Εηαηξηθή Κνηλωληθή Επζύλε & Ηζηθή

Transcript

1 ΑΝΟΙΧΤΑ ΑΚΑΔΗΜΑΪΚΑ ΜΑΘΗΜΑΤΑ Εηαηξηθή Κνηλωληθή Επζύλε & Ηζηθή Ελόηεηα 2: Η ζρέζε λόκνπ θαη εζηθήο θαη ε ζηάζε ησλ επηρεηξήζεσλ απέλαληη ζην λόκν θαη ηελ εζηθή Φξαγθίδεο Γαξύθαιινο Σκήκα Δηνίθεζεο Επηρεηξήζεσλ

2 Άδειες Χρήσης Το παρόν εκπαιδευτικό υλικό υπόκειται ςε άδειεσ χρήςησ Creative Commons. Για εκπαιδευτικό υλικό, όπωσ εικόνεσ, που υπόκειται ςε άλλου τφπου άδειασ χρήςησ, η άδεια χρήςησ αναφζρεται ρητώσ. 2

3 Χρηματοδότηση Το παρόν εκπαιδευτικό υλικό ζχει αναπτυχθεί ςτα πλαίςια του εκπαιδευτικοφ ζργου του διδάςκοντα. Το ζργο «Ανοικτά Ακαδημαϊκά Μαθήματα ςτο ΤΕΙ Κεντρικήσ Μακεδονίασ» ζχει χρηματοδοτήςει μόνο τη αναδιαμόρφωςη του εκπαιδευτικοφ υλικοφ. Το ζργο υλοποιείται ςτο πλαίςιο του Επιχειρηςιακοφ Προγράμματοσ «Εκπαίδευςη και Δια Βίου Μάθηςη» και ςυγχρηματοδοτείται από την Ευρωπαϊκή Ζνωςη (Ευρωπαϊκό Κοινωνικό Ταμείο) και από εθνικοφσ πόρουσ. 3

4 Εξωηήκαηα Πνηεο είλαη νη θνηλσληθέο ππνρξεώζεηο ησλ επηρεηξήζεσλ; Εμαληινύλ νη επηρεηξήζεηο ηηο θνηλωληθέο ηνπο ππνρξεώζεηο κε ην εθαξκόδνπλ ην λόκν; (Πξέπεη λα) Εθαξκόδνπλ νη επηρεηξήζεηο ην λόκν; (Πξέπεη λα) Εθαξκόδνπλ ηελ εζηθή; Ση από ηα δύν είλαη πην ζεκαληηθό θαη ζε ηη (πξέπεη λα) δίλνπλ πξνηεξαηόηεηα;

5 Τη είλαη ν λόκνο Ο λόκνο είλαη έλα θαλνληζηηθό ζύζηεκα (normative system) πνπ έρεη σο αληηθείκελν ηελ επηβνιή «θαλόλσλ» (πεξηνξηζκώλ) πνπ ξπζκίδνπλ ηελ αλζξώπηλε ζπκπεξηθνξά Οη λόκνη έγηλαλ γηα ηηο πεξηπηώζεηο παξαβηάζεσλ ηνπ ππνρξεωηηθνύ γηα όινπο ηξόπνπ ζπκπεξηθνξάο. Οη λόκνη ζπλήζσο πξνθύπηνπλ από ηελ ζεζκνπνίεζε/ επηζεκνπνίεζε ησλ εζηθώλ αξρώλ θαη θαλόλσλ Πνησλ; ησλ ζεκαληηθόηεξσλ (?) όζσλ κπνξνύλ λα ζεζκνζεηεζνύλ (!)

