ΓΕΝΙΚΟ ΕΝΟΧΙΚΟ ΔΙΚΑΙΟ

Transcript

1

2 ΔΙΑΓΩΓΗ ΒΑΙΚΔ ΔΝΝΟΙΔ ΚΑΙ ΘΔΜΔΛΙΩΓΔΙ ΑΡΥΔ 1. Έλλνηα θαη ζεκαζία ηνπ ελνρηθνχ δηθαίνπ Η. Έλλνηα θαη πεξηερφκελν: Απφ θάζε ζχκβαζε (ή απφ ην λφκν- π.ρ. ΑΚ 904, 914) πεγάδνπλ κία ή πεξηζζφηεξεο έλλνκεο ζρέζεηο, δπλάκεη ησλ νπνίσλ ν έλαο ζπκβαιιφκελνο (δαλεηζηήο) δηθαηνχηαη λα απαηηήζεη απφ ηνλ άιιν (νθεηιέηεο) νξηζκέλε παξνρή (πξάμε ή παξάιεηςε), ηελ νπνία ν ηειεπηαίνο νθείιεη λα εθπιεξψζεη- π.ρ. ΑΚ 513, 574, 648, Απηέο νη έλλνκεο ζρέζεηο ιέγνληαη 'ελνρέο' (ΑΚ 287). Άξα, ελνρηθφ δίθαην είλαη ν θιάδνο ηνπ Αζηηθνχ Γηθαίνπ πνπ ξπζκίδεη ηηο ελνρέο ή ελνρηθέο ζρέζεηο. Σν Γεληθφ Δλνρηθφ Γίθαην (ΑΚ ) πεξηιακβάλεη δηαηάμεηο πνπ ηζρχνπλ γηα φια ηα είδε ησλ ελνρηθψλ ζρέζεσλ. ΗΗ. πνπδαηφηεηα: Σν ελνρηθφ δίθαην α) απνηειεί ηνλ θχξην κεραληζκφ ιεηηνπξγίαο ηεο νηθνλνκίαο, ε νπνία έρεη ζπλαιιαθηηθφ/αληαιιαθηηθφ ραξαθηήξα (=αληαιιαγή/θπθινθνξία πεξηνπζηαθψλ αγαζψλ θαη απνθαηάζηαζε δεκηψλ ή ξχζκηζε ησλ πεξηνπζηαθψλ κεηαθηλήζεσλ πνπ έιαβαλ ρψξα ρσξίο λφκηκε αηηία- ΑΚ ) // β) ζπκπιεξψλεη θελά (π.ρ. εκπνξηθφ ή εξγαηηθφ) θαη παξέρεη ηηο έλλνηεο γηα ηε ιεηηνπξγία άιισλ θιάδσλ ηνπ δηθαίνπ (π.ρ. δεκφζην δίθαην). ΗΗΗ. Υαξαθηεξηζηηθά: δπλακηθφηεηα -> ε ελνρή γελληέηαη, κεηαβάιιεηαη (αληηζηνίρσο θαη ηα ζρεηηθά δηθαηψκαηα θαη ππνρξεψζεηο ησλ ππνθεηκέλσλ ηεο), πξνζαξκφδεηαη θαη ηειηθά απνζβήλεηαη είλαη ην κέζν γηα ηελ πξαγκαηνπνίεζε ησλ αλαγθψλ ηνπ δαλεηζηή, ε νπνία ζα επηηεπρζεί κε ηελ εθπιήξσζε ηεο παξνρήο απφ ηνλ νθεηιέηε. // ελδνηηθφηεηα -> νη ελδηαθεξφκελνη κπνξνχλ λα απνζηνχλ απφ ηηο ξπζκίζεηο ηνπ, νη νπνίεο έρνπλ ζπκπιεξσκαηηθφ ή εξκελεπηηθφ ραξαθηήξα. // δηεζλήο ραξαθηήξαο -> ιφγσ ηεο δηεζλνπνίεζεο ησλ δηεζλψλ ζπλαιιαγψλ θαη ηεο αξρήο αζθάιεηαο ησλ ζπλαιιαθηηθψλ ζρέζεσλ. // ελαξκφληζε ζην πιαίζην ηεο ΔΔ -> γηα ηελ εγθαζίδξπζε θαη ιεηηνπξγία ηεο εληαίαο εζσηεξηθήο αγνξάο. IV. Πεγέο: ν ΑΚ / εηδηθνί λφκνη / ην έζηκν. V. Καηαγσγή ησλ δηαηάμεσλ ηνπ ΑΚ θαη επίδξαζε μέλσλ θσδηθνπνηήζεσλ: ηεξίδεηαη ζην βπδαληηλνξσκατθφ δίθαην θαη ζε μέλεο επηδξάζεηο, αλ θαη πεξηιακβάλνληαη επίζεο πνιιέο θαηλνηνκίεο. 2. Θεκειηψδεηο αξρέο ηνπ ελνρηθνχ δηθαίνπ Η. Έλλνηα: Ωο ζεκειηψδεηο αξρέο ηνπ ελνρηθνχ δηθαίνπ λννχληαη νη γεληθνί θαλφλεο πνπ ην δηαηξέρνπλ, νη νπνίνη είηε θαζηεξψλνληαη ξεηά απφ ην λνκνζέηε είηε ζπλάγνληαη εξκελεπηηθά απφ ηε λνκνζεηηθή ξχζκηζε ησλ επηκέξνπο ζεζκψλ. ΗΗ. Ζ αξρή ηεο ειεπζεξίαο ησλ ζπκβάζεσλ (ΑΚ 361): Απνηειεί εθδήισζε ηεο γεληθφηεξεο αξρήο ηεο ηδησηηθήο απηνλνκίαο θαη επηηξέπεη ζην πξφζσπν λα δηακνξθψλεη θαηά βνχιεζε ηηο πεξηνπζηαθέο έλλνκεο ζρέζεηο ηνπ, εθφζνλ ε ζπκπεξηθνξά ηνπ δελ αληίθεηηαη ζην λφκν ή ζηα ρξεζηά ήζε. Πεξηιακβάλεη -> ειεπζεξία θαηάξηηζεο ζπκβάζεσλ: ηα πξφζσπα απνθαζίδνπλ αλ θαη κε πνηνλ αληηζπκβαιιφκελν ζα θαηαξηίζνπλ κηα ζχκβαζε / ειεπζεξία δηακφξθσζεο ηνπ πεξηερνκέλνπ κηαο ζχκβαζεο / ειεπζεξία ηήξεζεο ηχπνπ (ΑΚ 158). ΠΔΡΗΟΡΗΜΟΗ -> α) ηξηηελέξγεηα ησλ αηνκηθψλ δηθαησκάησλ. / β) αλαγθαζηηθή ζχκβαζε: ν ΑΡΤΕΜΙΣ ΤΡΙΚΗ Σελίδα 1

3 λνκνζέηεο θάπνηεο θνξέο πξνβαίλεη ζηε ζέζπηζε δηαηάμεσλ, κε ηηο νπνίεο επηβάιιεη ζε νξηζκέλα ππνθείκελα ηνπ δηθαίνπ ηελ ππνρξέσζε λα ππνβάινπλ ή λα απνδερηνχλ νξηζκέλε πξφηαζε. / γ) αλαγθαζηηθφ δίθαην- π.ρ. ΑΚ 332, 369, 538. / δ) ππνβνιή ηεο δηθαηνπξαμίαο ζε ηχπν- π.ρ. ΑΚ 369, 849 εδ. α' θαη / ε) εγγελή φξηα ηεο ζπκβαηηθήο ειεπζεξίαο: ηίζεληαη απφ ην ζθνπφ θαη ηελ νηθνλνκηθφ-θνηλσληθή ιεηηνπξγία ηεο- π.ρ. ΑΚ 179, 200, 288. / ζη) γεληθνί φξνη ησλ ζπλαιιαγψλπ.ρ. ηππνπνηεκέλεο ζπκβάζεηο, ην πεξηερφκελν ησλ νπνίσλ θαζνξίδεηαη κνλνκεξψο απφ ηνλ έλαλ ζπκβαιιφκελν κε Γεληθνχο Όξνπο πλαιιαγψλ (ΓΟ). ΗΗΗ. Ζ αξρή ηεο επζχλεο (=θάζε πξφζσπν επζχλεηαη γηα ηηο πξάμεηο ηνπ): ζπκβαηηθή επζχλε -> εθπιήξσζε ππνρξεψζεσλ θαη απνθαηάζηαζε δεκηψλ πνπ πξνθαινχληαη ζηνλ αληηζπκβαιιφκελν / αδηθνπξαθηηθή επζχλε (ΑΚ 914) / επζχλε απφ αδηθαηνιφγεην πινπηηζκφ. Η ζπκβαηηθή θαη ε αδηθνπξαθηηθή επζχλε ηνπ πξνζψπνπ πξνυπνζέηνπλ ηελ ππαηηηφηεηά ηνπ πξνζψπνπ (=ππνθεηκεληθή επζχλε). ΗV. Ζ αξρή ηεο θαιήο πίζηεο (ΑΚ ): Κάζε ππνρξέσζε πξέπεη λα εθπιεξψλεηαη ιακβάλνληαο ππφςε ηα έλλνκα ζπκθέξνληα ηνπ δηθαηνχρνπ θαη αληηζηξφθσο φηη θάζε δηθαίσκα πξέπεη λα αζθείηαη απφ ην θνξέα ηνπ ζην πιαίζην ησλ θνηλσληθνεζηθψλ νξίσλ ηνπ, ψζηε λα κελ πξνθαινχληαη ππέξκεηξεο αδηθίεο. Έηζη, ε ΑΚ 288 πεξηνξίδεη, θαηαξγεί ή απνδπλακψλεη δηθαηψκαηα πνπ πεγάδνπλ απφ ζχκβαζε ή απφ ην λφκν (νδεγεί είηε ζε δηεχξπλζε ησλ ππνρξεψζεσλ ηνπ νθεηιέηε είηε ζε πεξηνξηζκφ ησλ εμνπζηψλ ηνπ δαλεηζηή). V. Ζ αξρή ηεο πξνζηαζίαο ηνπ νηθνλνκηθά αζζελέζηεξνπ: εχλνηα πξνο ηνλ νθεηιέηε (ΑΚ 289 1, 294, 305). Όκσο, ε ηδηφηεηα ηνπ νθεηιέηε δελ ηαπηίδεηαη απαξαίηεηα κε ηελ ηδηφηεηα ηνπ νηθνλνκηθά αζζελέζηεξνπ ζπκβαιιφκελνπ [π.ρ. ζηε ζχκβαζε εξγαζίαο αλάγθε πξνζηαζίαο έρεη ν εξγαδφκελνο / γεληθά ζηηο ακθνηεξνβαξείο ζπκβάζεηο, θαζέλαο απφ ηνπο αληηζπκβαιιφκελνπο είλαη νθεηιέηεο (ΑΚ 287) θαη δαλεηζηήο σο πξνο ηελ παξνρή πνπ απαηηεί (ΑΚ 247)] / εχλνηα πξνο ηνλ θαηαλαισηή. ΜΔΡΟ ΠΡΩΣΟ Η ΔΝΟΥΗ ΚΔΦΑΛΑΙΟ ΠΡΩΣΟ ΔΝΝΟΙΑ, ΠΗΓΔ ΚΑΙ ΑΝΣΙΚΔΙΜΔΝΟ ΣΗ ΔΝΟΥΗ 3. Έλλνηα ηεο ελνρήο (ΑΚ 287) Η. Δλνρή θαη ελνρηθή ζρέζε: έλλνκε ζρέζε -> ε ζρέζε ελφο πξνζψπνπ πξνο έλα άιιν πξφζσπν ή πξάγκα, ε νπνία ξπζκίδεηαη απφ ην δίθαην θαη πεξηιακβάλεη δηθαηψκαηα θαη ππνρξεψζεηο. / παξνρή: αληηθείκελν ηεο ελνρήο θαη ζπλίζηαηαη ζε νξηζκέλε ζπκπεξηθνξά ηνπ νθεηιέηε. / πξφζσπα: ε ελνρή ηζρχεη κεηαμχ δχν πξνζψπσλ, πνπ απνηεινχλ ππνθείκελά ηεο (=θπζηθά ή λνκηθά πξφζσπα). Η ελνρή, φπσο νξίδεηαη ζηελ ΑΚ 287 εδ. α', απνηειεί ηελ 'απιή ελνρή' ή 'ελνρή ππφ ζηελή έλλνηα', γηαηί έρεη σο πεξηερφκελν κία απαίηεζε θαη κία ππνρξέσζε. πλήζσο, φκσο, απφ κία ζχκβαζε πεγάδνπλ πεξηζζφηεξεο ελνρέο= 'βαζηθή ελνρή' ή 'ελνρηθή ζρέζε' ή 'ελνρή ππφ επξεία έλλνηα'. ΑΡΤΕΜΙΣ ΤΡΙΚΗ Σελίδα 2

