ΜΗΝΙΑΙΟ ΔΕΛΤΙΟ ΙΟΥΝΙΟΣ

Transcript

1 ΜΗΝΙΑΙΟ ΔΕΛΤΙΟ ΙΟΥΝΙΟΣ

2 Το 2009 σε όλες τις εκδόσεις της θα απεικονίζεται λεπτομέρεια από το τραπεζογραμμάριο των 200 ευρώ. ΜΗΝΙΑΙΟ ΔΕΛΤΙΟ ΙΟΥΝΙΟΣ 2009

3 Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα, 2009 ιεύθυνση Kaiserstrasse Frankfurt am Main Germany Ταχυδροµική διεύθυνση Postfach Frankfurt am Main Germany Τηλέφωνο ικτυακός τόπος Φαξ Το ελτίο καταρτίστηκε µε ευθύνη της Eκτελεστικής Eπιτροπής της. Η µετάφραση και η έκδοση στην εθνική γλώσσα γίνεται από την αντίστοιχη εθνική κεντρική τράπεζα. Με επιφύλαξη παντός δικαιώµατος. Επιτρέπεται η φωτοαντιγραφή για εκπαιδευτικούς και µη εµπορικούς σκοπούς, εφόσον αναφέρεται η πηγή. Η τελευταία ηµεροµηνία για τα στατιστικά στοιχεία που περιλαµβάνονται στο παρόν τεύχος ήταν η 3η Ιουνίου ISSN Χ (έντυπη µορφή) ISSN (ηλεκτρονική µορφή)

4 Π Ε Ρ Ι Ε Χ Ο Μ Ε Ν Α ΕΙΣΑΓΩΓΙΚΟ ΣΗΜΕΙΩΜΑ 5 ΑΠΟΦΑΣΕΙΣ ΤΟΥ ΙΟΙΚΗΤΙΚΟΥ ΣΥΜΒΟΥΛΙΟΥ ΓΙΑ ΤΗ ΘΕΣΠΙΣΗ ΜΗ ΣΥΜΒΑΤΙΚΩΝ ΜΕΤΡΩΝ 9 ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΕΣ ΚΑΙ ΝΟΜΙΣΜΑΤΙΚΕΣ ΕΞΕΛΙΞΕΙΣ 13 Το εξωτερικό περιβάλλον της ζώνης του ευρώ 9 Νοµισµατικές και χρηµατοπιστωτικές εξελίξεις 18 Τιµές και κόστος 60 Η παραγωγή, η ζήτηση και η αγορά εργασίας 77 ηµοσιονοµικές εξελίξεις 90 Μακροοικονοµικές προβολές εµπειρογνωµόνων του Ευρωσυστήµατος για τη ζώνη του ευρώ 99 Οι συναλλαγµατικές ισοτιµίες και το ισοζύγιο πληρωµών Προβλέψεις άλλων οργανισµών Η κάµψη του εµπορίου της ζώνης του ευρώ 111 ΣΤΑΤΙΣΤΙΚΑ ΣΤΟΙΧΕΙΑ ΓΙΑ ΤΗ ΖΩΝΗ ΤΟΥ ΕΥΡΩ ΠΑΡΑΡΤΗΜΑΤΑ Χρονολόγιο µέτρων νοµισµατικής πολιτικής του Ευρωσυστήµατος 1 Το σύστηµα TARGET ( ιευρωπαϊκό αυτοµατοποιηµένο σύστηµα ταχείας µεταφοράς κεφαλαίων σε συνεχή χρόνο) V Εκδόσεις της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας από το και εξής VII Γλωσσάριο XΙΙΙ Σ1 Πλαίσια: 1 Πρόσφατες εξελίξεις όσον αφορά τις αγορές από ΝΧΙ χρεογράφων του τοµέα της γενικής κυβέρνησης της ζώνης του ευρώ 22 2 Συνθήκες ρευστότητας και πράξεις νοµισµατικής πολιτικής από τις 11 Φεβρουαρίου 2009 έως τις 12 Μαΐου Εξωτερική χρηµατοδότηση των µη χρηµατοπιστωτικών επιχειρήσεων στη ζώνη του ευρώ και τις ΗΠΑ 51 4 Πρόσφατες εξελίξεις σε επιλεγµένους δείκτες του βασικού πληθωρισµού στη ζώνη του ευρώ 61 5 Πρόσφατες εξελίξεις στην αγορά κατοικιών στη ζώνη του ευρώ 73 6 Προσαρµογές της αγοράς εργασίας κατά την τρέχουσα περίοδο επιβράδυνσης της οικονοµικής δραστηριότητας 86 7 Η έκθεση για τη γήρανση του πληθυσµού του 2009: επικαιροποιηµένες προβολές για τις κρατικές δαπάνες που σχετίζονται µε τη γήρανση του πληθυσµού 95 8 Τεχνικές υποθέσεις όσον αφορά τα επιτόκια, τις συναλλαγµατικές ισοτιµίες, τις τιµές των βασικών εµπορευµάτων και τις δηµοσιονοµικές πολιτικές 99 Ιούνιος

5 Σ Υ Ν Τ Ο Μ Ο Γ Ρ Α Φ I Ε Σ ΧΩΡΕΣ LU Λουξεµβούργο ΒΕ Βέλγιο HU Ουγγαρία BG Βουλγαρία ΜT Μάλτα CZ Τσεχία NL Ολλανδία DK ανία ΑT Αυστρία DE Γερµανία PL Πολωνία ΕE Εσθονία PT Πορτογαλία ΙE Ιρλανδία RΟ Ρουµανία GR Ελλάδα SI Σλοβενία ES Ισπανία SK Σλοβακία FR Γαλλία FI Φινλανδία ΙΤ Ιταλία SE Σουηδία CY Κύπρος UK Ηνωµένο Βασίλειο LV Λεττονία JP Ιαπωνία LT Λιθουανία US Ηνωµένες Πολιτείες AΛΛΕΣ ΣΥΝΤΟΜΟΓΡΑΦIΕΣ ΑΕΠ Ακαθάριστο Εγχώριο Προϊόν ΒΡΜ5 Εγχειρίδιο Ισοζυγίου Πληρωµών του ΝΤ (5η έκδοση) c.i.f κόστος, ασφάλεια, ναύλος στα σύνορα του εισαγωγέα ΝΤ ιεθνές Νοµισµατικό Ταµείο ΟΕ ιεθνής Οργάνωση Εργασίας ΤΚ είκτης Τιµών Καταναλωτή ΤΠ είκτης Τιµών Παραγωγού ΕΕ Ευρωπαϊκή Ένωση EθνKT εθνική κεντρική τράπεζα Ευρωπαϊκή Kεντρική Τράπεζα Εν ΤΚ Εναρµονισµένος είκτης Τιµών Καταναλωτή ENI Eυρωπαϊκό Nοµισµατικό Ίδρυµα ΕΣΚΤ Ευρωπαϊκό Σύστηµα Κεντρικών Τραπεζών ΕΣΛ 95 Ευρωπαϊκό Σύστηµα Λογαριασµών 1995 EUR ευρώ f.o.b. ελεύθερο στα σύνορα του εξαγωγέα HWWI Ίδρυµα ιεθνών Οικονοµικών του Αµβούργου ΙΠ ισοζύγιο πληρωµών ΚΕαΜΠΜ Κόστος Εργασίας ανά Μονάδα Προϊόντος στη Μεταποίηση ΚΕαΜΠΣΟ Κόστος Εργασίας ανά Μονάδα Προϊόντος στο της Οικονοµίας ΝΧΙ Νοµισµατικά Χρηµατοπιστωτικά Ιδρύµατα ΠΚ πιστοποιητικά καταθέσεων ΟΝΕ Οικονοµική και Νοµισµατική Ένωση ΟΟΣΑ Οργανισµός Οικονοµικής Συνεργασίας & Ανάπτυξης ΣΣΙ Σταθµισµένη Συναλλαγµατική Ισοτιµία ΣΤΟ (αναθ. 1) Στατιστική ταξινόµηση οικονοµικών δραστηριοτήτων στην Ευρωπαϊκή Κοινότητα (αναθεώρηση 1) Τ Τράπεζα ιεθνών ιακανονισµών TT Ε (αναθ. 4) Τυποποιηµένη Ταξινόµηση ιεθνούς Εµπορίου (αναθεώρηση 4) Σύµφωνα µε την πρακτική της Κοινότητας, οι χώρες της ΕΕ αναφέρονται στο παρόν ελτίο µε την αλφαβητική σειρά του ονόµατός τους στην αντίστοιχη εθνική γλώσσα. 4 Ιούνιος 2009

