Ακτινοθεραπεία Βασικές Αρχές Λειτουργίας και Ακτινοπροστασία

HTML
DOWNLOAD

Μέγεθος: px

Εμφάνιση ξεκινά από τη σελίδα:

Download "Ακτινοθεραπεία Βασικές Αρχές Λειτουργίας και Ακτινοπροστασία"

Κίμων Κοτζιάς
8 χρόνια πριν
Προβολές:

ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΘΕΣΣΑΛΙΑΣ - ΣΧΟΛΗ ΕΠΙΣΤΗΜΩΝ ΥΓΕΙΑΣ ΤΜΗΜΑ ΙΑΤΡΙΚΗΣ - ΕΡΓΑΣΤΗΡΙΟ ΙΑΤΡΙΚΗΣ ΦΥΣΙΚΗΣ Εκπαιδευτικό Σεμινάριο Ακτινοβολίες & Ακτινοπροστασία

1 ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΘΕΣΣΑΛΙΑΣ - ΣΧΟΛΗ ΕΠΙΣΤΗΜΩΝ ΥΓΕΙΑΣ ΤΜΗΜΑ ΙΑΤΡΙΚΗΣ - ΕΡΓΑΣΤΗΡΙΟ ΙΑΤΡΙΚΗΣ ΦΥΣΙΚΗΣ Εκπαιδευτικό Σεμινάριο Ακτινοβολίες & Ακτινοπροστασία Ακτινοθεραπεία Βασικές Αρχές Λειτουργίας και Ακτινοπροστασία Κική Θεοδώρου Αναπληρώτρια Καθηγήτρια Ιατρικής Φυσικής, Τμήμα Ιατρικής, Παν/μιο Θεσσαλίας Λάρισα, 2014

2 Ιστορική Αναδρομή Αρχές αιώνα: Ακτίνες Χ Δεκαετία 30: Ράδιον (P & M Curie) Δεκαετία 50: Ιρίδιον, 60 Co Δεκαετία 70: Γρ. Επιταχυντές London s Radiotherapy Department 1905 Κική Θεοδώρου 2

3 Εξέλιξη London s Radiotherapy Department 1905 Radiotherapy 2010 Κική Θεοδώρου 3

4 Τεχνολογία Μηχανήματα εξωτερικής ακτινοβόλησης Μονάδες Κοβαλτίου Ορθοδυναμικές Μονάδες Γραμμικοί Επιταχυντές Μηχανήματα Βραχυθεραπείας Μηχανήματα εξακρίβωσης της θεραπείας Εξομοιωτής Μεγαδυναμική απεικόνηση Συστήματα Σχεδιασμού Θεραπείας Συστήματα καταγραφής και επικοινωνίας Κική Θεοδώρου 4

5 Μονάδες Κοβαλτίου Κική Θεοδώρου 5

6 Ορθοδυναμική Θεραπεία Κική Θεοδώρου 6

7 Γραμμικοί Επιταχυντές Κική Θεοδώρου 7

8 Γραμμικοί Επιταχυντές Oλοι οι γραμμικοί επιταχυντές είναι ισοκεντρικοι, έχουν δηλαδή την δυνατότητα η πηγή να περιστρέφεται γύρω από ένα σταθερό νοητό σημείο στο χώρο σε απόσταση 1m από αυτή. Ισόκεντρο Ιατρικός Γραμμικός Επιταχυντής Κική Θεοδώρου 8

9 Γραμμικοί Επιταχυντές Κλίνη Κική Θεοδώρου 9

10 Αρχές Λειτουργίας Κική Θεοδώρου 10

11 Αρχές Λειτουργίας Κική Θεοδώρου 11

12 Αρχές Λειτουργίας Κική Θεοδώρου 12

13 Κλινική Δέσμη Φωτονίων Target Backing Flattening Filter Target Primary Collimator e - Bremsstrahlung PSD Plane Jaws Jaws Bremsstrahlung e - Compton Wedges Compton Patient Annihilation e + Pair e - Continuous slowing down e - Κική Θεοδώρου 13

14 Κλινική Δέσμη Φωτονίων Κική Θεοδώρου 14

15 Κλινική Δέσμη Φωτονίων Θάλαμος ιονισμού μηχανισμός 3D κίνησης δεξαμενή νερού δοχείο αποθήκευσης Κική Θεοδώρου 15

16 Κατανομή Δόσης Κική Θεοδώρου 16

17 Ακτινοθεραπεία - Διαδικασία Κική Θεοδώρου 17

18 Ακτινοθεραπεία - Ακινητοποίηση Κική Θεοδώρου 18

19 Ακτινοθεραπεία - Απεικόνιση Οι εικόνες στην Ακτινοθεραπεία μπορούν να χωριστούν σε: Ανατομικές / Φυσικο-γεωμετρικές Εικόνες Αξονικού Τομογράφου Λειτουργικές MRI, Ultrasound, Nuclear Medicine (PET/SPECT) etc. Στον Αξονικό Τομογράφο η τοποθέτηση του ασθενούς είναι σε ΘΕΣΗ ΘΕΡΑΠΕΙΑΣ Κική Θεοδώρου 19

20 Ακτινοθεραπεία - Απεικόνιση Κική Θεοδώρου 20

21 Ακτινοθεραπεία Καθορισμός Δομών CTV Clinacal Target Volume OAR 1 Organ at Risk - hart OAR 2 Organ at Risk - lung Planning Target Volume Κική Θεοδώρου 21