4 1. Γηάθξηζε απφ ζπλαθείο έλλνηεο: α) Δλνρηθφ δηθαίσκα -> Η ελνρή είλαη έλα ελνρηθφ δηθαίσκα, ηνπ νπνίνπ δηθαηνχρνο είλαη ν δαλεηζηήο θαη ππφρξενο ν νθεηιέηεο. / β) Απαίηεζε -> Σαπηίδεηαη ελνρηθφ δηθαίσκα ηνπ δαλεηζηή λα δεηήζεη απφ ηνλ νθεηιέηε ηελ εθπιήξσζε ηεο παξνρήο. / γ) Αμίσζε -> Σν ελνρηθφ δηθαίσκα (=απαίηεζε) είλαη κηα ελνρηθή αμίσζε, αλ θαη ην αληίζηξνθν δελ ηζρχεη πάληα. ΗΗ. ρεηηθφηεηα ηεο ελνρήο (ΑΚ 287 εδ. α'): Η ελνρή εθδειψλεη ηε ζρεηηθφηεηά ηεο κφλν κεηαμχ ησλ δχν κεξψλ, ηνλ δαλεηζηή θαη ηνλ νθεηιέηε (->κφλν απηφο κπνξεί λα ηελ πξνζβάιιεη) νη ηξίηνη δε κπνξνχλ θαη' αξρήλ νχηε λα βιαθζνχλ νχηε λα σθειεζνχλ απφ ηελ ελνρή. Δθδήισζε ηεο αξρήο απηήο απνηειεί θαη ην φηη ε ελνρή, αθφκε θη αλ έρεη σο αληηθείκελν ηε κεηαβίβαζε θάπνηνπ πξάγκαηνο, παξέρεη κφλν έκκεζε εμνπζία ηνπ δαλεηζηή ζε απηφ, θαζψο ην απνθηά κφλν κε βνχιεζε ηνπ νθεηιέηε. εκεηψλνληαη ηα εμήο -> ν δαλεηζηήο δε κπνξεί λα ζηξαθεί θαηά ηνπ ηξίηνπ, ζηνλ νπνίν πεξηήιζε ην πξάγκα θαηά παξάβαζε ηεο ελνρήο, αιιά κφλν θαηά ηνπ νθεηιέηε / ν δαλεηζηήο, ν νπνίνο έρεη ελνρηθφ δηθαίσκα ζην πξάγκα, δε κπνξεί λα ην απνρσξίζεη απφ ηελ πεξηνπζία ηνπ εκπξάγκαηνπ δηθαηνχρνπ, θαη ζε πεξίπησζε αλαγθαζηηθήο εθηέιεζεο ζα ηθαλνπνηεζεί θαη' αλαινγία κε ηνπο άιινπο δαλεηζηέο / αξρή ηεο πξνιήςεσο: νη ελνρηθνί δαλεηζηέο είλαη ηζφηηκνη κεηαμχ ηνπο θαη ν νθεηιέηεο κπνξεί θαη' αξρήλ λα ηθαλνπνηήζεη φπνηνλ ζέιεη, ρσξίο λα ππνρξενχηαη λα πξνηηκήζεη ηνλ ρξνληθά πξνγελέζηεξν (εθηφο αλ ππάξρεη πηψρεπζε, αλαγθαζηηθή εθηέιεζε ή ΑΚ 1920, νπφηε νη δαλεηζηέο ηθαλνπνηνχληαη θαη' αλαινγία) / αξρή ηνπ απεξηνξίζηνπ: νη ζπκβαιιφκελνη είλαη ειεχζεξνη λα δεκηνπξγήζνπλ θη άιια ελνρηθά δηθαηψκαηα, πέξα απφ απηά πνπ αλαθέξεη ν λφκνο, ή λα κεηαβάιινπλ ην πεξηερφκελφ ηνπο φπσο επηζπκνχλ. ΗΗΗ. Δμαηξέζεηο απφ ηε ζρεηηθφηεηα ηεο ελνρήο: Α) αθνξνχλ ηνλ θαλφλα φηη νη ηξίηνη δελ κπνξνχλ λα σθειεζνχλ απφ ηελ ελνρή -> πιαγηαζηηθή άζθεζε δηθαησκάησλ: νη δαλεηζηέο κπνξνχλ λα δεηήζνπλ δηθαζηηθή πξνζηαζία, αζθψληαο ηα δηθαηψκαηα ηνπ νθεηιέηε ηνπο, εθφζνλ εθείλνο δελ ηα αζθεί, εθηφο αλ ζπλδένληαη ζηελά κε ην πξφζσπφ ηνπ. Βέβαηα, ν δαλεηζηήο δε δηθαηνχηαη λα απαηηήζεη απφ ηνλ ηξίην ελαγφκελν (νθεηιέηε ηνπ νθεηιέηε ηνπ) ηελ θαηαβνιή ζε απηφλ ηνλ ίδην ζα απαηηήζεη ηελ θαηαβνιή ζηνλ νθεηιέηε ηνπ. / γλήζηα ζχκβαζε ππέξ ηξίηνπ: ζπκθσλείηαη απφ ηνπο ζπκβαιινκέλνπο φηη ν ππνζρεζείο έρεη ππνρξέσζε απέλαληη ζηνλ άιιν + ΑΚ 411. / ηξηκεξείο ζπκβαηηθέο ζρέζεηο: κηα ζχκβαζε ζπλάπηεηαη κεηαμχ δχν πξνζψπσλ, απφ ηα νπνία ην έλα ζπλδέεηαη κε άιιε ζπκβαηηθή ζρέζε πξνο έλα ηξίην άηνκν. Αλαγλσξίδνληαη ππέξ ελφο ησλ ηξηψλ απαηηήζεηο θαη θαηά ηνπ άιινπ κε ζπκβιεζέληνο κε απηφλ. / θαηαλαισηηθή πίζηε: ν θαηαλαισηήο δηθαηνχηαη, αλ ηα αγαζά ή νη ππεξεζίεο πνπ αγφξαζε κε πίζησζε δελ παξαζρεζνχλ απφ ηνλ πξνκεζεπηή, λα ζηξαθεί θαηά ηνπ πηζησηηθνχ θνξέα (=ηξίηνο ζε ζρέζε κε ηελ ελνρή απηή). / ζπκβάζεηο κε πξνζηαηεπηηθή ελέξγεηα ππέξ ηξίηνπ: θαηαξηίδνληαη κεηαμχ δχν πξνζψπσλ, αιιά ην αληηθείκελφ ηνπο πξφθεηηαη λα ρξεζηκνπνηεζεί θη απφ ηξίηνπο. / δεκία ηξίηνπ απφ παξάβαζε θχξηαο παξνρήο: ζηνλ ηξίην απηφλ είρε κεηαθεξζεί ε αμία ηεο παξνρήο, ρσξίο λα απνηειεί δαλεηζηή ηεο παξνρήο. Ο ζπγθεθξηκέλνο κπνξεί λα ζηξαθεί θαηά ηνπ νθεηιέηε, κνινλφηη δε ζπλδέεηαη ζπκβαηηθψο κε απηφλ, θαηά ηηο δηαηάμεηο γηα ηελ ελδνζπκβαηηθή επζχλε. Β) αθνξνχλ ηνλ θαλφλα φηη κηα ελνρή κεηαμχ δχν πξνζψπσλ δε γελλά νπνηαδήπνηε δέζκεπζε ηξίηνπ -> αλήζηθε βιάβε (ΑΚ 919): πξνβιέπεηαη ππνρξέσζε ηνπ ηξίηνπ λα ζεβαζηεί θαη ηα ελνρηθά δηθαηψκαηα άιισλ. / θαηαδνιίεπζε δαλεηζηψλ (ΑΚ 939) / εθπνίεζε κηζζσκέλνπ αθηλήηνπ (ΑΚ 614). 1. Καλνληζηηθέο ζπκβάζεηο: Γεζκεχνπλ φρη κφλν ηνπο ζπκβαιιφκελνπο αιιά θαη ηξίηνπο, νη νπνίνη δε κεηείραλ ζηελ θαηάξηηζή ηνπο- π.ρ. θαλνληζκφο πνιπθαηνηθίαο, ζπιινγηθή ζχκβαζε εξγαζίαο. ΑΡΤΕΜΙΣ ΤΡΙΚΗ Σελίδα 3

5 2. Δμνπζηνδφηεζε πξνο αλάιεςε ππνρξέσζεο: εκαίλεη ηελ παξνρή εμνπζίαο ζε έλα πξφζσπν (εμνπζηνδνηνχκελν) λα αλαιάβεη ζπκβαηηθέο ππνρξεψζεηο ζε βάξνο ηνπ εμνπζηνδφηε κε δηθαηνπξαμίεο πνπ ζα θαηαξηίδεη ζην φλνκά ηνπ (εμνπζηνδνηνπκέλνπ)- π.ρ. ν Δ εμνπζηνδνηεί ηνλ λα εθκηζζψλεη ην αθίλεηφ ηνπ (ηνπ Δ) ζηνλ Μ, ελεξγψληαο ζην φλνκά ηνπ (ηνπ ) -> ν Δ δε κπνξεί λα αμηψζεη ηελ απφδνζε ηνπ αθηλήηνπ απφ ηνλ Μ, αιιά ππνρξενχηαη λα ζεβαζηεί ηε ζχκβαζε, αλ θαη απηή θαηαξηίζηεθε κεηαμχ θαη Μ. 3. Πξαγκαηνπαγείο ελνρέο: Ο νθεηιέηεο ή/θαη ν δαλεηζηήο δελ είλαη νξηζκέλν πξφζσπν αιιά ν εθάζηνηε λνκέαο ή θάηνρνο νξηζκέλνπ πξάγκαηνο. Η κεηαβνιή σο πξνο ηε λνκή ή ηελ θαηνρή επηθέξεη αληίζηνηρε κεηαβνιή ηνπ δηθαηνχρνπ ή ηνπ ππνρξένπ. -π.ρ. ΑΚ 901, 903, IV. Τπνρξέσζε θαη επζχλε: Πξφθεηηαη γηα ηελ ππεγγπφηεηα φιεο ηεο πεξηνπζίαο ηνπ νθεηιέηε -> Αλ ν νθεηιέηεο δελ πινπνηήζεη ηελ ππνρξέσζή ηνπ γηα εθπιήξσζε ηεο παξνρήο, ν δαλεηζηήο κπνξεί λα επηηχρεη ηελ ελεξγνπνίεζε ησλ δηαηάμεσλ ηεο αλαγθαζηηθήο εθηέιεζεο (θαηάζρεζε θαη πιεηζηεξηαζκφο, απεηιή ρξεκαηηθήο πνηλήο) ή απηνδχλακα (ΑΚ 282) ηελ ηθαλνπνίεζε ηεο αμίσζήο ηνπ. 1. Αηειείο ελνρέο: Υαξαθηεξηζηηθφ ηνπο είλαη ε έιιεηςε δπλαηφηεηαο εμαλαγθαζκνχ ηνπ νθεηιέηε σζηφζν, ε παξνρή πνπ θαηαβιήζεθε εθνχζηα ζε εθπιήξσζε ηεο αηεινχο ελνρήο δελ αλαδεηείηαη κε ηηο δηαηάμεηο γηα ηνλ αδηθαηνιφγεην πινπηηζκφ σο απαίηεζε αρξεσζηήηνπ (ΑΚ 904 επ.). - π.ρ. ΑΚ 272 2, , 906, 1265, 1509, 1265, εκεηψλεηαη φηη άθεζε ρξένπο θαη εθνχζηνο ζπκςεθηζκφο ρσξεί ζε φιεο ηηο αηειείο ελνρέο αλαγθαζηηθφο ζπκςεθηζκφο, φκσο, απνθιείεηαη. 2. Βάξε: Πξφθεηηαη γηα κε εμαλαγθαζηέο ελνρέο, δειαδή γηα ζπκπεξηθνξέο πνπ επηβάιινληαη απφ ην λφκν αιιά δε κπνξνχλ λα αμησζνχλ δηθαζηηθψο. ε απηή ηελ πεξίπησζε, ν βαξπλφκελνο έρεη ππνρξέσζε απέλαληη ζε νξηζκέλν πξφζσπν γηα ηελ ηήξεζε νξηζκέλεο ζπκπεξηθνξάο ην πξφζσπν, φκσο, απηφ δε κπνξεί λα επηδηψμεη ηε ζπκκφξθσζε ηνπ βαξπλφκελνπ. Η παξάβαζε ηεο ππνρξέσζεο ηνπ βαξπλφκελνπ επηθέξεη κφλν νξηζκέλεο δπζκελείο ζπλέπεηεο ζην πξφζσπφ ηνπ, νη νπνίεο απνηεινχλ έλαλ έκκεζν εμαλαγθαζκφ. 3. Δπζχλε ηξίησλ (πνπ δελ έρνπλ ηελ ηδηφηεηα ηνπ νθεηιέηε): Πξφθεηηαη γηα πεξηπηψζεηο ζηηο νπνίεο ηξίηνο αλέιαβε ή ν λφκνο επηβάιιεη επζχλε γηα ρξένο άιινπ πξνζψπνπ- π.ρ. ππνζήθε, ελέρπξν απφ ηξίην γηα ηελ θάιπςε ηνπ ρξένπο ηνπ νθεηιέηε. 4. Πεγέο ησλ ελνρψλ Η. Δηζαγσγηθά: Οη ελνρέο δηαθξίλνληαη ζε δηθαηνπξαθηηθέο [=ζηεξίδνληαη ζε ζχκβαζε (ΑΚ 361) θαη θαη' εμαίξεζε ζε κνλνκεξή δηθαηνπξαμία] θαη εμσδηθαηνπξαθηηθέο (=πεγάδνπλ απεπζείαο απφ ην λφκν)- π.ρ. ΑΚ 914 επ., 904, 785 επ. II. Ζ ζχκβαζε: Πξφθεηηαη γηα πνιπκεξή δηθαηνπξαμία πνπ πεξηέρεη ηηο δειψζεηο βνπιήζεσο δχν ή πεξηζζφηεξσλ πξνζψπσλ, νη νπνίεο είλαη κεηαμχ ηνπο αληίζεηεο αιιά ζπκπίπηνπλ σο πξνο ην ζθνπνχκελν απνηέιεζκα. Οη αληηηηζέκελεο δειψζεηο ησλ ζπκβαιινκέλσλ εθθξάδνπλ ζπλήζσο θαη αληηηηζέκελα ζπκθέξνληα (π.ρ. ΑΚ 513) θάπνηε κπνξεί λα επηδηψθεηαη εμππεξέηεζε θνηλψλ ζπκθεξφλησλ (π.ρ. ΑΚ 741) ή εμππεξέηεζε ησλ ζπκθεξφλησλ ηνπ ελφο κφλν ζπκβαιινκέλνπ (π.ρ. ΑΚ 713). πλαηλεηηθή θαη παξαδνηηθή -> πλαηλεηηθή είλαη ε ππνζρεηηθή ζχκβαζε, γηα ηε ζχλαςε ηεο ΑΡΤΕΜΙΣ ΤΡΙΚΗ Σελίδα 4