6 Ε Ι Σ Α Γ Ω Γ Ι Κ Ο Σ Η Μ Ε Ι Ω Μ Α Κατά τη συνεδρίαση της 4ης Ιουνίου 2009, το ιοικητικό Συµβούλιο αποφάσισε, βάσει της τακτικής οικονοµικής και νοµισµατικής ανάλυσης που διενεργεί, να διατηρήσει αµετάβλητα τα βασικά επιτόκια της. Τα σηµερινά επίπεδα επιτοκίων κρίνονται ενδεδειγµένα, λαµβανοµένων υπόψη των αποφάσεων που έλαβε το ιοικητικό Συµβούλιο στις αρχές Μαΐου, όπως τα µέτρα αυξηµένης στήριξης της προσφοράς πιστώσεων, καθώς και όλων των πληροφοριών και των αναλύσεων που έχουν έκτοτε καταστεί διαθέσιµες. Το ιοικητικό Συµβούλιο επανέλαβε την προσδοκία του ότι οι εξελίξεις των τιµών στον ορίζοντα που ενδιαφέρει τη νοµισµατική πολιτική θα παραµείνουν συγκρατηµένες, λόγω της σηµαντικής εξασθένησης της οικονοµικής δραστηριότητας στη ζώνη του ευρώ και παγκοσµίως. Πρόσφατες πληροφορίες ερευνών υποδεικνύουν ότι, µετά από δύο τρίµηνα ιδιαίτερα αρνητικών ρυθµών ανάπτυξης, η οικονο- µική δραστηριότητα αναµένεται να επιβραδυνθεί µε πολύ λιγότερο αρνητικούς ρυθµούς κατά το υπόλοιπο του Μετά από µια περίοδο σταθεροποίησης, αναµένονται θετικοί τριµηνιαίοι ρυθµοί ανάπτυξης περί τα µέσα του Στην εκτίµηση αυτή συνυπολογίζονται οι εµφανιζόµενες µε χρονική υστέρηση δυσµενείς επιδράσεις, όπως η περαιτέρω επιδείνωση των συνθηκών στις αγορές εργασίας, οι οποίες είναι πιθανό να εκδηλωθούν τους προσεχείς µήνες. Ταυτόχρονα, οι διαθέσιµοι δείκτες των προσδοκιών για τον πληθωρισµό σε µεσοµακροπρόθεσµη βάση εξακολουθούν να είναι σταθεροποιηµένοι σε επίπεδα συµβατά µε την επιδίωξη του ιοικητικού Συµβουλίου να διατηρεί τους ρυθµούς πληθωρισµού κάτω αλλά πλησίον του 2% µεσοπρόθεσµα. Το αποτέλεσµα της νοµισµατικής ανάλυσης στηρίζει την εκτίµηση ότι οι πληθωριστικές πιέσεις είναι υποτονικές, καθώς η νοµισµατική και η πιστωτική επέκταση έχουν επιβραδυνθεί περαιτέρω σε ετήσια βάση. Στο πλαίσιο αυτών των εξελίξεων, το ιοικητικό Συµβούλιο αναµένει διατήρηση της σταθερότητας των τιµών µεσοπρόθεσµα, γεγονός που θα στηρίξει την αγοραστική δύναµη των νοικοκυριών της ζώνης του ευρώ. Όσον αφορά την οικονοµική ανάλυση, η οικονοµική δραστηριότητα, αντανακλώντας την επίδραση της αναταραχής στις χρηµατοπιστωτικές αγορές και ιδίως την απότοµη πτώση της ζήτησης και του εµπορίου σε παγκόσµιο επίπεδο, υποχώρησε σηµαντικά το πρώτο τρίµηνο του Σύµφωνα µε την πρώτη εκτίµηση της Eurostat, η οικονοµική δραστηριότητα στη ζώνη του ευρώ συρρικνώθηκε κατά 2,5% σε τριµηνιαία βάση, αφού είχε επιβραδυνθεί κατά 1,8% το τέταρτο τρίµηνο του. Το γεγονός αυτό θα ασκήσει σηµαντική αρνητική επίδραση στο µέσο ρυθµό ανάπτυξης το Ωστόσο, πιο πρόσφατα, στοιχεία ερευνών δείχνουν ότι υπήρξαν βελτιώσεις, αν και σε πολύ χαµηλά επίπεδα. Σύµφωνα µε τα εν λόγω στοιχεία, η οικονοµική δραστηριότητα, αφού υπήρξε εξαιρετικά υποτονική το πρώτο τρίµηνο, αναµένεται να επιβραδυνθεί µε πολύ λιγότερο αρνητικούς ρυθ- µούς κατά το υπόλοιπο του τρέχοντος έτους. Μετά από µια περίοδο σταθεροποίησης, ανα- µένονται θετικοί τριµηνιαίοι ρυθµοί ανάπτυξης περί τα µέσα του Αυτή η εκτίµηση συµβαδίζει σε γενικές γραµµές µε τις µακροοικονοµικές προβολές των εµπειρογνωµόνων του Ευρωσυστήµατος για τη ζώνη του ευρώ του Ιουνίου 2009, σύµφωνα µε τις οποίες ο ετήσιος ρυθµός αύξησης του πραγµατικού ΑΕΠ θα κυµανθεί µεταξύ -5,1% και -4,1% το 2009 και µεταξύ -1,0% και 0,4% το Σε σύγκριση µε τις µακροοικονοµικές προβολές των εµπειρογνωµόνων της του Μαρτίου 2009, τα διαστήµατα έχουν αναθεωρηθεί προς τα κάτω, ιδίως για το Αυτή η αναθεώρηση προς τα κάτω οφείλεται σε µεγάλο βαθµό στη σηµαντική µεταφερόµενη επιβάρυνση από το προηγούµενο έτος και στα ιδιαίτερα υποτονικά αποτελέσµατα για το πρώτο τρίµηνο του Η σταδιακή ανάκαµψη που προβλέπεται για το επόµενο έτος, µε επάνοδο σε θετικούς ρυθµούς ανάπτυξης περί τα µέσα του 2010, αντανακλά τις επιδράσεις των σηµαντικών µακροοικονοµικών µέτρων τόνωσης της οικονοµίας που βρίσκονται σε εξέλιξη, καθώς και των µέτρων που έχουν ληφθεί µέχρι στιγµής µε σκοπό την αποκατάσταση της λειτουργίας του χρηµατοπιστωτικού συστήµατος εντός και εκτός της ζώνης του ευρώ. Οι προβλέψεις διεθνών οργανισµών συµβαδίζουν σε γενικές γραµµές µε τις προβολές των εµπειρογνωµόνων του Ευρωσυστήµατος του Ιου- Ιούνιος

7 νίου 2009, λαµβανοµένων υπόψη των αποτελεσµάτων του πρώτου τριµήνου. Κατά την άποψη του ιοικητικού Συµβουλίου, οι κίνδυνοι για τις οικονοµικές προοπτικές είναι ισορροπηµένοι. Όσον αφορά τις θετικές εξελίξεις, είναι πιθανό να υπάρξουν εντονότερες από τις αναµενόµενες επιδράσεις οι οποίες απορρέουν από τα εκτεταµένα µακροοικονοµικά µέτρα τόνωσης της οικονοµίας που βρίσκονται σε εξέλιξη και από άλλα µέτρα πολιτικής που έχουν ληφθεί. Επίσης, η εµπιστοσύνη ενδέχεται να βελτιωθεί ταχύτερα απ' ό,τι αναµένεται επί του παρόντος. Από την άλλη πλευρά, εξακολουθούν να υπάρχουν ανησυχίες οι οποίες σχετίζονται µε τους ακόλουθους πιθανούς παράγοντες: τον ισχυρότερο αντίκτυπο της χρηµατοπιστωτικής αναταραχής στην πραγµατική οικονοµία, τις δυσµενέστερες εξελίξεις στις αγορές εργασίας, την κλιµάκωση των πιέσεων προστατευτισµού και, τέλος, τις αρνητικές εξελίξεις στην παγκόσµια οικονοµία ως αποτέλεσµα της µη οµαλής διόρθωσης των παγκόσµιων ανισορροπιών. Σε ό,τι αφορά την εξέλιξη των τιµών, σύµφωνα µε την προκαταρκτική εκτίµηση της Eurostat, ο ετήσιος πληθωρισµός (βάσει του Εν ΤΚ) ήταν 0,0% το Μάιο, έναντι 0,6% τον Απρίλιο. Η περαιτέρω υποχώρηση των ρυθµών πληθωρισµού ήταν πλήρως αναµενόµενη και αντανακλά κυρίως τις επιδράσεις της βάσης σύγκρισης που απορρέουν από τις έντονες διακυµάνσεις των παγκόσµιων τιµών των βασικών εµπορευµάτων το τελευταίο δωδεκάµηνο. Σε ό,τι αφορά τις µελλοντικές εξελίξεις, λόγω αυτών των επιδράσεων της βάσης σύγκρισης, οι ετήσιοι ρυθµοί πληθωρισµού αναµένεται, σύµφωνα µε τις προβολές, να υποχωρήσουν περαιτέρω και να διατηρηθούν προσωρινά σε αρνητικά επίπεδα κατά τους προσεχείς µήνες, προτού γίνουν και πάλι θετικοί περί τα τέλη του Τέτοιες βραχυπρόθεσµες κινήσεις, ωστόσο, δεν είναι σηµαντικές από τη σκοπιά της νοµισµατικής πολιτικής. Σε πιο µεσοπρόθεσµο ορίζοντα, η εξέλιξη των τιµών και του κόστους αναµένεται να παραµείνει υποτονική ως συνέπεια της συνεχιζόµενης συγκρατηµένης ζήτησης στη ζώνη του ευρώ και σε άλλες οικονοµίες. Αυτές οι προοπτικές συµβαδίζουν µε τις προβολές των εµπειρογνωµόνων του Ευρωσυστή- µατος για τον πληθωρισµό της ζώνης του ευρώ του Ιουνίου 2009, σύµφωνα µε τις οποίες ο ετήσιος πληθωρισµός (βάσει του Εν ΤΚ) θα κυµανθεί µεταξύ 0,1% και 0,5% το Οι προβολές έχουν αναθεωρηθεί ελαφρώς προς τα κάτω σε σχέση µε τις προηγούµενες προβολές των εµπειρογνωµόνων της του Μαρτίου Για το 2010, οι εµπειρογνώµονες του Ευρωσυστήµατος αναµένουν, σύµφωνα µε τις προβολές, ότι ο ετήσιος πληθωρισµός (βάσει του Εν ΤΚ) θα κυµανθεί µεταξύ 0,6% και 1,4%, παραµένοντας σε γενικές γραµµές αµετάβλητος σε σύγκριση µε τις προβολές των εµπειρογνωµόνων της του Μαρτίου Παρόµοια είναι η εικόνα που διαµορφώνεται από τις διαθέσιµες προβλέψεις διεθνών οργανισµών. Υπό αυτές τις συνθήκες, είναι και πάλι σηµαντικό να υπογραµµιστεί ότι οι δείκτες των προσδοκιών για τον πληθωρισµό σε µεσοµακροπρόθεσµη βάση εξακολουθούν να είναι σταθεροποιηµένοι σε επίπεδα συµβατά µε την επιδίωξη του ιοικητικού Συµβουλίου να διατηρεί τους ρυθµούς πληθωρισµού κάτω αλλά πλησίον του 2% µεσοπρόθεσµα. Οι κίνδυνοι που περιβάλλουν αυτές τις προβολές είναι σε γενικές γραµµές ισορροπηµένοι. Όσον αφορά τους καθοδικούς κινδύνους, σχετίζονται κυρίως µε τις προοπτικές για την οικονοµική δραστηριότητα, ενώ όσον αφορά τους ανοδικούς κινδύνους, σχετίζονται µε τις υψηλότερες από τις αναµενόµενες τιµές των βασικών εµπορευµάτων. Επιπλέον, οι αυξήσεις των έµµεσων φόρων και των διοικητικά καθοριζό- µενων τιµών ενδέχεται να είναι εντονότερες από τις αναµενόµενες, λόγω της ανάγκης για δηµοσιονοµική εξυγίανση κατά τα προσεχή έτη. Όσον αφορά τη νοµισµατική ανάλυση, τα πιο πρόσφατα στοιχεία επιβεβαιώνουν τη συνεχιζόµενη επιβράδυνση του υποκείµενου ρυθµού νοµισµατικής επέκτασης και, ως εκ τούτου, στηρίζουν την εκτίµηση ότι οι πληθωριστικές πιέσεις είναι υποτονικές. Τον Απρίλιο, ο ετήσιος ρυθµός αύξησης του M3 υποχώρησε περαιτέρω στο 4,9% και των δανείων προς τον ιδιωτικό τοµέα 6 Ιούνιος 2009

