονομική συγκυρία έχει απόλυτη ανάγκη μια ακμάζουσα ναυτιλία, η οποία αποφέρει σταθερή εισροή ναυτιλιακού συναλλάγματος (Σχήμα 2), θεωρείται ότι η περίπτωση της χώρας μας δεν αντιμετωπίζεται με τον απαιτούμενο σεβασμό και αναγνώριση (βλ. περιπτώσεις Prestige κ.λπ.), όπως αρμόζει στη μεγαλύτερη ναυτιλιακή δύναμη της Ε.Ε. (βλ. ειδικότερα πίνακα 2). Έτσι, είναι φανερό ότι στην Ε.Ε. οι συνθήκες διαμόρφωσης της κοινής ναυτιλιακής πολιτικής δεν συνηγορούν γενικά στην υιοθέτηση θέσεων που να εξασφαλίζουν, σε κάθε περίπτωση, τα συμφέροντα της ελληνικής ναυτιλίας. Φυσικά, το ίδιο ισχύει και για τις θέσεις που υποστηρίζονται στον ΙΜΟ. Επίσης, το υφιστάμενο νομικό πλαίσιο του πρωτογενούς κοινοτικού δικαίου (ιδρυτικές συνθήκες) δεν περιέχει σαφή και εξειδικευμένη ρύθμιση για υποχρεωτική ενιαία θέση των Κ-Μ στον ανωτέρω διεθνή οργανισμό (ΙΜΟ). Συνεπώς, με βάση τις συνθήκες αυτές, η Ελλάδα, στην περίπτωση που θεωρήσει ότι οι θέσεις της Ε.Ε. σε ναυτιλιακά ζητήματα δεν εναρμονίζονται με θεμιτά και ζωτικά της συμφέροντα, ως κυρίαρχο και ανεξάρτητο μέλος του ΙΜΟ μπορεί να υποστηρίζει και να εκφράζει τις δικές της απόψεις. (Σχήμα 2, Παράρτημα Ι) Το θέμα της εκπροσώπησης των ναυτιλιακών συμφερόντων των Κ-Μ της Ε.Ε στον ΙΜΟ, λοιπόν, αποτελεί πεδίο ουσιαστικών αντιπαραθέσεων, αφού παρατηρείται σύγκρουση και ασάφεια του νομοθετικού πλαισίου. Η ναυτιλία είναι διεθνής δραστηριότητα με πολύπλοκη δομή που θα πρέπει να διέπεται από διεθνείς κανόνες παγκόσμιας εμβέλειας και για τον λόγο αυτόν δεν πρέπει να προσεγγίζεται περιφερειακά (εντός της Ε.Ε.) αλλά κυρίως παγκόσμια εντός του ΙΜΟ, ο οποίος αποτελεί τον επίσημο κυβερνητικό θεματοφύλακα των Διεθνών Ναυτιλιακών 20. Doha Climate Change Conference, 2012, διαθέσιμο: unfccc.int/meetings/doha_nov_2012/meeting/ 6815.php (πρόσβαση ). Θεσμών. Το ΥΝΑ έχει εντοπίσει διαχρονικά τη σημασία της ναυτιλίας και προσπαθεί να προασπίσει την ναυτιλιακή πολιτική της χώρας μας εντός της Ε.Ε. και των διεθνών οργανισμών, λαμβάνοντας μέτρα υπέρ της ανταγωνιστικότητας, της ασφάλειας των πλοίων κ.λπ. Η υποχρέωση των Κ-Μ αλλά και της Ε.Ε. για «ειλικρινή συνεργασία» (duty of loyalty) καθώς και η συμμόρφωση με το άρθρο 218(9), τίτλος V (Διεθνείς Συμφωνίες) της ΣΛΕΕ δεν θα πρέπει να αποτελέσουν πεδίο αλλαγής της ελληνικής ναυτιλιακής πολιτικής αλλά το εφαλτήριο για τον συντονισμό, στο πλαίσιο της πρωτοβουλίας για τη δημιουργία ναυτιλιακού «μετώπου» του νότου, των προσπαθειών προάσπισης των ναυτιλιακών συμφερόντων και τη δημιουργία ενός δίκαιου σημείου αναφοράς της κοινής ευρωπαϊκής ναυτιλιακής πολιτικής. (Πίνακας 2, Παράρτημα ΙΙ) Σήμερα, η Ε.Ε. αποτελεί μία νομική οντότητα διεθνούς κύρους, η οποία, παρότι δεν είναι πλήρες μέλος του ΙΜΟ, ουσιαστικά δεν εμποδίζεται στο να συμμετέχει στη διαμόρφωση των πολιτικών του οργανισμού. Θεωρείται, επίσης, ως αναμενόμενο ότι η υποψηφιότητα της Ε.Ε. ως μέλους του ΙΜΟ δεν θα υποστηριχθεί από την πλειοψηφία των Κ-Μ. Επομένως, η ενίσχυση της συντονισμένης διαδικασίας, διαμόρφωσης και υποστήριξης κοινών θέσεων Ε.Ε. / Κ-Μ φαίνεται ως ο περισσότερο ρεαλιστικός στόχος για την Ε.Ε. ώστε να βελτιώσει την αποτελεσματικότερη εμπλοκή της στον ΙΜΟ στη παρούσα συγκυρία αλλά και μελλοντικά. Ο συντονισμός αυτός, βέβαια, θα πρέπει να πληροί τις προϋποθέσεις που αναφέρθηκαν προηγουμένως. Εν κατακλείδι, θα θέλαμε επιγραμματικά να επισημάνουμε και δύο ζητήματα άμεσα συνδεδεμένα με τη συγκρότηση και υποστήριξη μιας διαχρονικής διεθνούς ναυτιλιακής πολιτικής της χώρας μας. Το πρώτο ζήτημα αφορά στην αξιολόγηση και υιοθέτηση των πάγιων διαδικασιών και προϋποθέσεων που πρέπει να τεθούν για τη διαμόρφωση της πολιτικής αυτής με κομβικό συντονιστικό και αποφασιστικό ρόλο του ΥΝΑ. Το δεύτερο αφορά στον ουσιαστικό καθορισμό και προσανατολισμό των συμφερόντων της ελληνικής ναυτιλίας, τα οποία θα προασπίζει η διεθνής ναυτιλιακή πολιτική της Ελλάδος στους αντίστοιχους διεθνείς οργανισμούς. Στο σημείο αυτό πρέπει, σοβαρά και κυρίως με αμοιβαιότητα, να αξιολογηθεί από το κράτος και τους ιδιώτες εταίρους της ελληνικής ναυτιλίας, αφού συνυπολογιστεί ότι ένα μεγάλο μέρος της ελληνόκτητης ναυτιλίας έχει μικρή ουσιαστική σχέση με την Ελλάδα, υπό ποιούς όρους θα διαμορφώνονται και θα εκφράζονται τα συμφέροντα της υπό ελληνικής σημαία αλλά και της ελληνόκτητης ναυτιλίας συνολικά από την Ελλάδα σε διεθνείς οργανισμούς και κυρίως στην Ε.Ε. και στον ΙΜΟ. 280