ευρωπαϊκη κεντρικη τραπεζα μηνιαιο δελτιο μ α ρ τ ι οσ

Transcript

1 ευρωπαϊκη κεντρικη τραπεζα μηνιαιο δελτιο EL ΜΗΝΙΑΙΟ ΔΕΛΤΙΟ μ α ρ τ ι οσ

2 ΜΗΝΙΑΙΟ ΕΛΤΙΟ ΜΑΡΤΙΟΣ 2010

3 Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα, 2010 ιεύθυνση Kaiserstrasse Frankfurt am Main Germany Ταχυδροµική διεύθυνση Postfach Frankfurt am Main Germany Τηλέφωνο ικτυακός τόπος Φαξ Το ελτίο καταρτίστηκε µε ευθύνη της Eκτελεστικής Eπιτροπής της. Η µετάφραση και η έκδοση στην εθνική γλώσσα γίνεται από την αντίστοιχη εθνική κεντρική τράπεζα. Με επιφύλαξη παντός δικαιώµατος. Επιτρέπεται η φωτοαντιγραφή για εκπαιδευτικούς και µη εµπορικούς σκοπούς, εφόσον αναφέρεται η πηγή. Η τελευταία ηµεροµηνία για τα στατιστικά στοιχεία που περιλαµβάνονται στο παρόν τεύχος ήταν η 3η Μαρτίου ISSN Χ (έντυπη µορφή) ISSN (ηλεκτρονική µορφή)

4 Π Ε Ρ Ι Ε Χ Ο Μ Ε Ν Α ΕΙΣΑΓΩΓΙΚΟ ΣΗΜΕΙΩΜΑ 5 ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΕΣ ΚΑΙ ΝΟΜΙΣΜΑΤΙΚΕΣ ΕΞΕΛΙΞΕΙΣ 9 Το εξωτερικό περιβάλλον της ζώνης του ευρώ 9 Νοµισµατικές και χρηµατοπιστωτικές εξελίξεις 20 Τιµές και κόστος 61 Η παραγωγή, η ζήτηση και η αγορά εργασίας 74 ηµοσιονοµικές εξελίξεις 96 Εξελίξεις στις συναλλαγµατικές ισοτιµίες και το ισοζύγιο πληρωµών 105 ΣΤΑΤΙΣΤΙΚΑ ΣΤΟΙΧΕΙΑ ΓΙΑ ΤΗ ΖΩΝΗ ΤΟΥ ΕΥΡΩ ΠΑΡΑΡΤΗΜΑΤΑ Χρονολόγιο µέτρων νοµισµατικής πολιτικής του Ευρωσυστήµατος 1 Εκδόσεις της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας από το 2009 και εξής V Γλωσσάριο XΙ Σ1 Πλαίσια: 1 Οι επενδύσεις στο πετρελαιοπαραγωγικό δυναµικό και η οικονοµική ύφεση 16 2 Η επίδραση των τραπεζών επισφαλειών (bad banks) στη στατιστική του ισολογισµού των ΝΧΙ 26 3 Συνθήκες ρευστότητας και πράξεις νοµισµατικής πολιτικής που διενεργήθηκαν µεταξύ 11 Νοεµβριου 2009 και 9 Φεβρουαρίου Τα αποτελέσµατα της έρευνας για την πρόσβαση των µικροµεσαίων επιχειρήσεων της ζώνης του ευρώ σε χρηµατοδότηση: δεύτερο εξάµηνο του Η πρόσφατη εξέλιξη των προσδοκιών των καταναλωτών και των επαγγελµατικών φορέων για τον πληθωρισµό στη ζώνη του ευρώ 65 6 Μεταφερόµενη επίδραση στη µέση ετήσια αύξηση του πραγµατικού ΑΕΠ 75 7 Κατάρτιση, χρησιµότητα και πρόσφατες εξελίξεις του δείκτη εµπιστοσύνης καταναλωτών στη ζώνη του ευρώ 79 8 Μακροοικονοµικές προβολές εµπειρογνωµόνων της για τη ζώνη του ευρώ 91 9 Προκλήσεις για τη διατηρησιµότητα των δηµόσιων οικονοµικών στη ζώνη του ευρώ Συναλλαγές τύπου carry trade και συναλλαγµατικές ισοτιµίες 107 Μάρτιος

5 Σ Υ Ν Τ Ο Μ Ο Γ Ρ Α Φ I Ε Σ ΧΩΡΕΣ LU Λουξεµβούργο ΒΕ Βέλγιο HU Ουγγαρία BG Βουλγαρία ΜT Μάλτα CZ Τσεχία NL Ολλανδία DK ανία ΑT Αυστρία DE Γερµανία PL Πολωνία ΕE Εσθονία PT Πορτογαλία ΙE Ιρλανδία RΟ Ρουµανία GR Ελλάδα SI Σλοβενία ES Ισπανία SK Σλοβακία FR Γαλλία FI Φινλανδία ΙΤ Ιταλία SE Σουηδία CY Κύπρος UK Ηνωµένο Βασίλειο LV Λεττονία JP Ιαπωνία LT Λιθουανία US Ηνωµένες Πολιτείες AΛΛΕΣ ΣΥΝΤΟΜΟΓΡΑΦIΕΣ ΑΕΠ Ακαθάριστο Εγχώριο Προϊόν ΒΡΜ5 Εγχειρίδιο Ισοζυγίου Πληρωµών του ΝΤ (5η έκδοση) c.i.f κόστος, ασφάλεια, ναύλος στα σύνορα του εισαγωγέα ΝΤ ιεθνές Νοµισµατικό Ταµείο ΟΕ ιεθνής Οργάνωση Εργασίας ΤΚ είκτης Τιµών Καταναλωτή ΤΠ είκτης Τιµών Παραγωγού ΕΕ Ευρωπαϊκή Ένωση EθνKT εθνική κεντρική τράπεζα Ευρωπαϊκή Kεντρική Τράπεζα Εν ΤΚ Εναρµονισµένος είκτης Τιµών Καταναλωτή ENI Eυρωπαϊκό Nοµισµατικό Ίδρυµα ΕΣΚΤ Ευρωπαϊκό Σύστηµα Κεντρικών Τραπεζών ΕΣΛ 95 Ευρωπαϊκό Σύστηµα Λογαριασµών του 1995 EUR ευρώ f.o.b. ελεύθερο στα σύνορα του εξαγωγέα HWWI Ίδρυµα ιεθνών Οικονοµικών του Αµβούργου ΙΠ ισοζύγιο πληρωµών ΚΕαΜΠΜ Κόστος Εργασίας ανά Μονάδα Προϊόντος στη Μεταποίηση ΚΕαΜΠΣΟ Κόστος Εργασίας ανά Μονάδα Προϊόντος στο της Οικονοµίας NACE (αναθ. 1) Στατιστική ταξινόµηση οικονοµικών δραστηριοτήτων στην Ευρωπαϊκή Κοινότητα (αναθεώρηση 1) ΝΧΙ Νοµισµατικά Χρηµατοπιστωτικά Ιδρύµατα ΠΚ πιστοποιητικά καταθέσεων ΟΝΕ Οικονοµική και Νοµισµατική Ένωση ΟΟΣΑ Οργανισµός Οικονοµικής Συνεργασίας & Ανάπτυξης ΣΣΙ Σταθµισµένη Συναλλαγµατική Ισοτιµία Τ Τράπεζα ιεθνών ιακανονισµών TT Ε (αναθ. 4) Τυποποιηµένη Ταξινόµηση ιεθνούς Εµπορίου (αναθεώρηση 4) Σύµφωνα µε την πρακτική της ΕΕ, οι χώρες της ΕΕ αναφέρονται στο παρόν ελτίο µε την αλφαβητική σειρά του ονόµατός τους στην αντίστοιχη εθνική γλώσσα. 4 Μάρτιος 2010

6 Ε Ι Σ Α Γ Ω Γ Ι Κ Ο Σ Η Μ Ε Ι Ω Μ Α Κατά τη συνεδρίαση της 4ης Μαρτίου 2010 το ιοικητικό Συµβούλιο, βασιζόµενο στην οικονοµική και νοµισµατική ανάλυση που διενεργεί τακτικά, αποφάσισε να διατηρήσει αµετάβλητα τα βασικά επιτόκια της. Τα ισχύοντα επιτόκια εξακολουθούν να κρίνονται ενδεδειγµένα. Αν ληφθούν υπόψη όλες οι πληροφορίες και αναλύσεις που έγιναν διαθέσιµες µετά τη συνεδρίαση του ιοικητικού Συµβουλίου στις 4 Φεβρουαρίου 2010, η εξέλιξη των τιµών αναµένεται να παραµείνει συγκρατηµένη στον ορίζοντα που ενδιαφέρει τη νοµισµατική πολιτική. Οι πιο πρόσφατες πληροφορίες επιβεβαιώνουν επίσης ότι η οικονοµική ανάκαµψη στη ζώνη του ευρώ έχει ξεκινήσει, αν και είναι πιθανόν να µην είναι οµοιόµορφη. Γενικά, το ιοικητικό Συµβούλιο αναµένει ότι ο ρυθµός ανάπτυξης της οικονοµίας της ζώνης του ευρώ θα είναι µέτριος το 2010, σε ένα περιβάλλον που χαρακτηρίζεται από συνεχιζόµενη αβεβαιότητα. Το αποτέλεσµα της νοµισµατικής ανάλυσης επιβεβαιώνει την εκτίµηση ότι οι πληθωριστικές πιέσεις θα παρα- µείνουν χαµηλές µεσοπρόθεσµα. Συνολικά, το ιοικητικό Συµβούλιο αναµένει ότι θα διατηρηθεί η σταθερότητα των τιµών µεσοπρόθεσµα, στηρίζοντας έτσι την αγοραστική δύναµη των νοικοκυριών στη ζώνη του ευρώ. Οι προσδοκίες για τον πληθωρισµό εξακολουθούν να είναι σταθεροποιηµένες σε επίπεδα συµβατά µε την επιδίωξη του ιοικητικού Συµβουλίου να διατηρεί τους ρυθµούς πληθωρισµού κάτω αλλά πλησίον του 2% µεσοπρόθεσµα. Κατά τη συνεδρίαση της 4ης Μαρτίου το ιοικητικό Συµβούλιο συζήτησε επίσης, ενόψει των οικονοµικών και χρηµατοπιστωτικών εξελίξεων, τα επόµενα βήµατα στο πλαίσιο της σταδιακής απόσυρσης των µη συµβατικών µέτρων που έχει λάβει. Εν προκειµένω, το ιοικητικό Συµβούλιο αποφάσισε να συνεχίσει να διενεργεί τόσο τις πράξεις κύριας αναχρηµατοδότησης (ΠΚΑ) όσο και τις πράξεις αναχρηµατοδότησης ειδικής διάρκειας (ίσης προς τη διάρκεια µίας περιόδου τήρησης) ως δηµοπρασίες σταθερού επιτοκίου µε κατανοµή ολόκληρου του ποσού για όσο χρονικό διάστηµα κρίνεται αναγκαίο και τουλάχιστον έως τη λήξη της ένατης περιόδου τήρησης του τρέχοντος έτους, δηλ. στις 12 Οκτωβρίου Στην περίπτωση των πράξεων αναχρηµατοδότησης ειδικής διάρκειας, το σταθερό επιτόκιο θα είναι ίσο προς το επιτόκιο που εφαρ- µόζεται στην αντίστοιχη ΠΚΑ. Το ιοικητικό Συµβούλιο αποφάσισε επίσης την επάνοδο σε δηµοπρασίες ανταγωνιστικού επιτοκίου για τις τακτικές πράξεις πιο µακροπρόθεσµης αναχρηµατοδότησης (ΠΠΜΑ) διάρκειας τριών µηνών, αρχής γενοµένης από την πράξη προς κατανοµή στις 28 Απριλίου Τα ποσά κατανοµής στις εν λόγω πράξεις θα καθορίζονται έτσι ώστε να διασφαλίζονται οµαλές συνθήκες στις αγορές χρήµατος και να αποφεύγονται σηµαντικές διαφορές µεταξύ των επιτοκίων προσφοράς και του ισχύοντος επιτοκίου των ΠΚΑ. Επιπλέον, το ιοικητικό Συµβούλιο αποφάσισε, κατ ακολουθία προς την απόφαση που έλαβε για την ΠΠΜΑ µε διάρκεια 12 µηνών της 16ης εκεµβρίου 2009, να ορίσει το επιτόκιο της ΠΠΜΑ µε διάρκεια έξι µηνών και ηµεροµηνία κατανοµής την 31η Μαρτίου 2010 ίσο προς το µέσο όρο, για όλη τη διάρκεια της εν λόγω πράξης, του ελάχιστου επιτοκίου προσφοράς των ΠΚΑ. Με αυτές τις αποφάσεις, το Ευρωσύστηµα εξακολουθεί να παρέχει ενίσχυση ρευστότητας προς το τραπεζικό σύστηµα της ζώνης του ευρώ µε πολύ ευνοϊκούς όρους, διευκολύνοντας έτσι την προσφορά πιστώσεων στη ζώνη του ευρώ. Ταυτόχρονα, αυτές οι αποφάσεις συµβάλλουν στην αποφυγή των στρεβλώσεων που συνδέονται µε τη διατήρηση µη συµβατικών µέτρων για µεγαλύτερο χρονικό διάστηµα από ό,τι είναι αναγκαίο. Το ιοικητικό Συµβούλιο θα συνεχίσει να εφαρµόζει τη σταδιακή απόσυρση των έκτακτων µέτρων ρευστότητας. Προκειµένου να αντιµετωπιστεί αποτελεσµατικά κάθε απειλή διατάραξης της σταθερότητας των τιµών µεσοµακροπρόθεσµα, η χορηγηθείσα ρευστότητα θα απορροφηθεί όταν κριθεί απαραίτητο. Για το λόγο αυτό, το ιοικητικό Συµβούλιο θα συνεχίσει να παρακολουθεί πολύ προσεκτικά όλες τις εξελίξεις κατά την προσεχή περίοδο. Όσον αφορά την οικονοµική ανάλυση, τα τελευταία τρίµηνα η ζώνη του ευρώ εξακολούθησε να ωφελείται από τα σηµαντικά µακροοικονοµικά µέτρα τόνωσης της οικονοµίας που εφαρµόζονται και από τα µέτρα που έχουν ληφθεί για την Μάρτιος

7 αποκατάσταση της λειτουργίας του τραπεζικού συστήµατος, καθώς και από τη συνεχιζόµενη ανάκαµψη της παγκόσµιας οικονοµίας. Σύµφωνα µε την πρώτη εκτίµηση της Eurostat, ο τρι- µηνιαίος ρυθµός αύξησης του πραγµατικού ΑΕΠ της ζώνης του ευρώ επιταχύνθηκε κατά 0,1% το τέταρτο τρίµηνο του 2009, έπειτα από άνοδο κατά 0,4% το τρίτο τρίµηνο. Οι διαθέσιµοι δείκτες υποδεικνύουν ότι η οικονοµική ανάκαµψη στη ζώνη του ευρώ έχει ξεκινήσει, αν και είναι πιθανόν να µην είναι οµοιόµορφη. Συγκεκρι- µένα, διάφοροι ειδικοί παράγοντες πρέπει να ληφθούν υπόψη, όπως οι αντίξοες καιρικές συνθήκες σε ορισµένες περιοχές της ζώνης του ευρώ το πρώτο τρίµηνο του Με δεδοµένη αυτή την ανοµοιοµορφία, είναι σκοπιµότερο να µη σταθούµε στην τριµηνιαία µεταβλητότητα αλλά να συγκρίνουµε την εξέλιξη του ρυθµού ανάπτυξης σε εξαµηνιαία βάση. Σε ό,τι αφορά τις πιο µακροπρόθεσµες εξελίξεις, το ιοικητικό Συµβούλιο αναµένει ότι ο ρυθµός αύξησης του πραγµατικού ΑΕΠ θα παραµείνει µέτριος το 2010, λόγω της συνεχιζόµενης προσαρµογής των ισολογισµών σε διάφορους τοµείς και της προσδοκίας ότι ο χαµηλός βαθµός χρησιµοποίησης του παραγωγικού δυναµικού είναι πιθανόν να επηρεάσει αρνητικά τις επενδύσεις ενώ η κατανάλωση επηρεάζεται ήδη αρνητικά από τις υποτονικές προοπτικές των αγορών εργασίας. Αυτή η εκτίµηση αντικατοπτρίζεται στις µακροοικονοµικές προβολές των εµπειρογνωµόνων της για τη ζώνη του ευρώ του Μαρτίου 2010, βάσει των οποίων ο ετήσιος ρυθµός αύξησης του πραγµατικού ΑΕΠ αναµένεται να δια- µορφωθεί µεταξύ 0,4% και 1,2% το 2010 και µεταξύ 0,5% και 2,5% το Σε σύγκριση µε τις προβολές των εµπειρογνωµόνων του Ευρωσυστήµατος που δηµοσιεύθηκαν το εκέµβριο 2009, το διάστηµα για την αύξηση του πραγµατικού ΑΕΠ το 2010 είναι ελαφρώς µικρότερο, ενώ για το 2011 το αντίστοιχο διάστηµα έχει αναθεωρηθεί κατά τι προς τα άνω, αντανακλώντας τη σηµαντικά εντονότερη δραστηριότητα σε παγκόσµιο επίπεδο. Το ιοικητικό Συµβούλιο εξακολουθεί να θεωρεί ότι οι κίνδυνοι που περιβάλλουν αυτές τις προοπτικές είναι σε γενικές γραµµές ισορροπηµένοι, σε ένα περιβάλλον που χαρακτηρίζεται από συνεχιζόµενη αβεβαιότητα. Όσον αφορά τους ανοδικούς κινδύνους, η εµπιστοσύνη ενδέχεται να ενισχυθεί περισσότερο από ό,τι ανα- µένεται και η ανάκαµψη τόσο της παγκόσµιας οικονοµίας όσο και του εξωτερικού εµπορίου µπορεί να είναι εντονότερη από ό,τι προβλέπεται. Επιπλέον, ενδέχεται να υπάρξουν εντονότερες από τις αναµενόµενες επιδράσεις από τα εκτεταµένα µακροοικονοµικά µέτρα τόνωσης της οικονοµίας που εφαρµόζονται και από άλλα µέτρα πολιτικής που έχουν ληφθεί. Όσον αφορά τους καθοδικούς κινδύνους, εξακολουθούν να υφίστανται ανησυχίες οι οποίες σχετίζονται µε τυχόν εντονότερες ή πιο παρατεταµένες από τις αναµενόµενες αρνητικές αλληλεπιδράσεις µεταξύ της πραγµατικής οικονοµίας και του χρη- µατοπιστωτικού τοµέα, νέες αυξήσεις των τιµών του πετρελαίου και άλλων βασικών εµπορευ- µάτων, τυχόν κλιµάκωση των πιέσεων προστατευτισµού και νέες εντάσεις σε ορισµένα τµή- µατα των χρηµατοπιστωτικών αγορών, καθώς και µε το ενδεχόµενο µη οµαλής διόρθωσης των παγκόσµιων ανισορροπιών. Σε ό,τι αφορά την εξέλιξη των τιµών, ο ετήσιος πληθωρισµός (βάσει του Εν ΤΚ) της ζώνης του ευρώ ήταν 0,9% το Φεβρουάριο του 2010, σύµφωνα µε την προκαταρκτική εκτίµηση της Eurostat, έναντι 1,0% τον Ιανουάριο. Ο πληθωρισµός αναµένεται να διαµορφωθεί γύρω στο 1% βραχυπρόθεσµα και να παραµείνει µέτριος στον ορίζοντα που ενδιαφέρει τη νοµισµατική πολιτική. Στο πλαίσιο της βραδείας ανάκαµψης της εγχώριας και της εξωτερικής ζήτησης, οι συνολικές εξελίξεις των τιµών, του κόστους και των µισθών αναµένεται να παραµείνουν συγκρατη- µένες. Υπό αυτές τις συνθήκες, είναι σηµαντικό να υπογραµµιστεί ότι οι µεσοµακροπρόθεσµες προσδοκίες για τον πληθωρισµό εξακολουθούν να είναι σταθεροποιηµένες σε επίπεδα συµβατά µε την επιδίωξη του ιοικητικού Συµβουλίου να διατηρεί τους ρυθµούς πληθωρισµού κάτω αλλά πλησίον του 2% µεσοπρόθεσµα. Αυτή η εκτίµηση αντικατοπτρίζεται επίσης στις µακροοικονοµικές προβολές των εµπειρογνω- µόνων της για τη ζώνη του ευρώ του Μαρτίου 2010, βάσει των οποίων ο ετήσιος πληθω- 6 Μάρτιος 2010

8 ΕΙΣΑΓΩΓΙΚΟ ΣΗΜΕΙΩΜΑ ρισµός (βάσει του Εν ΤΚ) αναµένεται να δια- µορφωθεί µεταξύ 0,8% και 1,6% το 2010 και µεταξύ 0,9% και 2,1% το Σε σύγκριση µε τις προβολές των εµπειρογνωµόνων του Ευρωσυστήµατος που δηµοσιεύθηκαν το εκέµβριο 2009, το διάστηµα για τον πληθωρισµό το 2010 έχει προσαρµοστεί ελάχιστα προς τα κάτω, ενώ το διάστηµα για το 2011 έχει προσαρµοστεί ελαφρώς προς τα άνω. Οι κίνδυνοι που περιβάλλουν αυτές τις προοπτικές εξακολουθούν να είναι σε γενικές γραµ- µές ισορροπηµένοι. Αφορούν, συγκεκριµένα, την περαιτέρω εξέλιξη της οικονοµικής δραστηριότητας και την πορεία των τιµών των βασικών εµπορευµάτων. Επιπλέον, οι αυξήσεις των έµµεσων φόρων και των διοικητικά καθοριζό- µενων τιµών ενδέχεται να είναι µεγαλύτερες από αυτές που αναµένονται επί του παρόντος, λόγω της ανάγκης για δηµοσιονοµική εξυγίανση τα επόµενα έτη. Όσον αφορά τη νοµισµατική ανάλυση, ο ετήσιος ρυθµός αύξησης του Μ3 έγινε ελαφρώς θετικός τον Ιανουάριο του 2010 και διαµορφώθηκε σε 0,1%. Αυτή η εξέλιξη αντανακλά κυρίως επίδραση της βάσης σύγκρισης και επιβεβαιώνει την εκτίµηση για συνεχιζόµενη υποτονική νοµισµατική επέκταση. Σε συνδυασµό µε τον αρνητικό ετήσιο ρυθµό αύξησης των δανείων προς τον ιδιωτικό τοµέα (-0,6% τον Ιανουάριο 2010), τα πιο πρόσφατα στοιχεία στηρίζουν την εκτί- µηση του ιοικητικού Συµβουλίου για µέτριο υποκείµενο ρυθµό νοµισµατικής επέκτασης και χαµηλές πληθωριστικές πιέσεις, σχετιζόµενες µε τις νοµισµατικές εξελίξεις, µεσοπρόθεσµα. Οι ρυθµοί αύξησης του Μ3 και των δανείων προς τον ιδιωτικό τοµέα είναι πιθανόν να παραµείνουν σε χαµηλά επίπεδα και τους επόµενους µήνες. Ταυτόχρονα, οι καταγραφόµενες νοµισµατικές εξελίξεις είναι πιθανόν να είναι πιο συγκρατη- µένες σε σχέση µε τον υποκείµενο ρυθµό νοµισµατικής επέκτασης, λόγω της καθοδικής επίδρασης που ασκεί η έντονα ανοδική κλίση της καµπύλης αποδόσεων. Αφενός, αυτό ευνοεί τη µετατόπιση κεφαλαίων από το Μ3 προς πιο µακροπρόθεσµες καταθέσεις και τίτλους. Αφετέρου, οι µικρές διαφορές επιτοκίων µεταξύ των διαφόρων χρηµατοδοτικών µέσων του Μ3 συνεπάγονται χαµηλό κόστος ευκαιρίας για τις τοποθετήσεις στις πιο ρευστές συνιστώσες του Μ1, µέγεθος το οποίο συνέχισε να αυξάνεται µε ισχυρό ετήσιο ρυθµό 11,5% τον Ιανουάριο. Ο αρνητικός ετήσιος ρυθµός αύξησης των δανείων προς τον ιδιωτικό τοµέα είναι συνισταµένη συνεχιζόµενων αντίρροπων εξελίξεων: αφενός, θετικός, επιταχυνόµενος ετήσιος ρυθµός αύξησης των δανείων προς τα νοικοκυριά και, αφετέρου, αρνητικός, επιβραδυνόµενος ετήσιος ρυθµός αύξησης των δανείων προς τις µη χρη- µατοπιστωτικές επιχειρήσεις. Αυτή η απόκλιση είναι συµβατή µε τα ιστορικά πρότυπα και τις κανονικότητες του οικονοµικού κύκλου, βάσει των οποίων τα δάνεια προς τις µη χρηµατοπιστωτικές επιχειρήσεις είναι δυνατόν να παρα- µένουν σε χαµηλά επίπεδα για κάποιο διάστηµα µετά την ανάκαµψη της οικονοµικής δραστηριότητας. Ταυτόχρονα, το κόστος χρηµατοδότησης για τις επιχειρήσεις έχει µειωθεί και το σύνολο του τοµέα συνεχίζει να προσφεύγει σε µεγάλο βαθµό σε χρηµατοδότηση µέσω της αγοράς αντί µέσω των τραπεζών. Τους τελευταίους µήνες οι τράπεζες εξακολούθησαν να µειώνουν το µέγεθος των συνολικών ισολογισµών τους. Ωστόσο, η βασική δυσκολία που εξακολουθούν να αντιµετωπίζουν έγκειται στη διαχείριση αυτής της προσαρµογής µε παράλληλη διασφάλιση της διαθεσιµότητας πιστώσεων προς το µη χρηµατοπιστωτικό τοµέα. Για να αντιµετωπιστεί αυτή η δυσκολία, οι τράπεζες θα πρέπει να επωφεληθούν από τη βελτίωση των συνθηκών χρηµατοδότησης ώστε να ενισχύσουν περαιτέρω την κεφαλαιακή τους βάση και, όπου απαιτείται, να αξιοποιήσουν πλήρως τα κυβερνητικά µέτρα κεφαλαιακής ενίσχυσης. Συνοπτικά, τα ισχύοντα επιτόκια της εξακολουθούν να κρίνονται ενδεδειγµένα. Αν ληφθούν υπόψη όλες οι πληροφορίες και αναλύσεις που έγιναν διαθέσιµες µετά τη συνεδρίαση του ιοικητικού Συµβουλίου στις 4 Φεβρουαρίου 2010, η εξέλιξη των τιµών αναµένεται να παραµείνει συγκρατηµένη στον ορίζο- Μάρτιος

9 ντα που ενδιαφέρει τη νοµισµατική πολιτική. Οι πιο πρόσφατες πληροφορίες επιβεβαιώνουν επίσης ότι η οικονοµική ανάκαµψη στη ζώνη του ευρώ έχει ξεκινήσει, αν και είναι πιθανόν να µην είναι οµοιόµορφη. Γενικά, το ιοικητικό Συµβούλιο αναµένει ότι ο ρυθµός ανάπτυξης της οικονοµίας της ζώνης του ευρώ θα είναι µέτριος το 2010, σε ένα περιβάλλον που χαρακτηρίζεται από συνεχιζόµενη αβεβαιότητα. Η διασταύρωση του αποτελέσµατος της οικονοµικής ανάλυσης µε το αποτέλεσµα της νοµισµατικής ανάλυσης επιβεβαιώνει την εκτίµηση ότι οι πληθωριστικές πιέσεις θα παραµείνουν χαµηλές µεσοπρόθεσµα. Συνολικά, το ιοικητικό Συµβούλιο ανα- µένει ότι θα διατηρηθεί η σταθερότητα των τιµών µεσοπρόθεσµα, στηρίζοντας έτσι την αγοραστική δύναµη των νοικοκυριών στη ζώνη του ευρώ. Οι προσδοκίες για τον πληθωρισµό εξακολουθούν να είναι σταθεροποιηµένες σε επίπεδα συµβατά µε την επιδίωξη του ιοικητικού Συµβουλίου να διατηρεί τους ρυθµούς πληθωρισµού κάτω αλλά πλησίον του 2% µεσοπρόθεσµα. Σε ό,τι αφορά τη δηµοσιονοµική πολιτική, υψηλά επίπεδα δηµοσιονοµικού ελλείµµατος και δηµόσιου χρέους επιβαρύνουν περαιτέρω την άσκηση της νοµισµατικής πολιτικής και υπονο- µεύουν το Σύµφωνο Σταθερότητας και Ανάπτυξης ως βασικό πυλώνα της Οικονοµικής και Νοµισµατικής Ένωσης. Είναι υψίστης σηµασίας το πρόγραµµα σταθερότητας κάθε χώρας της ζώνης του ευρώ να καθορίζει µε σαφήνεια τις στρατηγικές άρσης των επεκτατικών δηµοσιονοµικών µέτρων και δηµοσιονοµικής εξυγίανσης για την προσεχή περίοδο. Αυτό απαιτεί αποφασιστικές προσπάθειες, κυρίως εκ µέρους χωρών µε υψηλά επίπεδα ελλείµµατος και χρέους. Όλες οι χώρες θα χρειαστεί να τηρήσουν τις δεσµεύσεις τους στο πλαίσιο των διαδικασιών υπερβολικού ελλείµµατος. Η εξυγίανση των δηµόσιων οικονοµικών θα πρέπει να ξεκινήσει το 2011 το αργότερο και θα πρέπει να υπερβεί σηµαντικά το ετήσιο ποσοστό προσαρµογής (0,5% του ΑΕΠ) το οποίο ορίζεται ως ελάχιστη απαίτηση από το Σύµφωνο Σταθερότητας και Ανάπτυξης. Απαιτείται να δοθεί έντονη έµφαση στην πλευρά των δαπανών. Το ιοικητικό Συµβούλιο εξέδωσε στις 3 Μαρτίου 2010 δήλωση σχετικά µε τα συµπληρωµατικά µέτρα δηµοσιονοµικής εξυγίανσης που ανακοίνωσε η ελληνική κυβέρνηση. Σε όλες τις χώρες της ζώνης του ευρώ, η κύρια πρόκληση προκειµένου να ενισχυθεί η διατηρήσιµη ανάπτυξη και η δηµιουργία θέσεων εργασίας είναι να επιταχυνθούν οι διαρθρωτικές µεταρρυθµίσεις. Πρέπει να θεσπιστούν πολιτικές που διευκολύνουν την πρόσβαση στην αγορά και αυξάνουν τον ανταγωνισµό. Συνολικά, είναι ουσιώδες να τεθούν τα θεµέλια για µακροπρόθεσµες επενδύσεις στην καινοτοµία ούτως ώστε να δηµιουργηθούν νέες επιχειρη- µατικές ευκαιρίες. Τα προγράµµατα στήριξης συγκεκριµένων τοµέων που εφαρµόστηκαν για την αντιµετώπιση των άµεσων επιδράσεων της κρίσης πρέπει τώρα να αποσυρθούν σταδιακά. Στις αγορές εργασίας, απαιτούνται συγκρατη- µένες µισθολογικές ρυθµίσεις σε ορισµένες οικονοµίες και επαρκής ευελιξία, προκειµένου να αποφευχθεί η άνοδος της διαρθρωτικής ανεργίας τα προσεχή έτη. Αυτές οι διαρθρωτικές µεταρρυθµίσεις θα πρέπει να στηρίζονται από την κατάλληλη αναδιάρθρωση του τραπεζικού τοµέα. Υγιείς ισολογισµοί, αποτελεσµατική διαχείριση κινδύνων και επιχειρηµατικά µοντέλα χαρακτηριζόµενα από διαφάνεια και αξιοπιστία αποτελούν βασικούς παράγοντες προκειµένου να ενισχυθεί η ανθεκτικότητα των τραπεζών στις διαταραχές και να εξασφαλιστεί επαρκής πρόσβαση σε χρηµατοδότηση, γεγονός που θα θέσει τα θεµέλια για διατηρήσιµη ανάπτυξη και χρη- µατοπιστωτική σταθερότητα. 8 Μάρτιος 2010

10 Ο Ι Κ Ο Ν Ο Μ Ι Κ Ε Σ Κ Α Ι Ν Ο Μ Ι Σ Μ Α Τ Ι Κ Ε Σ Ε Ξ Ε Λ Ι Ξ Ε Ι Σ 1 Τ Ο Ε Ξ Ω Τ Ε Ρ Ι Κ Ο Π Ε Ρ Ι Β Α Λ Λ Ο Ν Τ Η Σ Ζ Ω Ν Η Σ Τ Ο Υ Ε Υ Ρ Ω ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΕΣ ΚΑΙ ΝΟΜΙΣΜΑΤΙΚΕΣ ΕΞΕΛΙΞΕΙΣ Το εξωτερικό περιβάλλον της ζώνης του ευρώ Οι πρόσφατοι δείκτες εξακολουθούν να υποδηλώνουν ότι η παγκόσµια οικονοµία βρίσκεται σε τροχιά ανάκαµψης. Ο παγκόσµιος πληθωρισµός αυξήθηκε τελευταία, αν και διατηρήθηκε σε αρκετά χαµηλά επίπεδα. Παρόλο που η διατηρησιµότητα της ανάπτυξης στο µέλλον εξακολουθεί να χαρακτηρίζεται από µεγάλη αβεβαιότητα, οι κίνδυνοι για τις προοπτικές της παγκόσµιας οικονοµίας θεωρούνται σε γενικές γραµµές ισορροπηµένοι. 1.1 ΕΞΕΛΙΞΕΙΣ ΣΤΗΝ ΠΑΓΚΟΣΜΙΑ ΟΙΚΟΝΟΜΙΑ Αφού επανήλθε σε θετικούς ρυθµούς ανάπτυξης το β και γ τρίµηνο του 2009, η παγκόσµια οικονοµική δραστηριότητα συνέχισε να επεκτείνεται το τελευταίο τρίµηνο του προηγούµενου έτους και στις αρχές του Η επάνοδος σε ρυθµούς ανάπτυξης υποβοηθήθηκε από τα δηµοσιονοµικά και νοµισµατικά µέτρα για την τόνωση της οικονοµίας και τη βελτίωση της εµπιστοσύνης τόσο των καταναλωτών όσο και των επιχειρήσεων, καθώς και από τον παρατεταµένο κύκλο των αποθεµάτων. Οι θετικές εξελίξεις στην παγκόσµια οικονοµική δραστηριότητα συνοδεύθηκαν επίσης από την ταχεία ανάκαµψη του παγκόσµιου εµπορίου. Πιο πρόσφατα, οι δείκτες της αγοράς εργασίας σηµατοδοτούσαν αύξηση της απασχόλησης στο µεταποιητικό τοµέα και µείωση του ρυθµού απώλειας θέσεων εργασίας στον τοµέα των υπηρεσιών. Πιο αναλυτικά, τα τελευταία στοιχεία βάσει δεικτών εξακολουθούν να δείχνουν ότι η παγκόσµια οικονοµία βρίσκεται σε τροχιά ανάκαµψης. Το Φεβρουάριο ο Παγκόσµιος είκτης Υπευθύνων Προ- µηθειών (ΡΜΙ) σηµείωσε άνοδο από 53,2 τον προηγούµενο µήνα σε 53,6 (βλ. ιάγραµµα 1). Συνολικά, ο ρυθµός ανάκαµψης φαίνεται να έχει σταθεροποιηθεί τους τελευταίους µήνες. Η ανάλυση κατά τοµέα του συνολικού δείκτη ΡΜΙ για την παραγωγή συνεχίζει να υποδηλώνει ασθενέστερη επέκταση στον τοµέα των υπηρεσιών από ό,τι στο µεταποιητικό τοµέα. Ωστόσο, η διαφορά µεταξύ των δύο τοµέων µειώθηκε το Φεβρουάριο όταν ο ρυθµός αύξησης της παραγωγής επιβραδύνθηκε στον τοµέα της µεταποίησης, αλλά επιταχύνθηκε σηµαντικά στον τοµέα των υπηρεσιών. Οι δείκτες ΡΜΙ για τις νέες παραγγελίες υποδηλώνουν ότι η µεταποίηση θα παραµείνει ο κύριος προωθητικός παράγοντας της ανάπτυξης για την παγκόσµια οικονοµία τουλάχιστον τους πρώτους µήνες του ιάγραµµα 1 Παγκόσµιος δείκτης PMI ιάγραµµα 2 Εξελίξεις των τιµών διεθνώς (δείκτης διάχυσης, ε.δ. µηνιαία στοιχεία) (µηνιαία στοιχεία, ετήσιες εκατοστιαίες µεταβολές) Πηγή: Markit. Πηγή: ΟΟΣΑ. Μάρτιος

11 2010, παρά την πρόσφατη βελτίωση των παραγγελιών στον τοµέα των υπηρεσιών. χζ ιάγραµµα 3 Κύριες εξελίξεις στις µεγαλύτερες βιοµηχανικές οικονοµίες Σύµφωνα µε τους τελευταίους διαθέσιµους δείκτες, οι όγκοι του παγκόσµιου εµπορίου αυξήθηκαν κατά 4,8% το εκέµβριο έναντι του προηγούµενου µηνός, αφού είχαν καταγράψει µηνιαία αύξηση 1,1% το Νοέµβριο. Οι µεγαλύτερες αυξήσεις στους όγκους των εµπορικών συναλλαγών παρατηρήθηκαν στην Ασία και τη Λατινική Αµερική, αλλά και στις προηγµένες οικονοµίες επιταχύνθηκε ο ρυθµός αύξησης του εµπορίου. Όσον αφορά τα τριµηνιαία στοιχεία, που εξαλείφουν ορισµένες βραχυχρόνιες διακυµάνσεις, το εµπόριο σηµείωσε άνοδο κατά 6% το τελευταίο τρίµηνο του 2009 έναντι του προηγούµενου τριµήνου, δηλ. τον υψηλότερο ρυθµό αύξησης που έχει καταγραφεί. Στο τέλος του 2009 οι όγκοι του παγκόσµιου εµπορίου εξακολούθησαν να είναι 8% χαµηλότεροι από το ανώτερο επίπεδο του Απριλίου, αλλά 15% υψηλότεροι από το κατώτερο επίπεδο του Μαΐου του Αφού παρέµειναν αρνητικοί επί τέσσερις µήνες, οι ρυθµοί πληθωρισµού παγκοσµίως έλαβαν εκ νέου θετικό πρόσηµο το τελευταίο τρίµηνο του 2009 και σηµείωσαν κάποιες περαιτέρω ελαφρές αυξήσεις στις αρχές του Στις χώρες του ΟΟΣΑ, ο µετρούµενος πληθωρισµός βάσει του ΤΚ διαµορφώθηκε στο 2% κατά το δωδεκά- µηνο έως και τον Ιανουάριο, αυξηµένος από το 1,9% κατά το δωδεκάµηνο έως και το εκέµβριο (βλ. ιάγραµµα 2). Οι συγκρατηµένες αυξήσεις των ετήσιων ρυθµών πληθωρισµού κατά τους προηγούµενους µήνες αντανακλούν κυρίως την αντιστροφή των επιδράσεων της βάσης σύγκρισης που συνδέονται µε τις τιµές των βασικών εµπορευµάτων. Στο µεταξύ, ο ρυθµός πληθωρισµού των χωρών του ΟΟΣΑ εκτός των τιµών των ειδών διατροφής και της ενέργειας διαµορφώθηκε στο 1,6% κατά το δωδεκάµηνο έως και τον Ιανουάριο, παραµένοντας αµετάβλητος από τον προηγούµενο µήνα. Πηγές: Εθνικά στοιχεία, Τ, Eurostat και υπολογισµοί της EKT. 1) Για τη ζώνη του ευρώ και το Ηνωµένο Βασίλειο χρησιµοποιούνται στοιχεία της Eurostat. Για τις ΗΠΑ και την Ιαπωνία χρησιµοποιούνται εθνικά στοιχεία. Τα αριθµητικά στοιχεία για το ΑΕΠ είναι εποχικώς διορθωµένα. 2) Για τη ζώνη του ευρώ και το Ηνωµένο Βασίλειο λαµβάνεται ο Εν ΤΚ. Για τις ΗΠΑ και την Ιαπωνία λαµβάνεται ο ΤΚ. ΗΝΩΜΕΝΕΣ ΠΟΛΙΤΕΙΕΣ Στις ΗΠΑ, το πραγµατικό ΑΕΠ µειώθηκε κατά 2,4% το Ενώ η οικονοµία συρρικνώθηκε το πρώτο εξάµηνο του έτους, τα µέτρα δηµοσιονοµικής και νοµισµατικής ώθησης, καθώς και ο κύκλος των αποθεµάτων συνέβαλαν στην έντονη ανάκαµψη της παραγωγής το δεύτερο εξάµηνο του Σύµφωνα µε τις δεύτερες εκτιµήσεις του Bureau of Economic Analysis των ΗΠΑ, το πραγµατικό 10 Μάρτιος 2010

12 ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΕΣ ΚΑΙ ΝΟΜΙΣΜΑΤΙΚΕΣ ΕΞΕΛΙΞΕΙΣ Το εξωτερικό περιβάλλον της ζώνης του ευρώ ΑΕΠ αυξήθηκε κατά 5,9% το δ τρίµηνο του 2009 (ρυθµός ανηγµένος σε ετήσια βάση), έναντι 2,2% το γ τρίµηνο. Αυτή η επιτάχυνση του ρυθµού αύξησης αντανακλά την έντονη συµβολή των αποθεµάτων (κατά 3,9 εκατοστιαίες µονάδες). Οι επιχειρηµατικές επενδύσεις, αφού αποτέλεσαν ανασταλτικό παράγοντα για το ρυθµό αύξησης του ΑΕΠ κατά τα προηγούµενα τρίµηνα, συνεισέφεραν 0,6 της εκατοστιαίας µονάδας στην αύξηση του ΑΕΠ το δ τρίµηνο. Η θετική επίδραση του εξωτερικού εµπορίου, που τα προηγούµενα τρίµηνα είχε συµβάλει αποφασιστικά στο ρυθµό αύξησης, εξαλείφθηκε προς το τέλος του έτους, καθώς οι εισαγωγές σηµείωσαν άνοδο συµβαδίζοντας µε την ανάκαµψη της ιδιωτικής καταναλωτικής δαπάνης. Όσον αφορά την εξέλιξη των τιµών, ο ετήσιος ρυθµός πληθωρισµού βάσει του ΤΚ το 2009 υποχώρησε και διαµορφώθηκε στο -0,4%, έναντι 3,8% το. Ο µετρούµενος πληθωρισµός αυξήθηκε προς το τέλος του 2009 και διαµορφώθηκε στο 2,6% τον Ιανουάριο του 2010, κυρίως λόγω των επιδράσεων της βάσης σύγκρισης που προέρχονται από προηγούµενες εξελίξεις στις τιµές της ενέργειας. Ο ετήσιος πληθωρισµός βάσει του ΤΚ χωρίς τις τιµές των ειδών διατροφής και της ενέργειας επιβραδύνθηκε σε 1,6% τον Ιανουάριο από 1,7% κατά µέσο όρο το Όσον αφορά τις µελλοντικές εξελίξεις, η ανάκαµψη στο εγγύς µέλλον πιθανότατα θα συνεχίσει να επηρεάζεται από τα δηµοσιονοµικά και νοµισµατικά µέτρα για την τόνωση της οικονοµίας, καθώς και από την ώθηση του κύκλου των αποθεµάτων. Ωστόσο, στη συνέχεια, ο ρυθµός αύξησης του ΑΕΠ αναµένεται να επιβραδυνθεί κάπως, καθώς εξασθενεί η στήριξη από τις αυξοµειώσεις στον κύκλο των αποθεµάτων και τα µέτρα τόνωσης της οικονοµίας. Οι ασθενείς συνθήκες στην αγορά εργασίας, καθώς και η συνεχιζόµενη µείωση της δανειακής επιβάρυνσης των νοικοκυριών, αναµένεται να περιορίσουν την ανάκαµψη της ιδιωτικής καταναλωτικής δαπάνης. Όσον αφορά την εξέλιξη των τιµών, ο πληθωρισµός ενδέχεται να παραµείνει συγκρατηµένος λόγω του µεγάλου παραγωγικού κενού. Στις 27 Ιανουαρίου 2010 η Οµοσπονδιακή Επιτροπή Ανοικτής Αγοράς των ΗΠΑ αποφάσισε να διατηρήσει το επιτόκιο-στόχο για τα οµοσπονδιακά κεφάλαια αµετάβλητο στο 0%-0,25%. Τα προγράµµατα αγοράς πιο µακροπρόθεσµων τίτλων αναµένεται να έχουν ολοκληρωθεί µέχρι το τέλος Μαρτίου. Στις 18 Φεβρουαρίου 2010 η Οµοσπονδιακή Τράπεζα των ΗΠΑ ανακοίνωσε επίσης τροποποίηση των όρων των προγραµµάτων χορηγήσεών της µε προεξοφλητικό επιτόκιο (discount window lending programmes). Οι αλλαγές περιλαµβάνουν µεταξύ άλλων την αύξηση του προεξοφλητικού επιτοκίου από 0,5% σε 0,75% και τη µείωση της κανονικής µέγιστης διάρκειας για τα δάνεια υψηλής εξασφάλισης σε µία ηµέρα. ΙΑΠΩΝΙΑ Στην Ιαπωνία, η ανάκαµψη φαίνεται να συντελείται µε βραδείς ρυθµούς. Σύµφωνα µε προκαταρκτική εκτίµηση της κυβέρνησης της Ιαπωνίας, το πραγµατικό ΑΕΠ αυξήθηκε µε τριµηνιαίο ρυθµό 1,1% το δ τρίµηνο του Η αύξηση οφείλεται σε µεγάλο βαθµό στην εξωτερική ζήτηση και τη σταθερή ιδιωτική κατανάλωση που υποβοηθήθηκαν από τα κυβερνητικά µέτρα στήριξης της οικονοµίας. Οι επιχειρηµατικές επενδύσεις παρουσίασαν άνοδο για πρώτη φορά µετά από σχεδόν δύο χρόνια, ενώ οι επενδύσεις σε κατοικίες παρουσίασαν µικρή υποχώρηση. Η αύξηση του δ τριµήνου ακολούθησε τη στασιµότητα του γ τριµήνου και την άνοδο κατά 1,3% του πραγµατικού ΑΕΠ το β τρίµηνο του Συνολικά, το πραγµατικό ΑΕΠ ήταν 5,0% χαµηλότερο το 2009 σε σύγκριση µε το προηγούµενο έτος. Ως αποτέλεσµα της σηµαντικής υποτονικότητας της οικονοµίας, οι τιµές καταναλωτή συνέχισαν την πτωτική τους πορεία τον Ιανουάριο. Ο µετρούµενος πληθωρισµός βάσει του ΤΚ µειώθηκε κατά 1,3% κατά το δωδεκάµηνο έως και τον Ιανουάριο έπειτα από δωδεκάµηνη υποχώρηση κατά 1,7% Μάρτιος

13 το εκέµβριο. Ο ετήσιος πληθωρισµός βάσει του ΤΚ εκτός των τιµών των ειδών διατροφής και της ενέργειας διαµορφώθηκε σε -1,2% τον Ιανουάριο παραµένοντας αµετάβλητος από τον προηγούµενο µήνα. Κατά τη συνεδρίαση που έληξε στις 18 Φεβρουαρίου 2010, η Τράπεζα της Ιαπωνίας αποφάσισε να διατηρήσει αµετάβλητο στο 0,1% το επιτόκιο-στόχο της για τις τοποθετήσεις µίας ηµέρας χωρίς παροχή ασφάλειας. ΗΝΩΜΕΝΟ ΒΑΣΙΛΕΙΟ Στο Ηνωµένο Βασίλειο, ο ρυθµός αύξησης του πραγµατικού ΑΕΠ σε τριµηνιαία βάση έλαβε εκ νέου θετικό πρόσηµο το δ τρίµηνο του 2009, µετά από το σταδιακό µετριασµό του ρυθµού µείωσης τα προηγούµενα τρίµηνα. Σύµφωνα µε την αναθεωρηµένη εκτίµηση, το πραγµατικό ΑΕΠ αυξήθηκε κατά 0,3% το δ τρίµηνο του 2009, έναντι υποχώρησης κατά 0,3% το γ τρίµηνο. Η αύξηση του ΑΕΠ προήλθε κυρίως από τις δαπάνες των νοικοκυριών, που σηµείωσαν άνοδο κατά 0,4% σε τριµηνιαία βάση, και την τελική δηµόσια κατανάλωση, που αυξήθηκε κατά 1,2%, ενώ οι επιχειρηµατικές επενδύσεις εξακολούθησαν να µειώνονται. Συνολικά, οι πρόσφατοι δείκτες για την οικονοµική δραστηριότητα και την αγορά κατοικιών υποδηλώνουν ότι η σταδιακή βελτίωση της οικονοµικής κατάστασης συνεχίζεται και στις αρχές του Στην αγορά κατοικιών η θετική τάση διατηρήθηκε κατά τους πρόσφατους µήνες χάρη στα υποστηρικτικά µέτρα πολιτικής. Τον Ιανουάριο οι τιµές των κατοικιών αυξήθηκαν για έβδοµο συναπτό µήνα (κατά 3,6% σε δωδεκάµηνη βάση) συµβαδίζοντας µε τη βελτίωση της διαθεσιµότητας ενυπόθηκων δανείων τους τελευταίους µήνες. Η ροή του συνολικού καθαρού δανεισµού προς ιδιώτες ενισχύθηκε τον Ιανουάριο, παρόλο που διατηρήθηκε σε επίπεδα πολύ χαµηλότερα από τη µέση ροή του. Όσον αφορά το µέλλον, η οικονοµική δραστηριότητα αναµένεται να συνεχίσει τη σταδιακή της ανάκαµψη, υποβοηθούµενη από τις επιδράσεις της υποτίµησης της στερλίνας, οι οποίες εκδηλώθηκαν µε χρονική υστέρηση, τα δηµοσιονοµικά και νοµισµατικά µέτρα τόνωσης της οικονοµίας, καθώς και τη βελτίωση των γενικότερων συνθηκών παγκοσµίως. Ο ετήσιος πληθωρισµός βάσει του Εν ΤΚ σηµείωσε άνοδο τους τελευταίους µήνες και διαµορφώθηκε σε 3,5% τον Ιανουάριο (έναντι 2,5% το εκέµβριο), κυρίως ως αποτέλεσµα των αυξηµένων τιµών του πετρελαίου και της λήξης της προσωρινής µείωσης του συντελεστή του ΦΠΑ. Οι ανοδικές πιέσεις που προήλθαν από την προηγούµενη υποτίµηση της στερλίνας ενδέχεται να συνέβαλαν επίσης. Ωστόσο, µελλοντικά, ο πληθωρισµός αναµένεται να µετριαστεί, καθώς η συνεχιζόµενη ύπαρξη αχρησιµοποίητου παραγωγικού δυναµικού θα ασκήσει µειωτική επίδραση στη δυναµική των τιµών. Τους πρόσφατους µήνες η Επιτροπή Νοµισµατικής Πολιτικής της Τράπεζας της Αγγλίας διατήρησε αµετάβλητο στο 0,5% το επίσηµο τραπεζικό επιτόκιο καταθέσεων για τα αποθεµατικά των εµπορικών τραπεζών. Επιπλέον, η Τράπεζα της Αγγλίας ολοκλήρωσε το πρόγραµµα αγοράς περιουσιακών στοιχείων που ανέρχεται συνολικά σε 200 δισεκ. λίρες Αγγλίας. ΑΛΛΕΣ ΕΥΡΩΠΑΪΚΕΣ ΧΩΡΕΣ Γενικά, η οικονοµική δραστηριότητα βελτιώθηκε και στις υπόλοιπες χώρες της ΕΕ εκτός της ζώνης του ευρώ τα τελευταία τρίµηνα. Ωστόσο, η δυναµική του ρυθµού αύξησης του πραγµατικού ΑΕΠ σε τριµηνιαία βάση επέδειξε αρκετά µεγάλη µεταβλητότητα σε πολλές χώρες, αντανακλώντας διακυµάνσεις στον κύκλο των αποθεµάτων και τη συνεχιζόµενη δηµοσιονοµική προσαρµογή. Στη Σουηδία, το πραγµατικό ΑΕΠ υποχώρησε κατά 0,6% σε τριµηνιαία βάση το δ τρίµηνο του 2009, σύµφωνα µε µια προκαταρκτική εκτίµηση. Τα ιστορικά στοιχεία αναθεωρήθηκαν προς τα 12 Μάρτιος 2010

14 ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΕΣ ΚΑΙ ΝΟΜΙΣΜΑΤΙΚΕΣ ΕΞΕΛΙΞΕΙΣ Το εξωτερικό περιβάλλον της ζώνης του ευρώ κάτω, υποδηλώνοντας πλέον στασιµότητα για το β τρίµηνο και συρρίκνωση κατά 0,1% για το γ τρίµηνο. Στη ανία, η προκαταρκτική εκτίµηση υποδηλώνει ότι το πραγµατικό ΑΕΠ αυξήθηκε κατά 0,2% το δ τρίµηνο, αφού είχε σηµειώσει άνοδο κατά 0,3% το γ τρίµηνο (µετά την προς τα κάτω αναθεώρηση από το 0,6%). Οι βραχυπρόθεσµοι δείκτες υποδηλώνουν τη βελτίωση της οικονοµικής κατάστασης και στις δύο χώρες στις αρχές του Τον Ιανουάριο ο ετήσιος πληθωρισµός βάσει του Εν ΤΚ συνέχισε να αυξάνεται στη ανία και διαµορφώθηκε στο 1,9% (έναντι 1,2% το εκέµβριο), ενώ στη Σουηδία µετριάστηκε ελαφρώς και έφθασε στο 2,7% (έναντι 2,8% το εκέµβριο). Το εκέµβριο και τον Ιανουάριο η κεντρική τράπεζα της ανίας (Danmarks Nationalbank) µείωσε, σε τρία στάδια, το βασικό της επιτόκιο κατά 20 µονάδες βάσης συνολικά, σε 1,05%. Στα µεγαλύτερα κράτη-µέλη της ΕΕ στην κεντρική και ανατολική Ευρώπη, η οικονοµική κατάσταση βελτιώθηκε σηµαντικά µετά τη ραγδαία κάµψη της οικονοµικής δραστηριότητας που παρατηρήθηκε το α τρίµηνο του Η έντονη ανάκαµψη της βιοµηχανικής παραγωγής τους πρόσφατους µήνες, υποβοηθούµενη µετά την ενίσχυση της εξωτερικής ζήτησης, διαδραµάτισε καθοριστικό ρόλο. Στην περιοχή, ο ρυθµός αύξησης του πραγµατικού ΑΕΠ επιταχύνθηκε σταδιακά το β και γ τρίµηνο (σε τριµηνιαία βάση), παρόλο που στην Ουγγαρία και τη Ρουµανία ο ρυθµός µείωσης απλώς µετριάστηκε. Εντούτοις, το τελευταίο τρίµηνο του 2009 η ανάπτυξη παρουσίασε µεγαλύτερη διαφοροποίηση, σύµφωνα µε τις προκαταρκτικές εκτιµήσεις της Eurostat. Ενώ ο ρυθµός µείωσης µετριάστηκε περαιτέρω στην Ουγγαρία και διαµορφώθηκε στο -0,4% (δηλ. βελτιώθηκε από το -1,2% του γ τριµήνου), η µείωση επιταχύνθηκε στο -1,5% στη Ρουµανία (από -0,6% το γ τρίµηνο) και ο ρυθµός µεταβολής έγινε αρνητικός στην Τσεχία και διαµορφώθηκε σε -0,6% (δηλ. επιδεινώθηκε έναντι µεταβολής 0,8% το γ τρίµηνο). Στην Πολωνία, ο ρυθµός αύξησης του πραγ- µατικού ΑΕΠ σε τριµηνιαία βάση επιταχύνθηκε το δ τρίµηνο και διαµορφώθηκε στο 1,2%. Συνολικά, οι πρόσφατοι δείκτες εµπιστοσύνης και τα στοιχεία για τη βιοµηχανική παραγωγή και τις εµπορικές συναλλαγές καταδεικνύουν περαιτέρω βελτίωση της οικονοµικής δραστηριότητας στα µεγαλύτερα κράτη-µέλη της ΕΕ στην κεντρική και ανατολική Ευρώπη στις αρχές του Ταυτόχρονα, επικρατεί έντονη αβεβαιότητα για τις οικονοµικές εξελίξεις που αναµένονται τα επό- µενα τρίµηνα, ενώ εξακολουθούν να υπάρχουν σηµαντικοί κίνδυνοι, όπως µαρτυρούν τα αυξανόµενα ποσοστά ανεργίας. Η εξέλιξη του πληθωρισµού δεν είναι οµοιόµορφη σε ολόκληρη την περιοχή τους τελευταίους µήνες. Ο ετήσιος πληθωρισµός βάσει του Εν ΤΚ κυµάνθηκε σε αρκετά χαµηλά επίπεδα στην Τσεχία και διαµορφώθηκε στο 0,4% τον Ιανουάριο. Αντίθετα, στην Ουγγαρία, την Πολωνία και τη Ρουµανία, ο ετήσιος πληθωρισµός βάσει του Εν ΤΚ διατηρήθηκε σε υψηλότερα επίπεδα και δια- µορφώθηκε σε 6,2%, 3,9% και 5,2% αντίστοιχα τον Ιανουάριο. Στις 5 Ιανουαρίου 2010 η κεντρική τράπεζα της Ρουµανίας (Banca Naţională a României) αποφάσισε να µειώσει το επιτόκιο πολιτικής της κατά 50 µονάδες βάσης, στο 7,5%. Στις 22 Φεβρουαρίου 2010 η κεντρική τράπεζα της Ουγγαρίας (Magyar Nemzeti Bank) αποφάσισε να µειώσει το επιτόκιο πολιτικής της κατά 25 µονάδες βάσης στο 5,75%. Από όλα τα κράτη της ΕΕ, οι χώρες της Βαλτικής υπέστησαν την εντονότερη οικονοµική προσαρ- µογή από την εκδήλωση της παγκόσµιας οικονοµικής ύφεσης. Τα τελευταία τρίµηνα, οι τριµηνιαίες αναπτυξιακές επιδόσεις επέδειξαν µεταβλητότητα, αλλά παρoυσιάζουν ενδείξεις γενικότερης βελτίωσης και στις τρεις χώρες. Η µείωση του πραγµατικού ΑΕΠ ήταν σηµαντικά µικρότερη στη Βουλγαρία από ό,τι στις χώρες της Βαλτικής. Συνολικά, πρόσφατοι βραχυπρόθεσµοι δείκτες για την οικονοµική δραστηριότητα και την εµπιστοσύνη καταδεικνύουν βελτίωση της οικονοµικής κατάστασης και στις τέσσερις χώρες, παρόλο που η βιοµηχανική παραγωγή παρουσίασε σηµάδια υποτονικότητας στη Βουλγαρία και τη Λιθουανία κατά τους πρόσφατους µήνες. Μάρτιος

15 Στη Ρωσία, τα διαθέσιµα στοιχεία υποδεικνύουν ότι η παραγωγή συνέχισε να ανακάµπτει το δ τρί- µηνο µετά τη συρρίκνωση του πρώτου εξαµήνου του Συνολικά, το πραγµατικό ΑΕΠ υποχώρησε κατά 7,9% το 2009, σύµφωνα µε προκαταρκτικές εκτιµήσεις. Τα διαθέσιµα στοιχεία για τη βιοµηχανική παραγωγή τον Ιανουάριο του 2010 υποδηλώνουν ότι η ανάκαµψη της οικονοµικής δραστηριότητας ενδέχεται να έχει αποδυναµωθεί στις αρχές του 2010, καθώς οι αρχές αποσύρουν σταδιακά τα δηµοσιονοµικά µέτρα τόνωσης της οικονοµίας που είχαν υιοθετήσει το Περαιτέρω κίνδυνοι για µια ταχεία ανάκαµψη σχετίζονται κυρίως µε χαµηλότερες σε σχέση µε τις αναµενόµενες τιµές των εµπορευµάτων και υποτονική πιστωτική επέκταση. Οι πληθωριστικές πιέσεις, αν και παρέµειναν υψηλές, συνέχισαν να υποχωρούν. Ο ετήσιος πληθωρισµός τιµών καταναλωτή µειώθηκε στο 8,0% τον Ιανουάριο, καθώς η προηγούµενη υποτίµηση του ρουβλίου µείωσε τις τιµές των εισαγοµένων. ΑΝΑ ΥΟΜΕΝΕΣ ΟΙΚΟΝΟΜΙΕΣ ΤΗΣ ΑΣΙΑΣ Στις αναδυόµενες οικονοµίες της Ασίας, η επέκταση της οικονοµικής δραστηριότητας επιταχύνθηκε περαιτέρω το τελευταίο τρίµηνο του 2009 και έτσι η περιοχή εξακολουθεί να ηγείται της παγκόσµιας ανάκαµψης. Αυτό οφείλεται κυρίως στην εφαρµογή µέτρων δηµοσιονοµικής ώθησης. Επιπροσθέτως, στις περισσότερες χώρες το εξωτερικό εµπόριο αρχίζει επίσης να ανακάµπτει σταδιακά και να προσεγγίζει τα επίπεδα που κατέγραφε πριν από την κρίση. Η εγχώρια ζήτηση γίνεται όλο και περισσότερο αυτοτροφοδοτούµενη, ενώ παρατηρήθηκαν ευνοϊκές εξελίξεις στην αγορά περιουσιακών στοιχείων και ανάκαµψη της απασχόλησης. Στην Κίνα, ο ετήσιος ρυθµός αύξησης του πραγµατικού ΑΕΠ σε τριµηνιαία βάση επιταχύνθηκε και διαµορφώθηκε στο 10,7% το τελευταίο τρίµηνο του 2009, µε αποτέλεσµα ο ρυθµός αύξησης της παραγωγής να ανέλθει στο 8,7% για το 2009 ως σύνολο. Οι επενδύσεις που ενθαρρύνθηκαν από τα µέτρα ώθησης παρέµειναν η κινητήρια δύναµη της ανάπτυξης. Παρά τη σταδιακή βελτίωση των εξωτερικών συνθηκών, η συµβολή του εµπορικού ισοζυγίου παρέµεινε αρνητική το τελευταίο τρί- µηνο του Η εγχώρια ρευστότητα διατηρήθηκε άφθονη. Η αύξηση του Μ2, παρόλο που πρόσφατα επιβραδύνθηκε ελαφρώς, διαµορφώθηκε στο 26% κατά το δωδεκάµηνο έως και τον Ιανουάριο, δηλ. σε πολύ υψηλότερα επίπεδα από τον ετήσιο στόχο του 17%. Ο ετήσιος πληθωρισµός τιµών καταναλωτή επανήλθε σε θετικά επίπεδα το Νοέµβριο του 2009 και έφθασε στο 1,5% τον Ιανουάριο του Οι νοµισµατικές αρχές άρχισαν να αποσύρουν την πλεονάζουσα εγχώρια ρευστότητα αυξάνοντας το συντελεστή ελάχιστων αποθεµατικών των τραπεζών δύο φορές από την αρχή του έτους, κατά 50 µονάδες βάσης κάθε φορά. Στην Κορέα, ο ρυθµός αύξησης του πραγµατικού ΑΕΠ επιταχύνθηκε έντονα και διαµορφώθηκε στο 6% σε δωδεκάµηνη βάση το τελευταίο τρίµηνο του 2009, έναντι 0,9% το προηγούµενο τρίµηνο, κυρίως λόγω των επιδράσεων της βάσης σύγκρισης. Η συµβολή της ιδιωτικής κατανάλωσης και των επενδύσεων στην ανάπτυξη ενισχύθηκε περαιτέρω. Ο ετήσιος πληθωρισµός βάσει του ΤΚ αυξήθηκε και διαµορφώθηκε στο 3,1% τον Ιανουάριο από 2,8% τον προηγούµενο µήνα. Η οικονοµική δραστηριότητα ήταν εύρωστη και στην Ινδία. Το πραγµατικό ΑΕΠ αυξήθηκε κατά 5,9% σε ετήσια βάση το τελευταίο τρίµηνο του 2009, έναντι 6,8% το γ τρίµηνο. Ο πληθωρισµός τιµών χονδρικής, ο βασικός δείκτης πληθωρισµού της κεντρικής τράπεζας της Ινδίας, αυξήθηκε έντονα, αντανακλώντας κυρίως την ταχύτατη επιτάχυνση του πληθωρισµού των τιµών των ειδών διατροφής και των καυσίµων. Τον Ιανουάριο, οι τιµές χονδρικής ήταν ανατιµηµένες κατά 8,6% σε σχέση µε ένα χρόνο πριν. Ενώ η οικονοµική ανάκαµψη στις αναδυόµενες οικονοµίες της Ασίας βασίστηκε κατά κύριο λόγο στα µακροοικονοµικά µέτρα τόνωσης της οικονοµίας, που αναµένεται να διατηρηθούν στις περισ- 14 Μάρτιος 2010

16 ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΕΣ ΚΑΙ ΝΟΜΙΣΜΑΤΙΚΕΣ ΕΞΕΛΙΞΕΙΣ Το εξωτερικό περιβάλλον της ζώνης του ευρώ σότερες χώρες κατά τους ερχόµενους µήνες, υπάρχουν σαφείς ενδείξεις ότι η εγχώρια ζήτηση γίνεται όλο και πιο αυτοτροφοδοτούµενη. Παράλληλα, η βραδύτερη από την αναµενόµενη ανάκαµψη της εξωτερικής ζήτησης και οι αυξανόµενες πληθωριστικές πιέσεις συνιστούν σηµαντικούς κινδύνους για την επιδείνωση των οικονοµικών προοπτικών της περιοχής. ΛΑΤΙΝΙΚΗ ΑΜΕΡΙΚΗ Στη Λατινική Αµερική, ο ρυθµός της οικονοµικής δραστηριότητας επιταχύνθηκε περαιτέρω το δ τρίµηνο του 2009, ενώ οι πληθωριστικές πιέσεις υποχώρησαν στις περισσότερες χώρες. Στη Βραζιλία, υψηλής συχνότητας δείκτες υποδηλώνουν ότι ο ρυθµός αύξησης τόσο της εγχώριας όσο και της εξωτερικής ζήτησης ενισχύθηκε σηµαντικά το δ τρίµηνο. Οι λιανικές πωλήσεις αυξήθηκαν µε µέσο δωδεκάµηνο ρυθµό 8,8% το δ τρίµηνο του 2009, έναντι 5,0% το γ τρίµηνο. Η βιοµηχανική παραγωγή αυξήθηκε κατά 5,8% σε ετήσια βάση το τελευταίο τρίµηνο του 2009, αφού είχε υποχωρήσει κατά 8,2% το γ τρίµηνο. Ο ετήσιος πληθωρισµός βάσει του ΤΚ διαµορφώθηκε σε 4,2% το δ τρίµηνο, οριακά χαµηλότερος από ό,τι το προηγούµενο τρίµηνο. Στην Αργεντινή, η βιοµηχανική παραγωγή αυξήθηκε κατά 5,2% το δ τρίµηνο του 2009, αφού συρρικνώθηκε κατά 1% το προηγούµενο τρίµηνο. Ο ετήσιος πληθωρισµός βάσει του ΤΚ έφθασε κατά µέσο όρο στο 7,1% το τελευταίο τρίµηνο του 2009, δηλ. αυξήθηκε από το 5,9% που κατέγραψε το γ τρίµηνο. Στο Μεξικό, το πραγµατικό ΑΕΠ συρρικνώθηκε κατά 2,4% σε δωδεκάµηνη βάση το δ τρίµηνο του 2009, έπειτα από µείωση 6,1% το γ τρίµηνο. Ο ετήσιος πληθωρισµός τιµών καταναλωτή µειώθηκε από 5,1% το γ τρίµηνο και διαµορφώθηκε σε 4% κατά µέσο όρο το δ τρίµηνο του Συνολικά, η οικονοµική δραστηριότητα στη Λατινική Αµερική αναµένεται να συνεχίσει τη σταδιακή ανάκαµψή της λόγω της εφαρµογής µέτρων για την τόνωση της οικονοµίας, καθώς και λόγω της βελτίωσης της εξωτερικής ζήτησης και των συνθηκών χρηµατοδότησης. Ωστόσο, εξακολουθούν να επικρατούν κίνδυνοι επιβράδυνσης της οικονοµικής δραστηριότητας στην περιοχή, οι οποίοι εξαρτώνται από τις εξωτερικές συνθήκες. 1.2 ΑΓΟΡΕΣ ΒΑΣΙΚΩΝ ΕΜΠΟΡΕΥΜΑΤΩΝ Τους τρεις τελευταίους µήνες οι τιµές του πετρελαίου σταθεροποιήθηκαν µεταξύ 70 και 80 δολ. ΗΠΑ/βαρέλι, εν µέσω της µεταβλητότητας που προκάλεσαν οι ανησυχίες της αγοράς σχετικά µε την ταχύτητα της παγκόσµιας οικονοµικής ανάκαµψης (βλ. ιάγραµµα 4). Η τιµή του αργού πετρελαίου τύπου Brent διαµορφώθηκε σε 77,8 δολ. ΗΠΑ/βαρέλι στις 3 Μαρτίου, δηλ. περίπου στο επίπεδο της αρχής του έτους. Όσον αφορά τις µελλοντικές προοπτικές, οι συµµετέχοντες στην αγορά αναµένουν αύξηση των τιµών του πετρελαίου µεσοπρόθεσµα, καθώς οι τιµές διαπραγµάτευσης των συµβολαίων µελλοντικής εκπλήρωσης για το εκέµβριο του 2011 διαµορφώνονται γύρω στα 84 δολ. ΗΠΑ/βαρέλι. Η σταθεροποίηση των τιµών του πετρελαίου επήλθε σε συνθήκες βελτίωσης των θεµελιωδών µεγεθών. Η ζήτηση πετρελαίου ανέκαµψε από τα χαµηλά επίπεδα που είχαν παρατηρηθεί το β τρίµηνο του 2009, κυρίως λόγω της συµβολής των αναδυόµενων οικονοµιών. Η αύξηση της ζήτησης οδήγησε επίσης στη µείωση των αποθεµάτων που συσσωρεύθηκαν το. Όσον αφορά την προσφορά, η παραγωγή πετρελαίου σε χώρες εκτός ΟΠΕΚ παρέµεινε σε γενικές γραµµές αµετάβλητη, ενώ η τρέχουσα παραγωγή του ΟΠΕΚ υπερβαίνει κατά πολύ το στόχο του. Παράλληλα, διακόπηκε η σειρά των προς τα άνω αναθεωρήσεων των προβολών της ζήτησης από τη ιεθνή Επιτροπή Ενέργειας (International Energy Agency). Οι τελευταίες προβλέψεις για τη ζήτηση το 2010 υποδηλώνουν αύξηση κατά 1,6 εκατ. βαρέλια ηµερησίως σε σύγκριση µε το 2009, Μάρτιος