8 ΕΙΣΑΓΩΓΙΚΟ ΣΗΜΕΙΩΜΑ στο 2,4%. Ωστόσο, ιδίως όσον αφορά την αύξηση του M3, η υποχώρηση των ετήσιων ρυθ- µών αύξησης ήταν βραδύτερη σε σχέση µε τους προηγούµενους µήνες, αντανακλώντας την έντονη αύξηση των νοµισµατικών µεγεθών τον Απρίλιο. Οι πιο πρόσφατες εξελίξεις των συνιστωσών του M3 εξακολουθούν να αντανακλούν σε µεγάλο βαθµό τον αντίκτυπο των προηγούµενων µειώσεων των βασικών επιτοκίων της, οι οποίες οδήγησαν σε µείωση τόσο των επιπέδων των διαφόρων επιτοκίων καταθέσεων όσο και των µεταξύ τους διαφορών. Το γεγονός αυτό συνεπάγεται, για παράδειγµα, χαµηλότερο κόστος ευκαιρίας για τη µετακίνηση κεφαλαίων σε καταθέσεις διάρκειας µίας ηµέρας µε υψηλό βαθµό ρευστότητας από τους συµµετέχοντες της αγοράς και εξηγεί την ενίσχυση του ετήσιου ρυθ- µού ανόδου του M1 ο οποίος ανήλθε σε 8,4% τον Απρίλιο. Ταυτόχρονα, οι µειωµένες αποδόσεις των λοιπών βραχυπρόθεσµων καταθέσεων και εµπορεύσιµων χρηµατοδοτικών µέσων συνεχίζουν να ενθαρρύνουν την κατανοµή κεφαλαίων σε χρηµατοδοτικά µέσα εκτός του M3. Το υπόλοιπο των δανείων των ΝΧΙ προς τον ιδιωτικό τοµέα σηµείωσε ελαφρά περαιτέρω συρρίκνωση τον Απρίλιο. Αυτή η εξέλιξη οφείλεται και πάλι κυρίως στην αρνητική ροή βραχυπρόθεσµων χορηγήσεων προς τις µη χρηµατοπιστωτικές επιχειρήσεις, η οποία αντανακλά εν µέρει τη µικρότερη ανάγκη για κεφάλαιο κίνησης εν όψει της απότοµης επιδείνωσης της οικονοµικής δραστηριότητας και των επιχειρη- µατικών προοπτικών κατά τους πρώτους µήνες του έτους, καθώς και την αυξηµένη χρησιµοποίηση αποθεµάτων ρευστότητας για τη χρηµατοδότηση αυτού του κεφαλαίου κίνησης. Αντιθέτως, η ροή των πιο µακροπρόθεσµων χορηγήσεων προς τις µη χρηµατοπιστωτικές επιχειρήσεις παρέµεινε θετική. Οι προηγούµενες µειώσεις των βασικών επιτοκίων της συνέχισαν να µετακυλίονται στα επιτόκια χορηγήσεων τόσο προς τις µη χρηµατοπιστωτικές επιχειρήσεις όσο και προς τα νοικοκυριά. Η επακόλουθη βελτίωση των συνθηκών χρηµατοδότησης ανα- µένεται να στηρίξει την οικονοµική δραστηριότητα στο προσεχές µέλλον. Ωστόσο, δεδοµένων των προκλήσεων που διαφαίνονται στον ορίζοντα, οι τράπεζες θα πρέπει να λάβουν τα ενδεδειγµένα µέτρα ώστε να ενισχύσουν περαιτέρω την κεφαλαιακή τους βάση και, όπου απαιτείται, να αξιοποιήσουν πλήρως τα κυβερνητικά µέτρα στήριξης του χρηµατοπιστωτικού τοµέα, ιδίως όσον αφορά την ανακεφαλαιοποίηση. Προς ανακεφαλαίωση, τα σηµερινά επίπεδα των βασικών επιτοκίων της κρίνονται ενδεδειγµένα, λαµβανοµένων υπόψη των αποφάσεων που έλαβε το ιοικητικό Συµβούλιο στις αρχές Μαΐου, όπως τα µέτρα αυξηµένης στήριξης της προσφοράς πιστώσεων, καθώς και όλων των πληροφοριών και των αναλύσεων που έχουν έκτοτε καταστεί διαθέσιµες. Το ιοικητικό Συµβούλιο επανέλαβε την προσδοκία του ότι οι εξελίξεις των τιµών στον ορίζοντα που ενδιαφέρει τη νοµισµατική πολιτική θα παρα- µείνουν συγκρατηµένες, λόγω της σηµαντικής εξασθένησης της οικονοµικής δραστηριότητας στη ζώνη του ευρώ και παγκοσµίως. Πρόσφατες πληροφορίες ερευνών υποδεικνύουν ότι, µετά από δύο τρίµηνα ιδιαίτερα αρνητικών ρυθµών ανάπτυξης, η οικονοµική δραστηριότητα ανα- µένεται να επιβραδυνθεί µε πολύ λιγότερο αρνητικούς ρυθµούς κατά το υπόλοιπο του έτους. Μετά από µια περίοδο σταθεροποίησης, αναµένονται θετικοί τριµηνιαίοι ρυθµοί ανάπτυξης περί τα µέσα του Στην εκτίµηση αυτή συνυπολογίζονται οι εµφανιζόµενες µε χρονική υστέρηση δυσµενείς επιδράσεις, όπως η περαιτέρω επιδείνωση των συνθηκών στις αγορές εργασίας, οι οποίες είναι πιθανό να εκδηλωθούν τους προσεχείς µήνες. Ταυτόχρονα, οι διαθέσιµοι δείκτες των προσδοκιών για τον πληθωρισµό σε µεσοµακροπρόθεσµη βάση εξακολουθούν να είναι σταθεροποιηµένοι σε επίπεδα συµβατά µε την επιδίωξη του ιοικητικού Συµβουλίου να διατηρεί τους ρυθµούς πληθωρισµού κάτω αλλά πλησίον του 2% µεσοπρόθεσµα. Η διασταύρωση µε το αποτέλεσµα της νοµισµατικής ανάλυσης στηρίζει την εκτί- µηση ότι οι πληθωριστικές πιέσεις είναι υποτονικές, καθώς η νοµισµατική και η πιστωτική επέκταση έχουν επιβραδυνθεί περαιτέρω σε ετήσια βάση. Στο πλαίσιο αυτών των εξελίξεων, το ιοικητικό Συµβούλιο αναµένει διατήρηση της σταθερότητας των τιµών µεσοπρόθεσµα, γεγο- Ιούνιος

9 νός που θα στηρίξει την αγοραστική δύναµη των νοικοκυριών της ζώνης του ευρώ. Καθώς η µετάδοση της νοµισµατικής πολιτικής συντελείται µε χρονική υστέρηση, οι ενέργειες νοµισµατικής πολιτικής του ιοικητικού Συµβουλίου θα µετακυλιστούν σταδιακά πλήρως σε όλους τους τοµείς της οικονοµίας. Ως εκ τούτου, µε όλα τα µέτρα που έχουν ληφθεί, η νοµισµατική πολιτική θα παρέχει συνεχή στήριξη στα νοικοκυριά και τις επιχειρήσεις. Μόλις το µακροοικονοµικό περιβάλλον βελτιωθεί, το ιοικητικό Συµβούλιο θα διασφαλίσει ότι τα µέτρα που έχουν ληφθεί θα µπορέσουν να αναστραφούν γρήγορα και η παρεχόµενη ρευστότητα να απορροφηθεί. Έτσι, θα είναι δυνατή η έγκαιρη και αποτελεσµατική αντιµετώπιση κάθε απειλής κατά της σταθερότητας των τιµών µεσο- µακροπρόθεσµα. Το ιοικητικό Συµβούλιο θα συνεχίσει να διασφαλίζει τη σταθεροποίηση των µεσοπρόθεσµων προσδοκιών για τον πληθωρισµό. Αυτή η σταθεροποίηση είναι απαραίτητη για τη στήριξη της διαρκούς ανάπτυξης και της απασχόλησης και συµβάλλει στη χρηµατοπιστωτική σταθερότητα. Συνεπώς, το ιοικητικό Συµβούλιο θα συνεχίσει να παρακολουθεί πολύ στενά όλες τις εξελίξεις στο προσεχές µέλλον. Όσον αφορά τις δηµοσιονοµικές πολιτικές, οι πιο πρόσφατες προβολές της Ευρωπαϊκής Επιτροπής καταδεικνύουν απότοµη αύξηση των λόγων του ελλείµµατος και του χρέους της γενικής κυβέρνησης στη ζώνη του ευρώ το Ο λόγος του ελλείµµατος προβλέπεται να αυξηθεί από 1,9% του ΑΕΠ το σε 5,3% το 2009 και σε 6,5% το 2010, ενώ ο λόγος του χρέους θα υπερβεί το 80% του ΑΕΠ το Η µεγάλη πλειονότητα των χωρών της ζώνης του ευρώ ανα- µένεται ότι το 2009 και το 2010 θα υπερβεί την τιµή αναφοράς για το έλλειµµα, δηλ. 3% του ΑΕΠ. Προκειµένου να εξασφαλιστεί η εµπιστοσύνη στη βιωσιµότητα των δηµόσιων οικονοµικών, θα χρειαστεί να καταβληθεί µια φιλόδοξη και αξιόπιστη προσπάθεια προσαρµογής µε σκοπό την όσο το δυνατό συντοµότερη επάνοδο σε υγιείς δηµοσιονοµικές θέσεις, η οποία θα στηρίζεται από την πλήρη εφαρµογή των διατάξεων του Συµφώνου Σταθερότητας και Ανάπτυξης. Η ταχεία επίτευξη υγιών δηµοσιονοµικών θέσεων θα είναι απαραίτητη, προκειµένου να επιτρέψει στις χώρες να αντιµετωπίσουν την πρόσθετη δηµοσιονοµική επιβάρυνση που συνεπάγεται η γήρανση του πληθυσµού, καθώς και τους κινδύνους που απορρέουν από τις εγγυήσεις που παρείχαν οι κυβερνήσεις για τη σταθεροποίηση των χρηµατοπιστωτικών τοµέων. Στον τοµέα των διαρθρωτικών πολιτικών, υπάρχουν σοβαρά επιχειρήµατα υπέρ του να καταβληθούν περαιτέρω προσπάθειες για τη στήριξη της δυνητικής ανάπτυξης στη ζώνη του ευρώ. Είναι καίριας σηµασίας να δίνεται πλέον έµφαση στην ενίσχυση της προσαρµοστικότητας και της ευελιξίας της οικονοµίας της ζώνης του ευρώ σύµφωνα µε την αρχή της ανοικτής οικονοµίας της αγοράς. Από αυτή την άποψη, η τρέχουσα κατάσταση µπορεί να θεωρηθεί ότι διαδραµατίζει καταλυτικό ρόλο στην επίσπευση της εφαρµογής των απαραίτητων εγχώριων µεταρρυθµίσεων, ιδίως µεταρρυθµίσεων στις αγορές εργασίας µε σκοπό να διευκολυνθεί η σύναψη κατάλληλων µισθολογικών συµφωνιών και η επαγγελµατική και γεωγραφική κινητικότητα των εργαζοµένων, καθώς και µεταρρυθµίσεων στις αγορές προϊόντων για την ενίσχυση του ανταγωνισµού και την επιτάχυνση των διαδικασιών αναδιάρθρωσης και του ρυθµού ανόδου της παραγωγικότητας. Ταυτόχρονα, απαιτείται η έγκαιρη σταδιακή άρση πολλών εκ των µέτρων πολιτικής που ελήφθησαν τους τελευταίους µήνες µε σκοπό τη στήριξη συγκεκριµένων τµη- µάτων της οικονοµίας. 8 Ιούνιος 2009