6 νπνίαο απαηηείηαη θαη αξθεί ε ζπλαίλεζε ησλ κεξψλ, ρσξίο λα ρξεηάδεηαη θαη παξάδνζε ηνπ πξάγκαηνο- π.ρ. ΠΚ 513, 496, 574. // Παξαδνηηθή είλαη ε ζχκβαζε πνπ απαηηεί παξάδνζε ηνπ πξάγκαηνο γηα λα ζπλαθζεί ή γεληθφηεξα θαηαβνιή ηνπ αληηθεηκέλνπ ηεο παξνρήο- π.ρ. ΑΚ 806, 810, 822. Δηεξνβαξήο, ακθνηεξνβαξήο θαη αηειψο ακθνηεξνβαξήο -> Δηεξνβαξήο είλαη ε ππνζρεηηθή ζχκβαζε, κε ηελ νπνία δεκηνπξγείηαη ελνρηθή ππνρξέσζε ζε βάξνο ηνπ ελφο κφλν ζπκβαιινκέλνπ θαη αληίζηνηρν ελνρηθφ δηθαίσκα ππέξ ηνπ άιινπ- π.ρ. ΑΚ 496. // Ακθνηεξνβαξήο είλαη ε ππνζρεηηθή ζχκβαζε, κε ηελ νπνία δεκηνπξγνχληαη δηθαηψκαηα θαη ππνρξεψζεηο πξνο παξνρή ππέξ θαη ζε βάξνο θαη ησλ δχν ζπκβαιινκέλσλ θαζέλαο απφ απηνχο είλαη νθεηιέηεο σο πξνο ηελ παξνρή πνπ νθείιεη θαη δαλεηζηήο σο πξνο ηελ παξνρή πνπ απαηηεί- π.ρ. ΠΚ 513. Σα ραξαθηεξηζηηθά ηεο είλαη ε αληαιιαγή παξνρψλ πξνο αληίζεηε θαηεχζπλζε, ε αλαινγία ησλ παξνρψλ (=ε παξνρή θαη ε αληηπαξνρή απνηεινχλ ε θαζεκία αληηζηάζκηζκα ηεο άιιεο, ρσξίο λα απαηηείηαη λα είλαη αληηθεηκεληθά ηζάμηεο), θαη ε αιιειεμάξηεζή ηνπο (π.ρ. ΑΚ 380). // Αηειψο ακθνηεξνβαξήο ζχκβαζε είλαη ε ππνζρεηηθή εηεξνβαξήο ζχκβαζε, θαηά ηε ιεηηνπξγία ηεο νπνίαο είλαη ελδερφκελν λα δεκηνπξγεζεί ππνρξέσζε ζε βάξνο ηνπ αξρηθνχ κφλν δαλεηζηή, δει. εθ ησλ πζηέξσλ, απφ ην λφκν θαη φρη σο αληηζηάζκηζκα ηεο παξνρήο ηνπ αξρηθνχ νθεηιέηε. Δπίζεο, αηειψο ακθνηεξνβαξήο είλαη ε ζχκβαζε πνπ γελλά ππνρξεψζεηο θαη γηα ηνπο δχν ζπκβαιινκέλνπο, ρσξίο φκσο απηέο νη ππνρξεψζεηο λα βξίζθνληαη ζε αιιειεμάξηεζε- π.ρ. ΑΚ 822. Δπαρζήο, ραξηζηηθή θαη ηπρεξή -> Δπαρζήο είλαη ε επηδνηηθή ζχκβαζε, ζηελ νπνία ε επίδνζε γίλεηαη έλαληη αληαιιάγκαηνο, ην νπνίν κπνξεί λα είλαη είηε ρξεκαηηθφ πνζφ είηε νπνηνδήπνηε πεξηνπζηαθφ φθεινο. Δπαρζείο είλαη φιεο νη ακθνηεξνβαξείο ζπκβάζεηο, αιιά θαη νξηζκέλεο εηεξνβαξείο (π.ρ. ζπκθσλία γηα παξνρή ππφ ηελ αίξεζε αληηπαξνρήο, ην άηνθν δάλεην σο πξνο ηελ απφδνζή ηνπ θ.ά.). // Υαξηζηηθή είλαη ε ζχκβαζε, κε ηελ νπνία ν έλαο ζπκβαιιφκελνο αλαιακβάλεη θάπνηα ππνρξέσζε ρσξίο λα ιακβάλεη αληάιιαγκα- π.ρ. ΑΚ 496, 713, 810. Μηα ραξηζηηθή δηθαηνπξαμία δε κεηαβάιιεηαη ζε επαρζή, αλ πεξηέρεη φξν ε ηξφπν (π.ρ. ΑΚ 503, 2011). // Σπρεξή είλαη ε ζχκβαζε, ζηελ νπνία ε πξνβιεπφκελε παξνρή εμαξηάηαη απφ ηπραία πεξηζηαηηθά (ζάλαηνο, ζεηζκφο θ.ά.)- π.ρ. ΑΚ 840 επ. Η πηζαλφηεηα επέιεπζεο ησλ πεξηζηαηηθψλ απηψλ ζπλππνινγίδεηαη ζηελ αμία ησλ αληαιιαζζφκελσλ παξνρψλ, ψζηε λα ηζνζηαζκίδεηαη ε δπζαλαινγία ηνπο ιφγσ ηεο επέιεπζεο ηνπ ηπραίνπ πεξηζηαηηθνχ. Τπνζρεηηθή θαη εθπνηεηηθή -> Τπνζρεηηθή είλαη ε ζχκβαζε, κε ηελ νπνία ηδξχεηαη απιψο ππνρξέσζε ηνπ ελφο απφ ηα κέξε ζε παξνρή θαη αληίζηνηρν ελνρηθφ δηθαίσκα ππέξ ηνπ άιινπ λα απαηηήζεη ηελ παξνρή, ρσξίο λα επέξρεηαη άκεζε κεηαβνιή (=κεηαβίβαζε, αιινίσζε, επηβάξπλζε, θαηάξγεζε) πεξηνπζηαθνχ δηθαηψκαηνο => απμάλεηαη ην παζεηηθφ, αιιά δε κεηψλεηαη ην ελεξγεηηθφ ηεο πεξηνπζίαο ηνπ νθεηιέηε- π.ρ. ΑΚ 513, 574, 681. // Δθπνηεηηθή είλαη ε ζχκβαζε, κε ηελ νπνία δηαηίζεηαη έλα πθηζηάκελν δηθαίσκα- π.ρ. ΑΚ 455. Δλνρηθή θαη εκπξάγκαηε -> Δλνρηθή είλαη ε ζχκβαζε κε ηελ νπνία ζπληζηάηαη, αιινηψλεηαη, κεηαβηβάδεηαη ή θαηαξγείηαη ελνρηθφ δηθαίσκα- π.ρ. ΑΚ 513, 574, 454. // Δκπξάγκαηε είλαη ε ζχκβαζε κε ηελ νπνία ζπληζηάηαη, αιινηψλεηαη, κεηαβηβάδεηαη ή θαηαξγείηαη εκπξάγκαην δηθαίσκαπ.ρ. ΑΚ 1034, 1266, 1121, Αηηηψδεο θαη αλαηηηψδεο -> Η δηάθξηζε αθνξά φιεο ηηο επηδνηηθέο ζπκβάζεηο. Ωο αηηία λνείηαη ν έκκεζνο λνκηθφο ζθνπφο, ηνλ νπνίν επηδηψθεη ν ζπκβαιιφκελνο κε ηε ζχκβαζε: απφθηεζε απαηηήζεσο, εθπιήξσζε/αλαλέσζε ππάξρνπζαο ππνρξέσζεο, ειεπζεξηφηεηα. Έηζη, αηηηψδεο είλαη ε ζχκβαζε, ζηελ νπνία ε αηηία έρεη αλαρζεί ζε ζηνηρείν ηνπ εηδηθνχ πξαγκαηηθνχ ηεο, δει. ην θχξνο ηεο εμαξηάηαη απφ ηελ χπαξμε θαη ηε λνκηκφηεηα ηεο αηηίαο ηεο. ε απηέο ηηο πεξηπηψζεηο: α) ε αλππαξμία ή αθπξφηεηα ηεο αηηίαο θαζηζηά άθπξε θαη ηε ζχκβαζε ΙΙ β) απηφο πνπ επηθαιείηαη ηελ εγθπξφηεηά ηνπο βαξχλεηαη κε ηελ απφδεημε ηεο χπαξμεο θαη ηνπ θχξνπο ηεο αηηίαο. // Αληίζεηα, αλαηηηψδεο είλαη ε ζχκβαζε, ην θχξνο ηεο νπνίαο δελ εμαξηάηαη απφ ηελ χπαξμε θαη ην πεξηερφκελν ηεο αηηίαο. ΑΡΤΕΜΙΣ ΤΡΙΚΗ Σελίδα 5

7 Γηαξθήο θαη πξφζθαηξε -> Πξφζθαηξε είλαη ε ζχκβαζε, ηεο νπνίαο ε παξνρή εθπιεξψλεηαη κε ζηηγκηαία ελέξγεηα ηνπ νθεηιέηε- π.ρ. ΑΚ 496, 513. // Γηαξθήο είλαη ε ζχκβαζε, ηεο νπνίαο ε εθπιήξσζε ηεο παξνρήο εθηείλεηαη ζε καθξφ (ζπλερή ή δηαθνπηφκελν) ρξφλν- π.ρ. ΑΚ 386, 574, 648. Μπνξεί λα είλαη νξηζκέλνπ ή αφξηζηνπ ρξφλνπ. Δπψλπκε θαη αλψλπκε -> Δπψλπκε είλαη ε ζχκβαζε, ηεο νπνίαο ηα νπζηψδε ζηνηρεία πξνζδηνξίδνληαη απφ ηνλ ίδην ην λφκν- π.ρ. ΑΚ 496, 513, 574, 648, 681. // Αλψλπκε είλαη ε ζχκβαζε, ηεο νπνίαο ηα νπζηψδε γλσξίζκαηα είλαη ηφζν ηδηφξξπζκα, ψζηε λα κε κπνξεί λα ππαρζεί ζε θαλέλαλ απφ ηνπο ξπζκηζκέλνπο ζπκβαηηθνχο ηχπνπο- π.ρ. εγγπεηηθέο ζπκβάζεηο, ζχκβαζε παξνρήο ειεθηξηθήο ελέξγεηαο. Μεηθηή -> Δίλαη ε ζχκβαζε πνπ ραξαθηεξίδεηαη απφ ηε ζπγθέληξσζε πεξηζζφηεξσλ ζπκβαηηθψλ ηχπσλ, απφ ηνπο νπνίνπο είηε φινη είηε κφλν νξηζκέλνη είλαη ξπζκηζκέλνη ζην λφκν. Γχν είλαη νη βαζηθέο θαηεγνξίεο ηεο: α) κεηθηνηππηθή -> ε ζχκβαζε ζηελ νπνία ηα νπζηψδε γλσξίζκαηα δηάθνξσλ ζπκβαηηθψλ ηχπσλ ζπγρσλεχνληαη ζε κηα εληαία νηθνλνκηθή ελφηεηα- π.ρ. παξνρή ππεξεζηψλ θαζαξηζκνχ= εληάζζνληαη ηφζν ζηε ζχκβαζε έξγνπ φζν θαη ζηε ζχκβαζε παξνρήο ππεξεζηψλ // β) κεηθηνκνξθηθή -> ε ζχκβαζε ζηελ νπνία ηα νπζηψδε γλσξίζκαηά ηεο ζπκπίπηνπλ κελ κε απηά ελφο κφλν ηχπνπ επψλπκεο ζχκβαζεο, φκσο -ζπγρξφλσο- πεξηέρνληαη ζηε ζχκβαζε θαη άιια ζηνηρεία πνπ ηελ θάλνπλ λα απνθιίλεη απφ ην ξπζκηζκέλν ηχπν ζηνλ νπνίν ππάγεηαη- π.ρ. ν πειάηεο δίλεη ζηελ Σξάπεδα εληνιή λα εηζπξάμεη απαίηεζή ηνπ -> δελ ηαπηίδεηαη κε ηελ εληνιή ηνπ ΑΚ 713, αθνχ εδψ πξφθεηηαη γηα έκκεζε δηεθπεξαίσζε ππνζέζεσο (θαη φρη εηεξνβαξή ζχκβαζε). ΗΗΗ. Ζ κνλνκεξήο δηθαηνπξαμία: ηηο πεξηπηψζεηο πνπ πξνβιέπεη ν λφκνο, ελνρέο κπνξεί λα πεγάδνπλ θαη απφ κνλνκεξή δηθαηνπξαμία. Ο ηξίηνο, πνπ απνηειεί ην ππνθείκελν ηεο ελνρήο, κφλν δηθαίσκα απνθηά απφ ηελ ελνρή πνπ δεκηνπξγείηαη θαη κπνξεί λα κελ ην αζθήζεη, εθφζνλ δελ επηζπκεί, ή λα ην απνπνηεζεί (π.ρ. ΑΚ 2001). Η κνλνκεξήο δηθαηνπξαμία άιινηε γελλά ελνρή (ΑΚ 109), άιινηε αιινηψλεη πθηζηάκελε ελνρή (ΑΚ 565) θαη άιινηε επηθέξεη απφζβεζε πθηζηάκελεο ελνρήο (π.ρ. ππαλαρψξεζε θαη θαηαγγειία). Ωο πεξηπηψζεηο ελνρψλ πνπ πεγάδνπλ απφ κνλνκεξή δηθαηνπξαμία αλαθέξνληαη ελδεηθηηθά νη εμήο -> παξαρψξεζε δηθαηψκαηνο εγγξαθήο ππνζήθεο (ΑΚ 1265, 1266, 1268) / δηάηαμε ηειεπηαίαο βνπιήζεσο (ΑΚ 1712, 1714, 1995) / ίδξπκα (ΑΚ 109) / πξνθήξπμε (ΑΚ 709) / έθδνζε αλψλπκνπ ρξενγξάθνπ (ΑΚ 888). ΗV. Ο λφκνο σο πεγή ησλ ελνρψλ: Πξφθεηηαη γηα πεξηπηψζεηο πνπ νη ελερφκελνη δε ζπλδένληαη κεηαμχ ηνπο κε ζχκβαζε θαη ν ελνρηθφο δεζκφο δεκηνπξγείηαη φηαλ ζπληξέμεη νξηζκέλν πξαγκαηηθφ, ην νπνίν ν λνκνζέηεο έρεη αλαγάγεη ζε πξνυπφζεζε γηα ηελ επέιεπζε ηεο ελνρηθήο δέζκεπζεο σο έλλνκεο ζπλέπεηαο- π.ρ. αδηθνπξαμία (ΑΚ 914) / επζχλε απφ δηαθηλδχλεπζε / αδηθαηνιφγεηνο πινπηηζκφο (ΑΚ ) / δηνίθεζε αιινηξίσλ (ΑΚ 703 επ.) / θνηλσλία (ΑΚ 785) / θαηαδνιίεπζε δαλεηζηψλ (ΑΚ 939, 941 1, 943 1) / πξαγκαηνπαγείο ελνρέο (= ην πξφζσπν ηνπ νθεηιέηε είλαη απιψο νξηζηφ, κε ηελ έλλνηα φηη γηα ηε γέλεζε εηο βάξνο ηνπ ηεο ππνρξέσζεο αξθεί λα έρεη κηα νξηζκέλε ηδηφηεηα ζε ζρέζε κε νξηζκέλν πξάγκα)- π.ρ. ΑΚ 1012, V. Πξαγκαηηθέο ζπκβαηηθέο ζρέζεηο: Πξφθεηηαη γηα πεξηπηψζεηο, ζηηο νπνίεο ε ζπκβαηηθή ελνρή γελληέηαη απφ νξηζκέλα πξαγκαηηθά πεξηζηαηηθά, αλεμάξηεηα απφ ην αλ ππήξρε ε βνχιεζε ησλ κεξψλ. Η έλλνκε ζρέζε πνπ δεκηνπξγείηαη ιέγεηαη πξαγκαηηθή θαη έρεη δχν βαζηθέο κνξθέο εκθάληζεο -> α) ηελ απνδνρή ή ρξεζηκνπνίεζε κηαο παξνρήο ζην πιαίζην νξηζκέλεο θνηλσληθά ηππνπνηεκέλεο ζπκπεξηθνξάο θαη β) ηελ πεξίπησζε ειαηησκαηηθήο [άθπξεο ή αθπξψζηκεο] δηαξθνχο ζχκβαζεο. 1. Γεκφζηα πξνζθνξά παξνρήο: ηελ θαζεκεξηλή δσή, ζπρλά ρξεζηκνπνηείηαη κηα δεκνζίσο πξνζθεξφκελε παξνρή απφ νξηζκέλα πξφζσπα, ρσξίο λα απαηηείηαη γηα ηε γέλεζε ησλ εθαηέξσζελ ΑΡΤΕΜΙΣ ΤΡΙΚΗ Σελίδα 6