17 κυρίως ως αποτέλεσµα της υψηλότερης ζήτησης από χώρες εκτός ΟΟΣΑ. Το Πλαίσιο 1 αναλύει εκτενέστερα τις προοπτικές από την πλευρά της προσφοράς και επικεντρώνεται στην επίδραση που έχει η επιβράδυνση της οικονοµικής δραστηριότητας στις επενδύσεις στο πετρελαιοπαραγωγικό δυναµικό. Οι τιµές των βασικών εµπορευµάτων εκτός της ενέργειας µειώθηκαν τους τελευταίους τρεις µήνες. Οι τιµές των ειδών διατροφής και των γεωργικών πρώτων υλών µετριάστηκαν κάπως, κυρίως έπειτα από αναφορές για σοδειά του αραβοσίτου σε πρωτοφανή επίπεδα. Όσον αφορά τις τιµές των µετάλλων, η αύξηση που παρατηρήθηκε το τελευταίο τρίµηνο του 2009 τερµατίστηκε λόγω της ανησυχίας της αγοράς σχετικά µε την ευρωστία της παγκόσµιας οικονοµικής ανάκαµψης. Συνολικά, ο δείκτης τιµών για τα βασικά εµπορεύµατα εκτός της ενέργειας (σε δολάρια ΗΠΑ) ήταν περίπου 2% χαµηλότερος στο τέλος του Φεβρουαρίου σε σύγκριση µε την αρχή του έτους. ιάγραµµα 4 Κύριες εξελίξεις στις αγορές βασικών εµπορευµάτων Πηγές: Bloomberg και HWWΙ. Πλαίσιο 1 ΟΙ ΕΠΕΝ ΥΣΕΙΣ ΣΤΟ ΠΕΤΡΕΛΑΙΟΠΑΡΑΓΩΓΙΚΟ ΥΝΑΜΙΚΟ ΚΑΙ Η ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗ ΥΦΕΣΗ Η χρηµατοπιστωτική κρίση και η επακόλουθη παγκόσµια ύφεση επηρέασαν σηµαντικά τα βασικά µεγέθη του πετρελαίου. Εξαιτίας της επιβράδυνσης της οικονοµικής δραστηριότητας, η παγκόσµια ζήτηση πετρελαίου µειώθηκε από το ανώτερο επίπεδό της των 87,8 εκατ. βαρελιών την ηµέρα που καταγράφηκε το δ τρίµηνο του 2007 σε 84,2 εκατ. βαρέλια την ηµέρα το β τρίµηνο του 2009 (βλ. ιάγραµµα Α). Λόγω αυτής της κάµψης της ζήτησης, οι πετρελαιοπαραγωγοί έσπευσαν να περιορίσουν την παραγωγή τους. Συγκεκριµένα, ο Οργανισµός Πετρελαιοεξαγωγικών Χωρών (ΟΠΕΚ) αποφάσισε να περικόψει σηµαντικά την ποσόστωσή του, κατά σχεδόν 5 εκατ. βαρέλια ηµερησίως. Μια παρενέργεια της οικονοµικής ύφεσης ήταν η σηµαντική µείωση των επενδύσεων στο πετρελαιοπαραγωγικό δυναµικό. Στο παρόν πλαίσιο αναλύεται η προσαρµογή των επενδύσεων αυτών και διερευνώνται οι συνέπειες για την παραγωγή και τις τιµές του πετρελαίου µεσοπρόθεσµα. Οι επιπτώσεις της οικονοµικής ύφεσης από την πλευρά της προσφοράς θα πρέπει να εξεταστούν στο πλαίσιο της εκτιµώµενης πορείας της πετρελαϊκής ζήτησης. Σύµφωνα µε την πιο πρόσφατη µεσοπρόθεσµη πρόβλεψη, η ιεθνής Επιτροπή Ενέργειας (ΙΕΑ) προσδοκά ότι η παγκόσµια ζήτηση πετρελαίου θα αυξηθεί εκ νέου και θα φθάσει τα 90,9 εκατ. βαρέλια ηµερησίως το Ο αριθµός αυτός βασίζεται στην υπόθεση ότι η κατανάλωση πετρελαίου στις χώρες του ΟΟΣΑ θα µειωθεί κατά περίπου 3 εκατ. βαρέλια ηµερησίως συγκριτικά µε το, αλλά ότι η µείωση αυτή θα υπεραντισταθµιστεί από την έντονη αύξηση της ζήτησης στις εκτός ΟΟΣΑ χώρες. 16 Μάρτιος 2010

18 ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΕΣ ΚΑΙ ΝΟΜΙΣΜΑΤΙΚΕΣ ΕΞΕΛΙΞΕΙΣ Το εξωτερικό περιβάλλον της ζώνης του ευρώ Σύµφωνα µε εκτίµηση της ΙΕΑ, η παγκόσµια προσφορά πετρελαίου έφθασε τα 85,9 εκατ. βαρέλια ηµερησίως το δ τρίµηνο του Αυτό σηµαίνει ότι µέχρι το 2014 θα απαιτηθεί επιπλέον προσφορά κατά 5 εκατ. βαρέλια ηµερησίως προκειµένου να καλυφθεί η αυξηµένη ζήτηση. Η ΙΕΑ είναι µάλλον απαισιόδοξη σχετικά µε την προσφορά από τις εκτός ΟΠΕΚ χώρες, η οποία εκτιµάται ότι θα παραµείνει στο ίδιο επίπεδο µε το Στην περίπτωση αυτή, ο ΟΠΕΚ θα είναι εκείνος που θα χρειαστεί να καλύψει την προβλεπόµενη έλλειψη των 5 εκατ. βαρελιών ηµερησίως. Η ικανότητα της προσφοράς να καλύψει την αυξανόµενη ζήτηση εξαρτάται από το ύψος των επενδύσεων που οι παραγωγοί είναι ικανοί και διατεθειµένοι να πραγµατοποιήσουν προκει- µένου να επεκτείνουν το παραγωγικό δυνα- µικό. Την περίοδο από το 2000 έως το οι ονοµαστικές επενδύσεις στον τοµέα της εξόρυξης αυξήθηκαν σηµαντικά (βλ. ιάγραµµα Β). 1 Παράλληλα ωστόσο, το κόστος των επενδύσεων υπερδιπλασιάστηκε. Έτσι, οι πραγ- µατικές επενδύσεις έχουν παραµείνει εν πολλοίς σταθερές από το Η παγκόσµια ύφεση είχε σηµαντικό αντίκτυπο στις επενδύσεις στον τοµέα της εξόρυξης πετρελαίου (τόσο σε ονοµαστικούς όσο και σε πραγµατικούς όρους). Πρώτον, οι συνθήκες πιστωτικής στενότητας σε παγκόσµιο επίπεδο περιόρισαν τη δυνατότητα των επιχειρήσεων να χρηµατοδοτούν τα επενδυτικά τους προγράµµατα. εύτερον, η πτώση της πετρελαϊκής ζήτησης άµβλυνε την επείγουσα ανάγκη αλλά και τη διάθεση για ανάπτυξη νέου παραγωγικού δυναµικού. Η ΙΕΑ επισηµαίνει ότι προγράµµατα ανάπτυξης νέων κοιτασµάτων που εκτιµάται ότι θα οδηγούσαν στην επέκταση του πετρελαιοπαραγωγικού δυναµικού κατά 5,8 εκατ. βαρέλια ηµερησίως ακυρώθηκαν ή αναβλήθηκαν πρόσφατα. Όπως ήταν αναµενόµενο, η µεγαλύτερη µείωση των δαπανών του τοµέα εξόρυ- ιάγραµµα A Ζήτηση πετρελαίου ανά περιφέρεια (εκατ. βαρέλια ηµερησίως) Πηγή: ΙΕΑ. Σηµείωση: Η τελευταία παρατήρηση αφορά το δ τρίµηνο του ιάγραµµα B Επενδύσεις στον τοµέα της εξόρυξης πετρελαίου και ο δείκτης κόστους εξόρυξης (UCCI) Πηγές: ΙΕΑ, IHS/CERA και υπολογισµοί των εµπειρογνωµόνων της. 1) ισεκ. δολάρια ΗΠΑ. 2) ισεκ. δολάρια ΗΠΑ. Για τον υπολογισµό των πραγµατικών επενδύσεων οι ονοµαστικές επενδύσεις αποπληθωρίζονται µε βάση το δείκτη της εταιρίας ενεργειακών συµβούλων IHS/CERA για το κόστος εξόρυξης πετρελαίου και µε έτος βάσης το Η τιµή για το 2009 είναι εκτίµηση της ΙΕΑ σύµφωνα µε τα επενδυτικά σχέδια των εταιριών. 3) 2000 = Ο τοµέας της εξόρυξης περιλαµβάνει δραστηριότητες εξεύρεσης και εξόρυξης, καθώς και λειτουργίας των πετρελαιοπηγών. Η µεταφορά, διύλιση και διανοµή, από την άλλη πλευρά, αποτελούν µέρος του τοµέα πώλησης και διανοµής. Μάρτιος

19 ξης σηµειώθηκε σε περιοχές όπου το κόστος ανάπτυξης είναι υψηλότερο, ιδίως στις εκτός ΟΠΕΚ χώρες. Εν κατακλείδι, το γεγονός ότι η συρρίκνωση της ζήτησης ήταν εντονότερη από εκείνη της προσφοράς οδηγεί σε πρόσκαιρη µόνο υστέρηση της πρώτης στο ισοζύγιο προσφοράς-ζήτησης. Από µεσοπρόθεσµη σκοπιά, η µείωση των επενδύσεων στον τοµέα της εξόρυξης, η οποία οφείλεται στην οικονοµική ύφεση, είναι πιθανόν να επιβραδύνει την επέκταση του παραγωγικού δυναµικού. Αυτό µε τη σειρά του ενδέχεται να δηµιουργήσει νέα φαινόµενα συµφόρησης στην πλευρά της προσφοράς, καθώς η παγκόσµια οικονοµία θα ανακάµπτει τα ερχόµενα έτη, και να προκαλέσει ανοδικές πιέσεις στις τιµές του πετρελαίου στο µέλλον. 1.3 ΟΙ ΠΡΟΟΠΤΙΚΕΣ ΓΙΑ ΤΟ ΕΞΩΤΕΡΙΚΟ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ ιάφοροι δείκτες σηµατοδοτούν ότι η παγκόσµια οικονοµία θα συνεχίσει να επεκτείνεται στο εγγύς µέλλον. Το εκέµβριο του 2009 ο σύνθετος προπορευόµενος δείκτης του ΟΟΣΑ για τις χώρες του ΟΟΣΑ σηµείωσε άνοδο, συµβαδίζοντας µε την τάση που είχε παρατηρηθεί τους προηγούµενους µήνες, γεγονός που ενισχύει την άποψη ότι η οικονοµική δραστηριότητα φαίνεται να βρίσκεται σε σταθερή τροχιά ανάκαµψης στις περισσότερες χώρες του ΟΟΣΑ (βλ. ιάγραµµα 5). Αυτές οι πιο ευοίωνες προοπτικές σε πιο βραχυπρόθεσµο ορίζοντα υποστηρίζονται επίσης από τη συνεχιζόµενη άνοδο της εµπιστοσύνης των καταναλωτών και των επιχειρήσεων στις περισσότερες χώρες του ΟΟΣΑ στα επίπεδα που επικρατούσαν το πρώτο εξάµηνο του. Παρόλο που κατέγραψαν κάποιες ζηµίες τους πρώτους µήνες του έτους σε συνθήκες αυξηµένης µεταβλητότητας, οι τιµές των µετοχών ανά τον κόσµο παραµένουν σηµαντικά αυξηµένες σε σύγκριση µε τα χαµηλά επίπεδα που είχαν καταγραφεί στις αρχές του Πέρα από τα ιστορικώς χαµηλά βασικά επιτόκια διεθνώς, οι υψηλότερες τιµές των µετοχών ανταποκρίθηκαν επίσης στη βελτίωση των προοπτικών για την παγκόσµια ανάπτυξη. Η ανάκαµψη της παγκόσµιας οικονοµίας υποδηλώνει επίσης τη βελτίωση των προοπτικών για το παγκόσµιο εµπόριο, καθώς και την εξωτερική ζήτηση στη ζώνη του ευρώ. Παρά τις θετικές αυτές ενδείξεις, αβεβαιότητα εξακολουθεί να περιβάλλει τις προοπτικές για την παγκόσµια ανάπτυξη αλλά και για το βαθµό στον οποίο η ανάκαµψη µπορεί να καταστεί αυτοτροφοδοτούµενη, όταν ο αντίκτυπος των προσωρινών παραγόντων που στηρίζουν την οικονοµική δραστηριότητα στο εγγύς µέλλον όπως ο κύκλος των αποθεµάτων και τα µέτρα τόνωσης της οικονοµίας αρχίσει να φθίνει. ιάγραµµα 5 Σύνθετος προπορευόµενος δείκτης του ΟΟΣΑ (µηνιαία στοιχεία, διορθωµένα ως προς το εύρος) Αν και οι προοπτικές για την παγκόσµια οικονοµία συνεχίζουν να περιβάλλονται από αβεβαιότητα, οι κίνδυνοι για την παγκόσµια δραστηριότητα παραµένουν σε γενικές γραµµές ισορροπηµένοι. Όσον αφορά τους ανοδικούς κινδύνους, η εµπιστοσύνη ενδέχεται να βελτιωθεί περισσότερο από το αναµενόµενο, ενώ τόσο Πηγή: ΟΟΣΑ. Σηµείωση: Ο δείκτης αναδυόµενων αγορών είναι σταθµικός µέσος όρος του σύνθετου προπορευόµενου δείκτη για τη Βραζιλία, την Κίνα και τη Ρωσία. 18 Μάρτιος 2010

20 ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΕΣ ΚΑΙ ΝΟΜΙΣΜΑΤΙΚΕΣ ΕΞΕΛΙΞΕΙΣ Το εξωτερικό περιβάλλον της ζώνης του ευρώ η παγκόσµια οικονοµία όσο και το εξωτερικό εµπόριο ενδέχεται να ανακάµψουν περισσότερο από το προσδοκώµενο. Επιπροσθέτως, τα εκτενή µακροοικονοµικά µέτρα στήριξης της οικονοµίας και τα λοιπά µέτρα πολιτικής που έχουν ληφθεί ενδεχοµένως να ασκήσουν εντονότερες επιδράσεις από ό,τι αναµένεται. Όσον αφορά τους καθοδικούς κινδύνους, εξακολουθούν να υφίστανται ανησυχίες για µια πιο έντονη ή πιο παρατεταµένη από την αναµενόµενη αρνητική ανατροφοδότηση µεταξύ της πραγµατικής οικονοµίας και του χρηµατοπιστωτικού τοµέα, νέες αυξήσεις των τιµών του πετρελαίου και άλλων βασικών εµπορευµάτων, την εντατικοποίηση των πιέσεων προστατευτισµού και νέες εντάσεις σε κάποια τµήµατα της χρηµατοπιστωτικής αγοράς, καθώς και το ενδεχόµενο µη οµαλής διόρθωσης των παγκόσµιων ανισορροπιών. Μάρτιος

21 2 Ν Ο Μ Ι Σ Μ Α Τ Ι Κ Ε Σ Κ Α Ι Χ Ρ Η Μ Α Τ Ο Π Ι Σ Τ Ω Τ Ι Κ Ε Σ Ε Ξ Ε Λ Ι Ξ Ε Ι Σ 2.1 Η ΠΟΣΟΤΗΤΑ ΧΡΗΜΑΤΟΣ ΚΑΙ ΟΙ ΠΙΣΤΩΣΕΙΣ ΤΩΝ ΝΧΙ Τα πρόσφατα νοµισµατικά στοιχεία υποδεικνύουν συνεχιζόµενη εξασθένηση του ρυθµού αύξησης του M3 και των πιστώσεων, γεγονός που στηρίζει την εκτίµηση ότι ο ρυθµός νοµισµατικής επέκτασης είναι συγκρατηµένος και οι πληθωριστικές πιέσεις που οφείλονται στις νοµισµατικές εξελίξεις είναι υποτονικές. Ο ρυθµός αύξησης του µετρούµενου M3 εξακολουθεί να υποεκτιµά την υποκείµενη νοµισµατική επέκταση, λόγω της ισχυρής µειωτικής επίδρασης από την έντονη κλίση της καµπύλης των αποδόσεων. Η υποχώρηση του ετήσιου ρυθµού αύξησης των δανείων προς τον ιδιωτικό τοµέα εξακολουθεί να οφείλεται κυρίως στη συρρίκνωση των δανείων προς τις µη χρηµατοπιστωτικές επιχειρήσεις, ενώ ο ετήσιος ρυθµός αύξησης των δανείων προς τα νοικοκυριά παρέµεινε θετικός και επιταχύνθηκε περαιτέρω. Συνολικά, η εξέλιξη των δανείων ανά τοµέα παραµένει συµβατή µε τις ιστορικές κανονικότητες, δεδοµένης της τρέχουσας φάσης του οικονοµικού κύκλου. Τέλος, οι εξελίξεις των τελευταίων µηνών επιβεβαιώνουν ότι ο τοµέας των ΝΧΙ της ζώνης του ευρώ συνέχισε τη διαδικασία αποµόχλευσης, αν και µε βραδύτερο ρυθµό, κυρίως περιορίζοντας τις απαιτήσεις και τις υποχρεώσεις µεταξύ των ΝΧΙ. ΤΟ ΕΥΡΥ ΝΟΜΙΣΜΑΤΙΚΟ ΜΕΓΕΘΟΣ Μ3 Ο ετήσιος ρυθµός αύξησης του ευρέος νοµισµατικού µεγέθους M3 έγινε θετικός τον Ιανουάριο του 2010 και διαµορφώθηκε σε 0,1% (από -0,3% το εκέµβριο του 2009 και 0,2% κατά µέσο όρο το δ τρίµηνο του 2009, βλ. ιάγραµµα 6). Ωστόσο, η εξέλιξη αυτή αποδίδεται σε µεγάλο βαθµό στην επίδραση της βάσης σύγκρισης, καθώς οι µηνιαίες ροές και οι ανηγµένοι σε ετήσια βάση τριµηνιαίοι και εξαµηνιαίοι ρυθµοί αύξησης ήταν αρνητικοί τον Ιανουάριο. Η υποτονική νοµισµατική επέκταση συνέχισε να αντικατοπτρίζει την ισχυρή επίδραση από την εξαιρετικά έντονη κλίση της καµπύλης των αποδόσεων, γεγονός που λειτουργεί ως κίνητρο για µετατόπιση κεφαλαίων από στοιχεία που περιλαµβάνονται στο M3 προς λιγότερο ρευστά περιουσιακά στοιχεία που πιθανώς ενέχουν υψηλότερο κίνδυνο. Λόγω της επίδρασης της έντονης κλίσης της καµπύλης των αποδόσεων, ο ρυθµός αύξησης του µετρούµενου M3 εξακολούθησε να υποεκτιµά τον υποκείµενο ρυθµό νοµισµατικής επέκτασης. Εντούτοις, η επικρατούσα διάρθρωση των επιτοκίων, η οποία χαρακτηρίζεται από µικρές διαφορές επιτοκίων µεταξύ των διαφόρων βραχυπρόθεσµων καταθέσεων, συνέχισε επίσης να στηρίζει την υποκατάσταση περιουσιακών στοιχείων εντός του M3, µε µετατοπίσεις προς τις καταθέσεις µίας ηµέρας, δηλ. προς στοιχεία του M1. ιάγραµµα 6 Αύξηση του Μ3 (εκατοστιαίες µεταβολές, εποχικώς και ηµερολογιακώς διορθωµένα στοιχεία) Όσον αφορά τους παράγοντες µεταβολής του M3, ο ετήσιος ρυθµός ανόδου των δανείων προς τον ιδιωτικό τοµέα, η µεγαλύτερη συνιστώσα των συνολικών τραπεζικών πιστώσεων, έγινε αρνητικός το δ τρίµηνο του 2009 και διατηρήθηκε έτσι τον Ιανουάριο του Ειδικότερα ανά τοµέα, ο ετήσιος ρυθµός ανόδου των δανείων προς τα νοικοκυριά επιταχύνθηκε το δ τρίµηνο Πηγή: EKT. 20 Μάρτιος 2010

22 ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΕΣ ΚΑΙ ΝΟΜΙΣΜΑΤΙΚΕΣ ΕΞΕΛΙΞΕΙΣ Νοµισµατικές και χρηµατοπιστωτικές εξελίξεις και τον Ιανουάριο, ενώ ο ετήσιος ρυθµός αύξησης των δανείων προς τις µη χρηµατοπιστωτικές επιχειρήσεις υποχώρησε περαιτέρω, παραµένοντας σε αρνητικά επίπεδα. Έως τώρα η εξέλιξη του ρυθµού αύξησης των δανείων ανά τοµέα συνάδει µε τις κανονικότητες του οικονοµικού κύκλου, καθώς τα δάνεια προς µη χρηµατοπιστωτικές επιχειρήσεις παραµένουν συνήθως υποτονικά για κάποιο χρονικό διάστηµα, ακόµη και όταν έχει ξεκινήσει η ανάκαµψη των δανείων προς τα νοικοκυριά και την οικονοµία ως σύνολο. Οι κύριες απαιτήσεις των ΝΧΙ µειώθηκαν περαιτέρω γύρω στην αλλαγή του έτους. Ωστόσο, σε αντίθεση µε το πρώτο εξάµηνο του 2009, η διαδικασία αποµόχλευσης στηρίζεται κυρίως στη µείωση των δανείων των ΝΧΙ προς άλλα ΝΧΙ (εκτός του Ευρωσυστήµατος). ΚΥΡΙΕΣ ΣΥΝΙΣΤΩΣΕΣ ΤΟΥ Μ3 Ο υποτονικός ρυθµός αύξησης του M3 γύρω στην αλλαγή του έτους εξακολουθούσε να υποκρύπτει αφενός την έντονα αρνητική συµβολή των εµπορεύσιµων χρηµατοδοτικών µέσων (δηλ. M3- M2) και των βραχυπρόθεσµων καταθέσεων εκτός των καταθέσεων µίας ηµέρας (δηλ. M2-M1) και αφετέρου την εύρωστη θετική συµβολή του M1. Ο ετήσιος ρυθµός ανόδου του M1 επιταχύνθηκε περαιτέρω και διαµορφώθηκε σε 12,3% το δ τρί- µηνο του 2009, από 12,2% το προηγούµενο τρίµηνο. Στη συνέχεια επιβραδύνθηκε σε 11,5% τον Ιανουάριο του 2010, εν µέρει λόγω της επίδρασης της βάσης σύγκρισης (βλ. Πίνακα 1). H εξέλιξη των µηνιαίων ροών υποδηλώνει ότι ο εύρωστος ετήσιος ρυθµός αύξησης θα διατηρηθεί. Πίνακας I Συνοπτικός πίνακας νοµισµατικών µεγεθών (τα τριµηνιαία στοιχεία είναι µέσοι όροι, εποχικώς και ηµερολογιακώς διορθωµένοι) Υπόλοιπα ως ποσοστά % του M3 1) α τρ β τρ Ετήσιοι ρυθµοί αύξησης εκ Ιαν. M1 Νόµισµα σε κυκλοφορία Καταθέσεις µίας ηµέρας M2 - M1 (= λοιπές βραχυπρόθεσµες καταθέσεις) Καταθέσεις µε συµφωνηµένη διάρκεια έως 2 ετών Καταθέσεις υπό προειδοποίηση έως 3 µηνών M2 M3 - M2 (= εµπορεύσιµα χρηµατοδοτικά µέσα) M3 Πιστώσεις προς κατοίκους ζώνης ευρώ Πιστώσεις προς τη γενική κυβέρνηση άνεια προς τη γενική κυβέρνηση Πιστώσεις προς τον ιδιωτικό τοµέα άνεια προς τον ιδιωτικό τοµέα άνεια προς τον ιδιωτικό τοµέα διορθωµένα για πωλήσεις και τιτλοποίηση Πιο µακροπρόθεσµες χρηµατοοικονο- µικές υποχρεώσεις (πλην κεφαλαίου και αποθεµατικών) 48,9 5,4 8,1 12,2 12,3 12,3 11,5 8,2 13,6 13,2 12,8 7,5 6,1 6,2 40,7 3,8 7,1 12,1 13,3 13,6 12,7 39,3 9,3 3,0-3,1-7,7-9,1-8,0 19,8 13,0-0,7-13,2-22,1-24,3-22,6 19,5 4,5 8,6 12,9 15,7 15,1 13,7 88,2 7,3 5,6 4,5 2,2 1,5 1,9 11,8-0,7-2,5-7,6-11,4-11,0-10,8 100,0 6,1 4,4 2,7 0,2-0,3 0,1 6,5 4,8 3,6 2,9 2,4 1,6 5,7 8,4 11,5 13,6 11,2 9,1 2,3 1,5 2,7 3,2 3,5 3,2 6,7 4,0 2,1 0,9 0,7 0,1 4,6 2,1 0,4-0,6-0,1-0,6 6,0 3,5 1,5 0,3 0,2-0,3 3,7 4,3 4,8 6,8 5,9 5,3 Πηγή: EΚΤ. 1) Στοιχεία στο τέλος του τελευταίου διαθέσιµου µηνός. Το άθροισµα των επιµέρους στοιχείων ενδέχεται να µη συµφωνεί µε το σύνολο λόγω στρογγυλοποιήσεων. Μάρτιος

23 Η έντονη επιτάχυνση του ετήσιου ρυθµού αύξησης των καταθέσεων µίας ηµέρας το γ και το δ τρίµηνο, όπως επίσης και τον Ιανουάριο (αν και σε µικρότερο βαθµό), συνάδει µε την επικρατούσα διάρθρωση των επιτοκίων, αφού η µείωση των βραχυπρόθεσµων επιτοκίων της αγοράς προκαλεί υποχώρηση του κόστους ευκαιρίας διακράτησης αυτής της κατηγορίας καταθέσεων σε ιδιαίτερα χαµηλό επίπεδο. Παράλληλα, καθώς επανέρχεται σταδιακά η διάθεση των επενδυτών να αναλάβουν κινδύνους, πιθανώς τα κεφάλαια τοποθετούνται προσωρινά σε καταθέσεις µίας ηµέρας έτσι ώστε τα µεν νοικοκυριά και τα µη νοµισµατικά χρηµατοπιστωτικά ιδρύ- µατα να τα επενδύσουν σε στοιχεία µεγαλύτερης διάρκειας και υψηλότερου κινδύνου, οι δε µη χρηµατοπιστωτικές επιχειρήσεις να τα χρησι- µοποιήσουν για την ενίσχυση των αποθεµάτων ρευστότητας. ιάγραµµα 7 Κύριες συνιστώσες του Μ3 (ετήσιες εκατοστιαίες µεταβολές, εποχικώς και ηµερολογιακώς διορθωµένα στοιχεία) Ο ετήσιος ρυθµός µεταβολής των βραχυπρόθεσµων καταθέσεων πέραν των καταθέσεων Πηγή: EKT. µίας ηµέρας υποχώρησε περαιτέρω και δια- µορφώθηκε σε -8,0% τον Ιανουάριο, από -7,7% και -3,1% το δ και το γ τρίµηνο αντίστοιχα. Η εξέλιξη αυτή αντανακλά τη σηµαντική κάµψη του ετήσιου ρυθµού µεταβολής των βραχυπρόθεσµων καταθέσεων προθεσµίας (δηλ. των καταθέσεων µε συµφωνηµένη διάρκεια έως δύο ετών), ενώ οι βραχυπρόθεσµες καταθέσεις ταµιευτηρίου (δηλ. οι καταθέσεις υπό προειδοποίηση έως τριών µηνών) συνέχισαν να επιταχύνονται µε εύρωστο ρυθµό. Συνολικά, οι εξελίξεις των διαφόρων κατηγοριών βραχυπρόθεσµων καταθέσεων συνάδουν µε αυτές των αντίστοιχων επιτοκίων. Έτσι, οι σταθερές εισροές στις βραχυπρόθεσµες καταθέσεις ταµιευτηρίου εξηγούνται από το γεγονός ότι έχουν καλύτερα επιτόκια από ό,τι οι βραχυπρόθεσµες καταθέσεις προθεσµίας από την αρχή του Τα εµπορεύσιµα χρηµατοδοτικά µέσα που περιλαµβάνονται στο M3 συνέχισαν να µειώνονται έντονα τον Ιανουάριο, µήνα κατά τον οποίο ο ετήσιος ρυθµός µεταβολής τους διαµορφώθηκε σε -10,8%, από -11,4% και -7,6% κατά µέσο όρο το δ και το γ τρίµηνο αντίστοιχα. Οι εξελίξεις το δ τρίµηνο αντανακλούν συγκεκριµένα την περαιτέρω σηµαντική υποχώρηση των ετήσιων ρυθ- µών µεταβολής των χρεογράφων διάρκειας έως δύο ετών και των συµφωνιών επαναγοράς, οι οποίοι έγιναν εντονότερα αρνητικοί. Παράλληλα, ο ετήσιος ρυθµός µεταβολής των µεριδίων αµοιβαίων κεφαλαίων της αγοράς χρήµατος, της µεγαλύτερης συνιστώσας των εµπορεύσιµων χρη- µατοδοτικών µέσων, εµφάνισε σηµαντική κάµψη το δ τρίµηνο και τον Ιανουάριο έγινε εντονότερα αρνητικός. Συνεχίστηκε η µετατόπιση κεφαλαίων προς χρηµατοοικονοµικά περιουσιακά στοιχεία εκτός του M3, τα οποία έγιναν πιο ελκυστικά δεδοµένης της µεγάλης κλίσης της καµπύλης αποδόσεων και της περαιτέρω ανάκαµψης που παρατηρήθηκε σε ευρύ φάσµα αγορών περιουσιακών στοιχείων κατά το µεγαλύτερο µέρος της εξεταζόµενης περιόδου. (Για περισσότερες λεπτοµέρειες σχετικά µε τις χρηµατοοικονοµικές επενδύσεις του µη χρηµατοπιστωτικού τοµέα βλ. Ενότητα 2.2.) 22 Μάρτιος 2010

24 ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΕΣ ΚΑΙ ΝΟΜΙΣΜΑΤΙΚΕΣ ΕΞΕΛΙΞΕΙΣ Νοµισµατικές και χρηµατοπιστωτικές εξελίξεις Ο ετήσιος ρυθµός αύξησης των καταθέσεων M3 που περιλαµβάνουν τις βραχυπρόθεσµες καταθέσεις και τις συµφωνίες επαναγοράς και αντιπροσωπεύουν το ευρύτερο νοµισµατικό µέγεθος για το οποίο διατίθενται αξιόπιστα στοιχεία σε επίπεδο τοµέων υποχώρησε σε 1,8% το δ τρίµηνο, από 3,6% το προηγούµενο τρίµηνο. Στη συνέχεια επιβραδύνθηκε περαιτέρω και διαµορφώθηκε σε 1,2% τον Ιανουάριο. Ο ετήσιος ρυθµός αύξησης των καταθέσεων M3 από τον τοµέα των νοικοκυριών, δηλ. τον τοµέα µε τη µεγαλύτερη συµβολή στον ετήσιο ρυθµό αύξησης των συνολικών καταθέσεων M3, συνέχισε να επιβραδύνεται έντονα και διαµορφώθηκε σε 1,6% τον Ιανουάριο, από 2,9% το δ τρί- µηνο (βλ. ιάγραµµα 8). Αντίθετα, ο ετήσιος ρυθµός αύξησης των καταθέσεων M3 από µη χρηµατοπιστωτικές επιχειρήσεις διατήρησε την ανοδική τάση που παρατηρείται τους τελευταίους µήνες και διαµορφώθηκε σε 4,3% τον Ιανουάριο, από 3,3% και 1,1% το δ και το γ τρίµηνο αντίστοιχα. ιάγραµµα 8 Βραχυπρόθεσµες καταθέσεις και συµφωνίες επαναγοράς (ετήσιες εκατοστιαίες µεταβολές, µη διορθωµένες για εποχικές και ηµερολογιακές επιδράσεις) Πηγή:. Σηµείωση: Τοµέας των ΝΧΙ πλην του Ευρωσυστήµατος. Οι εξελίξεις των καταθέσεων ανά τοµέα συνάδουν µε την τρέχουσα φάση του οικονοµικού κύκλου και την επικρατούσα διάρθρωση των επιτοκίων. Πράγµατι, η επιβράδυνση της συγκέντρωσης καταθέσεων από τα νοικοκυριά εξηγείται αφενός από το γεγονός ότι το εισόδηµα των νοικοκυριών παρουσιάζει χρονική υστέρηση σε σχέση µε την εξέλιξη της οικονοµικής δραστηριότητας γεγονός που αντισταθµίζεται εν µέρει από την αύξηση του ποσοστού αποταµίευσης µετά το γ τρίµηνο του και αφετέρου από λόγους που σχετίζονται µε τις αποδόσεις και οδηγούν σε µετατόπιση κεφαλαίων από νοµισµατικά περιουσιακά στοιχεία προς πιο µακροπρόθεσµα περιουσιακά στοιχεία. Η επίδραση της διάρθρωσης των επιτοκίων στις µετατοπίσεις κεφαλαίων από τη διακράτηση χρή- µατος M3 προς χρηµατοδοτικά µέσα υψηλότερης απόδοσης είναι περισσότερο εµφανής στην περίπτωση των µη νοµισµατικών χρηµατοπιστωτικών ιδρυµάτων (που περιλαµβάνουν κυρίως ΛΧΙ), των οποίων οι τοποθετήσεις συρρικνώθηκαν έντονα σε ετήσια βάση το δ τρίµηνο. Εντούτοις, τον Ιανουάριο ο ετήσιος ρυθµός µεταβολής αυτών των τοποθετήσεων έγινε λιγότερο αρνητικός λόγω της επίδρασης της βάσης σύγκρισης δηλ. της σηµαντικής εκροής που παρατηρήθηκε τον Ιανουάριο του προηγούµενου έτους. Οι εξελίξεις γύρω στην αλλαγή του έτους µπορεί επίσης να επηρεάστηκαν από διάφορα λογιστικά ζητήµατα. Στην περίπτωση των µη χρηµατοπιστωτικών επιχειρήσεων, η αύξηση της διακράτησης χρήµατος µπορεί να αντανακλά το γεγονός ότι οι εισοδηµατικές ροές τείνουν να βελτιώνονται στα πρώτα στάδια µιας ανάκαµψης και στη συνέχεια χρησιµοποιούνται για να αναπληρώσουν τα αποθέµατα ρευστότητας. Ωστόσο, οι αυξήσεις αυτές µπορεί επίσης να αντανακλούν την εισροή κεφαλαίων λόγω της εντονότερης δραστηριότητας έκδοσης χρεογράφων που παρατηρείται τα τελευταία τρίµηνα. ΚΥΡΙΟΙ ΠΑΡΑΓΟΝΤΕΣ ΜΕΤΑΒΟΛΗΣ ΤΟΥ Μ3 Όσον αφορά τους κύριους παράγοντες µεταβολής του M3, ο ετήσιος ρυθµός αύξησης των συνολικών πιστώσεων των ΝΧΙ προς τους κατοίκους της ζώνης του ευρώ συνέχισε να επιβραδύνεται Μάρτιος

25 το δ τρίµηνο του 2009 και διαµορφώθηκε σε 2,9%, από 3,6% το προηγούµενο τρίµηνο, ενώ στη συνέχεια υποχώρησε περαιτέρω και διαµορφώθηκε σε 1,6% τον Ιανουάριο του 2010 (βλ. Πίνακα 1). Η εξέλιξη αυτή αντανακλά τη συνεχιζόµενη υποχώρηση του ετήσιου ρυθµού αύξησης των πιστώσεων των ΝΧΙ προς τον ιδιωτικό τοµέα, η οποία αντισταθµίστηκε εν µέρει από την έντονη επιτάχυνση του ετήσιου ρυθµού ανόδου των πιστώσεων προς τη γενική κυβέρνηση (παρόλο που ο ρυθ- µός αυτός επιβραδύνθηκε τον Ιανουάριο). Η επιτάχυνση του ετήσιου ρυθµού αύξησης των πιστώσεων των ΝΧΙ προς τη γενική κυβέρνηση (σε 13,6% το δ τρίµηνο, από 11,5% το γ τρίµηνο) αντανακλούσε κυρίως τις συνεχιζόµενες εισροές στα κρατικά χρεόγραφα που κατέχουν τα ΝΧΙ. Αν και σε πρωτοφανή επίπεδα, οι αυξη- µένες αγορές κρατικών χρεογράφων τους τελευταίους µήνες συνάδουν γενικά µε τις ιστορικές κανονικότητες του κύκλου των επιτοκίων. Εάν η κλίση της καµπύλης αποδόσεων είναι έντονη (όταν το κόστος χρηµατοδότησης, όπως υπολογίζεται µε βάση τα βραχυπρόθεσµα επιτόκια, είναι χαµηλό σε σχέση µε τις αποδόσεις των κρατικών οµολόγων), επιτρέπει στα ΝΧΙ να επιτύχουν σταθερές αποδόσεις χωρίς σηµαντικές επιπτώσεις όσον αφορά τις κεφαλαιακές επιβαρύνσεις ή τον πιστωτικό κίνδυνο όταν επικρατούν υψηλά επίπεδα αβεβαιότητας για τις µελλοντικές οικονοµικές προοπτικές. Ωστόσο, η διαδικασία αυτή φαίνεται ότι έχει διακοπεί τους τελευταίους µήνες, εν µέρει λόγω της βελτίωσης των εναλλακτικών επενδυτικών ευκαιριών και της ανησυχίας για τη διατηρησιµότητα του δηµόσιου χρέους ορισµένων χωρών. Πράγµατι, από το Νοέµβριο και εξής τα ΝΧΙ πωλούν κρατικά χρεόγραφα, µε αποτέλεσµα η ανοδική τάση που σηµείωνε παλαιότερα ο ετήσιος ρυθµός αύξησης των πιστώσεων προς την κυβέρνηση να έχει αντιστραφεί ως ένα βαθµό. Ο ετήσιος ρυθµός ανόδου των πιστώσεων των ΝΧΙ προς τον ιδιωτικό τοµέα εξακολούθησε να υποχωρεί το δ τρίµηνο και διαµορφώθηκε σε 0,9%, από 2,1% το γ τρίµηνο, ενώ στη συνέχεια επιβραδύνθηκε περαιτέρω και διαµορφώθηκε σε 0,1% τον Ιανουάριο. Ο ετήσιος ρυθµός αύξησης των τοποθετήσεων των ΝΧΙ σε χρεόγραφα του ιδιωτικού τοµέα εκτός µετοχών συνέχισε να επιβραδύνεται, υποχωρώντας από 23,9% το γ τρίµηνο σε 15,7% το δ τρίµηνο και 4,6% τον Ιανουάριο. Η επιβράδυνση αυτή οφείλεται τουλάχιστον εν µέρει στην εξασθένηση της δραστηριότητας τιτλοποιήσεων µε παρακράτηση, µετά τα αυξηµένα επίπεδα που είχαν παρατηρηθεί το πρώτο εξάµηνο του Αντίθετα, ο ετήσιος ρυθµός µεταβολής των τοποθετήσεων των ΝΧΙ σε µετοχές και λοιπές συµµετοχές αυξήθηκε σε -3,2% το δ τρίµηνο, από -7,8% το γ τρίµηνο, ενώ στη συνέχεια ανέκαµψε περαιτέρω και διαµορφώθηκε σε 0,5% τον Ιανουάριο. Περαιτέρω υποχώρηση σηµείωσε επίσης ο ετήσιος ρυθµός ανόδου των δανείων των ΝΧΙ προς τον ιδιωτικό τοµέα, που αποτελεί τη µεγαλύτερη συνιστώσα των πιστώσεων προς τον ιδιωτικό τοµέα, επιβραδυνόµενος σε -0,6% το δ τρίµηνο, από 0,4% το προηγούµενο τρίµηνο, επίπεδο στο οποίο παρέµεινε και τον Ιανουάριο (βλ. Πίνακα 1). Καθώς η δραστηριότητα τιτλοποίησης µέσω γνήσιας πώλησης έγινε περισσότερο υποτονική τους τελευταίους µήνες, η προς τα κάτω στρέβλωση των δανείων προς τον ιδιωτικό τοµέα, που συνδέεται µε την επίδραση των δανείων που διαγράφηκαν λόγω τιτλοποίησης, περιορίστηκε. Πράγµατι, η στρέβλωση ήταν µόλις 0,3 της εκατοστιαίας µονάδας τον Ιανουάριο, σε σύγκριση µε 0,7 και 1,2 εκατοστιαίες µονάδες κατά µέσο όρο το δ και το γ τρίµηνο αντίστοιχα. Η περαιτέρω εξασθένηση του ετήσιου ρυθµού ανόδου των δανείων προς τον ιδιωτικό τοµέα το δ τρίµηνο και τον Ιανουάριο µπορεί να αποδοθεί κυρίως στην επιβράδυνση των ετήσιων ρυθµών αύξησης των δανείων προς τις µη χρηµατοπιστωτικές επιχειρήσεις και, σε µικρότερο βαθµό, προς τα µη νοµισµατικά χρηµατοπιστωτικά ιδρύµατα, ενώ η παλαιότερη υποχώρηση του ετήσιου ρυθµού αύξησης των δανείων προς τα νοικοκυριά αντιστράφηκε. 24 Μάρτιος 2010

26 ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΕΣ ΚΑΙ ΝΟΜΙΣΜΑΤΙΚΕΣ ΕΞΕΛΙΞΕΙΣ Νοµισµατικές και χρηµατοπιστωτικές εξελίξεις ιάγραµµα 9 Μ3 και πιο µακροπρόθεσµες χρηµατοοικονοµικές υποχρεώσεις των ΝΧΙ (ετήσιες εκατοστιαίες µεταβολές, εποχικώς και ηµερολογιακώς διορθωµένες) Πηγή: EKT. Η επιβράδυνση του ετήσιου ρυθµού µεταβολής των δανείων προς τις µη χρηµατοπιστωτικές επιχειρήσεις (ο οποίος διαµορφώθηκε σε -2,7% τον Ιανουάριο, από -1,4% και 1,1% το δ και το γ τρίµηνο αντίστοιχα) αντανακλά τις µηνιαίες εκροές που παρατηρούνται σταθερά από την αρχή του προηγούµενου έτους. Οι εκροές αφορούν κυρίως τα δάνεια µε διάρκεια κάτω των πέντε ετών, ενώ οι µηνιαίες ροές των δανείων µε διάρκεια άνω των πέντε ετών παρέµειναν θετικές το ίδιο χρονικό διάστηµα, µε εξαίρεση τον Ιανουάριο του Οι αποκλίνουσες εξελίξεις όσον αφορά τα πιο βραχυπρόθεσµα και πιο µακροπρόθεσµα δάνεια ενδέχεται να αντανακλούν εν µέρει τη στροφή των επιχειρήσεων προς πιο µακροπρόθεσµες πηγές χρηµατοδότησης, προκειµένου να επωφεληθούν από το ιστορικά χαµηλό κόστος της µακροπρόθεσµης χρη- µατοδότησης. Αυτό συνάδει επίσης µε την παρατηρούµενη αύξηση της έκδοσης χρεογράφων στις µεγαλύτερες διάρκειες, κάτι που µπορεί επίσης να υποδηλώνει ότι οι επιχειρήσεις (ιδίως οι µεγαλύτερες) µπορεί να έχουν αντικαταστήσει τα λήγοντα τραπεζικά δάνεια µε αυτού του είδους τη χρηµατοδότηση µέσω της αγοράς. (Βλ. Ενότητες 2.6 και 2.7 για περισσότερες πληροφορίες σχετικά µε την εξέλιξη των δανείων και της χρηµατοδότησης ανά τοµέα.) Συνολικά, η εξέλιξη των δανείων ανά τοµέα φαίνεται ότι συνάδει µε τις ιστορικές κανονικότητες και τις τρέχουσες προσδοκίες για την πραγµατική οικονοµική δραστηριότητα. Ο ρυθµός αύξησης των δανείων προς τα νοικοκυριά σε πραγµατικούς όρους τείνει να προπορεύεται της αύξησης του πραγµατικού ΑΕΠ, ενώ ο ρυθµός ανόδου των δανείων προς τις µη χρηµατοπιστωτικές επιχειρήσεις τείνει να παρουσιάζει χρονική υστέρηση µερικών τριµήνων. Το τελευταίο αποδίδεται εν µέρει στην τάση των επιχειρήσεων να χρηµατοδοτούν επενδύσεις µέσω της παρακράτησης κερδών στα πρώιµα στάδια µιας οικονοµικής ανάκαµψης. Έτσι, ο δανεισµός των επιχειρήσεων ενδέχεται να παραµένει υποτονικός επί ένα διάστηµα, ακόµη και όταν έχει αρχίσει η ανάκαµψη της οικονοµικής δραστηριότητας. Αυτό ισχύει ιδιαίτερα σε περιπτώσεις όπου οι µελλοντικές οικονοµικές προοπτικές εξακολουθούν να χαρακτηρίζονται από υψηλά επίπεδα αβεβαιότητας. Επιπλέον, στην τρέχουσα φάση του οικονοµικού κύκλου, θα πρέπει επίσης να ληφθεί υπόψη ο αντίκτυπος των τραπεζών επισφαλειών (bad banks) στη δυναµική των δανείων των ΝΧΙ προς τις µη χρηµατοπιστωτικές επιχειρήσεις (βλ. Πλαίσιο 2). Όσον αφορά τους λοιπούς παράγοντες µεταβολής του M3, ο ετήσιος ρυθµός ανόδου των πιο µακροπρόθεσµων χρηµατοοικονοµικών υποχρεώσεων των ΝΧΙ (εκτός από κεφάλαιο και αποθεµατικά) επιταχύνθηκε σε 6,8% το δ τρίµηνο, από 4,8% το γ τρίµηνο. Ωστόσο, τον Ιανουάριο επιβραδύνθηκε σε 5,3% (βλ. ιάγραµµα 9). Συγκεκριµένα, οι πιο µακροπρόθεσµες καταθέσεις (δηλ. οι καταθέσεις µε συµφωνηµένη διάρκεια άνω των δύο ετών και οι καταθέσεις υπό προειδοποίηση άνω των τριών µηνών) ωφελήθηκαν από τη µεγάλη κλίση της καµπύλης αποδόσεων και προσέλκυσαν κάποια από τα κεφάλαια που εκρέουν από τις βραχυπρόθεσµες καταθέσεις προθεσµίας τα τελευταία τρί- µηνα. Τον Ιανουάριο παρατηρήθηκαν σηµαντικές υποχωρήσεις των ετήσιων ρυθµών ανόδου αυτής Μάρτιος

27 της κατηγορίας βραχυπρόθεσµων καταθέσεων, που όµως ουσιαστικά αντανακλούσαν την έντονη µείωση των βραχυπρόθεσµων καταθέσεων των ΛΧΙ στο πλαίσιο της περιορισµένης δραστηριότητας τιτλοποιήσεων και υπέκρυπταν τη συνεχιζόµενη συγκέντρωση µακροπρόθεσµων καταθέσεων από νοικοκυριά εν όψει των σχετικά ευνοϊκών τους αποδόσεων. Παράλληλα, ο ετήσιος ρυθµός αύξησης των χρεογράφων διάρκειας άνω των δύο ετών επιταχύνθηκε περαιτέρω και διαµορφώθηκε σε 3,8% τον Ιανουάριο, από 3,1% το δ τρίµηνο και 0,4% το γ τρίµηνο. Η εξέλιξη αυτή έρχεται σε αντίθεση µε την πορεία των βραχυπρόθεσµων χρεογράφων. Τέλος, η ετήσια εισροή στις καθαρές απαιτήσεις του τοµέα των ΝΧΙ έναντι του εξωτερικού υποχώρησε σε 105 δισεκ. ευρώ το δ τρί- µηνο, από 150 δισεκ. ευρώ το προηγούµενο τρί- µηνο. Μια σηµαντική καθαρή µηνιαία εισροή τον Ιανουάριο (που οφείλεται στην πτώση των υποχρεώσεων έναντι του εξωτερικού, η οποία ήταν πολύ µεγαλύτερη από τη µείωση των καθαρών απαιτήσεων έναντι του εξωτερικού) προκάλεσε αύξηση των ετήσιων εισροών στις εν λόγω απαιτήσεις σε 233 δισεκ. ευρώ τον ίδιο µήνα (βλ. ιάγραµµα 10). ιάγραµµα 10 Παράγοντες µεταβολής του Μ3 (ετήσιες ροές, δισεκ. ευρώ, στοιχεία εποχικώς και ηµερολογιακώς διορθωµένα) Πηγή:. Σηµείωση: Το Μ3 εµφανίζεται µόνο ως σηµείο αναφοράς (Μ3= ). Οι πιο µακροπρόθεσµες χρηµατοοικονοµικές υποχρεώσεις (εκτός κεφαλαίου και αποθεµατικών) παρουσιάζονται µε αρνητικό πρόσηµο, αφού αποτελούν στοιχεία του παθητικού του τοµέα των ΝΧΙ. Πλαίσιο 2 Η ΕΠΙ ΡΑΣΗ ΤΩΝ ΤΡΑΠΕΖΩΝ ΕΠΙΣΦΑΛΕΙΩΝ (BAD BANKS) ΣΤH ΣΤΑΤΙΣΤΙΚΗ ΤΟΥ ΙΣΟΛΟΓΙΣΜΟΥ ΤΩΝ ΝΧΙ Η χρηµατοπιστωτική κρίση ώθησε κάποιες ευρωπαϊκές κυβερνήσεις να εφαρµόσουν σειρά µέτρων προκειµένου τα χρηµατοπιστωτικά ιδρύµατα να µπορούν να ανταποκριθούν στον κρίσιµο ρόλο τους της χρηµατοδότησης της οικονοµίας. Σε ορισµένες χώρες της ζώνης του ευρώ, τα µέτρα που εφαρµόστηκαν προκειµένου να εκτονώσουν τις πιέσεις που ασκήθηκαν στους ισολογισµούς των τραπεζών και να µειώσουν την αβεβαιότητα που περιέβαλλε τις τοποθετήσεις τους σε περιουσιακά στοιχεία περιλάµβαναν την υιοθέτηση νοµοθετικών ρυθµίσεων που επέτρεπαν τη δηµιουργία τραπεζών επισφαλειών (bad banks). Στην ευρύτερή τους έννοια, οι τράπεζες επισφαλειών είναι εξειδικευµένοι φορείς που ιδρύθηκαν και στηρίχθηκαν από τις κυβερνήσεις προκειµένου να διευκολυνθεί η µεταβίβαση από τα πιστωτικά ιδρύµατα περιουσιακών στοιχείων που διατρέχουν κίνδυνο σοβαρής αποµείωσης ή είναι ιδιαίτερα δύσκολο να αποτιµηθούν µε βεβαιότητα. Τέτοιοι φορείς δηµιουργήθηκαν π.χ. για τη διευκόλυνση της επίλυσης των χρηµατοπιστωτικών κρίσεων στα µέσα της δεκαετίας του 90 στη Φινλανδία και τη Σουηδία. Υπάρχουν πολλές διαφορετικές δοµές που µπορούν να επιλεχθούν προκειµένου να επιτευχθεί αυτός ο στόχος, εποµένως µια σαφής ταξινόµηση των διαφόρων τύπων τραπεζών επισφαλειών είναι δύσκολη. Το παρόν πλαίσιο βασίζεται στα συστήµατα που έχουν ήδη 26 Μάρτιος 2010

28 ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΕΣ ΚΑΙ ΝΟΜΙΣΜΑΤΙΚΕΣ ΕΞΕΛΙΞΕΙΣ Νοµισµατικές και χρηµατοπιστωτικές εξελίξεις ανακοινώσει η Ιρλανδία και η Γερµανία 1 και παρέχει µια σχηµατική περιγραφή των επιδράσεων που ασκούν στη στατιστική του ισολογισµού των ΝΧΙ, διακρίνοντας µεταξύ της µεταβίβασης χαρτοφυλακίων δανείων και της µεταβίβασης άλλων περιουσιακών στοιχείων, κυρίως τίτλων. ιάγραµµα Α Σχηµατική αναπαράσταση της λογιστικής κατάστασης των ΝΧΙ και των θέσεων που επηρεάζονται από τις τράπεζες επισφαλειών Βασικά ζητήµατα στατιστικής Η δηµιουργία των συγκεκριµένων φορέων θέτει το ζήτηµα της στατιστικής τους ταξινό- µησης και της µεταχείρισης των συνδεδεµένων µε αυτούς µεταβιβάσεων περιουσιακών στοιχείων στη στατιστική του ισολογισµού των ΝΧΙ για τα υπόλοιπα και τις συναλλαγές (δηλ. τις ροές). Το στατιστικό πλαίσιο του Ευρωσυστή- µατος επιτρέπει την αναλυτική παρακολούθηση και ποσοτικοποίηση της επίδρασης που οι εν λόγω πράξεις ασκούν στο Μ3 και τους παράγοντες µεταβολής του. 2 Με βάση τους τύπους τραπεζών επισφαλειών που έχουν ανακοινωθεί µέχρι τώρα, φαίνεται ότι οι εν λόγω φορείς δεν θα δέχονται καταθέσεις, εποµένως δεν αποτελούν τµήµα του τοµέα δηµιουργίας Πηγή:. Σηµειώσεις: Τα µπλε τµήµατα των πλαισίων αποτυπώνουν τις µεταβιβάσεις περιουσιακών στοιχείων οι οποίες επηρεάζει τις χρηµατοοικονοµικές συναλλαγές που καταγράφονται στα στατιστικά στοιχεία των ΝΧΙ. Τα κόκκινα τµήµατα των πλαισίων αντιστοιχούν στις µερικές διαγραφές στο πλαίσιο των µεταβιβάσεων. Ενώ και η µεταβίβαση τίτλων που εκδόθηκαν από κατοίκους της ζώνης του ευρώ θα υποδήλωνε µερική διαγραφή, κάτι τέτοιο δεν αποτυπώνεται για λόγους παρουσίασης. Το βέλος 1 αναφέρεται στις απαιτήσεις που συνδέονται µε τη µεταβίβαση δανείων και το βέλος 2 αφορά τις απαιτήσεις που συνδέονται µε τη µεταβίβαση άλλων στοιχείων. χρήµατος (δηλ. του τοµέα των ΝΧΙ), αλλά του τοµέα διακράτησης χρήµατος (δηλ. θα θεωρηθούν είτε µη νοµισµατικά χρηµατοπιστωτικά ιδρύµατα πλην ασφαλιστικών εταιριών και ταµείων συντάξεων (ΛΧΙ) είτε τµήµα της γενικής κυβέρνησης). 3 Συστήµατα που συνδέονται µε τη µεταβίβαση χαρτοφυλακίων δανείων Η µεταβίβαση χαρτοφυλακίων δανείων λαµβάνει κατ αρχήν τη µορφή πώλησης από ένα πιστωτικό ίδρυµα τµήµατος του χαρτοφυλακίου δανείων του σε µια εταιρία ειδικού σκοπού, κατ αναλογίαν προς µια συναλλαγή τιτλοποίησης µε τη µορφή γνήσιας πώλησης. Η εν λόγω συναλλαγή θα καταγράφεται στη στατιστική του ισολογισµού των ΝΧΙ τόσο ως µείωση του υπολοίπου όσο και ως αρνητική ροή δανείων προς τον αντίστοιχο τοµέα (βλ. ιάγραµµα Α). 4 Τα χαρτοφυλάκια δανείων γενικά µεταβιβάζονται έναντι µικρότερου ποσού σε σχέση µε εκείνο που έχει καταγραφεί στον ισολογισµό του πιστωτικού ιδρύµατος το οποίο είναι ο αρχικός δικαιούχος της απαίτησης, εποµένως απαιτείται µερική διαγραφή τους στο πλαίσιο της πώλησης. 1 Αναλυτικές πληροφορίες για το σύστηµα της Ιρλανδίας βλ. στο Λεπτοµέρειες για το σύστηµα της Γερµανίας βλ. στο πλαίσιο µε τίτλο The German government s bad bank model στο τεύχος Μαΐου 2009 του Monthly Report της Deutsche Bundesbank. 2 Αυτό διευκολύνθηκε πολύ µε τη θέση σε ισχύ του επικαιροποιηµένου Κανονισµού της αναφορικά µε τη λογιστική κατάσταση του τοµέα των νοµισµατικών χρηµατοπιστωτικών ιδρυµάτων (//32) και του νέου Κανονισµού της σχετικά µε στατιστικά στοιχεία ενεργητικού και παθητικού των χρηµατοδοτικών εταιριών ειδικού σκοπού οι οποίες µετέχουν σε συναλλαγές τιτλοποίησης (//30). 3 Εάν οι εν λόγω φορείς ταξινοµούνταν ως τµήµα του τοµέα της κεντρικής κυβέρνησης, θα είχαν ουδέτερη επίδραση στην ποσότητα χρήµατος. 4 Βλ. το πλαίσιο µε τίτλο Η επίδραση της τιτλοποίησης δανείων των ΝΧΙ στη νοµισµατική ανάλυση στη ζώνη του ευρώ στο τεύχος Σεπτεµβρίου 2005 του Μηνιαίου ελτίου και το πλαίσιο µε τίτλο Η σηµασία των λογιστικών προτύπων κατά την ερµηνεία των στατιστικών για τα δάνεια των ΝΧΙ στο τεύχος Μαρτίου του Μηνιαίου ελτίου. Μάρτιος

29 Εφόσον οι διαγραφές δεν θεωρούνται χρη- µατοοικονοµικές συναλλαγές, κάτι τέτοιο προκαλεί µείωση του υπολοίπου των δανείων των ΝΧΙ που υπερβαίνει την καταγραφόµενη ροή. Οµοίως, η επίδραση της µερικής διαγραφής συνήθως συνίσταται στη µείωση του υπολοίπου του λογαριασµού κεφαλαίου και αποθε- µατικών, όπως φαίνεται από τις κόκκινες γραµµές στο ιάγραµµα Α. 5 Εποµένως, η µεταβίβαση των περιουσιακών στοιχείων θα εµφανίσει νωρίτερα τις ζηµίες στις εν λόγω τοποθετήσεις και θα ευνοήσει τη διαφάνεια όσον αφορά τις κεφαλαιακές θέσεις των πιστωτικών ιδρυµάτων. ιάγραµµα Β Απεικόνιση των επιδράσεων που ασκούν οι τράπεζες επισφαλειών στον ετήσιο ρυθµό αύξησης των δανείων των ΝΧΙ προς τις µη χρηµατοπιστωτικές επιχειρήσεις της ζώνης του ευρώ (εκατοστιαίες µονάδες) Το τίµηµα που θα λάβει το πιστωτικό ίδρυµα για το µεταβιβαζόµενο χαρτοφυλάκιο θα αποτελείται πιθανότατα από χρεόγραφα έκδοσης της τράπεζας επισφαλειών υπό κρατική Πηγή: Εκτιµήσεις της. εγγύηση, όπως δείχνει το µπλε βέλος µε την ένδειξη 1 στο ιάγραµµα Α. Ανάλογα µε τον τοµέα στον οποίο ταξινοµείται η τράπεζα επισφαλειών και τους όρους µε τους οποίους γίνεται η µεταβίβαση των περιουσιακών στοιχείων, οι τίτλοι που λαµβάνει το ΝΧΙ µπορεί να αυξήσουν τις τοποθετήσεις του σε χρεόγραφα της γενικής κυβέρνησης ή του τοµέα των ΛΧΙ. Μολονότι οι συναλλαγές αυτές προκαλούν µείωση της λογιστικής αξίας των δανείων των πιστωτικών ιδρυµάτων, δεν µεταβάλλουν τη χρηµατοδότηση προς τον τοµέα των µη ΝΧΙ. Εποµένως, ίσως είναι απαραίτητο, για αναλυτικούς σκοπούς, να γίνεται ένας χειρισµός των συναλλαγών αυτών ανάλογος µε εκείνον των διορθώσεων για τη διαγραφή δανείων (δηλ. την απαλοιφή δανείων από τη λογιστική κατάσταση των ΝΧΙ ως αποτέλεσµα της πώλησης ή της τιτλοποίησής τους derecognition) που δηµοσιεύονται σε τακτική βάση στο πλαίσιο της νοµισµατικής στατιστικής του Ευρωσυστήµατος. Οι διαθέσιµες πληροφορίες για τις τράπεζες επισφαλειών που έχουν ανακοινωθεί µέχρι στιγµής υποδηλώνουν ότι θα επηρεαστούν τα δάνεια προς τις επιχειρήσεις. Έως τα µέσα του 2010 ο ετήσιος ρυθµός αύξησης των δανείων των ΝΧΙ προς τις µη χρηµατοπιστωτικές επιχειρήσεις της ζώνης του ευρώ αναµένεται επί του παρόντος να διαµορφωθεί κατά περίπου 3/4 της εκατοστιαίας µονάδας χαµηλότερα από ό,τι αν δεν πραγ- µατοποιούνταν οι εν λόγω συναλλαγές. Το ιάγραµµα Β αναπαριστά σχηµατικά τη µηχανική επίδραση που αναµένεται να ασκήσει η µεταβίβαση δανείων προς τις τράπεζες επισφαλειών στην εξέλιξη της πιστωτικής επέκτασης προς τις µη χρηµατοπιστωτικές επιχειρήσεις της ζώνης του ευρώ. Όσον αφορά το µέλλον, η στατιστική επίδραση των συναλλαγών µε τις τράπεζες επισφαλειών στον ετήσιο ρυθµό αύξησης των δανείων των ΝΧΙ προς τις µη χρηµατοπιστωτικές επιχειρήσεις της ζώνης του ευρώ πρέπει να λαµβάνεται υπόψη κατά την εκτίµηση των εξελίξεων στις πιστώσεις. Για παράδειγµα, η επίδραση αυτή θα µπορούσε να συνίσταται στη χρονική µετάθεση του 5 Αντ αυτού, η επίδραση της µερικής διαγραφής µπορεί να καταγραφεί στις υπόλοιπες υποχρεώσεις ανάλογα µε τα λογιστικά πρότυπα του κάθε κράτους-µέλους. 28 Μάρτιος 2010

30 ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΕΣ ΚΑΙ ΝΟΜΙΣΜΑΤΙΚΕΣ ΕΞΕΛΙΞΕΙΣ Νοµισµατικές και χρηµατοπιστωτικές εξελίξεις σηµείου καµπής του ρυθµού αύξησης των δανείων προς τις µη χρηµατοπιστωτικές επιχειρήσεις, περιπλέκοντας τη σύγκριση της δυναµικής των δανείων µε τις ιστορικές κανονικότητες. 6 Συγχρόνως, µπορεί να αναµένεται θετική οικονοµική επίδραση στο ρυθµό αύξησης των δανείων ως αποτέλεσµα της αποκλιµάκωσης των πιέσεων στο κεφάλαιο µέσω της εφαρµογής των συστηµάτων τραπεζών επισφαλειών. Ωστόσο, αυτή η επίδραση δεν µπορεί να επιβεβαιωθεί σε ποσοτικούς όρους. Συστήµατα που συνδέονται µε τη µεταβίβαση ευρύτερων κατηγοριών περιουσιακών στοιχείων Περιουσιακά στοιχεία εκτός δανείων τα οποία διατρέχουν τον κίνδυνο σοβαρής αποµείωσης (ή που η αποτίµησή τους µε βεβαιότητα είναι εξαιρετικά δύσκολη λόγω της κρίσης) µπορούν επίσης να µεταβιβαστούν στις τράπεζες επισφαλειών. 7 Τα στοιχεία του ενεργητικού που είναι πιθανότερο να µεταβιβαστούν (π.χ. τιτλοποιήσεις και δανειακές υποχρεώσεις έναντι ενεχύρου) κανονικά θα καταγράφονταν στον ισολογισµό των ΝΧΙ ως τοποθετήσεις σε χρεόγραφα έκδοσης είτε κατοίκων της ζώνης του ευρώ είτε µη κατοίκων (στη δεύτερη περίπτωση θα επηρεάζονταν οι καθαρές απαιτήσεις των ΝΧΙ έναντι του εξωτερικού). Τέτοιου είδους µεταβιβάσεις θα έτειναν, όπως και στην περίπτωση των δανείων, να µειώσουν τις τοποθετήσεις στα συναφή χρεόγραφα και τον όγκο των αντίστοιχων συναλλαγών (δηλ. των ροών τους). Και εδώ, το τίµηµα που θα λάµβανε το πιστωτικό ίδρυµα θα ήταν πιθανώς χρεόγραφα έκδοσης της τράπεζας επισφαλειών υπό κρατική εγγύηση, όπως δείχνει το µπλε βέλος µε την ένδειξη 2 στο ιάγραµµα Α. Συµπέρασµα Η εισαγωγή των συστηµάτων τραπεζών επισφαλειών σε διάφορες χώρες της ζώνης του ευρώ αναµένεται να επηρεάσει τη στατιστική του ισολογισµού των ΝΧΙ και ορισµένους από τους παράγοντες µεταβολής του Μ3 που συνάγονται από αυτή. Ανάλογα µε την πρόοδο που θα σηµειωθεί όσον αφορά την έγκριση και την υλοποίηση των συστηµάτων τραπεζών επισφαλειών, η επίδραση των µέτρων αυτών θα αρχίσει ενδεχοµένως να γίνεται ορατή στη νοµισµατική στατιστική της ζώνης του ευρώ του Μαρτίου 2010 και θα αυξηθεί στο υπόλοιπο του έτους. Αυτές οι άµεσες επιδράσεις πρέπει να ληφθούν υπόψη κατά την αξιολόγηση των πιστωτικών εξελίξεων, όπως π.χ. το ύψος της χρηµατοδότησης που παρέχουν οι τράπεζες προς τους διάφορους τοµείς. Το στατιστικό πλαίσιο του Ευρωσυστήµατος θα επιτρέψει να επιβεβαιωθεί η επίδραση των µέτρων αυτών και να διορθωθούν τα συναφή νοµισµατικά στοιχεία για αναλυτικούς σκοπούς. 6 Βλ. το πλαίσιο µε τίτλο Loans to the non-financial private sector over the business cycle in the euro area στο τεύχος Οκτωβρίου 2009 του Μηνιαίου ελτίου. 7 Σε ορισµένα κράτη-µέλη, τα πιστωτικά ιδρύµατα µπορεί να έχουν τη δυνατότητα να µεταβιβάσουν ολόκληρους τοµείς των εργασιών τους. Οι επιδράσεις µιας τέτοιας απόφασης στον ισολογισµό των ΝΧΙ θα πρέπει να εκτιµώνται κατά περίπτωση. ΓΕΝΙΚΗ ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗ ΤΩΝ ΣΥΝΘΗΚΩΝ ΡΕΥΣΤΟΤΗΤΑΣ ΣΤΗ ΖΩΝΗ ΤΟΥ ΕΥΡΩ Η ονοµαστική και η πραγµατική απόκλιση της ποσότητας χρήµατος µειώθηκαν περαιτέρω το δ τρί- µηνο του 2009 και τον Ιανουάριο του 2010 (βλ. ιαγράµµατα 11 και 12). Αυτοί οι δείκτες νοµισµατικής ρευστότητας για τη ζώνη του ευρώ πρέπει να ερµηνεύονται µε επιφύλαξη, καθώς βασίζονται σε µια εκτιµώµενη τιµή ισορροπίας για τη διακράτηση χρήµατος, η οποία χαρακτηρίζεται Μάρτιος

31 ιάγραµµα 11 Εκτιµήσεις της απόκλισης της ονοµαστικής ποσότητας χρήµατος 1) ιάγραµµα 12 Εκτιµήσεις της απόκλισης της πραγµατικής ποσότητας χρήµατος 1) (ως ποσοστό % του Μ3, στοιχεία εποχικώς και ηµερολογιακώς διορθωµένα, εκέµβριος 1998 = 0) (ως ποσοστό % του πραγµατικού Μ3, εποχικώς και ηµερολογιακώς διορθωµένο, εκέµβριος 1998 = 0) Πηγή:. 1) Η απόκλιση της ονοµαστικής ποσότητας χρήµατος µετρείται ως η διαφορά του Μ3 από το επίπεδο στο οποίο θα διαµορφωνόταν αν αυξανόταν µε σταθερό ρυθµό ίσο προς την τιµή αναφοράς (4,5%) από το εκέµβριο του 1998 (ο οποίος λαµβάνεται ως περίοδος βάσης). 2) Οι εκτιµήσεις του µεγέθους των αναδιαρθρώσεων χαρτοφυλακίων προς στοιχεία του Μ3 καταρτίζονται βάσει της προσέγγισης που αναλύθηκε στην Ενότητα 4 του άρθρου µε τίτλο Νοµισµατική ανάλυση σε πραγµατικό χρόνο,,, Οκτώβριος Πηγή:. 1) Η απόκλιση της πραγµατικής ποσότητας χρήµατος ορίζεται ως η διαφορά του Μ3, αποπληθωρισµένου µε τον Εν ΤΚ, από το επίπεδο στο οποίο θα διαµορφωνόταν σε πραγµατικούς όρους αν αυξανόταν µε σταθερό ρυθµό ίσο προς την τιµή αναφοράς (4,5%) και µε πληθωρισµό συµβατό προς τον ορισµό που δίνει η στη σταθερότητα των τιµών, µε περίοδο βάσης το εκέµβριο του ) Οι εκτιµήσεις του µεγέθους των αναδιαρθρώσεων χαρτοφυλακίων προς στοιχεία του Μ3 καταρτίζονται µε τη χρήση της προσέγγισης που αναλύθηκε στην Ενότητα 4 του άρθρου µε τίτλο Νοµισµατική ανάλυση σε πραγµατικό χρόνο,, Μηνιαίο ελτίο, Οκτώβριος πάντοτε από αβεβαιότητα και ιδίως κατά την τρέχουσα περίοδο λόγω της χρηµατοπιστωτικής αναταραχής. Πράγµατι, οι διαφορές µεταξύ των δεικτών της απόκλισης της ποσότητας χρήµατος µπορεί να εκληφθούν ως ένδειξη της σηµαντικής αβεβαιότητας που περιβάλλει τις συνθήκες ρευστότητας στη ζώνη του ευρώ στην παρούσα συγκυρία. Παρά τις επιφυλάξεις αυτές, οι εν λόγω δείκτες υποδηλώνουν σαφή συσσώρευση νοµισµατικής ρευστότητας τα τελευταία χρόνια, ενώ ο υποτονικός ρυθµός αύξησης του M3 που παρατηρείται από το τέλος του είναι απίθανο να οδήγησε σε εξάλειψη της προηγούµενης συσσώρευσης ρευστότητας. Εν κατακλείδι, η συνεχιζόµενη εξασθένηση του ρυθµού αύξησης του M3 και των πιστώσεων γύρω στην αλλαγή του έτους στηρίζει την εκτίµηση ότι ο υποκείµενος ρυθµός νοµισµατικής επέκτασης είναι συγκρατηµένος και οι µεσοπρόθεσµες πληθωριστικές πιέσεις που οφείλονται στις νοµισµατικές εξελίξεις είναι υποτονικές. Παράλληλα, ο ρυθµός αύξησης του µετρούµενου M3 εξακολουθεί να υποεκτιµά τον υποκείµενο ρυθµό νοµισµατικής επέκτασης, λόγω της ισχυρής µειωτικής επίδρασης που ασκεί η έντονη κλίση της καµπύλης αποδόσεων. 30 Μάρτιος 2010