22 Ακτινοθεραπεία Σχεδιασμός Πλάνου Κική Θεοδώρου 22

23 Ακτινοθεραπεία Υπολογισμός Δόσης phsp1 phsp2 3D Dose Calculation with Monte Carlo Κική Θεοδώρου 23

24 Ακτινοθεραπεία Αξιολόγηση Πλάνου Κική Θεοδώρου 24

25 Ακτινοθεραπεία Εξομοίωση Κική Θεοδώρου 25

26 Ακτινοθεραπεία Τεχνικές Radiation dose High Gamma Knife surgery Stereotactic Radiation Therapy Image Guided Radiation Therapy Low Smaller Intensity Modulated Radiation Therapy Target volume Conformal Radiation Therapy Larger Conventional Radiation Therapy Κική Θεοδώρου 26

27 ONCOLOGY EMR CORE IMAGE-ENABLED CHART PATIENT WORKUP ONCOLOGY CPOE PLAN APPROVAL PRE- TREATMENT QA TREATMENT SETUP PATIENT POSITIONING INDEPENDENT VERIFICATION QUALITY REVIEW REPORTING & ANALYSIS Κική Θεοδώρου 27

28 Ακτινοθεραπεία Ποιοτικός Έλεγχος Τοποθέτηση και ακινητοποίηση του ασθενούς Λήψη εικόνων και μεταφορά τους στο Σύστημα Σχεδιασμού Θεραπείας Καθορισμός δομών καθορισμός της ηλεκτρονικής πυκνότητας Καθορισμός των δεσμών ακτινοβολίας Υπολογισμός δόσης Αξιολόγηση πλάνου θεραπείας Πραγματοποίηση του πλάνου θεραπείας Μέγιστη επιτρεπόμενη ανακρίβεια = 5-7% AAPM Protocol Κική Θεοδώρου 28

29 Ακτινοθεραπεία Ποιοτικός Έλεγχος Κική Θεοδώρου 29

30 Ακτινοθεραπεία Ποιοτικός Έλεγχος Κική Θεοδώρου 30

31 Βραχυθεραπεία Κική Θεοδώρου 31

32 Βραχυθεραπεία Η βραχυθεραπεία είναι μία μέθοδος ακτινοθεραπείας κατά την οποία ραδιενεργές πηγές κατανέμονται ενδοκοιλοτικά ή ενδοϊστικά, με σκοπό την ακτινοβόληση του στόχου με μεγάλες δόσεις και την παράλληλη ελαχιστοποίηση της ακτινοβόλησης των παρακείμενων υγιών ιστών-οργάνων. Κική Θεοδώρου 32

33 Βραχυθεραπεία α) χαμηλού ρυθμού δόσης (LDR) : Gy/h β) μέσου ρυθμού δόσης (MDR) : 2-12 Gy/h γ) υψηλού ρυθμού δόσης (HDR) : >12 Gy/h (συνήθως στην περιοχή των 150 Gy/h) Ειδικότερα όσον αφορά την βραχυθεραπεία υψηλού ρυθμού δόσης (HDR) χρησιμοποιούνται πηγές υψηλής ενεργότητας (1-10 Ci) κυρίως 192 Ir. Η μέθοδος αυτή παρουσιάζει πολλά πλεονεκτήματα συγκρινόμενη με τη LDR βραχυθεραπεία κυρίως γιατί η δόση παρέχεται σε πολύ πιο σύντομο χρονικό διάστημα, το οποίο μπορεί να είναι της τάξης των μερικών λεπτών της ώρας, σε σύγκριση με τη LDR βραχυθεραπεία όπου η ίδια δόση μπορεί να δοθεί σε μερικές μέρες. Με τον τρόπο αυτό μπορούν να αποφευχθούν πολλές επιπλοκές που παρουσιάζονται στη LDR βραχυθεραπεία λόγω του μεγάλου χρόνου θεραπείας. Επιπρόσθετα το κόστος θεραπείας μειώνεται λόγω της αποφυγής της παραμονής του ασθενή στο νοσοκομείο. Κική Θεοδώρου 33

34 Βραχυθεραπεία Κική Θεοδώρου 34

35 Βραχυθεραπεία Κική Θεοδώρου 35

36 Βραχυθεραπεία Κική Θεοδώρου 36

37 Βραχυθεραπεία Κική Θεοδώρου 37

38 Ακτινοθεραπεία Ακτινοπροστασία Χώρου Ασθενούς Προσωπικού Κική Θεοδώρου 38

39 Ακτινοθεραπεία Ακτινοπροστασία Κατασκευαστικές απαιτήσεις A d 1 d 2 Κική Θεοδώρου 39

40 Ακτινοθεραπεία Ακτινοπροστασία Κική Θεοδώρου 40

41 Ακτινοθεραπεία Ακτινοπροστασία Κική Θεοδώρου 41

42 Ερωτήσεις? Κική Θεοδώρου 42

Σχετικά έγγραφα

Ηλεκτρονικοί Υπολογιστές και Ακτινοθεραπεία

Ηλεκτρονικοί Υπολογιστές και Ακτινοθεραπεία Ακτινοθεραπεία είναι η επιστήμη αντικείμενο της οποίας είναι η θεραπεία διαφόρων νόσων με τη χρήση ιοντιζουσών ακτινοβολιών. Η ακτινοθεραπεία εφαρμόζεται, είτε