8 ππνρξεψζεσλ λα δηαπηζησζεί δηθαηνπξαθηηθή βνχιεζε ησλ κεξψλ αξθεί ην πξαγκαηηθφ γεγνλφο ηεο ζπλαιιαθηηθή επαθήο θαη ε απφιαπζε ησλ ζρεηηθψλ σθειεηψλ- π.ρ. ρξεζηκνπνίεζε ησλ ΜΜΜ θαη ηδίσο απφ αλειίθνπο (ΑΚ 127, ), ε ζηάζκεπζε απηνθηλήηνπ ζε θπιαζζφκελν ρψξν έλαληη αληηηίκνπ. 2. Γηαξθείο ζπκβαηηθέο ζρέζεηο (π.ρ. ζχκβαζε εηαηξείαο ή εξγαζίαο): ε απηέο ηηο πεξηπηψζεηο, θη αλ αθφκε νη ζρέζεηο απηέο παξνπζηάδνπλ θάπνην ειάηησκα πνπ ηηο θαζηζηά άθπξεο ή αθπξψζηκεο, εθφζνλ ιεηηνχξγεζαλ γηα νξηζκέλν ρξνληθφ δηάζηεκα, αλαπηχζζνπλ ηα έλλνκα απνηειέζκαηά ηνπο => ε ελνρηθή ζρέζε δηαηεξείηαη, έρνληαο σο πεγή ηελ πξαγκαηηθή θαηάζηαζε πνπ δεκηνπξγήζεθε = de facto ζπκβαηηθέο ζρέζεηο. 5. Αληηθείκελν ηεο ελνρήο Η. Έλλνηα θαη ζηνηρεία ηεο παξνρήο (ΑΚ 287) 1. Αληηθείκελν ηεο παξνρήο: α) Πεξηνπζηαθή ή κε αμία ηεο παξνρήο -> Η παξνρή έρεη σο αληηθείκελν νπνηνδήπνηε πιηθφ ή άπιν αγαζφ (κε πεξηνπζηαθή ή εζηθή αμία) θαη πξνζπνξίδεη θάπνην φθεινο ζην δαλεηζηή. // β) Παξνρή σο ζπκπεξηθνξά θαη σο απνηέιεζκα ζπκπεξηθνξάο -> Η παξνρή ζπλήζσο ελλνείηαη σο ην απνηέιεζκα, ζηελ επίηεπμε ηνπ νπνίνπ απνβιέπεη ε ζπκπεξηθνξά ηνπ νθεηιέηε, σο θηήζε ελφο δηθαηψκαηνο απφ ην δαλεηζηή. 2. Ζ ππνρξέσζε πξνο πξάμε: Η παξνρή κπνξεί λα ζπλίζηαηαη ζε ζεηηθή πξάμε (=δφζε πξάγκαηνο ή παξνρή ππεξεζηψλ / πιηθή πξάμε) ή ζε παξάιεηςε. 3. Ζ ππνρξέσζε πξνο παξάιεηςε θαη ε αμίσζε πξνο παξάιεηςε: Η παξάιεηςε έγθεηηαη είηε ζε ζε απνρή απφ πξάμε, ηελ νπνία ν νθεηιέηεο είρε αιιηψο δηθαίσκα λα ελεξγήζεη, είηε ζε αλνρή νξηζκέλεο ελέξγεηαο ηνπ δαλεηζηή, ηελ νπνία ν νθεηιέηεο είρε αιιηψο δηθαίσκα λα απνηξέςεη. Η απνρή ή ε αλνρή κπνξεί λα είλαη είηε δηαξθήο είηε λα έρεη πεξηερφκελν πνπ κπνξεί λα παξαβηαζηεί κφλν κηα θνξά ή κηα νξηζκέλε ρξνληθή ζηηγκή, ελψ ε παξάιεηςε πξέπεη λα είλαη εμεηδηθεπκέλε. Όηαλ ε ελνρή έρεη αληηθείκελν ππνρξέσζε πξνο παξάιεηςε δελ είλαη αηειήο απελαληίαο, ν νθεηιέηεο έρεη πιήξε επζχλε, ε νπνία εθδειψλεηαη είηε κε ηνλ εμαλαγθαζκφ ηνπ ζε εθπιήξσζε, είηε -αλ δελ είλαη δπλαηή ε εθπιήξσζε απφ πηαίζκα ηνπ (ΑΚ 335, 382)- κε ηελ ππνρξέσζή ηνπ ζε απνδεκίσζε ηνπ δαλεηζηή. ηελ παξνρή κε παξάιεηςε δε λνείηαη ππεξεκεξία ηνπ νθεηιέηε, αιιά κφλν ηειεζκέλε ζεηηθή παξάβαζε ηεο ελνρήο πνπ εθδειψλεηαη κε ηξείο κνξθέο: Πξνζβνιή απφ ηνλ νθεηιέηε ηεο ππνρξέσζήο ηνπ γηα ζηηγκηαία παξάιεηςε -> Γελ πθίζηαηαη πξφβιεκα έλλνκεο πξνζηαζίαο ηνπ δαλεηζηή, αθνχ ε πξσηνγελήο ππνρξέσζε παξνρήο κε ηε κνξθή παξάιεηςεο έρεη καηαησζεί νξηζηηθά θαη έρεη κεηαηξαπεί ζε δεπηεξνγελή ππνρξέσζε παξνρήο απνδεκίσζεο. Πξνζβνιή ηεο ππνρξέσζεο ηνπ νθεηιέηε γηα δηαξθή παξάιεηςε -> Αλ ε πξνζβνιή είλαη δηαξθήο, ν δαλεηζηήο κπνξεί λα απαηηήζεη άξζε ηεο πξνζβνιήο θαη παξάιεηςή ηεο ζην κέιινλ αλ ε πξνζβνιή είλαη ζηηγκηαία αιιά ελδέρεηαη λα επαλαιεθζεί, ν δαλεηζηήο έρεη δηθαίσκα λα αμηψζεη ηε κε επαλάιεςε ηεο πξνζβνιήο. Ο νθεηιέηεο ζπκκνξθψλεηαη κε ηελ ππνρξέσζή ηνπ πξνο παξάιεηςε, φκσο ππάξρνπλ ζνβαξέο ελδείμεηο φηη ζα ηελ παξαβηάζεη -> Όηαλ ν θίλδπλνο ηεο πξνζβνιήο δελ είλαη αθεξεκέλνο, αιιά αλακέλεηαη κε κεγάιε πηζαλφηεηα ε πξνζβνιή, βάζεη ηεο εθηίκεζεο ησλ ζπλζεθψλ, είλαη βάζηκε ε πξνιεπηηθή αγσγή γηα παξάιεηςε. ΑΡΤΕΜΙΣ ΤΡΙΚΗ Σελίδα 7

9 ΗΗ. Δίδε ηεο παξνρήο: Κχξηεο θαη παξεπφκελεο -> Κχξηα παξνρή ραξαθηεξίδεηαη εθείλε, ζηελ εθπιήξσζε ηεο νπνίαο θαηεπζχλεηαη ε ελνρηθή ζρέζε θαη ζηελ νπνία απνβιέπεη πξσηίζησο ν δαλεηζηήο. // Παξεπφκελε είλαη ε κε απηνηειήο παξνρή πνπ ππάξρεη γηα ράξε ή γηα λα εμππεξεηήζεη ηελ εθπιήξσζε ηεο θχξηαο παξνρήο. Πεγάδεη είηε απφ δηάηαμε ηνπ λφκνπ, είηε απφ ηδηαίηεξε ζπκθσλία ησλ κεξψλ (ΑΚ 361), είηε απφ ηελ αξρή ηεο θαιήο πίζηεο (ΑΚ 288- π.ρ. ππνρξεψζεηο εμαζθάιηζεο ηεο παξνρήο / πξνζηαζίαο ηνπ άιινπ κέξνπο / ζχκπξαμεο ηνπ δαλεηζηή / πίζηεο). Πξσηνγελείο θαη δεπηεξνγελείο -> Πξσηνγελείο είλαη νη παξνρέο πνπ δεκηνπξγνχληαη κε ηε γέλεζε ηεο ελνρήο, ηεο νπνίαο απνηεινχλ αληηθείκελν κπνξεί λα είλαη θχξηεο ή παξεπφκελεο. // Γεπηεξνγελείο είλαη νη παξνρέο πνπ δελ παξάγνληαη ηαπηφρξνλα κε ηε γέλεζε ηεο ελνρήο αιιά ζηελ πνξεία ηεο εμέιημήο ηεο, φηαλ εμειίζζεηαη αλψκαια, θαη ζηηο νπνίεο κεηαηξέπνληαη (νιηθψο ή κεξηθψο) νη θχξηεο ή νη παξεπφκελεο παξνρέο. Γηαηξεηέο θαη αδηαίξεηεο -> Γηαηξεηή είλαη ε παξνρή, ε νπνία απφ ηε θχζε ηεο κπνξεί λα δηαηξεζεί ζε πεξηζζφηεξα νκνεηδή θαη απηνηειή ηκήκαηα, ρσξίο λα κεηαβιεζεί ε αμία ή ε ρξεζηκφηεηά ηεο (π.ρ. ρξεκαηηθή παξνρή ή παξνρή πξάγκαηνο νξηζκέλνπ θαηά γέλνο). // Αδηαίξεηε είλαη ε παξνρή πνπ -απφ ην λφκν ή ηε θχζε ηεο- δε κπνξεί λα δηαηξεζεί ζε πεξηζζφηεξα απηνηειή κέξε νχηε λα εθπιεξσζεί ηκεκαηηθά απφ ή πξνο πεξηζζφηεξνπο νθεηιέηεο ή δαλεηζηέο (ΑΚ ). Πξφζθαηξεο θαη δηαξθείο -> Πξφζθαηξε είλαη ε παξνρή, ηεο νπνίαο ε εθπιήξσζε γίλεηαη κε κία πξάμε, ε νπνία ελδηαθέξεη γηα ην απνηέιεζκα θαη φρη γηα ηε δηάξθεηά ηεο- π.ρ. ε κεηαβίβαζε ηεο θπξηφηεηαο, ε παξάδνζε ηεο λνκήο ηνπ πξάγκαηνο θ.ά. Μπνξεί λα εθπιεξψλεηαη κε κηα ζχλζεηε πξάμε, ε νπνία απνηειείηαη απφ πνιιέο πξφζθαηξεο (π.ρ. θαηαζθεπή έξγνπ) ή λα ζπλδέεηαη κε ελνρή κεγάιεο δηάξθεηαο (π.ρ. πψιεζε κε πίζησζε ηηκήκαηνο). // Γηαξθήο είλαη ε παξνρή πνπ εθπιεξψλεηαη κε ζπλερή πξάμε ή παξάιεηςε- π.ρ. ζχκβαζε εξγαζίαο, εηαηξεία, κίζζσζε πξάγκαηνο. ΗΗΗ. Ζ ανξηζηία ηεο παξνρήο: Η παξνρή πξέπεη λα είλαη νξηζκέλε ή ηνπιάρηζηνλ νξηζηή -> νξηζηή είλαη ε παξνρή, ε νπνία κπνξεί λα γίλεη νξηζκέλε ζε θάπνηα κειινληηθή ζηηγκή, αιιά πάλησο ην αξγφηεξν κέρξη ην ρξνληθφ ζεκείν θαηά ην νπνίν είλαη εθπιεξσηέα ν πξνζδηνξηζκφο ζα γίλεη είηε βάζεη ηεο ζπκθσλίαο ησλ κεξψλ, είηε θαηά ηηο ΑΚ 371 επ. 1. Σν πεδίν εθαξκνγήο ησλ ΑΚ 371 επ.: α) Αλ ε ελνρή πεγάδεη απφ ην λφκν, ε παξνρή δελ είλαη ζπκβαηηθή θαη νη ΑΚ 371 επ. δελ εθαξκφδνληαη. // β) Αλαιφγσο δελ εθαξκφδνληαη θαη ζηηο πεξηπηψζεηο πνπ ν λφκνο νξίδεη ην πξφζσπν πνπ ζα άξεη ηελ ανξηζηία θαη ηνλ ηξφπν κε ηνλ νπνίν ζα ελεξγήζεη (π.ρ. ΑΚ 289, ). // γ) Δθαξκφδνληαη θαη' αλαινγία θαη ζηηο κνλνκεξείο δηθαηνπξαμίεο (π.ρ. ΑΚ 1789 εδ. β', 1974). // δ) Γελ εθαξκφδνληαη επίζεο ζηελ πεξίπησζε πνπ νη ζπκβαιιφκελνη φξηζαλ ζηε ζχκβαζε φηη ε παξνρή ζα πξνζδηνξηζηεί απφ ηνπο ίδηνπο κε κεηαγελέζηεξε ζπκθσλία. Αλ ε ανξηζηία αθνξά νπζηψδεο ζηνηρείν ηεο ζχκβαζεο, ε ζχκβαζε δελ έρεη ζπληειεζηεί αλ, φκσο, αθνξά επνπζηψδεο ζηνηρείν, είλαη δήηεκα εξκελείαο αλ έρεη θαηαξηηζηεί (ΑΚ ΑΚ 371 εδ. β'). // ε) Αλ ε ελνρή πεγάδεη απφ ζχκβαζε, ηφηε κπνξεί λα παξνπζηάδεηαη ανξηζηία κε ηελ έλλνηα φηη είηε δελ πξνζδηνξίδεηαη αηνκηθά ην νθεηιφκελν αληηθείκελν παξνρήο (π.ρ ην είδνο, ην βάξνο, ε έθηαζή ηνπ) είηε δελ πξνζδηνξίδνληαη νη πεξηζηάζεηο εθπιήξσζεο ηεο παξνρήο (π.ρ. ηφπνο, ρξφλνο, ηξφπνο εθπιήξσζεο). Αλ πξφθεηηαη γηα αθνχζην θελφ, ε πιήξσζή ηνπ γίλεηαη κε ζπκπιεξσηηθή (ΑΚ 200) ή δηαπιαζηηθή εξκελεία (ΑΚ 388, 288 θαη ΑΚ 200, 281). Αλ, φκσο, νη ζπκβαιιφκελνη άθεζαλ εζειεκέλα κεξηθψο απξνζδηφξηζηε ηελ παξνρή ηνπο θαηά ηε ζχλαςε ηεο ζχκβαζεο θαη αλέζεζαλ κε ηε ζχκβαζε ζε έλαλ απφ απηνχο ή ζε ηξίηνλ λα πξνζδηνξίζεη ηελ παξνρή, εθαξκφδνληαη νη ΑΚ , Αλάζεζε πξνζδηνξηζκνχ ηεο παξνρήο ζε έλαλ απφ ηνπο ζπκβαιιφκελνπο ή ζε ηξίηνλ: Αλ, φκσο, νη ζπκβαιιφκελνη δελ αλαθέξζεθαλ ζηνλ ηξφπν πξνζδηνξηζκνχ ηεο παξνρήο απφ ηνλ ΑΡΤΕΜΙΣ ΤΡΙΚΗ Σελίδα 8