32 ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΕΣ ΚΑΙ ΝΟΜΙΣΜΑΤΙΚΕΣ ΕΞΕΛΙΞΕΙΣ Νοµισµατικές και χρηµατοπιστωτικές εξελίξεις 2.2 ΧΡΗΜΑΤΟΟΙΚΟΝΟΜΙΚΕΣ ΕΠΕΝ ΥΣΕΙΣ ΤΩΝ ΜΗ ΧΡΗΜΑΤΟΠΙΣΤΩΤΙΚΩΝ ΤΟΜΕΩΝ ΚΑΙ ΤΩΝ ΘΕΣΜΙΚΩΝ ΕΠΕΝ ΥΤΩΝ Ο ετήσιος ρυθµός αύξησης των συνολικών χρηµατοοικονοµικών επενδύσεων των µη χρηµατοπιστωτικών τοµέων µειώθηκε το γ τρίµηνο του 2009, κυρίως λόγω της περαιτέρω υποχώρησης του ετήσιου ρυθµού αύξησης των επενδύσεων των µη χρηµατοπιστωτικών επιχειρήσεων. Οι ετήσιες εισροές στα µερίδια αµοιβαίων κεφαλαίων επενδυτικού χαρακτήρα αυξήθηκαν περαιτέρω το δ τρί- µηνο, συµβαδίζοντας µε την απότοµη κλίση της καµπύλης των αποδόσεων. Ο ετήσιος ρυθµός αύξησης των χρηµατοοικονοµικών επενδύσεων των ασφαλιστικών εταιριών και των ταµείων συντάξεων συνέχισε να επιταχύνεται το γ τρίµηνο. ΜΗ ΧΡΗΜΑΤΟΠΙΣΤΩΤΙΚΟΙ ΤΟΜΕΙΣ Το γ τρίµηνο του 2009 (το πιο πρόσφατο τρίµηνο για το οποίο υπάρχουν διαθέσιµα στοιχεία από τους λογαριασµούς της ζώνης του ευρώ) οι συνολικές χρηµατοοικονοµικές επενδύσεις των µη χρη- µατοπιστωτικών τοµέων αυξήθηκαν κατά 3,6% σε ετήσια βάση, ελαφρώς λιγότερο έναντι του 3,8% που είχε καταγραφεί το προηγούµενο τρίµηνο (βλ. Πίνακα 2). Η εξέλιξη αυτή αντανακλά ειδικότερα τη µείωση της συµβολής των µετρητών και των καταθέσεων, των λοιπών χρηµατοδοτικών µέσων (τα οποία περιλαµβάνουν π.χ. τα δάνεια µεταξύ εταιριών και τις εµπορικές πιστώσεις), καθώς και των χρεογράφων και των µετοχών και λοιπών συµµετοχών. Η συµβολή των µεριδίων των αµοιβαίων κεφαλαίων έγινε λιγότερο αρνητική, ενώ η συµβολή των τεχνικών αποθεµατικών των ασφαλιστικών εταιριών έγινε ελαφρώς πιο θετική. Πίνακας 2 Χρηµατοοικονοµικές επενδύσεις των µη χρηµατοπιστωτικών τοµέων της ζώνης του ευρώ Χρηµατοοικονοµικές επενδύσεις Μετρητά και καταθέσεις Τίτλοι πλην χρηµατοοικονοµικών παραγώγων από τους οποίους: βραχυπρόθεσµοι µακροπρόθεσµοι Μετοχές και λοιπές συµµετοχές, πλην των µεριδίων αµοιβαίων κεφαλαίων από τις οποίες: εισηγµένες µετοχές µη εισηγµένες µετοχές και λοιπές συµµετοχές Μερίδια αµοιβαίων κεφαλαίων Τεχνικά αποθεµατικά ασφαλιστικών εταιριών Λοιπά 2) Υπόλοιπο ως ποσοστό % του συνόλου των χρη- µατοοικονοµικών στοιχείων ενεργητικού 1) β τρ Ετήσιοι ρυθµοί αύξησης α τρ. β τρ. α τρ β τρ ,4 5,3 5,2 4,6 4,0 3,6 4,0 3,7 3,8 3,6 24 7,4 7,1 6,9 7,0 6,0 5,8 6,7 7,0 6,4 5,8 6 3,3 2,2 3,1 2,5 2,2 3,3 5,1 3,7 0,9 0,0 0 16,0 24,5 28,3 25,1 5,3-9,5-2,8-23,2-25,6-26,7 5 2,1 0,0 0,7 0,0 1,8 5,0 6,1 7,3 3,9 3,0 29 2,7 3,1 3,7 3,6 3,3 3,1 3,8 4,4 4,7 4,7 6 2,1 2,3 3,6 3,8 4,5 4,7 3,9 5,2 5,5 6,8 23 2,9 3,4 3,7 3,5 2,9 2,5 3,7 4,1 4,5 4,0 5 0,8-0,7-2,9-5,1-6,2-6,4-7,1-5,8-4,9-2,9 15 6,5 6,0 5,6 5,1 4,6 4,4 3,6 3,4 3,5 3,7 20 9,2 9,7 9,0 7,5 6,4 5,0 4,7 1,8 2,8 2,3 Μ3 3) 11,0 11,5 11,6 10,2 9,7 8,7 7,6 5,2 3,7 1,8 Πηγή:. 1) Στο τέλος του τελευταίου διαθέσιµου τριµήνου. Το άθροισµα των επιµέρους στοιχείων ενδέχεται να µη συµφωνεί µε το σύνολο λόγω στρογγυλοποιήσεων. 2) Τα λοιπά χρηµατοοικονοµικά περιουσιακά στοιχεία περιλαµβάνουν δάνεια, χρηµατοοικονοµικά παράγωγα και λοιπούς εισπρακτέους λογαριασµούς, όπως εµπορικές πιστώσεις που χορηγούνται από µη χρηµατοπιστωτικές επιχειρήσεις. 3) Τέλος τριµήνου. Το νοµισµατικό µέγεθος Μ3 περιλαµβάνει νοµισµατικά µέσα που διακρατούνται από κατοίκους της ζώνης του ευρώ πλην των ΝΧΙ (δηλ. από τους µη χρηµατοπιστωτικούς τοµείς και τα µη νοµισµατικά ιδρύµατα του χρηµατοπιστωτικού τοµέα) και τηρούνται σε ΝΧΙ της ζώνης του ευρώ και στην κεντρική κυβέρνηση. Μάρτιος

33 Αναλυτικά κατά τοµέα, η επιβράδυνση του ρυθ- µού αύξησης των συνολικών επενδύσεων προήλθε κυρίως από τη συνεχιζόµενη µείωση της συµβολής των µη χρηµατοπιστωτικών επιχειρήσεων (βλ. ιάγραµµα 13). Η συµβολή του τοµέα της γενικής κυβέρνησης υποχώρησε ελαφρώς, έχοντας καταγράψει ιστορικά υψηλό επίπεδο το προηγούµενο τρίµηνο. Η συµβολή των νοικοκυριών ήταν η µόνη που αυξήθηκε το γ τρίµηνο, κυρίως λόγω της ανάκαµψης των επενδύσεων σε µετοχές και λοιπές συµµετοχές και των αυξη- µένων επενδύσεων στα τεχνικά αποθεµατικά των ασφαλιστικών εταιριών. (Περισσότερες λεπτοµέρειες για τις εξελίξεις στις χρηµατοοικονοµικές επενδύσεις των µη χρηµατοπιστωτικών ιδιωτικών τοµέων, βλ. στις Ενότητες 2.6 και 2.7.). 1 ιάγραµµα 13 Χρηµατοοικονοµικές επενδύσεις των µη χρηµατοπιστωτικών τοµέων (ετήσιες εκατοστιαίες µεταβολές, συµβολή σε εκατοστιαίες µονάδες) ΘΕΣΜΙΚΟΙ ΕΠΕΝ ΥΤΕΣ Τα νέα εναρµονισµένα στατιστικά στοιχεία για τα αµοιβαία κεφάλαια επενδυτικού χαρακτήρα Πηγή:. στη ζώνη του ευρώ υποδηλώνουν ότι οι εισροές σε µερίδια αµοιβαίων κεφαλαίων επενδυτικού χαρακτήρα (εξαιρουµένων των αµοιβαίων κεφαλαίων της αγοράς χρήµατος) ανήλθαν σε 369 δισεκ. ευρώ το 2009, αυξανόµενες µε ετήσιο ρυθµό 8,5%. Ο ετήσιος ρυθµός αύξησης των µεριδίων των αµοιβαίων κεφαλαίων επενδυτικού χαρακτήρα ενισχύθηκε στη διάρκεια του έτους σε ένα περιβάλλον που χαρακτηρίστηκε από την απότοµη κλίση της καµπύλης των αποδόσεων και τη βελτίωση των συνθηκών στις χρηµατοπιστωτικές αγορές. 2 Αυτό ευνόησε εντονότερες µετατοπίσεις κεφαλαίων από πιο ασφαλή και ρευστά νοµισµατικά περιουσιακά στοιχεία προς πιο µακροπρόθεσµα και κατά τεκµήριο επισφαλέστερα στοιχεία. Από την ανάλυση των εν λόγω κεφαλαίων κατά επενδυτική πολιτική διαπιστώνεται ότι το µεγαλύτερο µέρος της αύξησης προήλθε από τα µετοχικά και τα οµολογιακά αµοιβαία κεφάλαια, ενώ η αύξηση των µικτών αµοιβαίων κεφαλαίων ήταν πιο περιορισµένη. Τα στοιχεία της EFAMA 3 για τις καθαρές πωλήσεις διαφόρων τύπων αµοιβαίων κεφαλαίων επενδυτικού χαρακτήρα το δ τρί- µηνο του 2009 επιβεβαιώνουν τις θετικές εξελίξεις που καταγράφηκαν, σύµφωνα µε τα εναρµονισµένα στατιστικά στοιχεία της ζώνης του ευρώ, στις ετήσιες ροές. Από µια πιο µακροχρόνια σκοπιά, τα στοιχεία αυτά δείχνουν ότι, µε εξαίρεση τα αµοιβαία κεφάλαια της αγοράς χρήµατος, οι καθαρές ετήσιες ροές έγιναν θετικές σε όλους τους τύπους αµοιβαίων κεφαλαίων επενδυτικού χαρακτήρα ύστερα από τρεις συνεχόµενες τριµηνιαίες εισροές (βλ. ιάγραµµα 14). Αντίθετα, σύµφωνα µε τα στατιστικά στοιχεία της όπως δείχνει και το σχήµα της καµπύλης αποδόσεων στα 1 Για µια συνολική εικόνα των οικονοµικών και χρηµατοπιστωτικών εξελίξεων στους διάφορους θεσµικούς τοµείς βλ. πλαίσιο µε τίτλο Integrated Euro Area Accounts for the third quarter of 2009 στο τεύχος Φεβρουαρίου 2010 του Μηνιαίου ελτίου. 2 Οι εν λόγω εισροές περιλαµβάνουν µεγάλες αγορές µεριδίων αµοιβαίων κεφαλαίων επενδυτικού χαρακτήρα από δύο ολλανδικά ταµεία συντάξεων που ανήλθαν σε περίπου 70 δισεκ. ευρώ τον Ιούνιο του 2009 και σε περισσότερα από 97 δισεκ. ευρώ τον Ιούλιο του Η European Fund and Asset Management Association (EFAMA) παρέχει πληροφορίες σχετικά µε τις καθαρές πωλήσεις (ή καθαρές εισροές) των µετοχικών και οµολογιακών αµοιβαίων κεφαλαίων ανοικτού τύπου στη Γερµανία, την Ελλάδα, την Ισπανία, τη Γαλλία, την Ιταλία, το Λουξεµβούργο, την Ολλανδία, την Αυστρία, την Πορτογαλία και τη Φινλανδία. Περισσότερες πληροφορίες βλ. στο πλαίσιο µε τίτλο Πρόσφατες εξελίξεις όσον αφορά τις καθαρές πωλήσεις µεριδίων µετοχικών και οµολογιακών αµοιβαίων κεφαλαίων της ζώνης του ευρώ στο τεύχος Ιουνίου 2004 του Μηνιαίου ελτίου. 32 Μάρτιος 2010

34 ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΕΣ ΚΑΙ ΝΟΜΙΣΜΑΤΙΚΕΣ ΕΞΕΛΙΞΕΙΣ Νοµισµατικές και χρηµατοπιστωτικές εξελίξεις ιάγραµµα 14 Καθαρές ετήσιες ροές προς αµοιβαία κεφάλαια επενδυτικού χαρακτήρα (ανάλυση κατά κατηγορία) (δισεκ. ευρώ) ιάγραµµα Ι5 Χρηµατοοικονοµικές επενδύσεις ασφαλιστικών εταιριών και ταµείων συντάξεων (ετήσιες εκατοστιαίες µεταβολές, συµβολή σε εκατοστιαίες µονάδες) Πηγές: EKT και EFAMA. 1) Υπολογισµοί της βάσει εθνικών στοιχείων που παρέχει η EFAMA. Πηγή: EKT. 1) Συµπεριλαµβάνονται δάνεια, καταθέσεις, τεχνικά αποθεµατικά ασφαλιστικών εταιριών, λοιποί εισπρακτέοι λογαριασµοί και χρηµατοοικονοµικά παράγωγα. αµοιβαία κεφάλαια της αγοράς χρήµατος καταγράφηκαν εκροές, µε αποτέλεσµα ο ετήσιος ρυθ- µός αύξησής τους να γίνει αρνητικός το δ τρίµηνο (-3,6%). Όσον αφορά τις τριµηνιαίες εξελίξεις, οι εισροές στα αµοιβαία κεφάλαια επενδυτικού χαρακτήρα (εξαιρουµένων των αµοιβαίων κεφαλαίων της αγοράς χρήµατος) ανήλθαν σε 112 δισεκ. ευρώ το δ τρίµηνο, δηλ. περίπου στο ήµισυ της µεταβολής των αντίστοιχων υφιστάµενων υπολοίπων (µε βάση µη εποχικώς διορθωµένα στοιχεία). Αυτό υποδηλώνει σηµαντική θετική επίδραση λόγω αποτίµησης, η οποία υπήρξε ιδιαίτερα έντονη για τα µετοχικά αµοιβαία κεφάλαια, αλλά ήταν επίσης ορατή και για τα οµολογιακά και τα µικτά αµοιβαία κεφάλαια. Ο ετήσιος ρυθµός αύξησης των συνολικών χρηµατοοικονοµικών επενδύσεων των ασφαλιστικών εταιριών και των ταµείων συντάξεων επιταχύνθηκε σε 3,6% το γ τρίµηνο, από 3,1% το προηγού- µενο τρίµηνο (βλ. ιάγραµµα 15). Αυτό αντανακλά την αυξηµένη συµβολή των µεριδίων αµοιβαίων κεφαλαίων και των χρεογράφων, ενώ η συµβολή όλων των άλλων κατηγοριών χρηµατοδοτικών µέσων υποχώρησε σε σύγκριση µε το προηγούµενο τρίµηνο. Η θετική συµβολή των µεριδίων αµοιβαίων κεφαλαίων και η αρνητική συµβολή των εισηγµένων µετοχών ενισχύθηκαν από τη µετατόπιση κεφαλαίων µεταξύ αυτών των κατηγοριών επενδύσεων, καθώς άµεσες επενδύσεις σε εισηγ- µένες µετοχές µετατράπηκαν σε έµµεσες τοποθετήσεις µέσω αµοιβαίων κεφαλαίων. Το γεγονός ότι η αύξηση των συνολικών χρηµατοοικονοµικών επενδύσεων είναι αρκετά συγκρατηµένη µε βάση τα ιστορικά δεδοµένα (δηλ. συγκριτικά µε την περίοδο από το 1999 και µετά) αντανακλά την επιβράδυνση του ρυθµού αύξησης των τεχνικών αποθεµατικών των ασφαλιστικών εταιριών στην Μάρτιος

35 πλευρά του παθητικού των ισολογισµών τους. Ωστόσο, ίσως πρέπει να σηµειωθεί ότι οι ετήσιες ροές των τοµέων διακράτησης χρήµατος προς τα τεχνικά αποθεµατικά ασφαλιστικών εταιριών αυξήθηκαν ελαφρά το γ τρίµηνο, ενώ είχαν σταθεροποιηθεί τα προηγούµενα δύο τρίµηνα. 2.3 ΕΠΙΤΟΚΙΑ ΤΗΣ ΑΓΟΡΑΣ ΧΡΗΜΑΤΟΣ Τα επιτόκια της αγοράς χρήµατος συνέχισαν να υποχωρούν το τελευταίο τρίµηνο σε όλες τις διάρκειες για συναλλαγές τόσο µε παροχή ασφάλειας όσο και χωρίς. Όπως και τους προηγούµενους τρεις µήνες, ο ρυθµός υποχώρησης ήταν πολύ συγκρατηµένος. Οι διαφορές µεταξύ των επιτοκίων για συναλλαγές µε παροχή ασφάλειας και χωρίς παροχή ασφάλειας µειώθηκαν περαιτέρω το τελευταίο τρίµηνο, ωστόσο παρέµειναν αυξηµένες σε σύγκριση µε τα επίπεδα που είχαν παρατηρηθεί πριν από την έναρξη της αναταραχής στις χρηµατοπιστωτικές αγορές τον Αύγουστο του Τους τελευταίους τρεις µήνες, τα επιτόκια της αγοράς χρήµατος για συναλλαγές χωρίς παροχή ασφάλειας συνέχισαν να υποχωρούν σε όλες τις διάρκειες. Ο ρυθµός αυτής της υποχώρησης ήταν παρόµοιος µε εκείνον που παρατηρήθηκε µεταξύ Σεπτεµβρίου και Νοεµβρίου Οι εξελίξεις αυτές αντανακλούν την περαιτέρω εκτόνωση των εντάσεων στις αγορές χρήµατος στο πλαίσιο των µέτρων ενισχυµένης πιστωτικής στήριξης που έλαβε η. Στις 3 Μαρτίου 2010 το EURIBOR ενός, τριών, έξι και δώδεκα µηνών διαµορφώθηκε σε 0,41%, 0,66%, 0,96% και 1,21% αντίστοιχα δηλ. µειώθηκε κατά 7, 6, 4 και 3 µονάδες βάσης αντίστοιχα συγκριτικά µε τα επίπεδα που είχαν παρατηρηθεί στις 3 εκεµβρίου Συνολικά, η διαφορά µεταξύ του EURIBOR δώδεκα µηνών και ενός µηνός, που αποτελεί δείκτη της κλίσης της καµπύλης αποδόσεων της αγοράς χρήµατος, αυξήθηκε κατά 4 µονάδες βάσης το ίδιο χρονικό διάστηµα και διαµορφώθηκε σε 80 µονάδες βάσης στις 3 Μαρτίου (βλ. ιάγραµµα 16). Η διαφορά µεταξύ του EURIBOR για συναλλαγές χωρίς παροχή ασφάλειας και των επιτοκίων για συναλλαγές µε παροχή ασφάλειας (όπως του EUREPO ή των επιτοκίων που προκύπτουν από το δείκτη των πράξεων ανταλλαγής EONIA) συνέχισε να υποχωρεί το ίδιο χρονικό διάστηµα, αν και µε πιο συγκρατηµένο ρυθµό από ό,τι προηγουµένως. Όσον αφορά τα επιτόκια τριών µηνών, η διαφορά αυτή διαµορφώθηκε στις 29 µονάδες βάσης στις 3 Μαρτίου, µειωµένη κατά 3 µονάδες βάσης σε σχέση µε το επίπεδό της στις 3 εκεµβρίου. Συνολικά, παρά το συνεχή περιορισµό τους µετά την κορύφωση που κατέγραψαν το Σεπτέµβριο του, οι εν λόγω διαφορές παραµένουν σχετικά µεγάλες σε σύγκριση µε τα επίπεδα που επικρατούσαν πριν από την έναρξη της αναταραχής στις χρηµατοπιστωτικές αγορές τον Αύγουστο του 2007 (βλ. ιάγραµµα 17). ιάγραµµα 16 Επιτόκια της αγοράς χρήµατος (ποσοστά % ετησίως, διαφορά σε εκατοστιαίες µονάδες, ηµερήσια στοιχεία) Στις 3 Μαρτίου τα επιτόκια που υπολογίζονται µε βάση τις τιµές των συµβολαίων µελλοντικής εκπλήρωσης επί του EURIBOR τριών µηνών τα Πηγές: EKT και Reuters. 34 Μάρτιος 2010

36 ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΕΣ ΚΑΙ ΝΟΜΙΣΜΑΤΙΚΕΣ ΕΞΕΛΙΞΕΙΣ Νοµισµατικές και χρηµατοπιστωτικές εξελίξεις ιάγραµµα 17 Επιτόκια τριών µηνών: EUREPO, EURIBOR και πράξεων ανταλλαγής του επιτοκίου µίας ηµέρας (ποσοστά % ετησίως, ηµερήσια στοιχεία) ιάγραµµα Ι8 Επιτόκια τριών µηνών και επιτόκια συµβολαίων µελλοντικής εκπλήρωσης στη ζώνη του ευρώ (ποσοστά % ετησίως, ηµερήσια στοιχεία) Πηγές: EKT, Bloomberg και Reuters. Πηγή: Reuters. Σηµείωση: Συµβόλαια µελλοντικής εκπλήρωσης τριών µηνών για παράδοση στο τέλος του τρέχοντος και των τριών επόµενων τρι- µήνων, όπως αναφέρονται στο Liffe. οποία λήγουν τον Ιούνιο, Σεπτέµβριο και εκέµβριο του 2010 διαµορφώθηκαν σε 0,78%, 0,96% και 1,16% αντίστοιχα, δηλ. υποχώρησαν κατά περίπου 39, 54 και 63 µονάδες βάσης αντίστοιχα σε σύγκριση µε τα επίπεδα που είχαν παρατηρηθεί στις 3 εκεµβρίου (βλ. ιάγραµµα 18). Η τεκµαρτή µεταβλητότητα σταθερής διάρκειας τριών, έξι, εννέα και δώδεκα µηνών που προκύπτει από τα δικαιώµατα προαιρέσεως στα συµβόλαια µελλοντικής εκπλήρωσης επί του EURIBOR τριών µηνών επίσης µειώθηκε τους τελευταίους τρεις µήνες (βλ. ιάγραµµα 19). Όσον αφορά τη διάρκεια µίας ηµέρας, ο δείκτης EONIA παρέµεινε σχετικά σταθερός τους τελευταίους τρεις µήνες (µάλιστα παραµένει σταθερός από τις 24 Ιουνίου 2009) σε επίπεδα που υπερέβαιναν το επιτόκιο της διευκόλυνσης αποδοχής καταθέσεων κατά λιγότερο από 10 µονάδες βάσης, µε σπάνιες εξάρσεις που συνδέονταν µε πράξεις απορρόφησης ρευστότητας οι οποίες διενεργούντο την τελευταία ηµέρα της περιόδου τήρησης. Στις 3 Μαρτίου ο δείκτης EONIA δια- µορφώθηκε σε 0,319% (βλ. ιάγραµµα 20). Αυτές οι εξελίξεις αντικατοπτρίζουν το µεγάλο ύψος της πλεονάζουσας ρευστότητας στη ζώνη του ευρώ, ιδιαίτερα µετά τις πράξεις πιο µακροπρόθεσµης αναχρηµατοδότησης διάρκειας ενός έτους του Ευρωσυστήµατος. Η άφθονη ρευστότητα στη ζώνη του ευρώ απορροφάται εν µέρει από τη σηµαντική ηµερήσια προσφυγή στη διευκόλυνση αποδοχής καταθέσεων. Η εξακολούθησε να παρέχει γενναιόδωρη στήριξη στις αγορές χρήµατος µέσω µιας σειράς πράξεων παροχής ρευστότητας µε ποικίλες διάρκειες. Μετά τις πράξεις διάρκειας ενός έτους της 24ης Ιουνίου και της 30ής Σεπτεµβρίου 2009, το Ευρωσύστηµα διενήργησε την τελευταία πράξη διάρκειας ενός έτους στις 16 εκεµβρίου 2009, κατανέµοντας ρευστότητα ύψους 96,9 δισεκ. ευρώ. Το ποσό αυτό υπερέβαινε τα 75,2 δισεκ. ευρώ που κατανεµήθηκαν στη δεύτερη πράξη πιο µακρο- Μάρτιος

37 ιάγραµµα Ι9 Τεκµαρτή µεταβλητότητα σταθερής διάρκειας που προκύπτει από τα δικαιώµατα προαιρέσεως στα συµβόλαια µελλοντικής εκπλήρωσης επί του EURIBOR τριών µηνών ιάγραµµα 20 Επιτόκια της και επιτόκιο µίας ηµέρας (ποσοστά % ετησίως, ηµερήσια στοιχεία) (ποσοστά % ετησίως, ηµερήσια στοιχεία) Πηγές: EKT και Reuters. Πηγές: Reuters και υπολογισµοί της. Σηµείωση: Ο υπολογισµός του δείκτη γίνεται σε δύο στάδια. Πρώτον, γίνεται µετατροπή της τεκµαρτής µεταβλητότητας που προκύπτει από τα δικαιώµατα προαιρέσεως στα συµβόλαια µελλοντικής εκπλήρωσης επί του EURIBOR τριών µηνών, εκφραζόµενη σε όρους λογαριθµικών τιµών αντί λογαριθµικών αποδόσεων. εύτερον, η προκύπτουσα τεκµαρτή µεταβλητότητα, η οποία έχει σταθερή ηµεροµηνία λήξεως, µετατρέπεται σε στοιχεία µε σταθερό χρόνο µέχρι τη λήξη. πρόθεσµης αναχρηµατοδότησης διάρκειας ενός έτους της 30ής Σεπτεµβρίου, αλλά ήταν πολύ χαµηλότερο από τα 442,2 δισεκ. ευρώ που κατανεµήθηκαν στην πρώτη πράξη της 24ης Ιουνίου. Κατά την εξεταζόµενη περίοδο, το Ευρωσύστηµα συνέχισε να παρέχει ρευστότητα µε πράξεις διάρκειας µίας εβδοµάδας, µίας περιόδου τήρησης, τριών µηνών και έξι µηνών. Οι πράξεις παροχής ρευστότητας του Ευρωσυστήµατος διενεργήθηκαν ως δηµοπρασίες σταθερού επιτοκίου µε κατανοµή ολόκληρου του ποσού µε εξαίρεση την τελευταία πράξη διάρκειας ενός έτους, η οποία διενεργήθηκε µέσω δηµοπρασίας µε κατανοµή ολόκληρου του ποσού και µε επιτόκιο ίσο µε το µέσο ελάχιστο επιτόκιο προσφορών των πράξεων κύριας αναχρηµατοδότησης που διεξήχθησαν στη διάρκεια της εν λόγω πράξης. Επιπλέον, το Ευρωσύστηµα συνέχισε το πρόγραµµα αγοράς καλυµµένων οµολογιών και στις 3 Μαρτίου η συνολική αξία των αγορών ανήλθε σε 38,7 δισεκ. ευρώ, ενώ οµολογίες συνολικής αξίας 60 δισεκ. ευρώ πρόκειται να αγοραστούν µέχρι το τέλος Ιουνίου Το εκέµβριο το Ευρωσύστηµα ανακοίνωσε την έναρξη της σταδιακής απόσυρσης των µη συµβατικών µέτρων που δεν ήταν πλέον απαραίτητα, δεδοµένης της παρατηρούµενης βελτίωσης των συνθηκών στις χρηµατοπιστωτικές αγορές, προκειµένου να αποφευχθούν οι στρεβλώσεις που σχετίζονται µε τη διατήρηση των µη συµβατικών µέτρων για πολύ µεγάλο χρονικό διάστηµα. Εν προκειµένω, το Ευρωσύστηµα αποφάσισε να διενεργήσει µία τελευταία πράξη πιο µακροπρόθεσµης αναχρηµατοδότησης διάρκειας δώδεκα µηνών στις 16 εκεµβρίου Για την περίοδο από 1 Ιανουαρίου έως 13 Απριλίου 2010, το Ευρωσύστηµα αποφάσισε να διακόψει τη συµπληρωµατική πράξη πιο µακροπρόθεσµης αναχρηµατοδότησης διάρκειας τριών µηνών και να διενεργήσει µία τελευταία πράξη πιο µακροπρόθεσµης αναχρηµατοδότησης διάρκειας έξι µηνών στις 31 Μαρτίου 36 Μάρτιος 2010

38 ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΕΣ ΚΑΙ ΝΟΜΙΣΜΑΤΙΚΕΣ ΕΞΕΛΙΞΕΙΣ Νοµισµατικές και χρηµατοπιστωτικές εξελίξεις Επιπλέον, το Ευρωσύστηµα, σε συµφωνία µε την κεντρική τράπεζα της Ελβετίας, αποφάσισε να µη διενεργήσει πράξεις για την παροχή ρευστότητας σε φράγκα Ελβετίας µε διάρκεια µίας εβδο- µάδας µέσω πράξεων ανταλλαγής νοµισµάτων µετά τις 31 Ιανουαρίου του Οµοίως, σε συντονισµό µε άλλες κεντρικές τράπεζες, η αποφάσισε να διακόψει τις πράξεις χορήγησης ρευστότητας σε δολάρια ΗΠΑ στις 31 Ιανουαρίου του Πλαίσιο 3 ΣΥΝΘΗΚΕΣ ΡΕΥΣΤΟΤΗΤΑΣ ΚΑΙ ΠΡΑΞΕΙΣ ΝΟΜΙΣΜΑΤΙΚΗΣ ΠΟΛΙΤΙΚΗΣ ΠΟΥ ΙΕΝΕΡΓΗΘΗΚΑΝ ΜΕΤΑΞΥ 11 ΝΟΕΜΒΡΙΟΥ 2009 ΚΑΙ 9 ΦΕΒΡΟΥΑΡΙΟΥ 2010 Στο παρόν πλαίσιο περιγράφεται η διαχείριση ρευστότητας από την κατά τις τρεις περιόδους τήρησης ελάχιστων αποθεµατικών που έληξαν στις 7 εκεµβρίου 2009, στις 19 Ιανουαρίου 2010 και στις 9 Φεβρουαρίου 2010 αντίστοιχα. Το διάστηµα αυτό η συνέχισε να εφαρµόζει ορισµένα από τα µη συµβατικά µέτρα που εισήχθησαν τον Οκτώβριο του εξαιτίας της κλιµάκωσης της αναταραχής στις χρηµατοπιστωτικές αγορές, ενώ παράλληλα απέσυρε σταδιακά τα µέτρα που δεν ήταν πλέον απαραίτητα, δεδο- µένης της παρατηρούµενης βελτίωσης των συνθηκών στις χρηµατοπιστωτικές αγορές. Πιο συγκεκριµένα, στις 3 εκεµβρίου 2009 το ιοικητικό Συµβούλιο της ανακοίνωσε ότι: α) Θα συνέχιζε να διενεργεί πράξεις κύριας αναχρηµατοδότησης (ΠΚΑ) ως δηµοπρασίες σταθερού επιτοκίου µε κατανοµή όλου του ποσού για όσο διάστηµα κρινόταν αναγκαίο και τουλάχιστον µέχρι τη λήξη της τρίτης περιόδου τήρησης του 2010 στις 13 Απριλίου β) Οι πράξεις αναχρηµατοδότησης ειδικής διάρκειας (δηλ. µε διάρκεια µία περίοδο τήρησης) θα συνέχιζαν να διενεργούνται µε τη µέθοδο της δηµοπρασίας τουλάχιστον για τις τρεις πρώτες περιόδους τήρησης του γ) Οι τακτικές πράξεις πιο µακροπρόθεσµης αναχρηµατοδότησης διάρκειας τριών µηνών θα συνέχιζαν να διενεργούνται ως δηµοπρασίες σταθερού επιτοκίου µε κατανοµή όλου του ποσού τουλάχιστον τους τρεις πρώτους µήνες του 2010 (συµπεριλαµβανοµένης της πράξης µε ηµεροµηνία διακανονισµού την 1η Απριλίου 2010). δ) Το επιτόκιο της τελευταίας πράξης πιο µακροπρόθεσµης αναχρηµατοδότησης διάρκειας 12 µηνών που θα κατανεµόταν στις 16 εκεµβρίου 2009 θα ήταν σταθερό και ίσο µε το µέσο ελάχιστο επιτόκιο προσφορών των ΠΚΑ που θα διεξάγονταν στη διάρκεια της συγκεκριµένης πράξης. Επιπλέον, τόσο οι πράξεις ανοικτής αγοράς σε ελβετικά φράγκα όσο και αυτές σε δολάρια ΗΠΑ που διεξήγαγε το Ευρωσύστηµα διεκόπησαν από τα τέλη Ιανουαρίου Στις 18 Ιανουαρίου το ιοικητικό Συµβούλιο της αποφάσισε, κατόπιν συµφωνίας µε την κεντρική τράπεζα της Ελβετίας, ότι οι πράξεις για την παροχή ρευστότητας σε φράγκα Ελβετίας µε διάρκεια µίας εβδο- µάδας µέσω πράξεων ανταλλαγής νοµισµάτων θα διακόπτονταν από τις 31 Ιανουαρίου και µετά εξαιτίας της πτώσης της ζήτησης και της βελτίωσης των συνθηκών στις αγορές χρηµατοδότησης. Ως εκ τούτου, η τελευταία τέτοια πράξη διεξήχθη στις 26 Ιανουαρίου. Οµοίως, στις 27 Ιανουαρίου η επιβεβαίωσε ότι οι προσωρινές συµφωνίες ανταλλαγής νοµισµάτων για την παροχή ρευστότητας σε δολάρια ΗΠΑ θα διακόπτονταν στις 31 Ιανουαρίου εν όψει της βελτίωσης της λειτουργίας των χρηµατοπιστωτικών αγορών σε σχέση µε το προηγούµενο έτος. Επιπλέον, το ιοικητικό Συµβούλιο της αποφάσισε, κατόπιν συµφωνίας µε την Οµοσπονδιακή Τράπεζα των ΗΠΑ και τις κεντρικές τράπεζες της Αγγλίας, της Ιαπωνίας και της Ελβετίας, να διακόψει από τις 31 Ιανουαρίου τις πράξεις χορήγησης ρευστότητας σε δολάρια ΗΠΑ. Ως εκ τούτου, η Μάρτιος

39 τελευταία πράξη ανταλλαγής νοµισµάτων του Ευρωσυστήµατος που αφορούσε δολάρια ΗΠΑ κατανεµήθηκε στις 25 Ιανουαρίου. Οι ανάγκες του τραπεζικού συστήµατος σε ρευστότητα Στις τρεις εξεταζόµενες περιόδους τήρησης οι µέσες ηµερήσιες ανάγκες των τραπεζών σε ρευστότητα, οι οποίες ορίζονται ως το άθροισµα των αυτόνοµων παραγόντων, των ελάχιστων αποθεµατικών και των υπερβαλλόντων αποθε- µατικών (δηλ. των ποσών που τηρούνται στους τρεχούµενους λογαριασµούς πέραν των υποχρεωτικών αποθεµατικών), ανήλθαν συνολικά σε 585 δισεκ. ευρώ, δηλ. ήταν µειωµένες κατά 1,9 δισεκ. ευρώ σε σύγκριση µε το µέσο όρο των τριών προηγούµενων περιόδων τήρησης. ιάγραµµα Α Υπόλοιπα που τηρούν οι τράπεζες στους τρεχούµενους λογαριασµούς πέραν των υποχρεωτικών αποθεµατικών (δισεκ. ευρώ, µέσο επίπεδο για κάθε περίοδο τήρησης) Πηγή:. Το µέσο ύψος των αυτόνοµων παραγόντων αυξήθηκε ελαφρά σε 374,4 δισεκ. ευρώ, από 1,9 δισεκ. ευρώ κατά µέσο όρο τις τρεις προηγούµενες περιόδους τήρησης (βλ. ιάγραµµα Β). Αντίθετα, το µέσο ύψος των υποχρεωτικών αποθεµατικών µειώθηκε κατά 3,8 δισεκ. ευρώ και διαµορφώθηκε σε 210,0 δισεκ. ευρώ. Το µέσο ηµερήσιο ύψος των υπερβαλλόντων αποθεµατικών κατά την υπό εξέταση περίοδο ήταν 1,28 δισεκ. ευρώ, ενώ τις τρεις προηγούµενες περιόδους τήρησης ήταν 0,98 δισεκ. ευρώ (βλ. ιάγραµµα Α). Προσφορά ρευστότητας Το υπόλοιπο των εκκρεµών πράξεων αναχρηµατοδότησης διαµορφώθηκε σε 686 δισεκ. ευρώ κατά µέσο όρο στις τρεις εξεταζόµενες περιόδους τήρησης, έναντι 683 δισεκ. ευρώ τις προηγούµενες τρεις περιόδους τήρησης. Όπως και τις προηγούµενες τρεις περιόδους τήρησης, οι ΠΚΑ διάρκειας µίας εβδοµάδας αντιπροσώπευαν περιορισµένο ποσοστό (δηλ. γύρω στο 8-10%) του συνολικού υπολοίπου της αναχρηµατοδότησης. Τις τρεις εξεταζόµενες περιόδους τήρησης το µέσο υπόλοιπο των εκκρεµών ΠΚΑ διάρκειας µίας εβδοµάδας ήταν 58,0 δισεκ. ευρώ. Το υπόλοιπο των εκκρεµών πράξεων αναχρηµατοδότησης ειδικής διάρκειας µειώθηκε σηµαντικά και ήταν κατά µέσο όρο 3,3 δισεκ. ευρώ τις τρεις εξεταζόµενες περιόδους τήρησης, από 15,9 δισεκ. ευρώ τις προηγούµενες τρεις περιόδους τήρησης. Το υπόλοιπο των εκκρεµών πράξεων πιο µακροπρόθεσµης αναχρηµατοδότησης (ΠΠΜΑ) διάρκειας τριών και έξι µηνών µειώθηκε περαιτέρω σε 42,1 δισεκ. ευρώ στις 9 Φεβρουαρίου 2010, από 97,6 δισεκ. ευρώ στις 11 Νοεµβρίου 2009, καθώς µερικές από τις πράξεις αυτές έληξαν και δεν αντικαταστάθηκαν ή ανανεώθηκαν µε ποσό κατανοµής µικρότερο από το αντίστοιχο ποσό 38 Μάρτιος 2010

40 ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΕΣ ΚΑΙ ΝΟΜΙΣΜΑΤΙΚΕΣ ΕΞΕΛΙΞΕΙΣ Νοµισµατικές και χρηµατοπιστωτικές εξελίξεις κατά τη λήξη. Το υπόλοιπο των εκκρεµών ΠΠΜΑ διάρκειας τριών και έξι µηνών ήταν 56,4 δισεκ. ευρώ την εξεταζόµενη περίοδο. Ωστόσο, η µείωση αυτού του υπολοίπου αντισταθµίστηκε σε µεγάλο βαθµό από την κατανοµή 96,9 δισεκ. ευρώ στην τρίτη ΠΠΜΑ διάρκειας ενός έτους που διενεργήθηκε στις 16 εκεµβρίου ιάγραµµα Β Ανάγκες σε ρευστότητα του τραπεζικού συστήµατος και προσφορά ρευστότητας (δισεκ. ευρώ) Την υπό εξέταση περίοδο οι κεντρικές τράπεζες του Ευρωσυστήµατος συνέχισαν την αγορά καλυµµένων οµολογιών σε ευρώ µέσω οριστικών πράξεων στο πλαίσιο του Πρόγραµµα Αγοράς Καλυµµένων Οµολογιών (CBPP). Στόχος του προγράµµατος, που ξεκίνησε στις 6 Ιουλίου 2009, είναι η αγορά καλυµ- µένων οµολογιών αξίας 60 δισεκ. ευρώ µέχρι το τέλος Ιουνίου Οι αγορές οµολογιών ανήλθαν κατά µέσο όρο σε 216 εκατ. ευρώ/εργάσιµη ηµέρα την εξεταζόµενη περίοδο, ενώ η συνολική σωρευτική αξία των αγορών οµολογιών έφθασε τα 35,4 δισεκ. ευρώ στις 9 Φεβρουαρίου 2010 (από 22,7 δισεκ. ευρώ στις 11 Νοεµβρίου 2009). Την εξεταζόµενη περίοδο ποσό ύψους 219,4 δισεκ. ευρώ κατά µέσο όρο απορροφήθηκε στις τρεις πράξεις εξοµάλυνσης των βραχυχρόνιων διακυµάνσεων της ρευστότητας που διενεργήθηκαν την τελευταία ηµέρα κάθε περιόδου τήρησης (βλ. ιάγραµµα Β). Η µέση Πηγή: EΚΤ. απορρόφηση ρευστότητας ανερχόταν σε 185 δισεκ. ευρώ τις προηγούµενες τρεις περιόδους τήρησης. Η προσφυγή στη διευκόλυνση οριακής χρηµατοδότησης έφθασε τα 0,45 δισεκ. ευρώ κατά µέσο όρο την εξεταζόµενη περίοδο (δηλ. ήταν αυξηµένη κατά 0,15 δισεκ. ευρώ συγκριτικά µε τις προηγούµενες τρεις περιόδους τήρησης). Χρήση των πάγιων διευκολύνσεων Ως συνέπεια της αυξηµένης προσφοράς ρευστότητας και των εν πολλοίς αµετάβλητων αναγκών του τραπεζικού συστήµατος, η µέση ηµερήσια καθαρή προσφυγή στη διευκόλυνση αποδοχής καταθέσεων αυξήθηκε 1 από 64,0 δισεκ. ευρώ 2 την περίοδο τήρησης που έληξε στις 8 εκεµβρίου 2009 σε 149,1 δισεκ. ευρώ την περίοδο τήρησης που έληξε στις 19 Ιανουαρίου 2010 και σε 168,1 δισεκ. ευρώ την περίοδο τήρησης που έληξε στις 9 Φεβρουαρίου Η καθαρή προσφυγή στη διευκόλυνση αποδοχής καταθέσεων ισούται µε τη συνολική προσφυγή στη διευκόλυνση αποδοχής καταθέσεων µείον την προσφυγή στη διευκόλυνση οριακής χρηµατοδότησης. 2 Η καθαρή µέση ηµερήσια προσφυγή στη διευκόλυνση αποδοχής καταθέσεων περιλαµβάνει και τα σαββατοκύριακα. Μάρτιος

41 Επιτόκια ιάγραµµα Γ Ο δείκτης ΕΟΝΙΑ και τα επιτόκια της Τα βασικά επιτόκια της παρέµειναν αµετάβλητα από τις 13 Μαΐου 2009: το επιτόκιο (ηµερήσια επιτόκια σε ποσοστά %) των πράξεων κύριας αναχρηµατοδότησης σε 1%, το επιτόκιο οριακής χρηµατοδότησης σε 1,75% και το επιτόκιο αποδοχής καταθέσεων σε 0,25%. Ως αποτέλεσµα της άφθονης ρευστότητας στη ζώνη του ευρώ, ο δείκτης ΕΟΝΙΑ παρέµεινε σταθερός κατά την εξεταζόµενη περίοδο σε επίπεδο παρεµφερές µε εκείνο του επιτοκίου της διευκόλυνσης αποδοχής καταθέσεων, ανερχόµενος σε 0,352% κατά µέσο όρο (βλ. ιάγραµµα Γ), δηλ. στο ίδιο περίπου επίπεδο µε αυτό των τριών προηγούµενων περιόδων τήρησης (0,385%). Τις τρεις ηµέρες κατά τις οποίες διεξήχθησαν πράξεις εξοµάλυνσης των βραχυχρόνιων διακυµάνσεων της Πηγή:. ρευστότητας για την απορρόφηση ρευστότητας (δηλ. την τελευταία ηµέρα κάθε περιόδου τήρησης), ο δείκτης ΕΟΝΙΑ έφθανε κατά µέσο όρο το 0,623%, δηλ. 30 µονάδες βάσης πάνω από το επίπεδο της προηγούµενης ηµέρας. Την εξεταζόµενη περίοδο η διαφορά µεταξύ του EURIBOR τριών µηνών και του επιτοκίου στις πράξεις ανταλλαγής (διάρκειας τριών µηνών) του ΕΟΝΙΑ που υποδηλώνει το επίπεδο του πιστωτικού κινδύνου και του κινδύνου ρευστότητας υποχώρησε στις 30 µονάδες βάσης κατά µέσο όρο, από 35 µονάδες βάσης τις τρεις προηγούµενες περιόδους τήρησης, ενώ είχε δια- µορφωθεί σε 64 µονάδες βάσης την περίοδο τήρησης πριν από την κατάρρευση της Lehman Brothers στα µέσα Σεπτεµβρίου. Μετά την κατάρρευση της Lehman Brothers η διαφορά αυτή κορυφώθηκε, φθάνοντας τις 186 µονάδες βάσης στις 12 Οκτωβρίου. 2.4 ΑΓΟΡΕΣ ΟΜΟΛΟΓΩΝ Τους τρεις τελευταίους µήνες, οι εξελίξεις στην αγορά οµολόγων διέφεραν κάπως µεταξύ των σηµαντικότερων επιµέρους αγορών. Σε σύγκριση µε τα επίπεδα στα οποία κυµάνθηκαν στο τέλος Νοεµβρίου 2009, οι αποδόσεις των µακροπρόθεσµων κρατικών οµολόγων στη ζώνη του ευρώ µειώθηκαν ελαφρά, ενώ οι αποδόσεις στις ΗΠΑ αυξήθηκαν σηµαντικά, µε αποτέλεσµα η κλίση της καµπύλης των αποδόσεων στις ΗΠΑ να γίνει εξαιρετικά απότοµη. Ο µακροπρόθεσµος ρυθµός πληθωρισµού νεκρού σηµείου στη ζώνη του ευρώ παρέµεινε σε γενικές γραµµές συνολικά αµετάβλητος. Οι διαφορές κινδύνου χώρας υπήρξαν ιδιαίτερα ευµετάβλητες και διευρύνθηκαν σε ορισµένες χώρες της ζώνης του ευρώ κατά την υπό εξέταση περίοδο, λόγω των ανησυχιών των αγορών σχετικά µε τη διατηρησιµότητα των δηµόσιων οικονοµικών τους. Ταυτόχρονα, οι διαφορές αποδόσεων των εταιρικών οµολόγων έναντι των αντίστοιχων οµολόγων του ηµοσίου υποχώρησαν κάπως περαιτέρω συνολικά Από το τέλος Νοεµβρίου 2009 έως τις 3 Μαρτίου 2010 το επίπεδο των αποδόσεων των δεκαετών κρατικών οµολόγων της ζώνης του ευρώ µειώθηκε ελαφρά, σε περίπου 3,4%, παρουσιάζοντας λίγες µόνο διακυµάνσεις (βλ. ιάγραµµα 21). Αντίθετα, οι αποδόσεις των µακροπρόθεσµων κρατικών οµολόγων στις ΗΠΑ αυξήθηκαν σηµαντικά κατά την εξεταζόµενη περίοδο και στις 3 Μαρτίου είχαν 40 Μάρτιος 2010

42 ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΕΣ ΚΑΙ ΝΟΜΙΣΜΑΤΙΚΕΣ ΕΞΕΛΙΞΕΙΣ Νοµισµατικές και χρηµατοπιστωτικές εξελίξεις διαµορφωθεί σε περίπου 3,7%. Ως εκ τούτου, η διαφορά µεταξύ των ονοµαστικών επιτοκίων των δεκαετών κρατικών οµολόγων στις ΗΠΑ και τη ζώνη του ευρώ άλλαξε πρόσηµο και ανερχόταν σε περίπου 30 µονάδες βάσης στις 3 Μαρτίου. ιάγραµµα 21 Αποδόσεις µακροπρόθεσµων οµολόγων του ηµοσίου (ποσοστά % ετησίως, ηµερήσια στοιχεία) Η αβεβαιότητα των συµµετεχόντων στην αγορά σχετικά µε τις βραχυχρόνιες εξελίξεις των αποδόσεων των µακροπρόθεσµων οµολόγων στις σηµαντικότερες αγορές, όπως µετρείται µε βάση την τεκµαρτή µεταβλητότητα της αγοράς οµολόγων, άλλαξε ελάχιστα από το τέλος Νοεµβρίου Αυτό υποδηλώνει ότι, παρά το αυξη- µένο ενδιαφέρον των αναλυτών της αγοράς για τη διατηρησιµότητα των δηµόσιων οικονοµικών πολλών ανεπτυγµένων οικονοµιών και τους συναφείς ανοδικούς κινδύνους για τις αποδόσεις των οµολόγων, οι επενδυτές δεν αναµένουν βραχυπρόθεσµα µεγάλες διακυµάνσεις στις σηµαντικότερες αγορές οµολόγων. Στην αρχή της εξεταζόµενης περιόδου οι αποδόσεις των µακροπρόθεσµων κρατικών οµολόγων στις ΗΠΑ αυξήθηκαν απότοµα, κυρίως λόγω των συνολικά θετικών µακροοικονοµικών ειδήσεων, επιβεβαιώνοντας σε γενικές γραµµές Πηγές: Bloomberg και Reuters. Σηµείωση: Οι αποδόσεις των µακροπρόθεσµων οµολόγων του ηµοσίου αφορούν τα 10ετή οµόλογα ή οµόλογα µε την πλησιέστερη διαθέσιµη διάρκεια. ότι η σταδιακή ανάκαµψη της οικονοµίας της ΗΠΑ βρίσκεται ήδη σε εξέλιξη. Επιπλέον, η απότοµη αύξηση της καθαρής προσφοράς τίτλων του αµερικανικού δηµοσίου προς απορρόφηση από φορείς του ιδιωτικού τοµέα που συµµετέχουν στην αγορά το 2010 (και εξής) φαίνεται πως άσκησε σηµαντικές ανοδικές πιέσεις στις αποδόσεις των µακροπρόθεσµων οµολόγων των ΗΠΑ κατά την υπό εξέταση περίοδο. Αυτή η πίεση στις αποδόσεις των πιο µακροπρόθεσµων κρατικών οµολόγων των ΗΠΑ από την πλευρά της προσφοράς είναι επίσης ορατή στις µακροπρόθεσµες διαφορές µεταξύ των επιτοκίων των πράξεων ανταλλαγής και των αποδόσεων των κρατικών οµολόγων, οι οποίες ήταν αρνητικές και σηµαντικά χαµηλότερες από τα προ της κρίσης επίπεδα. Καθώς οι αποδόσεις των βραχυπρόθεσµων τίτλων του ηµοσίου παρέµειναν υποτονικές, αντανακλώντας τις προσδοκίες της αγοράς για διατήρηση του βασικού επιτοκίου της Οµοσπονδιακής Τράπεζας των ΗΠΑ σε εξαιρετικά χαµηλά επίπεδα επί παρατεταµένο χρονικό διάστηµα, η αύξηση των µακροπρόθεσµων αποδόσεων τους τελευταίους µήνες οδήγησε στην ασυνήθιστα απότοµη κλίση της καµπύλης των αποδόσεων στις ΗΠΑ. Τον Ιανουάριο και το Φεβρουάριο ωστόσο οι κάπως λιγότερο θετικές µακροοικονοµικές ειδήσεις, καθώς και η µείωση της προτίµησης των επενδυτών για περιουσιακά στοιχεία που εµπεριέχουν αυξηµένο κίνδυνο, οδήγησε σε υποχώρηση των αποδόσεων των µακροπρόθεσµων οµολόγων των ΗΠΑ. Η απόφαση της Οµοσπονδιακής Επιτροπής Ανοικτής Αγοράς στις 18 Φεβρουαρίου να αυξήσει το προεξοφλητικό επιτόκιο από 0,50% σε 0,75% είχε περιορισµένο µόνο αντίκτυπο στην καµπύλη αποδόσεων. Σε σύγκριση µε τις πρόσφατες έντονες διακυµάνσεις των αποδόσεων στις ΗΠΑ, οι αποδόσεις των µακροπρόθεσµων κρατικών οµολόγων της ζώνης του ευρώ σηµείωσαν πολύ πιο περιορισµένες διακυµάνσεις κατά την εξεταζόµενη περίοδο. Συνάδοντας µε αυτές τις εν πολλοίς σταθερές αποδόσεις, τα δηµοσιευόµενα µακροοικονοµικά στοιχεία ήταν γενικά ανάµικτα και τα στοιχεία των ερευνών Μάρτιος

43 ιάγραµµα 22 Αποδόσεις τιµαριθµοποιηµένων οµολόγων µηδενικού τοκοµεριδίου της ζώνης του ευρώ (ποσοστά % ετησίως, κινητοί µέσοι πέντε ηµερών των ηµερήσιων στοιχείων, εποχικώς διόρθωµένοι) ιάγραµµα 23 Ρυθµοί πληθωρισµού νεκρού σηµείου για τίτλους µηδενικού τοκοµεριδίου της ζώνης του ευρώ (ποσοστά % ετησίως, κινητοί µέσοι πέντε ηµερών των ηµερήσιων στοιχείων, εποχικώς διορθωµένοι) Πηγές: Reuters και υπολογισµοί της. Πηγές: Reuters και υπολογισµοί της. υποδήλωναν ότι οι συµµετέχοντες στην αγορά είχαν αλλάξει οριακά µόνο την αξιολόγησή τους όσον αφορά τις οικονοµικές προοπτικές της ζώνης του ευρώ. Στα τέλη Ιανουαρίου και τις αρχές Φεβρουαρίου, ενώ εντείνονταν οι ανησυχίες στις αγορές σχετικά µε τη διατηρησιµότητα των δηµοσιονοµικών θέσεων ορισµένων χωρών της ζώνης του ευρώ και τις συναφείς πιέσεις στις αγορές, η προτί- µηση για περιουσιακά στοιχεία αυξηµένου κινδύνου µετριάστηκε, ασκώντας καθοδική πίεση στις αποδόσεις των υψηλότερης διαβάθµισης κρατικών οµολόγων. Η αύξηση της ζήτησης για τα ασφαλέστερα και πιο ρευστά περιουσιακά στοιχεία αντικατοπτρίστηκε και στην προσωρινή άνοδο του ασφαλίστρου ρευστότητας επί των τιµών των γερµανικών κρατικών οµολόγων. Αυτή η εξέλιξη ωστόσο είχε µέτρια µόνο συµβολή στη σηµαντική διεύρυνση των διαφορών των κρατικών οµολόγων έναντι των γερµανικών που παρατηρήθηκε σε κάποιες χώρες της ζώνης του ευρώ την ίδια περίοδο. Οι αποδόσεις των τιµαριθµοποιηµένων κρατικών οµολόγων στη ζώνη του ευρώ παρέµειναν σχετικά σταθερές µετά το τέλος Νοεµβρίου του 2009 τόσο στις πενταετείς όσο και στις δεκαετείς διάρκειες (βλ. ιάγραµµα 22). Η συνολικά αµετάβλητη εξέλιξη των αποδόσεων των µεσοπρόθεσµων τιµαριθµοποιηµένων οµολόγων κατά την εξεταζόµενη περίοδο στηρίζει την εκτίµηση ότι οι προσδοκίες της αγοράς για οικονοµική ανάπτυξη στη ζώνη του ευρώ µεσοπρόθεσµα παρέµειναν σε γενικές γραµµές σταθερές αυτή την περίοδο. Οι ρυθµoί πληθωρισµού νεκρού σηµείου στη ζώνη του ευρώ για µεσοµακροπρόθεσµους ορίζοντες παρέµειναν ευµετάβλητοι τους τελευταίους τρεις µήνες. Οι περισσότερες από τις διακυµάνσεις που παρατηρήθηκαν αποδόθηκαν σε προσωρινούς τεχνικούς παράγοντες της αγοράς που επηρέασαν την αγορά τιµαριθµοποιηµένων οµολόγων, ιδίως στο τέλος εκεµβρίου και τις αρχές Ιανουαρίου (βλ. ιάγραµµα 23). Στο τέλος της εξεταζόµενης περιόδου, οι ρυθµοί πληθωρισµού νεκρού σηµείου 42 Μάρτιος 2010

44 ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΕΣ ΚΑΙ ΝΟΜΙΣΜΑΤΙΚΕΣ ΕΞΕΛΙΞΕΙΣ Νοµισµατικές και χρηµατοπιστωτικές εξελίξεις για ορίζοντα πέντε ετών (spot) διαµορφώθηκαν περί το 1,6%, δηλαδή περίπου 20 µονάδες βάσης χαµηλότερα σε σύγκριση µε τα τέλη Νοεµβρίου. Καθώς ο ρυθµός πληθωρισµού νεκρού σηµείου για ορίζοντα δέκα ετών µειώθηκε κάπως λιγότερο και διαµορφώθηκε σε 2,2%, ο ρυθµός πληθωρισµού νεκρού σηµείου µετά από πέντε έτη για ορίζοντα πέντε ετών (forward) ο οποίος αποτελεί δείκτη των µακροπρόθεσµων προσδοκιών των συµµετεχόντων στην αγορά για τον πληθωρισµό και τα συναφή ασφάλιστρα κινδύνου παρέµεινε σε γενικές γραµµές αµετάβλητος στο 2,5% στις 3 Μαρτίου. Μεταξύ τέλους Νοεµβρίου του 2009 και 3 Μαρτίου 2010 η καµπύλη των τεκµαρτών προθεσµιακών επιτοκίων µίας ηµέρας επί των κρατικών οµολόγων της ζώνης του ευρώ µετατοπίστηκε προς τα κάτω στις βραχύτερες και µέσες διάρκειες (βλ. ιάγραµµα 24). Αυτό πιθανότατα αντανακλούσε κυρίως την προς τα κάτω αναθεώρηση των προσδοκιών των επενδυτών για τη µελλοντική πορεία των βραχυπρόθεσµων επιτοκίων στη ζώνη του ευρώ, εν µέσω προσδοκιών στις αγορές για συγκρατηµένη µόνο άνοδο της οικονοµικής δραστηριότητας και των συνακόλουθων πληθωριστικών πιέσεων. ιάγραµµα 24 Τεκµαρτά προθεσµιακά επιτόκια µίας ηµέρας στη ζώνη του ευρώ (ποσοστά % ετησίως, ηµερήσια στοιχεία) Πηγές:, EuroMTS (στοιχεία) και Fitch Ratings (διαβαθµίσεις). Σηµειώσεις: Η καµπύλη τεκµαρτών προθεσµιακών αποδόσεων, η οποία βασίζεται στη διάρθρωση των επιτοκίων κατά τη διάρκεια όπως παρατηρούνται στην αγορά, αντανακλά τις προσδοκίες της αγοράς για το µελλοντικό ύψος των βραχυπρόθεσµων επιτοκίων. Η µέθοδος υπολογισµού αυτών των καµπυλών περιγράφεται στην ενότητα Euro area yield curve στο δικτυακό τόπο της. Η εκτίµηση έγινε βάσει των αποδόσεων των κρατικών οµολόγων της ζώνης του ευρώ µε διαβάθµιση ΑΑΑ. Η παρατηρούµενη τα τελευταία τρίµηνα τάση σταδιακής µείωσης των διαφορών αποδόσεων των εταιρικών οµολόγων έναντι των αντίστοιχων οµολόγων του ηµοσίου στη ζώνη του ευρώ φαίνεται να σταθεροποιήθηκε. Από το τέλος Νοεµβρίου του 2009 έως τα µέσα Ιανουαρίου του 2010, οι διαφορές αυτές µειώθηκαν περαιτέρω σε όλες τις διαβαθµίσεις και τους τοµείς. Ωστόσο, µαζί µε την αύξηση της συνολικής αβεβαιότητας της αγοράς από τα µέσα Ιανουαρίου, όπως µετρείται από την τεκµαρτή µεταβλητότητα της χρηµατιστηριακής αγοράς, παρατηρήθηκε συγκρατηµένη εκ νέου διεύρυνση των διαφορών αποδόσεων των εταιρικών οµολόγων. Από κάπως πιο µακροπρόθεσµη σκοπιά, οι διαφορές αποδόσεων των εταιρικών οµολόγων για τους υψηλότερης ποιότητας εκδότες έχουν πλέον µειωθεί στα προ της κρίσης επίπεδα, ενώ οι εκδότες εταιρικών οµολόγων χαµηλότερης διαβάθµισης εξακολουθούν να αντιµετωπίζουν σηµαντικά µεγαλύτερες διαφορές. 2.5 ΑΓΟΡΕΣ ΜΕΤΟΧΩΝ Στη ζώνη του ευρώ και τις ΗΠΑ, οι τιµές των µετοχών κατέγραψαν µέτρια αύξηση σε σύγκριση µε τα επίπεδά τους στο τέλος Νοεµβρίου Η διάθεση των επενδυτών να αναλάβουν κινδύνους ήταν χαµηλότερη από τα µέσα Ιανουαρίου 2010 και µετά, κυρίως λόγω της κλιµάκωσης της ανησυχίας των αγορών για τις προοπτικές των δηµόσιων οικονοµικών σε διάφορες χώρες. Στο πλαίσιο αυτό, η αβεβαιότητα στις αγορές µετοχών, όπως µετρείται µε βάση την τεκµαρτή µεταβλητότητα, αυξήθηκε έντονα κατά το δεύτερο ήµισυ της εξεταζόµενης περιόδου. Τόσο τα πραγµατικά όσο και τα αναµενόµενα εταιρικά κέρδη ανά µετοχή βελτιώθηκαν και στις δύο πλευρές του Ατλαντικού. Μάρτιος

45 ιάγραµµα 25 είκτες τιµών µετοχών (1 Μαρτίου 2009 = 100, ηµερήσια στοιχεία) Η ανοδική τάση των τιµών των µετοχών παγκοσµίως, η οποία παρατηρείται από το Μάρτιο του 2009, συνεχίστηκε έως τα µέσα Ιανουαρίου του 2010 περίπου. Έκτοτε οι χρηµατιστηριακές αγορές χαρακτηρίστηκαν από αυξηµένη µεταβλητότητα και τα κέρδη του παρελθόντος εξανεµίστηκαν (βλ. ιάγραµµα 25). Από το τέλος Νοεµβρίου 2009 έως τις 3 Μαρτίου 2010 οι τιµές των µετοχών στη ζώνη του ευρώ, όπως µετρούνται µε βάση το δείκτη Dow Jones EURO STOXX, αυξήθηκαν κατά 2,2% συνολικά. Οι τιµές των µετοχών στις ΗΠΑ, όπως µετρούνται µε βάση το δείκτη Standard & Poor s 500, κατέγραψαν παρόµοια αύξηση 2,1%. Την ίδια περίοδο οι τιµές των µετοχών στην Ιαπωνία, όπως µετρούνται µε βάση το δείκτη Nikkei 225, αυξήθηκαν εντονότερα, κατά 9,7%, όµως αυτή η άνοδος αντιστάθµισε απλώς την αντίστοιχη µείωση που είχε σηµειωθεί τους προηγούµενους µήνες. Πηγές: Reuters και Thomson Financial Datastream. Σηµείωση: Ευρύς δείκτης Dow Jones EURO STOXX για τη ζώνη του ευρώ, δείκτης Standard and Poor's 500 για τις ΗΠΑ και δείκτης Nikkei 225 για την Ιαπωνία. Η αβεβαιότητα στις χρηµατιστηριακές αγορές, όπως µετρείται µε βάση την τεκµαρτή µεταβλητότητα, σηµείωνε σταθερή υποχώρηση από τις ανώτατες τιµές που είχαν καταγραφεί την άνοιξη του 2009, αλλά ανέκαµψε σηµαντικά στα µέσα Ιανουαρίου Στη συνέχεια µειώθηκε περαιτέρω στη διάρκεια του Φεβρουαρίου (βλ. ιάγραµµα 26). Είναι πιθανό ότι η αύξηση της αβεβαιότητας στα τέλη Ιανουαρίου και τις αρχές Φεβρουαρίου προήλθε κυρίως από τη µειωµένη διάθεση των επενδυτών να αναλάβουν κινδύνους Πίνακας 3 Μεταβολές των τιµών των κλαδικών δεικτών του Dow Jones EURO STOXX (ως ποσοστά % των τιµών τέλους περιόδου) EURO STOXX Βασικές ύλες Καταναλωτικές υπηρεσίες Καταναλωτικά αγαθά Πετρέλαιο και φυσικό αέριο Χρηµατοπιστωτικός τοµέας Βιοµηχανία Υπηρεσίες υγείας Τεχνολογία Τηλεπι- Κοινή κοινω- νίες ωφέλεια Μερίδιο κλάδου στη χρηµατιστηριακή αξία (στοιχεία τέλους περιόδου) Μεταβολές τιµών (στοιχεία τέλους περιόδου) δ' τρ α' τρ β' τρ γ' τρ δ' τρ. Ιανουάριος 2010 Φεβρουάριος Νοέµ Μαρτ ,0 8,8 6,4 12,4 7,5 26,0 4,3 12,8 4,7 7,6 9,6-21,2-26,0-7,7-19,1-17,8-35,0-9,2-18,5-22,8-2,1-13,5-14,0-13,6-8,3-11,5-5,9-20,1-7,4-14,0-9,5-8,8-21,0 16,4 19,8 3,3 17,7 9,7 34,2 3,9 18,0 15,8 0,0 9,0 20,7 21,8 14,9 15,8 7,3 32,4 14,2 26,4 13,6 14,7 14,9 2,1 15,3 3,3 9,0 6,8-5,5 7,7 3,8-3,9 2,0 0,3-4,7-6,8 0,0-1,8-5,3-7,7-0,8-2,9 4,3-7,1-6,3-1,9-0,1-1,6-1,9-2,5-3,4 0,7-2,3-1,2-0,1-1,9 2,2 6,9 7,9 7,8 2,4-5,3 10,8 5,8 12,6-3,5 1,1 Πηγές: Thomson Financial Datastream και υπολογισµοί της. 44 Μάρτιος 2010

46 ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΕΣ ΚΑΙ ΝΟΜΙΣΜΑΤΙΚΕΣ ΕΞΕΛΙΞΕΙΣ Νοµισµατικές και χρηµατοπιστωτικές εξελίξεις ιάγραµµα 26 Τεκµαρτή µεταβλητότητα της χρηµατιστηριακής αγοράς ιάγραµµα 27 Προσδοκώµενη αύξηση των εταιρικών κερδών ανά µετοχή στις ΗΠΑ και τη ζώνη του ευρώ (ποσοστά % ετησίως, κινητός µέσος 5 ηµερών των ηµερήσιων στοιχείων) (ποσοστά % ετησίως, µηνιαία στοιχεία) Πηγή: Bloomberg. Σηµειώσεις: Οι στατιστικές σειρές της τεκµαρτής µεταβλητότητας αντανακλούν την προσδοκώµενη τυπική απόκλιση των εκατοστιαίων µεταβολών των τιµών των µετοχών για περίοδο έως και τριών µηνών, όπως τεκµαίρεται από τις τιµές των δικαιωµάτων προαιρέσεως επί των χρηµατιστηριακών δεικτών. Οι δείκτες στους οποίους αναφέρεται η τεκµαρτή µεταβλητότητα είναι ο Dow Jones EURO STOXX 50 για τη ζώνη του ευρώ, ο Standard and Poor's 500 για τις ΗΠΑ και ο Nikkei 225 για την Ιαπωνία. Πηγές: Thomson Financial Datastream και υπολογισµοί της. Σηµειώσεις: Προσδοκώµενη αύξηση των κερδών µε βάση το δείκτη Dow Jones EURO STOXX για τη ζώνη του ευρώ και το δείκτη Standard & Poor's 500 για τις ΗΠΑ. 1) Προσδοκώµενη από τους αναλυτές αύξηση των κερδών τους επόµενους 12 µήνες (ετήσιοι ρυθµοί αύξησης). 2) Προσδοκώµενη από τους αναλυτές αύξηση των κερδών τα επό- µενα τρία έως πέντε έτη (ετήσιοι ρυθµοί αύξησης). και τη συνακόλουθη αύξηση της απαιτούµενης αποζηµίωσης για τους κινδύνους, σε ένα περιβάλλον όπου οι τιµές των κρατικών οµολόγων σε ορισµένες χώρες της ζώνης του ευρώ ήταν ευµετάβλητες. Η αναµενόµενη µεταβλητότητα σε χρονικό ορίζοντα ενός και δύο ετών σηµείωσε συνολικά µικρή περαιτέρω υποχώρηση. Από το τέλος Νοεµβρίου 2009 έως τα µέσα Ιανουαρίου 2010 συνεχίστηκε εκ νέου η ανάκαµψη των τιµών των µετοχών λόγω των συνολικά θετικών µακροοικονοµικών ειδήσεων, οι οποίες προκάλεσαν περαιτέρω προς τα άνω προσαρµογή των προσδοκιών για την παγκόσµια οικονοµική ανάπτυξη. Στο δεύτερο ήµισυ της εξεταζόµενης περιόδου, το κλίµα που επικρατούσε στις χρηµατιστηριακές αγορές φαίνεται ότι επηρεαζόταν όλο και περισσότερο από τις έντονες ανησυχίες για τα δηµόσια οικονοµικά ορισµένων χωρών της ζώνης του ευρώ. Στη ζώνη του ευρώ, τις εντονότερες µειώσεις κατέγραψαν οι µετοχές των χρηµατοπιστωτικών επιχειρήσεων, ενώ οι επιδόσεις των τιµών των µετοχών σε άλλους οικονοµικούς τοµείς ήταν ανάµικτες και χωρίς σαφή γενική τάση (βλ. Πίνακα 3). Για παράδειγµα, οι µετοχές των κλάδων υγείας και τηλεπικοινωνιών, δηλ. δύο σχετικά ασφαλών κλάδων, κινήθηκαν προς αντίθετες κατευθύνσεις. Στις ΗΠΑ, ο χρηµατοπιστωτικός τοµέας επέδειξε σηµαντικά καλύτερες επιδόσεις, λόγω των ανακοινώσεων για συνολικά εύρωστα τραπεζικά κέρδη κατά την εξεταζόµενη περίοδο, παρά τα νέα ρυθµιστικά µέτρα που εξήγγειλε η κυβέρνηση των ΗΠΑ, τα οποία προκάλεσαν αρχικά κάποια υποχώρηση των τιµών των τραπεζικών µετοχών. Μάρτιος