10 Α Π Ο Φ Α Σ Ε Ι Σ Τ Ο Υ Ι Ο Ι Κ Η Τ Ι Κ Ο Υ Σ Υ Μ Β Ο Υ Λ Ι Ο Υ Γ Ι Α Τ Η Θ Ε Σ Π Ι Σ Η Μ Η Σ Υ Μ Β Α Τ Ι Κ Ω Ν Μ Ε Τ Ρ Ω Ν Στις 7 Μαΐου 2009 το ιοικητικό Συµβούλιο της αποφάσισε να µειώσει περαιτέρω το επιτόκιο των πράξεων κύριας αναχρηµατοδότησης και το επιτόκιο της διευκόλυνσης οριακής χρη- µατοδότησης σε 1,00% και 1,75% αντίστοιχα. Το επιτόκιο της διευκόλυνσης αποδοχής καταθέσεων παρέµεινε αµετάβλητο στο 0,25%. Αυτό σηµαίνει ότι από τον Οκτώβριο του το επιτόκιο των πράξεων κύριας αναχρηµατοδότησης µειώθηκε συνολικά κατά 325 µονάδες βάσης. Στις 4 Ιουνίου 2009 το ιοικητικό Συµβούλιο της αποφάσισε ότι τα βασικά επιτόκια της θα παραµείνουν αµετάβλητα. Πέραν της µείωσης των επιτοκίων, στις 7 Μαΐου το ιοικητικό Συµβούλιο αποφάσισε επίσης να προχωρήσει στη λήψη µέτρων αυξηµένης στήριξης της προσφοράς πιστώσεων, σύµφωνα µε τις πράξεις που διενεργήθηκαν από τον Οκτώβριο του και µετά, και σε αναγνώριση του πρωτεύοντος ρόλου του τραπεζικού συστήµατος στη χρηµατοδότηση της οικονοµίας της ζώνης του ευρώ, το Ευρωσύστηµα θα διενεργήσει πιο µακροπρόθεσµες πράξεις αναχρηµατοδότησης µε σκοπό την παροχή ρευστότητας µε διάρκεια 12 µηνών µέσω διαδικασιών δηµοπρασίας σταθερού επιτοκίου µε κατανοµή ολόκληρου του ποσού. Επιπλέον, το ιοικητικό Συµβούλιο αποφάσισε ότι η Ευρωπαϊκή Τράπεζα Επενδύσεων (ΕΤΕπ) γίνεται αποδεκτός αντισυµβαλλόµενος όσον αφορά τις πράξεις νοµισµατικής πολιτικής του Ευρωσυστήµατος µε ισχύ από 8 Ιουλίου και υπό τους όρους που ισχύουν για όλους τους υπόλοιπους αντισυµβαλλοµένους. Τέλος, το ιοικητικό Συµβούλιο αποφάσισε κατ' αρχήν ότι το Ευρωσύστηµα θα συµµετέχει σε ένα πρόγραµµα αγοράς καλυµµένων οµολογιών σε ευρώ που έχουν εκδοθεί στη ζώνη του ευρώ. Περισσότερες λεπτοµέρειες για το συγκεκριµένο µέτρο ανακοινώθηκαν µετά τη συνεδρίαση της 4ης Ιουνίου. ΜΗ ΣΥΜΒΑΤΙΚΑ ΜΕΤΡΑ ΠΟΥ ΘΕΣΠΙΣΤΗΚΑΝ ΜΕΤΑΞΥ ΟΚΤΩΒΡΙΟΥ ΚΑΙ ΜΑΪΟΥ 2009 Μετά από την όξυνση της χρηµατοπιστωτικής κρίσης το Σεπτέµβριο του και στο πλαίσιο της ταχείας υποχώρησης των πληθωριστικών πιέσεων, η θέσπισε µέτρα νοµισµατικής πολιτικής και διαχείρισης της ρευστότητας που είναι πρωτοφανή από πλευράς χαρακτηριστικών, πεδίου εφαρµογής και έκτασης. Κατά την έναρξη της χρηµατοπιστωτικής κρίσης, η έλαβε αποφασιστικά µέτρα για τη ρευστότητα, µε σκοπό να προστατευθεί η ροή των πιστώσεων προς την οικονοµία της ζώνης του ευρώ και να διασφαλιστεί ότι οι αποφάσεις του ιοικητικού Συµβουλίου που αφορούν την κατεύθυνση της νοµισµατικής πολιτικής θα αντανακλώνται στις συνθήκες της αγοράς πιστώσεων. Στο πλαίσιο αυτό, µεγάλης σηµασίας ήταν η απόφαση του ιοικητικού Συµβουλίου τον Οκτώβριο του να αυξήσει τη συχνότητα και το ύψος των πιο µακροπρόθεσµων πράξεων αναχρηµατοδότησης (µε διάρκεια έως έξι µηνών) και να επεκτείνει την εφαρµογή της διαδικασίας δηµοπρασίας σταθερού επιτοκίου µε κατανοµή ολόκληρου του ποσού σε όλες τις πράξεις παροχής ρευστότητας. Επιπροσθέτως, η παρείχε ρευστότητα σε δολάρια ΗΠΑ και φράγκα Ελβετίας µέσω πράξεων ανταλλαγής νοµισµάτων. εδοµένου ότι οι εν λόγω µεταβολές στο λειτουργικό πλαίσιο της είναι σηµαντικές, µπορούν να χαρακτηριστούν ως µη συµβατικές. Συνολικά, τα εν λόγω µη συµβατικά µέτρα φαίνεται να διαδραµάτισαν ζωτικό ρόλο στην εξουδετέρωση του κινδύνου που χαρακτηρίζει την άντληση κεφαλαίων εκ µέρους των τραπεζών και στη στήριξη της οικονοµίας µέσω της τραπεζικής χρηµατοδότησης. Ως εκ τούτου, τους τελευταίους µήνες καταγράφηκε µεγάλη πτώση των επιτοκίων της αγοράς χρήµατος για τοποθετήσεις πέραν της µίας ηµέρας και των επιτοκίων των δανείων µε ταχύτερο ρυθµό από ό,τι τα βασικά επιτόκια πολιτικής. Κατά συνέπεια, οι αποφάσεις της για τη νοµισµατική πολιτική και τα µέτρα που έλαβε για τη ρευστότητα ήταν αποτελεσµατικά και απέτρεψαν µια δραµατική συρρίκνωση του όγκου των πιστώσεων. ΠΕΡΑΙΤΕΡΩ ΕΝΙΣΧΥΣΗ ΤΩΝ ΜΗ ΣΥΜΒΑΤΙΚΩΝ ΜΕΤΡΩΝ Στη συνεδρίαση της 7ης Μαΐου το ιοικητικό Συµβούλιο αποφάσισε να ενισχύσει περαιτέρω τα µη συµβατικά µέτρα. Ιούνιος