6 Τη είλαη ε εζηθή ν.θ. θαη ε εζηθή είλαη έλα θαλνληζηηθό ζύζηεκα (normative system) πνπ έρεη σο αληηθείκελν ηελ επηβνιή «θαλόλσλ» (πεξηνξηζκώλ) πνπ ξπζκίδνπλ ηελ αλζξώπηλε ζπκπεξηθνξά Η εζηθή αθνξά δεηήκαηα πνπ είηε δελ επηδέρνληαη κνλαδηθή εξκελεία (αθήλνπλ επειημία ζηα άηνκα) είηε είλαη δύζθνιν λα ππάξμεη ξύζκηζε

7 Άιια θαλνληζηηθά ζπζηήκαηα Ο λόκνο θαη ε εζηθή δελ είλαη ηα κόλα θαλνληζηηθά ζπζηήκαηα. Άιια θαλνληζηηθά ζπζηήκαηα είλαη ην savoir vivre νη «ελδπκαηνινγηθνί θώδηθεο» ν εζσηεξηθόο θαλνληζκόο ιεηηνπξγίαο ηνπ ΣΕΙ νη ζπλήζεηεο ησλ θνηηεηώλ ηνπ ΣΕΙ

8 Δηαθνξέο κεηαμύ λόκνπ θαη εζηθήο Φηινζνθία: ν λόκνο είλαη απνηέιεζκα θνηλσληθήο αλάγθεο ε εζηθή είλαη πξντόλ ηεο αηνκηθήο βνύιεζεο Απνηειέζκαηα: ν λόκνο πξνζδηνξίδεη ην ειάρηζην απνδεθηό επίπεδν ζπκπεξηθνξάο, έρεη ππνρξεσηηθό ραξαθηήξα ε εζηθή πξνδηαγξάθεη ζην επηζπκεηό επίπεδν ζπκπεξηθνξάο: ε εζηθή αξρίδεη, νπζηαζηηθά, εθεί πνπ ζηακαηάεη ν λόκνο έρεη πξναηξεηηθό ραξαθηήξα

9 Ζεηήκαηα ζηε ζρέζε λόκνπ θαη εζηθήο Ο λόκνο είλαη έλα κεηαγελέζηεξν ζηάδην ζε ζρέζε κε ηελ εζηθή. Ο λόκνο πξνέξρεηαη από ηελ ζεζκνπνίεζε ησλ εζηθώλ δεηεκάησλ/ αμηώλ. Ο λόκνο θαη ε εζηθή κπνξνύλ λα δηαθέξνπλ (πρ. κέηξα αζθαιείαο, ζρέζεηο κε ηνπο πειάηεο) Ο λόκνο θαη ε εζηθή ζπάληα ζπγθξνύνληαη: Η ζεζκνζέηεζε είλαη ε ηππνπνίεζε ησλ ζεκαληηθώλ γηα ηελ αλάπηπμε θαη ηε ιεηηνπξγία ηεο αλζξώπηλεο θνηλσλίαο εζηθώλ αμηώλ

10 Γηαηί νη επηρεηξήζεηο πξέπεη λα εθαξκόδνπλ ηνπο λόκνπο: Η ζεκαληηθόηεηα ηωλ λόκωλ ν.θ. Αλ κία θνηλσλία ζέιεη πξαγκαηηθά λα σζήζεη ή λα απνηξέςεη ηηο επηρεηξήζεηο από ην λα επηδείμνπλ ζπγθεθξηκέλε ζπκπεξηθνξά, ηόηε κπνξεί λα δεκηνπξγήζεη γηα απηό λόκνπο. Η θνηλσλία δεκηνπξγεί λόκνπο γηα ηα ζεκαληηθόηεξα δεηήκαηα ξύζκηζεο ηεο ζπκπεξηθνξάο ησλ επηρεηξήζεσλ (θαη ησλ αηόκσλ) πνπ ηελ ελδηαθέξνπλ. Αλ έλα δήηεκα δελ ξπζκίδεηαη κε λνκνζεηηθέο δηαηάμεηο ηόηε είηε δελ είλαη αξθεηά ζεκαληηθό είηε δελ ππάξρεη πξαγκαηηθά θνηλσληθή ζπκθσλία πάλσ ζε απηό.