47 Παρά την πρόσφατη κάµψη των τιµών των µετοχών, τόσο η σταδιακή βελτίωση των παγκόσµιων µακροοικονοµικών προοπτικών όσο και η συνακόλουθη προς τα άνω προσαρµογή των προσδοκιών για τα κέρδη φαίνεται ότι συνέχισαν να στηρίζουν τις τιµές των µετοχών, ιδίως κατά το πρώτο ήµισυ της υπό εξέταση περιόδου. Όσον αφορά τις εταιρίες που περιλαµβάνονται στο δείκτη Dow Jones EURO STOXX, ο δωδεκάµηνος ρυθµός επιδείνωσης των πραγµατοποιηθέντων κερδών υποχώρησε σηµαντικά, µε συνέπεια ο ρυθµός µεταβολής των πραγµατοποιηθέντων κερδών να βελτιωθεί από -40% το Νοέµβριο του 2009 σε -22% το Φεβρουάριο του Βελτίωση παρουσίασαν και οι προσδοκίες για αύξηση των κερδών ανά µετοχή τους επόµενους δώδεκα µήνες, οι οποίες διαµορφώθηκαν σε υψηλό επίπεδο (27%) το Φεβρουάριο, ενώ οριακή µόνο ήταν η βελτίωση των προσδοκιών για κέρδη µακροπρόθεσµα (βλ. ιάγραµµα 27). Παρόµοια βελτίωση κατέγραψαν και οι προοπτικές για τα εταιρικά κέρδη στις ΗΠΑ, όπως υπολογίζονται µε τα κέρδη ανά µετοχή των επιχειρήσεων που περιλαµβάνονται στο δείκτη Standard & Poor s 500. Ο ρυθµός µεταβολής των κερδών ανά µετοχή βελτιώθηκε από -19% το Νοέµβριο του 2009 σε -8% το Φεβρουάριο του 2010 και ο αναµενόµενος ρυθµός αύξησης των κερδών ανά µετοχή τους επόµενους δώδεκα µήνες βελτιώθηκε από 23% σε 27% την ίδια περίοδο. Οι πιο µακροπρόθεσµες προσδοκίες για τα κέρδη των εισηγµένων επιχειρήσεων στις ΗΠΑ ανέκαµψαν ελαφρά. 2.6 ΧΡΗΜΑΤΟΟΙΚΟΝΟΜΙΚΕΣ ΡΟΕΣ ΚΑΙ ΧΡΗΜΑΤΟΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗ ΘΕΣΗ ΤΩΝ ΜΗ ΧΡΗΜΑΤΟΠΙΣΤΩΤΙΚΩΝ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΕΩΝ Το πραγµατικό κόστος χρηµατοδότησης των µη χρηµατοπιστωτικών επιχειρήσεων της ζώνης του ευρώ µειώθηκε σηµαντικά µεταξύ Σεπτεµβρίου 2009 και Ιανουαρίου 2010, µε αποτέλεσµα να συνεχιστεί η τάση που ξεκίνησε το δ τρίµηνο του. Η συνεχιζόµενη υποχώρηση του κόστους χρηµατοδότησης οφειλόταν ιδίως στην έντονη µείωση του κόστους χρηµατοδότησης µέσω έκδοσης χρεογράφων και, σε µικρότερο βαθµό, στη µείωση των τραπεζικών επιτοκίων χορηγήσεων και του κόστους των εισηγµένων µετοχών. Στο πλαίσιο αυτό, η έκδοση χρεογράφων από µη χρη- µατοπιστωτικές επιχειρήσεις παρέµεινε υψηλή, ενώ η τραπεζική χρηµατοδότηση συρρικνώθηκε περαιτέρω. ΣΥΝΘΗΚΕΣ ΧΡΗΜΑΤΟ ΟΤΗΣΗΣ Το πραγµατικό κόστος της εξωτερικής χρηµατοδότησης των µη χρηµατοπιστωτικών επιχειρήσεων της ζώνης του ευρώ, όπως υπολογίζεται µε βάση το κόστος της χρηµατοδότησης από διάφορες πηγές σταθµισµένο ως προς τα υφιστάµενα υπόλοιπα µε διόρθωση για τυχόν διαφορές αποτίµησης, υποχώρησε σε 3,1% το εκέµβριο του 2009 και τον Ιανουάριο του 2010, δηλ. µειώθηκε κατά 33 µονάδες βάσης σε σύγκριση µε το γ τρίµηνο του 2009 (βλ. ιάγραµµα 28). 4 Τόσο τα τραπεζικά επιτόκια χορηγήσεων όσο και το κόστος χρηµατοδότησης µέσω της έκδοσης χρεογράφων µειώθηκαν σε πραγµατικούς όρους κατά την εξεταζόµενη περίοδο. Η υποχώρηση των τραπεζικών επιτοκίων αντικατόπτριζε κυρίως τη συνεχιζόµενη σταδιακή µετακύλιση των µεταβολών των βασικών επιτοκίων της στους πελάτες λιανικής των τραπεζών της ζώνης του ευρώ. Τα πραγµατικά βραχυπρόθεσµα επιτόκια των ΝΧΙ υποχώρησαν κατά 41 µονάδες βάσης µεταξύ Σεπτεµβρίου 2009 και Ιανουαρίου 2010, τα δε πραγµατικά µακροπρόθεσµα 4 Με βάση επικαιροποιηµένους συντελεστές στάθµισης, το πραγµατικό κόστος εξωτερικής χρηµατοδότησης διαµορφώθηκε σε 3,4% το Σεπτέµβριο του 2009, αντί του 3,1% που αναφέρεται στο τεύχος εκεµβρίου 2009 του Μηνιαίου ελτίου. 46 Μάρτιος 2010

48 ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΕΣ ΚΑΙ ΝΟΜΙΣΜΑΤΙΚΕΣ ΕΞΕΛΙΞΕΙΣ Νοµισµατικές και χρηµατοπιστωτικές εξελίξεις επιτόκια των ΝΧΙ µειώθηκαν κατά 27 µονάδες βάσης. Από την άλλη πλευρά, το πραγµατικό κόστος χρηµατοδότησης µέσω έκδοσης χρεογράφων µειώθηκε κατά 74 µονάδες βάσης περίπου την ίδια περίοδο, µετά τις περαιτέρω µειώσεις των διαφορών αποδόσεων των εταιρικών/κρατικών οµολόγων και την ανάκαµψη της προθυµίας των επενδυτών να αναλάβουν κινδύνους κατά το µεγαλύτερο µέρος της εν λόγω περιόδου. Υπό πιο µακροπρόθεσµη προοπτική, το πραγµατικό συνολικό κόστος χρη- µατοδότησης των µη χρηµατοπιστωτικών επιχειρήσεων της ζώνης του ευρώ έφθασε στο χαµηλότερο επίπεδο από το 1999 για όλες τις συνιστώσες εκτός των µετοχών. ιάγραµµα 28 Πραγµατικό κόστος εξωτερικής χρηµατοδότησης των µη χρηµατοπιστωτικών επιχειρήσεων της ζώνης του ευρώ (ποσοστά % ετησίως, µηνιαία στοιχεία) Πηγές:, Thomson Financial Datastream, Merrill Lynch και προβλέψεις του Consensus Economics. Σηµειώσεις: Το πραγµατικό κόστος εξωτερικής χρηµατοδότησης των µη χρηµατοπιστωτικών επιχειρήσεων υπολογίζεται ως ο σταθµικός µέσος όρος του κόστους τραπεζικού δανεισµού, του κόστους χρηµατοδότησης µε έκδοση χρεογράφων και του κόστους χρηµατοδότησης µε έκδοση εισηγµένων µετοχών, µε βάση τα αντίστοιχα υπόλοιπα ανά κατηγορία χρηµατοδότησης αποπληθωρισµένα µε τον αναµενόµενο πληθωρισµό (βλ. Πλαίσιο 4 στο τεύχος Μαρτίου 2005 του Μηνιαίου ελτίου της ). Η εισαγωγή των εναρµονισµένων επιτοκίων δανείων των ΝΧΙ στην αρχή του 2003 προκάλεσε ασυνέχεια της στατιστικής σειράς. Μεταξύ Σεπτεµβρίου 2009 και Ιανουαρίου 2010 τα περισσότερα ονοµαστικά επιτόκια των ΝΧΙ επί των νέων δανείων προς µη χρηµατοπιστωτικές επιχειρήσεις σηµείωσαν περαιτέρω µικρή υποχώρηση (βλ. Πίνακα 4). Η πτωτική τάση που παρατηρείται στα επιτόκια των ΝΧΙ από το Νοέµβριο του συνάδει µε την υποχώρηση των επιτοκίων της αγοράς χρήµατος και των αποδόσεων των οµολόγων κατά την εν λόγω περίοδο, καθότι η εξέλιξη του βραχυπρόθεσµου κόστους χρηµατοδότησης των τραπεζών υπό κανονικές συνθήκες επηρεάζεται πρωτίστως από τις διακυµάνσεις των βραχυπρόθεσµων επιτοκίων της αγοράς χρήµατος (EURIBOR), ενώ τα πιο µακροπρόθεσµα τραπεζικά επιτόκια χορηγήσεων της αγοράς χρήµατος αντικατοπτρίζουν τις διακυµάνσεις των αποδόσεων των κρατικών οµολόγων. Συνολικά, η µετακύλιση των προηγούµενων µειώσεων των βασικών επιτοκίων της στα τραπεζικά επιτόκια χορηγήσεων φαίνεται ότι βαίνει προς ολοκλήρωση. Η πιο πρόσφατη έρευνα τραπεζικών χορηγήσεων της ζώνης του ευρώ επιβεβαίωσε ότι η πρόσβαση των τραπεζών στη χρηµατοδότηση µέσω της αγοράς και η ρευστότητά τους είχαν βελτιωθεί κάπως, γεγονός που συνέβαλε στη χαλάρωση των κριτηρίων δανειοδότησης των επιχειρήσεων και ενδεχοµένως οδήγησε σε πτώση των επιτοκίων χορηγήσεων. Η έντονη µείωση του πραγµατικού κόστους χρηµατοδότησης µέσω της έκδοσης χρεογράφων αντικατοπτρίζει επίσης τη µείωση των περιθωρίων των εταιρικών οµολόγων (όπως µετρούνται µε τη διαφορά αποδόσεων µεταξύ εταιρικών και κρατικών οµολόγων). Οι διαφορές αυτές είχαν αρχίσει να µειώνονται ήδη από τις αρχές του Το δ τρίµηνο του 2009 και τους δύο πρώτους µήνες του 2010 οι διαφορές αποδόσεων υποχώρησαν σε όλες τις κατηγορίες πιστοληπτικής διαβάθµισης, επιστρέφοντας στα επίπεδα του Αυγούστου ή υποχωρώντας κάτω από αυτά (δηλ. στα επίπεδα που επικρατούσαν λίγο πριν από τη γενικευµένη αύξηση της διαφοράς Μάρτιος

49 Πίνακας 4 Επιτόκια ΝΧΙ για νέα δάνεια προς µη χρηµατοπιστωτικές επιχειρήσεις (ποσοστά % ετησίως, µονάδες βάσης) Μεταβολή σε µονάδες βάσης έως τον Ιανουάριο του ) α τρ β τρ εκ Ιαν. Οκτ Οκτ εκ. Επιτόκια χορηγήσεων των ΝΧΙ Υπεραναλήψεις µη χρηµατοπιστωτικών επιχειρήσεων άνεια προς µη χρηµατοπιστωτικές επιχειρήσεις ύψους έως 1 εκατ. ευρώ µε κυµαινόµενο επιτόκιο και αρχική περίοδο σταθερού επιτοκίου έως 1 έτος µε αρχική περίοδο σταθερού επιτοκίου άνω των 5 ετών άνεια προς µη χρηµατοπιστωτικές επιχειρήσεις ύψους άνω του 1 εκατ. ευρώ µε κυµαινόµενο επιτόκιο και αρχική περίοδο σταθερού επιτοκίου έως 1 έτος µε αρχική περίοδο σταθερού επιτοκίου άνω των 5 ετών Υπόµνηση Επιτόκιο 3 µηνών της αγοράς χρήµατος Απόδοση διετούς κρατικού οµολόγου Απόδοση επταετούς κρατικού οµολόγου 6,24 5,08 4,55 4,25 4,05 4, ,38 4,03 3,64 3,36 3,28 3, ,32 4,74 4,49 4,16 3,96 3, ,28 2,85 2,57 2,06 2,19 2, ,76 3,87 3,71 3,64 3,58 3, ,26 1,63 1,22 0,77 0,71 0, ,62 1,74 1,68 1,28 1,39 1, ,28 3,38 3,53 3,10 3,10 3, Πηγή:. 1) Το άθροισµα των επιµέρους στοιχείων ενδέχεται να µη συµφωνεί µε το σύνολο λόγω στρογγυλοποιήσεων. αποδόσεων των εταιρικών οµολόγων που σηµειώθηκε καθώς εντεινόταν η κρίση). Η µείωση ήταν εντονότερη για τα οµόλογα χαµηλότερης πιστοληπτικής διαβάθµισης, και ιδίως για τα κερδοσκοπικά οµόλογα. Επί παραδείγ- µατι, στη ζώνη του ευρώ οι διαφορές αποδόσεων των οµολόγων υψηλής απόδοσης και των οµολόγων µε αξιολόγηση ΒΒΒ µειώθηκαν κατά περίπου 201 και 49 µονάδες βάσης αντίστοιχα από το Σεπτέµβριο του 2009 µέχρι το Φεβρουάριο του 2010, παραµένοντας λίγο πάνω από τα προ της κρίσης επίπεδα, ενώ οι διαφορές αποδόσεων των οµολόγων µε αξιολόγηση ΑΑ επανήλθαν στα επίπεδα που παρατηρούνταν πριν από την έναρξη της κρίσης (βλ. ιάγραµµα 29). Η µείωση αυτή ενδέχεται να επηρεάστηκε από παράγοντες όπως οι εκτιµήσεις για χαµηλότερο κίνδυνο και η απροθυµία των επενδυτών να αναλάβουν κινδύνους. Στο Πλαίσιο 4 παρέχονται πληροφορίες σχετικά µε την οικονοµική κατάσταση και τις ανάγκες χρηµατοδότησης των µικροµεσαίων και των µεγάλων επιχειρήσεων της ζώνης του ευρώ στο δεύτερο εξάµηνο του ιάγραµµα 29 Περιθώρια εταιρικών οµολόγων µη χρηµατοπιστωτικών επιχειρήσεων (µονάδες βάσης, µηνιαίοι µέσοι όροι) Πηγές: Thomson Financial Datastream και υπολογισµοί της. Σηµείωση: Οι διαφορές αποδόσεων των εταιρικών οµολόγων υπολογίζονται έναντι των αποδόσεων των κρατικών οµολόγων διαβάθµισης ΑΑΑ. 48 Μάρτιος 2010

50 ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΕΣ ΚΑΙ ΝΟΜΙΣΜΑΤΙΚΕΣ ΕΞΕΛΙΞΕΙΣ Νοµισµατικές και χρηµατοπιστωτικές εξελίξεις Πλαίσιο 4 ΤΑ ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΑ ΤΗΣ ΕΡΕΥΝΑΣ ΓΙΑ ΤΗΝ ΠΡΟΣΒΑΣΗ ΤΩΝ ΜΙΚΡΟΜΕΣΑΙΩΝ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΕΩΝ ΤΗΣ ΖΩΝΗΣ ΤΟΥ ΕΥΡΩ ΣE ΧΡΗΜΑΤΟ ΟΤΗΣΗ: ΕΥΤΕΡΟ ΕΞΑΜΗΝΟ ΤΟΥ 2009 Στο παρόν πλαίσιο παρουσιάζονται τα αποτελέσµατα της δεύτερης φάσης της Έρευνας για την πρόσβαση των µικροµεσαίων επιχειρήσεων της ζώνης του ευρώ σε χρηµατοδότηση. 1 Η έρευνα διενεργήθηκε εκ µέρους της µεταξύ 19 Νοεµβρίου και 18 εκεµβρίου 2009 και κάλυψε επιχειρήσεις της ζώνης του ευρώ. 2 Παρέχει στοιχεία σχετικά µε την οικονοµική κατάσταση, τις ανάγκες χρηµατοδότησης και την πρόσβαση σε χρηµατοδότηση των µικροµεσαίων επιχειρήσεων (ΜΜΕ) της ζώνης του ευρώ το δεύτερο εξάµηνο του Για λόγους σύγκρισης, παρατίθενται τα ίδια στοιχεία για τις µεγάλες επιχειρήσεις. Λόγω της πρόσφατης καθιέρωσης της έρευνας, συνιστάται επιφυλακτικότητα στην εξαγωγή οριστικών συµπερασµάτων από τις διαφορές που καταγράφονται στις απαντήσεις διαχρονικά. Η οικονοµική κατάσταση των ΜΜΕ της ζώνης του ευρώ Το δεύτερο εξάµηνο του 2009 σηµειώθηκαν οριακές µόνο µεταβολές στο εισόδηµα και τη δανειακή επιβάρυνση των ΜΜΕ. Το ποσοστό των ΜΜΕ που ανέφεραν µείωση των κερδών υποχώρησε σε 51%, από 53% το πρώτο εξά- µηνο του 2009, ενώ το ποσοστό που ανέφερε άνοδο αυξήθηκε σε 18%, από 15% (βλ. ιάγραµµα A). Συνολικά, το 34% των ΜΜΕ (έναντι 38% το πρώτο εξάµηνο του 2009) ανέφερε µείωση των κερδών. 3 Η εξελίξεις στην κερδοφορία ήταν κάπως λιγότερο αρνητικές για τις µεγάλες επιχειρήσεις, καθώς το 25% (33% το πρώτο εξάµηνο του 2009) ανέφερε συνολικά χαµηλότερα κέρδη. Επιπλέον, το ποσοστό των ΜΜΕ που ανέφεραν µείωση του κύκλου εργασιών επίσης υποχώρησε ελαφρά (από 50% σε 47%), ενώ το ποσοστό αυτών που ανέφεραν αύξηση του κύκλου εργασιών σηµείωσε µικρή άνοδο (από 22% σε 24%), γεγονός που συνάδει µε τη µικρή βελτίωση της οικονοµικής δραστηριότητας το δεύτερο εξάµηνο του Το πιο πιεστικό πρόβληµα των ΜΜΕ της ζώνης του ευρώ το δεύτερο εξάµηνο του 2009 υπήρξε ιάγραµµα Α είκτες της χρηµατοοικονοµικής κατάστασης των επιχειρήσεων της ζώνης του ευρώ (µεταβολή έναντι των προηγούµενων έξι µηνών, ποσοστό των συµµετεχόντων στην έρευνα) Πηγή: Έρευνα /Ευρωπαϊκής Επιτροπής για την πρόσβαση των µικροµεσαίων επιχειρήσεων στη χρηµατοδότηση. 1 Για περισσότερες λεπτοµέρειες βλ. Survey on the access to finance of SMEs in the euro area: second half of 2009, 16 Φεβρουαρίου 2010, στο δικτυακό τόπο της ( Η έρευνα διεξάγεται από κοινού από την και την Ευρωπαϊκή Επιτροπή κάθε δύο χρόνια και, σε κάπως πιο σύντοµη µορφή, από την κάθε έξι µήνες. Η έρευνα περιλαµβάνει κυρίως ερωτήσεις σχετικά µε τις εξελίξεις των προηγούµενων έξι µηνών, διάστηµα που εν προκειµένω αντιστοιχεί στο δεύτερο εξάµηνο του Στις ΜΜΕ συγκαταλέγονται οι πολύ µικρές επιχειρήσεις (1-9 εργαζόµενοι), οι µικρές επιχειρήσεις (10-49 εργαζόµενοι) και οι µεσαίες επιχειρήσεις ( εργαζόµενοι). Ως µεγάλες επιχειρήσεις νοούνται οι επιχειρήσεις µε 250 ή περισσότερους εργαζοµένους. 3 Το καθαρό ποσοστό των επιχειρήσεων που ανέφεραν αύξηση (µείωση) είναι η διαφορά µεταξύ του ποσοστού των επιχειρήσεων που δηλώνουν αύξηση ( µείωση ) και του ποσοστού που δηλώνει µείωση ( αύξηση ). Μάρτιος

51 και πάλι η εξεύρεση πελατών (28%, έναντι 27% το πρώτο εξάµηνο του 2009) και ακολουθεί η πρόσβαση σε χρηµατοδότηση (19%, έναντι 17%). Αντίθετα, τα προβλήµατα που αναφέρθηκαν περισσότερο από τις µεγάλες επιχειρήσεις ήταν η εξεύρεση πελατών (24%) και ο ανταγωνισµός (23%), ενώ η πρόσβαση σε χρηµατοδότηση αναφέρθηκε λιγότερο συχνά µεταξύ των πιο πιεστικών προβληµάτων. ιάγραµµα Β Ανάγκες εξωτερικής χρηµατοδότησης των επιχειρήσεων της ζώνης του ευρώ (µεταβολή έναντι των προηγούµενων έξι µηνών, ποσοστό των συµµετεχόντων στην έρευνα) Ανάγκες εξωτερικής χρηµατοδότησης των ΜΜΕ της ζώνης του ευρώ Αν και το ήµισυ των ΜΜΕ ανέφερε ότι οι ανάγκες του για τραπεζική χρηµατοδότηση παρέ- µειναν αµετάβλητες το 2009, το 1/4 ανέφερε αύξηση των αναγκών του και ποσοστό ελαφρώς χαµηλότερο από 10% ανέφερε µείωση (βλ. ιάγραµµα B). Συνολικά το 16% των ΜΜΕ (έναντι 11% το πρώτο εξάµηνο του 2009), ιδίως πολύ µικρές και µικρές επιχειρήσεις, ανέφερε αύξηση των αναγκών για τραπεζική χρηµατοδότηση. Αντίθετα, το καθαρό ποσοστό των µεγάλων επιχειρήσεων που ανέφεραν αύξηση των αναγκών για τραπεζική χρηµατοδότηση παρέ- µεινε χαµηλότερο και εν πολλοίς αµετάβλητο (6%, έναντι 5% το πρώτο εξάµηνο του 2009). Η διαφοροποίηση ανάλογα µε το µέγεθος των επιχειρήσεων αντικατοπτρίζει το γεγονός ότι οι µεγάλες επιχειρήσεις καταφεύγουν περισσότερο σε χρηµατοδότηση µέσω της αγοράς, οι όροι της οποίας έγιναν πολύ ευνοϊκότεροι το δεύτερο εξάµηνο του Επιπλέον, οι ανάγκες των ΜΜΕ για εµπορικές πιστώσεις, 4 όπως προκύπτουν από τις απαντήσεις τους, παρέµειναν σε γενικές γραµµές αµετάβλητες (συνολικά 5% των ΜΜΕ ανέφερε αύξηση, έναντι 4% το πρώτο εξάµηνο του 2009), ενώ το αντίστοιχο ποσοστό για τις µεγάλες επιχειρήσεις σηµείωσε µικρή µείωση (-2%, έναντι 0%). Όσον αφορά τους παράγοντες που επηρεάζουν την καθαρή αύξηση των αναγκών εξωτερικής χρηµατοδότησης των ΜΜΕ, υπάρχουν αξιοσηµείωτες διαφορές µεταξύ των επιχειρήσεων ανάλογα µε το µέγεθός τους. Οι επενδύσεις πάγιου κεφαλαίου ήταν σηµαντικότερες για τις µεγάλες και µεσαίες επιχειρήσεις, ενώ οι αυξηµένες ανάγκες εξωτερικής χρηµατοδότησης των πολύ µικρών και των µικρών επιχειρήσεων αφορούσαν κυρίως τη δηµιουργία αποθεµάτων και την απόκτηση κεφαλαίου κίνησης. Αιτήσεις για εξωτερική χρηµατοδότηση Πηγή: Έρευνα /Ευρωπαϊκής Επιτροπής για την πρόσβαση των µικροµεσαίων επιχειρήσεων στη χρηµατοδότηση. Το δεύτερο εξάµηνο του 2009 το 29% των ΜΜΕ υπέβαλε αίτηση για τραπεζικά δάνεια (νέα δάνεια ή ανανέωση υφιστάµενων δανείων), ποσοστό που εν γένει παρέµεινε σταθερό έναντι του 4 Στο πλαίσιο της έρευνας, ως εµπορικές πιστώσεις νοούνται οι αγορές αγαθών ή υπηρεσιών µεταξύ επιχειρήσεων, χωρίς άµεση πληρωµή σε µετρητά. 50 Μάρτιος 2010

52 ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΕΣ ΚΑΙ ΝΟΜΙΣΜΑΤΙΚΕΣ ΕΞΕΛΙΞΕΙΣ Νοµισµατικές και χρηµατοπιστωτικές εξελίξεις ιάγραµµα Γ Αποτέλεσµα των αιτήσεων των επιχειρήσεων στη ζώνη του ευρώ για χορήγηση εξωτερικής χρηµατοδότησης ιάγραµµα ιαθεσιµότητα της εξωτερικής χρηµατοδότησης στις επιχειρήσεις της ζώνης του ευρώ (έναντι των προηγούµενων έξι µηνών, ποσοστό των επιχειρήσεων που υπέβαλαν αιτήσεις για τραπεζικά δάνεια ή εµπορική πίστωση) (µεταβολή έναντι των προηγούµενων έξι µηνών, ποσοστό των επιχειρήσεων που υπέβαλαν αιτήσεις για εξωτερική χρηµατοδότηση) Πηγή: Έρευνα /Ευρωπαϊκής Επιτροπής για την πρόσβαση των µικροµεσαίων επιχειρήσεων στη χρηµατοδότηση. Πηγή: Έρευνα /Ευρωπαϊκής Επιτροπής για την πρόσβαση των µικροµεσαίων επιχειρήσεων στη χρηµατοδότηση. πρώτου εξαµήνου του έτους. Σε γενικές γραµµές, το ποσοστό των επιχειρήσεων που υπέβαλαν αίτηση για δάνειο µεγαλώνει ευθέως ανάλογα µε το µέγεθος των επιχειρήσεων. Οµοίως, το ποσοστό των επιχειρήσεων που δεν υπέβαλαν αίτηση λόγω φόβου απόρριψης µειώνεται όσο µεγαλώνει το µέγεθος των επιχειρήσεων. Μόλις το 7% των ΜΜΕ δεν υπέβαλε αίτηση για τραπεζικό δάνειο λόγω φόβου απόρριψης, έναντι 5% το πρώτο εξάµηνο του Όσον αφορά το αποτέλεσµα των αιτήσεων για χορήγηση εξωτερικής χρηµατοδότησης, η µεγάλη πλειονότητα (75%) 5 των ΜΜΕ ανέφερε είτε ότι είχε λάβει το πλήρες ποσό του δανείου που είχε ζητήσει είτε ένα µέρος αυτού, έναντι 77% το πρώτο εξάµηνο του 2009 (βλ. ιάγραµµα Γ). Στο µεταξύ, το ποσοστό απορρίψεων αυξήθηκε: το ποσοστό των ΜΜΕ που ανέφεραν απόρριψη της αίτησής τους για τραπεζικό δάνειο έφθασε το 18%, από 12% το πρώτο εξάµηνο του Όπως και το πρώτο εξάµηνο του έτους, το ποσοστό έγκρισης των αιτήσεων µεγαλώνει και το ποσοστό απορρίψεων µειώνεται όσο µεγαλύτερη και παλαιότερη (από δύο έως άνω των δέκα ετών) είναι µια επιχείρηση. Το ποσοστό πλήρους ή µερικής έγκρισης των αιτήσεων (87%) και το ποσοστό απόρριψης (5%) παρέµειναν σταθερά για τις µεγάλες επιχειρήσεις. Σε αντίθεση µε τα τραπεζικά δάνεια, το ποσοστό επιτυχίας των ΜΜΕ στην απόκτηση εµπορικής πίστωσης αυξήθηκε, αλλά και σε αυτή την περίπτωση το ποσοστό επιτυχίας είναι µεγαλύτερο όσο µεγαλύτερη είναι η επιχείρηση. 5 Λόγω στρογγυλοποίησης, το άθροισµα του ποσοστού των αιτήσεων που εγκρίθηκαν πλήρως (56%) και του ποσοστού των αιτήσεων που εγκρίθηκαν εν µέρει (18%) είναι 75%. Μάρτιος

53 ιαθεσιµότητα εξωτερικής χρηµατοδότησης στις ΜΜΕ της ζώνης του ευρώ Η εκτίµηση των µεγάλων επιχειρήσεων σχετικά (µεταβολή έναντι των προηγούµενων έξι µηνών, ποσοστό των µε τη διαθεσιµότητα τραπεζικής χρηµατοδότησης συµµετεχόντων στην έρευνα) το δεύτερο εξάµηνο του 2009 ήταν λιγότερο αρνητική (-29% συνολικά, έναντι -41% το πρώτο εξάµηνο), κυρίως λόγω της µείωσης του ποσοστού των µεγάλων επιχειρήσεων που ανέφεραν επιδείνωση. Ταυτόχρονα, το καθαρό ποσοστό ΜΜΕ που ανέφεραν επιδείνωση της διαθεσι- µότητας τραπεζικής χρηµατοδότησης (µε τη µορφή νέων δανείων ή ανανέωσης υφιστάµενων δανείων) παρέµεινε αµετάβλητο σε γενικές γραµµές σε σχέση µε το πρώτο εξάµηνο του 2009 (-32%, έναντι -33% το πρώτο εξάµηνο). Το 42% των ΜΜΕ ανέφερε επιδείνωση και το 10% βελτίωση (βλ. ιάγραµµα ). Αντίστοιχα προς τη διαφοροποίηση των αναγκών εξωτερικής χρη- µατοδότησης ανάλογα µε το µέγεθος των επιχειρήσεων, οι µεγάλες επιχειρήσεις ενδέχεται να ήταν λιγότερο αρνητικές σχετικά µε τη διαθεσι- µότητα τραπεζικής χρηµατοδότησης λόγω του ότι την αντικατέστησαν εν µέρει µε χρηµατοδότηση Πηγή: Έρευνα /Ευρωπαϊκής Επιτροπής για την πρόσβαση µέσω της αγοράς. Όσον αφορά τη διαθεσιµότητα των µικροµεσαίων επιχειρήσεων στη χρηµατοδότηση. εµπορικών πιστώσεων, τόσο οι ΜΜΕ όσο και οι µεγάλες επιχειρήσεις ανάφεραν συνολικά κάπως µικρότερη επιδείνωση το δεύτερο εξάµηνο του Όπως και το πρώτο εξάµηνο του 2009, οι παράγοντες που συνέβαλαν στην επιδείνωση της εξωτερικής χρηµατοδότησης των ΜΜΕ ήταν κυρίως οι γενικές προοπτικές της οικονοµίας και οι προοπτικές της κάθε επιχείρησης χωριστά, καθώς και η προθυµία των τραπεζών να χορηγούν δάνεια (βλ. ιάγραµµα Ε). Στα θετικά καταγράφεται η σηµαντική µείωση του καθαρού ποσοστού των ΜΜΕ που ανέφεραν επιδείνωση των γενικών προοπτικών της οικονοµίας και των προοπτικών της επιχείρησής τους σε ατοµική βάση το δεύτερο εξάµηνο του Συνολικά, όλες οι επιχειρήσεις (εκτός από τις πολύ µικρές) ανέφεραν βελτίωση των ιδίων κεφαλαίων και του πιστοληπτικού ιστορικού τους, γεγονός που µπορεί να σχετίζεται µε τον κάπως βραδύτερο ρυθµό υποχώρησης των κερδών. Αντίθετα, η εκτίµηση των ΜΜΕ σχετικά µε την προθυµία των τραπεζών να χορηγούν δάνεια παρέµεινε σε γενικές γραµµές αµετάβλητη: 33% των ΜΜΕ (έναντι 32% το πρώτο εξάµηνο του 2009) ανέφερε επιδείνωση της προθυµίας, ενώ µόλις 8% (7% το πρώτο εξάµηνο του 2009) ανέφερε βελτίωση. Ταυτόχρονα, το καθαρό ποσοστό των µεγάλων επιχειρήσεων που ανέφεραν επιδείνωση της προθυµίας των τραπεζών να χορηγούν δάνεια µειώθηκε σε 14%, από 20% το πρώτο εξάµηνο του Όροι και προϋποθέσεις χορήγησης τραπεζικών δανείων ιάγραµµα Ε Παράγοντες που επηρεάζουν τη διαθεσιµότητα της χρηµατοδότησης στις µικροµεσαίες επιχειρήσεις της ζώνης του ευρώ Περίπου το 1/3 των ΜΜΕ (και συγκεκριµένα το 35%, ποσοστό ίδιο περίπου όπως το πρώτο εξά- µηνο του 2009) ανέφερε αύξηση των επιτοκίων των τραπεζικών δανείων το δεύτερο εξάµηνο 52 Μάρτιος 2010

54 ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΕΣ ΚΑΙ ΝΟΜΙΣΜΑΤΙΚΕΣ ΕΞΕΛΙΞΕΙΣ Νοµισµατικές και χρηµατοπιστωτικές εξελίξεις του 2009, ενώ το 27% ανέφερε µείωση των επιτοκίων (29% το πρώτο εξάµηνο του 2009). Ειδικότερα, το καθαρό ποσοστό των πολύ µικρών επιχειρήσεων που ανέφεραν αύξηση των επιτοκίων είναι υψηλότερο, γεγονός που µπορεί να σχετίζεται µε τη συνεχιζόµενη επιδείνωση των ιδίων κεφαλαίων και του πιστοληπτικού ιστορικού τους, ενώ το καθαρό ποσοστό των ΜΜΕ που ανέφεραν αύξηση είναι µικρότερο. Αντίθετα, οι µεγάλες επιχειρήσεις ανέφεραν συνολικά µείωση των επιτοκίων. Επιπλέον, λίγο περισσότερο από το 1/3 των ΜΜΕ ανέφερε συνολικά περαιτέρω αύξηση των απαιτήσεων παροχής ασφάλειας και των άλλων απαιτήσεων (π.χ. ρητρών δανειακών συµβάσεων), όπως επίσης και των εξόδων και προµηθειών. Οι µεγάλες επιχειρήσεις επίσης ανέφεραν συνολικά ότι οι όροι δανειοδότησης έγιναν αυστηρότεροι. Ταυτόχρονα, µεγάλο ποσοστό των επιχειρήσεων ανέφερε ότι οι όροι αυτοί δεν µεταβλήθηκαν (45%-54% των ΜΜΕ και 38%-55% των µεγάλων επιχειρήσεων). Προσδοκίες σχετικά µε την πρόσβαση σε χρηµατοδότηση Περίπου το ήµισυ των ΜΜΕ προσδοκούσε ότι η πρόσβασή του σε εσωτερικές και εξωτερικές πηγές χρηµατοδότησης δεν θα µεταβληθεί το πρώτο εξάµηνο του Ταυτόχρονα, το ποσοστό των ΜΜΕ που προσδοκούσαν επιδείνωση της πρόσβασής τους σε τραπεζικά δάνεια (20%) και εµπορικές πιστώσεις (11%) εντός του πρώτου εξαµήνου του 2010 παρέµεινε κάπως υψηλότερο από το ποσοστό αυτών που προσδοκούσαν βελτίωση (14% για τα τραπεζικά δάνεια και 8% για τις εµπορικές πιστώσεις). Επίσης, ενώ το ήµισυ περίπου των µεγάλων επιχειρήσεων προσδοκούσε ότι δεν θα υπάρξει µεταβολή στην πρόσβασή του σε εσωτερική και εξωτερική χρη- µατοδότηση, οι µεγάλες επιχειρήσεις ήταν συνολικά λίγο πιο αισιόδοξες σχετικά µε τα εσωτερικά τους κεφάλαια και την πρόσβασή τους σε τραπεζικά δάνεια το πρώτο εξάµηνο του ΧΡΗΜΑΤΟΟΙΚΟΝΟΜΙΚΕΣ ΡΟΕΣ Οι περισσότεροι δείκτες κερδοφορίας των µη χρηµατοπιστωτικών επιχειρήσεων της ζώνης του ευρώ δείχνουν σταθεροποίηση του ρυθµού συρρίκνωσης το δ τρίµηνο του 2009 και επιβράδυνσή του στην αρχή του Ο ετήσιος ρυθµός µεταβολής των κερδών ανά µετοχή των εισηγµένων µη χρηµατοπιστωτικών επιχειρήσεων της ζώνης του ευρώ παρέµεινε έντονα αρνητικός το Φεβρουάριο του 2010 (-32%), παρόλο που ο ρυθµός συρρίκνωσής τους είχε κάπως βελτιωθεί (βλ. ιάγραµµα 30). Όσον αφορά το µέλλον, αναµένεται περαιτέρω βελτίωση της κερδοφορίας, αλλά ο ρυθµός αύξησης των κερδών ανά µετοχή αναµένεται ότι θα διατηρήσει αρνητικό πρόσηµο µέχρι το καλοκαίρι του Όσον αφορά την εξωτερική χρηµατοδότηση, τα δάνεια από ΝΧΙ προς µη χρηµατοπιστωτικές επιχειρήσεις εξακολούθησαν να συρρικνώνονται, ενώ αντίθετα η έκδοση µέσων της αγοράς (χρεογράφων και εισηγµένων µετοχών) ήταν υψηλή (βλ. ιάγραµµα 31). Ειδικότερα, ο ετήσιος ρυθµός ανόδου των εισηγµένων µετοχών µη χρηµατοπιστωτικών επιχειρήσεων αυξήθηκε το δ τρίµηνο του 2009, στηριζόµενος από τις θετικές επιδόσεις των χρηµατιστηριακών αγορών. Η έκδοση χρεογράφων παρέµεινε ανοδική, ενώ η µείωση που σηµειώθηκε το δ τρίµηνο του 2009 οφειλόταν στην υποχώρηση του ετήσιου ρυθµού αύξησης της έκδοσης βραχυπρόθεσµων τίτλων, καθώς οι εκδότες έδειξαν έντονη προτίµηση για µακροπρόθεσµα χρεόγραφα, προκειµένου να εκµεταλλευθούν τους ευνοϊκούς όρους µακροπρόθεσµης χρηµατοδότησης. ύο παράγοντες φαίνεται ότι λειτούργησαν ως κίνητρα για την έκδοση χρεογράφων από µη χρηµατοπιστωτικές επιχειρήσεις. Πρώτον, το συνολικό κόστος χρηµατοδότησης µέσω της έκδοσης χρεογράφων υποχώρησε εντονότερα από τα τρα- Μάρτιος

55 ιάγραµµα 30 Κέρδη ανά µετοχή εισηγµένων µη χρηµατοπιστωτικών επιχειρήσεων της ζώνης του ευρώ ιάγραµµα 31 Ανάλυση της εξωτερικής χρηµατοδότησης των µη χρηµατοπιστωτικών επιχειρήσεων κατά χρηµατοοικονο- µικό µέσο (ποσοστά % ετησίως, µηνιαία στοιχεία) (ετήσιες εκατοστιαίες µεταβολές) Πηγή: Thomson Financial Datastream και υπολογισµοί της. Πηγή:. Σηµείωση: Οι εισηγµένες µετοχές είναι εκφρασµένες σε ευρώ. πεζικά επιτόκια χορηγήσεων µετά το τέλος του. εύτερον, η προσφυγή στη χρηµατοδότηση µέσω της έκδοσης χρεογράφων αντί της τραπεζικής χρηµατοδότησης ιδίως εκ µέρους των µεγάλων επιχειρήσεων ενδέχεται να ενισχύθηκε από τον περιορισµό του τραπεζικού δανεισµού και την αυστηροποίηση των πιστοδοτικών κριτηρίων. Ο ρυθµός αύξησης των τραπεζικών δανείων προς µη χρηµατοπιστωτικές επιχειρήσεις ήταν αρνητικός (-2,1%) το εκέµβριο του 2009 (βλ. Πίνακα 5). Τον Ιανουάριο του 2010 ο ετήσιος ρυθµός ανόδου των δανείων προς µη χρηµατοπιστωτικές επιχειρήσεις υποχώρησε περαιτέρω σε -2,7%. Ειδικότερα, τη µεγαλύτερη συρρίκνωση κατέγραψαν τα βραχυπρόθεσµα δάνεια προς µη χρηµατοπιστωτικές επιχειρήσεις (διάρκειας µέχρι ενός έτους), ο ετήσιος ρυθµός αύξησης των οποίων διατηρεί αρνητικό πρόσηµο από το Νοέµβριο του. Εµπειρικά στοιχεία δείχνουν ότι τα δάνεια προς µη χρηµατοπιστωτικές επιχειρήσεις κατά κανόνα τείνουν να ακολουθούν µε σηµαντική χρονική υστέρηση την εξέλιξη του οικονοµικού κύκλου. Συνεπώς, η επιβράδυνση των δανείων φαίνεται ότι συνάδει µε την έντονη επιδείνωση της οικονοµικής δραστηριότητας και των κεφαλαιακών δαπανών που παρατηρήθηκε τα προηγούµενα τρίµηνα. Σύµφωνα µε τα αποτελέσµατα της τελευταίας έρευνας τραπεζικών χορηγήσεων, παράγοντες από την πλευρά της προσφοράς, όπως η µείωση των επενδύσεων πάγιου κεφαλαίου και ο περιορισµός των συγχωνεύσεων και εξαγορών, επέδρασαν αρνητικά στη ζήτηση δανείων από µη χρηµατοπιστωτικές επιχειρήσεις (βλ. ιάγραµµα 32). Παρόλο που ο περιορισµός της αυστηροποίησης των πιστοδοτικών κριτηρίων για τα δάνεια και τις ανοικτές πιστώσεις προς τις επιχειρήσεις συνεχίστηκε το δ τρίµηνο του 2009, τα εµπειρικά στοιχεία δείχνουν ότι οι µεταβολές των πιστοδοτικών κριτηρίων επηρεάζουν τη δυναµική του ρυθµού αύξησης των δανείων µε καθυστέρηση τριών έως τεσσάρων τριµήνων. 54 Μάρτιος 2010

56 ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΕΣ ΚΑΙ ΝΟΜΙΣΜΑΤΙΚΕΣ ΕΞΕΛΙΞΕΙΣ Νοµισµατικές και χρηµατοπιστωτικές εξελίξεις Πίνακας 5 Χρηµατοδότηση µη χρηµατοπιστωτικών επιχειρήσεων (εκατοστιαίες µεταβολές, τέλους τριµήνου) Ετήσιοι ρυθµοί αύξησης α τρ β τρ άνεια ΝΧΙ 9,5 6,2 2,7-0,2-2,1 έως ενός έτους 6,7-0,5-5,8-10,2-13,7 άνω του ενός και έως 5 έτη 14,0 11,1 7,2 2,0-1,3 άνω των 5 ετών 9,4 8,1 5,9 4,6 3,9 Εκδοθέντα χρεόγραφα 7,8 9,1 11,8 15,3 13,6 βραχυπρόθεσµα 17,1-10,7-24,6-26,1-39,4 µακροπρόθεσµα, εκ των οποίων: 1) 6,2 13,1 19,1 23,3 24,1 σταθερού επιτοκίου 7,7 17,6 25,3 31,8 32,8 κυµαινόµενου επιτοκίου 2,3-0,5-1,0-4,7-4,8 Εκδοθείσες εισηγµένες µετοχές -0,1 0,4 1,5 1,9 1,9 Υπόµνηση 2) Συνολική χρηµατοδότηση 3,9 3,3 2,8 2,1 - άνεια προς µη χρηµατοπιστωτικές επιχειρήσεις 8,9 6,3 4,1 1,6 - Τεχνικά αποθεµατικά ασφαλιστικών εταιριών 3) 0,5 0,5 0,5 0,6 - Πηγές:, Eurostat και υπολογισµοί της. Σηµείωση: Τα στοιχεία του πίνακα (εξαιρουµένης της υπόµνησης) προέρχονται από τις νοµισµατικές και τραπεζικές στατιστικές και τις στατιστικές για την έκδοση τίτλων. Μικρές διαφορές µε τα στοιχεία των λογιστικών καταστάσεων οφείλονται κυρίως σε διαφορές των µεθόδων αποτίµησης. 1) Το άθροισµα των χρεογράφων σταθερού και κυµαινόµενου επιτοκίου µπορεί να µη συµφωνεί µε το σύνολο των µακροπρόθεσµων χρεογράφων, επειδή τα µακροπρόθεσµα χρεόγραφα µε µηδενικό τοκοµερίδιο, τα οποία ενσωµατώνουν διαφορές αποτίµησης, δεν εµφανίζονται χωριστά στον πίνακα. 2) Τα στοιχεία προέρχονται από τους τριµηνιαίους ευρωπαϊκούς κλαδικούς λογαριασµούς. Η συνολική χρηµατοδότηση των µη χρηµατοπιστωτικών επιχειρήσεων περιλαµβάνει δάνεια, εκδοθέντα χρεόγραφα, µετοχές και λοιπές συµµετοχές, τεχνικά αποθεµατικά ασφαλιστικών εταιριών, λοιπούς πληρωτέους λογαριασµούς και χρηµατοπιστωτικά παράγωγα. 3) Περιλαµβάνονται τα αποθεµατικά των ταµείων συντάξεων. Το χρηµατοδοτικό έλλειµµα των µη χρηµατοπιστωτικών επιχειρήσεων (ή ο καθαρός δανεισµός τους), δηλ. η διαφορά µεταξύ δαπανών για πραγµατικές επενδύσεις και εσωτερικά παραγόµενων κεφαλαίων (ακαθάριστη αποταµίευση), µειώθηκε σηµαντικά το γ τρίµηνο του 2009 και διαµορφώθηκε σε 3,0% της ακαθάριστης προστιθέµενης αξίας µε βάση τα αθροίσµατα των τελευταίων τεσσάρων τριµήνων. Στο ιάγραµµα 33 απεικονίζονται οι συνιστώσες της αποταµίευσης, της χρη- µατοδότησης και των επενδύσεων των επιχειρήσεων της ζώνης του ευρώ, όπως καταγράφονται στους λογαριασµούς της ζώνης του ευρώ, για τους οποίους υπάρχουν διαθέσιµα στοιχεία µέχρι το γ τρίµηνο του Όπως φαίνεται στο διάγραµµα, οι χαµηλότερες πραγµατικές επενδύσεις (ακαθάριστες επενδύσεις πάγιου κεφαλαίου) ενδέχεται να χρηµατοδοτούνται ολοένα περισσότερο µέσω εσωτερικών κεφαλαίων, µε αντίστοιχο περιορισµό της αύξησης της εξωτερικής χρη- µατοδότησης. Ταυτόχρονα, η καθαρή κτήση χρηµατοοικονοµικών περιουσιακών στοιχείων µειώθηκε περαιτέρω το γ τρίµηνο του ΧΡΗΜΑΤΟΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗ ΘΕΣΗ Οι µέτριες ροές εξωτερικής χρηµατοδότησης, σε συνδυασµό µε την πτώση των εταιρικών κερδών, είχαν αποτέλεσµα την περαιτέρω αύξηση της δανειακής επιβάρυνσης των µη χρηµατοπιστωτικών επιχειρήσεων, η οποία έφθασε σε πρωτοφανή υψηλά επίπεδα το γ τρίµηνο του 2009 (βλ. ιάγραµµα 34). Συνεπεία της σηµαντικής µείωσης των τραπεζικών επιτοκίων χορηγήσεων και των επιτοκίων της αγοράς, η επιβάρυνση των µη χρηµατοπιστωτικών επιχειρήσεων από δαπάνες για τόκους συνέχισε να µειώνεται το δ τρίµηνο του 2009 και έφθασε σε επίπεδα που είχαν να καταγραφούν από το τέλος του 2006 (βλ. ιάγραµµα 35). Συνολικά, το υψηλό επίπεδο δανεισµού και η συνακόλουθη Μάρτιος

57 ιάγραµµα 32 Αύξηση δανείων και παράγοντες που συµβάλλουν στη ζήτηση δανείων από µη χρηµατοπιστωτικές επιχειρήσεις ιάγραµµα 33 Αποταµίευση, χρηµατοδότηση και επενδύσεις των µη χρηµατοπιστωτικών επιχειρήσεων (ετήσιες εκατοστιαίες µεταβολές, καθαρά ποσοστά %) (αθροίσµατα τελευταίων τεσσάρων τριµήνων, ποσοστά % της ακαθάριστης προστιθέµενης αξίας) Πηγή:. Σηµείωση: Τα καθαρά ποσοστά αναφέρονται στη διαφορά µεταξύ του ποσοστού των τραπεζών που δηλώνουν ότι ένας παράγοντας συνέβαλε σε αύξηση της ζήτησης και εκείνων που δηλώνουν ότι συνέβαλε σε µείωση της ζήτησης. Βλ. επίσης την έρευνα τραπεζικών χορηγήσεων του Οκτωβρίου Πηγή: Λογαριασµοί της ζώνης του ευρώ. Σηµειώσεις: Το χρέος περιλαµβάνει τα δάνεια, τα χρεόγραφα και τα αποθεµατικά των ταµείων συντάξεων. Η κατηγορία λοιπά περιλαµβάνει τα χρηµατοοικονοµικά παράγωγα, τους λοιπούς πληρωτέους/εισπρακτέους λογαριασµούς (συµψηφιστικά) και τις προσαρµογές. Οι δανειακές υποχρεώσεις και οι απαιτήσεις µεταξύ επιχειρήσεων συµψηφίζονται. Το χρηµατοδοτικό έλλειµµα είναι ο καθαρός δανεισµός, ο οπoίoς σε γενικές γραµµές είναι η διαφορά µεταξύ της ακαθάριστης αποταµίευσης και των ακαθάριστων επενδύσεων κεφαλαίου. επιβάρυνση από δαπάνες για τόκους ενδέχεται να οδηγήσουν τις µη χρηµατοπιστωτικές επιχειρήσεις να χρησιµοποιήσουν µελλοντικές ταµειακές ροές για την αναδιάρθρωση των ισολογισµών τους και να περιορίσουν την αύξηση της ζήτησης για εξωτερική χρηµατοδότηση την προσεχή περίοδο. 2.7 ΧΡΗΜΑΤΟΟΙΚΟΝΟΜΙΚΕΣ ΡΟΕΣ ΚΑΙ ΧΡΗΜΑΤΟΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗ ΘΕΣΗ ΤΟΥ ΤΟΜΕΑ ΤΩΝ ΝΟΙΚΟΚΥΡΙΩΝ Οι συνθήκες χρηµατοδότησης των νοικοκυριών συνέχισαν να βελτιώνονται το δ τρίµηνο του 2009, µε περαιτέρω µειώσεις των τραπεζικών επιτοκίων χορηγήσεων και νέα υποχώρηση της καθαρής αυστηροποίησης των πιστοδοτικών κριτηρίων. Ο ετήσιος ρυθµός ανόδου των τραπεζικών δανείων προς τα νοικοκυριά επιταχύνθηκε το δ τρίµηνο του 2009 και τον Ιανουάριο του 2010, κυρίως λόγω των σταθερών µηνιαίων εισροών προς δάνεια για αγορά κατοικίας. Ο λόγος του χρέους των νοικοκυριών προς το εισόδηµά τους διατηρήθηκε σε γενικές γραµµές σταθερός, ενώ η επιβάρυνσή τους από δαπάνες για τόκους υποχώρησε περαιτέρω. 56 Μάρτιος 2010

58 ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΕΣ ΚΑΙ ΝΟΜΙΣΜΑΤΙΚΕΣ ΕΞΕΛΙΞΕΙΣ Νοµισµατικές και χρηµατοπιστωτικές εξελίξεις ΣΥΝΘΗΚΕΣ ΧΡΗΜΑΤΟ ΟΤΗΣΗΣ Η µετακύλιση των προηγούµενων µειώσεων των βασικών επιτοκίων της και οι υποχωρήσεις των επιτοκίων της αγοράς χρήµατος και των αποδόσεων των οµολόγων προκάλεσαν περαιτέρω πτώση των επιτοκίων των ΝΧΙ επί δανείων προς νοικοκυριά για αγορά κατοικίας το δ τρίµηνο του 2009 (βλ. ιάγραµµα 36). Η πτώση αυτή ήταν ασθενέστερη από ό,τι το προηγούµενο τρίµηνο, αλλά παρατηρήθηκε σε όλες τις διάρκειες. Η διάρθρωση των επιτοκίων των δανείων για αγορά κατοικίας από πλευράς διάρκειας εξακολούθησε να χαρακτηρίζεται από τα σηµαντικά υψηλότερα επιτόκια των δανείων µε µεγάλη αρχική περίοδο σταθερού επιτοκίου (δηλ. άνω των πέντε ετών) έναντι εκείνων µε µικρή (δηλ. µέχρι ένα έτος), γεγονός που συνέχισε να ωθεί τα νέα δάνεια προς µικρότερη αρχική περίοδο σταθερού επιτοκίου. Σε αντίθεση µε το προηγούµενο τρίµηνο, όταν τα επιτόκια των ΝΧΙ για την καταναλωτική πίστη υποχώρησαν µόνο για τα δάνεια µε αρχική περίοδο σταθερού επιτοκίου άνω των πέντε ετών, η µείωση που παρατηρήθηκε το δ τρίµηνο αφορούσε όλες τις διάρκειες, ήταν όµως ιδιαίτερα σηµαντική για τα δάνεια µε κυµαινόµενο επιτόκιο και αρχική περίοδο σταθερού επιτοκίου έως ένα έτος. Συνολικά, τα επιτόκια των δανείων µε αρχική περίοδο σταθερού επιτοκίου άνω του ενός και έως πέντε έτη παρέµειναν τα χαµηλότερα από όλα, ακολουθούµενα σε µικρή απόσταση από τα επιτόκια των δανείων µε τη µικρότερη περίοδο σταθερού επιτοκίου (δηλ. τα δάνεια µε κυµαινόµενο επιτόκιο και αρχική περίοδο σταθερού επιτοκίου έως ένα έτος). Τα επιτόκια των δανείων µε περίοδο σταθερού επιτοκίου άνω των πέντε ετών εξακολούθησαν να είναι τα υψηλότερα. Ταυτόχρονα, η διαφορά µεταξύ των υψηλότερων και των χαµηλότερων επιτοκίων µειώθηκε το δ τρίµηνο, ενώ είχε καταγράψει αύξηση όλα τα προηγούµενα τρίµηνα. Οι διαφορές µεταξύ των επιτοκίων των νέων δανείων για αγορά κατοικίας και των αντίστοιχων επιτοκίων της αγοράς µειώθηκαν το δ τρί- µηνο τόσο στις µικρές όσο και στις µεγάλες διάρκειες. Όσον αφορά την καταναλωτική πίστη, οι διαφορές των βραχυπρόθεσµων επιτοκίων ιάγραµµα 34 Λόγοι χρέους του τοµέα των µη χρηµατοπιστωτικών επιχειρήσεων (ποσοστά %) Πηγές:, Eurostat και υπολογισµοί της. Σηµειώσεις: Το χρέος καταγράφεται βάσει των τριµηνιαίων ευρωπαϊκών τοµεακών λογαριασµών. Περιλαµβάνει δάνεια, εκδοθέντα χρεόγραφα και αποθεµατικά ταµείων συντάξεων. Τα στοιχεία καλύπτουν έως και το γ τρίµηνο του ιάγραµµα 35 Καθαρή επιβάρυνση των µη χρηµατοπιστωτικών επιχειρήσεων για πληρωµές τόκων στις τράπεζες (µονάδες βάσης) Πηγή:. Σηµείωση: Η καθαρή επιβάρυνση για πληρωµές τόκων ορίζεται ως η διαφορά µεταξύ των µεσοσταθµικών επιτοκίων δανεισµού και των µεσοσταθµικών επιτοκίων καταθέσεων για τον τοµέα των µη χρηµατοπιστωτικών επιχειρήσεων και βασίζεται στα υφιστάµενα υπόλοιπα. Μάρτιος

59 παρέµειναν εν γένει αµετάβλητες το δ τρίµηνο, ενώ οι διαφορές των µακροπρόθεσµων επιτοκίων υποχώρησαν. Τα αποτελέσµατα της έρευνας τραπεζικών χορηγήσεων του Ιανουαρίου 2010 δείχνουν ότι το καθαρό ποσοστό των τραπεζών που ανέφεραν αυστηροποίηση των πιστοδοτικών τους κριτήριων µειώθηκε περαιτέρω το δ τρίµηνο, τόσο όσον αφορά τα δάνεια για αγορά κατοικίας όσο και τα καταναλωτικά και λοιπά δάνεια. Στην περίπτωση των στεγαστικών δανείων, η νέα αυτή µείωση οφειλόταν κυρίως στην εκτίµηση ότι οι κίνδυνοι που περιβάλλουν τη γενικότερη οικονοµική δραστηριότητα και ιδίως τις προοπτικές της αγοράς κατοικιών είναι µικρότεροι. Η παρατηρούµενη υποχώρηση στην καθαρή αυστηροποίηση των πιστοδοτικών κριτηρίων ήταν λιγότερο έντονη για την καταναλωτική πίστη και τα λοιπά δάνεια από ό,τι για τα στεγαστικά δάνεια. Αξίζει να σηµειωθεί ότι οι περιορισµοί στις λογιστικές καταστάσεις των τραπεζών και το κόστος άντλησης κεφαλαίων τα οποία, σε αντίθεση µε τις οικονοµικές συνθήκες, µπορούν να θεωρηθούν ως παράγοντες αποκλειστικά σχετιζόµενοι µε τις τράπεζες έπαυσαν να συµβάλλουν στην ιάγραµµα 36 Επιτόκια των ΝΧΙ επί δανείων προς νοικοκυριά για αγορά κατοικίας (ποσοστά % ετησίως, µη περιλαµβανοµένων των επιβαρύνσεων, επιτόκια νέων συµβάσεων) Πηγή:. αυστηροποίηση των πιστοδοτικών κριτηρίων για τα στεγαστικά, τα καταναλωτικά ή τα λοιπά δάνεια. Τέλος, σύµφωνα µε τις εκτιµήσεις των τραπεζών, η καθαρή ζήτηση στεγαστικών δανείων αυξήθηκε περαιτέρω το δ τρίµηνο λόγω των θετικών προοπτικών της αγοράς κατοικιών, ενώ η καθαρή ζήτηση καταναλωτικών και λοιπών δανείων θεωρείται ότι παρέµεινε υποτονική, καθώς δεν σηµειώθηκε βελτίωση στις δαπάνες για διαρκή αγαθά ή στην αποταµίευση των νοικοκυριών. ΧΡΗΜΑΤΟΟΙΚΟΝΟΜΙΚΕΣ ΡΟΕΣ Ο ετήσιος ρυθµός αύξησης του συνόλου των δανείων προς τα νοικοκυριά επιβραδύνθηκε περαιτέρω και διαµορφώθηκε σε 1,7% το γ τρίµηνο του 2009 (το πιο πρόσφατο τρίµηνο για το οποίο υπάρχουν διαθέσιµα στοιχεία από τους ενοποιηµένους λογαριασµούς της ζώνης του ευρώ), έναντι 2,1% το προηγούµενο τρίµηνο. Ο ετήσιος ρυθµός ανόδου των δανείων από µη ΝΧΙ προς τα νοικοκυριά παρέµεινε σε πολύ υψηλά επίπεδα (25,9%) το γ τρίµηνο, έναντι 23,1% το προηγούµενο τρίµηνο. Ωστόσο, σε µεγάλο βαθµό, ο ρυθµός αυτός δεν αντανακλά νέα δάνεια από µη ΝΧΙ, αλλά µάλλον την επίδραση της δραστηριότητας τιτλοποίησης µέσω γνήσιας πώλησης (στο πλαίσιο της οποίας τα δάνεια διαγράφονται από τους ισολογισµούς των ΝΧΙ, για να καταχωρηθούν στη συνέχεια ως δάνεια από ΛΧΙ). Η δραστηριότητα αυτή ήταν ιδιαίτερα έντονη στο τέλος του και στις αρχές του 2009 και εξακολουθεί να επηρεάζει τους ετήσιους ρυθµούς ανόδου. Η επιτάχυνση του ετήσιου ρυθµού αύξησης των δανείων από µη ΝΧΙ προς νοικοκυριά το γ τρίµηνο αντισταθ- µίστηκε από την περαιτέρω επιβράδυνση που παρατηρήθηκε στα δάνεια από ΝΧΙ, τα οποία κατέγραψαν αρνητικό ετήσιο ρυθµό µεταβολής. Ωστόσο, τα µέχρι τον Ιανουάριο διαθέσιµα στοιχεία για τα δάνεια των ΝΧΙ δείχνουν ότι ο ετήσιος ρυθµός αύξησης του συνόλου των δανείων προς τα νοικοκυριά έφθασε στο χαµηλότερο σηµείο του το γ τρίµηνο (βλ. ιάγραµµα 37), για να ενισχυθεί κάπως το δ τρίµηνο και στις αρχές του Μάρτιος 2010

60 ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΕΣ ΚΑΙ ΝΟΜΙΣΜΑΤΙΚΕΣ ΕΞΕΛΙΞΕΙΣ Νοµισµατικές και χρηµατοπιστωτικές εξελίξεις ιάγραµµα 37 δανείων προς νοικοκυριά (ετήσιες εκατοστιαίες µεταβολές, συµβολή σε εκατοστιαίες µονάδες, τέλος τριµήνου) ιάγραµµα 38 Χρηµατοοικονοµικές επενδύσεις των νοικοκυριών (ετήσιες εκατοστιαίες µεταβολές, συµβολή σε εκατοστιαίες µονάδες) Πηγή:. Σηµείωση: Το σύνολο των δανείων περιλαµβάνει τα δάνεια προς νοικοκυριά από όλους τους θεσµικούς φορείς, συµπεριλαµβανοµένου του υπόλοιπου κόσµου. Για το δ τρίµηνο του 2009 το σύνολο των δανείων υπολογίστηκε βάσει των συναλλαγών που καταγράφηκαν στις νοµισµατικές και τραπεζικές στατιστικές. Πληροφορίες για τις διαφορές ως προς τον υπολογισµό των ρυθ- µών αύξησης µεταξύ δανείων των ΝΧΙ και συνόλου δανείων βλ. στις σχετικές τεχνικές σηµειώσεις. Πηγές: και Eurostat. 1) Περιλαµβάνονται τα δάνεια και οι λοιποί εισπρακτέοι λογαριασµοί. Τον Ιανουάριο του 2010 ο ετήσιος ρυθµός αύξησης των δανείων των ΝΧΙ προς τα νοικοκυριά επιταχύνθηκε σε 1,6%, από 0,3% και -0,1% το δ και το γ τρίµηνο του 2009 αντίστοιχα. Ταυτόχρονα, ο τριµηνιαίος ρυθµός ανόδου, ανηγµένος σε ετήσια βάση, ο οποίος αποτελεί δείκτη της βραχυπρόθεσµης δυναµικής, παρουσίασε σηµαντική βελτίωση το δεύτερο εξάµηνο του 2009 και έφθασε το 3,5% τον Ιανουάριο του Η εξέλιξη αυτή επιβεβαιώνει περαιτέρω ότι τα δάνεια προς τα νοικοκυριά έχουν φθάσει σε σηµείο καµπής. Ωστόσο, αν ληφθεί υπόψη η επίδραση της διαγραφής των τιλοποιηµένων δανείων, η ανάκαµψη του ετήσιου ρυθµού αύξησης των δανείων προς τα νοικοκυριά είναι πιο περιορισµένη. Οι συνεχιζόµενες θετικές ροές προς δάνεια των ΝΧΙ και οι παρατηρούµενες αυξήσεις του ετήσιου ρυθµού ανόδου τους φαίνεται ότι είναι συµβατές µε τις πιο µακροπρόθεσµες κανονικότητες, σύµφωνα µε τις οποίες ο δανεισµός των νοικοκυριών τείνει να βελτιώνεται στην αρχή του οικονοµικού κύκλου. Παράλληλα, οι βελτιώσεις αυτές ενδέχεται να παραµείνουν συγκρατηµένες προς το παρόν, δεδοµένου ότι οι αγορές κατοικιών και το εισόδηµα εξακολουθούν να χαρακτηρίζονται από σηµαντική αβεβαιότητα και η δανειακή επιβάρυνση των νοικοκυριών παραµένει υψηλή σε σχέση µε προηγούµενους κύκλους. Όσον αφορά τις επιµέρους κατηγορίες δανείων των ΝΧΙ προς τα νοικοκυριά, ο ετήσιος ρυθµός αύξησης των δανείων για αγορά κατοικίας επιταχύνθηκε περαιτέρω σε 1,8% τον Ιανουάριο του Μάρτιος

61 2010, έναντι µέσου όρου 0,2% το δ τρίµηνο του 2009, γεγονός που αντικατοπτρίζει τις σταθερές µηνιαίες εισροές από τα µέσα του Παρόµοια εξέλιξη παρατηρείται και για τα λοιπά δάνεια, ο ετήσιος ρυθµός ανόδου των οποίων διαµορφώθηκε σε 2,2% τον Ιανουάριο, έναντι 1,9% το δ τρί- µηνο. Αντίθετα, ο ετήσιος ρυθµός αύξησης της καταναλωτικής πίστης παρέµεινε ελαφρά αρνητικός (-0,1% τον Ιανουάριο), αν και παρουσίασε κάποιες ενδείξεις βελτίωσης σε σύγκριση µε το δεύτερο εξάµηνο του 2009, όταν ο µέσος όρος του είχε διαµορφωθεί σε -1,0%. Όσον αφορά την πλευρά του ενεργητικού της λογιστικής κατάστασης του τοµέα των νοικοκυριών της ζώνης του ευρώ όπως καταγράφεται στους λογαριασµούς της ζώνης του ευρώ, ο ετήσιος ρυθ- µός αύξησης των συνολικών χρηµατοοικονοµικών επενδύσεων σηµείωσε περαιτέρω άνοδο, φθάνοντας το 3,0% το γ τρίµηνο, έναντι 2,7% το β τρίµηνο (βλ. ιάγραµµα 38). Οι επενδύσεις των νοικοκυριών σε µετρητά και καταθέσεις εξακολούθησαν να έχουν τη µεγαλύτερη θετική συµβολή στις συνολικές χρηµατοοικονοµικές επενδύσεις, η οποία όµως µειώθηκε περαιτέρω. Πράγµατι, τα νοικοκυριά µετατοπίζουν κεφάλαια από ρευστά διαθέσιµα προς πιο µακροπρόθεσµα περιουσιακά στοιχεία που εµπεριέχουν αυξηµένο κίνδυνο. Ειδικότερα, αυξήθηκαν οι αγορές µετοχών και αµοιβαίων κεφαλαίων (εκτός των αµοιβαίων κεφαλαίων της αγοράς χρήµατος), καθώς και η κτήση τεχνικών αποθεµατικών ασφαλιστικών εταιριών. ΧΡΗΜΑΤΟΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗ ΘΕΣΗ Οι συνεχιζόµενες υποτονικές εξελίξεις στο δανεισµό των νοικοκυριών τα τελευταία τρίµηνα συνέβαλαν στη σταθεροποίηση της δανειακής επιβάρυνσης των νοικοκυριών. Ειδικότερα, ο λόγος του χρέους των νοικοκυριών προς το διαθέσιµο εισόδηµα έχει διαµορφωθεί σε 94% περίπου από το τέλος του 2007 και εκτιµάται ότι παρέµεινε κάτω του 95% το δ τρίµηνο του 2009 (βλ. ιάγραµµα 39). Αντίθετα, ο λόγος του χρέους των νοικοκυριών προς το ΑΕΠ εκτιµάται ότι παρουσίασε περαιτέρω µικρή άνοδο το δ τρί- µηνο. Η διαφορά της εξέλιξης των δύο δεικτών απορρέει από το γεγονός ότι η συνολική οικονοµική δραστηριότητα παρουσιάζει εντονότερη κυκλική µείωση από ό,τι το εισόδηµα των νοικοκυριών. Η επιβάρυνση του τοµέα των νοικοκυριών από δαπάνες για τόκους υπολογίζεται ότι µειώθηκε περαιτέρω αν και λιγότερο έντονα από τα προηγούµενα τρίµηνα και δια- µορφώθηκε λίγο πιο κάτω από το 3,0% του διαθέσιµου εισοδήµατος το δ τρίµηνο, έναντι 3,1% το προηγούµενο τρίµηνο. εδοµένου ότι ο λόγος του χρέους των νοικοκυριών προς το εισόδηµα διατηρήθηκε σε γενικές γραµµές σταθερός, η εξέλιξη αυτή αντανακλά κυρίως την επίδραση της υποχώρησης των τραπεζικών επιτοκίων χορηγήσεων, ιδίως στην περίπτωση των δανείων µε κυµαινόµενο επιτόκιο. ιάγραµµα 39 Χρέος των νοικοκυριών και δαπάνες για τόκους (ποσοστά %) Πηγές: και Eurostat. Σηµειώσεις: Το χρέος των νοικοκυριών περιλαµβάνει το σύνολο των δανείων προς τα νοικοκυριά από όλους τους θεσµικούς τοµείς, συµπεριλαµβανοµένου του υπόλοιπου κόσµου. Οι πληρωµές για τόκους δεν περιλαµβάνουν το πλήρες κόστος χρηµατοδότησης που κατέβαλαν τα νοικοκυριά, καθώς δεν περιέχονται οι προµήθειες για χρηµατοπιστωτικές υπηρεσίες. Τα στοιχεία του τελευταίου τριµήνου είναι εν µέρει εκτιµήσεις. 60 Μάρτιος 2010

62 ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΕΣ ΚΑΙ ΝΟΜΙΣΜΑΤΙΚΕΣ ΕΞΕΛΙΞΕΙΣ Tιµές και κόστος 3 Τ Ι Μ Ε Σ Κ Α Ι Κ Ο Σ Τ Ο Σ Ο ετήσιος ρυθµός πληθωρισµού βάσει του Εν ΤΚ στη ζώνη του ευρώ ήταν 0,9% το Φεβρουάριο του 2010 έναντι 1,0% τον Ιανουάριο. Τα στοιχεία για τον Εν ΤΚ που δηµοσιεύθηκαν το προηγούµενο τρίµηνο επιβεβαιώνουν ότι ο πληθωρισµός απέκτησε εκ νέου θετικό πρόσηµο µετά την περίοδο αποπληθωρισµού που παρατηρήθηκε κατά τη διάρκεια των θερινών και φθινοπωρινών µηνών του Όσον αφορά το µέλλον, ο πληθωρισµός προβλέπεται ότι θα φθάσει γύρω στο 1,0% βραχυπρόθεσµα και θα παραµείνει σε µέτρια επίπεδα στον ορίζοντα που ενδιαφέρει τη νοµισµατική πολιτική. Αντίστοιχα µε τη βραδεία ανάκαµψη της εγχώριας και της εξωτερικής ζήτησης, οι συνολικές εξελίξεις των τιµών, του κόστους και των µισθών αναµένεται ότι θα παραµείνουν υποτονικές. Η εκτίµηση αυτή αντανακλάται και στις µακροοικονοµικές προβολές των εµπειρογνωµόνων της για τη ζώνη του ευρώ του Μαρτίου 2010, σύµφωνα µε τις οποίες ο ετήσιος ρυθµός πληθωρισµού βάσει του Εν ΤΚ θα κυµανθεί µεταξύ 0,8% και 1,6% το 2010 και µεταξύ 0,9% και 2,1% το Σε σύγκριση µε τις µακροοικονοµικές προβολές των εµπειρογνώµων του Ευρωσυστήµατος του εκεµβρίου 2009, το διάστηµα για το 2010 έχει αναθεωρηθεί οριακά προς τα κάτω, ενώ το αντίστοιχο διάστηµα για το 2011 έχει αναθεωρηθεί οριακά προς τα άνω. Οι κίνδυνοι για τις προοπτικές του πληθωρισµού είναι σε γενικές γραµµές εξίσου ανοδικοί και καθοδικοί. 3.1 ΤΙΜΕΣ ΚΑΤΑΝΑΛΩΤΗ Σύµφωνα µε την προκαταρκτική εκτίµηση της Eurostat, o ετήσιος ρυθµός πληθωρισµού βάσει του Εν ΤΚ διαµορφώθηκε σε 0,9% το Φεβρουάριο. Αυτός ήταν ο τέταρτος συνεχής µήνας κατά τον οποίο καταγράφηκαν θετικοί ρυθµοί πληθωρισµού µετά την περίοδο αποπληθωρισµού που παρατηρήθηκε κατά τη διάρκεια των θερινών και φθινοπωρινών µηνών του 2009 (βλ. ιάγραµµα 40 και Πίνακα 6). Βάσει των πιο πρόσφατων ειδήσεων για την εξέλιξη του Εν ΤΚ ανά τοµέα, ο δωδεκάµηνος ρυθ- µός µεταβολής της ενεργειακής συνιστώσας του Εν ΤΚ αυξήθηκε σε 4,0% τον Ιανουάριο του 2010, τον τελευταίο µήνα για τον οποίο υπάρχουν διαθέσιµα αναλυτικά στοιχεία, έναντι 1,8% το εκέµβριο. Από πιο µακροπρόθεσµη σκοπιά, ο ετήσιος ρυθµός µεταβολής των τιµών της ενέργειας αυξά- Πίνακας 6 Η εξέλιξη των τιµών (ετήσιες εκατοστιαίες µεταβολές, εκτός εάν αναφέρεται διαφορετικά) Εν ΤΚ και οι συνιστώσες του Γενικός δείκτης 1) Ενέργεια Μη επεξεργασµένα είδη διατροφής Επεξεργασµένα είδη διατροφής Μη ενεργειακά βιοµηχανικά αγαθά Υπηρεσίες Άλλοι δείκτες τιµών Τιµές παραγωγού βιοµηχανικών προϊόντων Τιµές πετρελαίου (ευρώ/βαρέλι) Τιµές µη ενεργειακών βασικών εµπορευµάτων 2009 Σεπτ Οκτ Νοέµ εκ Ιαν Φεβρ ,3 0,3-0,3-0,1 0,5 0,9 1,0 0,9 10,3-8,1-11,0-8,5-2,4 1,8 4,0. 3,5 0,2-1,3-1,6-1,3-1,6-1,3. 6,1 1,1 0,5 0,3 0,5 0,7 0,6. 0,8 0,6 0,5 0,3 0,2 0,4 0,1. 2,6 2,0 1,8 1,8 1,6 1,6 1,4. 6,1-5,1-7,6-6,6-4,4-2,9-1,0. 65,9 44,6 46,9 49,8 52,1 51,6 54,0 54,5 2,1-18,5-17,1-7,3-0,9 19,0 27,0 28,8 Πηγές: Eurostat, και υπολογισµοί της βάσει στοιχείων της Thomson Financial Datastream. Σηµείωση: Ο δείκτης τιµών των µη ενεργειακών βασικών εµπορευµάτων είναι σταθµισµένος σύµφωνα µε τη διάρθρωση των εισαγωγών της ζώνης του ευρώ στο διάστηµα ) Ο πληθωρισµός βάσει του Εν ΤΚ για το Φεβρουάριο του 2010 αφορά την προκαταρκτική εκτίµηση της Eurostat. Μάρτιος