10 ζπκβαιιφκελν ή ηνλ ηξίην, ηφηε εθαξκφδεηαη ην ΑΚ 371 εδ. α'. Ζ δίθαηε θξίζε: Απνηειεί αφξηζηε λνκηθή έλλνηα θαη απνβιέπεη ζε πεξηερφκελν ηεο ζχκβαζεο αληηθεηκεληθά δίθαην θαη γηα ηα δχν κέξε. Η εμεηδίθεπζή ηεο ζα γίλεη κε βάζε ηελ ηδηνκνξθία θαη ην ζθνπφ ηεο ζχκβαζεο, αιιά θαη κε αμηνινγηθά θξηηήξηα φπσο ε θαιή πίζηε, ηα ρξεζηά θαη ηα ζπλαιιαθηηθά ήζε. Ο πξνζδηνξηζκφο ηεο παξνρήο: Γίλεηαη κε κνλνκεξή απεπζπληέα δήισζε ηνπ ζπκβαιινκέλνπ πξνο ηνλ αληηζπκβαιιφκελφ ηνπ ή ηνπ ηξίηνπ θαη πξνο ηνπο δχν ζπκβαιινκέλνπο. Η δήισζε απηή έρεη δηαπιαζηηθφ ραξαθηήξα θαη δελ αλαθαιείηαη. Δηδηθά γηα ηηο ακθνηεξνβαξείο ζπκβάζεηο: ΑΚ Αλάζεζε πξνζδηνξηζκνχ ηεο παξνρήο ζηελ απφιπηε θξίζε ελφο απφ ηνπο ζπκβαιινκέλνπο ή ηξίηνπ: Ζ απφιπηε θξίζε: εκαίλεη φηη ηα κέξε ζέιεζαλ απηφο πνπ δηθαηνχηαη λα πξνζδηνξίζεη ηελ παξνρή λα έρεη ηε δπλαηφηεηα αλεμέιεγθηεο θξίζεο, απνθιεηφκελνπ ηνπ δηθαζηηθνχ ειέγρνπ. + ΑΚ Η ratio ηεο ΑΚ 372 έγθεηηαη ζηελ απνηξνπή ηεο ππέξκεηξεο θαη αληίζεηεο ζηα ρξεζηά ήζε ειεπζεξίαο ηνπ δηνηθνχκελνπ λα πξνβεί ζηνλ πξνζδηνξηζκφ ηνπ ζπκβαιιφκελνπ, ε νπνία ζα νδεγνχζε ζε αλαηξνπή ηεο απηνλνκίαο ηεο ηδησηηθήο βνχιεζεο ηνπ αληηζπκβαιιφκελνπ. Αληίζεηα, ratio ηεο ΑΚ 373 είλαη ε άξζε ηεο αβεβαηφηεηαο ζηελ έλλνκε ζρέζε ησλ κεξψλ. Έλλνηα ηνπ ηξίηνπ: Σξίηνο είλαη θάζε θπζηθφ ή λνκηθφ πξφζσπν, ην νπνίν δελ απνηειεί ππνθείκελν ηεο ελνρηθήο ζρέζεο πνπ δεκηνπξγείηαη κε ηε ζχκβαζε. Έηζη, δελ είλαη ηξίηνο ην φξγαλν λνκηθνχ πξνζψπνπ ή ν άκεζνο αληηπξφζσπνο, φηαλ ελεξγεί κε απηή ηελ ηδηφηεηα, νχηε ν δηθαηνχρνο ηεο παξνρήο ηξίηνο ζηε ζχκβαζε ππέξ ηξίηνπ. Έλλνκε ζπλέπεηα: Πξνβιέπεηαη ε αθπξφηεηα ηεο ζχκβαζεο κε δπλαηφηεηα εθαξκνγήο ηεο ΑΚ 181: άθπξε ζα είλαη κφλν ε ξήηξα θαη φρη νιφθιεξε ε ζχκβαζε, αλ ζπλάγεηαη φηη ε ζχκβαζε ζα είρε επηρεηξεζεί θαη ρσξίο ηελ άθπξε ξήηξα. Αλ φκσο ε άθπξε ξήηξα αθνξά νπζηψδεο ζηνηρείν ηεο δηθαηνπξαμίαο, δε κπνξεί λα γίλεη ιφγνο γηα εγθπξφηεηα ηεο ζχκβαζεο. 4. Παξνρή εληειψο αφξηζηε: Πξφθεηηαη γηα ηέηνηα αζάθεηα ησλ δειψζεσλ βνπιήζεσο ησλ κεξψλ, ψζηε λα δεκηνπξγείηαη ακθηβνιία γηα ην είδνο ηεο ζχκβαζεο (->θηάλεη λα εγγίδεη ηα φξηα ηεο ΑΚ 195): ε απηή ηελ πεξίπησζε, δελ πθίζηαηαη ελνρή θαη δελ έρεη γελλεζεί θαλέλαο ζπκβαηηθφο δεζκφο. 5. Αλάζεζε ζε ηξίηνλ πξνζδηνξηζκνχ ηεο παξνρήο θαη δηαηηεζία: Η ππαγσγή κηαο δηαθνξάο, κε ζπκθσλία ησλ κεξψλ, ζε δηαηηεζία πξέπεη λα δηαθξίλεηαη απφ ηελ αλάζεζε πξνζδηνξηζκνχ ηεο παξνρήο ζε ηξίηνλ -> δελ ππάξρεη ανξηζηία πνπ πξέπεη λα αξζεί, πξφθεηηαη γηα δηαθνξά πεξί ακθηζβεηνχκελνπ δηθαηψκαηνο. Οη δηθαζηέο δελ έρνπλ πεξηζψξηα δηαθξηηηθήο επρέξεηαο ε απφθαζή ηνπο δελ ειέγρεηαη δηθαζηηθά, αιιά ην 'δίθαην' ηεο θξίζεο ηνπ ηξίηνπ ειέγρεηαη. 6. Δλνρέο γέλνπο θαη είδνπο. ΚΔΦΑΛΑΙΟ ΓΔΤΣΔΡΟ ΔΙΓΗ ΣΩΝ ΔΝΟΥΩΝ Η. Έλλνηεο: Α) Δλνρή γέλνπο είλαη ε ελνρή, ηεο νπνίαο ην αληηθείκελν παξνρήο πξνζδηνξίδεηαη κε βάζε γεληθά γλσξίζκαηα πνπ ην ππάγνπλ ζε κία επξχηεξε θαηεγνξία νκνεηδψλ αληηθεηκέλσλ => δει. ην αληηθείκελν ηεο ελνρήο γέλνπο νξίδεηαη αθεξεκέλα, ψζηε νη αηνκηθέο δηαθνξέο αλάκεζα ζηα δηάθνξα πξάγκαηα πνπ αλήθνπλ ζηελ ίδηα θαηεγνξία λα κε ιακβάλνληαη ππφςε. Η ελνρή γέλνπο δηαθξίλεηαη ΑΡΤΕΜΙΣ ΤΡΙΚΗ Σελίδα 9

11 ζε ελνρή θαζαξνχ γέλνπο (=ην αληηθείκελν ηεο παξνρήο ηεο αλήθεη ζε κηα επξχηεξε θαηεγνξία αληηθεηκέλσλ, ε νπνία ππάξρεη πάληα ζηελ αγνξά θαη ππφ νκαιέο ζπλζήθεο είλαη αλεμάληιεηε) θαη ελνρή θαηαρξεζηηθνχ/πεξηνξηζκέλνπ γέλνπο (=ην αληηθείκελν ηεο παξνρήο ηεο αλήθεη ζε κηα επξχηεξε θαηεγνξία πνπ κπνξεί λα εμαληιεζεί). Καη ζηα δχν είδε απηά εθαξκφδνληαη νη ΑΚ Πξέπεη λα ζεκεησζεί φηη ην αληηθείκελν ηεο ελνρήο γέλνπο λα είλαη ηνπιάρηζηνλ νξηζηφ, δει. λα έρεη ηφζα πξνζδηνξηζηηθά ζηνηρεία, ψζηε ν νθεηιέηεο λα κπνξεί λα πξνζδηνξίζεη ηελ επξχηεξε θαηεγνξία απφ ηελ νπνία ζα επηιέμεη έλα γηα λα εθπιεξψζεη ηελ παξνρή αλ ην αληηθείκελν δελ είλαη θαλ νξηζηφ, ηφηε ε ελνρή είλαη αφξηζηε θαη ε ζχκβαζε κε θαηαξηηζκέλε, αθνχ δελ επήιζε ζπκθσλία σο πξνο νπζηψδεο ζηνηρείν ηεο (ΑΚ 195). Β) Δλνρή είδνπο είλαη ε ελνρή, ηεο νπνίαο ην αληηθείκελν παξνρήο είλαη νξηζκέλν κε βάζε αηνκηθά γλσξίζκαηα, ψζηε λα είλαη κνλαδηθφ. Ο αηνκηθφο απηφο πξνζδηνξηζκφο αξθεί, έζησ θη αλ ην αληηθείκελν δελ πθίζηαηαη θαηά ην ρξφλν γέλεζεο ηεο ελνρήο, κε ηνλ πεξηνξηζκφ ηεο ΑΚ 366: ΗΗ. ρέζε ηεο δηάθξηζεο γέλνπο θαη είδνπο κε ηε δηάθξηζε ησλ θηλεηψλ ζε αληηθαηαζηαηά θαη αλαληηθαηάζηαηα 1. Γηάθξηζε κε βάζε ηε βνχιεζε ησλ κεξψλ ή ηε θχζε ησλ θηλεηψλ: Η δηάθξηζε κεηαμχ ελνρψλ γέλνπο θαη είδνπο είλαη άζρεηε κε ηε δηάθξηζε ησλ πξαγκάησλ ζε αληηθαηαζηαηά θαη αλαληηθαηάζηαηα. Απηφ ζπκβαίλεη δηφηη ε πξψηε δηάθξηζε βαζίδεηαη ζηε βνχιεζε ησλ κεξψλ, ελψ ε δεχηεξε ζηε θχζε ησλ θηλεηψλ θαη ζηηο αληηιήςεηο ησλ ζπλαιιαγψλ. εκεηψλεηαη φηη ε ελνρή γέλνπο έρεη ζπλήζσο σο αληηθείκελν έλα πξάγκα αληηθαηαζηαηφ, δει. θηλεηφ ην νπνίν πξνζδηνξίδεηαη ζηηο ζπλαιιαγέο κε αξηζκφ, κέηξν ή ζηαζκά (ΑΚ 950) αληίζεηα, ε ελνρή είδνπο έρεη σο αληηθείκελν θηλεηφ αλαληηθαηάζηαην. 2. Αληηθείκελν κφλν θηλεηά ή άιια ζηνηρεία: Δπηπιένλ, νη δχν δηαθξίζεηο είλαη άζρεηεο θαη δηφηη ε δηάθξηζε κεηαμχ αληηθαηαζηαηψλ θαη αλαληηθαηάζηαησλ πξαγκάησλ αλαθέξεηαη κφλν ζε θηλεηά, πξάγκα πνπ δε ζπκβαίλεη κε ηηο ελνρέο. ΗΗ. Πξαθηηθή ζεκαζία ηεο δηάθξηζεο: Έγθεηηαη ζην πνην απφ ηα δχν κέξε θέξεη ηνλ θίλδπλν γηα ηελ ηπραία θαηαζηξνθή ή ρεηξνηέξεπζε ηνπ νθεηιφκελνπ πξάγκαηνο θαηά ην δηάζηεκα απφ ηε γέλεζε ηεο ελνρήο κέρξη ηελ εθπιήξσζε ηεο παξνρήο. ηηο ελνρέο θαζαξνχ γέλνπο δε λνείηαη επηγελφκελε αδπλακία παξνρήο ηνπ νθεηιέηε, δει. αδπλακία κεηαγελέζηεξε ηνπ ρξφλνπ ζχζηαζεο ηεο ελνρήο. Άξα, αλ θαηαζηξαθεί κηα πνζφηεηα ηεο επξχηεξεο θαηεγνξίαο ζηελ νπνία ππάγεηαη ην αληηθείκελν ηεο παξνρήο, ν νθεηιέηεο εμαθνινπζεί λα ππέρεη πιήξε επζχλε (=λα παξάζρεη ην αγαζφ ή -αλ αδπλαηεί- λα θαηαβάιεη απνδεκίσζε). ηηο ελνρέο θαηαρξεζηηθνχ γέλνπο, αλ θαηαζηξαθεί ηπραία φιν ην θαηαρξεζηηθφ γέλνο, ν νθεηιέηεο απαιιάζζεηαη απφ ηελ πιήξε επζχλε ηνπ (ΑΚ 336). ηηο ελνρέο είδνπο πξέπεη λα δηαθξίλνπκε αλάκεζα ζε απηέο πνπ πξνέξρνληαη α) απφ εηεξνβαξή ζχκβαζε (π.ρ. δσξεά) -> ν νθεηιέηεο ηεο παξνρήο πνπ θαηέζηε αδχλαηε ιφγσ ηπραίαο θαηαζηξνθήο απαιιάζζεηαη απφ ηελ πιήξε επζχλε (ΑΚ 336) // β) ακθνηεξνβαξή ζχκβαζε (π.ρ. πψιεζε) -> ν νθεηιέηεο απαιιάζζεηαη θαηά ΑΚ 336, φπσο θαη ν δαλεηζηήο ηνπ θαηά ΑΚ 380. IV. Άξζε ηεο ανξηζηίαο ηεο ελνρήο γέλνπο: Απαηηείηαη: Α) Δπηινγή -> Δίλαη ε εθινγή ηνπ αληηθείκελνπ ηεο παξνρήο πνπ νθείιεηαη ζηελ ελνρή γέλνπο Η επηινγή απνηειεί απιή πιηθή πξάμε, πξνπαξαζθεπαζηηθή ηεο εθπιήξσζεο, θαη δελ απαηηείηαη αλαθνίλσζή ηεο ζην δαλεηζηή. Η πξαγκαηνπνίεζε ηεο επηινγήο δελ επηθέξεη απαιινηξίσζε ηνπ ζρεηηθνχ δηθαηψκαηνο, αιιά ν νθεηιέηεο κπνξεί λα αιιάμεη γλψκε θαη λα θάλεη λέα επηινγή. Πάλησο, ε επηινγή είλαη ακεηάθιεηε, αλ ν νθεηιέηεο ηελ αλαθνίλσζε ζην δαλεηζηή, φπσο θαη φηαλ ην ΑΡΤΕΜΙΣ ΤΡΙΚΗ Σελίδα 10