11 Πρώτον, η θα διενεργεί µε τριµηνιαία συχνότητα πιο µακροπρόθεσµες πράξεις αναχρηµατοδότησης για την παροχή ρευστότητας διάρκειας 12 µηνών. Το µέτρο αυτό σχεδιάστηκε να βελτιώσει τη ρευστότητα των τραπεζών µε πολύ ευνοϊκούς όρους και να προωθήσει περαιτέρω τη µείωση των διαφορών των προθεσµιακών επιτοκίων της αγοράς χρήµατος, ενθαρρύνοντας συγχρόνως τις τράπεζες να διατηρήσουν και να διευρύνουν τις χορηγήσεις προς τους πελάτες τους οι οποίες αποτελούν βασική συνιστώσα του χρηµατοπιστωτικού συστήµατος της ζώνης του ευρώ. Το εν λόγω µέτρο συµβαδίζει πλήρως µε τα µέτρα που ελήφθησαν από τον Οκτώβριο του και εξής, καθώς και αυτό λειτουργεί µέσω των τραπεζών. Οι νέες πράξεις θα διενεργηθούν µέσω διαδικασιών δηµοπρασίας σταθερού επιτοκίου και µε κατανοµή ολόκληρου του ποσού. Το επιτόκιο της πρώτης από αυτές τις πράξεις, το οποίο θα ανακοινωθεί στις 23 Ιουνίου 2009, θα είναι ίσο µε το επιτόκιο των πράξεων κύριας αναχρηµατοδότησης για την ίδια περίοδο. Σε επόµενες πράξεις πιο µακροπρόθεσµης αναχρηµατοδότησης, το επιτόκιο που θα ισχύει ενδεχοµένως θα περιλαµβάνει µια διαφορά από το επιτόκιο των πράξεων κύριας αναχρηµατοδότησης, ανάλογα µε τις κρατούσες συνθήκες. Σε συνδυασµό µε τις υφιστάµενες πράξεις πιο µακροπρόθεσµης αναχρηµατοδότησης, η παροχή χρηµατοδότησης, που είναι κατ' αρχήν απεριόριστη, θα πρέπει να συµβάλλει στη διατήρηση των 12µηνων επιτοκίων της αγοράς χρή- µατος σε χαµηλά επίπεδα. εύτερον, το Ευρωσύστηµα θα αγοράζει καλυµµένες οµολογίες σε ευρώ που έχουν εκδοθεί στη ζώνη του ευρώ. Το µέτρο αυτό αποσκοπεί να ενισχύσει τη ρευστότητα των αγορών ιδιωτικών χρεογράφων και να ενθαρρύνει µια περαιτέρω χαλάρωση των πιστωτικών συνθηκών δεδοµένου ότι η διαδικασία αποµόχλευσης του τραπεζικού τοµέα, που επιταχύνθηκε πρόσφατα, είναι πιθανό να συνεχιστεί για κάποιο διάστηµα. Συγκεκριµένα, η απόκτηση καλυµµένων οµολογιών τόσο στην πρωτογενή όσο και στη δευτερογενή αγορά αναµένεται να βελτιώσει τις συνθήκες χρηµατοδότησης των χρηµατοπιστωτικών ιδρυµάτων που εκδίδουν καλυµµένες οµολογίες στην πρωτογενή αγορά. Η απόκτηση καλυµµένων οµολογιών στη δευτερογενή αγορά αναµένεται να συµβάλει στην ενίσχυση του βάθους και της ρευστότητας της αγοράς και να µειώσει περαιτέρω τη διαφορά αποδόσεων µεταξύ καλυµµένων οµολογιών και κρατικών τίτλων. Κατ' αυτό τον τρόπο αναµένεται να βελτιωθεί το προφίλ κινδύνου των ιδρυµάτων που διακρατούν καλυµµένες οµολογίες και κατά συνέπεια να δοθεί ώθηση στην πιστωτική επέκταση. Επιπλέον, οι αγορές καλυµµένων οµολογιών ενδέχεται να ενθαρρύνουν νέες εκδόσεις στην πρωτογενή αγορά και να συµβάλουν στην αύξηση της δραστηριότητας στη δευτερογενή αγορά, η οποία έχει παραµείνει υποτονική. Με αυτό τον τρόπο θα συµπληρωθεί και θα ενισχυθεί η στήριξη της προς το τραπεζικό σύστηµα. Οι λεπτοµέρειες για τις πράξεις αγοράς καλυµ- µένων οµολογιών αποφασίστηκαν από το ιοικητικό Συµβούλιο κατά τη συνεδρίαση της 4ης Ιουνίου Άµεσες αγορές, έως του ποσού των 60 δισεκ. ευρώ, θα διενεργηθούν τόσο στην πρωτογενή όσο και στη δευτερογενή αγορά. Θα περιλαµβάνουν καλυµµένες οµολογίες που πληρούν τις προϋποθέσεις της Οδηγίας για τους οργανισµούς συλλογικών επενδύσεων σε κινητές αξίες (ΟΣΕΚΑ) ή τίτλους που δεν πληρούν αυτές τις προϋποθέσεις αλλά είναι δοµη- µένες καλυµµένες οµολογίες που γίνονται αποδεκτές στις πράξεις νοµισµατικής πολιτικής και θεωρείται ότι παρέχουν παρόµοιες διασφαλίσεις µε τις καλυµµένες οµολογίες που πληρούν τις προϋποθέσεις της Οδηγίας. Η "δεξαµενή" των αποδεκτών καλυµµένων οµολογιών θα περιλαµβάνει χρηµατοδοτικά ανοίγµατα προς ιδιωτικούς και δηµόσιους φορείς, µε την επιφύλαξη των περιορισµών που προβλέπονται στο άρθρο 101 της Συνθήκης ίδρυσης της Ευρωπαϊκής Κοινότητας. Το ελάχιστο ύψος των αποδεκτών καλυµµένων οµολογιών θα είναι, κατά κανόνα, περίπου 500 εκατ. ευρώ και πάντως όχι χαµηλότερο των 100 εκατ. ευρώ. Η ελάχιστη αποδεκτή πιστοληπτική αξιολόγηση θα είναι, κατά κανόνα, ΑΑΑ ή αντίστοιχη, όπως δίδεται από τουλάχιστον ένα από τους κύριους οίκους αξιολόγησης (Fitch, Moody's, S&P ή DBRS) και πάντως όχι χαµηλότερη από ΒΒΒ-/Βaa3 για 10 Ιούνιος 2009

12 ΕΙΣΑΓΩΓΙΚΟ ΣΗΜΕΙΩΜΑ τις καλυµµένες οµολογίες που εκδίδονται στη ζώνη του ευρώ από ιδρύµατα της ζώνης του ευρώ. Οι αντισυµβαλλόµενοι στις πράξεις νοµισµατικής πολιτικής και οι αντισυµβαλλόµενοι που γίνονται δεκτοί από τα µέλη του Ευρωσυστήµατος για συναλλαγές επενδύσεων χαρτοφυλακίου σε ευρώ θα είναι αποδεκτοί ως αντισυµβαλλόµενοι για τις αγορές καλυµµένων οµολογιών. Οι αγορές θα ξεκινήσουν τον Ιούλιο του 2009 και αναµένεται να ολοκληρωθούν έως το τέλος Ιουνίου του Τρίτον, η ΕΤΕπ γίνεται αποδεκτός αντισυµβαλλόµενος στις πράξεις νοµισµατικής πολιτικής του Ευρωσυστήµατος, µε ισχύ από 8 Ιουλίου 2009 και υπό τους όρους που ισχύουν για όλους τους υπόλοιπους αντισυµβαλλοµένους. Με τη διεύρυνση του καταλόγου των αποδεκτών αντισυµβαλλοµένων στις πράξεις νοµισµατικής πολιτικής του Ευρωσυστήµατος, η συµπληρώνει τα µέτρα στήριξης της χρηµατοδότησης στη ζώνη του ευρώ. Κατ' αυτό τον τρόπο, ενισχύεται η συµβολή της ΕΤΕπ, ενός σηµαντικότατου ευρωπαϊκού πιστωτικού ιδρύµατος που δραστηριοποιείται έντονα στην παροχή δανείων προς µικροµεσαίες επιχειρήσεις της ζώνης του ευρώ. ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑ Όλα τα µη συµβατικά µέτρα που ελήφθησαν από το ιοικητικό Συµβούλιο αποσκοπούν να διατηρήσουν τη σταθερότητα των τιµών µεσοπρόθεσµα και να διασφαλίσουν ότι οι προσδοκίες για τον πληθωρισµό θα παραµείνουν σταθεροποιηµένες σε επίπεδα συµβατά µε τη σταθερότητα των τιµών. Τα µέτρα στηρίζουν τις συνθήκες χρηµατοδότησης σε πολύ µεγαλύτερη έκταση από όσο θα µπορούσε να επιτευχθεί µέσω της µείωσης των βασικών επιτοκίων της µόνο. Καθώς υπάρχουν καθυστερήσεις στη µετάδοση των εν λόγω µέτρων και ο δίαυλος µετάδοσης επηρεάζεται όλο και περισσότερο από τις εντάσεις στο χρηµατοπιστωτικό τοµέα, θα χρειαστεί λίγος χρόνος µέχρι την πλήρη επίδρασή τους στην οικονοµία. Ιούνιος

13 12 Ιούνιος 2009

14 Ο Ι Κ Ο Ν Ο Μ Ι Κ Ε Σ Κ Α Ι Ν Ο Μ Ι Σ Μ Α Τ Ι Κ Ε Σ Ε Ξ Ε Λ Ι Ξ Ε Ι Σ 1 Τ Ο Ε Ξ Ω Τ Ε Ρ Ι Κ Ο Π Ε Ρ Ι Β Α Λ Λ Ο Ν Τ Η Σ Ζ Ω Ν Η Σ Τ Ο Υ Ε Υ Ρ Ω ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΕΣ ΚΑΙ ΝΟΜΙΣΜΑΤΙΚΕΣ ΕΞΕΛΙΞΕΙΣ Το εξωτερικό περιβάλλον της ζώνης του ευρώ Ενόσω η παγκόσµια οικονοµία εξακολουθεί να βρίσκεται σε σοβαρή, συγχρονισµένη κάµψη, οι πιο πρόσφατοι δείκτες σηµατοδοτούν υποχώρηση του ρυθµού συρρίκνωσης, χωρίς ωστόσο να υποδεικνύουν την έναρξη σταθερής ανάκαµψης. Οι πληθωριστικές πιέσεις παγκοσµίως αµβλύνθηκαν σηµαντικά τους τελευταίους µήνες λόγω της αύξησης του αχρησιµοποίητου παραγωγικού δυναµικού και της ύφεσης των τιµών των βασικών εµπορευµάτων. Οι παγκόσµιες οικονοµικές προοπτικές εξακολουθούν να χαρακτηρίζονται από µεγάλη αβεβαιότητα, αλλά οι κίνδυνοι για την παγκόσµια οικονοµική δραστηριότητα εξοµαλύνθηκαν κάπως, όπως δείχνει η βραδεία µείωση της αποστροφής κινδύνου στις παγκόσµιες χρηµατοπιστωτικές αγορές. 1.1 ΕΞΕΛΙΞΕΙΣ ΣΤΗΝ ΠΑΓΚΟΣΜΙΑ ΟΙΚΟΝΟΜΙΑ Ενόσω η παγκόσµια οικονοµία εξακολουθεί να βρίσκεται σε σοβαρή, συγχρονισµένη κάµψη, ορισµένοι πρόσφατοι δείκτες υποδεικνύουν επιβράδυνση του ρυθµού µείωσης της οικονοµικής δραστηριότητας. Μετά από τη συρρίκνωση που παρατηρήθηκε το δ τρίµηνο του, η οικονοµική δραστηριότητα σε ολόκληρο τον κόσµο παρέµεινε εξαιρετικά υποτονική το α τρίµηνο του Στις προηγµένες οικονοµίες, η πτώση των τιµών των περιουσιακών στοιχείων και η ανάγκη των χρη- µατοπιστωτικών επιχειρήσεων και των νοικοκυριών να προσαρµόσουν τους ισολογισµούς τους προκάλεσε αρνητικές επιδράσεις στον πλούτο και είχε δυσµενή αντίκτυπο στις επιχειρηµατικές προσδοκίες και την εµπιστοσύνη, γεγονός που επηρέασε αρνητικά την κατανάλωση και τις επενδύσεις. Οι αναδυόµενες αγορές επηρεάστηκαν από την κάµψη των προηγµένων οικονοµιών. Το παγκόσµιο εµπόριο παρουσίασε πρωτοφανή και συγχρονισµένη πτώση προς το τέλος του και στις αρχές του 2009, σε συνδυασµό µε την ύφεση της οικονοµικής δραστηριότητας. ιάγραµµα 1 Εξελίξεις των τιµών διεθνώς (µηνιαία στοιχεία, ετήσιες εκατοστιαίες µεταβολές) Πηγή: ΟΟΣΑ. Τα πιο πρόσφατα στοιχεία βάσει δεικτών σηµατοδοτούν την επιβράδυνση του ρυθµού συρρίκνωσης της παγκόσµιας οικονοµίας, ωστόσο δεν υποδεικνύουν ακόµη την έναρξη σταθερής ανάκαµψης. Τους τελευταίους έξι µήνες, ο Παγκόσµιος είκτης Υπευθύνων Προµηθειών (PMI) αυξάνεται συνεχώς µετά το κατώτατο σηµείο στο οποίο διαµορφώθηκε το Νοέµβριο του. Ωστόσο, ο δείκτης παραµένει σε επίπεδα κάτω του ορίου µεταξύ οικονοµικής επέκτασης και συρρίκνωσης σε όλες τις κατηγορίες, γεγονός που υποδηλώνει ότι εξακολουθεί να παρατηρείται κάποια µείωση της δραστηριότητας στο σύνολο της βιοµηχανίας παγκοσµίως. Εν µέρει χάρη στη λήψη αποφασιστικών µέτρων πολιτικής η οποία ασκεί ολοένα ισχυρότερη επίδραση σε όλο τον κόσµο τους τελευταίους µήνες, η υπερβολική αποστροφή κινδύνου µεταξύ των συµµετεχόντων στην αγορά υποχώρησε κάπως, παρόλο που οι συνθήκες χρηµατοδότησης σε βασικούς τοµείς της αγοράς χαρακτηρίστηκαν από σχετική στενότητα συνολικά, ανεξάρτητα από το χαµηλό επίπεδο των επιτοκίων. Παράλληλα, οι παγκόσµιες πληθωριστικές πιέσεις υποχώρησαν ταχύτατα τους τελευταίους µήνες. Ο µετρούµενος πληθωρισµός βάσει του ΤΚ στις χώρες του ΟΟΣΑ διαµορφώθηκε σε 0,6% το δωδε- Ιούνιος