63 ιάγραµµα 40 Ανάλυση του πληθωρισµού βάσει του Εν ΤΚ: κύριες συνιστώσες (ετήσιες εκατοστιαίες µεταβολές, µηνιαία στοιχεία) Πηγή: Eurostat. νεται σταθερά µετά το κατώτερο επίπεδό του (-14,4%) που είχε καταγραφεί τον Ιούλιο του Έκτοτε η αύξησή του οφείλεται κυρίως στις επιδράσεις της βάσης σύγκρισης που σχετίζονται µε την απότοµη πτώση των τιµών του πετρελαίου τους τελευταίους µήνες του. Όσον αφορά τις τιµές των επιµέρους κατηγοριών ενεργειακών αγαθών, αξίζει να σηµειωθεί ότι η ανοδική τάση οφείλεται κυρίως στις αυξανόµενες τιµές των ειδών που σχετίζονται άµεσα µε τις εξελίξεις των τιµών του πετρελαίου (υγρά καύσιµα, καύσιµα και λιπαντικά για τις ιδιωτικές µεταφορές), ενώ η ετήσια µεταβολή των τιµών των ενεργειακών αγαθών που δεν σχετίζονται µε το πετρέλαιο (λ.χ. ηλεκτρικό ρεύµα και φυσικό αέριο) παρέµεινε σταθερή ή µειώθηκε από τον Αύγουστο του Όσον αφορά το µέλλον, ο πληθωρισµός των τιµών της ενέργειας αναµένεται να παραµείνει εν πολλοίς σταθερός το 2010 µε κάποια µικρή θετική συµβολή από την επίδραση της βάσης σύγκρισης και την έµµεση φορολογία. Ο πληθωρισµός των τιµών των ειδών διατροφής ήταν -0,1% τον Ιανουάριο, έναντι -0,2% το εκέµβριο (βλ. Πίνακα 5.1 στην ενότητα Στατιστικά στοιχεία για τη ζώνη του ευρώ ). Ακολούθησε µια διαδικασία αποπληθωρισµού, η οποία βρίσκεται σε εξέλιξη ήδη από τον προηγούµενο ενά- µιση χρόνο. Έτσι, οι τιµές των ειδών διατροφής µειώθηκαν σταδιακά από τα µέσα του έως τον Οκτώβριο του 2009, όταν ο ετήσιος ρυθµός µεταβολής των τιµών των ειδών διατροφής έφθασε το -0,4% (το χαµηλότερο επίπεδο που έχει καταγραφεί αφότου άρχισε να καταρτίζεται η σειρά το 1990). Από τον Οκτώβριο παρατηρήθηκε αµυδρή σταθεροποίηση των τιµών των ειδών διατροφής. Όσον αφορά τις τιµές των επιµέρους κατηγοριών των ειδών διατροφής, παρατηρείται προοδευτική χαλάρωση των πιέσεων επί των τιµών (µετρούµενων σε ετήσιους ρυθµούς αύξησης) στις συνιστώσες των µη επεξεργασµένων και των επεξεργασµένων ειδών διατροφής, καθώς και στα περισσότερα είδη, ιδίως εκείνα που είναι τα πλέον εκτεθειµένα στις εξελίξεις των τιµών των βασικών ειδών διατροφής (όπως κρέας, δηµητριακά, γαλακτοκοµικά, έλαια και λίπη). Μία αξιοσηµείωτη εξαίρεση είναι ωστόσο ο καπνός. Ο καπνός αποτελεί το 1/4 περίπου της συνιστώσας των επεξεργασµένων ειδών διατροφής, και η άνοδος της έµµεσης φορολογίας το περασµένο έτος έφερε τον 62 Μάρτιος 2010

64 ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΕΣ ΚΑΙ ΝΟΜΙΣΜΑΤΙΚΕΣ ΕΞΕΛΙΞΕΙΣ Tιµές και κόστος ετήσιο ρυθµό αύξησής του στο 6,5% τον Ιανουάριο, επίπεδο που υπερβαίνει το µακροχρόνιο µέσο όρο του (5,6%) από το 1998 και εξής. Μεταξύ των παραγόντων που εξηγούν τις εξελίξεις στον πληθωρισµό των τιµών των ειδών διατροφής τους τελευταίους µήνες του 2009 και στις αρχές του 2010, δύο είναι εκείνοι που θεωρούνται ιδιαίτερα σηµαντικοί. Πρώτον, η µετακύλιση των προηγούµενων µειώσεων των τιµών των βασικών ειδών διατροφής στις τιµές καταναλωτή είχε αποτέλεσµα τη µείωση του πληθωρισµού των τιµών των ειδών διατροφής. εύτερον, ο έντονος ανταγωνισµός που παρατηρήθηκε στο λιανικό εµπόριο των ειδών διατροφής, σε συνδυασµό µε τη χαµηλή καταναλωτική ζήτηση, άσκησε καθοδικές πιέσεις στις τιµές των ειδών διατροφής. Σχετικώς σηµειώνεται ότι υπάρχουν αποσπασµατικές αναφορές ότι ενδέχεται οι καταναλωτές να συνεχίσουν να αντικαθιστούν ακριβά, υψηλής ποιότητας, επώνυµα προϊόντα µε φθηνά υποκατάστατα. Όσον αφορά το µέλλον, ο ετήσιος πληθωρισµός των τιµών των ειδών διατροφής είναι πιθανόν να αρχίσει εκ νέου να αυξάνεται µε βραδείς ρυθµούς τους ερχόµενους µήνες, εν µέρει λόγω της ανοδικής επίδρασης της βάσης σύγκρισης. Χωρίς τις τιµές των ειδών διατροφής και της ενέργειας που αντιπροσωπεύουν περίπου 30% του καλαθιού του Εν ΤΚ, η εξέλιξη του ετήσιου πληθωρισµού βάσει του Εν ΤΚ ακολουθεί σταδιακά καθοδική πορεία την τελευταία διετία. Αυτό αντανακλά τις εξελίξεις που παρατηρούνται στις δύο συνιστώσες του, δηλ. στις τιµές των µη ενεργειακών αγαθών και στις τιµές των υπηρεσιών, οι οποίες διαµορφώνονται σε µεγάλο βαθµό από εγχώριους παράγοντες, όπως οι µισθοί και τα ποστοστά κέρδους. Τον Ιανουάριο του 2010 ο ετήσιος πληθωρισµός βάσει του Εν ΤΚ χωρίς τις τιµές των ειδών διατροφής και της ενέργειας διαµορφώθηκε σε 0,9% έναντι 1,6% κατά µέσο όρο το πρώτο εξά- µηνο του έτους. Ο ετήσιος πληθωρισµός των τιµών των µη ενεργειακών βιοµηχανικών αγαθών συνέχισε να ακολουθεί καθοδική πορεία στα τέλη του 2009 και τις αρχές του Τον Ιανουάριο µειώθηκε σε 0,1%, σηµαντικά κάτω από το 0,4% που καταγράφηκε το εκέµβριο του 2009, αν και η µείωση αυτή εν πολλοίς αντανακλούσε την επίδραση των χειµερινών εκπτώσεων. Χωρίς τη µεταβλητότητα που οφείλεται σε βραχυπρόθεσµους παράγοντες, ο ετήσιος ρυθµός πληθωρισµού των µη ενεργειακών βιο- µηχανικών αγαθών διαµορφώθηκε κατά µέσο όρο σε 0,3% το διάστηµα Οκτώβριου 2009-Ιανουαρίου 2010, σε σύγκριση µε 0,7% κατά µέσο όρο το πρώτο εξάµηνο του Η χαµηλή καταναλωτική ζήτηση, σε συνδυασµό µε τις καθοδικές εγχώριες και εξωτερικές πιέσεις επί των τιµών των µεταποιητικών καταναλωτικών αγαθών, ήταν οι βασικές κινητήριες δυνάµεις αυτών των εξελίξεων. Τα µη ενεργειακά βιοµηχανικά αγαθά αναλύονται σε µη διαρκή αγαθά (ηλεκτρικές συσκευές για προσωπική φροντίδα, φαρµακευτικά προϊόντα, εφηµερίδες κ.λπ.), ηµιδιαρκή αγαθά (υφάσµατα, είδη υπόδησης, βιβλία κ.λπ.) και διαρκή αγαθά (αυτοκίνητα, έπιπλα, ηλεκτρονικά αγαθά κ.λπ.). Η πρόσφατη περαιτέρω πτώση του πληθωρισµού των µη ενεργειακών βιοµηχανικών αγαθών προήλθε κυρίως από τη µείωση της συµβολής των µη διαρκών και ηµιδιαρκών αγαθών. Ο ετήσιος ρυθµός µεταβολής των τελευταίων µειώθηκε σηµαντικά περαιτέρω τον Ιανουάριο, λόγω της έντονης επίδρασης των χειµερινών εκπτώσεων στα υφάσµατα στις αρχές του 2010, οι οποίες ήταν πολύ µεγαλύτερες από ό,τι πέρυσι. Αυτή είναι µια τάση που παρατηρείται εδώ και κάποια χρόνια στη ζώνη του ευρώ και σχετίζεται εν µέρει µε την υποτονική ζήτηση. Ενώ οι τιµές των υφασµάτων τείνουν να επανέρχονται στα αρχικά τους επίπεδα αρκετά γρήγορα λόγω της άφιξης των νέων συλλογών, η υποκείµενη τάση αυτής της συνιστώσας των µη ενεργειακών βιοµηχανικών αγαθών φαίνεται να είναι καθοδική. Τα τελευταία στοιχεία όσον αφορά τις τιµές των µη διαρκών αγαθών επίσης υποδηλώνουν συνεχιζόµενο µετριασµό. Αν και τα είδη που καλύπτει αυτό το µέγεθος ποικίλλουν ως προς τη φύση Μάρτιος

65 τους και γενικώς δεν ακολουθούν κοινές τάσεις, επί του παρόντος επηρεάζονται όλα από τη χαµηλή ζήτηση. Εν τω µεταξύ, η αρνητική συµβολή των τιµών των διαρκών αγαθών στον πληθωρισµό των µη ενεργειακών βιοµηχανικών αγαθών παρέµεινε εν πολλοίς αµετάβλητη σε σχέση µε το γ τρίµηνο του 2009, αν και ο ετήσιος ρυθµός µεταβολής αυτής της συνιστώσας φαίνεται να έχει αποµακρυνθεί από το κατώτερο επίπεδό του το οποίο καταγράφηκε το Σεπτέµβριο του Αυτό αντανακλά το διαφαινόµενο τέλος των µεγάλων εκπτώσεων στις τιµές των αυτοκινήτων, τα οποία αποτελούν µε διαφορά το διαρκές αγαθό µε τη µεγαλύτερη βαρύτητα από πλευράς στάθµισης. Όσον αφορά το µέλλον, οι διαθέσιµοι προπορευόµενοι δείκτες για τον πληθωρισµό των µη ενεργειακών βιοµηχανικών αγαθών, όπως η εξέλιξη των τιµών παραγωγού για τα καταναλωτικά αγαθά (εκτός των ειδών διατροφής και του καπνού) και των τιµών των εισαγόµενων καταναλωτικών αγαθών (και πάλι εκτός των ειδών διατροφής και του καπνού), εξακολουθούν να υποδηλώνουν καθοδικές, αν και µετριαζόµενες, προϋπάρχουσες πιέσεις. Ούτε η ζήτηση ούτε η τιµολογιακή δύναµη των επιχειρήσεων δεν αναµένεται να ωθήσουν ιδιαίτερα προς τα άνω τις τιµές στο εγγύς µέλλον. Τον Ιανουάριο ο ετήσιος πληθωρισµός των τιµών των υπηρεσιών υποχώρησε σε 1,4% από 1,6% το εκέµβριο του Ο ετήσιος πληθωρισµός των τιµών των υπηρεσιών ακολούθησε φθίνουσα πορεία καθ όλη τη διάρκεια του 2009 εάν δεν ληφθεί υπόψη κάποια βραχυπρόθεσµη µεταβλητότητα που παρατηρήθηκε το διάστηµα Μαρτίου-Απριλίου λόγω της επίδρασης ηµερολογιακών παραγόντων. Ο µέσος ετήσιος πληθωρισµός των τιµών των υπηρεσιών το 2009 ήταν 2,0%, σηµαντικά µειωµένος από το µέσο όρο της περιόδου (2,5%). Κατά το µεγαλύτερο µέρος της, η µείωση του πληθωρισµού των τιµών των υπηρεσιών που παρατηρήθηκε το προηγούµενο έτος φαίνεται να οφείλεται στην εξέλιξη των τιµών ορισµένων ειδών (αεροπορικές µεταφορές, οργανωµένες διακοπές, εστιατόρια-καφέ, υπηρεσίες διαµονής), που µαζί αντιπροσωπεύουν περίπου το 1/4 των συνολικών υπηρεσιών από πλευράς στάθµισης. Αυτό που έχουν κοινό τα εν λόγω είδη είναι ότι όλα σχετίζονται µε την κατανάλωση αναψυχής και κατά κύριο λόγο µε περιόδους διακοπών. Εποµένως, µπορεί να θεωρηθεί ότι ανήκουν στις λιγότερο απαραίτητες δαπάνες, τις οποίες οι καταναλωτές ενδέχεται να µειώσουν πρώτες σε περίπτωση σοβαρής οικονοµικής ύφεσης. εδοµένης της υποτονικής ζήτησης, οι επιχειρήσεις που δραστηριοποιούνται σε αυτούς τους τοµείς ανταγωνίζονται έντονα µεταξύ τους ως προς τις τιµές. Η κατάσταση αυτή ευνόησε τη µετακύλιση στους καταναλωτές οποιασδήποτε µείωσης του κόστους των εισροών, ιδίως αυτών που οφείλονται στη µείωση των τιµών της ενέργειας και των ειδών διατροφής από τα υψηλά επίπεδα του δεύτερου εξαµήνου του. Εάν εξαιρεθούν οι συνιστώσες που συνδέονται µε τις περιόδους διακοπών, ο πληθωρισµός των τιµών των υπηρεσιών επιδεικνύει περισσότερη σταθερότητα, κυµαινόµενος γύρω στο 2,0% την τελευταία διετία (2,0% είναι επίσης o δεκαετής µέσος όρος για τα εξαιρούµενα είδη). Όσον αφορά το µέλλον, ο πληθωρισµός των τιµών των υπηρεσιών προβλέπεται ότι θα παραµείνει χαµηλός καθ όλη τη διάρκεια του 2010, κυρίως εξαιτίας της συνεχιζόµενης υποτονικότητας των µισθολογικών αυξήσεων στο πλαίσιο της χαµηλής καταναλωτικής ζήτησης. εδοµένων των έντονων διακυµάνσεων που παρατηρήθηκαν στον πληθωρισµό βάσει του Εν ΤΚ την προηγούµενη τριετία, ενδιαφέρον παρουσιάζει η εξέταση των εξελίξεων στις προσδοκίες για τον πληθωρισµό την ίδια περίοδο, καθώς αυτές επηρεάζουν τη διαδικασία καθορισµού των µισθών και των τιµών. Στο Πλαίσιο 5 εξετάζονται οι πρόσφατες εξελίξεις στις προσδοκίες των καταναλωτών και των επαγγελµατικών φορέων για τον πληθωρισµό. 64 Μάρτιος 2010

66 ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΕΣ ΚΑΙ ΝΟΜΙΣΜΑΤΙΚΕΣ ΕΞΕΛΙΞΕΙΣ Tιµές και κόστος Πλαίσιο 5 Η ΠΡΟΣΦΑΤΗ ΕΞΕΛΙΞΗ ΤΩΝ ΠΡΟΣ ΟΚΙΩΝ ΤΩΝ ΚΑΤΑΝΑΛΩΤΩΝ ΚΑΙ ΤΩΝ ΕΠΑΓΓΕΛΜΑΤΙΚΩΝ ΦΟΡΕΩΝ ΓΙΑ ΤΟΝ ΠΛΗΘΩΡΙΣΜΟ ΣΤΗ ΖΩΝΗ ΤΟΥ ΕΥΡΩ Κατά την άσκηση νοµισµατικής πολιτικής προσανατολισµένης στη σταθερότητα των τιµών είναι σηµαντικό να παρακολουθούνται οι προσδοκίες για τον πληθωρισµό, καθώς µπορούν να επηρεάσουν τη διαδικασία καθορισµού των µισθών και των τιµών, αλλά και να παράσχουν ενδείξεις του βαθµού στον οποίο ο στόχος της σταθερότητας των τιµών έχει ενσωµατωθεί στις αποφάσεις των ιδιωτικών φορέων. Μολονότι οι προσδοκίες για τον πληθωρισµό δεν µπορούν να παρατηρηθούν άµεσα, είναι δυνατή η κατά προσέγγιση µέτρησή τους µε διάφορους τρόπους. Μία µέθοδος είναι η διεξαγωγή έρευνας επί δείγµατος καταναλωτών ή επαγγελµατικών φορέων διενέργειας προβλέψεων. Τα τελευταία τρία χρόνια ο ετήσιος µετρούµενος πληθωρισµός υπόκειτο σε πολύ µεγάλες διακυµάνσεις. Αρχικά, ο ετήσιος ρυθµός αύξησης του Εν ΤΚ, κυρίως λόγω της ανόδου των τιµών των βασικών εµπορευµάτων, άρχισε να επιταχύνεται το Σεπτέµβριο, και τον Ιούλιο του κορυφώθηκε σε επίπεδο ελαφρώς άνω του 4%. Ακολούθησε επιβράδυνση, που ξεκίνησε µε την πτώση των τιµών των βασικών εµπορευµάτων και επιταχύνθηκε λόγω της επίδρασης της χρηµατοπιστωτικής κρίσης. Αντανακλώντας σε µεγάλο βαθµό την επίδραση της βάσης σύγκρισης, οι µεταβολές του µετρούµενου πληθωρισµού βάσει του Εν ΤΚ έγιναν αρνητικές τον Ιούνιο του 2009, διαµορφώθηκαν στο κατώτατο σηµείο τους τον Ιούλιο και έγιναν και πάλι θετικές το Νοέµβριο του Το παρόν πλαίσιο περιγράφει την αντίδραση των προσδοκιών των καταναλωτών και των επαγγελµατικών φορέων για τον πληθωρισµό στις εξελίξεις αυτές και υπογραµµίζει το γεγονός ότι, µολονότι οι βραχυπρόθεσµες προσδοκίες για τις τιµές προσαρµόστηκαν σηµαντικά, οι µακροπρόθεσµες παρέµειναν σταθερές. Ο µοναδικός δείκτης των προσδοκιών των καταναλωτών για τον πληθωρισµό στη ζώνη του ευρώ καταρτίζεται από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή. Στο πλαίσιο της Έρευνας Καταναλωτών που διεξάγει, κάθε µήνα συλλέγει τις γνώµες των καταναλωτών για την εξέλιξη του πληθωρισµού στη ζώνη του ευρώ. Οι απαντήσεις που δίνονται είναι ποιοτικού χαρακτήρα και συγκενρωτικά παρουσιάζονται µε τη µορφή διαφοράς θετικών και αρνητικών απαντήσεων µε στάθµιση για τη συχνότητα των απαντήσεων σε διαφορετικές κατηγορίες. 1 Παρέχουν πληροφορίες για τη µεταβολή της κατεύθυνσης των εκτιµήσεων των καταναλωτών όσον αφορά τον πληθωρισµό το τελευταίο δωδεκάµηνο αλλά και των προσδοκιών τους για την εξέλιξη του πληθωρισµού κατά το επό- µενο δωδεκάµηνο. Ακόµη κι αν αυτή η στατιστική µέθοδος δεν παρέχει ποσοτική ένδειξη των εκτιµήσεων και των προσδοκιών για τον πληθωρισµό, είναι δυνατή η µετατροπή των ποιοτικού χαρακτήρα απαντήσεων της Έρευνας Καταναλωτών σε ποσοτικές εκτιµήσεις του πληθωρισµού όπως τον αντιλαµβάνονται οι καταναλωτές και όπως περιµένουν να διαµορφωθεί, επιτρέποντας την αξιολόγησή τους έναντι των πραγµατικών εξελίξεων. Μολονότι υπάρχουν διάφορες προσεγγίσεις για την εν λόγω µετατροπή καθεµία µε τους δικούς της περιορισµούς στο παρόν πλαίσιο χρησιµοποιείται ενδεικτικά µια µεθοδολογία που βασίζεται στην προσέγγιση των πιθανοτήτων. 2 1 Για στοιχεία ερευνών καταναλωτών της ζώνης του ευρώ συνδεόµενα µε τις τιµές, βλ. το πλαίσιο µε τίτλο Οι εκτιµήσεις των καταναλωτών για τον πληθωρισµό: παραµένει η ασυµφωνία µε την επίσηµη στατιστική; στο τεύχος Απριλίου 2005 του Μηνιαίου ελτίου. Βλ. επίσης το άρθρο µε τίτλο Measured inflation and inflation perceptions in the euro area στο τεύχος Μαΐου 2007 του Μηνιαίου ελτίου. 2 Επισκόπηση των κύριων τεχνικών βλ. στο D Elia, E., Using the results of qualitative surveys in quantitative analysis, Working Paper, No 56, Istituto di Studi e Analisi Economica (ISAE), Σεπτέµβριος Για τις µεθοδολογικές λεπτοµέρειες της τεχνικής που χρησιµοποιείται εδώ, βλ. Forsells, M. and Kenny, G., The rationality of consumers inflation expectations: survey-based evidence for the euro area, Working Paper Series, No 163, ECB, Σχετικά µε τις επιφυλάξεις για την προσέγγιση που ακολουθείται εδώ, βλ. το πλαίσιο µε τίτλο Recent developments in consumers inflation perceptions and expectations in the euro area στο τεύχος Νοεµβρίου 2007 του Μηνιαίου ελτίου. Μάρτιος

67 Σύµφωνα µε το ιάγραµµα Α, τα τελευταία χρόνια παρατηρείται σχετικά στενή σχέση µεταξύ της εξέλιξης των ποσοτικοποιηµένων εκτιµήσεων και προσδοκιών για τον πληθωρισµό, όπως προκύπτουν από την Έρευνα Καταναλωτών, και της εξέλιξης του Εν ΤΚ στη ζώνη του ευρώ. Πράγµατι, η αρχή της αύξησης το 2007, το σηµείο κορύφωσης στα µέσα του και το κατώτατο σηµείο το 2009, στις ποσοτικοποιηµένες εκτιµήσεις και προσδοκίες των καταναλωτών στις αντίστοιχες εξελίξεις στον Εν ΤΚ την ίδια περίοδο. Αυτό δείχνει ότι οι έρευνες µε βραχύ ορίζοντα εξαρτώνται σε πολύ µεγάλο βαθµό από τα πραγµατοποιηθέντα στοιχεία. Μολονότι δεν υπάρχουν έρευνες καταναλωτών που να αποτυπώνουν τις µακροπρόθεσµες προσδοκίες για τη ζώνη του ευρώ, οι εν λόγω προσδοκίες συνάγονται από τις έρευνες επαγγελµατικών φορέων διενέργειας προβλέψεων. Οι προσδοκίες των τελευταίων για τον πληθωρισµό π.χ. οι προσδοκίες που µετρούνται µε την Έρευνα Επαγγελµατικών Φορέων ιενέργειας Προβλέψεων της ή από το Consensus Economics δείχνουν ότι όσο πιο µακροχρόνιος είναι ο ορίζοντας των προσδοκιών τόσο λιγότερο εξαρτηµένες είναι αυτές από τις τρέχουσες και τις παλαιότερες εξελίξεις. Πράγµατι, οι προσδοκίες για τον πληθωρισµό για ορίζοντα πέντε ετών της έρευνας της και από έξι έως δέκα ετών του Consensus Economics παρέµειναν ιδιαίτερα ανθεκτικές κατά την εξέλιξη του πληθωρισµού λόγω των µεταβολών των τιµών των βασικών εµπορευµάτων τα τελευταία χρόνια. Πράγµατι, έµειναν σταθερές σε επίπεδα ίσα ή ελαφρώς χαµηλότερα του 2%, γεγονός που υποδεικνύει την επιτυχή σταθεροποίηση των µακροπρόθεσµων προσδοκιών για τον πληθωρισµό στη ζώνη του ευρώ. Επίσης έµειναν ανεπηρέαστες από τις διακυµάνσεις των βραχυπρόθεσµων προβλέψεων για τον πληθωρισµό που περιλαµβάνονται στην ίδια έρευνα (βλ. ιάγραµµα Β). Αυτό επιβεβαιώνει ένα εµπειρικό εύρηµα της κεντρικής τράπεζας της Γερµανίας (2006) ότι δηλαδή τα τελευταία χρόνια ο σύνδεσµος µεταξύ µακροπρόθεσµων και βραχυπρόθεσµων προσδοκιών κατέρρευσε και, αντίθετα µε το τι παρατηρήθηκε τις προηγούµενες περιόδους, δεν υφίσταται πλέον στατιστικά σηµαντική σχέση µεταξύ των δύο δεικτών. 3 Περαιτέρω ενδείξεις υπέρ αυτού του ευρήµατος παρέχονται από µελέτες που αναλύουν, βάσει χρηµατοοικονοµικών στοιχείων, το βαθµό στον οποίο οι µακροπρόθεσµες προσδοκίες για τον πληθωρισµό παραµένουν σταθεροποιηµένες. Υπάρχουν ισχυρά εµπειρικά στοιχεία ότι οι µακροπρόθεσµες προσδοκίες για τον πληθωρισµό στη ζώνη του ευρώ και άλλες βιοµηχανικές οικονοµίες γενικά δεν αποκρίνονται στις µακροοικονοµικές εξελίξεις, κάτι που σηµαίνει ότι τείνουν να µη διαταράσσονται όταν το οικονοµικό περιβάλλον αλλάζει. 4 Στην πραγµατικότητα, η σταθερότητα των µακροπρόθεσµων προσδοκιών για τον πληθωρισµό µπορεί να θεωρηθεί σηµαντικός δείκτης της αξιοπιστίας του προσανατολισµού της νοµισµατικής πολιτικής της στη διατήρηση της σταθερότητας των τιµών µεσοπρόθεσµα. Η ανθεκτικότητα των πιο µακροπρόθεσµων προσδοκιών για τον πληθωρισµό στη ζώνη του ευρώ συνηγορεί υπέρ της άποψης ότι ένας ακριβής ποσοτικός ορισµός της σταθερότητας των τιµών, που αποτελεί σηµαντικό στοιχείο της στρατηγικής της για τη νοµισµατική πολιτική, βοηθά στη σταθεροποίηση των προσδοκιών για τον πληθωρισµό σε επίπεδα συµβατά µε το στόχο της κεντρικής τράπεζας και µειώνει την ευαισθησία τους στα παλαιά δεδοµένα για τον πληθωρισµό και σε άλλες µακροοικονοµικές εξελίξεις. 5 Αυτό υποδηλώνει ότι, ακόµη και αν ο πληθω- 3 Deutsche Bundesbank (2006), How informative survey data on private sector inflation expectations are for monetary policymakers, Monthly Bulletin, Οκτώβριος, σελ Gürkaynak, R., Levin, A. and Swanson, E., Does inflation targeting anchor long-run inflation expectations? Evidence from long-term bond yields in the US, UK and Sweden, Federal Reserve Bank of San Francisco, Working Paper, No , Ehrmann et al., Convergence and Anchoring of Yield Curves in the Euro Area, Working Paper Series, No 817, ECB, Μάρτιος 2010

68 ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΕΣ ΚΑΙ ΝΟΜΙΣΜΑΤΙΚΕΣ ΕΞΕΛΙΞΕΙΣ Tιµές και κόστος ιάγραµµα Α Πληθωρισµός βάσει του Εν ΤΚ και ποσοτικοποιηµένες εκτιµήσεις και προσδοκίες των καταναλωτών για τον πληθωρισµό (ετήσιες εκατοστιαίες µεταβολές) ιάγραµµα Β Βραχυπρόθεσµες και µακροπρόθεσµες προσδοκίες για τον πληθωρισµό των επαγγελµατικών φορέων διενέργειας προβλέψεων (ετήσιες εκατοστιαίες µεταβολές) Πηγές: Έρευνες της Ευρωπαϊκής Επιτροπής για τις Επιχειρήσεις και τους Καταναλωτές, Eurostat και υπολογισµοί των εµπειρογνωµόνων της. Πηγές: και Consensus Economics. ρισµός παρουσιάζει διακυµάνσεις, οι ιδιωτικοί φορείς τείνουν να προσαρµόζουν τις µακροπρόθεσµες προσδοκίες τους για τον πληθωρισµό ελάχιστα. Πράγµατι, το ίδιο το γεγονός ότι οι πιο µακροπρόθεσµοι δείκτες του πληθωρισµού µετακινήθηκαν ελάχιστα σε αντίδραση στην υψηλή µεταβλητότητα του βραχυπρόθεσµου πληθωρισµού ή των προβλέψεων για τον πληθωρισµό δείχνει πόσο πολύ παραµένουν σταθεροποιηµένες οι µεσοµακροπρόθεσµες προσδοκίες στο στόχο του ιοικητικού Συµβουλίου της να διατηρεί τους ρυθµούς του πληθωρισµού σε επίπεδα πλησίον αλλά κάτω του 2% µεσοπρόθεσµα. 5 Levin, A.T., Natalucci, F.M. and Piger, J.M., Explicit inflation objectives and macroeconomic outcomes, Working Paper Series, No 383, ECB, Βλ. επίσης Johnson D., The effect of inflation targeting on the behaviour of expected inflation: evidence from an 11 country panel, Journal of Monetary Economics 49, 2002, σελ ΤΙΜΕΣ ΠΑΡΑΓΩΓΟΥ ΒΙΟΜΗΧΑΝΙΚΩΝ ΠΡΟΪΟΝΤΩΝ Τα πιο πρόσφατα στοιχεία για τις τιµές παραγωγού βιοµηχανικών προϊόντων υποδηλώνουν ότι οι τιµές στο βιοµηχανικό τοµέα σηµειώνουν πτώση µε χαµηλότερο ετήσιο ρυθµό. Τον Ιανουάριο ο ετήσιος ρυθµός µεταβολής των τιµών παραγωγού βιοµηχανικών προϊόντων (εκτός των κατασκευών) αυξήθηκε σε -1,0% από -2,9% το εκέµβριο. Η εξέλιξη αυτή προήλθε κατά κύριο λόγο από τις συνιστώσες της ενέργειας και των ενδιάµεσων αγαθών, κυρίως εξαιτίας των έντονων ανοδικών επιδράσεων της βάσης σύγκρισης και των πρόσφατων αυξήσεων των τιµών της ενέργειας και των πρώτων υλών. Στο τελευταίο στάδιο της αλυσίδας παραγωγής, ο ετήσιος ρυθµός µεταβολής των τιµών των καταναλωτικών αγαθών επιταχύνθηκε τον Ιανουάριο, κυρίως λόγω των ειδών διατροφής (βλ. ιάγραµµα 41). Μάρτιος

69 ιάγραµµα 41 Ανάλυση τιµών παραγωγού βιοµηχανικών προϊόντων (ετήσιες εκατοστιαίες µεταβολές, µηνιαία στοιχεία) ιάγραµµα 42 Έρευνες για τις τιµές συντελεστών παραγωγής και τις τιµές προϊόντος σε επίπεδο παραγωγού (δείκτες διάχυσης, µηνιαία στοιχεία) Πηγές: Eurostat και υπολογισµοί της. Πηγή: Markit. Σηµείωση: Τιµή µεγαλύτερη του 50 δηλώνει αύξηση των τιµών, ενώ τιµή µικρότερη του 50 δηλώνει µείωση. Η εξέταση των ελαφρώς πιο µακροπρόθεσµων τάσεων όσον αφορά τον ετήσιο ρυθµό µεταβολής των τιµών παραγωγού βιοµηχανικών προϊόντων (εκτός των κατασκευών) υποδηλώνει το µετριασµό των πιέσεων επί των τιµών από την πλευρά της προσφοράς. Προς το τέλος του 2009 και στις αρχές του 2010, ο δείκτης αυτός παρουσίασε σταδιακή άνοδο από το κατώτατο σηµείο (-8,4%) που είχε φθάσει τον Ιούλιο του Η ανοδική πορεία των ετήσιων ρυθµών µεταβολής των τιµών παραγωγού βιοµηχανικών προϊόντων κατά την περίοδο αυτή ακολουθεί σε µεγάλο βαθµό την πορεία των συνιστωσών της ενέργειας και των ενδιάµεσων αγαθών. Αυτό αντανακλά την αλληλεπίδραση των ανοδικών επιδράσεων της βάσης σύγκρισης, που οφείλονται στην πτώση των τιµών του αργού πετρελαίου παγκοσµίως προς το τέλος του και τις αρχές του 2009, και των πρόσφατων εξελίξεων στις τιµές αυτές. Ταυτόχρονα, οι ετήσιοι ρυθµοί µεταβολής των υπόλοιπων συνιστωσών των τιµών παραγωγού βιοµηχανικών προϊόντων επέδειξαν µεγαλύτερη σταθερότητα, αν και παραµένουν σε πολύ συγκρατηµένα επίπεδα, ως αποτέλεσµα του χαµηλότερου κόστους των εισροών και της υποτονικής ζήτησης για βιοµηχανικά προϊόντα. Όσον αφορά το µέλλον, η βραχυπρόθεσµη δυνα- µική, όπως π.χ. οι µεταβολές του τριµηνιαίου κινητού µέσου όρου, και οι ανοδικές επιδράσεις της βάσης σύγκρισης τους ερχόµενους µήνες υποδηλώνουν περαιτέρω υποχώρηση της καθοδικής πίεσης επί των τιµών παραγωγού βιοµηχανικών προϊόντων. Οι εξελίξεις στους δείκτες των ερευνών σηµατοδοτούν επίσης µια τάση σταθεροποίησης της εξέλιξης των τιµών σε επίπεδο παραγωγού. Όσον αφορά το είκτη Υπευθύνων Προµηθειών (PMI), όλοι οι επιµέρους δείκτες τιµών κινήθηκαν και πάλι ανοδικά το Φεβρουάριο (βλ. ιάγραµµα 42). Ειδικότερα, ο δείκτης τιµών εισροών στη µεταποίηση, που είχε ήδη υπερβεί το όριο µηδενικής µεταβολής 50 (τιµή µεγαλύτερη του 50 δηλώνει αύξηση των τιµών, ενώ τιµή µικρότερη του 50 δηλώνει 68 Μάρτιος 2010

70 ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΕΣ ΚΑΙ ΝΟΜΙΣΜΑΤΙΚΕΣ ΕΞΕΛΙΞΕΙΣ Tιµές και κόστος µείωση) τον Οκτώβριο, ξεπέρασε το 60 το Φεβρουάριο. Ο αντίστοιχος δείκτης για τον τοµέα των υπηρεσιών αυξήθηκε σταδιακά τους καλοκαιρινούς και φθινοπωρινούς µήνες του 2009 και, από το Νοέµβριο και µετά, σταθεροποιήθηκε σε ένα κάπως υψηλότερο επίπεδο από το όριο µηδενικής µεταβολής 50, σηµατοδοτώντας έτσι σε µεγάλο βαθµό σταθεροποίηση του κόστους των εισροών για τους φορείς παροχής υπηρεσιών. Οι δείκτες των τιµών πώλησης τόσο του µεταποιητικού τοµέα όσο και του τοµέα των υπηρεσιών συνέχισαν την ανοδική τους πορεία τους τρεις τελευταίους µήνες, αλλά το Φεβρουάριο διατηρήθηκαν σε επίπεδα χαµηλότερα του 50. Αυτό σηµατοδοτεί ότι οι επιχειρήσεις κατά µέσο όρο χαµηλώνουν τις τιµές, αν και µε βραδύτερους ρυθµούς από ό,τι στο παρελθόν. Συνδυαστικά, οι πρόσφατες εξελίξεις στις τιµές των εισροών και τις τιµές πώλησης, όπως αποτυπώνονται από τις έρευνες, υποδηλώνουν ότι τα περιθώρια κέρδους των επιχειρήσεων παραµένουν συµπιεσµένα στις αρχές του ΕΙΚΤΕΣ ΚΟΣΤΟΥΣ ΕΡΓΑΣΙΑΣ Από το εκέµβριο του 2009 και έπειτα ήταν διαθέσιµοι αρκετοί δείκτες του κόστους εργασίας για το γ τρίµηνο του Οι δείκτες αυτοί αποστέλλουν το κοινό µήνυµα ότι το κόστος εργασίας εξακολούθησε να µετριάζεται το γ τρίµηνο, επιβεβαιώνοντας την τάση που ξεκίνησε στα τέλη του. Έως ένα βαθµό, η έντονη µείωση που κατέγραψαν οι ρυθµοί αύξησης της µισθολογικής δαπάνης ανά µισθωτό αντανακλά το χαµηλότερο ρυθµό αύξησης των ωριαίων αποδοχών αλλά και τη µείωση των ωρών εργασίας. Συνεπώς, η αλληλεπίδραση αυτών των δύο στοιχείων βοηθά στην ερµηνεία των µεταβολών που παρατηρήθηκαν στους ετήσιους ρυθµούς αύξησης των συµβατικών αποδοχών, της µισθολογικής δαπάνης ανά µισθωτό και του ωριαίου κόστους εργασίας (βλ. ιάγραµµα 43 και Πίνακα 7). ιάγραµµα 43 Επιλεγµένοι δείκτες κόστους εργασίας (ετήσιες εκατοστιαίες µεταβολές, τριµηνιαία στοιχεία) Ο ετήσιος ρυθµός αύξησης των συµβατικών αποδοχών στη ζώνη του ευρώ ο µοναδικός δείκτης κόστους εργασίας που είναι προς το παρόν διαθέσιµος για το δ τρίµηνο του 2009 επιβραδύν- Πηγές: Eurostat, εθνικά στοιχεία και υπολογισµοί της. θηκε σε 2,1% το εν λόγω τρίµηνο, από 2,3% το προηγούµενο τρίµηνο. Ο ρυθµός αυτός για τη ζώνη του ευρώ συµβαδίζει πλέον εν πολλοίς µε τους ρυθµούς αύξησης που παρατηρήθηκαν κατά την περίοδο , αλλά εξακολουθεί να είναι υψηλός δεδοµένης της κατάστασης της αγοράς εργασίας. Αυτό ενδέχεται να οφείλεται στο γεγονός ότι ο συγκεκριµένος δείκτης περιλαµβάνει πολλές µισθολογικές συµφωνίες που συνήφθησαν το, όταν επικρατούσε πολύ µεγαλύτερη στενότητα στην αγορά εργασίας. Εντούτοις, η πρόσφατη µείωση επιβεβαίωσε ότι ο ρυθµός αύξησης των συµβατικών αποδοχών στη ζώνη του ευρώ συνεχίζει την καθοδική τροχιά στην οποία είχε εισέλθει στην αρχή του Μελλοντικά, ο ετήσιος ρυθµός αύξησης των συµβατικών αποδοχών ενδέχεται να υποχωρήσει περαιτέρω τα ερχόµενα τρίµηνα, καθώς οι παλαιότερες συµβάσεις αντικαθίστανται σταδιακά µε καινούργιες, στις οποίες συµφωνήθηκαν χαµηλότερες µισθολογικές αυξήσεις τόσο στον ιδιωτικό όσο και στο δηµόσιο τοµέα. Μάρτιος

71 Πίνακας 7 είκτες του κόστους εργασίας (ετήσιες εκατοστιαίες µεταβολές, εκτός εάν σηµειώνεται διαφορετικά) Συµβατικές αποδοχές Συνολικό ωριαίο κόστος εργασίας Μισθολογική δαπάνη ανά µισθωτό Υπόµνηση: Παραγωγικότητα εργασίας Κόστος εργασίας ανά µονάδα προϊόντος 2009 α τρ β τρ ,2 2,6 3,6 3,2 2,8 2,3 2,1 3,4. 4,4 3,8 4,3 3,2. 3,2. 3,0 1,9 1,6 1,4. -0,1. -1,7-3,8-3,1-2,1. 3,3. 4,8 6,0 4,9 3,6. Πηγές: Eurostat, εθνικά στοιχεία και υπολογισµοί της. Η συγκράτηση των µισθών είναι επίσης ορατή στον ετήσιο ρυθµό αύξησης της µισθολογικής δαπάνης ανά µισθωτό στη ζώνη του ευρώ, ο οποίος επιβραδύνθηκε σε 1,4% το γ τρίµηνο, από 1,6% το προηγούµενο τρίµηνο. Η ανάλυση κατά τοµέα υποδηλώνει ότι η υποχώρηση του ρυθµού αύξησης της µισθολογικής δαπάνης ανά µισθωτό το γ τρίµηνο του 2009 ήταν γενικευµένη, ενώ κάπως πιο έντονες µειώσεις παρατηρήθηκαν στους τοµείς των κατασκευών και των υπηρεσιών της αγοράς (βλ. ιάγραµµα 44). Συνεπώς, η ραγδαία επιβράδυνση του ετήσιου ρυθµού αύξησης της µισθολογικής δαπάνης ανά µισθωτό που παρατηρήθηκε κατά το προηγούµενο έτος συνεχίστηκε και το γ τρίµηνο καταγράφηκε ο χαµηλότερος ετήσιος ρυθµός από την έναρξη της ΟΝΕ. Μεταξύ του γ τριµήνου του και του γ τριµήνου του 2009, ο ρυθµός αύξησης της µισθολογικής δαπάνης ανά µισθωτό υποχώρησε κατά 2,2 εκατοστιαίες µονάδες. Την ίδια περίοδο, ο ρυθµός αύξησης των συµβατικών αποδοχών µειώθηκε σε µικρότερο βαθµό, κατά 1,1 εκατοστιαία µονάδα. Η µεγαλύτερη κάµψη της µισθολογικής δαπάνης ανά µισθωτό αντανακλά τον περιορισµό της ηµέρας εργασίας ανά µισθωτό, καθώς και την παρέκκλιση µισθών κατά την περίοδο αυτή, καθώς οι επιχειρήσεις προσάρµοσαν προς τα κάτω τις µισθολογικές αυξήσεις λόγω της οικονοµικής ύφεσης, περικόπτοντας ευέλικτες συνιστώσες του µισθού. 1 Ο ετήσιος ρυθµός αύξησης του ωριαίου κόστους εργασίας στη ζώνη του ευρώ µειώθηκε σηµαντικά το γ τρίµηνο του 2009 και διαµορφώθηκε σε 3,2%, έναντι 4,3% το β τρίµηνο. Παρά την επιβράδυνσή του, ο ρυθµός αύξησης παρέµεινε υψηλός συγκριτικά µε τα επίπεδα που είχαν παρατηρηθεί πριν από την ύφεση αλλά και µε άλλους δείκτες κόστους εργασίας. Εν µέρει, η συνεχιζόµενη έντονη άνοδος του ωριαίου κόστους εργασίας αντανακλά τους υψηλότερους ρυθµούς αύξησης που προβλέπονται στις µισθολογικές συµφωνίες που συνήφθησαν πριν από την κρίση. Ωστόσο, αντανακλά επίσης τα διάφορα µέτρα που ελήφθησαν σε πολλές οικονοµίες της ζώνης του ευρώ µε στόχο τη µείωση των ωρών εργασίας ανά µισθωτό, καθώς ο περιορισµός των ωρών εργασίας συχνά συνοδεύεται από αναλογικά µικρότερη µείωση της αµοιβής της εργασίας. Λόγω του ότι τέτοιου είδους µέτρα προσαρµογής έχουν µεγαλύτερο αντίκτυπο στο βιοµηχανικό τοµέα, ο υψηλότερος δωδεκά- µηνος ρυθµός αύξησης του ωριαίου κόστους εργασίας ήταν στον εν λόγω τοµέα το γ τρίµηνο του Το ωριαίο κόστος εργασίας αυξήθηκε κατά 5,4% στον τοµέα της βιοµηχανίας, έναντι 2,9% στον τοµέα των κατασκευών και 2,0% στον τοµέα των υπηρεσιών της αγοράς. Μετά το ιστορικά κατώτατο επίπεδο που κατέγραψε το α τρίµηνο του 2009, ο ρυθµός αύξησης της παραγωγικότητας στη ζώνη του ευρώ διατηρήθηκε αρνητικός αλλά βελτιωνόταν συνεχώς τα επόµενα τρίµηνα, αντανακλώντας την προσαρµογή της απασχόλησης στην εξέλιξη του ρυθµού αύξησης του προϊ- 1 Ως παρέκκλιση µισθών (wage drift) νοείται το µέρος του ρυθµού αύξησης της µισθολογικής δαπάνης ανά µισθωτό που δεν αιτιολογείται από το ρυθµό αύξησης των συµβατικών αποδοχών ή/και των εισφορών κοινωνικής ασφάλισης. 70 Μάρτιος 2010

72 ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΕΣ ΚΑΙ ΝΟΜΙΣΜΑΤΙΚΕΣ ΕΞΕΛΙΞΕΙΣ Tιµές και κόστος ιάγραµµα 44 Εξέλιξη του κόστους εργασίας κατά τοµέα (ετήσιες εκατοστιαίες µεταβολές, τριµηνιαία στοιχεία) Πηγές: Eurostat και υπολογισµοί της. Σηµείωση: CPE είναι η µισθολογική δαπάνη ανά µισθωτό και LCI είναι ο δείκτης κόστους εργασίας. όντος, που πραγµατοποιήθηκε µε χρονική υστέρηση. Το γ τρίµηνο του 2009 ο ετήσιος ρυθµός αύξησης της παραγωγικότητας ανά µισθωτό µειώθηκε κατά 2,1%, υποχώρησε δηλ. περαιτέρω κατά 1,0 εκατοστιαία µονάδα µετά από τη µείωση που σηµείωσε το β τρίµηνο του έτους. Αυτή η πιο µετριασµένη υποχώρηση της παραγωγικότητας, σε συνδυασµό µε την επιβράδυνση του ετήσιου ρυθµού αύξησης της µισθολογικής δαπάνης ανά µισθωτό, συνέβαλε στη συγκράτηση του ετήσιου ρυθµού αύξησης του κόστους εργασίας ανά µονάδα προϊόντος από 4,9% το β τρίµηνο του 2009 σε 3,6% το γ τρίµηνο. Όσον αφορά το µέλλον, οι αναµενόµενες περαιτέρω µειώσεις της απασχόλησης, σε συνδυασµό µε τη σταδιακή βελτίωση της οικονοµικής δραστηριότητας, είναι πιθανόν να οδηγήσουν στην επάνοδο θετικών ετήσιων ρυθµών αύξησης της παραγωγικότητας στη διάρκεια του Αυτή η αναµενό- µενη ανάκαµψη της παραγωγικότητας, σε συνδυασµό µε τη συνεχή υποχώρηση του ρυθµού αύξησης της µισθολογικής δαπάνης ανά µισθωτό, θα πρέπει συνεπώς να συντελέσουν στην περαιτέρω επιβράδυνση του ρυθµού αύξησης του κόστους εργασίας ανά µονάδα προϊόντος το ΕΞΕΛΙΞΗ ΤΩΝ ΕΠΙΧΕΙΡΗΜΑΤΙΚΩΝ ΚΕΡ ΩΝ Το γ τρίµηνο του 2009 τα επιχειρηµατικά κέρδη της ζώνης του ευρώ, σύµφωνα µε τις εκτιµήσεις που περιλαµβάνονται στους Τριµηνιαίους Εθνικούς Λογαριασµούς, παρουσίασαν µείωση κατά 6,1% σε δωδεκάµηνη βάση, καταγράφοντας βραδύτερους ρυθµούς συρρίκνωσης σε σύγκριση µε το πρώτο εξάµηνο του Η µείωση αυτή αποδίδεται στην κάµψη της οικονοµικής δραστηριότητας (σε όρους όγκου) και στην πτώση των κερδών ανά µονάδα προϊόντος (περιθώριο κέρδους ανά µονάδα προϊόντος) βλ. ιάγραµµα 45. Τα κέρδη ανά µονάδα προϊόντος υπέστησαν καθοδικές πιέσεις κυρίως λόγω της µεγάλης αύξησης του κόστους εργασίας ανά µονάδα προϊόντος εξαιτίας των σχετικά υψηλών µισθών και των πολιτικών αποθεµατοποίησης εργατικού δυναµικού (labour hoarding) που εφάρµοσαν οι επιχειρήσεις της ζώνης του ευρώ κατά την πρόσφατη ύφεση. Μάρτιος

73 ιάγραµµα 45 Ανάλυση της αύξησης των κερδών στη ζώνη του ευρώ: προϊόν και κέρδος ανά µονάδα προϊόντος (ετήσιες εκατοστιαίες µεταβολές, τριµηνιαία στοιχεία) ιάγραµµα 46 Εξέλιξη της κερδοφορίας στους κύριους κλάδους δραστηριότητας της ζώνης του ευρώ (ετήσιες εκατοστιαίες µεταβολές, τριµηνιαία στοιχεία) Πηγές: Eurostat και υπολογισµοί της. Πηγές: Eurostat και υπολογισµοί της. Όσον αφορά τις εξελίξεις στους κύριους κλάδους οικονοµικής δραστηριότητας (βιοµηχανία και υπηρεσίες της αγοράς), τα διαθέσιµα στοιχεία υποδηλώνουν ότι η συρρίκνωση των κερδών ήταν ιδιαίτερα σοβαρή στη βιοµηχανία, όπου τα κέρδη κατέγραψαν δωδεκάµηνη µείωση άνω του 26% το γ τρίµηνο του Ωστόσο, αυτό αντιπροσωπεύει µετριασµό του ρυθµού επιδείνωσης, έναντι ετήσιας υποχώρησης πλησίον του 35% το β τρίµηνο του 2009 (βλ. ιάγραµµα 46). Αυτή η εντονότερη υποχώρηση στη βιοµηχανία αντανακλά την πιο ραγδαία κάµψη της δραστηριότητας στον εν λόγω κλάδο, καθώς και τη µεγαλύτερη αύξηση του κόστους εργασίας ανά µονάδα προϊόντος. Η αύξηση των κερδών στη βιοµηχανία έχει την τάση να είναι µεγαλύτερη στις ανοδικές φάσεις του οικονοµικού κύκλου και η µείωση εντονότερη στις καθοδικές φάσεις. ωδεκάµηνη πτώση των κερδών στη βιοµηχανία παρατηρήθηκε για τελευταία φορά στα µέσα του Αντίθετα, η µείωση των κερδών σε δωδεκάµηνη βάση στον τοµέα των υπηρεσιών της αγοράς που ξεκίνησε το α τρίµηνο του 2009 και συνεχίστηκε το γ τρίµηνο ήταν η πρώτη που καταγράφηκε από την έναρξη της σειράς το Πέραν των διαθέσιµων στοιχείων των εθνικών λογαριασµών, η υποχώρηση του κόστους εργασίας ανά µονάδα προϊόντος αναµένεται να υποβοηθήσει την ανάκαµψη των περιθωρίων κέρδους από τα χαµηλά επίπεδα στα οποία διαµορφώθηκαν τα τρία πρώτα τρίµηνα του Ωστόσο, λόγω της µεταβλητότητας που τα χαρακτηρίζει και της πρωτοφανούς συρρίκνωσης που σηµείωσαν πρόσφατα, οι προοπτικές για τα κέρδη είναι ιδιαίτερα αβέβαιες. 3.5 ΟΙ ΠΡΟΟΠΤΙΚΕΣ ΓΙΑ ΤΟΝ ΠΛΗΘΩΡΙΣΜΟ Ο πληθωρισµός βάσει του Εν ΤΚ αναµένεται να κυµανθεί γύρω στο 1,0% στο εγγύς µέλλον και να παραµείνει µετριασµένος στον ορίζοντα που ενδιαφέρει τη νοµισµατική πολιτική. Συµβαδίζοντας µε τη βραδεία ανάκαµψη της εγχώριας και της εξωτερικής ζήτησης, οι συνολικές εξελί- 72 Μάρτιος 2010

74 ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΕΣ ΚΑΙ ΝΟΜΙΣΜΑΤΙΚΕΣ ΕΞΕΛΙΞΕΙΣ Tιµές και κόστος ξεις των τιµών, του κόστους και των µισθών αναµένεται ότι θα παραµείνουν υποτονικές. Σύµφωνα µε τις µακροοικονοµικές προβολές των εµπειρογνωµόνων της του Μαρτίου 2009, ο ετήσιος πληθωρισµός βάσει του Εν ΤΚ στη ζώνη του ευρώ θα κυµανθεί µεταξύ 0,8% και 1,6% το 2010 και µεταξύ 0,9% και 2,1% το Σε σύγκριση µε τις µακροοικονοµικές προβολές των εµπειρογνωµόνων του Ευρωσυστήµατος του εκεµβρίου 2009, το διάστηµα για το 2010 έχει αναθεωρηθεί οριακά προς τα κάτω, ενώ το διάστηµα για το 2011 έχει αναθεωρηθεί οριακά προς τα άνω (βλ. Πλαίσιο 8). Οι κίνδυνοι που περιβάλλουν τις προοπτικές αυτές παραµένουν σε γενικές γραµµές εξίσου ανοδικοί και καθοδικοί. Συγκεκριµένα, συνδέονται µε τις περαιτέρω εξελίξεις της οικονοµικής δραστηριότητας και την πορεία των τιµών των εµπορευµάτων. Επιπροσθέτως, οι αυξήσεις της έµµεσης φορολογίας και των διοικητικά καθοριζόµενων τιµών ενδέχεται να είναι υψηλότερες από αυτές που αναµένονται επί του παρόντος, λόγω της ανάγκης για δηµοσιονοµική προσαρµογή τα επόµενα έτη. Μάρτιος

75 4 Η Π Α Ρ Α Γ Ω Γ Η, Η Ζ Η Τ Η Σ Η Κ Α Ι Η Α Γ Ο Ρ Α Ε Ρ Γ Α Σ Ι Α Σ Η οικονοµική δραστηριότητα της ζώνης του ευρώ συνέχισε να επεκτείνεται το δ τρίµηνο του 2009, στηριζόµενη από την ανάκαµψη της παγκόσµιας οικονοµίας, τα σηµαντικά µακροοικονοµικά µέτρα τόνωσης της οικονοµίας, καθώς και τα µέτρα που υιοθετήθηκαν για την αποκατάσταση της λειτουργίας του χρηµατοπιστωτικού συστήµατος. Σύµφωνα µε την πρώτη εκτίµηση της Eurostat, το πραγµατικό ΑΕΠ της ζώνης του ευρώ αυξήθηκε σε τριµηνιαία βάση κατά 0,1% τους τρεις τελευταίους µήνες του 2009, µετά από αύξηση 0,4% το γ τρίµηνο. Οι διαθέσιµοι δείκτες υποδηλώνουν ότι η ανάκαµψη της οικονοµίας στη ζώνη του ευρώ κρίνεται ικανοποιητική, αν και ενδέχεται να είναι ανοµοιογενής. Όσον αφορά τις µελλοντικές προοπτικές, ο ρυθµός αύξησης του πραγµατικού ΑΕΠ της ζώνης του ευρώ αναµένεται να παραµείνει συγκρατηµένος κατά το τρέχον έτος, καθώς ο χαµηλός βαθµός χρησιµοποίησης του παραγωγικού δυναµικού πιθανότατα θα περιορίσει τις επενδύσεις και οι υποτονικές προοπτικές για την αγορά εργασίας της ζώνης του ευρώ αναµένεται να µειώσουν το ρυθµό αύξησης της κατανάλωσης. Επίσης, συνεχίζεται η διαδικασία προσαρµογής των ισολογισµών σε διάφορους τοµείς, εντός και εκτός της ζώνης του ευρώ. Η εκτίµηση αυτή αντανακλάται επίσης στις προβολές των εµπειρογνωµόνων της του Μαρτίου 2010, σύµφωνα µε τις οποίες ο ετήσιος ρυθµός αύξησης του πραγµατικού ΑΕΠ θα κυµανθεί µεταξύ 0,4% και 1,2% το 2010 και µεταξύ 0,5% και 2,5% το Σε σύγκριση µε τις προβολές των εµπειρογνωµόνων του Ευρωσυστήµατος του εκεµβρίου 2009, το διάστηµα για το ρυθµό αύξησης του πραγ- µατικού ΑΕΠ το 2010 είναι ελαφρώς στενότερο, ενώ το διάστηµα για το 2011 αναθεωρήθηκε ελαφρά προς τα άνω, αντανακλώντας τη σηµαντική αύξηση της οικονοµικής δραστηριότητας παγκοσµίως. Οι κίνδυνοι για τις προοπτικές της οικονοµίας εξακολουθούν να θεωρούνται εξίσου ανοδικοί και καθοδικοί σε γενικές γραµµές, σε ένα περιβάλλον που εξακολουθεί να χαρακτηρίζεται από αβεβαιότητα. 4.1 ΟΙ ΣΥΝΙΣΤΩΣΕΣ ΤΟΥ ΠΡΑΓΜΑΤΙΚΟΥ ΑΕΠ ΚΑΙ ΤΗΣ ΖΗΤΗΣΗΣ Η οικονοµική δραστηριότητα της ζώνης του ευρώ συνέχισε να αυξάνεται το δ τρίµηνο του 2009, αν και µε βραδύτερο ρυθµό από ό,τι το διάστηµα Ιουλίου-Σεπτεµβρίου Σύµφωνα µε την πρώτη εκτίµηση της Eurostat, το πραγ- µατικό ΑΕΠ της ζώνης του ευρώ αυξήθηκε κατά 0,1%, σε τριµηνιαία βάση το τελευταίο τρίµηνο του έτους, έναντι 0,4% το προηγούµενο τρίµηνο. Μετά από πέντε διαδοχικά τρίµηνα συρρίκνωσης του ΑΕΠ στη ζώνη του ευρώ, τα δύο τελευταία τρίµηνα του 2009 παρατηρήθηκε ανάπτυξη της οικονοµίας (βλ. ιάγραµµα 47). Ο ρυθµός αύξησης του πραγµατικού ΑΕΠ το δ τρίµηνο του 2009 προήλθε αποκλειστικά από τη θετική συµβολή των καθαρών εξαγωγών (0,3 της εκατοστιαίας µονάδας), ενώ η συµβολή της εγχώριας ζήτησης εκτός των αποθεµάτων ήταν και πάλι αρνητική. Η αρνητική αυτή συµβολή, κατά 0,2 της εκατοστιαίας µονάδας, αντανακλά τη διατήρηση της ιδιωτικής κατανάλωσης στα ίδια επίπεδα και την πτώση των επενδύσεων και ιάγραµµα 47 Αύξηση του πραγµατικού ΑΕΠ και συµβολές (τριµηνιαίος ρυθµός αύξησης και τριµηνιαία συµβολή σε εκατοστιαίες µονάδες, στοιχεία εποχικώς διορθωµένα) Πηγές: Eurostat και υπολογισµοί της. 74 Μάρτιος 2010

76 ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΕΣ ΚΑΙ ΝΟΜΙΣΜΑΤΙΚΕΣ ΕΞΕΛΙΞΕΙΣ Η παραγωγή, η ζήτηση και η αγορά εργασίας της δηµόσιας κατανάλωσης. Οι µεταβολές των αποθεµάτων δεν είχαν καµία συµβολή στην αύξηση του ΑΕΠ το τελευταίο τρίµηνο του 2009, ενώ το προηγούµενο τρίµηνο είχαν συµβάλει κατά 0,5 της εκατοστιαίας µονάδας. Ο περιορισµός του τριµηνιαίου ρυθµού αύξησης του πραγµατικού ΑΕΠ τους τρεις τελευταίους µήνες του 2009 επιβεβαιώνει την προσδοκία ότι η οικονοµική ανάκαµψη στη ζώνη του ευρώ ενδέχεται να ακολουθήσει ανοµοιογενή πορεία. Τα στοιχεία των ερευνών υποδηλώνουν ότι ο τριµηνιαίος ρυθµός αύξησης του πραγµατικού ΑΕΠ θα παραµείνει µάλλον θετικός το διάστηµα Ιανουαρίου-Μαρτίου Παρά το γεγονός ότι ο τριµηνιαίος ρυθµός αύξησης έγινε και πάλι θετικός, ο ετήσιος ρυθµός ανόδου του πραγµατικού ΑΕΠ της ζώνης του ευρώ επιβραδύνθηκε, για πρώτη φορά στην ιστορία της ζώνης του ευρώ, κατά 4,1% στη διάρκεια του 2009, ενώ το προηγούµενο έτος είχε επιταχυνθεί κατά 0,6%. Η απότοµη συρρίκνωση του ΑΕΠ το 2009 αντανακλούσε ειδικότερα τη σηµαντική αρνητική µεταφερόµενη επίδραση από το, όταν η οικονοµική ύφεση είχε ήδη ξεκινήσει. Το Πλαίσιο 6 ασχολείται µε την έννοια της µεταφερόµενης επίδρασης και παρουσιάζει τον αντίκτυπό της στον ετήσιο ρυθµό ανάπτυξης κατά το τρέχον έτος. Πλαίσιο 6 ΜΕΤΑΦΕΡΟΜΕΝΗ ΕΠΙ ΡΑΣΗ ΣΤΗ ΜΕΣΗ ΕΤΗΣΙΑ ΑΥΞΗΣΗ ΤΟΥ ΠΡΑΓΜΑΤΙΚΟΥ ΑΕΠ Το παρόν πλαίσιο ασχολείται µε την έννοια της µεταφερόµενης επίδρασης (carry-over effect) και τονίζει τη σηµασία της για την κατανόηση της ανάπτυξης το 2009 και των προοπτικών για το Η µέση ετήσια αύξηση του πραγµατικού ΑΕΠ ένα δεδοµένο έτος καθορίζεται τόσο από την ανάπτυξη αυτού του έτους όσο και από την ανάπτυξη του προηγούµενου έτους την επονοµαζόµενη µεταφερόµενη επίδραση. Η µεταφερόµενη επίδραση δείχνει πόσο θα αυξανόταν το ΑΕΠ ένα συγκεκριµένο έτος αν όλοι οι τριµηνιαίοι ρυθµοί ανάπτυξης του εν λόγω έτους ήταν µηδενικοί (κάτι που ισoδυναµεί µε την παραδοχή ότι τα τριµηνιαία επίπεδα του ΑΕΠ εκείνο το έτος θα παρέµεναν στο επίπεδο του δ τριµήνου του προηγούµενου έτους). Συνεπώς, η ανάπτυξη το εν λόγω έτος δεν θα ήταν παρά η διαφορά µεταξύ του µέσου ετήσιου ρυθµού ανάπτυξης και της µεταφερόµενης επίδρασης. Το ιάγραµµα Α απεικονίζει την εξέλιξη του τριµηνιαίου επιπέδου του πραγµατικού ΑΕΠ της ζώνης του ευρώ το 2003 και το 2004 ως ιστορικό παράδειγµα για την εφαρµογή της έννοιας. Οι γραµµές Α και Γ αντιπροσωπεύουν το µέσο επίπεδο του ΑΕΠ το 2003 και το 2004 αντίστοιχα, ενώ η γραµµή Β αντιστοιχεί στο µέσο επίπεδο στο οποίο θα διαµορφωνόταν το ΑΕΠ το 2004 αν όλοι οι τριµηνιαίοι ρυθµοί ανάπτυξης του έτους ήταν µηδενικοί (δηλ. αν τα τριµηνιαία επίπεδα ήταν ίσα µε το επίπεδο του δ τριµήνου του 2003). Η ποσοστιαία διαφορά µεταξύ Α και Γ αντιστοιχεί στο µέσο ετήσιο ρυθµό αύξησης το 2004 (1,9%), η ποσοστιαία διαφορά µεταξύ Α και Β στη µεταφερόµενη επίδραση (0,7%) και η ποσοστιαία διαφορά µεταξύ Β και Γ στην ανάπτυξη το 2004 (1,2%). Αυτοί οι ρυθµοί ανάπτυξης αντιστοιχούν επίσης στους ιστορικούς µέσους όρους, όπως υπολογίζονται για την περίοδο Η µέση θετική µεταφερόµενη επίδραση συνδέεται µε το γεγονός ότι το ΑΕΠ εµφανίζει κυρίως θετική τάση. Η µεταφερόµενη επίδραση είναι υπεύθυνη, κατά µέσο όρο, για περισσότερο από το 1/3 της ετήσιας αύξησης του ΑΕΠ. 1 Βλ. Πλαίσιο 6 του τεύχους εκεµβρίου 2001 και Πλαίσιο 8 του τεύχους Μαρτίου 2005 του Μηνιαίου ελτίου. Μάρτιος

77 ιάγραµµα Α Επίπεδο του πραγµατικού ΑΕΠ της ζώνης του ευρώ το 2003 και το 2004 (δισεκ. ευρώ σε τιµές του 2000, τριµηνιαία στοιχεία) ιάγραµµα Β Ετήσια αύξηση του ΑΕΠ της ζώνης του ευρώ, µεταφερόµενη επίδραση και ανάπτυξη εντός του έτους (ετήσιες εκατοστιαίες µεταβολές, ετήσια στοιχεία) Πηγές: Eurostat και υπολογισµοί της. Σηµείωση: Τα στοιχεία είναι εποχικώς διορθωµένα και εν µέρει διορθωµένα ως προς τον αριθµό των εργάσιµων ηµερών. Πηγές: Eurostat και υπολογισµοί της. Σηµείωση: Τα στοιχεία είναι εποχικώς διορθωµένα και εν µέρει διορθωµένα ως προς τον αριθµό των εργάσιµων ηµερών. Το ιάγραµµα Β παρουσιάζει τη µέση ετήσια αύξηση του ΑΕΠ την περίοδο , αναλύοντάς την σε µεταφερόµενη επίδραση και σε ανάπτυξη εντός του αυτού έτους. Επίσης, απεικονίζει τη µεταφερόµενη επίδραση για το Το η ανάπτυξη εντός του έτους ήταν αρνητική (-0,1%). Μάλιστα, η µέση θετική αύξηση (0,5%) προήλθε εξ ολοκλήρου από µεταφερόµενη επίδραση της ανάπτυξης του 2007 (0,7%). Μια ακόµη παρατήρηση είναι η άνευ προηγουµένου ύφεση του 2009, όταν το ΑΕΠ µειώθηκε κατά 4,0%. Στην περίπτωση αυτή, αρνητικό πρόσηµο είχε τόσο η µεταφερόµενη επίδραση (-1,7%) όσο και η ανάπτυξη εντός του έτους (-2,3%). Μάλιστα, η επιβράδυνση είχε ήδη ξεκινήσει το και συνεχίστηκε το 2009 και ιδίως το πρώτο εξάµηνο του έτους. Η µεταφερόµενη επίδραση της ανάπτυξης του 2009 στην ανάπτυξη του 2010 εκτιµάται σε 0,3%. 2 Αν και το ποσοστό αυτό είναι χαµηλότερο από τον ιστορικό µέσο όρο της µεταφερόµενης επίδρασης, δεν παύει να είναι θετικό, γεγονός που υποδηλώνει ότι το ΑΕΠ άρχισε να επιταχύνεται και πάλι στη διάρκεια του Σύµφωνα µε τις διαθέσιµες προβλέψεις και εκτιµήσεις διεθνών οργανισµών και ιδιωτικών φορέων, η µέση ετήσια αύξηση του ΑΕΠ ανήλθε σε 0,7%-1,3% το 2010 (βλ. Πλαίσιο 8 για τις µακροοικονοµικές προβολές των εµπειρογνωµόνων της ). Αυτό υποδηλώνει ότι η προσδοκώµενη ανάπτυξη εντός του έτους κυµαίνεται µεταξύ 0,4% και 1,0%. Αν και το εν λόγω διάστηµα είναι χαµηλότερο από το µέσο όρο (1,2%) της τελευταίας τριακονταετίας, δείχνει ότι αναµένεται συνέχιση της ανοδικής πορείας του ΑΕΠ που ξεκίνησε το Η εκτίµηση αυτή µπορεί να µεταβληθεί, καθώς οι εθνικοί λογαριασµοί που θα δηµοσιευθούν προσεχώς ενδέχεται να περιέχουν αναθεωρήσεις. 76 Μάρτιος 2010