12 δηθαίσκα επηινγήο ην έρεη ν δαλεηζηήο ή ηξίηνο. + ΑΚ Σέινο, πξέπεη λα ηνληζηεί φηη κε κφλε ηελ επηινγή δε κεηαηξέπεηαη ε ελνρή γέλνπο ζε ελνρή είδνπο, εθηφο αλ ζπληξέρνπλ νη πξνυπνζέζεηο ηεο ΑΚ Β) πγθέληξσζε -> Δίλαη ε εμαηνκίθεπζε ηνπ αληηθεηκέλνπ ηεο ελνρήο γέλνπο θαη έηζη ε κεηαηξνπή ηεο ελνρήο γέλνπο ζε ελνρή είδνπο. Οη ηξφπνη κε ηνπο νπνίνπο επέξρεηαη είλαη => κνλνκεξήο πξάμε ηνπ νθεηιέηε ή ππεξεκεξία ηνπ δαλεηζηή (ΑΚ 290 1): Απαηηνχληαη (α) ν νθεηιέηεο λα έρεη ην δηθαίσκα επηινγήο / (β) λα απνρψξηζε απφ ην γέλνο νξηζκέλν πξάγκα, ην νπνίν αληαπνθξίλεηαη απφ πιεπξάο πνηφηεηαο ζηηο πξνυπνζέζεηο ηεο ΑΚ 289 2, κε ζθνπφ λα ην θαηαβάιεη ζην δαλεηζηή / (γ) πξνζήθνπζα πξνζθνξά ηνπ απνρσξηζζέληνο αληηθεηκέλνπ, ψζηε λα πιεξνχληαη νη πξνυπνζέζεηο ησλ ΑΚ / (δ) κε απνδνρή ηεο πξνζήθνπζαο πξνζθνξάο απφ ην δαλεηζηή. ΙΙ απνζηνιή ηνπ αληηθεηκέλνπ κεηά απφ αίηεζε ηνπ δαλεηζηή (ΑΚ 290 2): Απαηηνχληαη (α) ηφπνο εθπιήξσζεο λα είλαη ε θαηνηθία ηνπ νθεηιέηε ή ηνπ δαλεηζηή (ΑΚ ή ΑΚ 321 1) / (β) αίηεζε (ξεηή ε ζησπεξή) ηνπ δαλεηζηή πξνο ηνλ νθεηιέηε λα απνζηείιεη ην πξάγκα ζε ηφπν άιινλ απφ απηφλ ηεο παξνρήο / (γ) παξάδνζε ηνπ πξάγκαηνο ζην κεηαθνξέα, ππφ ηελ πξνυπφζεζε φηη πιεξνχληαη νη φξνη ηεο ΑΚ ΙΙ ζπκθσλία ησλ κεξψλ: ηα κέξε κπνξνχλ νπνηεδήπνηε λα ζπκθσλήζνπλ φηη εθεμήο νθείιεηαη ζπγθεθξηκέλν αληηθείκελν, νπφηε ε ελνρή γέλνπο ζπγθεληξψλεηαη ζε απηφ. ΙΙ θαηαζηξνθή φισλ ησλ αληηθεηκέλσλ ηνπ γέλνπο πιελ ηνπ νθεηιφκελνπ: αθνξά κφλν ηηο ελνρέο θαηαρξεζηηθνχ γέλνπο. ΙΙ εθπιήξσζε ηεο παξνρήο: επηθέξεη ζπγθέληξσζε ηεο ελνρήο γέλνπο θαη ηαπηφρξνλα απφζβεζή ηεο, αθνχ ν δαλεηζηήο απνδέρεηαη ην αληηθείκελν πνπ επηιέρζεθε θαη απνρσξίζζεθε. ΙΙ ζπλέπεηεο ζπγθέληξσζεο: (α) κεηαηξνπή ηεο ελνρήο γέλνπο ζε ελνρή είδνπο / (β) κεηά ηε ζπγθέληξσζε, ν νθεηιέηεο ράλεη πιένλ ηελ επρέξεηα λα αιιάμεη γλψκε θαη λα πξνζθέξεη άιιν αληηθείκελν ζην δαλεηζηή κεηά απφ λέα επηινγή / (γ) αλ δελ έρεη επέιζεη ζπγθέληξσζε αιιά έγηλε απιφο απνρσξηζκφο θαη ην απνρσξηδφκελν θαηαζηξάθεθε ηπραία, ν νθεηιέηεο δελ απαιιάζζεηαη ιφγσ επηγελφκελεο αδπλακίαο αιιά πεξηέξρεηαη ζε ππεξεκεξία. 7. Γηαδεπθηηθέο ελνρέο Η. Έλλνηα: Γηαδεπθηηθή είλαη ε ελνρή πνπ έρεη σο αληηθείκελν δχν ή πεξηζζφηεξεο παξνρέο, απφ ηηο νπνίεο -φκσο- κφλν ε κία πξέπεη λα εθπιεξσζεί (ΑΚ 305, 315). Οη πεξηζζφηεξεο παξνρέο κπνξεί λα είλαη γέλνπο ή είδνπο ή ε κία γέλνπο θαη νη ππφινηπεο είδνπο. Σπρφλ αθπξφηεηα κηαο απφ ηηο πεξηζζφηεξεο παξνρέο ζπκπαξαζχξεη ζε αθπξφηεηα φιε ηε δηαδεπθηηθή ελνρή, αθφκε θη αλ πεξηιακβάλεη έγθπξεο παξνρέο. ΗΗ. Απινπνίεζε ηεο δηαδεπθηηθήο ελνρήο: Η εμεηδίθεπζε ηεο ελνρήο ζε κία απφ ηηο πεξηζζφηεξεο παξνρέο, γηα ηελ άξζε ηνπ αφξηζηνπ ραξαθηήξα ηεο, θαιείηαη απινπνίεζε (ΑΚ 306, 307). Δπέξρεηαη κε ηνπο εμήο ηξφπνπο: α) Δπηινγή -> είλαη ην δηθαίσκα ηνπ νθεηιέηε ή ηνπ δαλεηζηή λα πξνζδηνξίζεη κε κνλνκεξή θαη απεπζπληέα δήισζή ηνπ πνηα απφ ηηο δηαδεπθηηθά νθεηιφκελεο παξνρέο ζα εθπιεξσζεί. + ΑΚ 305, 308, 309 // β) Λφγσ αδπλακίαο (ΑΚ ) -> ηηο πεξηπηψζεηο ησλ ΑΚ , ε ελνρή απινπνηείηαη κε ζπγθέληξσζε ζηελ ηειεπηαία, ε νπνία θαη νθείιεηαη αληίζεηα, ζηηο ΑΚ , δελ ππάξρεη ζπγθέληξσζε, αιιά κεηαηξνπή ηεο ζε λέα δηαδεπθηηθή ελνρή. + ΑΚ // γ) Με ζπκθσλία ησλ κεξψλ // δ) Με εθπιήξσζε κηαο απφ ηηο δηαδεπθηηθά νθεηιφκελεο παξνρέο. πλέπεηα ηεο απινπνίεζεο είλαη φηη ε δηαδεπθηηθή ελνρή γίλεηαη απιή. Έηζη, αλ κεηά ηελ απινπνίεζε θαηαζηξαθεί απφ ηπραίν πεξηζηαηηθφ ε παξνρή ζηελ νπνία απινπνηήζεθε ε δηαδεπθηηθή ελνρή, ηφηε ν νθεηιέηεο απαιιάζζεηαη απφ ηελ ππνρξέσζε εθπιήξσζεο ηεο παξνρήο απηήο θαη δελ ππνρξενχηαη λα εθπιεξψζεη ηε ζσδφκελε άιιε πάλησο, νχηε ν δαλεηζηήο έρεη αληίζηνηρν δηθαίσκα. ΑΡΤΕΜΙΣ ΤΡΙΚΗ Σελίδα 11