11 Γηαηί νη επηρεηξήζεηο δελ αξθεί λα εθαξκόδνπλ κόλν ηνπο λόκνπο ν.θ. Καζπζηέξεζε (time lag) Από ηε ζηηγκή πνπ ζα παξνπζηαζηεί έλα πξόβιεκα κέρξη λα ιεθζνύλ κέηξα λνκνζεηηθνύ ραξαθηήξα («ην δήηεκα λα ζεζκνζεηεζεί») ζα πεξάζεη πνιύο θαηξόο Έιιεηκκα πιεξνθόξεζεο (information gap) Ο λνκνζέηεο δελ έρεη ην πιήζνο ησλ πιεξνθνξηώλ θαη ηελ εμεηδηθεπκέλε γλώζε πνπ έρεη απηόο πνπ εθαξκόδεη έλα δήηεκα Οη επηρεηξήζεηο γλσξίδνπλ θαιύηεξα πσο κπνξνύλ λα επηιύζνπλ θάπνηα δεηήκαηα πνπ αληηκεησπίδνπλ ζηελ θαζεκεξηλή ηνπο ιεηηνπξγία. (Τπόζεζε) Αλ ν λνκνζέηεο είρε ηελ πιεξνθόξεζε απηή, ηόηε ζα δηακόξθσλε δηαθνξεηηθά ηνπο λόκνπο, ώζηε λα δηαζθαιίδεηαη θαιύηεξα ην δεκόζην ζπκθέξνλ

12 Γηαηί νη επηρεηξήζεηο δελ αξθεί λα εθαξκόδνπλ κόλν ηνπο λόκνπο ν.θ. Οη «ζπκκέηνρνη» (stakeholders) δελ μερωξίδνπλ λόκν θαη εζηθή Οη δηάθνξνη θνξείο πνπ έξρνληαη ζε επαθή κε ηελ επηρείξεζε (πειάηεο, πξνκεζεπηέο, ζπλεξγάηεο, ηνπηθή θνηλσλία, θιπ.) δελ ελδηαθέξνληαη αλ ηα ελδηαθέξνληά ηνπο ξπζκίδνληαη από λόκνπο, αιιά θέλοσν απλώς τα ενδιαφέροντά τοσς να ικανοποιούνται Ο λόκνο δελ έρεη ηεο ίδηαο εκβέιεηαο επίδξαζε κε ηελ εζηθή Καζώο ε εζηθή είλαη ζπρλά πξναηξεηηθή, ε εθαξκνγή ηεο αμηνινγείηαη πνιύ ζεηηθά ε αληίζεζε, ε εθαξκνγή ηνπ λόκνπ είλαη ππνρξεσηηθή, ζεσξείηαη αλακελόκελε θαη δελ ζπκβάιιεη ζηε θήκε ηεο εηαηξείαο Σπκπέξαζκα: κία επηρείξεζε πνπ ζέιεη λα μερσξίζεη πξέπεη λα εθαξκόδεη ηνλ λόκν (γηα λα κελ δεκηνπξγεί δπζαξέζθεηα) θαη ηελ εζηθή (γηα λα δεκηνπξγεί ζρέζεηο ηθαλνπνίεζεο).

13 Πξέπεη λα ηεξείηαη (πάληα) ν λόκνο θαη ε εζηθή; Θεωξεηηθό ππόβαζξν Οη επηρεηξήζεηο εζωηεξηθεύνπλ (απνδέρνληαη) θαλνληζηηθά πιαίζηα όηαλ απηό εμππεξεηεί ηνπο ζθνπνύο ηνπο (είλαη απηό ζσζηό/ ινγηθό;) Οη επηρεηξήζεηο απνδέρνληαη ην λόκν επεηδή απηό είλαη πξνο ην ζπκθέξνλ ηνπο απνθεύγνπλ ηελ επηβνιή πνηλώλ Οη επηρεηξήζεηο απνδέρνληαη αξρέο ηεο εζηθήο όηαλ απηό είλαη πξνο ην ζπκθέξνλ ηνπο π.ρ. «ν πειάηεο έρεη πάληα δίθην» Γηα λα πεηύρνπλ ηνπο ζθνπνύο ηνπο νη επηρεηξήζεηο δεκηνπξγνύλ δηθνύο ηνπο λόκνπο (θώδηθεο δενληνινγίαο) θαη δηθή ηνπο εζηθή (εηαηξηθέο αμίεο)