78 ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΕΣ ΚΑΙ ΝΟΜΙΣΜΑΤΙΚΕΣ ΕΞΕΛΙΞΕΙΣ Η παραγωγή, η ζήτηση και η αγορά εργασίας Το ίδιο ισχύει και για τις µακροοικονοµικές προβολές των εµπειρογνωµόνων της, σύµφωνα µε τις οποίες η αύξηση του πραγµατικού ΑΕΠ θα κυµανθεί µεταξύ 0,4% και 1,2% το Αξίζει να αναφερθεί ότι η προκαταρκτική εκτίµηση για την αύξηση του πραγµατικού ΑΕΠ το δ τρίµηνο του 2009 ήταν 0,1%, δηλ. χαµηλότερη από πολλές προβλέψεις. Αυτό ενδεχοµένως οδηγεί σε προς τα κάτω αναθεώρηση ορισµένων προβλέψεων για την ετήσια αύξηση του πραγµατικού ΑΕΠ το Για παράδειγµα, η έρευνα του Βαρόµετρου της Ζώνης του Ευρώ (Eurozone Barometer) στα µέσα Φεβρουαρίου, δηλ. πριν από τη δηµοσίευση της προκαταρκτικής εκτίµησης για το δ τρίµηνο, αναφερόταν σε τριµηνιαία αύξηση του πραγµατικού ΑΕΠ κατά 0,4% το δ τρίµηνο του 2009 και συνεπώς µεταφερόµενη επίδραση 0,5%. Ως εκ τούτου, το µάλλον υποτονικό αποτέλεσµα του δ τριµήνου (0,1%) υποδηλώνει µηχανική καθοδική επίδραση κατά περίπου 0,2 της εκατοστιαίας µονάδας στη µέση ετήσια αύξηση του πραγµατικού ΑΕΠ το Ι ΙΩΤΙΚΗ ΚΑΤΑΝΑΛΩΣΗ Η ιδιωτική κατανάλωση, αφού επιβραδύνθηκε κατά 0,2% σε τριµηνιαία βάση το γ τρίµηνο, παρέ- µεινε αµετάβλητη το δ τρίµηνο του Τα στοιχεία αυτά επιβεβαιώνουν ότι η ιδιωτική κατανάλωση ήταν υποτονική, µετά τη σηµαντική συρρίκνωση που παρατηρήθηκε προς το τέλος του και τις αρχές του Οι πρόσφατοι δείκτες φανερώνουν ότι οι καταναλωτικές δαπάνες παρέ- µειναν συγκρατηµένες στην αρχή του Ο περιορισµός των καταναλωτικών δαπανών τα τελευταία τρίµηνα αποδίδεται σε διάφορους παράγοντες. Βασικός παράγοντας της απουσίας δυναµισµού στην εξέλιξη της κατανάλωσης είναι η µείωση του πραγµατικού διαθέσιµου εισοδήµατος των νοικοκυριών. Αρκετές εξελίξεις επηρέασαν την αύξηση του διαθέσιµου εισοδήµατος των νοικοκυριών το προηγούµενο έτος. Αφενός, το διαθέσιµο εισόδηµα στηρίχθηκε από την άνοδο των ονοµαστικών αποδοχών, η οποία, µολονότι επιβραδύνθηκε το 2009, παρέµεινε σε σχετικώς υψηλά επίπεδα (βλ. Ενότητα 3.3). Επιπλέον, τα πολύ χαµηλά επίπεδα πληθωρισµού βάσει του Εν ΤΚ το 2009 συνέβαλαν στη διατήρηση της αύξησης του εισοδήµατος σε πραγµατικούς όρους. Αφετέρου, το πραγµατικό διαθέσιµο εισόδηµα επηρεάστηκε αρνητικά από την πτώση της απασχόλησης, η οποία προκάλεσε µείωση του εισοδήµατος από την εργασία και, κατά συνέπεια, της κατανάλωσης. Πέραν της εξασθένησης του διαθέσιµου εισοδήµατος των νοικοκυριών, η καταναλωτική δαπάνη επηρεάστηκε δυσµενώς από την αβεβαιότητα που χαρακτηρίζει τις προοπτικές απασχόλησης, την πτώση των τιµών των κατοικιών και τις συσσωρευµένες απώλειες χρηµατοοικονοµικού πλούτου. Επιπλέον, οι όροι της καταναλωτικής πίστης επιδεινώθηκαν σηµαντικά µετά την οικονοµική ύφεση, παρόλο που η καθαρή αυστηροποίηση των πιστοδοτικών κριτηρίων στον τοµέα της καταναλωτικής πίστης µειώθηκε στη διάρκεια του 2009 (βλ. το πλαίσιο The results of the January 2010 Bank Lending Survey for the euro area στο τεύχος Φεβρουαρίου 2009 του Μηνιαίου ελτίου). Εξαιτίας αυτών των παραγόντων, ο ρυθµός αύξησης του ποσοστού αποταµίευσης των νοικοκυριών επιταχύνθηκε απότοµα στη διάρκεια του προηγούµενου έτους. Σύµφωνα µε τους ενοποιηµένους λογαριασµούς της ζώνης του ευρώ, το ποσοστό αποταµίευσης των νοικοκυριών αυξήθηκε σε 15,5% το γ τρίµηνο του 2009, δηλ. 1,7 εκατοστιαία µονάδα πάνω από το επίπεδό του ένα έτος νωρίτερα. Η διαχρονική εξέλιξη της κατανάλωσης επηρεάστηκε επίσης από την κρατική επιδότηση των καταναλωτών που απέσυραν τα παλαιά τους αυτοκίνητα και αγόρασαν καινούργια. Η επίδραση της επιδότησης, που ενίσχυσε σηµαντικά την κατανάλωση τα πρώτα τρίµηνα του 2009, ελαττώθηκε σηµαντικά προς το τέλος του έτους και στις αρχές του 2010, καθώς αποσύρονται σταδιακά τα δηµο- Μάρτιος

79 σιονοµικά κίνητρα σε αρκετές χώρες της ζώνης του ευρώ. Το γεγονός αυτό αντικατοπτρίζεται στην επιβράδυνση του ρυθµού αύξησης των νέων επιβατικών αυτοκινήτων που τέθηκαν σε κυκλοφορία, από 12,2% σε τριµηνιαία βάση το β τρί- µηνο του 2009 σε 2,8% και 1,2% αντίστοιχα τα δύο τελευταία τρίµηνα του έτους. Η εξέλιξη αυτή ευθύνεται σε µεγάλο βαθµό για τη διαµόρφωση του ρυθµού αύξησης των λιανικών πωλήσεων, συµπεριλαµβανοµένων των νέων επιβατικών αυτοκινήτων που τίθενται σε κυκλοφορία. Το δ τρίµηνο του 2009 ο τριµηνιαίος ρυθµός αύξησης των λιανικών πωλήσεων, συµπεριλαµβανοµένων των νέων επιβατικών αυτοκινήτων που τέθηκαν σε κυκλοφορία, παρέµεινε σταθερός, έναντι 0,2% το προηγούµενο τρίµηνο. Αντίθετα, οι λιανικές πωλήσεις πλην των νέων επιβατικών αυτοκινήτων που τέθηκαν σε κυκλοφορία µειώθηκαν, µε τον ίδιο περίπου ρυθµό, τόσο το γ όσο και το δ τρίµηνο του Η περαιτέρω υποχώρηση της επίδρασης των δηµοσιονοµικών κινήτρων για την αγορά αυτοκινήτων υποδηλώνει ότι θα ασκηθούν καθοδικές πιέσεις στην καταναλωτική δαπάνη τα προσεχή τρίµηνα. Αυτή η προοπτική επιβεβαιώνεται επί του παρόντος από τα µέχρι ιάγραµµα 48 Λιανικές πωλήσεις και εµπιστοσύνη των επιχειρήσεων του λιανικού εµπορίου και του τοµέα των νοικοκυριών (µηνιαία στοιχεία) Πηγές: Eurostat και Έρευνες της Ευρωπαϊκής Επιτροπής για τις Επιχειρήσεις και τους Καταναλωτές. 1) Ετήσιες εκατοστιαίες µεταβολές, κινητός µέσος όρος τριών µηνών, στοιχεία διορθωµένα ως προς τον αριθµό των εργάσιµων ηµερών. Εξαιρούνται τα καύσιµα. 2) ιαφορές ποσοστών θετικών και αρνητικών απαντήσεων, στοιχεία διορθωµένα τόσο εποχικά όσο και ως προς το µέσο όρο. στιγµής διαθέσιµα στοιχεία, καίτοι λιγοστά, για την εξέλιξη της κατανάλωσης στις αρχές του Τον Ιανουάριο του 2010 ο αριθµός των νέων επιβατικών αυτοκινήτων που τέθηκαν σε κυκλοφορία υποχώρησε κατά 8,5% σε σύγκριση µε τον προηγούµενο µήνα, ενώ οι λιανικές πωλήσεις µειώθηκαν κατά 0,3% (βλ. ιάγραµµα 48). Η εµπιστοσύνη των καταναλωτών, υποστηριζόµενη από τις βελτιωµένες εκτιµήσεις για τη γενικότερη οικονοµική κατάσταση και τις προοπτικές απασχόλησης, παρουσίασε ανοδική τάση από την αρχή του 2009 µέχρι το εκέµβριο του ίδιου έτους. Ωστόσο, σε σύγκριση µε παλαιότερες περιόδους ανάκαµψης, οι προοπτικές για την απασχόληση στην έρευνα εµπιστοσύνης των καταναλωτών παρουσίασαν µικρότερη άνοδο. Επίσης, παρά το γεγονός ότι η εµπιστοσύνη αυξήθηκε, στο τέλος του 2009 παρέµενε σε επίπεδα χαµηλότερα από το µακροχρόνιο µέσο όρο της από το Όσον αφορά τις πιο πρόσφατες εξελίξεις, η εµπιστοσύνη των καταναλωτών υποχώρησε το Φεβρουάριο του 2010 για πρώτη φορά σε δέκα µήνες. Η υποχώρηση από το σταθερό επίπεδο εµπιστοσύνης που είχε παρατηρηθεί τον προηγούµενο µήνα συνιστά περαιτέρω ένδειξη ότι διακόπηκε η ανοδική τάση της εµπιστοσύνης των καταναλωτών, η οποία είχε ξεκινήσει στις αρχές του Η εξέλιξη αυτή υποδηλώνει ότι οι καταναλωτές της ζώνης του ευρώ είναι αβέβαιοι επί του παρόντος για την ένταση και τη διατηρησιµότητα της ανάκαµψης της οικονοµίας. Συνολικά, παρόλο που η εµπιστοσύνη των καταναλωτών αποδείχθηκε σχετικά ανεπαρκής δείκτης των τριµηνιαίων µεταβολών της κατανάλωσης στη ζώνη του ευρώ, αποτέλεσε αρκετά αξιόπιστο δείκτη της τάσης της κατανάλωσης. Στο Πλαίσιο 7 εξηγείται ο τρόπος κατάρτισης του δείκτη εµπιστοσύνης των καταναλωτών της Ευρωπαϊκής Επιτροπής και αξιολογείται η χρησιµότητα της καταγραφής της εξέλιξης της ιδιωτικής κατανάλωσης. Όσον αφορά τις µελλοντικές προοπτικές, ο ρυθµός αύξησης της ιδιωτικής κατανάλωσης αναµένεται να παραµείνει υποτονικός σε όλη τη διάρκεια του Το πραγµατικό διαθέσιµο εισόδηµα 78 Μάρτιος 2010

80 ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΕΣ ΚΑΙ ΝΟΜΙΣΜΑΤΙΚΕΣ ΕΞΕΛΙΞΕΙΣ Η παραγωγή, η ζήτηση και η αγορά εργασίας των νοικοκυριών αναµένεται ότι θα περιοριστεί από τη µείωση του πραγµατικού εισοδήµατος από εργασία, εξέλιξη που οφείλεται στη συρρίκνωση της απασχόλησης, παρόλο που ο χαµηλός πληθωρισµός και οι µεταβιβάσεις του ηµοσίου αναµένεται να στηρίξουν το πραγµατικό εισόδηµα. Παράλληλα, φαίνεται µάλλον απίθανο να σηµειωθούν περαιτέρω αυξήσεις του ποσοστού αποτα- µίευσης. Πλαίσιο 7 ΚΑΤΑΡΤΙΣΗ, ΧΡΗΣΙΜΟΤΗΤΑ ΚΑΙ ΠΡΟΣΦΑΤΕΣ ΕΞΕΛΙΞΕΙΣ ΤΟΥ ΕΙΚΤΗ ΕΜΠΙΣΤΟΣΥΝΗΣ ΚΑΤΑΝΑΛΩΤΩΝ ΣΤΗ ΖΩΝΗ ΤΟΥ ΕΥΡΩ Στο παρόν πλαίσιο εξηγείται ο τρόπος κατάρτισης του δείκτη εµπιστοσύνης καταναλωτών της Ευρωπαϊκής Επιτροπής (Γενική ιεύθυνση Οικονοµικών και ηµοσιονοµικών Υποθέσεων) για τη ζώνη του ευρώ και αξιολογείται η χρησιµότητά του για τον υπολογισµό της εξέλιξης της δαπάνης των νοικοκυριών, όπως µετρείται µε βάση την ιδιωτική κατανάλωση. Γίνεται επίσης σύγκριση µεταξύ της τρέχουσας ανάκαµψης της ιδιωτικής κατανάλωσης και της ανάκαµψης που παρατηρήθηκε το Η κατάρτιση του δείκτη εµπιστοσύνης καταναλωτών Συσχέτιση µεταξύ του δωδεκάµηνου ρυθµού αύξησης της ιδιωτικής κατανάλωσης και της εµπιστοσύνης των καταναλωτών (α' τρ δ' τρ. 2009) σε δωδεκάµηνη βάση σε τριµηνιαία βάση Εµπιστοσύνη των καταναλωτών 0,72 0,47 Οικονοµική κατάσταση των νοικοκυριών 0,81 0,53 Γενικότερη οικονοµική κατάσταση 0,74 0,53 Ανεργία (αντίστροφο) 0,59 0,37 Αποταµίευση 0,53 0,31 Σηµαντικές αγορές 0,87 0,53 Πηγές: Eurostat, Γενική ιεύθυνση Οικονοµικών και ηµοσιονοµικών Υποθέσεων της Ευρωπαϊκής Επιτροπής και υπολογισµοί της. Σηµείωση: Παρόλο που τα ερωτήµατα της έρευνας αφορούν µελλοντικές εξελίξεις, ο πίνακας παρουσιάζει τις σύγχρονες συσχετίσεις, καθώς τείνουν να είναι µεγαλύτερες από τις συσχετίσεις όπου η εµπιστοσύνη των καταναλωτών εµφανίζει χρονική υστέρηση. Η έρευνα της Ευρωπαϊκής Επιτροπής για τους καταναλωτές καταγράφει σε µηνιαία βάση τις απαντήσεις των νοικοκυριών σε ερωτήσεις σχετικά µε τα οικονοµικά τους, την αγορά εργασίας και τη γενικότερη οικονοµική κατάσταση, άλλες από τις οποίες αφορούν παρελθούσες και άλλες µελλοντικές εξελίξεις. Στις περισσότερες ερωτήσεις παρέχεται στους συµµετέχοντες η δυνατότητα επιλογής µεταξύ έξι ποιοτικών απαντήσεων. 1 Το αποτέλεσµα για κάθε ερώτηση συνοψίζεται ως η διαφορά ποσοστών θετικών και αρνητικών απαντήσεων, η οποία προκύπτει από την αναλογία των συµµετεχόντων που επέλεξαν κάθε κατηγορία απαντήσεων (δεν συνυπολογίζονται οι απαντήσεις δεν υπήρξε καµία µεταβολή και δεν γνωρίζω ). Ο δείκτης εµπιστοσύνης καταναλωτών υπολογίζεται ως ο αριθµητικός µέσος των αποτελεσµάτων των τεσσάρων ερωτήσεων που αφορούν µελλοντικές εξελίξεις. Εξ αυτών, οι δύο σχετίζονται µε τις προσδο- 1 Η διάρθρωση των κατηγοριών απαντήσεων είναι συνήθως η εξής: α) βελτιώθηκε αισθητά, β) βελτιώθηκε ελαφρά, γ) δεν υπήρξε καµία µεταβολή, δ) επιδεινώθηκε ελαφρά, ε) επιδεινώθηκε αισθητά ή στ) δεν γνωρίζω. Μάρτιος

81 ιάγραµµα Α Ιδιωτική κατανάλωση, εµπιστοσύνη των καταναλωτών και σηµαντικές αγορές (διαφορά ποσοστών θετικών και αρνητικών απαντήσεων, δωδεκάµηνη ποσοστιαία αύξηση, τριµηνιαία στοιχεία) Πηγές: Eurostat, Γενική ιεύθυνση Οικονοµικών και ηµοσιονοµικών Υποθέσεων και υπολογισµοί της. Σηµείωση: Τα στοιχεία της έρευνας για το α τρίµηνο του 2010 αποτελούν εκτιµήσεις µε βάση τα αποτελέσµατα για τον Ιανουάριο και το Φεβρουάριο του κίες για την προσωπική κατάσταση των συµµετεχόντων, ενώ οι άλλες δύο αφορούν τις συνολικές εξελίξεις στη συγκεκριµένη χώρα. 2 Η χρησιµότητα του δείκτη εµπιστοσύνης καταναλωτών για την εκτίµηση της αύξησης της κατανάλωσης στη ζώνη του ευρώ Βασικό πλεονέκτηµα του δείκτη εµπιστοσύνης καταναλωτών είναι η εγκαιρότητά του. Τα αποτελέσµατα είναι συνήθως διαθέσιµα σε µηνιαία βάση στο τέλος της περιόδου αναφοράς. Ακόµη και για τους µέσους όρους τριµήνου, αυτό σηµαίνει ότι προηγούνται κατά οκτώ έως εννέα εβδο- µάδες της ηµεροµηνίας δηµοσίευσης των τριµηνιαίων στοιχείων για την ιδιωτική κατανάλωση. Πρόσφατα η Γενική ιεύθυνση Οικονοµικών και ηµοσιονοµικών Υποθέσεων άρχισε να δηµοσιεύει µια προκαταρκτική εκτίµηση του εν λόγω δείκτη για τη ζώνη του ευρώ, µε αποτέλεσµα τα προκαταρκτικά στοιχεία να είναι διαθέσιµα περίπου δέκα ηµέρες νωρίτερα. Συνολικά, ο δείκτης εµπιστοσύνης καταναλωτών παρέχει αρκετά αξιόπιστη εικόνα της τάσης της κατανάλωσης, καθώς παρουσιάζει υψηλή συσχέτιση µε το δωδεκάµηνο ρυθµό αύξησης της κατανάλωσης (0,72, βλ. πίνακα), παρόλο που η συσχέτισή του µε τις πιο ευµετάβλητες τριµηνιαίες εξελίξεις της κατανάλωσης της ζώνης του ευρώ είναι πολύ µικρότερη (0,47). Η εκτίµηση της µελλοντικής οικονοµικής κατάστασης των νοικοκυριών εµφανίζει την υψηλότερη συσχέτιση µε το δωδεκάµηνο ρυθµό αύξησης της κατανάλωσης, ενώ το ερώτηµα σχετικά 2 Οι ερωτήσεις είναι οι εξής: α) Πώς προβλέπετε ότι θα µεταβληθεί στη διάρκεια των 12 επόµενων µηνών η οικονοµική κατάσταση του νοικοκυριού σας; β) Πώς προβλέπετε ότι θα εξελιχθεί στη διάρκεια των επόµενων 12 µηνών η γενικότερη οικονοµική κατάσταση της χώρας; γ) Πώς προβλέπετε ότι θα µεταβληθεί στη διάρκεια των επόµενων 12 µηνών ο αριθµός των ανέργων στη χώρα; δ) Πόσο πιθανόν είναι να αποταµιεύσετε στη διάρκεια των επόµενων 12 µηνών; 80 Μάρτιος 2010

82 ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΕΣ ΚΑΙ ΝΟΜΙΣΜΑΤΙΚΕΣ ΕΞΕΛΙΞΕΙΣ Η παραγωγή, η ζήτηση και η αγορά εργασίας µε την αποταµίευση παρουσιάζει τη µικρότερη συσχέτιση. Αξίζει να σηµειωθεί ότι µια άλλη ερώτηση της έρευνας, η οποία δεν περιλαµβάνεται στο δείκτη εµπιστοσύνης καταναλωτών και αφορά τον προγραµµατισµό σηµαντικών αγορών, εµφανίζει υψηλότερη συσχέτιση από ό,τι η εµπιστοσύνη των καταναλωτών και οποιαδήποτε από τις συνιστώσες της. 3 Ο υψηλός βαθµός συµµεταβολής του ετήσιου ρυθµού αύξησης της κατανάλωσης, της εµπιστοσύνης των καταναλωτών και των σηµαντικών αγορών φαίνεται επίσης στο ιάγραµµα Α. ιάγραµµα Β Ιδιωτική κατανάλωση, εµπιστοσύνη των καταναλωτών και οι συνιστώσες της (διαφορά ποσοστών θετικών και αρνητικών απαντήσεων, δωδεκάµηνη ποσοστιαία αύξηση) Πρόσφατες εξελίξεις και σύγκριση µε την ανάκαµψη του 1993 Παρόλο που στην αρχή του 2010 η εµπιστοσύνη των καταναλωτών παρέµενε σε επίπεδο χαµηλότερο από το µακροχρόνιο µέσο όρο της, το ιάγραµµα A αποκαλύπτει ότι η εµπιστοσύνη σηµειώνει άνοδο από την αρχή του 2009, µετά από µια παρατεταµένη περίοδο υποχώρησης, η οποία ξεκίνησε το πρώτο εξάµηνο του Ωστόσο, ο ρυθµός αύξησης της κατανάλωσης δεν επιταχύνθηκε εξίσου και η απόκλιση µεταξύ κατανάλωσης και εµπιστοσύνης ήταν ασυνήθιστα µεγάλη το γ τρίµηνο του Εν προκειµένω, υπενθυµίζεται ότι οι πρόσφατες εξελίξεις της κατανάλωσης δια- µορφώθηκαν σε µεγάλο βαθµό από τα δηµοσιονοµικά κίνητρα για την τόνωση των πωλήσεων αυτοκινήτων σε ορισµένες χώρες. Ενώ τα µέτρα αυτά είχαν ανοδική επίδραση στην κατανάλωση γύρω στα µέσα του 2009, η σταδιακή άρση τους πιθανώς άσκησε καθοδική επίδραση προς το τέλος του 2009 και στην αρχή του Τα εν λόγω προσωρινά µέτρα ενδέχεται να αντικατοπτρίζονται εν µέρει µόνο στο δείκτη εµπιστοσύνης. Επίσης, η πρωτοφανής ταχύτητα και βάθος της πρόσφατης ύφεσης πιθανώς να επηρέασαν τη σχέση µεταξύ του δείκτη εµπιστοσύνης καταναλωτών (µε βάση τις διαφορές ποσοστών θετικών και αρνητικών απαντήσεων) και του ετήσιου ρυθ- µού αύξησης της κατανάλωσης, και αναµφι- Πηγές: Eurostat, Γενική ιεύθυνση Οικονοµικών και ηµοσιονοµικών Υποθέσεων και υπολογισµοί της. Σηµειώσεις: Νέα µηδενική βάση της εµπιστοσύνης των καταναλωτών τα τρίµηνα κατά τα οποία η ετήσια αύξηση της κατανάλωσης έφθασε στο κατώτατο επίπεδο: β τρ και α τρ Οι υποσυνιστώσες της εµπιστοσύνης απεικονίζονται ως συµβολές στη συνολική εµπιστοσύνη. Τα στοιχεία της έρευνας για το α τρ. του 2010 αποτελούν εκτιµήσεις µε βάση τα αποτελέσµατα για τον Ιανουάριο και το Φεβρουάριο του Πιστεύετε ότι, σε σύγκριση µε τους προηγούµενους 12 µήνες, οι δαπάνες σας για σηµαντικές αγορές (επίπλων, ηλεκτρικών/ηλεκτρονικών συσκευών, κ.λπ.) στη διάρκεια των επόµενων 12 µηνών πρόκειται να είναι περισσότερες ή λιγότερες; Μάρτιος

83 σβήτητα έθεσαν και προκλήσεις στατιστικής φύσεως όσον αφορά την κατάρτιση των µακροοικονοµικών δεικτών (σε σχέση π.χ. µε την εποχική διόρθωση των στοιχείων και τη διόρθωση ως προς τον αριθµό των εργάσιµων ηµερών). Έτσι, οι πιο πρόσφατες εκτιµήσεις για την αύξηση της κατανάλωσης πιθανόν να είναι πιο επιρρεπείς σε µελλοντικές αναθεωρήσεις από ό,τι συνήθως. Στο ιάγραµµα Β παρουσιάζεται η εµπιστοσύνη των καταναλωτών, η συµβολή των επι- µέρους συνιστωσών της και ο ετήσιος ρυθµός ανόδου της κατανάλωσης το διάστηµα πριν και µετά τα κατώτατα σηµεία που καταγράφηκαν το β τρίµηνο του 1993 και το α τρίµηνο του 2009, αντίστοιχα. Οι συνέπειες της πρόσφατης αύξησης της εµπιστοσύνης των καταναλωτών µπορούν να εξεταστούν υπό το πρίσµα της εξέλιξης της εµπιστοσύνης των καταναλωτών µετά το σηµείο ναδίρ στο οποίο έφθασε η κατανάλωση το β τρίµηνο του 1993, όταν ο ετήσιος ρυθµός µεταβολής της έγινε αρνητικός και διαµορφώθηκε σε επίπεδο παραπλήσιο προς αυτό του α τριµήνου του 2009 (γύρω στο -1,0%). Στη φάση της ανάκαµψης η εµπιστοσύνη των καταναλωτών επηρεάστηκε κυρίως από τις εκτιµήσεις για την ανεργία και τη γενικότερη οικονοµική κατάσταση. Συνεπώς, ο παράγοντας που έπαιξε το σηµαντικότερο ρόλο στη διαµόρφωση των καταναλωτικών αποφάσεων των νοικοκυριών ήταν οι εκτιµήσεις τους για τη συνολική κατάσταση της οικονοµίας, στις οποίες βασίστηκε η αύξηση της εµπιστοσύνης, και όχι αυτές για την προσωπική τους κατάσταση. Αυτό φαίνεται κάπως παράδοξο, διότι θα ανέµενε κανείς οι εκτι- µήσεις σχετικά µε την προσωπική κατάσταση να αποτελούν ισχυρότερο προσδιοριστικό παράγοντα των σηµείων καµπής και της ανάκαµψης της κατανάλωσης. Από την άλλη πλευρά, πιθανόν να ισχύει ότι οι προσδοκίες για τη συνολική κατάσταση της οικονοµίας αντανακλούν σε µεγαλύτερο βαθµό τις κυκλικές εξελίξεις από ό,τι οι προσδοκίες σχετικά µε την προσωπική κατάσταση. Η εξέλιξη της εµπιστοσύνης των καταναλωτών και των συνιστωσών της µετά το πρόσφατο σηµείο καµπής στην αύξηση της κατανάλωσης το α τρίµηνο του 2009 δεν διαφέρει σηµαντικά από αυτή που παρατηρήθηκε µετά το κατώτατο σηµείο που είχε καταγραφεί το β τρίµηνο του Και πάλι η αύξηση της εµπιστοσύνης των καταναλωτών αποδίδεται στις εκτιµήσεις σχετικά µε τη συνολική κατάσταση της οικονοµίας. Εντούτοις, η βελτίωση των εκτιµήσεων για την ανεργία είναι, έως το α τρίµηνο του 2010, µικρότερη από ό,τι στην προηγούµενη ανάκαµψη. Στην παρούσα συγκυρία είναι ενδεχοµένως πολύ νωρίς για να αξιολογηθεί κατά πόσον οι πρόσφατες εξελίξεις της εµπιστοσύνης των καταναλωτών σηµατοδοτούν όντως ένα σηµείο καµπής στην αύξηση της κατανάλωσης. Ωστόσο, αν δεν παρατηρηθεί περαιτέρω συρρίκνωση της κατανάλωσης, οι δωδεκάµηνοι ρυθµοί αύξησης ενδέχεται να επιταχυνθούν, λόγω της επίδρασης της βάσης σύγκρισης, όταν οι αρνητικοί ή υποτονικοί τριµηνιαίοι ρυθµοί ανόδου του 2009 απορροφηθούν από τους δωδεκάµηνους ρυθµούς αύξησης. Ωστόσο, η ταχύτητα και η ένταση της ανάκαµψης συνεχίζουν να χαρακτηρίζονται από πολύ µεγάλη αβεβαιότητα, καθώς αναµένεται περαιτέρω εξασθένηση της επίδρασης των δηµοσιοοικονοµικών κινήτρων αγοράς αυτοκινήτων, η εµπιστοσύνη των καταναλωτών παραµένει σε επίπεδο χαµηλότερο του µακροχρόνιου µέσου όρου της και οι προοπτικές για την αγορά εργασίας διατηρούνται υποτονικές. Επιπλέον, ο δείκτης που αφορά τον προγραµµατισµό σηµαντικών αγορών παρουσίασε µετριότερη ανάκαµψη σε σχέση µε την εµπιστοσύνη των καταναλωτών ως σύνολο. 82 Μάρτιος 2010

84 ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΕΣ ΚΑΙ ΝΟΜΙΣΜΑΤΙΚΕΣ ΕΞΕΛΙΞΕΙΣ Η παραγωγή, η ζήτηση και η αγορά εργασίας ΕΠΕΝ ΥΣΕΙΣ Οι ακαθάριστες επενδύσεις πάγιου κεφαλαίου υποχώρησαν κατά 0,8% σε τριµηνιαία βάση τους τρεις τελευταίους µήνες του 2009, µετά από πτώση 0,9% τους τρεις προηγούµενους µήνες. Η συρρίκνωση των επενδύσεων από το β τρίµηνο του οφείλεται στην υποτονική ζήτηση, τα χαµηλά επίπεδα επιχειρηµατικών προσδοκιών, τον αρνητικό ρυθµό αύξησης των κερδών, τον ιστορικά χαµηλό βαθµό χρησιµοποίησης του παραγωγικού δυναµικού και τα αυστηρά κριτήρια χορήγησης δανείων. Παρά την περαιτέρω υποχώρηση που παρατηρήθηκε το δεύτερο εξάµηνο του 2009, οι πρόσφατες εξελίξεις σηµατοδοτούν ουσιαστική βελτίωση, ιδίως εν όψει της πολύ µεγάλης πτώσης των επενδύσεων που καταγράφηκε στη διάρκεια της οικονοµικής ύφεσης. Επί παραδείγµατι, το α τρί- µηνο του 2009 οι επενδύσεις υποχώρησαν κατά 5,4% σε σύγκριση µε το προηγούµενο τρίµηνο, στη διάρκεια του οποίου είχε επίσης καταγραφεί µεγάλη πτώση. Τα στοιχεία για τις συνολικές επενδύσεις γίνονται πιο κατανοητά εάν αναλυθούν χωριστά οι δύο βασικές συνιστώσες των ακαθάριστων επενδύσεων πάγιου κεφαλαίου: οι επενδύσεις σε κατασκευές και οι επενδύσεις εκτός των κατασκευών. Οι επενδύσεις σε κατασκευές, οι οποίες περιλαµβάνουν κατοικίες και ακίνητα για εµπορική χρήση και αντιπροσωπεύουν το ήµισυ περίπου των συνολικών επενδύσεων, επηρεάζονται σε σηµαντικό βαθµό από τις εξελίξεις στις αγορές ακινήτων. Ο ρυθµός αύξησης των επενδύσεων στον τοµέα των κατασκευών παραµένει αρνητικός από το β τρίµηνο του λόγω του υπερβάλλοντος παραγωγικού δυναµικού σε µερικές χώρες, των περιορισµών στη χρηµατοδότηση και του βραδύτερου ρυθµού αύξησης των τιµών των κατοικιών και των εµπορικών ακινήτων. Η υποτονική εξέλιξη των τιµών των ακινήτων καθιστά λιγότερο επικερδείς τις επενδύσεις σε κατοικίες, γεγονός που µε τη σειρά του ασκεί αρνητική επίδραση στις επενδύσεις σε κατασκευές. Όσον αφορά τις πιο πρόσφατες εξελίξεις, οι τιµές των κατοικιών στη ζώνη του ευρώ υποχώρησαν το πρώτο εξάµηνο του 2009, εξέλιξη που οφείλεται στις έντονες προσαρµογές που πραγµατοποιήθηκαν στις χώρες όπου είχαν παρατηρηθεί οι µεγαλύτερες αυξήσεις στις τιµές των κατοικιών έως το Η πτώση των τιµών των κατοικιών στη ζώνη του ευρώ συνδέεται µε τη συσσώρευση υψηλού αποθέµατος προσφερόµενων κατοικιών και την υποτονική ζήτηση (περισσότερες λεπτοµέρειες βλ. στο Πλαίσιο 3 του τεύχους Φεβρουαρίου του Μηνιαίου ελτίου). Όσον αφορά τις µελλοντικές προοπτικές, η έκδοση οικοδοµικών αδειών υποδηλώνει ότι η έλλειψη δυναµισµού στην αγορά κατοικιών θα συνεχιστεί, καθώς ο αριθµός των εκδιδόµενων αδειών εξακολούθησε να µειώνεται ταχύτατα το γ τρίµηνο του Ως εκ τούτου, πιθανολογείται ότι η συνεχιζόµενη προσαρµογή των αγορών ακινήτων της ζώνης του ευρώ θα εξακολουθήσει να επηρεάζει τις επενδύσεις σε κατασκευές τα προσεχή τρίµηνα. Επιπλέον, οι δυσµενείς καιρικές συνθήκες στην αλλαγή του έτους σε πολλές χώρες της ζώνης του ευρώ ενδέχεται να δυσχέραναν σε µεγάλο βαθµό την κατασκευαστική δραστηριότητα. Οι συνέπειες αυτές αντικατοπτρίζονται ενδεχοµένως στα στοιχεία για τις επενδύσεις σε κατασκευές το δ τρίµηνο του 2009 και το α τρίµηνο του Επίσης, παρά την πτώση των επιτοκίων των στεγαστικών δανείων, οι συνθήκες χρηµατοδότησης δεν είναι ιδιαίτερα ευνοϊκές γενικά, καθώς η τελευταία έρευνα για τις τραπεζικές χορηγήσεις δείχνει αυστηροποίηση των πιστοδοτικών κριτηρίων για τα στεγαστικά δάνεια, αν και µε βραδύτερο ρυθµό από ό,τι προηγούµενες έρευνες. Οι επενδύσεις εκτός των κατασκευών (κυρίως σε περιουσιακά στοιχεία που προορίζονται για χρήση στην παραγωγή αγαθών και υπηρεσιών) επίσης µειώθηκαν έντονα σε όλη τη διάρκεια της ύφεσης της οικονοµίας, καθώς η εξασθένηση της ζήτησης προκάλεσε µείωση της κερδοφορίας, οι πιέσεις στο παραγωγικό δυναµικό αµβλύνθηκαν και η αυστηροποίηση των πιστοδοτικών κριτηρίων αύξησε το κόστος χρηµατοδότησης και περιόρισε τη διαθεσιµότητα κεφαλαίων. Εντούτοις, το γ τρίµηνο του 2009 (η ανάλυση των επενδύσεων για το δ τρίµηνο του 2009 δεν έχει δηµοσιευθεί ακόµη) οι Μάρτιος

85 επενδύσεις εκτός των κατασκευών µειώθηκαν µόλις κατά 0,3% σε σύγκριση µε το προηγούµενο τρίµηνο. Οι επενδύσεις εκτός των κατασκευών αναµένεται ότι θα βελτιωθούν περαιτέρω τα προσεχή τρί- µηνα, ωστόσο θα παραµείνουν γενικά εξασθενηµένες εξαιτίας του χαµηλού βαθµού χρησιµοποίησης του παραγωγικού δυναµικού και των υποτονικών προοπτικών για την εγχώρια ζήτηση και την αύξηση των κερδών. Ο βαθµός χρησιµοποίησης του παραγωγικού δυναµικού βελτιώθηκε κάπως µέχρι το τέλος Ιανουαρίου, ωστόσο παρέµεινε σε επίπεδα πολύ χαµηλότερα από το µακροχρόνιο µέσο όρο του. Άλλος ένας παράγοντας που µπορεί να επηρεάζει τις κεφαλαιακές δαπάνες είναι το κόστος και η διαθεσιµότητα χρηµατοδότησης. Συνολικά, το πραγµατικό κόστος εξωτερικής χρη- µατοδότησης για τις µη χρηµατοπιστωτικές επιχειρήσεις µειώθηκε, ενώ η καθαρή αυστηροποίηση των πιστοδοτικών κριτηρίων των τραπεζών εξακολούθησε να περιορίζεται. Εντούτοις, η δυναµική των δανείων των ΝΧΙ προς τις µη χρηµατοπιστωτικές επιχειρήσεις παραµένει εξαιρετικά υποτονική (βλ. Ενότητα 2). Με βάση τα ιστορικά δεδοµένα, σε περιόδους που η οικονοµική επιβράδυνση επιδεινώνεται από την εκδήλωση µιας χρηµατοπιστωτικής κρίσης η ανάκαµψη των επενδύσεων συνιστά ιδιαίτερα αργή και σταδιακή διαδικασία. 1 Γενικά, οι συνολικές επενδύσεις στη ζώνη του ευρώ αναµένεται ότι θα παραµείνουν συγκρατηµένες τα προσεχή τρίµηνα. ΗΜΟΣΙΑ ΚΑΤΑΝΑΛΩΣΗ Σε αντίθεση µε άλλες συνιστώσες της εγχώριας ζήτησης, ο ρυθµός αύξησης της δηµόσιας κατανάλωσης διατήρησε τη δυναµική του τα τρία πρώτα τρίµηνα του Ωστόσο, επιβραδύνθηκε κατά 0,1% σε τριµηνιαία βάση το δ τρίµηνο του 2009, ενώ είχε επιταχυνθεί κατά 0,8% το γ τρίµηνο. Η σχετικά εντονότερη δυναµική που παρατηρήθηκε τους πρώτους µήνες του 2009 οφείλεται στο γεγονός ότι αρκετές κατηγορίες δαπανών της δηµόσιας κατανάλωσης, όπως οι µισθοί του δηµόσιου τοµέα, δεν επηρεάστηκαν άµεσα από τις κυκλικές εξελίξεις. Ωστόσο, η στήριξη της εγχώριας ζήτησης από τη δηµόσια κατανάλωση υποχώρησε το δ τρίµηνο του 2009 και αναµένεται να παρα- µείνει συγκρατηµένη το ΑΠΟΘΕΜΑΤΑ Μετά τη σηµαντική αρνητική συµβολή στη συρρίκνωση του ΑΕΠ της ζώνης του ευρώ το πρώτο εξά- µηνο του 2009, τα αποθέµατα συνέβαλαν θετικά στον τριµηνιαίο ρυθµό αύξησης του ΑΕΠ το γ τρί- µηνο, αλλά δεν είχαν καµία συµβολή στο ρυθµό αύξησης του ΑΕΠ το δ τρίµηνο του Η ύφεση της οικονοµίας επιδεινώθηκε το πρώτο εξάµηνο του 2009 λόγω της κυκλικής εξέλιξης των αποθε- µάτων, δηλ. της τάσης των επιχειρήσεων που διακρίνουν απότοµη και ενδεχοµένως παρατεταµένη πτώση της ζήτησης να περιορίζουν τα αποθέµατά τους µειώνοντας δραστικά την παραγωγή, στην προσπάθειά τους να διατηρήσουν σε βέλτιστο επίπεδο το λόγο των αποθεµάτων προς τις πωλήσεις. Ωστόσο, η προς τα κάτω προσαρµογή των αποθεµάτων τείνει να επιβραδυνθεί, προκειµένου να αποφευχθεί η υπερβολική πτώση αυτού του λόγου, καθώς οι πωλήσεις αρχίζουν και πάλι να αυξάνονται. Λόγω της ταχύτατης µείωσης των αποθεµάτων και της ανάκαµψης της οικονοµικής δραστηριότητας, ο ρυθµός µείωσής τους επιβραδύνθηκε το γ τρίµηνο του 2009 και ως εκ τούτου τα αποθέµατα είχαν θετική συµβολή στο ρυθµό αύξησης του πραγµατικού ΑΕΠ (0,5 της εκατοστιαίας µονάδας). Εντούτοις, σύµφωνα µε εθνικολογιστικά στοιχεία, ο ρυθµός µείωσης των αποθεµάτων διατηρήθηκε 1 Βλ. το άρθρο The latest euro area recession in a historical context στο τεύχος Νοεµβρίου 2009 του Μηνιαίου ελτίου. 84 Μάρτιος 2010

86 ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΕΣ ΚΑΙ ΝΟΜΙΣΜΑΤΙΚΕΣ ΕΞΕΛΙΞΕΙΣ Η παραγωγή, η ζήτηση και η αγορά εργασίας σταθερός το δ τρίµηνο του 2009 και έτσι οι µεταβολές των αποθεµάτων δεν συνέβαλαν στην αύξηση του ΑΕΠ. Όσον αφορά τις µελλοντικές προοπτικές, και οι έρευνες και άλλα αποσπασµατικά στοιχεία υποδηλώνουν ότι το επίπεδο των αποθεµάτων θεωρείται όλο και περισσότερο ισχνό τόσο στη µεταποίηση όσο και στις λιανικές πωλήσεις. Ως εκ τούτου, τα αποθέµατα πιθανώς θα έχουν περαιτέρω θετική συµβολή στο ρυθµό αύξησης του ΑΕΠ της ζώνης του ευρώ το α τρίµηνο του Το µέγεθος της συµβολής παραµένει εξαιρετικά αβέβαιο, καθώς εξαρτάται από την ταχύτητα ανάκαµψης της ζήτησης και αναθεώρησης των προσδοκιών των επιχειρήσεων αναφορικά µε τις µελλοντικές προοπτικές. ΕΜΠΟΡΙΚΟ ΙΣΟΖΥΓΙΟ Η ανάκαµψη της παγκόσµιας οικονοµίας ενίσχυσε το παγκόσµιο εµπόριο και ως εκ τούτου η ζήτηση για αγαθά και υπηρεσίες της ζώνης του ευρώ αυξήθηκε το δεύτερο εξάµηνο του Παράλληλα, οι εισαγωγές της ζώνης του ευρώ επίσης ανέκαµψαν µετά τη βελτίωση της οικονοµικής δραστηριότητας της ζώνης του ευρώ και ιδίως την επιτάχυνση της βιοµηχανικής παραγωγής. Οι εξαγωγές και οι εισαγωγές, µετά την απότοµη συρρίκνωση που σηµείωσαν περί το τέλος του και στην αρχή του 2009 και την περαιτέρω, αν και πιο συγκρατηµένη, υποχώρησή τους το β τρίµηνο του 2009, αυξήθηκαν το γ τρίµηνο του 2009 σε σύγκριση µε το προηγούµενο τρίµηνο, κατά 2,9% και 2,8% αντίστοιχα. Η ανάκαµψη του εµπορίου επιβραδύνθηκε το δ τρίµηνο του 2009, όταν οι εξαγωγές και οι εισαγωγές αυξήθηκαν κατά 1,7% και 0,9% αντίστοιχα. Λόγω της ισχυρότερης επιβράδυνσης του ρυθµού αύξησης των εισαγωγών, η συµβολή του εµπορικού ισοζυγίου στο ρυθµό αύξησης του πραγµατικού ΑΕΠ της ζώνης του ευρώ ανήλθε σε 0,3 της εκατοστιαίας µονάδας το δ τρίµηνο του Η ανάκαµψη των εξαγωγών και των εισαγωγών το δεύτερο εξάµηνο του 2009 αφορούσε όλες τις κύριες κατηγορίες προϊόντων. Ειδικότερα, οι εξαγωγές και οι εισαγωγές ενδιά- µεσων αγαθών, ο βασικός παράγοντας που προκάλεσε την προηγούµενη µείωση των εµπορικών συναλλαγών, παρουσίασαν έντονες αυξήσεις. Όσον αφορά τις µελλοντικές προοπτικές, οι δείκτες των ερευνών σηµατοδοτούν ότι η παγκόσµια οικονοµία βρίσκεται σε πορεία ανάκαµψης. Το γεγονός αυτό ενδέχεται να προκαλέσει περαιτέρω αυξήσεις της ζήτησης προϊόντων παραγόµενων στη ζώνη του ευρώ και ιδίως ενδιάµεσων και κεφαλαιακών αγαθών, που θα στηρίξουν µε τη σειρά τους τις επιχειρήσεις της ζώνης του ευρώ µε εξαγωγικό προσανατολισµό. Αντίθετα, δεδοµένου ότι αναµένεται η ανάκαµψη στη ζώνη του ευρώ να υπολείπεται σε σχέση µε την άνοδο της παγκόσµιας οικονοµικής δραστηριότητας, η αύξηση των εισαγωγών µπορεί να είναι κάπως πιο υποτονική από την αύξηση των εξαγωγών. Ως εκ τούτου, τα προσεχή τρίµηνα, το εµπορικό ισοζύγιο πιθανώς θα έχει θετική, αν και συγκρατηµένη, συµβολή στην αύξηση του ΑΕΠ της ζώνης του ευρώ. 4.2 Η ΕΞΕΛΙΞΗ ΤΗΣ ΠΑΡΑΓΩΓΗΣ, ΤΗΣ ΠΡΟΣΦΟΡΑΣ ΚΑΙ ΤΗΣ ΑΓΟΡΑΣ ΕΡΓΑΣΙΑΣ Από την εξέταση της προστιθέµενης αξίας προκύπτει ότι η οικονοµική ανάπτυξη δεν έχει επεκταθεί σε όλους τους τοµείς, ενώ ο τοµέας που συνέβαλε περισσότερο στην αύξηση της δραστηριότητας το δεύτερο εξάµηνο του 2009 ήταν η βιοµηχανία. Ο τοµέας των υπηρεσιών κατέγραψε µηδενική ανάπτυξη το γ τρίµηνο και µέτρια ανάπτυξη το τελευταίο τρίµηνο του έτους, ενώ ο τοµέας των κατασκευών συνέχισε να συρρικνώνεται και τα δύο αυτά τρίµηνα. Σύµφωνα µε στοιχεία ερευνών, η προστιθέµενη αξία συνέχισε να αυξάνεται µε µέτριους ρυθµούς στην αρχή του Μάρτιος

87 ιάγραµµα 49 Αύξηση βιοµηχανικής παραγωγής και συµβολές κατά τοµέα (ρυθµός αύξησης και συµβολές σε εκατοστιαίες µονάδες, µηνιαία στοιχεία, εποχικώς διορθωµένα) ιάγραµµα 50 Βιοµηχανική παραγωγή, επιχειρηµατικές προσδοκίες στη βιοµηχανία και ΡΜΙ (µηνιαία στοιχεία, εποχικώς διορθωµένα) Πηγές: Eurostat και υπολογισµοί της. Σηµειώσεις: Τα στοιχεία υπολογίζονται ως κινητοί µέσοι όροι τριών µηνών έναντι του αντίστοιχου µέσου όρου πριν από τρεις µήνες. Πηγές: Eurostat, Έρευνες της Ευρωπαϊκής Επιτροπής για τις Επιχειρήσεις και τους Καταναλωτές, Markit και υπολογισµοί της. Σηµείωση: Όλες οι σειρές αφορούν τη µεταποίηση. 1) Τριµηνιαίες εκατοστιαίες µεταβολές. 2) ιαφορές ποσοστών θετικών και αρνητικών απαντήσεων. 3) είκτης Υπευθύνων Προµηθειών, αποκλίσεις από την τιµή 50. Οι συνθήκες στην αγορά εργασίας εξακολούθησαν να επιδεινώνονται το δεύτερο εξάµηνο του 2009 (βλ. τη σχετική ενότητα παρακάτω). Το γ τρίµηνο του 2009 ο ρυθµός αύξησης της απασχόλησης επιβραδύνθηκε κατά 0,5% σε τριµηνιαία βάση, ενώ το ποσοστό ανεργίας στη ζώνη του ευρώ έφθασε το 9,9% στην αλλαγή του έτους. ΤΟ ΠΡΟΪΟΝ ΚΑΤΑ ΤΟΜΕΑ Η βιοµηχανική δραστηριότητα είχε τη µεγαλύτερη συµβολή στην αύξηση της προστιθέµενης αξίας στο σύνολο της ζώνης του ευρώ το δεύτερο εξάµηνο του Η προστιθέµενη αξία στον τοµέα της βιοµηχανίας (εκτός των κατασκευών), αφού σηµείωσε κάµψη για πέντε συνεχή τρίµηνα, αυξήθηκε το γ και δ τρίµηνο του 2009 κατά 2,3% και 0,3% αντίστοιχα. Η αύξηση της προστιθέµενης αξίας στο βιοµηχανικό τοµέα αντικατοπτρίζει τις εξελίξεις στη βιο- µηχανική παραγωγή, η οποία σηµείωσε άνοδο κατά 1,9% σε τριµηνιαία βάση το γ τρίµηνο του 2009 και µόλις 0,2% το τελευταίο τρίµηνο του έτους, αντανακλώντας τη σηµαντική µείωση σε µηνιαία βάση το εκέµβριο του 2009 (βλ. ιάγραµµα 49). Εντός του τοµέα της βιοµηχανίας, το δεύτερο εξά- µηνο του 2009 η παραγωγή αυξήθηκε ιδίως στους κλάδους των ενδιάµεσων και των κεφαλαιακών αγαθών, ενώ παρέµεινε υποτονική στον κλάδο των καταναλωτικών αγαθών. Οι µεταξύ κλάδων διαφορές δεν είναι ασύµβατες µε ένα πρώιµο στάδιο ανάκαµψης, στο οποίο ο κλάδος των ενδιάµεσων αγαθών καταγράφει συνήθως πιο υψηλούς ρυθµούς ανάπτυξης. εδοµένης της αύξησης της δραστηριότητας, ο βαθµός χρησιµοποίησης του παραγωγικού δυναµικού στον τοµέα τη βιοµηχα- 86 Μάρτιος 2010

88 ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΕΣ ΚΑΙ ΝΟΜΙΣΜΑΤΙΚΕΣ ΕΞΕΛΙΞΕΙΣ Η παραγωγή, η ζήτηση και η αγορά εργασίας νίας ανήλθε σε 72,4% τον Ιανουάριο του 2010, πολύ χαµηλότερα από το µακροχρόνιο µέσο όρο του (81,5%). Σύµφωνα µε τις απαντήσεις των επιχειρήσεων στην Έρευνα της Ευρωπαϊκής Επιτροπής για τις Επιχειρήσεις, οι περιορισµοί στην παραγωγή µειώθηκαν κάπως το δεύτερο εξάµηνο του 2009 καθώς υποχώρησαν τα προσκόµµατα που οφείλονταν στην ανεπαρκή ζήτηση και σε χρη- µατοοικονοµικούς παράγοντες, αλλά παρέµειναν σε υψηλά επίπεδα. Όσον αφορά τις µελλοντικές εξελίξεις, σύµφωνα µε επίκαιρα στοιχεία ερευνών για τις επιχειρήσεις, ο ρυθµός ανάπτυξης στη βιοµηχανία παρέµεινε θετικός στις αρχές του 2010 (βλ. ιάγραµµα 50). Το Φεβρουάριο του 2010 ο είκτης Υπεύθυνων Προµηθειών (PMI) για την παραγωγή στον τοµέα της µεταποίησης της ζώνης του ευρώ κατέγραψε περαιτέρω αύξηση σε 57, επίπεδο που υπερβαίνει το µέσο όρο πριν από την ύφεση και υποδηλώνει σταθερό ρυθµό επέκτασης. Την περαιτέρω επέκταση του τοµέα αυτού σηµατοδοτούν και άλλες έρευνες επιχειρηµατικών προσδοκιών στον τοµέα της βιοµηχανίας, καθώς και αποσπασµατικά στοιχεία. Τα τελευταία τρίµηνα συνεχίστηκε η υποχώρηση της δραστηριότητας στον τοµέα της βιοµηχανίας. Η προστιθέµενη αξία του τοµέα των κατασκευών µειώθηκε κατά 1,1% σε τριµηνιαία βάση τους τρεις τελευταίους µήνες του Ο ρυθµός αυτός συµβάδιζε σε γενικές γραµµές µε το ρυθµό µείωσης των προηγούµενων τριών τριµήνων, αλλά δεν ήταν τόσο αρνητικός όσο στο τέλος του. Από χώρα σε χώρα διακρίνονται σχετικά µεγάλες αποκλίσεις όσον αφορά την εξέλιξη της προστιθέµενης αξίας στον τοµέα των κατασκευών. Οι πιο σηµαντικές µειώσεις παρατηρήθηκαν σε χώρες όπου η βαρύτητα του εν λόγω τοµέα στο ΑΕΠ είχε αυξηθεί σηµαντικά πριν από τη χρηµατοπιστωτική αναταραχή. Συνολικά, κινητήρια δύναµη των εξελίξεων στον τοµέα των κατασκευών παραµένει η προσαρµογή της αγοράς κατοικιών, όπως περιγράφεται παραπάνω. Αυτό επιβεβαιώνεται και από τις επιδόσεις των δύο κύριων υποτοµέων οικοδοµικά έργα και έργα πολιτικού µηχανικού οι οποίες διέφεραν σηµαντικά. Στον πρώτο, που περιλαµβάνει τόσο τις κατοικίες όσο και τα εµπορικά ακίνητα, η δραστηριότητα παρουσίασε απότοµη πτώση, ενώ τα έργα πολιτικού µηχανικού παρουσίασαν ανάκαµψη, καθώς ωφελήθηκαν από µέτρα στήριξης του δηµόσιου τοµέα. Η δραστηριότητα στον τοµέα των υπηρεσιών επέδειξε µεγαλύτερη ανθεκτικότητα κατά τη διάρκεια της οικονοµικής ύφεσης σε σύγκριση µε άλλους τοµείς, καθώς είναι λιγότερο ευαίσθητη στις κυκλικές εξελίξεις από ό,τι η µεταποίηση και οι κατασκευές. Η εξέλιξη της προστιθέµενης αξίας στον τοµέα των υπηρεσιών παρέµεινε υποτονική τα τελευταία τρίµηνα, µετά την υποχώρησή της στο τέλος του και τις αρχές του Αφού σηµείωσε µικρή αύξηση το β τρίµηνο του 2009, η προστιθέµενη αξία στον τοµέα των υπηρεσιών παρέµεινε στάσιµη το επόµενο τρίµηνο και στη συνέχεια αυξήθηκε κατά 0,1% το δ τρίµηνο του Από τα διαθέσιµα στοιχεία για τους κύριους υποτοµείς προκύπτει ότι, µετά τις απότοµες µειώσεις προς το τέλος του και την αρχή του 2009, µόνο σε γενικές γραµµές έχει σταθεροποιηθεί µέχρι τώρα η προστιθέµενη αξία στο εµπόριο και τις µεταφορές, καθώς και στις υπηρεσίες χρηµατοπιστωτικής διαµεσολάβησης και τις επιχειρηµατικές υπηρεσίες, οι οποίες τείνουν να χαρακτηρίζονται από µεγαλύτερη κυκλικότητα και µεταβλητότητα από ό,τι οι λοιποί υποτοµείς του τοµέα των υπηρεσιών. Όσον αφορά τις µελλοντικές εξελίξεις, σύµφωνα µε πρόσφατα δηµοσιευµένα στοιχεία ερευνών, ο τοµέας των υπηρεσιών σηµειώνει µέτριους ρυθµούς ανόδου από την αρχή του ΑΓΟΡΑ ΕΡΓΑΣΙΑΣ Τα δύο τελευταία τρίµηνα του 2009 οι συνθήκες των αγορών εργασίας στη ζώνη του ευρώ επιδεινώθηκαν περαιτέρω, καθώς οι αλλαγές στην απασχόληση συχνά συντελούνται µε χρονική υστέρηση σε σχέση µε τις διακυµάνσεις του οικονοµικού κύκλου. Κατά τη διάρκεια της επιβράδυνσης της οικονοµικής δραστηριότητας, η απασχόληση άρχισε να µειώνεται νωρίτερα στον τοµέα των κατασκευών από ό,τι στους τοµείς της βιοµηχανίας, των υπηρεσιών και του ηµοσίου. Αυτό οφείλεται Μάρτιος

89 Πίνακας 8 Αύξηση της απασχόλησης (εκατοστιαίες µεταβολές έναντι της προηγούµενης περιόδου, εποχικώς διορθωµένες) οικονοµίας εκ της οποίας: Γεωργία και αλιεία Βιοµηχανία Πλην κατασκευών Κατασκευές Υπηρεσίες Εµπόριο και µεταφορές Χρηµατοοικονοµικά και επιχειρηµατική δραστηριότητα ηµόσια διοίκηση 1) Ετήσιοι ρυθµοί 2007 Τριµηνιαίοι ρυθµοί α τρ β τρ ,8 0,7-0,2-0,4-0,7-0,5-0,5-1,5-1,4-0,6 0,1-0,8-0,9-1,1 1,3-0,8-0,9-1,4-1,7-1,7-1,8 0,3-0,1-0,5-1,1-1,5-1,8-1,7 3,8-2,2-1,9-2,2-2,3-1,4-2,0 2,1 1,4 0,0 0,0-0,4-0,1-0,1 2,0 1,3-0,1-0,4-0,8-0,4-0,2 4,0 2,3 0,0-0,5-0,9-0,7-0,5 1,2 1,0 0,2 0,6 0,2 0,6 0,3 Πηγές: Eurostat και υπολογισµοί της. 1) Περιλαµβάνει επίσης εκπαίδευση, υγεία και άλλες υπηρεσίες. εν µέρει στο πλεονάζον παραγωγικό δυναµικό του τοµέα των κατασκευών σε ορισµένες χώρες και στο γεγονός ότι στον τοµέα αυτό απασχολούνται κατά κανόνα εργαζόµενοι σε εποχική βάση, γεγονός που καθιστά πιο οµαλή την προσαρµογή του εργατικού δυναµικού. Στη συνέχεια, η µείωση των απασχολουµένων επηρέασε και το βιοµηχανικό τοµέα, ενώ ο τοµέας των υπηρεσιών επηρεάστηκε πολύ λιγότερο (βλ. Πίνακα 8). Κατά τη διάρκεια της οικονοµικής κρίσης, πολλές χώρες της ζώνης του ευρώ εφάρµοσαν προγράµµατα σχετικά µε τις ώρες εργασίας προκειµένου να διαφυλάξουν τη σταθερότητα της απασχόλησης. Στο πλαίσιο αυτό µειώθηκαν οι ώρες εργασίας µε διαφόρους τρόπους, µεταξύ άλλων ιάγραµµα 51 Αύξηση της απασχόλησης και προσδοκίες για την απασχόληση (ετήσιες εκατοστιαίες µεταβολές, διαφορές ποσοστών θετικών και αρνητικών απαντήσεων, εποχικώς διορθωµένα στοιχεία) Πηγές: Eurostat και Έρευνες της Ευρωπαϊκής Επιτροπής για τις Επιχειρήσεις και τους Καταναλωτές. Σηµείωση: Οι διαφορές ποσοστών θετικών και αρνητικών απαντήσεων είναι διορθωµένες ως προς το µέσο όρο. 88 Μάρτιος 2010

90 ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΕΣ ΚΑΙ ΝΟΜΙΣΜΑΤΙΚΕΣ ΕΞΕΛΙΞΕΙΣ Η παραγωγή, η ζήτηση και η αγορά εργασίας ιάγραµµα 52 Παραγωγικότητα της εργασίας ιάγραµµα 53 Ανεργία (ετήσιες εκατοστιαίες µεταβολές) (µηνιαία στοιχεία, εποχικώς διορθωµένα) Πηγές: Eurostat και υπολογισµοί της. Πηγή: Eurostat. αλλαγές στις επιχειρησιακές ρυθµίσεις για ευέλικτα ωράρια εργασίας, γενική µείωση της υπερωριακής απασχόλησης και ειδικά προγράµµατα διαφύλαξης θέσεων απασχόλησης που δηµιουργήθηκαν από διάφορες ευρωπαϊκές κυβερνήσεις. Τα διάφορα προγράµµατα µείωσης των ωρών εργασίας βοήθησαν ώστε να αποτραπεί µια ακόµη µεγαλύτερη µείωση της απασχόλησης και εξο- µάλυναν τη διαδικασία προσαρµογής του εργατικού δυναµικού στη µείωση της ζήτησης. Η απασχόληση στη ζώνη του ευρώ υπήρξε σχετικά ανθεκτική καθ όλη τη διάρκεια της οικονοµικής επιβράδυνσης, αν ληφθεί υπόψη η σηµαντική µείωση που παρατηρήθηκε στην οικονοµική δραστηριότητα. Η προσαρµογή επήλθε σε σηµαντικό βαθµό χάρη στη µείωση των πραγµατικών ωρών εργασίας κατ άτοµο και όχι λόγω µιας σηµαντικής αύξησης της ανεργίας, αν και πρέπει να τονιστεί ότι οι εξελίξεις στην αγορά εργασίας παρουσιάζουν σηµαντικές διαφορές µεταξύ των οικονοµιών της ζώνης του ευρώ. Τα διαθέσιµα στοιχεία για το γ τρίµηνο του 2009 επιβεβαίωσαν την επιβράδυνση του τριµηνιαίου ρυθµού µείωσης της απασχόλησης στη ζώνη του ευρώ. Η απασχόληση υποχώρησε κατά 0,5%, σε τρι- µηνιαία βάση, δηλ. µε τον ίδιο ρυθµό όπως και το β τρίµηνο, αλλά χαµηλότερο από το ρυθµό υποχώρησης που σηµείωσε στην αρχή του έτους (0,7%). Σε επίπεδο τοµέων, η βιοµηχανία και οι κατασκευές εξακολούθησαν να επηρεάζονται περισσότερο από τη µείωση του ποσοστού απασχόλησης. Στο βιοµηχανικό τοµέα (εκτός των κατασκευών), η συρρίκνωση της απασχόλησης το γ τρίµηνο κατά 1,7% σε τριµηνιαία βάση υποδηλώνει χαµηλότερο ρυθµό συρρίκνωσης σε σύγκριση µε το προηγούµενο τρίµηνο, ενώ στις κατασκευές η µείωση φαίνεται να επιταχύνθηκε εκ νέου το τρίµηνο αυτό, ενώ είχε παρουσιάσει ενδείξεις βελτίωσης το β τρίµηνο. Αντίθετα, η απασχόληση στον τοµέα των υπηρεσιών φαίνεται ότι υπήρξε κάπως ανθεκτικότερη, καθώς υποχώρησε µόλις κατά 0,1% σε τρι- µηνιαία βάση, δηλαδή µε τον ίδιο ρυθµό όπως και στο προηγούµενο τρίµηνο (βλ. ιάγραµµα 51). Η ανάκαµψη του ρυθµού αύξησης της παραγωγικότητας στη ζώνη του ευρώ, σε συνδυασµό µε τις απώλειες θέσεων εργασίας τα τελευταία τρίµηνα, συνέβαλαν στον περιορισµό του ρυθµού πτώσης Μάρτιος

91 της παραγωγικότητας. Σε δωδεκάµηνη βάση, η συνολική παραγωγικότητα της ζώνης του ευρώ (η οποία ορίζεται ως το προϊόν ανά απασχολούµενο) συνέχισε µεν να συρρικνώνεται, σηµειώνοντας πτώση κατά 2,1% το γ τρίµηνο του 2009, αλλά ο ρυθµός αυτός συνιστά σηµαντική βελτίωση σε σύγκριση µε τους πρωτοφανείς ρυθµούς συρρίκνωσης το πρώτο εξάµηνο του έτους (βλ. ιάγραµµα 52). Πιο πρόσφατα, οι τελευταίοι διαθέσιµοι δείκτες ερευνών δείχνουν συνέχιση της βελτίωσης της παραγωγικότητας το δ τρίµηνο. Τα τελευταία στοιχεία δείχνουν προσωρινή διακοπή της αύξησης του ποσοστού ανεργίας στη ζώνη του ευρώ γύρω στην αλλαγή του έτους. Το ποσοστό ανεργίας στη ζώνη του ευρώ παρέµεινε σταθερό στο 9,9% τον Ιανουάριο του 2010, δηλ. στο ίδιο επίπεδο µε τους δύο προηγούµενους µήνες, µετά την προς τα κάτω αναθεώρηση του ποσοστού του εκεµβρίου 2009 κατά 0,1 της εκατοστιαίας µονάδας (βλ. ιάγραµµα 53). Όσον αφορά τις µελλοντικές εξελίξεις, οι δείκτες ερευνών έχουν ανακάµψει από τα χαµηλά τους επίπεδα, αλλά εξακολουθούν να υποδηλώνουν ότι ενδέχεται να αυξηθεί περαιτέρω το ποσοστό ανεργίας στη ζώνη του ευρώ τους επόµενους µήνες, αν και µε βραδύτερους ρυθµούς από αυτούς που είχαν παρατηρηθεί και αναµένονταν νωρίτερα το ΟΙ ΠΡΟΟΠΤΙΚΕΣ ΤΗΣ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗΣ ΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΑΣ Όσον αφορά τις µελλοντικές προοπτικές, η αύξηση του πραγµατικού ΑΕΠ της ζώνης του ευρώ αναµένεται να παραµείνει µέτρια το 2010, καθώς ο χαµηλός βαθµός χρησιµοποίησης του παραγωγικού δυναµικού πιθανώς θα οδηγήσει σε µείωση των επενδύσεων, ενώ οι υποτονικές προοπτικές της αγοράς εργασίας της ζώνης του ευρώ αναµένεται να συγκρατήσουν την αύξηση της κατανάλωσης. Επιπλέον, αναµένεται να συνεχιστεί η διαδικασία προσαρµογής των ισολογισµών σε διάφορους τοµείς, τόσο εντός όσο και εκτός της ζώνης του ευρώ. Αυτή η εκτίµηση αντανακλάται επίσης στις µακροοικονοµικές προβολές των εµπειρογνωµόνων της για τη ζώνη του ευρώ του Μάρτιου 2010, σύµφωνα µε τις οποίες η αύξηση του πραγµατικού ΑΕΠ θα κυµανθεί µεταξύ 0,4% και 1,2% το 2010 και µεταξύ 0,5% και 2,5% το 2011 (βλ. Πλαίσιο 8). Σε σύγκριση µε τις προβολές των εµπειρογνωµόνων του Ευρωσυστήµατος του εκεµβρίου 2009, το διάστηµα για την αύξηση του πραγµατικού ΑΕΠ το 2010 είναι ελαφρώς στενότερο, ενώ το διάστηµα για το 2011 έχει αναθεωρηθεί ελαφρώς προς τα άνω, αντανακλώντας κυρίως την ενίσχυση της δραστηριότητας παγκοσµίως. Οι κίνδυνοι για αυτές τις οικονοµικές προοπτικές θεωρούνται εν πολλοίς εξίσου ανοδικοί και καθοδικοί σε ένα περιβάλλον το οποίο συνεχίζει να χαρακτηρίζεται από αβεβαιότητα. Όσον αφορά τους ανοδικούς κινδύνους, η εµπιστοσύνη µπορεί να βελτιωθεί περισσότερο από το αναµενόµενο και τόσο η παγκόσµια οικονοµία όσο και το εξωτερικό εµπόριο µπορεί να ανακάµψουν µε πιο έντονους ρυθµούς από τους προβαλλόµενους. Επιπλέον, µπορεί η επίδραση των εκτεταµένων µακροοικονοµικών µέτρων στήριξης της οικονοµίας και των άλλων µέτρων που ελήφθησαν να είναι ισχυρότερη από την προβλεπόµενη. Όσον αφορά τους καθοδικούς κινδύνους, εξακολουθεί να υπάρχει ανησυχία για εντονότερες ή πιο παρατεταµένες αρνητικές αλληλεπιδράσεις µεταξύ της πραγ- µατικής οικονοµίας και του χρηµατοπιστωτικού τοµέα, νέες αυξήσεις των τιµών του πετρελαίου και άλλων βασικών εµπορευµάτων, τυχόν κλιµάκωση των πιέσεων προστατευτισµού και το ενδεχόµενο µη οµαλής διόρθωσης των παγκόσµιων ανισορροπιών. 90 Μάρτιος 2010

92 ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΕΣ ΚΑΙ ΝΟΜΙΣΜΑΤΙΚΕΣ ΕΞΕΛΙΞΕΙΣ Η παραγωγή, η ζήτηση και η αγορά εργασίας Πλαίσιο 8 ΜΑΚΡΟΟΙΚΟΝΟΜΙΚΕΣ ΠΡΟΒΟΛΕΣ ΕΜΠΕΙΡΟΓΝΩΜΟΝΩΝ ΤΗΣ ΓΙΑ ΤΗ ΖΩΝΗ ΤΟΥ ΕΥΡΩ Οι εµπειρογνώµονες της κατάρτισαν προβολές για τις µακροοικονοµικές εξελίξεις στη ζώνη του ευρώ, µε βάση τα στοιχεία που ήταν διαθέσιµα έως τις 19 Φεβρουαρίου Αντανακλώντας τις προοπτικές για την οικονοµική ανάκαµψη παγκοσµίως, ο µέσος ετήσιος ρυθµός αύξησης του πραγµατικού ΑΕΠ αναµένεται, βάσει των προβολών, να επιταχυνθεί σταδιακά από διάστηµα µεταξύ 0,4% και 1,2% το 2010 σε διάστηµα µεταξύ 0,5% και 2,5% το Ο πληθωρισµός, σύµφωνα µε τις προβολές, θα αυξηθεί ελαφρώς στο χρονικό ορίζοντα προβολής, από διάστηµα µεταξύ 0,8% και 1,6% το 2010 σε διάστηµα µεταξύ 0,9% και 2,1% το 2011, καθώς ο ρυθ- µός ανάκαµψης γίνεται εντονότερος. Τεχνικές υποθέσεις όσον αφορά τα επιτόκια, τις συναλλαγµατικές ισοτιµίες, τις τιµές των βασικών εµπορευµάτων και τις δηµοσιονοµικές πολιτικές Οι τεχνικές υποθέσεις που αφορούν τα επιτόκια, καθώς και τις τιµές της ενέργειας και των µη ενεργειακών βασικών εµπορευµάτων, βασίζονται στις προσδοκίες της αγοράς σύµφωνα µε στοιχεία έως και τις 12 Φεβρουαρίου Η υπόθεση που αφορά τα βραχυπρόθεσµα επιτόκια έχει καθαρά τεχνικό χαρακτήρα. Τα βραχυπρόθεσµα επιτόκια µετρούνται βάσει του EURIBOR τριών µηνών, ενώ οι προσδοκίες της αγοράς εξάγονται από τα επιτόκια των συµβολαίων µελλοντικής εκπλήρωσης. Σύµφωνα µε τη µεθοδολογία, το µέσο επίπεδο των βραχυπρόθεσµων επιτοκίων συνολικά εκτιµάται σε 0,9% για το 2010 και 1,7% για το Οι προσδοκίες της αγοράς για τις ονοµαστικές αποδόσεις των 10ετών οµολόγων του ηµοσίου στη ζώνη του ευρώ υποδηλώνουν µέσο επίπεδο 4,0% για το 2010 και 4,5% για το Στο βασικό σενάριο των προβολών λαµβάνεται υπόψη ότι πρόσφατα σηµειώθηκε περαιτέρω βελτίωση των χρηµατοπιστωτικών συνθηκών και διατυπώνεται η υπόθεση ότι στη διάρκεια του χρονικού ορίζοντα προβολής θα σταθεροποιηθούν ή θα µειωθούν ελαφρώς οι διαφορές των επιτοκίων χορηγήσεων των τραπεζών σε σχέση µε τα προαναφερόµενα επιτόκια. Κατά παρόµοιο τρόπο, διατυπώνεται η υπόθεση ότι οι συνθήκες προσφοράς πιστώσεων θα γίνουν πιο χαλαρές στη διάρκεια του ορίζοντα προβολής. Όσον αφορά τα βασικά εµπορεύµατα, σύµφωνα µε τις εκτιµήσεις για τις µελλοντικές εξελίξεις των τιµών που προκύπτουν από τις τιµές των συµβολαίων µελλοντικής εκπλήρωσης τις δύο τελευταίες εβδοµάδες έως τις 12 Φεβρουαρίου 2010, οι τιµές του πετρελαίου ανά βαρέλι ανα- µένεται, βάσει των υποθέσεων, να διαµορφωθούν κατά µέσο όρο στα 75,1 δολάρια ΗΠΑ το 2010 και στα 79,8 δολάρια ΗΠΑ το Οι τιµές των µη ενεργειακών βασικών εµπορευµάτων σε δολάρια ΗΠΑ θα αυξηθούν, βάσει των υποθέσεων, κατά 18,4% το 2010 και κατά 2,7% επιπλέον το Οι µακροοικονοµικές προβολές των εµπειρογνωµόνων της συµπληρώνουν τις µακροοικονοµικές προβολές των εµπειρογνωµόνων του Ευρωσυστήµατος οι οποίες καταρτίζονται δύο φορές ετησίως από κοινού από εµπειρογνώµονες της και των εθνικών κεντρικών τραπεζών της ζώνης του ευρώ. Οι τεχνικές που χρησιµοποιούνται είναι συµβατές µε εκείνες που χρησιµοποιούνται στις προβολές των εµπειρογνωµόνων του Ευρωσυστήµατος, όπως περιγράφονται στο έντυπο "A guide to Eurosystem staff macroeconomic projection exercises",, Ιούνιος 2001, το οποίο διατίθεται στο δικτυακό τόπο της. Προκειµένου να εκφραστεί η αβεβαιότητα που χαρακτηρίζει τις προβολές, τα αποτελέσµατα για κάθε µεταβλητή παρουσιάζονται υπό τη µορφή διαστηµάτων. Τα διαστήµατα αυτά βασίζονται στις διαφορές µεταξύ των πραγµατοποιήσεων και των προηγούµενων προβολών που είχαν καταρτιστεί επί σειρά ετών. Το εύρος κάθε διαστήµατος είναι διπλάσιο από το µέσο όρο της διαφοράς αυτής, σε απόλυτες τιµές. Η µέθοδος που χρησιµοποιείται, βάσει της οποίας γίνεται η διόρθωση για έκτακτα γεγονότα, περιγράφεται στη δηµοσίευση µε τίτλο "New procedure for constructing Eurosystem and ECB staff projection ranges",, εκέµβριος 2009, η οποία διατίθεται επίσης στο δικτυακό τόπο της. 2 Οι υποθέσεις για τις τιµές του πετρελαίου και των τροφίµων βασίζονται στις τιµές των συµβολαίων µελλοντικής εκπλήρωσης έως το τέλος του χρονικού ορίζοντα. Όσον αφορά τα λοιπά βασικά εµπορεύµατα, οι τιµές τους θα ακολουθήσουν, βάσει των υποθέσεων, τα συµβόλαια µελλοντικής εκπλήρωσης έως το τρίτο τρίµηνο του 2010 και στη συνέχεια θα εξελιχθούν σύµφωνα µε την παγκόσµια οικονοµική δραστηριότητα. Μάρτιος