13 ΗΗΗ. Γηάθξηζε απφ ζπγγελείο έλλνηεο: Γηαδεπθηηθή ελνρή θαη ελνρή γέλνπο -> Η δηαδεπθηηθή ελνρή είλαη έλλνηα επξχηεξε απφ ηελ ελνρή γέλνπο θαη νη πεξηζζφηεξεο νθεηιφκελεο παξνρέο δελ εμεηδηθεχνληαη κε ηα γλσξίζκαηα ελφο θνηλνχ γέλνπο θαζεκία απφ ηηο νθεηιφκελεο παξνρέο εκθαλίδεηαη κε ηα δηθά ηεο εμαηνκηθεπηηθά ραξαθηεξηζηηθά ζηνηρεία. Γηαδεπθηηθή ελνρή θαη δηαδεπθηηθή επρέξεηα -> ηε δηαδεπθηηθή επρέξεηα ν νθεηιέηεο νθείιεη κία κφλν παξνρή, αιιά -ηαπηφρξνλα- έρεη ην δηθαίσκα, αληί γη' απηή, λα θαηαβάιεη κηα άιιε παξνρή. Μπνξεί λα πεγάδεη είηε απφ ην λφκν (ΑΚ 291, 312, 406) είηε απφ δηθαηνπξαμία. Δίλαη δπλαηφ ε δηαδεπθηηθή επρέξεηα λα είλαη δηθαίσκα ηνπ δαλεηζηή, ψζηε απηφο αληί γηα ηελ νθεηιφκελε παξνρή λα κπνξεί λα αμηψζεη κηα άιιε (π.ρ. ΑΚ 406). Η άζθεζε ηεο επρέξεηαο απηήο γίλεηαη κε δήισζε πξνο ηνλ νθεηιέηε θαη έρεη δηθαηνπξαθηηθφ ραξαθηήξα. Αλ ζην ρξνληθφ δηάζηεκα πξηλ απφ ηελ άζθεζε ηεο επρέξεηαο εθ κέξνπο ηνπ δαλεηζηή θαηαζηεί αδχλαηε ε εθπιήξσζε ηεο αξρηθήο παξνρήο, ν νθεηιέηεο απαιιάζζεηαη. Γηαδεπθηηθή ελνρή θαη δηαδεπθηηθή ζπξξνή δηθαησκάησλ (π.ρ. ΑΚ 382 εδ. α', 383 εδ. β', 532 1, 540) -> Η δηαδεπθηηθή ζπξξνή δηθαησκάησλ πξφθεηηαη γηα ελνρή, φπνπ ε νθεηιφκελε παξνρή είλαη κία, αιιά ν λφκνο παξέρεη ζην δαλεηζηή πεξηζζφηεξα έλλνκα βνεζήκαηα κε αληίζηνηρν δηθαίσκα επηινγήο ηνπ, ή γηα ελνρή απφ ηελ νπνία πεγάδνπλ πεξηζζφηεξα ακνηβαίσο απνθιεηφκελα δηθαηψκαηα. Δπί δηαδεπθηηθήο ζπξξνήο πεξηζζφηεξσλ έλλνκσλ βνεζεκάησλ πθίζηαηαη πιεηνλφηεηα αμηψζεσλ ν δαλεηζηήο δε κπνξεί λα ελαγάγεη δηαδεπθηηθά, αιιά νθείιεη πξνεγνπκέλσο λα επηιέμεη, απνθιείνληαο έηζη ηα ππφινηπα. Ο νθεηιέηεο δε κπνξεί λα ηάμεη θαηά ηελ ΑΚ 309 ζηνλ δαλεηζηή εχινγε πξνζεζκία γηα άζθεζε ηνπ δηθαηψκαηνο επηινγήο. 8. Υξεκαηηθέο ελνρέο Η. Σν ρξήκα: Ωο ρξήκα κε επξεία έλλνηα ελλννχληαη ηα αληηθαηαζηαηά πξάγκαηα (ΑΚ 950), ηα νπνία ρξεζηκνπνηνχληαη θαη γίλνληαη γεληθψο δεθηά ζηηο ζπλαιιαγέο κε κία απφ ηηο παξαθάησ ζεκαζίεο -> σο κέζν αληαιιαγήο / σο θνηλφ κέηξν ηεο αμίαο ησλ αγαζψλ / σο θνξέαο αμίαο (π.ρ. κέζν πιεξσκήο). Απαξαίηεηε πξνυπφζεζε γηα λα απνηειέζεη έλα αγαζφ 'ρξήκα' είλαη, ε αμία ρξήζεο πνπ έρεη ην ίδην ην αγαζφ λα είλαη κηθξφηεξε απφ ηελ αμία ησλ αγαζψλ, ζηελ αληαιιαγή ησλ νπνίσλ κεζνιαβεί. ην ρξήκα ππφ επξεία έλλνηα πεξηιακβάλνληαη, εθηφο απφ ην λφκηζκα, νη ηξαπεδηθέο επηηαγέο, ηα μέλα λνκίζκαηα θαη ηξαπεδνγξακκάηηα, ηα κέζα πιεξσκήο ρσξίο πιηθή ππφζηαζε (ινγηζηηθφ ρξήκα), φπσο νη θαηαζέζεηο φςεσο (=κπνξνχλ λα αλαιεθζνχλ θάζε ζηηγκή) ΙΙ Ωο ρξήκα κε ζηελή έλλνηα (ή λφκηζκα) ελλννχληαη ηα θηλεηά πξάγκαηα, ηα νπνία θαηά λνκνζεηηθή επηηαγή γίλνληαη ππνρξεσηηθψο δεθηά σο κέζα πιεξσκψλ. Απφ λνκηθήο πιεπξάο, ην λφκηζκα είλαη θηλεηφ πξάγκα, αλαισηφ θαη αληηθαηαζηαηφ, γηαηί πξνζδηνξίδεηαη ζηηο ζπλαιιαγέο κε αξηζκφ. Σν απνθιεηζηηθφ πξνλφκην έθδνζεο λνκίζκαηνο -είηε κε ηε κνξθή ραξηνλνκηζκάησλ είηε κε ηε κνξθή θεξκάησλ- αλήθεη ζηελ Σξάπεδα ηεο Διιάδνο (ΣηΔ). ΗΗ. Έλλνηα θαη γλσξίζκαηα ηεο ρξεκαηηθήο ελνρήο: Υξεκαηηθή είλαη ε ελνρή, ε νπνία έρεη σο αληηθείκελν ηεο παξνρήο εκεδαπά ή αιινδαπά λνκίζκαηα. Γελ απνηειεί ελνρή πξάγκαηνο, αθνχ δελ θαηεπζχλεηαη ζηελ παξνρή ρξεκάησλ σο πξαγκάησλ αιιά ζηελ πξνζπφξηζε ζην δαλεηζηή ηεο νηθνλνκηθήο δχλακεο πνπ απηά αληηπξνζσπεχνπλ => δελ εθαξκφδνληαη νη ΑΚ Καη' εμαίξεζε κπνξεί λα απνηειεί αληηθείκελν ηεο ελνρήο ην ρξήκα σο πξάγκα (θαη φρη σο θνξέαο αμίαο), φπσο φηαλ νθείινληαη είηε λνκίζκαηα αηνκηθψο πξνζδηνξηζκέλα, έζησ θη αλ θπθινθνξνχλ λφκηζκα, είηε λνκίζκαηα πνπ δελ θπθινθνξνχλ. Σα ραξαθηεξηζηηθά γλσξίζκαηα ηεο ρξεκαηηθήο ελνρήο είλαη: δελ λνείηαη επηγελφκελε αδπλακία παξνρήο θαη ζπλαθφινπζε απαιιαγή ηνπ νθεηιέηε, γηαηί πάληα ζα ππάξρεη κέζν πιεξσκήο / ηα ΑΡΤΕΜΙΣ ΤΡΙΚΗ Σελίδα 12

14 ρξεκαηηθά ρξέε είλαη, ζε πεξίπησζε ακθηβνιίαο, θνκίζηκα (ΑΚ 321), δει. ν νθεηιέηεο πξέπεη λα ηα εθπιεξψζεη ζηελ θαηνηθία ηνπ δαλεηζηή / εθαξκφδνληαη νη ΑΚ / κφλν ρξεκαηηθέο νθεηιέο κπνξνχλ λα ελζσκαησζνχλ ζε ζπλαιιαγκαηηθή, γξακκάηην εηο δηαηαγή θαη επηηαγή / γηα ηελ ηθαλνπνίεζε ρξεκαηηθψλ νθεηιψλ ππφθεηηαη ζε αλαγθαζηηθή εθηέιεζε φιε ε πεξηνπζία ηνπ νθεηιέηε, ελψ αλ νθείιεηαη νξηζκέλν πξάγκα, ε εθηέιεζε ζηξέθεηαη κφλν θαηά ηνπ νθεηιφκελνπ πξάγκαηνο. ΗΗΗ. Αμία ηνπ ρξήκαηνο: α) Ολνκαζηηθή αμία -> πλίζηαηαη ζηνλ αξηζκφ ησλ λνκηζκαηηθψλ κνλάδσλ πνπ παξηζηάλεη θάζε λφκηζκα σο πνιιαπιάζην ηεο βαζηθήο λνκηζκαηηθήο κνλάδαο. Η νλνκαζηηθή αμία παξακέλεη ακεηάβιεηε. / β) Πξαγκαηηθή αμία -> πλίζηαηαη αθελφο ζηε ζρέζε ηεο λνκηζκαηηθήο κνλάδαο πξνο ηελ αμία ησλ αγαζψλ ή ππεξεζηψλ πνπ κπνξνχλ λα απνθηεζνχλ (=αγνξαζηηθή ή θηεηηθή δχλακε) θαη αθεηέξνπ ζηελ αληηζηνηρία ηεο λνκηζκαηηθήο κνλάδαο πξνο ηελ αμία ηεο κνλάδαο μέλσλ λνκηζκάησλ (εμσηεξηθή αμία ή ηηκή ζπλαιιάγκαηνο). εκεηψλεηαη φηη κφλν ε νλνκαζηηθή αμία ιακβάλεηαη ππφςε γηα ηελ εθπιήξσζε ηεο ρξεκαηηθήο ελνρήο, έζησ θη αλ ην λφκηζκα ράζεη κέξνο απφ ηελ πξαγκαηηθή ηνπ αμίαο = αξρή ηεο νλνκαζηηθήο αμίαο ή λνκηλαιηζηηθή αξρή θαηά αληηδηαζηνιή πξνο ηελ αξρή ηεο πξαγκαηηθήο αμίαο ή αξρή ηνπ βαισξηζκνχ. / γ) Τιηθή αμία -> Πξφθεηηαη γηα ηελ αμία ηνπ πιηθνχ απφ ην νπνίν είλαη θαηαζθεπαζκέλν ην λφκηζκα θαη είλαη ζπλήζσο θαηψηεξε απφ ηελ νλνκαζηηθή αμία. Τιηθή αμία έρνπλ κφλν ηα θέξκαηα, ελψ γηα ηα ραξηνλνκίζκαηα ε ΣηΔ έρεη κηα πνζφηεηα ρξπζνχ ή ηζρπξψλ μέλσλ λνκηζκάησλ πνπ αληηζηνηρεί ζην λφκηκα θπθινθνξνχλ ραξηνλφκηζκα θαη ζπληζηά ηελ 'αμία' ηνπ. IV. Αζθαιηζηηθέο ξήηξεο 1. Έλλνηα: Οη αζθαιηζηηθέο ξήηξεο είλαη εηδηθέο ζπκθσλίεο κεηαμχ ησλ κεξψλ πνπ έρνπλ σο ζθνπφ ηελ εμαζθάιηζε ηνπ δαλεηζηή απφ ηνπο θηλδχλνπο πνπ ζπλεπάγεηαη ε κείσζε ηεο πξαγκαηηθήο αμίαο ηνπ λνκίζκαηνο. Οη θπξηφηεξεο είλαη: ξήηξα ρξπζνχ ή ρξπζψλ λνκηζκάησλ -> πθίζηαηαη, φηαλ ηα κέξε ζπκθσλνχλ φηη ε παξνρή δελ ζα θαηαβιεζεί ζε εκεδαπφ λφκηζκα, αιιά ζε ζπγθεθξηκέλε πνζφηεηα ρξπζνχ ή ζε νξηζκέλν αξηζκφ ρξπζψλ λνκηζκάησλ. / ξήηξα μέλνπ λνκίζκαηνο ή ζπλαιιάγκαηνο -> ζπκθσλείηαη φηη αληί ε παξνρή λα εθπιεξσζεί ζε εκεδαπφ λφκηζκα, ζα θαηαβιεζεί ζε πνζφ αιινδαπνχ λνκίζκαηνο ή ζπλαιιάγκαηνο. / ξήηξα αμίαο ρξπζνχ ή μέλνπ λνκίζκαηνο -> ν νθεηιέηεο εθπιεξψλεη ηε ρξεκαηηθή παξνρή ζε επξψ, ην πνζφ ησλ νπνίσλ δελ έρεη θαζνξηζηεί εμαξρήο ζηε ζχκβαζε. Ο αθξηβήο πξνζδηνξηζκφο ηνπ πνζνχ επξψ ζα γίλεη κε αλαγσγή ηεο πξνβιεπφκελεο ζηε δηθαηνπξαμία πνζφηεηαο ρξπζνχ ή αιινδαπνχ λνκίζκαηνο ζε επξψ κε βάζε ηε κεηαμχ ηνπο αληηζηνηρία θαηά ηνλ ρξφλν ιήμεο ηνπ ρξένπο ή ηεο εθπιήξσζήο ηνπ. / ηηκαξηζκηθή ξήηξα -> ε νθεηιή ζπλνκνινγείηαη ζε επξψ αιιά ζπγρξφλσο νξίδεηαη φηη ζε πεξίπησζε αλφδνπ ή πηψζεο ηνπ ηηκαξίζκνπ, πνπ ηπρφλ ζα ιάβεη ρψξα κέρξη ην ρξφλν ιήμεο ηνπ ρξένπο ή ηεο θαηαβνιήο, ζα απμάλεηαη ή ζα κεηψλεηαη αλάινγα θαη ε νθεηιή ζε επξψ. / ξήηξα είδνπο -> ε ζπκθσλία θαηά ηελ νπνία ε νθεηιή ζα θαηαβιεζεί ζε νξηζκέλε πνζφηεηα θάπνηνπ είδνπο, δει. ζε νξηζκέλε πνζφηεηα θάπνηνπ αγαζνχ ή ππεξεζίαο. / ξήηξα αμίαο είδνπο -> ε ζπκθσλία θαηά ηελ νπνία ε νθεηιή ζα θαηαβιεζεί ζε επξψ, ην αθξηβέο πνζφ ησλ νπνίσλ εμαξηάηαη απφ ηελ ηηκή νξηζκέλνπ είδνπο θαηά ην ρξφλν ηεο ιήμεο ηνπ ρξένπο ή ηεο θαηαβνιήο ηνπ. 2. Απαγφξεπζε ησλ αζθαιηζηηθψλ ξεηξψλ: Οη ξήηξεο ρξπζνχ, ρξπζψλ λνκηζκάησλ, ζπλαιιάγκαηνο, αμίαο ρξπζνχ, αμίαο ρξπζψλ λνκηζκάησλ, αμίαο ζπλαιιάγκαηνο θαη ηηκαξίζκνπ είλαη άθπξεο. θνπφο ηεο απαγφξεπζεο απηήο είλαη ε ελίζρπζε ηεο πξνζηαζίαο ηνπ εζληθνχ λνκίζκαηνο (- >ζηαζεξφηεηα), κέζσ ηεο απνθπγήο ηεο αχμεζεο ηεο θπθινθνξίαο ηνπ, άξα ηεο αχμεζεο ηνπ πιεζσξηζκνχ. Δθφζνλ, ινηπφλ, είλαη άθπξε ε αζθαιηζηηθή ξήηξα, ην δηθαζηήξην πξνζδηνξίδεη θαηά ηελ θξίζε αγαζνχ αλδξφο ηε δίθαηε αληηπαξνρή (+ ΑΚ 371 εδ. β') Απηή δε κπνξεί λα είλαη αλψηεξε ΑΡΤΕΜΙΣ ΤΡΙΚΗ Σελίδα 13