15 κάµηνο έως τον Απρίλιο του 2009, από την ανώτερη τιµή περίπου 5% που είχε παρατηρηθεί τον Ιούλιο του. Σε αρκετές µεγάλες προηγµένες οικονοµίες, οι ετήσιοι ρυθµοί πληθωρισµού έγιναν αρνητικοί. Η κάµψη του πληθωρισµού σε όλο τον κόσµο µπορεί να αποδοθεί κυρίως στην αύξηση του αχρησιµοποίητου παραγωγικού δυναµικού, που αποδίδεται στην υποχώρηση της παγκόσµιας οικονοµικής δραστηριότητας και την πτώση των τιµών των βασικών εµπορευµάτων. Παρόλο που οι τιµές του πετρελαίου αυξήθηκαν τους τρεις τελευταίους µήνες, ο ετήσιος ρυθµός µείωσής τους παραµένει ισχυρός. Το Μάιο, για παράδειγµα, η τιµή του αργού πετρελαίου τύπου Brent δια- µορφώθηκε σε επίπεδα κάτω του 50% εκείνων που είχαν καταγραφεί ένα χρόνο νωρίτερα. Η σηµασία των εξελίξεων στις τιµές των βασικών εµπορευµάτων για τις τρέχουσες τάσεις του πληθωρισµού αντικατοπτρίζεται επίσης στον πληθωρισµό των χωρών του ΟΟΣΑ εκτός των τιµών των ειδών διατροφής και της ενέργειας, ο οποίος διαµορφώθηκε σε 1,9% το δωδεκάµηνο έως τον Απρίλιο του 2009 προσεγγίζοντας τα επίπεδα των τελευταίων ετών. Οι προσδοκίες για τον πληθωρισµό εξακολουθούν να είναι σταθεροποιηµένες σε θετικά επίπεδα, γεγονός που υποδηλώνει ότι οι παγκόσµιες πιέσεις προς την κατεύθυνση της αποκλιµάκωσης του πληθωρισµού γίνονται σε µεγάλο βαθµό αντιληπτές ως προσωρινό φαινόµενο. ΗΝΩΜΕΝΕΣ ΠΟΛΙΤΕΙΕΣ Στις Ηνωµένες Πολιτείες η οικονοµική δραστηριότητα παρέµεινε υποτονική. Η συρρίκνωση της οικονοµίας συνεχίστηκε το α τρί- µηνο του 2009, αλλά µε βραδύτερο ρυθµό από ό,τι αναµενόταν. Σύµφωνα µε προκαταρκτικές εκτιµήσεις, το πραγµατικό ΑΕΠ µειώθηκε κατά 5,7%, ανηγµένο σε ετήσια βάση, από 6,3% το προηγούµενο τρίµηνο. Εξαιτίας της λιγότερο αρνητικής αξιολόγησης των αποθεµάτων και της µείωσης του ελλείµµατος του εµπορικού ισοζυγίου, η πτώση ήταν λιγότερο έντονη από ό,τι η προκαταρκτική εκτίµηση που είχε δηµοσιευθεί νωρίτερα (-6,1%). Οι εξαγωγές, τα αποθέµατα και οι ιδιωτικές πάγιες επενδύσεις εξακολούθησαν να επιδρούν αρνητικά στην οικονοµία το α τρίµηνο του 2009 και αντισταθµίστηκαν εν µέρει µόνο από την πτώση των εισαγωγών και την άνοδο των καταναλωτικών δαπανών. Όσον αφορά την εξέλιξη των τιµών, ο ετήσιος πληθωρισµός βάσει του ΤΚ συνέχισε να εξελίσσεται αρνητικά, υποχωρώντας σε -0,7% στη διάρκεια του έτους έως τον Απρίλιο του 2009, από -0,4% το Μάρτιο. Η πτώση του µετρούµενου πληθωρισµού οφείλεται σε µεγάλο βαθµό στην επίδραση της βάσης σύγκρισης, η οποία σχετίζεται κυρίως µε την έντονη υποχώρηση των τιµών της ενέργειας. Ο ετήσιος ρυθµός πληθωρισµού εκτός των ειδών διατροφής και της ενέργειας αυξήθηκε σε 1,9% τον Απρίλιο, από 1,8% το Μάρτιο. χζ ιάγραµµα 2 Κύριες εξελίξεις στις µεγαλύτερες βιοµηχανικές οικονοµίες Πηγές: Εθνικά στοιχεία, Τ, Eurostat και υπολογισµοί της EKT. 1) Για τη ζώνη του ευρώ και το Ηνωµένο Βασίλειο χρησιµοποιούνται στοιχεία της Eurostat. Για τις ΗΠΑ και την Ιαπωνία χρησιµοποιούνται εθνικά στοιχεία. Τα αριθµητικά στοιχεία για το ΑΕΠ είναι εποχικώς διορθωµένα. 2) Για τη ζώνη του ευρώ και το Ηνωµένο Βασίλειο λαµβάνεται ο Εν ΤΚ. Για τις ΗΠΑ και την Ιαπωνία λαµβάνεται ο ΤΚ. 14 Ιούνιος 2009

16 ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΕΣ ΚΑΙ ΝΟΜΙΣΜΑΤΙΚΕΣ ΕΞΕΛΙΞΕΙΣ Το εξωτερικό περιβάλλον της ζώνης του ευρώ Οι προοπτικές για την οικονοµική δραστηριότητα των ΗΠΑ παραµένουν ασαφείς. Η επιδείνωση των συνθηκών στην αγορά εργασίας και οι προσπάθειες των νοικοκυριών να αποκαταστήσουν τις αποταµιεύσεις τους και να µειώσουν τα επίπεδα χρέους που είχαν συσσωρευθεί τα προηγούµενα χρόνια ενδέχεται να ασκήσουν σηµαντική καθοδική πίεση στην κατανάλωση. Οι επιχειρηµατικές επενδύσεις αναµένεται να διατηρηθούν υποτονικές, εν όψει του περιορισµού των πιστώσεων και της αβεβαιότητας σχετικά µε τις οικονοµικές προοπτικές. Επιπλέον, η συµβολή της εξωτερικής ζήτησης στην ανάπτυξη των ΗΠΑ ενδέχεται να είναι υποτονική στο προσεχές µέλλον, λόγω της εξασθένησης της οικονοµικής δραστηριότητας σε όλο τον κόσµο. Ωστόσο, η σταδιακή σταθεροποίηση των πρόσφατων στοιχείων, π.χ. αναφορικά µε τις καταναλωτικές δαπάνες, τη δραστηριότητα στην αγορά κατοικιών και την εµπιστοσύνη των καταναλωτών, φαίνεται ότι υποδεικνύει επιβράδυνση του ρυθµού επιδείνωσης της οικονοµίας. Η εγχώρια ζήτηση θα στηριχθεί από τη σηµαντική παροχή δηµοσιονοµικών κινήτρων. Επιπλέον, ο ταχύτατος περιορισµός των αποθεµάτων µπορεί να γίνει αντιληπτός ως θετική ένδειξη για σταδιακή ανάκαµψη. Όσον αφορά την εξέλιξη των τιµών, η επίδραση της βάσης σύγκρισης λόγω της µεγάλης πτώσης των τιµών της ενέργειας θα οδηγήσει προσωρινά τον ετήσιο µετρούµενο πληθωρισµό σε ακόµη πιο χαµηλά επίπεδα από αυτά που παρατηρούνται τους τελευταίους µήνες. Η σηµαντική υποχώρηση της παραγωγικής ικανότητας θα µετριάσει τις ανοδικές πιέσεις στις τιµές. Η συνολική εξασθένηση του οικονοµικού περιβάλλοντος αντικατοπτρίζεται στο εύρος των προβολών από µέλη της Οµοσπονδιακής Επιτροπής Ανοικτής Αγοράς των ΗΠΑ (FMOC), όπως δηµοσιεύονται µαζί µε τα πρακτικά της συνεδρίασής τους στις Απριλίου Ενώ οι υπεύθυνοι για τη λήψη αποφάσεων της Οµοσπονδιακής Τράπεζας των ΗΠΑ διαπίστωσαν ορισµένες ενδείξεις που σηµατοδοτούν σταθεροποίηση της οικονοµίας, η κεντρική τάση των προβολών τους για το ρυθµό αύξησης του πραγµατικού ΑΕΠ των ΗΠΑ κυµάνθηκε από -2,0% έως -1,3% για το 2009, 2,0% έως 3,0% για το 2010 και 3,5% έως 4,8% για το 2011 (µετρούµενη ως δωδεκάµηνος ρυθµός αύξησης το δ τρίµηνο του έτους). Η εξέλιξη αυτή αντιπροσωπεύει σηµαντική αναθεώρηση προς τα κάτω σε σχέση µε τις προβολές του Ιανουαρίου, σύµφωνα µε τις οποίες ο ρυθµός αύξησης του πραγµατικού ΑΕΠ θα διαµορφώνονταν σε -1,3% έως -0,5% το 2009 και 2,5% έως 3,3% το ΙΑΠΩΝΙΑ Σύµφωνα µε τα πρώτα προκαταρκτικά στοιχεία που έδωσε στη δηµοσιότητα η κυβέρνηση της Ιαπωνίας, το ΑΕΠ συνέχισε να υποχωρεί το α τρίµηνο του 2009 και διαµορφώθηκε σε -4,0% σε τρι- µηνιαία βάση. Πρόκειται για τη µεγαλύτερη καταγεγραµµένη συρρίκνωση του ΑΕΠ και σηµατοδοτεί το τέταρτο διαδοχικό τρίµηνο αρνητικής ανάπτυξης. Οι υποτονικές επιδόσεις της οικονοµίας το α τρίµηνο αποδίδονται κυρίως στην πτώση των εξαγωγών (-26% σε τριµηνιαία βάση), των ιδιωτικών επενδύσεων (-10,4%), των επενδύσεων σε κατοικίες (-5,4%) και της κατανάλωσης (-1,1%). Επιπλέον, η κυβέρνηση αναθεώρησε προς τα κάτω το ρυθµό αύξησης του πραγµατικού ΑΕΠ το δ τρίµηνο του σε -3,8% (σε τριµηνιαία βάση) από -3,2%, που αποτελεί πλέον τη δεύτερη µεγαλύτερη καταγεγραµµένη συρρίκνωση. Το αποτέλεσµα αυτό αντικατοπτρίζει την αναθεώρηση προς τα κάτω της ιδιωτικής κατανάλωσης, των ιδιωτικών επενδύσεων και των εξαγωγών. Οι τιµές καταναλωτή συνέχισαν να υποχωρούν από την αρχή του 2009, λόγω της πτώσης των τιµών της ενέργειας και της εντεινόµενης επιβράδυνσης της οικονοµίας. Ο συνολικός ετήσιος πληθωρισµός βάσει του ΤΚ παρέµεινε αρνητικός σε -0,1% τον Απρίλιο, έναντι -0,3% το Μάρτιο. Ο πληθωρισµός βάσει του ΤΚ εκτός των ειδών διατροφής και της ενέργειας υποχώρησε σε -0,4% σε ετήσια βάση τον Απρίλιο και ο πυρήνας του πληθωρισµού βάσει του ΤΚ, δηλ. εκτός των νωπών ειδών διατροφής, διατηρήθηκε στο -0,1%. Ιούνιος