93 Πίνακας Α Μακροοικονοµικές προβολές για τη ζώνη του ευρώ 1), 2) (µέσες ετήσιες εκατοστιαίες µεταβολές) Εν ΤΚ 0,3 0,8-1,6 0,9-2,1 Πραγµατικό ΑΕΠ -4,0 0,4-1,2 0,5-2,5 Ιδιωτική κατανάλωση -1,0-0,3-0,5 0,2-2,0 ηµόσια κατανάλωση 2,5 0,1-1,1 0,2-1,6 Ακαθάριστες επενδύσεις πάγιου κεφαλαίου -10,8-3,1 - -0,5-1,1-2,9 Εξαγωγές (αγαθά και υπηρεσίες) -13,0 3,2-7,6 1,4-7,8 Εισαγωγές (αγαθά και υπηρεσίες) -11,6 1,9-5,7 0,7-6, ) Οι προβολές για το πραγµατικό ΑΕΠ και τις συνιστώσες του αναφέρονται σε στοιχεία διορθωµένα ως προς τον αριθµό των εργάσι- µων ηµερών. Οι προβολές για τις εξαγωγές και τις εισαγωγές περιλαµβάνουν το εµπόριο εντός της ζώνης του ευρώ. 2) Τα στοιχεία αφορούν και τις 16 χώρες της ζώνης του ευρώ Οι τεχνικές υποθέσεις για τις διµερείς συναλλαγµατικές ισοτιµίες παραµένουν αµετάβλητες στο χρονικό ορίζοντα προβολής στα µέσα επίπεδα που επικρατούσαν το διάστηµα δύο εβδοµάδων που έληξε στις 12 Φεβρουαρίου Αυτό συνεπάγεται ότι η συναλλαγµατική ισοτιµία ευρώ/δολαρίου ΗΠΑ θα διαµορφωθεί σε 1,38 σε όλη τη διάρκεια του ορίζοντα προβολής και ότι η σταθµισµένη συναλλαγµατική ισοτιµία του ευρώ θα υποτιµηθεί, κατά µέσο όρο, κατά 2,6% το 2010 και κατά 0,2% επιπλέον το Οι υποθέσεις για τη δηµοσιονοµική πολιτική βασίζονται στα εθνικά σχέδια προϋπολογισµών σε κάθε χώρα της ζώνης του ευρώ, τα οποία ήταν διαθέσιµα στις 12 Φεβρουαρίου Περιλαµβάνουν όλα τα µέτρα πολιτικής που έχουν ήδη εγκριθεί από τα εθνικά κοινοβούλια ή έχουν προσδιοριστεί λεπτοµερώς από τις κυβερνήσεις και πιθανότατα θα εγκριθούν νοµοθετικά. Υποθέσεις όσον αφορά το διεθνές περιβάλλον Μετά το σηµείο καµπής κατά τα µέσα του 2009 παρατηρούνται εντονότερες ενδείξεις βελτίωσης των παγκόσµιων οικονοµικών προοπτικών. Βραχυπρόθεσµα, η ανάκαµψη αναµένεται να συνεχίσει να επηρεάζεται κυρίως από τον αντίκτυπο των νοµισµατικών και δηµοσιονοµικών µέτρων τόνωσης της οικονοµίας, την εξοµάλυνση του εµπορίου και την κυκλική εξέλιξη των αποθεµάτων. Ενώ η επίδραση ορισµένων παραγόντων είναι µόνο προσωρινή, η βελτίωση των συνθηκών χρηµατοδότησης αναµένεται να στηρίξει για µεγαλύτερο χρονικό διάστηµα την προβλεπόµενη συνεχιζόµενη παγκόσµια ανάκαµψη. Συνολικά, η παγκόσµια οικονοµική ανάπτυξη αναµένεται να διατηρηθεί σε επίπεδα χαµηλότερα από τις τάσεις του παρελθόντος σε όλη τη διάρκεια του χρονικού ορίζοντα προβολής, καθώς οι προηγµένες ιδίως οικονοµίες διανύουν περίοδο συγκρατηµένης ανάκαµψης, γεγονός που αντανακλά την ανάγκη για προσαρµογή των ισολογισµών µετά την κρίση. Το παγκόσµιο πραγµατικό ΑΕΠ εκτός της ζώνης του ευρώ θα αυξηθεί, σύµφωνα µε τις υποθέσεις, κατά µέσο όρο, κατά 4,2% το 2010 και κατά 4,0% το Αντανακλώντας τη σηµαντική ανάκαµψη του παγκόσµιου εµπορίου, ο ρυθµός ανάπτυξης στις αγορές προορισµού των εξαγωγών της ζώνης του ευρώ εκτιµάται, βάσει των υποθέσεων, ότι θα αυξηθεί σε 6,9% το 2010 και 5,4% το Ο εντονότερος ετήσιος ρυθµός ανάπτυξης για το 2010 είναι αποτέλεσµα µιας µεγαλύτερης στατιστικής επίδρασης από το 2009 και υποκρύπτει το γεγονός ότι ο τριµηνιαίος ρυθµός ανάπτυξης της παγκόσµιας οικονοµίας στην ουσία αναµένεται, βάσει των προβολών, να είναι ταχύτερος το 2011 από ό,τι το Μάρτιος 2010

94 ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΕΣ ΚΑΙ ΝΟΜΙΣΜΑΤΙΚΕΣ ΕΞΕΛΙΞΕΙΣ Η παραγωγή, η ζήτηση και η αγορά εργασίας Πίνακας Β Σύγκριση µε τις προβολές του εκεµβρίου του (µέσες ετήσιες εκατοστιαίες µεταβολές) Πραγµατικό ΑΕΠ εκέµβριος , ,9 0,1-1,5 0,2-2,2 Πραγµατικό ΑΕΠ Μάρτιος ,8 0,4-1,2 0,5-2,5 Εν ΤΚ εκέµβριος ,3-0,3 0,9-1,7 0,8-2,0 Εν ΤΚ Μάρτιος ,3 0,8-1,6 0,9-2,1 Προβολές για την αύξηση του πραγµατικού ΑΕΠ Μετά από βαθιά ύφεση, το δ τρίµηνο του 2009 ο ρυθµός αύξησης του πραγµατικού ΑΕΠ στη ζώνη του ευρώ παρέµεινε θετικός για δεύτερο συνεχόµενο τρίµηνο. Τα διαθέσιµα στοιχεία υποδηλώνουν ότι ώθηση στην ανάκαµψη έδωσαν οι εξαγωγές, έπειτα από την επιτάχυνση του παγκόσµιου εµπορίου. Επιπροσθέτως, προσωρινοί παράγοντες, όπως τα δηµοσιονοµικά µέτρα τόνωσης της οικονοµίας και η κυκλική εξέλιξη των αποθεµάτων, στήριξαν την ανάκαµψη. Καθώς οι επιδράσεις αυτών των παραγόντων εξασθενούν µε την πάροδο του χρόνου, ο ρυθµός αύξησης του ΑΕΠ το 2010 αναµένεται να παραµείνει συγκρατηµένος, αν και η δραστηριότητα, βάσει των προβολών, θα ενισχυθεί βαθµιαία από τις εξαγωγές και από τη βραδεία ανάκαµψη της εγχώριας ζήτησης, αντανακλώντας τα µέτρα νοµισµατικής πολιτικής και τις σηµαντικές προσπάθειες αποκατάστασης της λειτουργίας του χρηµατοπιστωτικού συστήµατος, οι επιδράσεις των οποίων εκδηλώνονται µε χρονική υστέρηση. Η ανάκαµψη αναµένεται να εδραιωθεί το Η ανάπτυξη αναµένεται να συνεχίσει να διαγράφει πιο συγκρατηµένη πορεία απ' ό,τι πριν από την ύφεση, λόγω της ανάγκης εξυγίανσης των ισολογισµών σε διάφορους τοµείς και του γεγονότος ότι η κατανάλωση επηρεάζεται αρνητικά από τις υποτονικές προοπτικές της αγοράς εργασίας και η αποταµίευση για λόγους πρόνοιας παραµένει σε υψηλά επίπεδα. Επιπλέον, οι ιδιωτικές επενδύσεις, αν και θα επιταχυνθούν στη διάρκεια του ορίζοντα προβολής, αναµένεται, βάσει των προβολών, να επηρεαστούν αρνητικά από τα υψηλά επίπεδα αχρησιµοποίητου παραγωγικού δυναµικού και τις υποτονικές προοπτικές της ζήτησης. Συνολικά, έπειτα από µείωση, σε ετήσιους όρους, κατά 4,0% το 2009, το πραγµατικό ΑΕΠ αναµένεται, βάσει των προβολών, να αυξηθεί κατά 0,4%-1,2% το 2010 και κατά 0,5%-2,5% το Ωστόσο, καθώς οι εκτιµήσεις του ετήσιου δυνητικού ρυθµού ανάπτυξης είναι και αυτές χαµηλότερες απ ό,τι πριν από την ύφεση, το παραγωγικό κενό αναµένεται να µειωθεί στη διάρκεια του χρονικού ορίζοντα προβολής. Προβολές για τις τιµές και το κόστος Αφού έφθασε στο χαµηλό επίπεδο του -0,4% το γ τρίµηνο του 2009, ο ετήσιος πληθωρισµός (βάσει του Εν ΤΚ) έγινε θετικός το δ τρίµηνο του έτους. Αυτή η εξέλιξη οφείλεται κυρίως σε έντονες επιδράσεις της βάσης σύγκρισης από προηγούµενες µειώσεις των τιµών των βασικών εµπορευµάτων. Έπειτα από άνοδο στο 1,0% τον Ιανουάριο 2010, ο πληθωρισµός αναµένεται να παραµείνει γύρω σε αυτό το επίπεδο τους επόµενους µήνες. Στη συνέχεια, αναµένεται να αυξηθεί βαθµιαία, αντανακλώντας την αναµενόµενη σταδιακή βελτίωση της δραστηριότητας, σε ένα περιβάλλον συγκρατηµένου δυνητικού ρυθµού ανάπτυξης. Ο µέσος ετήσιος ρυθµός πληθωρισµού αναµένεται, βάσει των προβολών, να διαµορφωθεί µεταξύ 0,8% και 1,6% το 2010 και µεταξύ 0,9% και 2,1% το Η αύξηση της µισθολογικής δαπάνης ανά µισθωτό αναµένεται να παραµείνει σε χαµηλά επίπεδα, καθώς επηρεάζεται αρνητικά από τη συνεχή υποτονικότητα της αγοράς εργασίας. Καθώς η απασχόληση, βάσει των προβολών, θα υποχωρήσει περαιτέρω Μάρτιος

95 Πίνακας Γ Σύγκριση προβλέψεων για την αύξηση του πραγµατικού ΑΕΠ και τον πληθωρισµό Εν ΤΚ στη ζώνη του ευρώ (µέσες ετήσιες εκατοστιαίες µεταβολές) Ηµεροµηνία δηµοσίευσης Αύξηση του ΑΕΠ Πληθωρισµός Εν ΤΚ ΟΟΣΑ Νοέµβριος ,9 1,7 0,9 0,7 ΝΤ Ιανουάριος ,0 1,6 0,8 0,8 Consensus Economics Forecasts Φεβρουάριος ,3 1,5 1,2 1,5 Έρευνα Επαγγελµατικών Φορέων ιενέργειας Προβλέψεων Φεβρουάριος ,2 1,6 1,3 1,5 Ευρωπαϊκή Επιτροπή Φεβρουάριος ,7 1,5 1,1 1,5 Προβολές εµπειρογνωµόνων της Μάρτιος ,4-1,2 0,5-2,5 0,8-1,6 0,9-2,1 Πηγές: Ευρωπαϊκή Επιτροπή: Ενδιάµεσες Προβλέψεις Φεβρουαρίου 2010, για τα µεγέθη του 2010, και Φθινοπωρινές Οικονοµικές Προβλέψεις του 2009, για τα µεγέθη του 2011, ΝΤ: IMF World Economic Outlook (Οκτώβριος 2009) για τον πληθωρισµό, και World Economic Outlook Update (Ιανουάριος 2010), για την αύξηση του ΑΕΠ, ΟΟΣΑ: OECD Economic Outlook (Νοέµβριος 2009), Consensus Economics Forecasts και η Έρευνα Επαγγελµατικών Φορέων ιενέργειας Προβλέψεων της. Σηµείωση: Οι µακροοικονοµικές προβολές των εµπειρογνωµόνων της και οι προβλέψεις του ΟΟΣΑ αναφέρουν ετήσιους ρυθµούς αύξησης διορθωµένους ως προς τον αριθµό των εργάσιµων ηµερών, ενώ η Ευρωπαϊκή Επιτροπή και το ΝΤ αναφέρουν ετήσιους ρυθ- µούς αύξησης που δεν είναι διορθωµένοι ως προς τον αριθµό των εργάσιµων ηµερών ετησίως. Οι υπόλοιπες προβλέψεις δεν διευκρινίζουν αν τα στοιχεία που αναφέρουν είναι διορθωµένα ως προς τον αριθµό των εργάσιµων ηµερών ή όχι. για κάποιο χρονικό διάστηµα, η συνακόλουθη αύξηση της παραγωγικότητας αναµένεται να συµβάλει σε σηµαντική µείωση του κόστους εργασίας ανά µονάδα προϊόντος σε σχέση µε τα υψηλά επίπεδα που σηµειώθηκαν το Αυτό, µε τη σειρά του, αναµένεται να οδηγήσει σε συγκρατηµένη άνοδο των περιθωρίων κέρδους και µερική αντιστροφή των ζηµιών που καταγράφηκαν το Ο ετήσιος ρυθµός µεταβολής του Εν ΤΚ εκτός της ενέργειας αναµένεται να υποχωρήσει περαιτέρω το 2010, αντανακλώντας την υποτονικότητα της συνολικής ζήτησης, ενώ θα ανακάµψει ελαφρώς το Σύγκριση µε τις προβολές εκεµβρίου 2009 Σε σύγκριση µε τις µακροοικονοµικές προβολές των εµπειρογνωµόνων του Ευρωσυστήµατος που δηµοσιεύθηκαν στο του εκεµβρίου 2009, το παρόν διάστηµα για την αύξηση του πραγµατικού ΑΕΠ το 2010 βρίσκεται εντός των ορίων του προηγούµενου διαστήµατος. Το διάστηµα για το 2011 αναθεωρήθηκε ελαφρώς προς τα άνω, αντανακλώντας κυρίως την εντονότερη δραστηριότητα σε παγκόσµιο επίπεδο, η οποία αναµένεται να ενισχύσει τις εξαγωγές της ζώνης του ευρώ και να ενθαρρύνει τις επενδύσεις. Όσον αφορά τον πληθωρισµό (βάσει του Εν ΤΚ), το διάστηµα για το 2010 προσαρµόστηκε ελάχιστα προς τα κάτω σε σχέση µε το αντίστοιχο διάστηµα του εκεµβρίου 2009, ενώ το διάστηµα για το 2011 προσαρµόστηκε ελαφρώς προς τα άνω, στο πλαίσιο της βελτίωσης των προοπτικών της δραστηριότητας. Σύγκριση µε τις προβλέψεις άλλων οργανισµών ιάφορες προβλέψεις για τη ζώνη του ευρώ διατίθενται τόσο από διεθνείς όσο και από ιδιωτικούς οργανισµούς. Ωστόσο, αυτές οι προβλέψεις δεν είναι απόλυτα συγκρίσιµες µεταξύ τους ή µε τις µακροοικονοµικές προβολές των εµπειρογνωµόνων της, καθώς έχουν ολοκληρωθεί σε διαφορετικές χρονικές στιγµές. Επιπλέον, χρησιµοποιούν διαφορετικές (εν µέρει αδιευκρίνιστες) µεθόδους για την εξαγωγή υποθέσεων σχετικά µε τις δηµοσιονοµικές, χρηµατο- 94 Μάρτιος 2010

96 ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΕΣ ΚΑΙ ΝΟΜΙΣΜΑΤΙΚΕΣ ΕΞΕΛΙΞΕΙΣ Η παραγωγή, η ζήτηση και η αγορά εργασίας οικονοµικές και εξωτερικές µεταβλητές, συµπεριλαµβανοµένων των τιµών του πετρελαίου και άλλων βασικών εµπορευµάτων. Τέλος, υπάρχουν διαφορές στις µεθόδους διόρθωσης ως προς τον αριθµό των εργάσιµων ηµερών µεταξύ των διαφόρων προβλέψεων (βλ. παρακάτω πίνακα). Σύµφωνα µε τις προβλέψεις άλλων οργανισµών που είναι επί του παρόντος διαθέσιµες, ο ρυθ- µός αύξησης του πραγµατικού ΑΕΠ στη ζώνη του ευρώ αναµένεται να διαµορφωθεί µεταξύ 0,7% και 1,3% το 2010 και µεταξύ 1,5% και 1,7% το Όσον αφορά τον πληθωρισµό, βάσει των διαθέσιµων προβλέψεων, αναµένεται ότι ο µέσος ετήσιος ρυθµός πληθωρισµού (βάσει του Εν ΤΚ) θα διαµορφωθεί µεταξύ 0,8% και 1,3% το 2010 και µεταξύ 0,7% και 1,5% το Τόσο για την αύξηση του ΑΕΠ όσο και για τον πληθωρισµό (βάσει του Εν ΤΚ), οι προβλέψεις άλλων οργανισµών γενικά συµβαδίζουν µε τα αντίστοιχα διαστήµατα των προβολών των εµπειρογνωµόνων της. Μάρτιος

97 5 Η Μ Ο Σ Ι Ο Ν Ο Μ Ι Κ Ε Σ Ε Ξ Ε Λ Ι Ξ Ε Ι Σ Το έτος 2009 χαρακτηρίστηκε από έντονη επιδείνωση των δηµοσιονοµικών αποτελεσµάτων στη ζώνη του ευρώ. Σύµφωνα µε τα επικαιροποιηµένα προγράµµατα σταθερότητας που υπέβαλαν οι περισσότερες χώρες της ζώνης του ευρώ από το εκέµβριο του 2009 έως το Φεβρουάριο του 2010, ο λόγος του ελλείµµατος της γενικής κυβέρνησης προς το ΑΕΠ της ζώνης του ευρώ αναµένεται ότι θα συνεχίσει να αυξάνεται το Παρόλο που ορισµένες χώρες έχουν ανακοινώσει διορθωτικά µέτρα για το 2010, πολλές άλλες δεν σχεδιάζουν να ξεκινήσουν τη διαδικασία δηµοσιονοµικής εξυγίανσης πριν από το Προκειµένου να διασφαλιστεί η σταθερή εµπιστοσύνη στη διατηρησιµότητα των δηµόσιων οικονοµικών και να αποφευχθούν οι αρνητικές δευτερογενείς επιδράσεις σε άλλες χώρες-µέλη και στο σύνολο της ΟΝΕ, είναι εξαιρετικά σηµαντικό οι χώρες της ζώνης του ευρώ να ανταποκριθούν πλήρως στις δεσµεύσεις που έλαβαν στο πλαίσιο της διαδικασίας υπερβολικού ελλείµµατος. Συγκεκριµένα, πολλές χώρες θα πρέπει να καταβάλουν φιλόδοξες προσπάθειες δηµοσιονοµικές εξυγίανσης, οι οποίες θα υποβοηθούνται από αξιόπιστα και σαφώς καθορισµένα διαρθρωτικά µέτρα, µε έµφαση σε µεταρρυθµίσεις στην πλευρά των δαπανών. Όσον αφορά την Ελλάδα, στις 16 Φεβρουαρίου 2010 το Συµβούλιο ECOFIN όρισε το 2012 ως νέα προθεσµία για τη διόρθωση του υπερβολικού ελλείµµατος της χώρας και ζήτησε από την Ελλάδα να σχεδιάσει και να εφαρµόσει µια ολοκληρωµένη δέσµη διαρθρωτικών µέτρων για τα οποία θα πρέπει να παρέχει ενηµέρωση σε τακτική βάση. ΗΜΟΣΙΟΝΟΜΙΚΕΣ ΕΞΕΛΙΞΕΙΣ ΤΟ 2009 Το 2009 οι δηµοσιονοµικές θέσεις των περισσότερων χωρών της ζώνης του ευρώ παρουσίασαν έντονη επιδείνωση. Σύµφωνα µε τα επικαιροποιηµένα προγράµµατα σταθερότητας που υπέβαλαν οι περισσότερες χώρες της ζώνης του ευρώ από το εκέµβριο του 2009 έως το Φεβρουάριο του 2010 (βλ. Πίνακα 9), το έλλειµµα της γενικής κυβέρνησης της ζώνης του ευρώ υπερτριπλασιάστηκε από 2,0% του ΑΕΠ το σε 6,2% του ΑΕΠ το Πρόκειται για τη σοβαρότερη επιδείνωση των δηµόσιων οικονοµικών από την έναρξη της ΟΝΕ. Ταυτόχρονα, το χρέος της γενικής κυβέρνησης της ζώνης του ευρώ αυξήθηκε από 69,4% του ΑΕΠ το σε 78,7% του ΑΕΠ το Από τη σύγκριση των ελλειµµάτων του 2009 µε τους στόχους των επικαιροποιηµένων προγραµµάτων σταθερότητας που είχαν δηµοσιευθεί στο τέλος του και στις αρχές του 2009 προκύπτει ότι το δηµοσιονοµικό αποτέλεσµα της γενικής κυβέρνησης στη ζώνη του ευρώ υπολείπεται των στόχων κατά 2,8 εκατοστιαίες µονάδες του ΑΕΠ. Πρόκειται για τη µεγαλύτερη µέχρι σήµερα αναθεώρηση στην ιστορία των προγραµµάτων σταθερότητας. Όσον αφορά αναλυτικότερα τις εξελίξεις σε επίπεδο χωρών, τρεις χώρες της ζώνης του ευρώ η Ελλάδα, η Ιρλανδία και η Ισπανία κατέγραψαν διψήφιους λόγους ελλείµµατος προς το ΑΕΠ το Μια δεύτερη οµάδα χωρών η Πορτογαλία, η Γαλλία, η Σλοβακία, το Βέλγιο, η Κύπρος, η Σλοβενία και η Ιταλία κατέγραψε υψηλούς λόγους ελλείµµατος που κυµαίνονταν από 5% έως 9,5% του ΑΕΠ. Άλλες τέσσερις χώρες, δηλαδή η Ολλανδία, η Μάλτα, η Αυστρία και η Γερµανία, κατέγραψαν λόγους ελλείµµατος που κυµαίνονταν από 3% έως 4,9% του ΑΕΠ. Μόνο στη Φινλανδία και το Λουξεµβούργο τα δηµοσιονοµικά ελλείµµατα διατηρήθηκαν κάτω του 3% του ΑΕΠ. Συνολικά, οι 14 από τις 16 χώρες της ζώνης του ευρώ κατέγραψαν το 2009 ελλείµµατα πάνω από την τιµή αναφοράς (3% του ΑΕΠ). Με εξαίρεση την Κύπρο, όλες αυτές οι χώρες υπόκεινται σήµερα σε διαδικασία υπερβολικού ελλείµµατος ( ΥΕ) (βλ. Πίνακα 10). Αυτές οι δυσµενείς δηµοσιονοµικές εξελίξεις µπορούν να αποδοθούν κυρίως σε πέντε λόγους. Πρώτον, η χρηµατοπιστωτική κρίση και η οικονοµική ύφεση προκάλεσαν µείωση των φορολογικών εσόδων και αύξηση των κοινωνικών παροχών (όπως επιδόµατα ανεργίας) µέσω της λειτουργίας των αυτόµατων σταθεροποιητών. εύτερον, εκτός από τους αυτόµατους σταθεροποιητές, τα έσοδα επηρεάστηκαν δυσµενώς από παράγοντες (όπως η µείωση των τιµών των περιουσιακών στοιχείων) που 96 Μάρτιος 2010

98 ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΕΣ ΚΑΙ ΝΟΜΙΣΜΑΤΙΚΕΣ ΕΞΕΛΙΞΕΙΣ ηµοσιονοµικές εξελίξεις Πίνακας 9 Επικαιροποιηµένα προγράµµατα σταθερότητας των χωρών της ζώνης του ευρώ Βέλγιο Επικαιροποίηση Απριλίου 2009 Επικαιροποίηση Ιανουαρίου 2010 Γερµανία Επικαιροποίηση Ιανουαρίου 2009 Επικαιροποίηση Φεβρουαρίου 2010 Ιρλανδία Επικαιροποίηση Ιανουαρίου 2009 Επικαιροποίηση εκεµβρίου 2007 Ελλάδα Επικαιροποίηση εκεµβρίου 2006 Επικαιροποίηση εκεµβρίου 2007 Ισπανία Επικαιροποίηση Ιανουαρίου 2009 Επικαιροποίηση Φεβρουαρίου 2010 Γαλλία Επικαιροποίηση εκεµβρίου Επικαιροποίηση Φεβρουαρίου 2010 Ιταλία Επικαιροποίηση Φεβρουαρίου 2009 Επικαιροποίηση Ιανουαρίου 2010 Κύπρος Επικαιροποίηση Φεβρουαρίου 2009 µ.δ. Λουξεµβούργο Επικαιροποίηση Ιανουαρίου 2009 Επικαιροποίηση Φεβρουαρίου 2010 Μάλτα Επικαιροποίηση εκεµβρίου Επικαιροποίηση Φεβρουαρίου 2010 Ολλανδία Επικαιροποίηση Νοεµβρίου Επικαιροποίηση Ιανουαρίου 2010 Αυστρία Επικαιροποίηση Απριλίου 2009 Επικαιροποίηση Ιανουαρίου 2010 Πορτογαλία Επικαιροποίηση Ιανουαρίου 2009 µ.δ Σλοβενία Επικαιροποίηση Απριλίου 2009 Επικαιροποίηση Ιανουαρίου 2010 Σλοβακία Επικαιροποίηση Απριλίου 2009 Επικαιροποίηση Ιανουαρίου 2010 Φινλανδία Επικαιροποίηση εκεµβρίου Επικαιροποίηση Ιανουαρίου 2010 Ζώνη του ευρώ Επικαιροποίηση Επικαιροποίηση Ρυθµός αύξησης του πραγµατικού ΑΕΠ (εκατοστιαία µεταβολή) ηµοσιονοµικό αποτέλεσµα (ως ποσοστό του ΑΕΠ) Χρέος (ως ποσοστό του ΑΕΠ) ,1-1,9 0,6 2,3 2,3-1,2-3,4-4,0-3,4-2,6 89,6 93,0 95,0 94,9 93,9 1,0-3,1 1,1 1,7 2,2-1,2-5,9-4,8-4,1-3,0 89,8 97,9 100,6 101,4 100,6 1,3-2,3 1,3 1,3 1,3-0,1-3,0-4,0-3,0-2,5 65,5 68,5 70,5 71,5 72,5 1,3-5,0 1,4 2,0 2,0 0,0-3,2-5,5-4,5-3,5 65,9 72,5 76,5 79,5 81,0-1,4-4,0-0,9 2,3 3,4-6,3-9,5-9,0-6,4-4,8 40,6 52,7 62,3 65,7 66,2-3,0-7,5-1,3 3,3 4,5-7,2-11,7-11,6-10,0-7,2 44,1 64,5 77,9 82,9 83,9 3,0 1,1 1,6 2,3-3,7-3,7-3,2-2,6 94,6 96,3 96,1 94,7 2,0-1,2-0,3 1,5 1,9-7,7-12,7-8,7-5,6-2,8 99,2 113,4 120,4 120,6 117,7 1,2-1,6 1,2 2,6-3,4-5,8-4,8-3,9 39,5 47,3 51,6 53,7 0,9-3,6-0,3 1,8 2,9-4,1-11,4-9,8-7,5-5,3 39,7 55,2 65,9 71,9 74,3 1,0 0,2 2,0 2,5 2,5-2,9-3,9-2,7-1,9-1,1 66,7 69,1 69,4 68,5 66,8 0,4-2,3 1,4 2,5 2,5-3,4-7,9-8,2-6,0-4,6 67,4 77,4 83,2 86,1 87,1-0,6-2,0 0,3 1,0-2,6-3,7-3,3-2,9 105,9 110,5 112,0 111,6-1,0-4,8 1,1 2,0 2,0-2,7-5,3-5,0-3,9-2,7 105,8 115,1 116,9 116,5 114,6 3,8 2,1 2,4 3,0 3,2 1,0-0,8-1,4-1,9-2,2 49,3 46,8 45,4 44,2 44,2 1,0-0,9 1,4 2,0-0,6-1,5 14,4 14,9 17,0 0,0-3,9 2,5 3,0 2,7 2,5-1,1-3,9-5,0-4,6 13,5 14,9 18,3 23,9 29,3 2,8 2,2 2,5 2,8-3,3-1,5-0,3 1,2 62,8 61,9 59,8 56,3 2,1-2,0 1,1 2,3 2,9-4,7-3,8-3,9-2,9-2,8 63,6 66,8 68,6 68,0 67,3 2,3 1,3 2,0 2,0 1,2 1,2 0,8 1,1 42,1 39,6 38,0 36,2 2,0-4,0 1,5 2,0 2,0 0,7-4,9-6,1-5,0-4,5 58,2 62,3 67,2 69,6 72,5 1,8-2,2 0,5 1,5 2,0-0,4-3,5-4,7-4,7-4,7 62,5 68,5 73,0 75,7 77,7 2,0-3,4 1,5 1,5 1,9-0,4-3,5-4,7-4,0-3,3 62,6 66,5 70,2 72,6 73,8 0,3-0,8 0,5 1,3-2,2-3,9-2,9-2,3 65,9 69,7 70,5 70,0 3,5-4,0 1,0 2,7-0,9-5,1-3,9-3,4 22,8 30,5 34,1 36,3 3,5-7,3 0,9 2,5 3,7-1,8-5,7-5,7-4,2-3,1 22,5 34,4 39,6 42,0 42,7 6,4 2,4 3,6 4,5 5,1-2,2-3,0-2,9-2,2-1,7 27,6 31,4 32,7 32,7 6,4-5,7 1,9 4,1 5,4-2,3-6,3-5,5-4,2-3,0 27,7 37,1 40,8 42,5 42,2 2,6 0,6 1,8 2,4 2,2 4,4 2,1 1,1 1,0 0,9 32,4 33,0 33,7 34,1 34,6 1,0-7,6 0,7 2,4 3,5 4,4-2,2-3,6-3,0-2,3 34,2 41,8 48,3 52,2 54,4 1,0-1,2 1,2 1,8-1,6-3,4-3,3-2,6 67,8 71,5 73,2 73,8 0,7-4,0 1,0 2,1 2,3-2,0-6,2-6,6-5,2-3,9 69,4 78,7 83,9 86,5 87,3 Πηγές: Επικαιροποιηµένα προγράµµατα σταθερότητας για τα έτη -09 και , υπολογισµοί της. Σηµειώσεις: Το συνολικό µέγεθος για τη ζώνη του ευρώ υπολογίζεται ως ο σταθµικός µέσος όρος όλων των χωρών της ζώνης του ευρώ, µε εξαίρεση, για την επικαιροποίηση , την Κύπρο και την Πορτογαλία τα προγράµµατα των οποίων δεν είναι ακόµη διαθέσιµα. Στην επικαιροποίηση , η αύξηση του πραγµατικού ΑΕΠ και το χρέος της Ιρλανδίας για το έχουν ληφθεί από τις φθινοπωρινές προβλέψεις που δηµοσίευσε η Ευρωπαϊκή Επιτροπή το Μάρτιος

99 Πίνακας 10 Επισκόπηση των συνεχιζόµενων διαδικασιών υπερβολικού ελλείµµατος στις χώρες της ζώνης του ευρώ (ως ποσοστό % του ΑΕΠ) Βέλγιο Γερµανία Ιρλανδία Ελλάδα Ισπανία Γαλλία Ιταλία Μάλτα Ολλανδία Αυστρία Πορτογαλία Σλοβενία Σλοβακία ηµοσιονοµικό αποτέλεσµα το 2009 Έναρξη διαδικασίας εξυγίανσης Προθεσµία για διόρθωση Συνιστώµενη ετήσια µέση διαρθρωτική προσαρµογή -5, /4-3, ,5 12, , /2 τα έτη , 2 1/2 το , >1,5-8, >1-5, ,5-4, /4-4, /4-4, /4-8, /4-6, /4-6, Πηγές: Οικονοµικές προβλέψεις της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, φθινόπωρο 2009, και συστάσεις του Συµβουλίου ECOFIN, εκέµβριος 2009 και Φεβρουάριος δεν αντικατοπτρίζονταν στην εξέλιξη των βασικών µακροοικονοµικών µεγεθών και προκάλεσαν υστέρηση των εσόδων. Τρίτον, ενώ υποχώρησε ο ρυθµός ανάπτυξης της οικονοµίας της ζώνης του ευρώ βάσει της τάσης, ο ρυθµός αύξησης των διαρθρωτικών δαπανών διατήρησε το δυναµισµό του. Τέταρτον, µετά το Ευρωπαϊκό Σχέδιο Οικονοµικής Ανάκαµψης που εγκρίθηκε από το Ευρωπαϊκό Συµβούλιο το εκέµβριο του, οι περισσότερες κυβερνήσεις της ζώνης του ευρώ εφάρµοσαν σηµαντικά µέτρα τόνωσης της οικονοµίας. Πέµπτον, πολλές χώρες έχουν λάβει εκτεταµένα µέτρα για τη σταθεροποίηση του χρηµατοπιστωτικού τους τοµέα, τα οποία είχαν αντίκτυπο στο δηµόσιο χρέος το 2009 ή δηµιούργησαν σηµαντικές ενδεχόµενες υποχρεώσεις. Οι τελευταίες συνιστούν κίνδυνο εµφάνισης υψηλότερων ελλειµµάτων ή/και χρέους στο µέλλον (βλ. επίσης το άρθρο µε τίτλο The impact of government support to the banking sector on euro area public finances στο τεύχος Ιουλίου 2009 του Μηνιαίου ελτίου). ΕΦΑΡΜΟΓΗ ΤΟΥ ΣΥΜΦΩΝΟΥ ΣΤΑΘΕΡΟΤΗΤΑΣ ΚΑΙ ΑΝΑΠΤΥΞΗΣ Στις 16 Φεβρουαρίου 2010 το Συµβούλιο ECOFIN έλαβε αποφάσεις σχετικά µε δύο χώρες της ζώνης του ευρώ, τη Μάλτα και την Ελλάδα. Όσον αφορά τη Μάλτα, το Συµβούλιο εξέδωσε σύσταση βάσει του άρθρου 126(7) της Συνθήκης για τη Λειτουργία της Ευρωπαϊκής Ένωσης (εφεξής Συνθήκη ), η οποία παρατείνει την προθεσµία για τη διόρθωση του υπερβολικού ελλείµµατος της χώρας από το 2010 στο 2011 και ορίζει ως καταληκτική ηµεροµηνία για τη λήψη διορθωτικών µέτρων τη 16η Αυγούστου Όσον αφορά την Ελλάδα, το Συµβούλιο ECOFIN εξέδωσε γνώµη σχετικά µε το επικαιροποιη- µένο πρόγραµµα σταθερότητας της Ελλάδος, το οποίο προβλέπει µείωση του λόγου του ελλείµ- µατος της γενικής κυβέρνησης από 12,7% του ΑΕΠ το 2009 σε 8,7% του ΑΕΠ το 2010, και κατόπιν σε λιγότερο από 3% του ΑΕΠ το Σύµφωνα µε το πρόγραµµα, το 2011 ο λόγος του χρέους της γενικής κυβέρνησης θα σταθεροποιηθεί σε γενικές γραµµές. Σύµφωνα µε τη γνώµη του Συµβουλίου, το πρόγραµµα είναι αρκετά φιλόδοξο καθώς προβλέπει εµπροσθοβαρή δηµοσιονοµική εξυγίανση για τα έτη 2010 και 2011 και προσαρµογές στο µετρούµενο έλλειµµα κατά 4,0 και 3,4 εκατοστιαίες µονάδες του ΑΕΠ αντιστοίχως. Ωστόσο, παρόλο που το πρόγραµµα περι- 98 Μάρτιος 2010

100 ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΕΣ ΚΑΙ ΝΟΜΙΣΜΑΤΙΚΕΣ ΕΞΕΛΙΞΕΙΣ ηµοσιονοµικές εξελίξεις λαµβάνει ορισµένα σαφή διορθωτικά µέτρα για το 2010, δεν περιέχει λεπτοµερή µέτρα για τη διαδικασία εξυγίανσης την περίοδο Το Συµβούλιο ECOFIN εξέδωσε επίσης, βάσει του άρθρου 121(4) της Συνθήκης, σύσταση προς την Ελλάδα που αφορούσε τους γενικούς προσανατολισµούς των οικονοµικών πολιτικών, και κατόπιν απόφαση για τη δηµοσιοποίηση της εν λόγω σύστασης. 1 Επιπλέον, εξέδωσε απόφαση βάσει του άρθρου 126(9) της Συνθήκης, µε την οποία ζητά από την Ελλάδα να λάβει µέτρα για τη διόρθωση του υπερβολικού της ελλείµµατος. Η σύσταση προσδιορίζει µια σειρά βασικών διαρθρωτικών και δηµοσιονοµικών µέτρων τα οποία θα πρέπει να υιοθετήσει η Ελλάδα. Η Ελλάδα καλείται να σχεδιάσει και να εφαρµόσει, ξεκινώντας το συντοµότερο δυνατόν εντός του 2010, µια δέσµη τολµηρών και ολοκληρωµένων διαρθρωτικών µεταρρυθµίσεων. Σε αυτή τη δέσµη θα πρέπει να περιλαµβάνονται µεταρρυθµίσεις όσον αφορά τους µισθούς του δηµόσιου τοµέα και τα συστήµατα συντάξεων και υγείας, καθώς και µέτρα για τη βελτίωση της αποδοτικότητας της δηµόσιας διοίκησης, του επιχειρηµατικού περιβάλλοντος και της λειτουργίας της αγοράς προϊόντων καθώς και για την τόνωση της παραγωγικότητας και της απασχόλησης. Παράλληλα, σύµφωνα µε την απόφαση του Συµβουλίου ECOFIN, το 2012 ορίζεται ως προθεσµία για τη διόρθωση του υπερβολικού ελλείµ- µατος της Ελλάδος και η πορεία προσαρµογής προς το σκοπό αυτό θα πρέπει να περιλαµβάνει διαρθρωτική ετήσια προσαρµογή τουλάχιστον 3,5 εκατοστιαίων µονάδων του ΑΕΠ τόσο για το 2010 όσο και για το 2011 και τουλάχιστον 2,5 εκατοστιαίων µονάδων του ΑΕΠ για το Επιπλέον, η απόφαση καθόρισε ένα λεπτοµερές χρονοδιάγραµµα για τα µέτρα που θα πρέπει να ληφθούν κατά την περίοδο Η Ελλάδα κλήθηκε επίσης να υποβάλει έως τις 16 Μαρτίου 2010 στο Συµβούλιο και την Ευρωπαϊκή Επιτροπή µια έκθεση που να παρουσιάζει λεπτοµερώς τα µέτρα και να ορίζει το χρονοδιάγραµµα εφαρµογής για την επίτευξη των δηµοσιονοµικών στόχων του Τέλος, η Ελλάδα θα πρέπει να παρέχει ενηµέρωση δηµόσια και σε τακτική βάση σχετικά µε τα ληφθέντα µέτρα. Οι πρώτες εκθέσεις θα πρέπει να υποβληθούν στις 16 Μαρτίου 2010 και στις 15 Μαΐου και στη συνέχεια θα υποβάλλονται σε τριµηνιαία βάση. Αυτές οι απαιτήσεις, καθώς και η στενή παρακολούθηση της προόδου της Ελλάδος, αντανακλούν τις ιδιαίτερα σοβαρές ανισορροπίες που αντιµετωπίζει η χώρα και τον κίνδυνο να υπάρξουν δευτερογενείς επιδράσεις στις άλλες χώρες της ζώνης του ευρώ και στην ΟΝΕ ως σύνολο. Στο πλαίσιο αυτό, το Ευρωπαϊκό Συµβούλιο ανέφερε σε δήλωσή του στις 11 Φεβρουαρίου 2010 ότι τα κράτη-µέλη της ζώνης του ευρώ θα προβούν, εφόσον παραστεί ανάγκη, σε αποφασιστικές και συντονισµένες ενέργειες, για τη διασφάλιση της χρηµατοπιστωτικής σταθερότητας στο σύνολο της ζώνης του ευρώ. Στις 3 Μαρτίου 2010 η ελληνική κυβέρνηση ανακοίνωσε πρόσθετα µόνιµα µέτρα δηµοσιονοµικής εξυγίανσης, προκειµένου να σηµειωθεί η απαιτούµενη πρόοδος στον τοµέα αυτό το Αξίζει να σηµειωθεί ότι τα µέτρα περιλαµβάνουν περικοπές των δηµόσιων δαπανών και προσαρµογή των µισθών του δηµόσιου τοµέα. ΗΜΟΣΙΟΝΟΜΙΚΑ ΣΧΕ ΙΑ ΓΙΑ ΤΟ 2010 ΚΑΙ ΕΞΗΣ Σύµφωνα µε τα επικαιροποιηµένα προγράµµατα σταθερότητας που έχουν υποβληθεί µέχρι σήµερα, το έλλειµµα της γενικής κυβέρνησης της ζώνης του ευρώ αναµένεται να κορυφωθεί σε 6,6% του ΑΕΠ το 2010, επίπεδο πρωτοφανές από την έναρξη του Τρίτου Σταδίου της ΟΝΕ. Εάν υποτεθεί ότι η αύξηση του πραγµατικού ΑΕΠ θα κυµανθεί µεταξύ 2% και 2,5%, το έλλειµµα αναµένεται να µειωθεί σε 5,2% του ΑΕΠ το 2011 και σε 3,9% του ΑΕΠ το Οι περισσότερες από τις χώρες της ζώνης του ευρώ που υπόκεινται επί του παρόντος σε ΥΕ σχεδιάζουν να µειώσουν τα ελλείµ- 1 Βλ. Σύσταση του Συµβουλίου προκειµένου να τερµατιστεί η ασυνέπεια µε τους γενικούς προσανατολισµούς των οικονοµικών πολιτικών στην Ελλάδα και να εξαλειφθεί ο κίνδυνος υπονόµευσης της εύρυθµης λειτουργίας της οικονοµικής και νοµισµατικής ένωσης (6145/10, 16 Φεβρουαρίου 2010). Μάρτιος

101 µατά τους κάτω από την τιµή αναφοράς (3% του ΑΕΠ) εντός της συµφωνηµένης προθεσµίας. Ο λόγος του δηµόσιου χρέους της ζώνης του ευρώ προς το ΑΕΠ αναµένεται να αυξηθεί περαιτέρω σε 83,9% το 2010, 86,5% το 2011 και 87,3% το 2012, καθώς οι λόγοι χρέους θα ανέλθουν σε επίπεδα που δεν έχουν παρατηρηθεί εδώ και δεκαετίες σε πολλές χώρες της ζώνης του ευρώ. Όσον αφορά το γύρο των επικαιροποιηµένων προγραµµάτων σταθερότητας του , αυτά υποβλήθηκαν σε γενικές γραµµές αργότερα απ ό,τι συνήθως, δηλαδή τον Ιανουάριο ή το Φεβρουάριο του 2010 αντί για το Νοέµβριο ή το εκέµβριο του Αυτό συνέβη καθώς η καθυστερη- µένη υποβολή των προγραµµάτων θα επέτρεπε στις χώρες να λάβουν υπόψη τα συµπεράσµατα που διατύπωσε τον Οκτωβρίου του 2009 το Συµβούλιο ECOFIN σχετικά µε τη στρατηγική εξόδου από τα µέτρα δηµοσιονοµικής ώθησης και την απόφαση που έλαβε το εκέµβριο του 2009 σχετικά µε τις ΥΕ (βλ. Πίνακες 9 και 10). Στην παρούσα συγκυρία, η γενική αξιολόγηση των προγραµµάτων σταθερότητας υποδηλώνει ότι σε πολλές περιπτώσεις δεν εισακούστηκε η έκκληση να συµπεριληφθούν λεπτοµέρειες των στρατηγικών δηµοσιονοµικής εξυγίανσης και εξόδου από τα µέτρα δηµοσιονοµικής ώθησης. Κάθε χώρα πρέπει να συµµορφωθεί µε την προσπάθεια µέσης ετήσιας προσαρµογής που ορίζεται στις αντίστοιχες συστάσεις της ΥΕ για την περίοδο διόρθωσης, ενώ οποιαδήποτε υστέρηση στη διαρθρωτική εξυγίανση το θα πρέπει να αντισταθµιστεί µε εντονότερες δηµοσιονο- µικές προσπάθειες τα επόµενα έτη. Ωστόσο, ελλοχεύουν σοβαροί κίνδυνοι λόγω της έλλειψης σαφώς καθορισµένων µέτρων για τα έτη αυτά. Το επικαιροποιηµένο πρόγραµµα σταθερότητας της Γερµανίας για το 2010 προβλέπει αύξηση του λόγου του ελλείµµατος της χώρας από 3,2% του ΑΕΠ το 2009 σε 5,5% του ΑΕΠ το 2010, αντανακλώντας µεταξύ άλλων τα δηµοσιονοµικά µέτρα ώθησης της ανάπτυξης. Συµβαδίζοντας µε τις απαιτήσεις της ΥΕ, το έλλειµµα προβλέπεται να υποχωρήσει σταδιακά σε 3% του ΑΕΠ το Μέχρι σήµερα, η προβλεπόµενη δηµοσιονοµική προσαρµογή δεν έχει ακόµη υποστηριχθεί από συγκεκριµένα µέτρα. Στο πλαίσιο αυτό, η κυβέρνηση της Γερµανίας σκοπεύει να ανακοινώσει λεπτοµερή στρατηγική εξυγίανσης έως το καλοκαίρι του Ο λόγος του ακαθάριστου χρέους προς το ΑΕΠ αναµένεται, σύµφωνα µε τις προβολές, να αυξηθεί από 72,5% το 2009 σε 82% το Το επικαιροποιηµένο πρόγραµµα σταθερότητας της Γαλλίας προβλέπει περαιτέρω αύξηση του λόγου του ελλείµµατος από 7,9% του ΑΕΠ το 2009 σε 8,2% του ΑΕΠ το Προβλέπεται ότι από το 2011 και εξής ο λόγος του ελλείµµατος θα µειώνεται κάθε έτος, µε συνέπεια το υπερβολικό έλλειµµα της χώρας να διορθωθεί έως το 2013, σύµφωνα µε τις απαιτήσεις της ΥΕ. Ο λόγος του χρέους προς το ΑΕΠ αναµένεται, σύµφωνα µε τις προβολές, να αυξηθεί κατά την περίοδο , προτού µειωθεί ελαφρώς σε 86,6% το Σύµφωνα µε το πρόγραµµα, η διαδικασία διαρθρωτικής εξυγίανσης προβλέπεται να ξεκινήσει το 2011 και θα βασίζεται κατά κύριο λόγο στην περιστολή των δαπανών. Προς διευκόλυνση αυτών των σχεδίων εξυγίανσης, η κυβέρνηση της Γαλλίας εξετάζει το ενδεχό- µενο εφαρµογής δηµοσιονοµικού κανόνα. Το επικαιροποιηµένο πρόγραµµα σταθερότητας της Ιταλίας για το 2010 προβλέπει ελαφρά µείωση του λόγου του ελλείµµατος από 5,3% του ΑΕΠ το 2009 σε 5,0% του ΑΕΠ το Κατόπιν, ανα- µένεται να µειωθεί περαιτέρω κάτω από το 3% του ΑΕΠ το 2012, σύµφωνα µε τις απαιτήσεις της ΥΕ. Προβλέπεται ότι ο λόγος του χρέους προς το ΑΕΠ θα αυξηθεί από 115,1% το 2009 σε 116,9% το 2010, προτού µειωθεί σε 114,6% το Σύµφωνα µε την κυβέρνηση της Ιταλίας, αυτή η στρατηγική εξυγίανσης υποβοηθείται από το τριετές δηµοσιονοµικό σχέδιο το οποίο εγκρίθηκε από το κοινοβούλιο το και βασίζεται κυρίως στην περιστολή των δαπανών (περίπου 1,5% του ΑΕΠ σωρευτικά κατά την περίοδο ). Μάρτιος

102 ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΕΣ ΚΑΙ ΝΟΜΙΣΜΑΤΙΚΕΣ ΕΞΕΛΙΞΕΙΣ ηµοσιονοµικές εξελίξεις Το επικαιροποιηµένο πρόγραµµα σταθερότητας της Ιρλανδίας περιλαµβάνει προβολές µέχρι το 2014, δηλαδή την προθεσµία που έχει ορίσει το Συµβούλιο ECOFIN για µείωση του ελλείµµατος της χώρας κάτω από το 3% του ΑΕΠ. Σύµφωνα µε το πρόγραµµα, το έλλειµµα θα µειωθεί από 11,7% του ΑΕΠ το 2009 σε 2,9% του ΑΕΠ το 2014, µε µέση διαρθρωτική προσαρµογή 2 εκατοστιαίων µονάδων του ΑΕΠ ετησίως από το 2011 και εξής. Για το 2010 τα καθορισµένα µέτρα επικεντρώνονται στην πλευρά των δαπανών, µε συνολική προσαρµογή 2,5% του ΑΕΠ. Για το 2011 και για τα επόµενα έτη η κυβέρνηση έχει δεσµευθεί για την επίτευξη πρόσθετων φιλόδοξων στόχων διαρθρωτικής εξυγίανσης. Ωστόσο, τα µέτρα για την επίτευξη αυτών των στόχων δεν έχουν ακόµη καθοριστεί. Το επικαιροποιηµένο πρόγραµµα σταθερότητας της Ισπανίας προβλέπει διόρθωση του υπερβολικού ελλείµµατος της χώρας έως το 2013, σύµφωνα µε τις συστάσεις της ΥΕ. Ο στόχος για µέση ετήσια διαρθρωτική εξυγίανση ανέρχεται σε 1,8 εκατοστιαία µονάδα του ΑΕΠ, το οποίο συµβαδίζει µε τη σύσταση της ΥΕ για εξυγίανση άνω της 1,5 εκατοστιαίας µονάδας. Ωστόσο, ο στόχος αυτός δεν υποστηρίζεται ακόµη πλήρως από συγκεκριµένα µέτρα, ιδίως όσον αφορά την περίοδο ΠΡΟΒΛΗΜΑΤΙΣΜΟΙ ΓΙΑ ΤΗ ΗΜΟΣΙΟΝΟΜΙΚΗ ΠΟΛΙΤΙΚΗ Η σοβαρή επιδείνωση των δηµοσιονοµικών ανισορροπιών των χωρών της ζώνης του ευρώ απειλεί τη διατηρησιµότητα των δηµόσιων οικονοµικών και αποτελεί αιτία ανησυχίας για διάφορους λόγους. Πρώτον, τα διογκούµενα δηµοσιονοµικά ελλείµµατα και το δηµόσιο χρέος ενδέχεται να ωθήσουν προς τα άνω τις προσδοκίες για τον πληθωρισµό και να αποτελέσουν πρόσθετο βάρος για τη νοµισµατική πολιτική της για τη ζώνη του ευρώ. εύτερον, οι µεγάλες ανάγκες (ανα)χρηµατοδότησης των κυβερνήσεων ενδέχεται να αυξήσουν τα (πραγµατικά) µεσοπρόθεσµα και µακροπρόθεσµα επιτόκια, αύξηση η οποία θα µπορούσε επίσης να εξαπλωθεί και σε άλλες χώρες της ζώνης του ευρώ και να εκτοπίσει την ιδιωτική ζήτηση στη φάση της ανάκαµψης. Τρίτον, το αυξανόµενο δηµόσιο χρέος και οι υψηλότερες αποδόσεις των κρατικών οµολόγων υποδηλώνουν υψηλότερες δαπάνες για τόκους. Αυτές πρέπει να καλυφθούν είτε από υψηλότερους φόρους, οι οποίοι είναι επιζήµιοι για το δυνητικό ρυθµό ανάπτυξης, είτε µέσω της επιβολής περιορισµών σε άλλες κατηγορίες κρατικών δαπανών, συµπεριλαµβανοµένων όσων προωθούν την πιο µακροπρόθεσµη ανάπτυξη (π.χ. υποδοµές ή εκπαίδευση). Οι εν λόγω περιορισµοί θα γίνουν ακόµη αυστηρότεροι εάν δεν υπάρξουν µεταρρυθµίσεις για την αντιµετώπιση του αυξανόµενου δηµοσιονοµικού κόστους που συνεπάγεται µια γηράσκουσα κοινωνία. Τέταρτον, οι έντονες δηµοσιονοµικές ανισορροπίες ενδεχοµένως να προκαλέσουν τη συσσώρευση άλλων µακροοικονοµικών ανισορροπιών, όπως ελλείµµατα του ισοζυγίου τρεχουσών συναλλαγών, που καθιστούν τις χώρες πιο ευπαθείς σε δυσµενείς διαταραχές. Επιπλέον, τα υψηλά δηµοσιονοµικά ελλείµµατα και το χρέος περιορίζουν σηµαντικά την ικανότητα της δηµοσιονοµικής πολιτικής να αντιµετωπίζει τέτοιου είδους διαταραχές. Προκειµένου να διατηρηθεί η εµπιστοσύνη και να αποφευχθούν οι αρνητικές δευτερογενείς επιδράσεις σε άλλες χώρες της ζώνης του ευρώ, είναι ζωτικής σηµασίας οι χώρες-µέλη να ανταποκριθούν στις δεσµεύσεις που έχουν αναλάβει στο πλαίσιο της ΥΕ. Συγκεκριµένα, στις περιπτώσεις που η εξυγίανση πρέπει να ξεκινήσει το 2010, τα σχέδια προϋπολογισµών θα πρέπει να περιλαµβάνουν αποτελεσµατικά µέτρα εξυγίανσης. Γενικότερα, όπως ορίζεται στις συστάσεις που εξέδωσε ανά χώρα το Συµβούλιο ECOFIN στο πλαίσιο της ΥΕ, οι προσπάθειες εξυγίανσης πολλών χωρών θα πρέπει να υπερβούν σηµαντικά την ελάχιστη ετήσια προσαρµογή 0,5% του ΑΕΠ που ορίζεται στο Σύµφωνο Σταθερότητας και Ανάπτυξης. Τα σενάρια για το δηµόσιο χρέος της ζώνης του ευρώ που παρουσιάζονται στο Πλαίσιο 9 υπογραµµίζουν τη σπουδαιότητα µιας ταχείας και φιλόδοξης εξυγίανσης. Μάρτιος

103 εδοµένης της απότοµης αύξησης των λόγων των δαπανών και της ήδη υψηλής φορολογικής επιβάρυνσης, οι αξιόπιστες στρατηγικές εξυγίανσης θα πρέπει να επικεντρωθούν ιδιαίτερα σε µεταρρυθµίσεις στην πλευρά των δαπανών. Έτσι θα αυξηθεί η πιθανότητα επιτυχούς µείωσης του ελλείµ- µατος, θα δηµιουργηθούν περιθώρια για την αντιµετώπιση των πιέσεων που προβλέπεται να ασκηθούν στις δαπάνες λόγω της γήρανσης του πληθυσµού και, µε την πάροδο του χρόνου, θα µειωθεί η φορολογική επιβάρυνση και θα υποστηριχθεί η δυνητική ανάπτυξη. Οι κατάλληλοι εθνικοί δηµοσιονοµικοί κανόνες, οι θεσµοί και οι διαφανείς δηµοσιονοµικές διαδικασίες, καθώς και τα αξιόπιστα και πλήρη στατιστικά στοιχεία για τα δηµόσια οικονοµικά, θα είναι επίσης κρίσιµοι παράγοντες για την επιτυχία της δηµοσιονοµικής προσαρµογής. Πλαίσιο 9 ΠΡΟΚΛΗΣΕΙΣ ΓΙΑ ΤΗ ΙΑΤΗΡΗΣΙΜΟΤΗΤΑ ΤΩΝ ΗΜΟΣΙΩΝ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΩΝ ΣΤΗ ΖΩΝΗ ΤΟΥ ΕΥΡΩ Το παρόν πλαίσιο παρουσιάζει τρία σενάρια για την πιθανή εξέλιξη του λόγου του χρέους της γενικής κυβέρνησης προς το ΑΕΠ στη ζώνη του ευρώ µέχρι το Στόχος είναι µια πρόχειρη εκτίµηση του ύψους της δηµοσιονοµικής προσαρµογής που απαιτείται προκειµένου τα δηµόσια οικονοµικά της ζώνης του ευρώ να επανέλθουν σε διατηρήσιµη τροχιά. Τα σενάρια επικεντρώνονται στα µεγέθη της ζώνης του ευρώ κι έτσι δεν λαµβάνουν υπόψη την υφιστάµενη ανο- µοιογένεια µεταξύ των χωρών της ζώνης. Αυτή ωστόσο πρέπει να λαµβάνεται στο ακέραιο υπόψη κατά το σχεδιασµό στρατηγικών εξόδου από τα δηµοσιονοµικά µέτρα που λήφθηκαν για την αντι- µετώπιση της κρίσης, όπως επίσης και όταν εξετάζεται ποια είναι η κατάλληλη χρονική στιγµή, ο κατάλληλος ρυθµός και η κατάλληλη διάρθρωση της χρηµατοπιστωτικής προσαρµογής για κάθε χώρα. Οι µακροοικονοµικές υποθέσεις στις οποίες βασίζονται τα τρία σενάρια είναι οι ακόλουθες: ο ρυθµός αύξησης του πραγµατικού ΑΕΠ στηρίζεται στην εξέλιξη του αντίστοιχου δυνητικού στη ζώνη του ευρώ, σύµφωνα µε τις προβλέψεις της Ευρωπαϊκής Επιτροπής και της Επιτροπής Οικονοµικής Πολιτικής. 1 Κατ αυτές, ο δυνητικός ρυθµός αύξησης του πραγµατικού ΑΕΠ θα µειωθεί σταδιακά από το (µάλλον υψηλό) επίπεδο του 2,2% το 2011 σε 1,5% το Η αύξηση του αποπληθωριστή του ΑΕΠ θεωρείται σταθερή στο 1,9% για όλη τη περίοδο που καλύπτει το σενάριο. Το έµµεσο ονοµαστικό επιτόκιο του δηµόσιου χρέους θεωρείται επίσης σταθερό στο 4,3%, στην τιµή δηλ. που είχε καταγραφεί το (καθώς οι τιµές της περιόδου ενδεχοµένως υπόκεινται σε στρεβλώσεις εξαιτίας της χρηµατοπιστωτικής κρίσης). Και τα τρία σενάρια χρησιµοποιούν ως σηµείο εκκίνησης τις προβλέψεις της Ευρωπαϊκής Επιτροπής του φθινοπώρου για το χρέος της γενικής κυβέρνησης της ζώνης του ευρώ το 2010 (84% του ΑΕΠ). Η τιµή εκκίνησης του πρωτογενούς δηµοσιονοµικού αποτελέσµατος το 2010, σύµφωνα µε αυτή την πηγή, είναι -3,7% του ΑΕΠ. εδοµένων των µακροοικονοµικών υποθέσεων και της αρνητικής δηµοσιονοµικής θέσης εκκίνησης, ο λόγος του χρέους θα αυξηθεί περαιτέρω, εκτός εάν δηµιουργηθεί ένα αρκετά υψηλό πρωτογενές πλεόνασµα (συνολικό δηµοσιονοµικό αποτέλεσµα µείον δαπάνες για τόκους), το οποίο θα σταθεροποιούσε το λόγο του χρέους και θα τον έθετε σε τροχιά αποκλιµάκωσης. 1 Βλ Ageing Report: Economic and Budgetary Projections for the EU-27 Member States (-2060), European Economy, No 2 European Commission and Economic Policy Committee, 2009, 2 Βλ. European Economic Forecast Autumn 2009, European Economy, No 10, European Commission, Μάρτιος

104 ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΕΣ ΚΑΙ ΝΟΜΙΣΜΑΤΙΚΕΣ ΕΞΕΛΙΞΕΙΣ ηµοσιονοµικές εξελίξεις Οι δηµοσιονοµικές εξελίξεις από το 2011 και µετά προσδιορίζονται από τρία εναλλακτικά σενάρια που απεικονίζονται στο ιάγραµµα Α. Στο πρώτο σενάριο η διαδικασία δηµοσιονο- µικής προσαρµογής είναι µάλλον ταχεία και το πρωτογενές δηµοσιονοµικό αποτέλεσµα βελτιώνεται κατά 1,0 εκατοστιαία µονάδα του ΑΕΠ ετησίως µέχρις ότου επιτευχθεί ένας εν γένει ισοσκελισµένος προϋπολογισµός (το 2018). Κατόπιν, το πρωτογενές πλεόνασµα µειώνεται ελαφρώς ούτως ώστε να διατηρηθεί ο προϋπολογισµός ισοσκελισµένος µέχρι το τέλος της περιόδου προσοµοίωσης (το 2030). Το δεύτερο σενάριο βασίζεται σε µια λιγότερο φιλόδοξη πορεία δηµοσιονοµικής προσαρµογής, όπου το πρωτογενές αποτέλεσµα βελτιώνεται µόνο κατά 0,5 της εκατοστιαίας µονάδας ετησίως µέχρις ότου επιτευχθεί ένας εν γένει ισοσκελισµένος προϋπολογισµός (το 2025). Στη συνέχεια, καταγράφονται πρωτογενή πλεόνασµα συµβατά µε έναν ισοσκελισµένο προϋπολογισµό µέχρι το Τέλος, στο τρίτο σενάριο θεωρείται ότι δεν καταβάλλεται καµία προσπάθεια δηµοσιονοµικής προσαρµογής. Το πρωτογενές αποτέλεσµα παραµένει -3,7% του ΑΕΠ, δηλ. σταθερό στην τιµή της πρόβλεψης για το 2010, καθ όλη τη διάρκεια της προσοµοίωσης. Τα αποτελέσµατα των τριών σεναρίων για το χρέος της ζώνης του ευρώ παρουσιάζονται στο ιάγραµµα Β. Ο λόγος του δηµόσιου χρέους στο πρώτο σενάριο διαµορφώνεται στη µέγιστη τιµή του (89,3% του ΑΕΠ) το 2013, ενώ στο δεύτερο σενάριο η µέγιστη τιµή του (97,2% του ΑΕΠ) καταγράφεται το Στη συνέχεια, και στα δύο σενάρια, παρατηρείται σταδιακή µείωση του λόγου του δηµόσιου χρέους προς το ΑΕΠ. Η τιµή αναφοράς (60% του ΑΕΠ) επιτυγχάνεται εντός των επόµενων δύο δεκαετιών (το 2026) µόνο στο πρώτο σενάριο. Στο τρίτο σενάριο παρατηρείται σταθερή αύξηση του λόγου του δηµόσιου χρέους σε επίπεδο άνω του 100% του ΑΕΠ το 2015, σε 120% το 2020 και σε 150% το ιάγραµµα Α Υποθέσεις πρωτογενούς αποτελέσµατος (% του ΑΕΠ) Πηγή: Υπολογισµοί της. ιάγραµµα Β Σενάρια δηµόσιου χρέους (% του ΑΕΠ) Πηγή: Υπολογισµοί της. Τα αποτελέσµατα των σεναρίων είναι ευαίσθητα στις αρχικές τους υποθέσεις για την οικονο- µική ανάπτυξη και τα (έµµεσα) επιτόκια. εδοµένου ότι βασίζονται σε υπολογισµούς προ της Μάρτιος

105 κρίσης, οι τιµές τους µετά την κρίση µπορεί να διαφέρουν σηµαντικά. Ωστόσο, εξακολουθούν να είναι χρήσιµα, καθώς δείχνουν τους αυξηµένους κινδύνους για τη διατηρησιµότητα των δηµόσιων οικονοµικών που συνεπάγεται ένας ταχέως αυξανόµενος λόγος δηµόσιου χρέους προς το ΑΕΠ στη ζώνη του ευρώ. Αν οι δηµοσιονοµικές πολιτικές παραµείνουν αµετάβλητες (τρίτο σενάριο), θα θέσουν σαφώς σε κίνδυνο την πιο µακροπρόθεσµη διατηρησιµότητα των δηµόσιων οικονοµικών. Οι κίνδυνοι αυτοί µπορούν ενδεχοµένως να αυξηθούν υπό την επίδραση ενός φαύλου κύκλου ανατροφοδότησης εάν οι αυξανόµενοι λόγοι του δηµόσιου χρέους οδηγήσουν σε άνοδο των πραγµατικών επιτοκίων ή/και µείωση της οικονοµικής ανάπτυξης. Οι πραγµατικοί κίνδυνοι για τη διατηρησιµότητα των δηµόσιων οικονοµικών είναι ακόµη σοβαρότεροι, καθώς τα τρία σενάρια δεν λαµβάνουν υπόψη ούτε την προβλεπόµενη άνοδο των δαπανών λόγω της γήρανσης του πληθυσµού ούτε τους κινδύνους που συνδέονται µε τις ενδεχόµενες υποχρεώσεις από τις εγγυήσεις που παρασχέθηκαν στο χρηµατοπιστωτικό και το µη χρηµατοπιστωτικό τοµέα στο πλαίσιο της κρίσης. Ωστόσο, οι αποµειώσεις στις τράπεζες ενδέχεται να συνεχιστούν, 3 και ιδίως µετά το 2020 θα πρέπει να αναµένονται ισχυρές πιέσεις στα δηµόσια οικονοµικά λόγω της γήρανσης του πληθυσµού. 4 Τα κράτη-µέλη που επιθυµούν να υιοθετήσουν το ευρώ πρέπει να διατηρούν το λόγο δηµόσιου χρέους προς το ΑΕΠ κάτω από την τιµή αναφοράς 60% ή να διασφαλίζουν ότι οι λόγοι του χρέους τους µειώνονται και προσεγγίζουν την τιµή αναφοράς µε ικανοποιητικό ρυθµό. Ως συνέπεια της κρίσης, πολλές χώρες της ζώνης του ευρώ που εκπλήρωναν το συγκεκριµένο κριτήριο κατά την είσοδό τους στην ΟΝΕ θα χρειαστεί να επανευθυγραµµίσουν τις δηµοσιονοµικές πολιτικές τους ούτως ώστε οι λόγοι του χρέους τους να επανέλθουν σε σταθερή πορεία αποκλιµάκωσης και να περιοριστεί το βάρος εξυπηρέτησης του χρέους για τις επόµενες γενεές. Ακόµη και µε µια µέση προσπάθεια προσαρµογής 0,5 της εκατοστιαίας µονάδας του ΑΕΠ ετησίως (δεύτερο σενάριο), πιθανώς θα χρειαστούν περίπου δύο δεκαετίες για την επάνοδο των λόγων του χρέους στα προ της κρίσης επίπεδα στη ζώνη του ευρώ. Κατά συνέπεια, απαιτούνται πολύ µεγαλύτερες προσπάθειες προσαρµογής ετησίως προκειµένου να διασφαλιστεί ταχύτερη µείωση του λόγου του χρέους προς το ΑΕΠ σε επίπεδα πλησίον ή κάτω της τιµής αναφοράς 60%. Η πρόκληση είναι ιδιαίτερα µεγάλη για τις χώρες της ζώνης του ευρώ που έχουν υψηλά ή πολύ υψηλά δηµόσια ελλείµµατα ή/και λόγους χρέους εξαιτίας της κρίσης, όπως επίσης και για εκείνες που έχουν σχετικά υψηλά επιτόκια ή χαµηλούς δυνητικούς ρυθµούς ανάπτυξης. 5 3 Βλ. το πλαίσιο µε τίτλο Estimate of potential future write-downs on securities and loans facing the euro area banking sector Financial Stability Review, ECB, εκέµβριος Βλ. το πλαίσιο µε τίτλο Έκθεση για τη γήρανση του πληθυσµού του 2009: επικαιροποιηµένες προβολές για τις κρατικές δαπάνες που σχετίζονται µε τη γήρανση του πληθυσµού στο τεύχος Ιουνίου 2009 του Μηνιαίου ελτίου και το πλαίσιο µε τίτλο Έκθεση της Ευρωπαϊκής Επιτροπής για τη βιωσιµότητα (2009) στο τεύχος εκεµβρίου 2009 του Μηνιαίου ελτίου. 5 Eπισκόπηση επιτυχών περιπτώσεων µείωσης του χρέους σε χώρες της ζώνης του ευρώ στην πορεία προς την ΟΝΕ βλ. στο πλαίσιο µε τίτλο Περιπτώσεις µείωσης του δηµόσιου χρέους σε χώρες της ζώνης του ευρώ στο τεύχος Σεπτεµβρίου 2009 του Μηνιαίου ελτίου. Μάρτιος

106 ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΕΣ ΚΑΙ ΝΟΜΙΣΜΑΤΙΚΕΣ ΕΞΕΛΙΞΕΙΣ 6 Ε Ξ Ε Λ Ι Ξ Ε Ι Σ Σ Τ Ι Σ Σ Υ Ν Α Λ Λ Α Γ Μ Α Τ Ι Κ Ε Σ Ι Σ Ο Τ Ι Μ Ι Ε Σ Κ Α Ι Τ Ο Ι Σ Ο Ζ Υ Γ Ι Ο Π Λ Η Ρ Ω Μ Ω Ν Εξελίξεις στις συναλλαγµατικές ισοτιµίες και το ισοζύγιο πληρωµών 6.1 ΣΥΝΑΛΛΑΓΜΑΤΙΚΕΣ ΙΣΟΤΙΜΙΕΣ Η ονοµαστική σταθµισµένη συναλλαγµατική ισοτιµία του ευρώ υποχώρησε κατά 6% περίπου το τελευταίο τρίµηνο και διαµορφώθηκε κάτω από το µέσο όρο της το Η αποδυνάµωση του ευρώ ήταν γενικευµένη, αλλά ήταν ιδιαίτερα έντονη έναντι του δολαρίου ΗΠΑ. Η ΣΤΑΘΜΙΣΜΕΝΗ ΣΥΝΑΛΛΑΓΜΑΤΙΚΗ ΙΣΟΤΙΜΙΑ ΤΟΥ ΕΥΡΩ ιάγραµµα 54 Η σταθµισµένη συναλλαγµατική ισοτιµία του ευρώ (ΣΣΙ-21) και η ανάλυσή της 1) (ηµερήσια στοιχεία) Η ονοµαστική σταθµισµένη συναλλαγµατική ισοτιµία του ευρώ υποχώρησε το τελευταίο τρί- µηνο περισσότερο από όσο είχε αυξηθεί στη διάρκεια του 2009 (βλ. ιάγραµµα 54). Στις 3 Μαρτίου η ονοµαστική σταθµισµένη συναλλαγ- µατική ισοτιµία του ευρώ όπως µετρείται έναντι των νοµισµάτων των 21 σηµαντικότερων εµπορικών εταίρων της ζώνης του ευρώ ήταν 5,9% χαµηλότερη από ό,τι στο τέλος Νοεµβρίου και 3,4% χαµηλότερη από το µέσο όρο του Το τελευταίο τρίµηνο η υποτίµηση του ευρώ ήταν γενικευµένη, αλλά ήταν ιδιαίτερα έντονη έναντι του δολαρίου ΗΠΑ. Όσον αφορά τους δείκτες της διεθνούς αντα- ιάγραµµα 55 Ονοµαστική και πραγµατική σταθµισµένη συναλλαγµατική ισοτιµία του ευρώ (ΣΣΙ-21) 1) (µηνιαία/τριµηνιαία στοιχεία, α τρ = 100) Πηγή: EKT. 1) Ανοδική κίνηση του δείκτη σηµαίνει ανατίµηση του ευρώ έναντι των νοµισµάτων των 21 σηµαντικότερων εµπορικών εταίρων της ζώνης του ευρώ (συµπεριλαµβανοµένων όλων των κρατών- µελών της ΕΕ εκτός ζώνης ευρώ). 2) Οι συµβολές στις µεταβολές της ΣΣΙ-21 παρουσιάζονται χωριστά για τα νοµίσµατα των έξι κυριότερων εταίρων της ζώνης του ευρώ. Η κατηγορία Λοιπά κράτη-µέλη αναφέρεται στην αθροιστική συµβολή των νοµισµάτων των κρατών- µελών που δεν ανήκουν στη ζώνη του ευρώ (µε εξαίρεση τη λίρα Αγγλίας και την κορώνα Σουηδίας). Η κατηγορία Λοιπά αναφέρεται στην αθροιστική συµβολή των υπόλοιπων έξι εµπορικών εταίρων της ζώνης του ευρώ στο δείκτη της ΣΣΙ-21. Οι µεταβολές υπολογίζονται µε βάση τους αντίστοιχους γενικούς συντελεστές στάθµισης των εµπορικών συναλλαγών στο δείκτη ΣΣΙ-21. Πηγή:. 1) Ανοδική κίνηση των δεικτών ΣΣΙ-21 σηµαίνει ανατίµηση του ευρώ. Οι τελευταίες παρατηρήσεις για τα µηνιαία στοιχεία αφορούν το Φεβρουάριο του Στην περίπτωση της πραγµατικής ΣΣΙ-21 µε βάση το ΑΕΠ ή το ΚΕαΜΠΣΟ, η τελευταία παρατήρηση αφορά το γ τρίµηνο του 2009 και βασίζεται εν µέρει σε εκτιµήσεις. Μάρτιος

107 γωνιστικότητας της ζώνης του ευρώ ως προς τις τιµές και το κόστος, τον Ιανουάριο του 2010 η πραγµατική σταθµισµένη συναλλαγµατική ισοτιµία του ευρώ µε βάση τις τιµές καταναλωτή ήταν κατά περίπου 1,4% χαµηλότερη έναντι του αντίστοιχου µέσου όρου του 2009 (βλ. ιάγραµµα 55). ιάγραµµα 56 Πορεία συναλλαγµατικών ισοτιµιών και τεκµαρτής µεταβλητότητας (ηµερήσια στοιχεία) ΟΛΑΡΙΟ ΗΠΑ/ΕΥΡΩ Τους τρεις τελευταίους µήνες, το ευρώ αποδυναµώθηκε έναντι του δολαρίου ΗΠΑ, µε αποτέλεσµα να αντιστραφεί εν µέρει η ανατίµηση που σηµείωσε το 2009 (βλ. ιάγραµµα 56). Την ίδια περίοδο, µειώθηκε συνολικά η τεκµαρτή µεταβλητότητα της συναλλαγµατικής ισοτιµίας δολαρίου ΗΠΑ/ευρώ, ιδίως στις µεγαλύτερες διάρκειες, γεγονός που υποδήλωνε ότι µετριάστηκαν κάπως οι προσδοκίες των αγορών για επάνοδο σε περιβάλλον υψηλότερης µεταβλητότητας της συναλλαγµατικής ισοτιµίας (βλ. ιάγραµµα 56). Στις 3 Μαρτίου το ευρώ αντιστοιχούσε σε 1,36 δολάρια ΗΠΑ, δηλ. 9,2% χαµηλότερα από ό,τι στο τέλος Νοεµβρίου και περίπου 2% χαµηλότερα από το µέσο όρο του ΓΙΕΝ ΙΑΠΩΝΙΑΣ/ΕΥΡΩ Από το Μάρτιο του 2009 έως το τέλος του έτους το ευρώ αντιστοιχούσε σε γιεν Ιαπωνίας (βλ. ιάγραµµα 56). Έκτοτε το ευρώ υποτιµήθηκε έναντι του γιεν Ιαπωνίας και στις 3 Μαρτίου αντιστοιχούσε σε 121 γιεν Ιαπωνίας, δηλ. 6,7% χαµηλότερα από ό,τι στο τέλος Νοεµβρίου και 7% περίπου χαµηλότερα από το µέσο όρο του Η ανατίµηση του γιεν Ιαπωνίας στις αρχές του 2010, υπό συνθήκες υποχώρησης των παγκόσµιων χρηµατιστηριακών αγορών και αυξανόµενης απροθυµίας των επενδυτών να αναλάβουν κινδύνους, ήταν γενικευµένη, καθώς αυτό ενισχύθηκε έναντι όλων των άλλων µεγάλων νοµισµάτων. Το τελευταίο τρίµηνο η τεκµαρτή µεταβλητότητα της συναλλαγµατικής ισοτιµίας γιεν Ιαπωνίας/ευρώ υποχώρησε εν µέσω σηµαντικών διακυµάνσεων (βλ. ιάγραµµα 56). Στο Πλαίσιο 10 παρέχεται αναδροµική ανασκόπηση της σηµασίας των συναλλαγών carry-trade στην εξέλιξη των συναλλαγµατικών ισοτιµιών τα τελευταία χρόνια, όπου εξετάζεται, µεταξύ άλλων νοµισµάτων, και το γιεν Ιαπωνίας. ΝΟΜΙΣΜΑΤΑ ΚΡΑΤΩΝ-ΜΕΛΩΝ ΤΗΣ ΕΕ Μάρτιος Πηγές: Bloomberg και EKT.