15 απφ ην πνζφ ζε επξψ πνπ πξνθχπηεη απφ ηελ αληηζηνηρία- θαηά ηε ζχλαςε ηεο ζχκβαζεο- κεηαμχ επξψ θαη πνζνχ ρξπζψλ λνκηζκάησλ ή ζπλαιιάγκαηνο πνπ πξνβιέπεη ε αζθαιηζηηθή ξήηξα. V. Οθεηιή ζε μέλν λφκηζκα: Πεξίπησζε ρξεκαηηθήο ελνρήο, ηελ νπνία ν λφκνο ξπζκίδεη κε ηηο ελδνηηθνχ δηθαίνπ δηαηάμεηο ησλ ΑΚ Η νθεηιή κπνξεί λα είλαη πιεξσηέα ζηελ Διιάδα είηε βάζεη ζπκθσλίαο ησλ κεξψλ είηε βάζεη ηνπ εξκελεπηηθνχ θαλφλα ηεο ΑΚ 321. Αλ ζπληξέρνπλ νη πξνυπνζέζεηο ηεο ΑΚ 291, ν νθεηιέηεο έρεη ηελ επρέξεηα λα εθπιεξψζεη θαηαβάιινληαο είηε αιινδαπφ λφκηζκα είηε εγρψξην κε ηελ ηξέρνπζα αμία ηνπ μέλνπ. Ο δαλεηζηήο, πάλησο, δε κπνξεί αμηψζεη απηνχζην ην αιινδαπφ λφκηζκα αιιά ηελ αμία απηνχ, ζχκθσλα κε ην επίζεκν δειηίν ηεο ΣηΔ. Κξίζηκνο ρξφλνο γηα ηνλ ππνινγηζκφ ηεο ηζνηηκίαο ηνπ αιινδαπνχ λνκίζκαηνο ζε επξψ είλαη ν ρξφλνο ηεο πξαγκαηηθήο πιεξσκήο. ε πεξίπησζε ππεξεκεξίαο, ηζρχεη ε ΑΚ 292 1, πνπ παξαπέκπεη ζηηο ΑΚ θαη ε ΑΚ Πάλησο, ζηελ Διιάδα γεληθψο απαγνξεχεηαη ε ζπλνκνιφγεζε ρξεκαηηθψλ νθεηιψλ ζε μέλν λφκηζκα. VI. χγρξνλεο κνξθέο ρξήκαηνο: Σν ινγηζηηθφ ρξήκα -> Κάζε κέζν νηθνλνκηθήο ζπλαιιαγήο, ην νπνίν επηηειεί ιεηηνπξγία κέζνπ πιεξσκήο- π.ρ. ηξαπεδηθφ έκβαζκα, ηξαπεδηθφο γχξνο (=δηαβίβαζε ελφο ρξεκαηηθνχ πνζνχ κε ρξέσζε ελφο ηξαπεδηθνχ ινγαξηαζκνχ θαη πίζησζε ελφο άιινπ). Με ηε ρξήζε ηνπ απνθεχγεηαη ε απηνχζηα θαηαβνιή ρξήκαηνο θαη ε πιεξσκή γίλεηαη κε ακνηβαίεο ρξεσπηζηψζεηο ζηνπο ινγαξηαζκνχο δαλεηζηή θαη νθεηιέηε. Σν πιαζηηθφ ρξήκα (π.ρ. πηζησηηθέο θάξηεο) -> Ο θαηαλαισηήο παξνπζηάδεη ηελ πηζησηηθή θάξηα ζηνλ πξνκεζεπηή θαη ππνγξάθεη ην έληππν ηεο ζπλαιιαγήο. Ο πξνκεζεπηήο πξνζθνκίδεη ην έληππν ζηνλ εθδφηε ηεο θάξηαο θαη πιεξψλεηαη ηέινο, ν θαηαλαισηήο εμνθιεί ηνλ εθδφηε ηεο θάξηαο ζε πεξηνδηθά δηαζηήκαηα (=πίζησζε) ή ε εμφθιεζε γίλεηαη κε ρξέσζε ηνπ ινγαξηαζκνχ, ηνλ νπνίν ν θαηαλαισηήο ηεξεί ζηνλ εθδφηε. Σν ειεθηξνληθφ ρξήκα -> Γηα ηελ εθηέιεζε ησλ δηάθνξσλ ζπλαιιαγψλ ρξεζηκνπνηνχληαη ζχγρξνλα ειεθηξνληθά κέζα, ψζηε λα πξαγκαηνπνηνχληαη νη πιεξσκέο -ζε ζχληνκν ρξνληθφ δηάζηεκα- κε ηε κνξθή ηεο ρξέσζεο ηνπ ινγαξηαζκνχ ηνπ νθεηιέηε θαη ηεο πίζησζεο ηνπ ινγαξηαζκνχ ηνπ δαλεηζηή = 'ειεθηξνληθή κεηαθνξά θεθαιαίσλ'. Οη ζχγρξνλεο κνξθέο ρξήκαηνο δελ απνηεινχλ ρξήκα κε ηε ζηελή έλλνηα φξνπ έηζη, δελ απνηεινχλ λφκηκα κέζα εμφθιεζεο ρξεκαηηθψλ ελνρψλ. Ωζηφζν, κπνξνχλ λα επηθέξνπλ απφζβεζε ηεο ελνρήο, εθφζνλ ππάξρεη ζρεηηθή ζπκθσλία ησλ κεξψλ ή φηαλ απηφ επηηάζζεηαη απφ ηελ θαιή πίζηε θαη ηα ζπλαιιαθηηθά ήζε. 9. Δλνρέο ηφθνπ Έλλνηα: Σφθνο είλαη ε πνζφηεηα ρξεκάησλ (ή άιισλ αληηθαηαζηαηψλ θηλεηψλ πξαγκάησλ) πνπ θαηαβάιιεη θάπνηνο σο αληάιιαγκα γηα ηε ρξεζηκνπνίεζε κεγαιχηεξεο πνζφηεηαο μέλσλ ρξεκάησλ, ε νπνία θαιείηαη θεθάιαην. Γελ απνηεινχλ ηφθν ην κίζζσκα, ην κέξηζκα εηαηξείαο, ε πεξηνδηθή πξφζνδνο, ην ρξεσιχζην. Ο ηφθνο είλαη παξεπφκελε ππνρξέσζε, γηαηί πξνυπνζέηεη νθεηιή θεθαιαίνπ, ε νπνία απνηειεί ηελ θχξηα νθεηιή. Έηζη, α) αλ ε νθεηιή θεθαιαίνπ είλαη άθπξε ή αθπξψζηκε θαη αθπξσζεί, ηφηε είλαη άθπξε θαη ε νθεηιή ηφθνπ. / β) αλ ε νθεηιή θεθαιαίνπ απνζβεζζεί, ηφηε απνζβήλεηαη θαη ε νθεηιή ηνπ ηφθνπ γηα ην κέιινλ πάλησο, νη δεδνπιεπκέλνη ηφθνη εμαθνινπζνχλ λα νθείινληαη. / γ) Αλ παξαγξαθεί ε θχξηα νθεηιή, ηφηε ηζρχεη ε ΑΚ 274 (+ ΑΚ 250 αξ. 15, 253). / δ) αλ εθρσξεζεί ε θχξηα νθεηιή, ηφηε ζπλεθρσξνχληαη θαη νη ηφθνη, κειινληηθνί (ΑΚ 458) θαη δεδνπιεπκέλνη (ΑΚ 459), εθηφο αλ ππάξρεη αληίζεηε ζπκθσλία. Δπηηφθην, απφ ηελ άιιε, είλαη ην πνζνζηφ ή ην κέηξν κε βάζε ην νπνίν πξνζδηνξίδεηαη ην χςνο ηνπ ΑΡΤΕΜΙΣ ΤΡΙΚΗ Σελίδα 14

16 νθεηιφκελνπ ηφθνπ. ΗΗ. Δίδε ηφθνπ: Γηθαηνπξαθηηθφο ηφθνο -> Απνξξέεη απφ φξν δηθαηνπξαμίαο, είηε πξφθεηηαη γηα ζχκβαζε είηε γηα κνλνκεξή δηθαηνπξαμία (π.ρ. δηαζήθε) θαηαβάιιεηαη εηεζίσο, δει. κε ηελ πάξνδν 12κήλνπ απφ ηελ έλαξμε ηνθνθνξίαο ηνπ θεθαιαίνπ, αλ ηα κέξε δελ έρνπλ νξίζεη αιιηψο (ΑΚ 295 2). Η ζπκθσλία γηα ηφθν κπνξεί λα είλαη ξεηή ή ζησπεξή. Αλ θαη ηα κέξε κπνξνχλ ειεχζεξα λα νξίζνπλ ην πνζνζηφ ηνπ ηφθνπ (επηηφθην), απηφ δε κπνξεί λα ππεξβαίλεη ην αλψηαην φξην δηθαηνπξαθηηθνχ ηφθνπ, φπσο νξίδεηαη ζην ΑΚ εδ. α'. Αλ ην ζπκθσλεζέλ επηηφθην ππεξβαίλεη ην φξην, ηφηε ε ζπκθσλία γηα θαηαβνιή ηφθσλ επηπιένλ ηνπ αλψηαηνπ απηνχ νξίνπ είλαη άθπξε (ΑΚ 174, 294) ε ππφινηπε δηθαηνπξαμία, φκσο, δε ζίγεηαη (ΑΚ 181). / Νφκηκνο ηφθνο -> Απνξξέεη απφ εηδηθή δηάηαμε λφκνπ. Γηαθξίλεηαη ζε (α) ηφθν ππεξεκεξίαο [ΑΚ 345] θαη (β) λφκηκν ηφθν κε ζηελή έλλνηα [νθείιεηαη βάζεη εηδηθήο δηάηαμεο λφκνπ- ΑΚ 301, 529, 547- θαη αλεμάξηεηα απφ ηελ ππεξεκεξία ηνπ νθεηιέηε. Η ζεκαληηθφηεξε θαηεγνξία ηνπ είλαη ν δηθνλνκηθφο ηφθνο, ν νπνίνο νθείιεηαη ζην δαλεηζηή ρξεκαηηθήο νθεηιήο απφ ην ρξφλν επίδνζεο θαηαςεθηζηηθήο αγσγήο (ΑΚ 346). / Πξνεμνθιεηηθφο ηφθνο -> Αθαηξείηαη απφ ηνλ ζπλνιηθά νθεηιφκελν ηφθν ζε πεξίπησζε εμφθιεζεο ηνπ ρξένπο πξηλ απφ ηνλ νξηζκέλν ρξφλν θαηαβνιήο ηνπ θαη ν νπνίνο θαιχπηεη ην ρξνληθφ δηάζηεκα απφ ηελ πξφσξε θαηαβνιή κέρξη ηνλ νξηζκέλν ρξφλν + ΑΚ 324 εδ. β'. / Σξαπεδηθφο ηφθνο -> Οθείιεηαη απφ ηξαπεδηθέο εξγαζίεο θαη εηδηθφηεξα απφ ηξαπεδηθέο ζπκβάζεηο. ΗΗΗ. Αλαηνθηζκφο (ΑΚ 296): Δίλαη ν εθηνθηζκφο ηφθσλ, νη νπνίνη είλαη ιεμηπξφζεζκνη θαη δελ έρνπλ θαηαβιεζεί => θεθαιαηνπνίεζε ησλ ιεμηπξφζεζκσλ ηφθσλ θαη ζηε ζπλέρεηα ππνινγίδεηαη ηφθνο θαη επ' απηψλ. Με ηε δηάηαμε ηεο ΑΚ εδ. β' θαζηεξψλνληαη δχν πεξηνξηζκνί -> αθελφο ε ζπκθσλία ή ε επίδνζε ηεο αγσγήο πξέπεη λα γίλεηαη εθ ησλ πζηέξσλ θαη αθεηέξνπ ν αλαηνθηζκφο κπνξεί λα αθνξά δεδνπιεπκέλνπο ηφθνπο ελφο κφλν ρξφλνπ ή κηαο ρξήζεο σο πξνο ην Γεκφζην. Καη γηα ηνπο δχν φκσο απηνχο πεξηνξηζκνχο ππάξρνπλ εμαηξέζεηο => α) Δμαίξεζε απφ ηνλ πξψην πεξηνξηζκφ θαζηεξψλεη ε ΑΚ ε αληίζεζε κε ηελ πεξίπησζε απηή, φπνπ ην πηζησηηθφ ίδξπκα επέρεη ζέζε νθεηιέηε, ε ΔΙζΝΑΚ 110 νξίδεη δηαθνξεηηθά. / β) Απαηηήζεηο κεηαμχ εκπφξσλ θαη αιιειφρξενο ινγαξηαζκφο (ΔΙζΝΑΚ θαη ΔΙζΝΑΚ 112 1). 10. Δλνρέο απνδεκίσζεο (έλλνηα θαη πξνυπνζέζεηο) Η. Έλλνηα, πξνυπνζέζεηο, αξρή ηεο πηαηζκαηηθήο επζχλεο: Με ηνλ φξν 'απνδεκίσζε' ελλννχκε ηελ απνθαηάζηαζε ηεο δεκίαο πνπ πξνθιήζεθε ζε θάπνηνλ θαη κε ηνλ φξν 'ελνρή απνδεκίσζεο' ηελ ππνρξέσζε ελφο πξνζψπνπ λα απνθαηαζηήζεη ηε δεκία ελφο άιινπ. Σν δίθαην δελ πξνβιέπεη ηελ απνθαηάζηαζε θάζε δεκίαο πξέπεη λα ππάξρεη λνκνζεηηθή πξφβιεςε, ε νπνία ιέγεηαη 'λφκηκνο ιφγνο επζχλεο' αλαιφγσο, πξέπεη λα ππάξρεη θαη αηηηψδεο ζπλάθεηα κεηαμχ ηνπ λνκνζεηηθά πξνβιεπφκελνπ ιφγνπ επζχλεο θαη ηεο δεκίαο. ηνλ ΑΚ ε ελνρή πξνο απνδεκίσζε ζεκειηψλεηαη ζηελ αξρή ηεο ππαηηηφηεηαο [=εθείλνο πνπ πξνμέλεζε δεκία ζε άιινλ επζχλεηαη πξνο απνδεκίσζε κφλν αλ είλαη ππαίηηνο γη' απηή, δει. αλ ππάξρεη ςπρηθφο ζχλδεζκνο ηνπ δξάζηε κε ηελ πξάμε πνπ πξνθάιεζε ηε δεκία (=ππνθεηκεληθή ή πηαηζκαηηθή επζχλε). Τπάξρνπλ θαη πεξηπηψζεηο, ζηηο νπνίεο ν πξνμελήζαο ηε δεκία επζχλεηαη θαη ρσξίο λα είλαη ππαίηηνο- ΑΚ 334, 922). ΗΗ. Εεκία: Δίλαη θάζε δπζκελήο κεηαβνιή ζηα έλλνκα αγαζά ελφο πξνζψπνπ, είηε απηά είλαη πεξηνπζηαθά είηε κε πεξηνπζηαθά, σο ζπλέπεηα θάπνηνπ γεγνλφηνο. Γηαθξίλεηαη ζε (α) Πεξηνπζηαθή δεκία -> ε δεκία πνπ αθνξά πεξηνπζηαθά, δει. απνηηκεηά ζε ρξήκα αγαζά. πλίζηαηαη ζηε δηαθνξά πνπ πξνθχπηεη απφ ηε ζχγθξηζε ηεο κεηά ην δεκηνγφλν γεγνλφο πεξηνπζηαθήο θαηάζηαζεο ηνπ δεκησζέληνο (πξαγκαηηθή θαηάζηαζε) θη απηήο πνπ ζα ππήξρε αλ ην δεκηνγφλν γεγνλφο δελ είρε ΑΡΤΕΜΙΣ ΤΡΙΚΗ Σελίδα 15