14 Πξέπεη λα ηεξείηαη (πάληα) ν λόκνο θαη ε εζηθή; Μεζνδνινγηθό πιαίζην Πξνζέγγηζε 1: Οη επηρεηξήζεηο κπνξνύλ λα απνξξίπηνπλ θαλνληζηηθά πιαίζηα όηαλ απηό δελ εμππεξεηεί ηα ζπκθέξνληά ηνπο; Αλ λαη, απηό αθνξά ηνπο λόκνπο ή θαη ηελ εζηθή (ηη έρεη ζπγθξηηηθά κεγαιύηεξε ζεκαζία); Πξνζέγγηζε 2: Έζησ όηη ΔΕΝ ππάξρεη πεξίπησζε λα αληρλεπηεί ε παξάλνκε ζπκπεξηθνξά ηεο επηρείξεζεο Πξέπεη ε επηρείξεζε λα αθνινπζήζεη ην λόκν; Πξέπεη ε επηρείξεζε λα αθνινπζήζεη ηελ εζηθή;

15 1 Πξέπεη λα ηεξείηαη πάληα ν λόκνο; ν.θ. Έλαο από ηνπο ιόγνπο πνπ νη επηρεηξήζεηο εθαξκόδνπλ ην λόκν είλαη γηαηί απηό εμππεξεηεί ηνπο ζηόρνπο ηνπο. Όπσο ην λα ηεξείο ην λόκν κπνξεί λα ζπκβάιιεη ζηελ επίηεπμε ησλ ζηόρσλ ηεο επηρείξεζεο, έηζη θαη λα παξαβαίλεηο ην λόκν κπνξεί λα ζπκβάιιεη ζηελ επίηεπμε ησλ ζηόρσλ ηεο επηρείξεζεο Μπνξεί λα παξαβαίλεη ε επηρείξεζε ηνπο λόκνπο όηαλ απηνί δελ εμππεξεηνύλ ηνπο ζηόρνπο ηεο;

16 Πξέπεη λα ηεξείηαη πάληα ν λόκνο; ν.θ. Μία επηρείξεζε «δηθαηνινγείηαη» (δει. θαίλεηαη ινγηθό) λα θαηαπαηά ην λόκν όηαλ ην όθεινο πνπ ζα απνθνκίζεη από απηό είλαη ζπγθξηηηθά κεγαιύηεξν από ην θόζηνο ηνπ λα ζπιιεθζεί λα παξαβαίλεη ην λόκν Άξα, ε παξάβαζε ηνπ λόκνπ κπνξεί λα είλαη πεγή θέξδνπο ή δεκηάο γηα ηελ επηρείξεζε, αλάινγα κε ηελ πηζαλόηεηα λα ζπιιεθζεί θαη ην κέγεζνο ηεο πνηλήο Πνιιέο θνξέο ην λα παξαβαίλεηο ην λόκν απνθέξεη κεγάια θέξδε Παξαδείγκαηα: λαξθσηηθά, δνπιεηέο ηνπ ππνθόζκνπ, θνξνδηαθπγή,

17 Πξέπεη λα ηεξείηαη πάληα ε εζηθή; ν.θ. Έλαο από ηνπο ιόγνπο πνπ νη επηρεηξήζεηο εθαξκόδνπλ ηελ εζηθή είλαη γηαηί απηό εμππεξεηεί ηνπο ζηόρνπο ηνπο («good ethics is good business», «ν πειάηεο έρεη πάληα δίθην»). Όπσο ην λα ΜΗΝ εθαξκόδεη ηελ εζηθή κπνξεί λα ζπκβάιιεη ζηελ επίηεπμε ησλ ζηόρσλ ηεο επηρείξεζεο, έηζη θαη λα ηεξείο ηελ εζηθή κπνξεί λα ζπκβάιιεη ζηελ επίηεπμε ησλ ζηόρσλ ηεο επηρείξεζεο (good ethics is good business) Μπνξεί λα παξαβαίλεη ε επηρείξεζε ηελ εζηθή όηαλ απηή δελ εμππεξεηεί ηνπο ζηόρνπο ηεο;