17 Στις 22 Μαΐου 2009 η Τράπεζα της Ιαπωνίας αποφάσισε να διατηρήσει γύρω στο 0,1% το επιτόκιο-στόχο για τις καταθέσεις διάρκειας µίας ηµέρας χωρίς παροχή ασφάλειας. Όσον αφορά τις εξελίξεις στο µέλλον, οι προοπτικές για την Ιαπωνική οικονοµία παραµένουν υποτονικές, αν και αναµένεται συγκράτηση του ρυθµού συρρίκνωσης. Όσον αφορά τις εξαγωγές, αναµένεται ότι έφθασαν στο χαµηλότερο επίπεδό τους το α τρίµηνο και η ανάκαµψη της οικονοµίας ενδέχεται να προκύψει από την αναζωογόνηση του ρυθµού αύξησης της εξωτερικής ζήτησης. ΗΝΩΜΕΝΟ ΒΑΣΙΛΕΙΟ Στο Ηνωµένο Βασίλειο, το πραγµατικό ΑΕΠ συρρικνώθηκε τα τελευταία τρίµηνα και ο πληθωρισµός µειώθηκε σηµαντικά τον Απρίλιο του 2009, αφού είχε κυµανθεί σε υψηλότερα επίπεδα τους προηγούµενους µήνες. Σύµφωνα µε την προκαταρκτική δηµοσίευση της Εθνικής Στατιστικής Υπηρεσίας, το πραγµατικό ΑΕΠ υποχώρησε κατά 1,9% σε τριµηνιαία βάση το α τρίµηνο του 2009, αφού σηµείωσε πτώση 1,6% το προηγούµενο τρίµηνο. Η πτώση ήταν ιδιαίτερα έντονη στην οικονοµική δραστηριότητα του τοµέα της µεταποίησης, όπου διαµορφώθηκε σε 6,2%. Όσον αφορά τις µελλοντικές εξελίξεις, αναµένεται περαιτέρω συρρίκνωση του πραγµατικού ΑΕΠ, καθώς η µείωση της απασχόλησης και του πλούτου µε τη µορφή ακινήτων και χρηµατοοικονοµικών στοιχείων σε συνδυασµό µε τις περιοριστικές πιστωτικές συνθήκες θα συνεχίσουν ενδεχοµένως να ασκούν δυσµενή επίδραση στις καταναλωτικές δαπάνες βραχυπρόθεσµα. Οι τιµές των κατοικιών ακολουθούν πτωτική πορεία µετά από την έναρξη της χρηµατοπιστωτικής κρίσης στα µέσα του και η ετήσια µεταβολή του δείκτη Halifax House Price Index διαµορφώθηκε σε -17,7% τον Απρίλιο του Ο πληθωρισµός βάσει του Εν ΤΚ υποχώρησε απότοµα σε 2,3% τον Απρίλιο, από 2,9% το Μάρτιο, αφού είχε σηµειώσει ελαφρά άνοδο στις αρχές του 2009, αντικατοπτρίζοντας ενδεχοµένως τη µεγαλύτερη από ό,τι αναµενόταν µετακύλιση της υποτίµησης της συναλλαγµατικής ισοτιµίας στις τιµές καταναλωτή. Όσον αφορά τις εξελίξεις στο µέλλον, αναµένεται ότι ο πληθωρισµός θα υποχωρήσει περαιτέρω σε επίπεδα κάτω του στόχου 2% που έχει θέσει η κυβέρνηση. Τους τελευταίους µήνες η κεντρική τράπεζα της Αγγλίας εφαρµόζει µια πολιτική ποσοτικής χαλάρωσης. Συγκεκριµένα, το Μάρτιο η Επιτροπή Νοµισµατικής Πολιτικής αποφάσισε να εφαρµόσει ένα πρόγραµµα αγοράς περιουσιακών στοιχείων ύψους 75 δισεκ. λιρών Αγγλίας (που αυξήθηκε σε 125 δισεκ. λίρες Αγγλίας το Μάιο), το οποίο θα χρηµατοδοτηθεί µε την έκδοση χρήµατος από την κεντρική τράπεζα. ΑΛΛΕΣ ΕΥΡΩΠΑΪΚΕΣ ΧΩΡΕΣ Στις περισσότερες χώρες της ΕΕ εκτός της ζώνης του ευρώ, η υποτονική οικονοµική δραστηριότητα των τελευταίων τριµήνων συνοδεύθηκε από κάµψη του πληθωρισµού. Τόσο στη Σουηδία όσο και στη ανία, το ΑΕΠ συνέχισε να υποχωρεί. Στη Σουηδία, το πραγµατικό ΑΕΠ συρρικνώθηκε κατά 0,9% σε τριµηνιαία βάση το α τρίµηνο του 2009, λόγω των πιο περιοριστικών συνθηκών χρη- µατοδότησης, της πιο υποτονικής εξωτερικής ζήτησης και της πιο συντηρητικής συµπεριφοράς των νοικοκυριών όσον αφορά τις δαπάνες. Οι παράγοντες αυτοί άσκησαν αρνητική επίδραση και στην οικονοµική δραστηριότητα της ανίας, όπου το προϊόν συρρικνώθηκε κατά 1,9% το δ τρίµηνο του. Οι βραχυπρόθεσµοι δείκτες υποδεικνύουν περαιτέρω εξασθένηση της οικονοµικής δραστηριότητας και στις δύο χώρες. Τους τελευταίους µήνες, ο πληθωρισµός βάσει του Εν ΤΚ υποχώρησε σε αρκετά χαµηλά επίπεδα και στις δύο χώρες: τον Απρίλιο µειώθηκε σε 1,8% στη Σουηδία και σε 1,1% στη ανία. Στις 21 Απριλίου, η κεντρική τράπεζα της Σουηδίας (Sveriges Riksbank) αποφάσισε να µειώσει το επιτόκιο των συµφωνιών επαναγοράς κατά 0,5 της εκατοστιαίας µονάδας σε 0,5%. Στις 2 Απριλίου και στις 7 Μαΐου 2009 η κεντρική τράπεζα της ανίας (Danmarks Nationalbank) αποφάσισε να µειώσει το βασικό της επιτόκιο συνολικά κατά 60 µονάδες βάσης σε 1,65%. 16 Ιούνιος 2009