18 Πξέπεη πάληα λα ηεξείηαη ε εζηθή; ν.θ. Όπσο θαη κε ην λόκν, έηζη θαη κε ηελ εζηθή, ε κε-εθαξκνγή ηεο δίλεη ηε δπλαηόηεηα ζηελ επηρείξεζε λα δεκηνπξγήζεη θέξδε ή δεκηέο. Απηό εμαξηάηαη από ηελ πηζαλόηεηα λα γίλεη αληηιεπηόο θάπνηνο λα παξαβηάδεη ηηο εζηθέο αξρέο ηε ζεκαζία πνπ απνδίδνπλ νη ελδηαθεξόκελνη ζηελ εθαξκνγή απηώλ ησλ αξρώλ Μεξηθέο θνξέο ζηνηρεία όπσο ε θήκε, ε ηθαλνπνίεζε ηνπ πειάηε, ε εκπηζηνζύλε πξνο ηνπο ζπλεξγάηεο, αλ θαη δελ έρνπλ άκεζε ζρέζε κε ρξεκαηηθέο ξνέο, κπνξνύλ καθξνπξόζεζκα λα απνηειέζνπλ ζεκαληηθνύο παξάγνληεο επηρεηξεκαηηθήο επηηπρίαο

19 Είλαη ζεκαληηθόηεξνο ν λόκνο ή ε εζηθή; ν.θ. Σπκπέξαζκα Σόζν ε εθαξκνγή, όζν θαη ε θαηαπάηεζε ηνπ λόκνπ θαη ηεο εζηθήο εμαξηώληαη από ηα ζπγθεθξηκέλα νθέιε θαη ην θόζηνο πνπ ζπλδένληαη κε απηέο ηηο επηινγέο. Εθόζνλ ε ζπκκόξθσζε κε ην λόκν δελ επηθέξεη κεγαιύηεξα νθέιε, ν λόκνο δελ είλαη ζεκαληηθόηεξνο από ηελ εζηθή (ν λόκνο θαη ε εζηθή έρνπλ ηελ ίδηα ζεκαζία) ε πνιιέο πεξηπηώζεηο ε θαηαπάηεζε ηεο εζηθήο κπνξεί λα επηθέξεη κεγαιύηεξν θόζηνο (πρ. απώιεηα πειαηείαο, θήκεο), ή ε εθαξκνγή ηεο εζηθήο λα επηθέξεη κεγαιύηεξν όθεινο (πρ. θύξνο, εκπηζηνζύλε)

20 2 Η ππνρξέωζε λα εθαξκόζεηο ην λόκν ν.θ. Έζησ όηη ΔΕΝ ππάξρεη πεξίπησζε λα αληρλεπηεί ε παξάλνκε ζπκπεξηθνξά ηεο επηρείξεζεο Πξέπεη ε επηρείξεζε λα αθνινπζήζεη ην λόκν; Ελαιιαθηηθή 1: Όρη Εθαξκόδεηο ην λόκν γηαηί εμππεξεηεί ην ζθνπό ηεο επηρείξεζεο θαη ηίπνηα παξαπάλσ! Ελαιιαθηηθή 2: Ναη Γηαηί έρεηο ηελ ππνρξέσζε λα θάλεηο απηό πνπ ιέεη ν λόκνο Πξηλ απνδερηνύκε κηα ελαιιαθηηθή, πξέπεη λα ηηο εμεηάζνπκε θαη ηηο δύν