18 ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΕΣ ΚΑΙ ΝΟΜΙΣΜΑΤΙΚΕΣ ΕΞΕΛΙΞΕΙΣ Το εξωτερικό περιβάλλον της ζώνης του ευρώ Σηµαντική επιδείνωση του ρυθµού ανόδου του πραγµατικού ΑΕΠ παρατηρήθηκε επίσης στις µεγαλύτερες χώρες της ΕΕ στην κεντρική και την ανατολική Ευρώπη τα τελευταία τρίµηνα. Ο πληθωρισµός συγκρατήθηκε τα τελευταία τρίµηνα, παρόλο που σε ορισµένες χώρες οι επιδράσεις από παλαιότερη υποτίµηση της συναλλαγµατικής ισοτιµίας, που εκδηλώθηκαν µε χρονική υστέρηση, άσκησαν ενδεχοµένως ανοδική πίεση στους πιο πρόσφατους ρυθµούς πληθωρισµού. Στην Ουγγαρία το πραγµατικό ΑΕΠ συρρικνώθηκε κατά 2,3% σε τριµηνιαία βάση το α τρίµηνο του Υποχώρηση 0,9% σε τριµηνιαία βάση το δ τρίµηνο του παρουσίασε το πραγµατικό ΑΕΠ και στην Τσεχία, ενώ αναµένεται ότι συρρικνώθηκε περαιτέρω το α τρίµηνο του Στη Ρουµανία, η κάµψη της οικονοµικής δραστηριότητας ήταν ιδιαίτερα έντονη τα τελευταία τρίµηνα, καθώς το πραγ- µατικό ΑΕΠ παρουσίασε πτώση 2,6% σε τριµηνιαία βάση το α τρίµηνο του Η οικονοµική δραστηριότητα ήταν πιο ανθεκτική στην Πολωνία, όπου ο τριµηνιαίος ρυθµός ανόδου παρέµεινε θετικός το α τρίµηνο του 2009 σε 0,4%, καθώς διατηρήθηκε ο υψηλός ρυθµός αύξησης της εγχώριας ζήτησης σε σύγκριση µε άλλες χώρες στην περιοχή. Οι βραχυπρόθεσµοι δείκτες υποδεικνύουν συνεχή εξασθένηση της οικονοµικής δραστηριότητας στις εν λόγω χώρες. Ο ετήσιος πληθωρισµός βάσει του Εν ΤΚ υποχώρησε τους τελευταίους µήνες στις περισσότερες χώρες, µε σηµαντική εξαίρεση την Πολωνία, όπου ο ετήσιος πληθωρισµός βάσει του Εν ΤΚ αυξήθηκε σε 4,3% τον Απρίλιο, αντικατοπτρίζοντας µεταξύ άλλων τον αντίκτυπο της πρόσφατης υποτίµησης της συναλλαγµατικής ισοτιµίας. Στην Ουγγαρία, ο ετήσιος πληθωρισµός βάσει του Εν ΤΚ επίσης αυξήθηκε κάπως τον Απρίλιο και διαµορφώθηκε σε 3,2% σε δωδεκάµηνη βάση. Στην Τσεχία και τη Ρουµανία, ο ετήσιος πληθωρισµός βάσει του Εν ΤΚ υποχώρησε σε 1,1% και 6,5% αντίστοιχα τον Απρίλιο. Στις 6 Μαΐου η κεντρική τράπεζα της Ρουµανίας (Banca Naţională a României) µείωσε το βασικό της επιτόκιο κατά 50 µονάδες βάσης σε 9,5%. Στις 7 Μαΐου η κεντρική τράπεζα της Τσεχίας (Česká národní banka) µείωσε το βασικό της επιτόκιο κατά 25 µονάδες βάσης σε 1,5%. Τέλος, στις 27 Μαΐου η κεντρική τράπεζα της Πολωνίας (Narodowy Bank Polski) µείωσε το βασικό της επιτόκιο κατά 50 µονάδες βάσης σε 3%. Μεταξύ των µικρότερων χωρών της ΕΕ εκτός της ζώνης του ευρώ, οι χώρες της Βαλτικής παρουσίασαν ιδιαίτερα έντονη πτώση της οικονοµικής δραστηριότητας, γεγονός που αντικατοπτρίζει τόσο τις συνέπειες της παγκόσµιας κρίσης όσο και τη συνεχιζόµενη προσαρµογή της εγχώριας οικονο- µίας τους. Το ΑΕΠ υποχώρησε κατά 10,5%, 11,2% και 6,5% σε τριµηνιαία βάση στη Λιθουανία, τη Λετονία και την Εσθονία, αντίστοιχα, το α τρίµηνο του Ο ετήσιος πληθωρισµός βάσει του Εν ΤΚ ακολουθεί σταθερά πτωτική τάση τους τελευταίους µήνες σε όλες τις µικρότερες χώρες της ΕΕ εκτός της ζώνης του ευρώ. Στις 13 Μαΐου η κεντρική τράπεζα της Λετονίας (Latvijas Banka) µείωσε το επιτόκιο των πράξεων κύριας αναχρηµατοδότησης από 5,0% σε 4,0%. Στη Ρωσία, το πραγµατικό ΑΕΠ συρρικνώθηκε κατά 9,5% (εποχικά διορθωµένα, τριµηνιαία στοιχεία) το α τρίµηνο του Μια προκαταρκτική ανάλυση στις συνιστώσες των δαπανών φανερώνει ότι τόσο η ιδιωτική κατανάλωση όσο και οι επενδύσεις υποχώρησαν µε εξαιρετικά ταχείς ρυθµούς. Τα στοιχεία για τη βιοµηχανική παραγωγή τον Απρίλιο υποδηλώνουν ότι η συρρίκνωση της οικονοµικής δραστηριότητας δεν έχει ανακοπεί. Ενώ ο ρυθµός αύξησης του προϊόντος αναµένεται ότι θα διατηρηθεί υποτονικός το 2009, η ανάκαµψη των τιµών των βασικών εµπορευµάτων, η δέσµη δηµοσιονοµικών κινήτρων και η βελτίωση των συνθηκών εξωτερικής χρηµατοδότησης µπορεί να συµβάλλουν στη σταδιακή ανάκαµψη. Παρά την εντεινόµενη επιβράδυνση της οικονοµίας, ο πληθωρισµός διατηρήθηκε σε υψηλά επίπεδα (13,2% σε δωδεκά- µηνη βάση τον Απρίλιο), κυρίως λόγω του αντίκτυπου από την υποτίµηση που υπέστη το ρούβλι Ρωσίας στα τέλη του και στις αρχές του 2009, ο οποίος εκδηλώθηκε µε χρονική υστέρηση. Από τις αρχές Μαρτίου οι πιέσεις για υποτίµηση που ασκούνται στο ρούβλι Ρωσίας υποχώρησαν, συνεπώς αναµένεται ότι οι πληθωριστικές πιέσεις θα συγκρατηθούν κάπως στη διάρκεια του έτους. Ιούνιος

19 ΑΝΑ ΥΟΜΕΝΕΣ ΟΙΚΟΝΟΜΙΕΣ ΤΗΣ ΑΣΙΑΣ Στις αναδυόµενες οικονοµίες της Ασίας, η οικονοµική δραστηριότητα ήταν ιδιαίτερα υποτονική το α τρίµηνο του Ιδιαίτερα οι µικρές, ανοικτές οικονοµίες υπέστησαν τις συνέπειες της παγκόσµιας οικονοµικής κάµψης λόγω του υψηλού επιπέδου εξάρτησής τους από την εξωτερική ζήτηση. Πέραν της κατάρρευσης του εξωτερικού εµπορίου, η εγχώρια ιδιωτική ζήτηση ήταν υποτονική σε πολλές χώρες. Ο πληθωρισµός τιµών καταναλωτή υποχώρησε σηµαντικά στις περισσότερες χώρες. Στην Κίνα, υπάρχουν ενδείξεις ότι η οικονοµική δραστηριότητα διαµορφώθηκε ήδη στο χαµηλότερο επίπεδο. Σύµφωνα µε προκαταρκτικές εκτιµήσεις, ο ρυθµός αύξησης του προϊόντος σε τρι- µηνιαίους όρους ήταν εντονότερος το α τρίµηνο του 2009 από ό,τι τους τελευταίους µήνες του. Ωστόσο, σε ετήσια βάση, ο ρυθµός ανόδου του πραγµατικού ΑΕΠ υποχώρησε σε 6,1% το α τρί- µηνο, από 6,8% το δ τρίµηνο του. Οι εξαγωγές συρρικνώθηκαν σηµαντικά το α τρίµηνο του Ο βασικός παράγοντας που οδήγησε στην ανάκαµψη της οικονοµικής ανάπτυξης ήταν ο έντονος ρυθµός ανόδου των δηµόσιων επενδύσεων, ο οποίος ενισχύθηκε από τη δέσµη δηµοσιονοµικών κινήτρων που εγκρίθηκε το Νοέµβριο. Η δέσµη αυτή ενισχύει κάπως και την κατανάλωση, η οποία έως τώρα φαίνεται σχετικά ανθεκτική παρά την αύξηση της ανεργίας. Από την άλλη πλευρά, σύµφωνα µε τους δείκτες, ο ρυθµός αύξησης των ιδιωτικών επενδύσεων παραµένει υποτονικός. Όσον αφορά τα τραπεζικά δάνεια, το υπόλοιπό τους αυξήθηκε σχεδόν κατά 30% σε δωδεκάµηνη βάση στο τέλος Απριλίου, λόγω του γεγονότος ότι µεγάλο µερίδιο των νέων δηµόσιων επενδύσεων χρηµατοδοτείται µέσω δανείων από εµπορικές τράπεζες που ανήκουν στο κράτος και όχι απευθείας από τον κρατικό προϋπολογισµό. Η χαλάρωση της νοµισµατικής πολιτικής συνοδεύθηκε από πτώση των τιµών καταναλωτή, οι οποίες τον Απρίλιο διαµορφώθηκαν σε επίπεδο 1,5% χαµηλότερα από ό,τι ένα έτος νωρίτερα. Η επιβράδυνση της οικονοµικής ανάπτυξης και η µείωση της κερδοφορίας των επιχειρήσεων συνέβαλαν στον περιορισµό των εσόδων από φόρους σχεδόν κατά 10% το διάστηµα Ιανουαρίου-Απριλίου 2009 σε σχέση µε το αντίστοιχο χρονικό διάστηµα του. Η εξέλιξη αυτή ισοδυναµεί µε αύξηση των δηµόσιων δαπανών κατά περισσότερο από 30% σε δωδεκάµηνη βάση. Στη Κορέα, ο ρυθµός αύξησης του πραγµατικού ΑΕΠ επιβραδύνθηκε κατά 4,3% το α τρίµηνο του 2009, µετά από υποχώρηση 3,4% το προηγούµενο τρίµηνο. Ωστόσο, τα βραχυπρόθεσµα στοιχεία υποδεικνύουν ότι η οικονοµία έφθασε ήδη στο χαµηλότερο επίπεδό της και ασκούνται θετικές επιδράσεις από τη δέσµη δηµοσιονοµικών κινήτρων που υιοθετήθηκε στο τέλος του προηγούµενου έτους. Ο ετήσιος πληθωρισµός βάσει του ΤΚ συγκρατήθηκε περαιτέρω και διαµορφώθηκε σε 3,6% τον Απρίλιο, από 4,1% στις αρχές του έτους, κυρίως λόγω της πτώσης των τιµών των βασικών εµπορευµάτων. Η οικονοµική δραστηριότητα επίσης παρουσίασε ελαφρά επιβράδυνση στην Ινδία. Ο ετήσιος ρυθµός ανόδου του ΑΕΠ διαµορφώθηκε σε 5,8% το α τρίµηνο του 2009, έναντι 7,3% συνολικά για το. Ο πληθωρισµός τιµών χονδρικής, ο κύριος δείκτης πληθωρισµού της κεντρικής τράπεζας της Ινδίας, υποχώρησε ταχύτατα από την ανώτατη τιµή 12,5% που είχε καταγράψει τον Ιούλιο του σε 0,6% το Μάιο του Συνολικά, η οικονοµική δραστηριότητα παρουσίασε σηµαντική επιβράδυνση σε πολλές χώρες της Ασίας µε αναδυόµενες οικονοµίες. Παρόλο που η υποχώρηση του προϊόντος αποδίδεται κυρίως στην κατάρρευση της εξωτερικής ζήτησης, άλλοι παράγοντες, όπως η αύξηση της ανεργίας, ο περιορισµός των ξένων άµεσων επενδύσεων, η µείωση των λοιπών εισροών κεφαλαίων και η εξασθένηση του τοµέα των ακινήτων άσκησαν επίσης αρνητική επίδραση στην εγχώρια ζήτηση. Εντούτοις, φαίνεται ότι η οικονοµική ανάπτυξη ήδη ανακάµπτει συνολικά στην περιοχή, ιδίως σε χώρες οι οποίες είτε εκτέθηκαν πρώτες στη σηµαντική κάµψη στο τέλος του έτους είτε βρίσκονταν σε θέση να υιοθετήσουν σηµαντικά µέτρα πολιτικής που αντιστάθµισαν την κυκλική πορεία των οικονοµικών εξελίξεων. 18 Ιούνιος 2009