21 3α «Μελ εθαξκόδεηο ην λόκν αλ δελ πξόθεηηαη λα πηαζηείο» ν.θ. Ο λόκνο δελ ζεσξείηαη ππνρξεσηηθήο θύζεο δέζκεπζε γηα ηελ επηρείξεζε, αιιά εθαξκόδεηαη κόλν όηαλ ε επηρείξεζε δελ κπνξεί λα θάλεη αιιηώο. Επνκέλσο, ε εθαξκνγή ηνπ λόκνπ γίλεηαη πξναηξεηηθή, δειαδή όκνηα κε ηελ εθαξκνγή ηεο εζηθήο. ΆΡΑ, ν λόκνο δελ είλαη δηαθνξεηηθόο, επνκέλσο νύηε θαη ζεκαληηθόηεξνο από ηελ εζηθή

22 3β «Κάλε πάληνηε απηό πνπ ιέεη ν λόκνο» ν.θ. κε άιια ιόγηα, «θάλε απηό πνπ ιέεη ν λόκνο γηαηί ην ιέεη ν λόκνο». Γηα λα ηζρύζεη απηό ζα έπξεπε λα ππάξρεη έλαο άιινο πξσηαξρηθόο λόκνο πνπ λα ιέεη «θάλε απηό πνπ ιέεη ν λόκνο». Αλ δελ ππάξρεη ηέηνηνο λόκνο, ηόηε ην επηρείξεκα απηό ζηεξείηαη ινγηθήο βάζεο (δελ βαζίδεηαη ζε θάπνην επηρείξεκα) Αθόκε θαη αλ ππήξρε ηέηνηνο πξσηαξρηθόο λόκνο, δελ εμαζθαιίδεη όηη όινη ζα ηνλ ηεξνύλ. Αλ θάπνηνο είλαη απνθαζηζκέλνο λα θαηαπαηήζεη έλα (δεπηεξεύνληα) λόκν, ηόηε κάιινλ δελ ζα είρε πξόβιεκα λα θαηαπαηήζεη θαη απηόλ ηνλ πξσηεύνληα λόκν. Επνκέλσο ν ίδηνο ν λόκνο ΔΕΝ παξέρεη επαξθή εμήγεζε γηαηί ζα πξέπεη λα αθνινπζεί θαλείο ην λόκν

23 «Κάλε απηό πνπ ιέεη ν λόκνο γηαηί ην ιέεη ε εζηθή» ν.θ. Πξέπεη λα ηεξνύκε ην λόκν γηαηί απηή είλαη εζηθή καο ππνρξέσζε. Έλα δήηεκα (θηινζνθηθό θαη πξαγκαηηθό) είλαη αλ πξάγκαηη ε εζηθή ιέεη λα ηεξείηαη ν λόκνο Η εζηθή ιέεη λα ηεξείηαη ν λόκνο; Ή ε εζηθή ιέεη λα πξάηηεηο ην ζωζηό (αλεμάξηεηα αλ ην ιέεη ν λόκνο) ωζηόζν γεληθά είλαη ε εζηθή δελ ελαληηώλεηαη ζηνλ λόκν (άξα έκκεζα ιέεη λα ηεξνύληαη νη λόκνη)

24 Είλαη ζεκαληηθόηεξνο ν λόκνο ή ε εζηθή; ν.θ. Σπκπέξαζκα Οη λόκνη πξέπεη λα ηεξνύληαη επεηδή ην ιέεη ε εζηθή, επεηδή απηό είλαη εζηθά ζσζηό Οη λόκνη είλαη ζεκαληηθνί γηαηί ε εζηθή είλαη ζεκαληηθή Οη λόκνη ιακβάλνπλ ζεκαζία κέζα από ηε ζεκαζία πνπ έρεη ε εζηθή Η εζηθή πξνεγείηαη (από άπνςε ινγηθήο) ηνπ λόκνπ Ο λόκνο βαζίδεηαη ζηελ εζηθή Η εζηθή θαζηζηά ην λόκν ζεκαληηθό

25 Τζλος Ενότητας 25