108 ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΕΣ ΚΑΙ ΝΟΜΙΣΜΑΤΙΚΕΣ ΕΞΕΛΙΞΕΙΣ Εξελίξεις στις συναλλαγµατικές ισοτιµίες και το ισοζύγιο πληρωµών Το τρίµηνο έως τις 3 Μαρτίου τα νοµίσµατα που συµµετέχουν στον ΜΣΙ ΙΙ παρέµειναν γενικώς σταθερά έναντι του ευρώ και η τρέχουσα ισοτιµία τους ήταν ίση ή παραπλήσια προς την αντίστοιχη κεντρική τους ισοτιµία (βλ. ιάγραµµα 57). Το λατς Λεττονίας ωστόσο παρέµεινε κοντά στο κάτω όριο των περιθωρίων διακύµανσης +/-1% που έχει θέσει µονοµερώς η χώρα. Όσον αφορά τα νοµίσµατα των κρατών-µελών της ΕΕ που δεν µετέχουν στον ΜΣΙ ΙΙ, το ευρώ παρέ- µεινε γενικά σταθερό έναντι της λίρας Αγγλίας το τρίµηνο έως τις 3 Μαρτίου, εν µέσω κάποιων διακυµάνσεων. Η τεκµαρτή µεταβλητότητα της συναλλαγµατικής ισοτιµίας λίρας Αγγλίας/ευρώ µειώθηκε το ίδιο διάστηµα, παρά µια πρόσφατη ανάκαµψη (βλ. ιάγραµµα 56). Την ίδια περίοδο το ευρώ υποτιµήθηκε επίσης έναντι των νοµισµάτων άλλων κρατών-µελών της ΕΕ. Η υποτί- µησή του κυµάνθηκε µεταξύ 1,4% (έναντι της κορώνας Τσεχίας), 5,9% (έναντι του ζλότυ Πολωνίας) και 6,3% (έναντι της κορώνας Σουηδίας). ιάγραµµα 57 Πορεία συναλλαγµατικών ισοτιµιών εντός του ΜΣΙ ΙΙ (ηµερήσια στοιχεία, απόκλιση από την κεντρική ισοτιµία σε εκατοστιαίες µονάδες) Πηγή: EKT. Σηµειώσεις: Θετική (αρνητική) απόκλιση από την κεντρική ισοτιµία έναντι του ευρώ σηµαίνει ότι το νόµισµα βρίσκεται πλησιέστερα προς το κάτω (άνω) όριο των περιθωρίων διακύµανσής του. Για την κορώνα ανίας τα περιθώρια διακύµανσης είναι ±2,25%, ενώ για τα λοιπά νοµίσµατα ισχύουν τα κανονικά περιθώρια διακύµανσης ±15%. ΛΟΙΠΑ ΝΟΜΙΣΜΑΤΑ Μεταξύ Μαρτίου και Νοεµβρίου 2009 η συναλλαγµατική ισοτιµία του ευρώ έναντι του φράγκου Ελβετίας κυµάνθηκε µεταξύ 1,50 και 1,54 φράγκων/ευρώ, εν µέσω αναφορών για συναλλαγµατικές παρεµβάσεις από τις ελβετικές νοµισµατικές αρχές προκειµένου να αντιµετωπιστεί η ανατί- µηση του φράγκου Ελβετίας. Μετά την αλλαγή συναλλαγµατικής πολιτικής που ανακοινώθηκε το εκέµβριο του 2009 από την κεντρική τράπεζα της Ελβετίας, το ευρώ υποχώρησε έναντι του φράγκου Ελβετίας κατά 3% περίπου το τελευταίο τρίµηνο έως τις 3 Μαρτίου, σε 1,46 φράγκα Ελβετίας. Την ίδια περίοδο οι διµερείς συναλλαγµατικές ισοτιµίες του ευρώ έναντι του γιουάν Κίνας και του δολαρίου Χονγκ Κονγκ ακολούθησαν παραπλήσια πορεία όπως αυτή έναντι του δολαρίου ΗΠΑ. Το ευρώ υποτιµήθηκε επίσης έναντι των σηµαντικότερων νοµισµάτων βασικών εµπορευ- µάτωνεµπορευµάτων, όπως το δολάριο Καναδά (κατά 11,2%), το δολάριο Αυστραλίας (κατά 8,1%) και η κορώνα Νορβηγίας (κατά 5,1%). Πλαίσιο 10 ΣΥΝΑΛΛΑΓΕΣ ΤΥΠΟΥ "CARRY TRADE" ΚΑΙ ΣΥΝΑΛΛΑΓΜΑΤΙΚΕΣ ΙΣΟΤΙΜΙΕΣ Η επενδυτική στρατηγική του carry trade αναφέρεται συχνά ως ένας από κυριότερους παράγοντες που προκάλεσαν κάποιες από τις διακυµάνσεις των συναλλαγµατικών ισοτιµιών των τελευταίων ετών. 1 Ως carry trade ορίζεται συνήθως η επενδυτική στρατηγική κατά την οποία ο επενδυτής δανείζεται κεφάλαια µε χαµηλό επιτόκιο σε ένα νόµισµα (το νόµισµα χρηµατο- 1 Βλ. ενδεικτικά G. Galati, A. Heath, P. McGuire, Evidence of carry trade activity, Bank for International Settlements, Quarterly Review, Σεπτέµβριος Μάρτιος

109 δότησης) και τα επενδύει σε περιουσιακά στοιχεία που αποφέρουν υψηλότερο επιτόκιο σε άλλο νόµισµα (το νόµισµα-στόχο), χωρίς να προβαίνει σε πράξεις αντιστάθµισης του συναλλαγµατικού κινδύνου. Τα εµπειρικά στοιχεία συνηγορούν εν µέρει υπέρ της άποψης ότι µακροχρόνια οι συναλλαγές τύπου carry trade αποδεικνύονται επικερδείς. Για παράδειγµα, οι αποδόσεις των carry trades την τελευταία τριακονταετία υπολογίζεται ότι είναι της ίδιας τάξης µεγέθους µε τις αποδόσεις που αποφέρουν οι επενδύσεις στο δείκτη S&P Το παρόν πλαίσιο εξετάζει τη σχέση των συναλλαγών τύπου carry trade µε τις διακυµάνσεις των συναλλαγµατικών ισοτιµιών των τελευταίων ετών. ύο βασικοί παράγοντες καθορίζουν την προσαρµοσµένη ως προς τον κίνδυνο αποδοτικότητα των συναλλαγών τύπου carry trade : 1) η διαφορά επιτοκίων µεταξύ του νοµίσµατος χρηµατοδότησης και του νοµίσµατος-στόχου και 2) ο συναλλαγµατικός κίνδυνος, όπως αντικατοπτρίζεται στους δείκτες µεταβλητότητας της αγοράς συναλλάγµατος. Το πηλίκο του πρώτου παράγοντα διά του δεύτερου είναι ο επονοµαζόµενος λόγος carry-to-risk ratio. Οι µεγάλες αυξο- µειώσεις των συναλλαγµατικών ισοτιµιών ενδέχεται να έχουν σηµαντικές επιπτώσεις στην αποδοτικότητα των συναλλαγών τύπου carry trade. Για το λόγο αυτό, η δραστηριότητα τύπου carry trade τείνει να αυξάνεται σε περιόδους χαµηλής µεταβλητότητας της αγοράς συναλλάγµατος και να µειώνεται µε την άνοδο της µεταβλητότητας. Ωστόσο, η αποδοτικότητα αυτής της επενδυτικής στρατηγικής έρχεται σε αντίθεση µε την υπόθεση της ακάλυπτης ισοδυναµίας επιτοκίων, σύµφωνα µε την οποία ένα νόµισµα υψηλής απόδοσης θα υποτιµηθεί έναντι ενός νοµίσµατος χαµηλών αποδόσεων κατά ποσό ίσο προς τη διαφορά των αντίστοιχων επιτοκίων, µε προβλεπόµενο αποτέλεσµα οι αποδόσεις των carry trades να είναι µηδενικές. Εντούτοις, από εµπειρικής σκοπιάς, ελάχιστη υποστήριξη παρέχεται στην υπόθεση της ακάλυπτης ισοδυναµίας επιτοκίων. Τα νοµίσµατα που συνδέονται µε περιουσιακά στοιχεία υψηλότερων αποδόσεων συχνά ανατιµώνται έναντι των νοµισµάτων που έχουν χαµηλά επιτόκια για παρατεταµένα χρονικά διαστήµατα (το λεγόµενο forward premium puzzle παζλ του προθεσµιακού ασφαλίστρου). Ως εκ τούτου, οι αποδόσεις των carry trades που προκύπτουν από τη διαφορά των επιτοκίων συχνά αυξάνονται, παρά αντισταθµίζονται, για παρατεταµένη χρονική περίοδο από την ανατίµηση του νοµίσµατος-στόχου έναντι του νοµίσµατος χρηµατοδότησης. Ωστόσο, σε κάποιο σηµείο η µονόδροµη κίνηση της συναλλαγµατικής ισοτιµίας θα τερ- µατιστεί, οπότε οι επενδυτές τέτοιου είδους συναλλαγών συχνά υφίστανται µεγάλες ζηµίες λόγω των ταχύτατων διορθώσεων των συναλλαγµατικών ισοτιµιών. Πράγµατι, σύµφωνα µε εµπειρικά στοιχεία, οι επενδυτές συναλλαγών τύπου carry trade διατρέχουν τον κίνδυνο κατάρρευσης της ισοτιµίας του νοµίσµατος-στόχου λόγω του αιφνίδιου κλεισίµατος θέσεων στις συναλλαγές αυτές, όπως τείνει να παρατηρείται σε περιόδους µειωµένης προθυµίας ανάληψης κινδύνων και µειωµένης ρευστότητας χρηµατοδότησης. 3 Η εξέλιξη της συναλλαγµατικής ισοτιµίας του γιεν Ιαπωνίας έναντι του δολαρίου ΗΠΑ αποτελεί ένα παράδειγµα της αλληλεπίδρασης µεταξύ των διαφορών των επιτοκίων και της µεταβλητότητας της αγοράς συναλλάγµατος. Η περίοδος πριν από την παγκόσµια χρηµατοπιστωτική κρίση χαρακτηριζόταν από µεγάλες διαφορές επιτοκίων ανά τον κόσµο, καθώς και από συγκρατηµένη µεταβλητότητα των συναλλαγµατικών ισοτιµιών, δηλ. ένα ευνοϊκό περιβάλλον για τις 2 Βλ. C. Burnside, M. Eichenbaum, I. Kleshchelski and S. Rebelo, The returns to currency speculation, NBER working paper No 12489, Βλ. π.χ. M. K. Brunnermeier, S. Nagel, L. H. Pedersen, Carry Trades and Currency Crashes, NBER Working Paper No 14473,. Μάρτιος

110 ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΕΣ ΚΑΙ ΝΟΜΙΣΜΑΤΙΚΕΣ ΕΞΕΛΙΞΕΙΣ Εξελίξεις στις συναλλαγµατικές ισοτιµίες και το ισοζύγιο πληρωµών ιάγραµµα Α Η διαφορά των επιτοκίων τριών µηνών µεταξύ Ιαπωνίας και ΗΠΑ και η συναλλαγµατική ισοτιµία γιεν Ιαπωνίας/δολ. ΗΠΑ (εκατοστιαίες µονάδες, γιεν Ιαπωνίας ανά δολ. ΗΠΑ) ιάγραµµα Β Καθαρές θέσεις του γιεν Ιαπωνίας έναντι του δολ. ΗΠΑ και η συναλλαγµατική ισοτιµία γιεν Ιαπωνίας/δολ. ΗΠΑ (χιλιάδες συµβόλαια, γιεν Ιαπωνίας ανά δολ. ΗΠΑ) Πηγές: Reuters και υπολογισµοί της. Σηµείωση: Η τελευταία παρατήρηση αφορά τις 3 Μαρτίου Πηγές: Bloomberg και υπολογισµοί της. Σηµείωση: Η τελευταία παρατήρηση αφορά τις 3 Μαρτίου συναλλαγές τύπου carry trade. Κατά την περίοδο αυτή, οι παρατηρητές της αγοράς θεωρούσαν συχνά το γιεν Ιαπωνίας ως νόµισµα χρηµατοδότησης και το δολάριο ΗΠΑ ως νόµισµα-στόχο. Από τις αρχές του 2004 µέχρι τα µέσα του 2007, η διαφορά των επιτοκίων τριών µηνών µεταξύ ΗΠΑ και Ιαπωνίας διαµορφώθηκε κατά µέσο όρο στις 3,5 εκατοστιαίες µονάδες, σηµειώνοντας αρχικά σταδιακή άνοδο και στη συνέχεια παραµένοντας σταθερή (βλ. ιάγραµµα Α). Ταυτόχρονα, η τεκµαρτή µεταβλητότητα των συναλλαγµατικών ισοτιµιών για το συγκεκριµένο ζεύγος νοµισµάτων ήταν µάλλον µικρή (8,5%), δηλ. πολύ χαµηλότερη από το µέσο επίπεδο που είχε παρατηρηθεί τα τελευταία δέκα έτη. Η δραστηριότητα τύπου carry trade αντανακλάται στην εξέλιξη των καθαρών µη εµπορικών θέσεων, µε βάση τα στοιχεία της έκθεσης Commitment of Traders για την αγορά συµβολαίων µελλοντικής εκπλήρωσης (futures) των ΗΠΑ. Οι θέσεις αυτές ο συνηθέστερος δείκτης που αποτυπώνει την παρουσία των carry trades υπολογίζονται ως η διαφορά µεταξύ των θέσεων αγοράς (long) ή πώλησης (short) συµβολαίων µελλοντικής εκπλήρωσης σε ένα δεδοµένο νόµισµα, έναντι του δολαρίου ΗΠΑ, και µπορεί να θεωρηθεί ότι συνδέονται µε την εξέλιξη της συναλλαγµατικής ισοτιµίας γιεν /δολαρίου (βλ. ιάγραµµα Β). Η συσσώρευση καθαρών θέσεων πώλησης (short) σε γιεν από τους πρώτους µήνες του 2005 έως το καλοκαίρι του 2007 σηµειώθηκε παράλληλα µε την ανατίµηση κατά 20% του δολαρίου ΗΠΑ έναντι του γιεν. Κατά την περίοδο αυτή, άλλα νοµίσµατα υψηλών αποδόσεων, όπως η λίρα Αγγλίας και τα δολάρια Νέας Ζηλανδίας, Καναδά και Αυστραλίας, παρουσίασαν επίσης ραγδαία ανατίµηση έναντι του γιεν Ιαπωνίας. Μάρτιος

111 Στα τέλη του 2007 και το πρώτο εξάµηνο του 2007, όταν οι διαφορές των επιτοκίων µεταξύ ΗΠΑ και Ιαπωνίας µειώθηκαν ως αποτέλεσµα της αµερικανικής ύφεσης και των συνακόλουθων µειώσεων του βασικού επιτοκίου της Οµοσπονδιακής Τράπεζας των ΗΠΑ, οι συναλλαγές τύπου carry trade έγιναν λιγότερο ελκυστικές για το συγκεκριµένο ζεύγος νοµισµάτων. Αυτό οδήγησε στην αντιστροφή των καθαρών κερδοσκοπικών θέσεων, ενώ άλλα νοµίσµατα, όπως το δολάριο Αυστραλίας, συνέχισαν να ενισχύονται από τις υψηλές αποδόσεις. Μετά την κατάρρευση της Lehman Brothers το Σεπτέµβριο του, τα επιτόκια υποχώρησαν έντονα παγκοσµίως και µειώθηκε η διασπορά τους. Ταυτόχρονα, διογκώθηκε η απροθυµία ανάληψης κινδύνων, όπως υποδηλώνεται από την άνοδο της τεκµαρτής µεταβλητότητας της αγοράς συναλλάγµατος. Οι εξελίξεις αυτές είχαν αποτέλεσµα την έντονη πτώση του λόγου carry-torisk ratio, µειώνοντας έτσι τα κίνητρα των επενδυτών να ακολουθήσουν στρατηγικές τύπου carry trade. Το έντονο κλείσιµο θέσεων στις συναλλαγές τύπου carry trade κατά την περίοδο εκείνη διαπιστώθηκε επίσης στις καθαρές κερδοσκοπικές θέσεις στην αγορά συµβολαίων µελλοντικής εκπλήρωσης σε συνάλλαγµα, οι οποίες, αφού κορυφώθηκαν, µειώθηκαν σε ουδέτερα επίπεδα για όλα τα ζεύγη των κύριων νοµισµάτων. Ως εκ τούτου, το γιεν Ιαπωνίας κατά το δίµηνο έως το τέλος Οκτωβρίου του ανατιµήθηκε ραγδαία κατά 28% έναντι του ευρώ και κατά 11% έναντι του δολαρίου ΗΠΑ, σε µια περίοδο κατά την οποία η ζήτηση δολαρίων παρουσίαζε µάλιστα αύξηση λόγω της στροφής των επενδυτών προς ασφαλέστερες τοποθετήσεις. Το 2009, καθώς η µεταβλητότητα της αγοράς συναλλάγµατος µετριαζόταν σταδιακά, οι συµµετέχοντες στην αγορά, σύµφωνα µε πληροφορίες, άρχισαν εκ νέου να στρέφονται προς συναλλαγές τύπου carry trade. Ωστόσο, οι διαφορές των επιτοκίων εξακολουθούσαν να είναι πολύ χαµηλές, µε συνέπεια τα carry trades να διαδραµατίζουν ενδεχοµένως µικρότερο ρόλο στις µεταβολές των συναλλαγµατικών ισοτιµιών παγκοσµίως σε σύγκριση µε την περίοδο χαµηλής µεταβλητότητας που επικρατούσε πριν από την παγκόσµια χρηµατοπιστωτική αναταραχή. 6.2 ΙΣΟΖΥΓΙΟ ΠΛΗΡΩΜΩΝ Το δ τρίµηνο του 2009 σηµειώθηκε έντονη επέκταση των εµπορικών συναλλαγών επί αγαθών µε χώρες εκτός της ζώνης του ευρώ και επάνοδος σε αναπτυξιακή τροχιά των εµπορικών συναλλαγών επί υπηρεσιών. Το έλλειµµα του ισοζυγίου τρεχουσών συναλλαγών για το σύνολο του 2009 περιορίστηκε σηµαντικά σε σχέση µε το προηγούµενο έτος, σε 59,0 δισεκ. ευρώ (περίπου 0,7% του ΑΕΠ). Όσον αφορά το ισοζύγιο χρηµατοοικονοµικών συναλλαγών, η ζώνη του ευρώ κατέγραψε καθαρές εισροές για επενδύσεις χαρτοφυλακίου και καθαρές εκροές για άµεσες επενδύσεις το ΤΟ ΕΜΠΟΡΙΚΟ ΙΣΟΖΥΓΙΟ ΚΑΙ ΤΟ ΙΣΟΖΥΓΙΟ ΤΡΕΧΟΥΣΩΝ ΣΥΝΑΛΛΑΓΩΝ Το δ τρίµηνο του 2009 οι εµπορικές συναλλαγές επί αγαθών µε χώρες εκτός της ζώνης του ευρώ σηµείωσαν έντονη άνοδο, επιβεβαιώνοντας τις πρώτες ενδείξεις ανάκαµψης που παρατηρήθηκαν το προηγούµενο τρίµηνο (βλ. ιάγραµµα 58). Τόσο οι εισαγωγές όσο και οι εξαγωγές αγαθών κατέγραψαν ρυθµούς αύξησης πολύ υψηλότερους από τους µακροπρόθεσµους µέσους όρους τους. Εν µέσω γενικευµένης ανάκαµψης της παγκόσµιας οικονοµικής δραστηριότητας σε όλους τους τοµείς, οι εξαγωγές ενισχύθηκαν και σε σχέση µε το γ τρίµηνο αυξήθηκαν κατά 4,4%. Η δυναµικότερη Μάρτιος

112 ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΕΣ ΚΑΙ ΝΟΜΙΣΜΑΤΙΚΕΣ ΕΞΕΛΙΞΕΙΣ Εξελίξεις στις συναλλαγµατικές ισοτιµίες και το ισοζύγιο πληρωµών ιάγραµµα 58 Εµπόριο αγαθών µε χώρες εκτός της ζώνης του ευρώ (τριµηνιαίες εκατοστιαίες µεταβολές, δισεκ. ευρώ, κινητοί µέσοι τριών µηνών, µηνιαία στοιχεία, διορθωµένα ως προς τις εργάσιµες ηµέρες και εποχικώς) ιάγραµµα 59 Όγκος εισαγωγών αγαθών από χώρες εκτός της ζώνης του ευρώ (α τρ = 100, εποχικώς διορθωµένα στοιχεία, κινητός µέσος όρος τριών µηνών) Πηγή:. Πηγές: Eurostat και υπολογισµοί της. αύξηση των εξαγωγών αντικατόπτριζε την επίδραση προσωρινών παραγόντων, όπως τα δηµοσιονοµικά µέτρα τόνωσης της οικονοµίας και η µεταβολή στην κυκλική εξέλιξη των αποθεµάτων εκτός της ζώνης του ευρώ. Οι εισαγωγές αγαθών, οι οποίες ακόµη συρρικνώνονταν το γ τρίµηνο, ξεπέρασαν τις εξαγωγές και αυξήθηκαν κατά 4,9% έναντι του γ τριµήνου. Παρά την ανάκαµψη των εµπορικών συναλλαγών επί αγαθών µε χώρες εκτός της ζώνης του ευρώ, τόσο οι εισαγωγές όσο και οι εξαγωγές βρίσκονται ακόµη σε επίπεδα πολύ χαµηλότερα από ό,τι πριν από τη χρηµατοπιστωτική κρίση και τη συνακόλουθη ύφεση του παγκόσµιου εµπορίου. Αφού µειώθηκαν λιγότερο έντονα από ό,τι οι εµπορικές συναλλαγές επί αγαθών στη διάρκεια της ύφεσης, οι εµπορικές συναλλαγές επί υπηρεσιών ανέκαµψαν µε βραδύτερο ρυθµό. Ωστόσο, τόσο οι εισαγωγές όσο και οι εξαγωγές υπηρεσιών αυξήθηκαν το δ τρίµηνο, κατά 0,8% και 2,4% αντίστοιχα, έναντι του γ τριµήνου (βλ. Πίνακα 11), συµβαδίζοντας µε τις ενδείξεις επέκτασης της παγκόσµιας δραστηριότητας στον τοµέα των υπηρεσιών προς το τέλος του Η ανάλυση του όγκου των εισαγωγών εκτός της ζώνης του ευρώ κατά κατηγορίες αγαθών (βάσει της στατιστικής εξωτερικού εµπορίου της Eurostat) υποδηλώνει ότι η πρόσφατη ανάκαµψη ήταν ιδιαίτερα έντονη στα ενδιάµεσα αγαθά (βλ. ιάγραµµα 59). Η χρήση τους στα πρώτα στάδια της παραγωγικής διαδικασίας τούς δίνει το προβάδισµα έναντι άλλων κατηγοριών αγαθών στον οικονοµικό κύκλο. Επιπλέον, οι εισαγωγές ενδιάµεσων αγαθών ωφελήθηκαν από την αυξανόµενη ζήτηση εισαγόµενων εισροών από εξαγωγείς της ζώνης του ευρώ. Οι εξαγωγές παρουσίασαν παρό- µοια εξέλιξη και ο όγκος των εξαγωγών ενδιάµεσων αγαθών υπερέβη τους όγκους άλλων κατηγοριών αγαθών (βλ. το Πλαίσιο Recent developments in euro area trade στο τεύχος Φεβρουαρίου 2010 του Μηνιαίου ελτίου). Για το σύνολο του 2009, η ζώνη του ευρώ κατέγραψε έλλειµµα 59,0 δισεκ. ευρώ στο ισοζύγιο τρε- Μάρτιος

113 Πίνακας 11 Βασικά µεγέθη του ισοζυγίου πληρωµών της ζώνης του ευρώ (εποχικώς διορθωµένα στοιχεία, εκτός εάν σηµειώνεται διαφορετικά) Μηνιαία στοιχεία Τριµηνιαία στοιχεία Ετήσια στοιχεία Νοέµ. εκ. α τρ. β τρ. ισεκ. ευρώ Ισοζύγιο τρεχουσών συναλλαγών Ισοζύγιο αγαθών Εξαγωγές Εισαγωγές Ισοζύγιο υπηρεσιών Εξαγωγές Εισαγωγές Ισοζύγιο εισοδηµάτων Ισοζύγιο τρεχουσών µεταβιβάσεων Ισοζύγιο χρηµατοοικονοµικών συναλλαγών 1) Καθαρές άµεσες επενδύσεις και επενδύσεις χαρτοφυλακίου µαζί Άµεσες επενδύσεις Επενδύσεις χαρτοφυλακίου Μετοχές Χρεόγραφα Οµόλογα και γραµµάτια Χρηµατοδοτικά µέσα της αγοράς χρήµατος -0,5 6,2 110,3 104,1 2,5 38,6 36,1-3,4-5,8-0,6-16,1 0,7-16,9-11,7-5,2-9,7 4,5 1,9 4,4 112,5 108,1 4,5 40,0 35,6-1,7-5,2-5,7 43,5-2,4 45,9 35,9 10,0-1,0 11,0-12,5-3,2 105,9 109,1 1,9 39,8 37,9-3,0-8,1 18,6 23,7-19,6 43,3-4,4 47,7 48,8-1,2-4,7 2,7 104,7 101,9 1,8 38,3 36,5-2,0-7,3 4,6 26,2-1,4 27,6 12,8 14,7 3,9 10,8-1,4 6,2 106,6 100,4 2,9 38,1 35,2-3,6-6,9 4,7 19,7-8,1 27,8 14,0 13,8-13,4 27,3-1,1 5,9 111,2 105,3 3,5 39,1 35,5-2,4-8,1-0,6 14,2-1,2 15,4-3,3 18,7 7,4 11,3-140,6-9,5 1,575,6 1,585,1 41,0 509,2 468,2-73,8-98,3 163,9 161,5-189,0 350,5-23,0 373,6 154,7 218,9-59,0 34,7 1,285,0 1,250,3 30,6 466,0 435,4-32,9-91,3 81,8 251,2-90,9 342,1 57,4 284,7 140,0 144,7 Εκατοστιαίες µεταβολές συγκριτικά µε την προηγούµενη περίοδο Αγαθά και υπηρεσίες Εξαγωγές Εισαγωγές Αγαθά Εξαγωγές Εισαγωγές Υπηρεσίες Εξαγωγές Εισαγωγές -0,3 2,4-11,6-1,8 1,2 3,8 3,8-16,0 1,2 2,4-9,7-5,8-2,0 3,8 7,4-17,9-0,5 1,9-13,8-1,1 1,9 4,4 3,9-18,4 0,3 3,8-11,6-6,6-1,5 4,9 7,9-21,1 0,2 3,7-5,0-3,7-0,5 2,4 3,7-8,5 3,8-1,6-3,7-3,7-3,5 0,8 5,7-7,0 Πηγή:. Σηµείωση: Το άθροισµα των επιµέρους υπολοίπων ενδέχεται να µη συµφωνεί µε το σύνολο λόγω στρογγυλοποιήσεων. 1) Υπόλοιπα (καθαρές ροές). Θετικό (αρνητικό) πρόσηµο υποδηλώνει καθαρή εισροή (εκροή). Μη εποχικώς διορθωµένα στοιχεία. χουσών συναλλαγών (περίπου 0,7% του ΑΕΠ). Αυτό ήταν πολύ µικρότερο από ό,τι το (140,6 δισεκ. ευρώ), κυρίως επειδή το έλλειµµα του ισοζυγίου αγαθών µετατράπηκε σε πλεόνασµα, καθώς και λόγω του υποδιπλασιασµού του ελλείµµατος του ισοζυγίου εισοδηµάτων και της µικρής µείωσης του ισοζυγίου τρεχουσών µεταβιβάσεων (βλ. ιάγραµµα 60). Αυτές οι εξελίξεις αντισταθµίστηκαν εν µέρει µόνο από το χαµηλότερο πλεόνασµα του ισοζυγίου υπηρεσιών. Το ισοζύγιο αγαθών βελτιώθηκε, καθώς οι εισαγωγές ανέκαµψαν µε βραδύτερο ρυθµό σε σχέση µε τις εξαγωγές κατά το µεγαλύτερο µέρος του 2009, παρά την αντιστροφή αυτής της τάσης το δ τρίµηνο. Επιπλέον, το γεγονός ότι οι τιµές των εισαγόµενων βασικών εµπορευµάτων ήταν χαµηλότερες σε σχέση µε το συντέλεσε στη βελτίωση του εµπορικού ισοζυγίου. Όσον αφορά το µέλλον, οι διαθέσιµοι δείκτες υποδηλώνουν ότι η ανάκαµψη των εξαγωγών εκτός της ζώνης του ευρώ θα συνεχιστεί στο εγγύς µέλλον. Το Φεβρουάριο του 2010 ο είκτης Υπευθύνων Προµηθειών (ΡΜΙ) για τις νέες παραγγελίες εξαγωγών στον τοµέα της µεταποίησης της ζώνης του ευρώ κατέγραψε την υψηλότερη τιµή τριετίας και διαµορφώθηκε πολύ πάνω από το όριο µηδε- Μάρτιος

114 ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΕΣ ΚΑΙ ΝΟΜΙΣΜΑΤΙΚΕΣ ΕΞΕΛΙΞΕΙΣ Εξελίξεις στις συναλλαγµατικές ισοτιµίες και το ισοζύγιο πληρωµών νικής µεταβολής 50. Οι εισαγωγές αγαθών εκτός της ζώνης του ευρώ αναµένεται να αυξηθούν περαιτέρω, µεταξύ άλλων και λόγω της ζήτησης εισαγόµενων εισροών που οφείλεται στις εξαγωγές. Ωστόσο, δεδοµένου ότι η πρόσφατη ανάκαµψη των παγκόσµιων εµπορικών συναλλαγών και των εµπορικών συναλλαγών µε χώρες εκτός της ζώνης του ευρώ αντανακλά εν µέρει την επίδραση προσωρινών παραγόντων, όπως των δηµοσιονοµικών µέτρων στήριξης της οικονοµίας και της θετικής συµβολής της κυκλικής εξέλιξης των αποθεµάτων, µερική απώλεια της δυναµικής είναι αναµενόµενη καθώς θα εξασθενεί η επίδραση των συγκεκριµένων παραγόντων. ιάγραµµα 60 Βασικά µεγέθη του ισοζυγίου τρεχουσών συναλλαγών (δισεκ. ευρώ, σωρευτικές ροές δωδεκαµήνου, µηνιαία στοιχεία, διορθωµένα ως προς τις εργάσιµες ηµέρες και εποχικώς) ΙΣΟΖΥΓΙΟ ΧΡΗΜΑΤΟΟΙΚΟΝΟΜΙΚΩΝ ΣΥΝΑΛΛΑΓΩΝ Το δ τρίµηνο του 2009 το σύνολο άµεσων επενδύσεων και επενδύσεων χαρτοφυλακίου στη ζώνη του ευρώ εµφάνισε ελαφρώς µειωµένες καθαρές εισροές (14,2 δισεκ. ευρώ), έναντι 19,7 Πηγή:. δισεκ. ευρώ το γ τρίµηνο (βλ. ιάγραµµα 61). Αυτή η εξέλιξη οφείλεται κυρίως στη µείωση των καθαρών εισροών για επενδύσεις χαρτοφυλακίου, λόγω της µεταστροφής των καθαρών εισροών για µετοχικούς τίτλους σε καθαρές εκροές, η οποία υπεραντιστάθµισε τις αυξανόµενες καθαρές εισροές για χρεόγραφα. Στις αγορές µετοχών, η µείωση των καθαρών αγορών µετοχικών τίτλων της αλλοδαπής από κατοίκους της ζώνης του ευρώ και, πολύ περισσότερο, µετοχών της ζώνης του ευρώ από µη κατοίκους υποδήλωνε ότι η ανάκαµψη της προθυµίας των επενδυτών να αναλάβουν κινδύνους παρέµεινε µάλλον εύθραυστη. Επίσης, το χαµηλότερο επίπεδο των καθαρών αγορών µετοχικών τίτλων µπορεί να οφείλεται εν µέρει στις ευκαιρίες για µεγαλύτερα κέρδη που πρόσφεραν άλλα είδη τίτλων τόσο της αλλοδαπής όσο και της ζώνης του ευρώ. Εν τω µεταξύ, η µεταστροφή των καθαρών εκροών για οµόλογα και γραµµάτια σε καθαρές εισροές φαίνεται να συµβαδίζει µε τη θετική διαφορά αποδόσεων µεταξύ των οµολόγων της ζώνης του ευρώ και των οµολόγων άλλων µεγάλων οικονοµιών, όπως οι ΗΠΑ. Παράλληλα, οι επενδύσεις σε τίτλους της αγοράς χρήµατος της ζώνης του ευρώ φαίνεται ότι έγιναν σχετικά λιγότερο ελκυστικές. Το δ τρίµηνο του 2009 η ζώνη του ευρώ κατέγραψε χαµηλότερες καθαρές εισροές για τίτλους της αγοράς χρή- µατος και οι καθαρές αγορές από µη κατοίκους έφθασαν στο χαµηλότερο επίπεδο που παρατηρήθηκε στη διάρκεια του έτους. Όσον αφορά τις άµεσες επενδύσεις, η ζώνη του ευρώ κατέγραψε ελαφρά µείωση των καθαρών εκροών το δ τρίµηνο του 2009, έναντι του γ τριµήνου. Αυτή η εξέλιξη εξηγείται κυρίως από την υποχώρηση των επενδύσεων της ζώνης του ευρώ στο εξωτερικό, ιδίως των δανείων µεταξύ εταιριών, ενώ οι ξένες άµεσες επενδύσεις στη ζώνη του ευρώ ενισχύθηκαν ελαφρά. Για το σύνολο του 2009, το σύνολο των άµεσων επενδύσεων και των επενδύσεων χαρτοφυλακίου στη ζώνη του ευρώ εµφάνισε καθαρή εισροή 251,2 δισεκ. ευρώ, έναντι καθαρής εισροής 161,5 δισεκ. ευρώ το. Αυτή η αύξηση οφείλεται στις χαµηλότερες καθαρές εκροές για άµεσες επενδύσεις, οι οποίες αντισταθµίστηκαν εν µέρει µόνο από τις οριακά χαµηλότερες καθαρές εισροές για επενδύσεις χαρτοφυλακίου. Οι εξελίξεις των ξένων άµεσων επενδύσεων χαρακτηρίστηκαν από αύξηση των ξένων άµεσων επενδύσεων στη ζώνη του ευρώ, καθώς και από µείωση των ξένων άµεσων επεν- Μάρτιος

115 ιάγραµµα 61 Βασικά µεγέθη του ισοζυγίου χρηµατοοικονοµικών συναλλαγών (δισεκ. ευρώ, καθαρές ροές, κινητοί µέσοι τριών µηνών, µηνιαία στοιχεία) (δισεκ. ευρώ, σωρευτικές καθαρές ροές δωδεκαµήνου, µηνιαία στοιχεία) Πηγή:. δύσεων των εταιριών της ζώνης του ευρώ στο εξωτερικό. Η οριακή µεταβολή των καθαρών εισροών για επενδύσεις χαρτοφυλακίου υποκρύπτει σηµαντικές µεταβολές στις διασυνοριακές συναλλαγές επί µετοχών και χρεογράφων, οι οποίες αλληλοεξουδετερώθηκαν σε µεγάλο βαθµό. Πιο συγκεκριµένα, στις επενδύσεις σε µετοχές οι καθαρές εκροές µετατράπηκαν σε καθαρές εισροές, ενώ µειώθηκαν οι καθαρές εισροές για χρεόγραφα. Γενικά, αυτές οι εξελίξεις προήλθαν κυρίως από την επενδυτική δραστηριότητα µη κατοίκων σε µετοχές και χρεόγραφα της ζώνης του ευρώ. Μάρτιος

116 Σ Τ Α Τ Ι Σ Τ Ι Κ Α Σ Τ Ο Ι Χ Ε Ι Α Γ Ι Α Τ Η Ζ Ω Ν Η Τ Ο Υ Ε Υ Ρ Ω Μάρτιος 2010 Σ 1

117

118 Π Ε Ρ Ι Ε Χ Ο Μ Ε Ν Α 1 ΓΕΝΙΚΑ ΣΤOΙΧΕΙΑ ΓΙΑ ΤΗ ΖΩΝΗ ΤOΥ ΕΥΡΩ Συνοπτικοί οικονοµικοί δείκτες για τη ζώνη του ευρώ Σ5 1 ΣΤΑΤΙΣΤΙΚΑ ΣΤOΙΧΕΙΑ ΓΙΑ ΤΗ ΝOΜΙΣΜΑΤΙΚH ΠOΛΙΤΙΚH 1.1 Ενοποιηµένη λογιστική κατάσταση του Ευρωσυστήµατος Σ6 1.2 Βασικά επιτόκια της Σ7 1.3 Πράξεις νοµισµατικής πολιτικής του Ευρωσυστήµατος που κατανέµονται µέσω δηµοπρασιών Σ8 1.4 Στατιστικά στοιχεία για τα υποχρεωτικά ελάχιστα αποθεµατικά και τη ρευστότητα Σ9 2 ΝΟΜΙΣΜΑ, ΤΡΑΠΕΖΕΣ ΚΑΙ ΑΜΟΙΒΑΙΑ ΚΕΦΑΛΑΙΑ ΕΠΕΝ ΥΤΙΚΟΥ ΧΑΡΑΚΤΗΡΑ 2.1 Συγκεντρωτική λογιστική κατάσταση των ΝΧΙ της ζώνης του ευρώ Σ Ενοποιηµένη λογιστική κατάσταση των ΝΧΙ της ζώνης του ευρώ Σ Νοµισµατική στατιστική Σ Ανάλυση των δανείων που χορηγούν τα ΝΧΙ Σ Ανάλυση καταθέσεων στα ΝΧΙ Σ Ανάλυση τοποθετήσεων των ΝΧΙ σε τίτλους Σ Αναπροσαρµογή της αξίας επιλεγµένων κονδυλίων της λογιστικής κατάστασης των ΝΧΙ Σ Ανάλυση κατά νόµισµα επιλεγµένων κονδυλίων της λογιστικής κατάστασης των ΝΧΙ Σ Συγκεντρωτική λογιστική κατάσταση των αµοιβαίων κεφαλαίων επενδυτικού χαρακτήρα της ζώνης του ευρώ Σ Τίτλοι που διακρατούνται από αµοιβαία κεφάλαια επενδυτικού χαρακτήρα: ανάλυση κατά εκδότη Σ25 3 ΛΟΓΑΡΙΑΣΜΟΙ ΤΗΣ ΖΩΝΗΣ ΤΟΥ ΕΥΡΩ 3.1 Ενοποιηµένοι οικονοµικοί και χρηµατοπιστωτικοί λογαριασµοί κατά θεσµικό τοµέα Σ Μη χρηµατοοικονοµικές συναλλαγές της ζώνης του ευρώ Σ Νοικοκυριά Σ Μη χρηµατοπιστωτικές επιχειρήσεις Σ Ασφαλιστικές επιχειρήσεις και ταµεία συντάξεων Σ34 4 ΧΡΗΜΑΤΟΠΙΣΤΩΤΙΚΕΣ ΑΓΟΡΕΣ 4.1 Εκδόσεις τίτλων πλην µετοχών κατά αρχική διάρκεια, έδρα του εκδότη και νόµισµα Σ Εκδόσεις τίτλων πλην µετοχών από κατοίκους της ζώνης του ευρώ κατά τοµέα του εκδότη και είδος τίτλου Σ Ρυθµοί αύξησης των τίτλων πλην µετοχών που έχουν εκδοθεί από κατοίκους της ζώνης του ευρώ Σ Εισηγµένες µετοχές που έχουν εκδοθεί από κατοίκους της ζώνης του ευρώ Σ Επιτόκια ΝΧΙ επί καταθέσεων και δανείων σε ευρώ κατοίκων της ζώνης του ευρώ Σ Επιτόκια της αγοράς χρήµατος Σ Καµπύλες αποδόσεων της ζώνης του ευρώ Σ είκτες της χρηµατιστηριακής αγοράς Σ46 5 ΤΙΜΕΣ, ΠΑΡΑΓΩΓΗ, ΖΗΤΗΣΗ ΚΑΙ ΑΓΟΡΕΣ ΕΡΓΑΣΙΑΣ 5.1 Εν ΤΚ, λοιπές τιµές και κόστος Σ Παραγωγή και ζήτηση Σ Αγορές εργασίας Σ54 1) Για περισσότερες πληροφορίες, παρακαλούµε να επικοινωνήσετε µαζί µας στο: statistics@ecb.europa.eu. Επισκεφθείτε την ενότητα Statistics (τµήµα Statistical Data Warehouse ) του δικτυακού τόπου της ( για µακρότερες χρονοσειρές και αναλυτικότερα στοιχεία. Μάρτιος 2010 Σ 3

119 6 ΗΜΟΣΙΑ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΑ 6.1 Έσοδα, δαπάνες και έλλειµµα/πλεόνασµα Σ Χρέος Σ Μεταβολή χρέους Σ Τριµηνιαία στοιχεία για τα έσοδα, τις δαπάνες και το έλλειµµα/πλεόνασµα Σ Xρέος και µεταβολή του χρέους σε τριµηνιαία βάση Σ59 7 ΕΞΩΤΕΡΙΚΕΣ ΣΥΝΑΛΛΑΓΕΣ ΚΑΙ ΘΕΣΕΙΣ 7.1 Συνοπτικό ισοζύγιο πληρωµών Σ Ισοζύγιο τρεχουσών συναλλαγών και κεφαλαιακών µεταβιβάσεων Σ Ισοζύγιο χρηµατοοικονοµικών συναλλαγών Σ Νοµισµατική παρουσίαση του ισοζυγίου πληρωµών Σ Εµπόριο αγαθών Σ70 8 ΣΥΝΑΛΛΑΓΜΑΤΙΚΕΣ ΙΣΟΤΙΜΙΕΣ 8.1 Σταθµισµένες συναλλαγµατικές ισοτιµίες Σ ιµερείς ισοτιµίες Σ73 9 ΕΞΕΛΙΞΕΙΣ ΟΣ ΤΗΣ ΖΩΝΗΣ ΤΟΥ ΕΥΡΩ 9.1 Σε άλλα κράτη-µέλη της ΕΕ Σ Στις ΗΠΑ και την Ιαπωνία Σ75 ΚΑΤΑΛΟΓΟΣ ΙΑΓΡΑΜΜΑΤΩΝ TΕΧΝΙΚΕΣ ΣΗΜΕΙΩΣΕΙΣ ΓΕΝΙΚΕΣ ΠΑΡΑΤΗΡΗΣΕΙΣ Σ76 Σ77 Σ83 Στους πίνακες εµφανίζονται τα εξής σύµβολα: - δεν υπάρχουν στοιχεία. τα στοιχεία δεν είναι ακόµη διαθέσιµα στοιχεία µηδενικά ή αµελητέα δισεκ (πρ.) προσωρινά στοιχεία (ε.δ.) στοιχεία εποχικώς διορθωµένα (µ.ε.δ.) στοιχεία µη εποχικώς διορθωµένα Σ 4 Μάρτιος 2010

120 Γ Ε Ν Ι Κ Α Σ Τ O Ι Χ Ε Ι Α Γ Ι Α Τ Η Ζ Ω Ν Η Τ O Υ Ε Υ Ρ Ω Σ υ ν ο π τ ι κ ο ί ο ι κ ο ν ο µ ι κ ο ί δ ε ί κ τ ε ς γ ι α τ η ζ ώ ν η τ ο υ ε υ ρ ώ (ετήσιες εκατοστιαίες µεταβολές, εκτός εάν σηµειώνεται διαφορετικά) 1. Νοµισµατικές εξελίξεις και επιτόκια 1) Μ1 2) Μ2 2) Μ3 2),3) Μ3 2),3) κινητός κεντρικός µέσος όρος 3 µηνών Δάνεια από ΝΧΙ προς κατοίκους της ζώνης του ευρώ πλην ΝΧΙ και γενικής κυβέρνησης 2) Τίτλοι (πλην µετοχών) σε ευρώ, εκδοθέντες από επιχειρήσεις πλην ΝΧΙ 2) Επιτόκιο 3 µηνών (EURIBOR, ποσοστά % ετησίως, µέσοι όροι περιόδου) 10ετές επιτόκιο spot (ποσοστά % ετησίως, τέλος περιόδου) 4) α τρ. β τρ Σεπτ. Οκτ. Νοέµ. Δεκ Ιαν. Φεβρ ,4 9,6 9,7-9,5 18,9 4,64 3,69 9,5 4,8 3,3-1,6 24,8 1,22 3,76 5,4 7,3 6,1-4,6 26,1 2,01 3,77 8,1 5,6 4,4-2,1 27,7 1,31 3,99 12,2 4,5 2,7-0,4 25,3 0,87 3,64 12,3 2,2 0,2 - -0,6 20,5 0,72 3,76 12,8 3,6 1,8 1,5-0,3 24,3 0,77 3,64 11,8 2,3 0,3 0,6-0,8 23,5 0,74 3,68 12,5 1,8-0,3-0,1-0,7 19,7 0,72 3,57 12,3 1,5-0,3-0,1-0,1 12,9 0,71 3,76 11,5 1,9 0,1. -0,6. 0,68 3, ,66 3,49 2. Τιµές, παραγωγή, ζήτηση και αγορές εργασίας β τρ Σεπτ. Οκτ. Νοέµ. Δεκ Ιαν. Φεβρ. ΕνΔΤΚ 1) 1 Τιµές παραγωγού βιοµηχανικών προϊόντων 2 Ωριαίο κόστος εργασίας 3 Πραγµατικό ΑΕΠ 4 Βιοµηχανική παραγωγή εκτός κατασκευών 5 Βαθµός χρησιµοποίησης παραγωγικού δυναµικού στη µεταποίηση (ποσοστά %) 6 Απασχόληση 7 Ανεργία (% του εργατικού δυναµικού) 3,3 6,1 3,4 0,6-1,7 81,8 0,7 7,5 0,3-5,1. -4,1-15,0 71,0. 9,4 0,2-5,7 4,3-4,9-18,6 69,9-1,8 9,3-0,4-7,8 3,2-4,1-14,5 70,3-2,1 9,6 0,4-4,6. -2,1-7,7 71,5. 9,9-0,3-7, , ,8-0,1-6, ,0 71,0-9,8 0,5-4, , ,9 0,9-2, , ,9 1,0-1, ,0-9,9 0, Ισοζύγιο πληρωµών, συναλλαγµατικά διαθέσιµα και συναλλαγµατικές ισοτιµίες (δισεκ. ευρώ, εκτός εάν σηµειώνεται διαφορετικά) α τρ. β τρ Σεπτ. Οκτ. Νοέµ. Δεκ Ιαν. Φεβρ. Ισοζύγιο τρεχουσών συναλλαγών και κεφαλαιακών µεταβιβάσεων 1 Ισοζύγιο πληρωµών (καθαρές συναλλαγές) Ισοζύγιο αγαθών 2 Άµεσες επενδύσεις 3 Επενδύσεις χαρτοφυλακίου 4 Συναλλαγµατικά διαθέσιµα (θέσεις τέλους περιόδου) 5 Σταθµισµένη συναλλαγµατική ισοτιµία του ευρώ: ΣΣΙ-21 5) (α τρ. 1999=100) Ονοµαστική 6 Πραγµατική (ΔΤΚ) 7 Συναλλαγµατική ισοτιµία δολ. ΗΠΑ/ευρώ -133,3-11,4-189,0 350,5 374,2 110,5 110,1 1, ,9 36,1-90,9 342,1 462,4 111,7 110,6 1, ,6-7,7-58,8 129,9 395,7 109,9 109,2 1, ,5 13,1-4,3 82,8 381,5 111,1 110,2 1,3632-1,2 13,3-24,3 83,4 430,9 112,1 110,9 1,4303 7,4 17,5-3,6 46,1 462,4 113,8 112,2 1,4779-5,9 1,4-29,9 79,8 430,9 112,9 111,6 1,4562-3,6 6,2-2,0 17,1 437,9 114,3 112,8 1,4816 0,5 6,0 0,7-16,9 464,2 114,0 112,5 1, ,5 5,3-2,4 45,9 462,4 113,0 111,3 1, ,7 110,8 108,9 1, ,0 106,1 1, Πηγές:, Ευρωπαϊκή Επιτροπή (Eurostat και ΓΔ Οικονοµικών και Χρηµατοπιστωτικών Υποθέσεων) και Reuters. Σηµείωση: Περισσότερες πληροφορίες για τα στοιχεία βλ. στους αντίστοιχους πίνακες του παρόντος τµήµατος. 1) Τα στοιχεία αναφέρονται στην εκάστοτε σύνθεση της ζώνης του ευρώ. Περισσότερες πληροφορίες, βλ. στις Γενικές Παρατηρήσεις. 2) Οι ετήσιες εκατοστιαίες µεταβολές των µηνιαίων στοιχείων αφορούν το τέλος του µηνός, ενώ οι αντίστοιχες των τριµηνιαίων και ετήσιων στοιχείων υπολογίζονται ως µέσοι όροι της περιόδου. Περισσότερες λεπτοµέρειες βλ. στις Τεχνικές Σηµειώσεις. 3) Στο Μ3 και τις συνιστώσες του δεν περιλαµβάνονται τα µερίδια αµοιβαίων κεφαλαίων διαθεσίµων και τα χρεόγραφα διάρκειας έως 2 ετών που κατέχουν µη κάτοικοι της ζώνης του ευρώ. 4) Με βάση τις καµπύλες αποδόσεων των κρατικών οµολόγων της ζώνης του ευρώ µε διαβάθµιση ΑΑΑ. Περισσότερες πληροφορίες βλ. στην Ενότητα ) Περισσότερες λεπτοµέρειες και ορισµό των οµάδων των εµπορικών εταίρων βλ. στις Γενικές Παρατηρήσεις. Μάρτιος 2010 Σ 5

121 1 Σ Τ Α Τ Ι Σ Τ Ι Κ Α Σ Τ O Ι Χ Ε Ι Α Γ Ι Α Τ Η Ν O Μ Ι Σ Μ Α Τ Ι Κ H Π O Λ Ι Τ Ι Κ H 1. 1 Ε ν ο π ο ι η µ έ ν η λ ο γ ι σ τ ι κ ή κ α τ ά σ τ α σ η τ ο υ Ε υ ρ ω σ υ σ τ ή µ α τ ο ς (εκατ. ευρώ) 1. Ενεργητικό Χρυσός και απαιτήσεις σε χρυσό Απαιτήσεις σε συνάλλαγµα έναντι µη κατοίκων της ζώνης του ευρώ Απαιτήσεις σε συνάλλαγµα έναντι κατοίκων της ζώνης του ευρώ Απαιτήσεις σε ευρώ έναντι µη κατοίκων της ζώνης του ευρώ Δάνεια σε ευρώ προς πιστωτικά ιδρύµατα της ζώνης του ευρώ Πράξεις κύριας αναχρηµατοδότησης Πράξεις πιο µακροπρόθεσµης αναχρηµατοδότησης Αντιστρεπτέες πράξεις εξοµάλυνσης των βραχυχρόνιων διακυµάνσεων της ρευστότητας Διαρθρωτικές αντιστρεπτέες πράξεις Διευκόλυνση οριακής χρηµατοδότησης Πιστώσεις για την κάλυψη περιθωρίων Λοιπές απαιτήσεις σε ευρώ έναντι πιστωτικών ιδρυµάτων ζώνης του ευρώ Τίτλοι κατοίκων της ζώνης του ευρώ, σε ευρώ Τίτλοι που διακρατούνται για τους σκοπούς της νοµισµατικής πολιτικής Λοιποί τίτλοι Χρέος γενικής κυβέρνησης σε ευρώ Λοιπά στοιχεία ενεργητικού ενεργητικού 5 Φεβρουαρίου Φεβρουαρίου Φεβρουαρίου Φεβρουαρίου Παθητικό Τραπεζογραµµάτια σε κυκλοφορία Υποχρεώσεις σε ευρώ έναντι πιστωτικών ιδρυµάτων της ζώνης του ευρώ Τρεχούµενοι λογαριασµοί (που καλύπτουν το σύστηµα ελάχιστων αποθεµατικών) Διευκόλυνση αποδοχής καταθέσεων Καταθέσεις προθεσµίας Αντιστρεπτέες πράξεις εξοµάλυνσης των βραχυχρόνιων διακυµάνσεων της ρευστότητας Καταθέσεις για την κάλυψη περιθωρίων Λοιπές υποχρεώσεις σε ευρώ έναντι πιστωτικών ιδρυµάτων της ζώνης του ευρώ Εκδοθέντα χρεόγραφα Υποχρεώσεις σε ευρώ έναντι λοιπών κατοίκων της ζώνης του ευρώ Υποχρεώσεις σε ευρώ έναντι µη κατοίκων της ζώνης του ευρώ Υποχρεώσεις σε συνάλλαγµα έναντι κατοίκων της ζώνης του ευρώ Υποχρεώσεις σε συνάλλαγµα έναντι µη κατοίκων της ζώνης του ευρώ Λογαριασµός ειδικών τραβηκτικών δικαιωµάτων του ΔΝΤ Λοιπές υποχρεώσεις Λογαριασµοί αναπροσαρµογής Κεφάλαιο και αποθεµατικά παθητικού 5 Φεβρουαρίου Φεβρουαρίου Φεβρουαρίου Φεβρουαρίου Πηγή:. Σ 6 Μάρτιος 2010

122 ΣΤΑΤΙΣΤΙΚΑ ΣΤOΙΧΕIΑ ΓΙΑ ΤΗ ΖΩΝΗ ΤOΥ ΕΥΡΩ Στατιστικά στοιχεία για τη νοµισµατική πολιτική 1. 2 Β α σ ι κ ά ε π ι τ ό κ ι α τ η ς Ε Κ Τ (ύψος σε ποσοστά % ετησίως, µεταβολές σε εκατοστιαίες µονάδες) Από: 1) Διευκόλυνση αποδοχής καταθέσεων Πράξεις κύριας αναχρηµατοδότησης Διευκόλυνση οριακής χρηµατοδότησης Δηµοπρασίες σταθερού επιτοκίου Σταθερό επιτόκιο Δηµοπρασίες ανταγωνιστικού επιτοκίου Ελάχιστο επιτόκιο προσφορών Ιαν. 4 2) 22 9 Απρ. 5 Νοεµ Φεβρ. 17 Μαρτ. 28 Απρ. 9 Ιουν. 28 3) 1 Σεπτ. 6 Οκτ Μαΐου 31 Αυγ. 18 Σεπτ. 9 Νοεµ Δεκ Μαρτ. 6 Ιουν Δεκ Μαρτ. 15 Ιουν. 9 Αυγ. 11 Οκτ. 13 Δεκ Μαρτ. 13 Ιουν. 9 Ιουλ. 8 Οκτ. 9 4) 15 5) 12 Νοεµ. 10 Δεκ Ιαν. 11 Μαρτ. 8 Απρ. 13 Μαΐου Ύψος Μεταβολή Ύψος Ύψος Μεταβολή ,00-3, ,50-2,75 0,75 3,00-3,25-1,25 2,00-0,75 3,00-4,50 1,25 1,50-0,50 2, ,50 3,50-1,00 2,00 0,50 3,00-0,50 4,00 0,50 2,25 0,25 3,25-0,25 4,25 0,25 2,50 0,25 3,50-0,25 4,50 0,25 2,75 0,25 3,75-0,25 4,75 0,25 3,25 0,50 4,25-0,50 5,25 0,50 3,25-4,25 5,25 3,50 0,25-4,50 0,25 5,50 0,25 3,75 0,25-4,75 0,25 5,75 0,25 3,50-0,25-4,50-0,25 5,50-0,25 3,25-0,25-4,25-0,25 5,25-0,25 2,75-0,50-3,75-0,50 4,75-0,50 2,25-0,50-3,25-0,50 4,25-0,50 1,75-0,50-2,75-0,50 3,75-0,50 1,50-0,25-2,50-0,25 3,50-0,25 1,00-0,50-2,00-0,50 3,00-0,50 1,25 0,25-2,25 0,25 3,25 0,25 1,50 0,25-2,50 0,25 3,50 0,25 1,75 0,25-2,75 0,25 3,75 0,25 2,00 0,25-3,00 0,25 4,00 0,25 2,25 0,25-3,25 0,25 4,25 0,25 2,50 0,25-3,50 0,25 4,50 0,25 2,75 0,25-3,75 0,25 4,75 0,25 3,00 0,25-4,00 0,25 5,00 0,25 3,25 0,25-4,25 0,25 5,25 0,25 2,75-0, ,75-0,50 3,25 0, ,25-0,50 3,25 3, ,50 4,25 2,75-0,50 3, ,50 3,75-0,50 2,00-0,75 2, ,75 3,00-0,75 1,00-1,00 2, ,50 3,00 0,50-0,50 1, ,50 2,50-0,50 0,25-0,25 1, ,25 2,25-0,25 0,25 1, ,25 1,75-0,50 Ύψος Μεταβολή Πηγή:. 1) Από την 1η Ιανουαρίου 1999 µέχρι την 9η Μαρτίου 2004, η ηµεροµηνία αφορά τις διευκολύνσεις αποδοχής καταθέσεων και οριακής χρηµατοδότησης. Για τις πράξεις κύριας αναχρη- µατοδότησης, οι µεταβολές των επιτοκίων ισχύουν από την πρώτη πράξη µετά την αναφερόµενη ηµεροµηνία. Η µεταβολή της 18ης Σεπτεµβρίου 2001 τέθηκε σε ισχύ αυθηµερόν. Από τις 10 Μαρτίου 2004 και εξής, η ηµεροµηνία αφορά και τις διευκολύνσεις αποδοχής καταθέσεων και οριακής χρηµατοδότησης και τις πράξεις κύριας αναχρηµατοδότησης (µεταβολές που τίθενται σε ισχύ από την πρώτη πράξη κύριας αναχρηµατοδότησης µετά τη σχετική απόφαση του Διοικητικού Συµβουλίου), εκτός αν αναγράφεται άλλως. 2) Στις 22 Δεκεµβρίου 1998 η ανακοίνωσε ότι στο διάστηµα 4-21 Ιανουαρίου 1999 θα εφαρµοζόταν κατ εξαίρεση µικρού εύρους διάδροµος (50 µονάδες βάσης), οριζόµενος µε βάση τα επιτόκια της διευκόλυνσης οριακής χρηµατοδότησης και της διευκόλυνσης αποδοχής καταθέσεων, έτσι ώστε οι συµµετέχοντες στην αγορά να προσαρµοστούν ευκολότερα στο νέο νοµισµατικό καθεστώς. 3) Στις 8 Ιουνίου 2000 η ανακοίνωσε ότι, αρχής γενοµένης από την πράξη µε ηµεροµηνία διακανονισµού τις 28 Ιουνίου 2000, οι πράξεις κύριας αναχρηµατοδότησης του Ευρωσυστήµατος θα διεξάγονται ως δηµοπρασίες ανταγωνιστικού επιτοκίου. Το ελάχιστο επιτόκιο προσφορών είναι το ελάχιστο επιτόκιο µε το οποίο οι αντισυµβαλλόµενοι µπορούν να υποβάλλουν προσφορές. 4) Από τις 9 Οκτωβρίου η µείωσε (από 200 σε 100 µονάδες βάσης) το εύρος του διαδρόµου που ορίζουν τα επιτόκια των πάγιων διευκολύνσεων εκατέρωθεν του επιτοκίου των ΠΚΑ. Το εύρος του διαδρόµου που ορίζουν τα επιτόκια των πάγιων διευκολύνσεων επανήλθε στις 200 µονάδες βάσης στις 21 Ιανουαρίου ) Στις 8 Οκτωβρίου η ανακοίνωσε ότι, αρχής γενοµένης από την πράξη µε ηµεροµηνία διακανονισµού τις 15 Οκτωβρίου, οι εβδοµαδιαίες πράξεις κύριας αναχρηµατοδότησης θα διεξάγονται µέσω δηµοπρασίας σταθερού επιτοκίου µε κατανοµή ολόκληρου του ποσού και µε επιτόκιο ίσο µε το επιτόκιο των πράξεων κύριας αναχρηµατοδότησης. Η εν λόγω µεταβολή υπερίσχυσε έναντι της προηγούµενης απόφασης (που ελήφθη την ίδια ηµέρα) περί µείωσης κατά 50 µονάδες βάσης του ελάχιστου επιτοκίου προσφορών των πράξεων κύριας αναχρηµατοδότησης που διεξάγονται ως δηµοπρασίες ανταγωνιστικού επιτοκίου. Μάρτιος 2010 Σ 7

123 1. 3 Π ρ ά ξ ε ι ς ν ο µ ι σ µ α τ ι κ ή ς π ο λ ι τ ι κ ή ς τ ο υ Ε υ ρ ω σ υ σ τ ή µ α τ ο ς π ο υ κ α τ α ν έ µ ο ν τ α ι µ έ σ ω δ η µ ο π ρ α σ ι ώ ν 1 ), 2 ) (εκατ. ευρώ, επιτόκια σε ποσοστά % ετησίως) 3), 4) 1. Πράξεις κύριας και πιο µακροπρόθεσµης αναχρηµατοδότησης Ηµεροµηνία διακανονισµού Νοεµ Δεκ Ιαν Φεβρ Μάρτ Νοεµ Δεκ ) Ιαν Φεβρ. 25 Προσφορές (ποσό) Αριθµός συµµετεχόντων Κατανοµή (ποσό) Δηµοπρασίες σταθερού επιτοκίου Σταθερό επιτόκιο Δηµοπρασίες ανταγωνιστικού επιτοκίου Ελάχιστο επιτόκιο προσφορών Οριακό επιτόκιο 5) Μέσο σταθµικό επιτόκιο Διάρκεια σε ηµέρες Πράξεις κύριας αναχρηµατοδότησης , , , , , , , , , , , , , , , , , , Πράξεις πιο µακροπρόθεσµης αναχρηµατοδότησης , , , , , , , , , , , Άλλες πράξεις µέσω δηµοπρασίας Ηµεροµηνία διακανονισµού Είδος πράξης 1 9 Δεκ. Αποδοχή καταθέσεων καθορ. διάρκειας Ιαν. Αποδοχή καταθέσεων καθορ. διάρκειας 10 Φεβρ. Αποδοχή καταθέσεων καθορ. διάρκειας 10 Μαρτ. Αποδοχή καταθέσεων καθορ. διάρκειας 7 Απρ. Αποδοχή καταθέσεων καθορ. διάρκειας 12 Μαΐου Αποδοχή καταθέσεων καθορ. διάρκειας 9 Ιουν. Αποδοχή καταθέσεων καθορ. διάρκειας 7 Ιουλ. Αποδοχή καταθέσεων καθορ. διάρκειας 11 Αυγ. Αποδοχή καταθέσεων καθορ. διάρκειας 8 Σεπτ. Αποδοχή καταθέσεων καθορ. διάρκειας 13 Οκτ. Αποδοχή καταθέσεων καθορ. διάρκειας 10 Νοεµ. Αποδοχή καταθέσεων καθορ. διάρκειας 7 Δεκ. Αποδοχή καταθέσεων καθορ. διάρκειας Ιαν. Αποδοχή καταθέσεων καθορ. διάρκειας 9 Φεβρ. Αποδοχή καταθέσεων καθορ. διάρκειας Προσφορές (ποσό) Αριθµός συµµετεχόντων Κατανοµή (ποσό) Δηµοπρασίες σταθερού επιτοκίου Σταθερό επιτόκιο Δηµοπρασίες ανταγωνιστικού επιτοκίου Ελάχιστο επιτόκιο προσφορών Μέγιστο επιτόκιο προσφορών Οριακό επιτόκιο 5) Μέσο σταθµικό επιτόκιο Διάρκεια σε ηµέρες ,25 3,05 2, ,50 2,30 2, ,00 1,80 1, ,00 1,80 1, ,50 1,30 1, ,25 1,05 0, ,00 0,80 0, ,00 0,80 0, ,00 0,80 0, ,00 0,80 0, ,00 0,80 0, ,00 0,80 0, ,00 0,80 0, ,00 0,80 0, ,00 0,80 0,76 1 Πηγή:. 1) Ενδέχεται να υπάρχουν µικρές διαφορές µε τα ποσά της Ενότητας 1.1 λόγω του ότι για ορισµένες πράξεις έχει γίνει η κατανοµή, αλλά όχι ο διακανονισµός. 2) Με ισχύ από τον Απρίλιο του 2002, οι παράλληλες πράξεις, δηλ. οι πράξεις διάρκειας µίας εβδοµάδας οι οποίες διενεργούνται ως τακτικές δηµοπρασίες παράλληλα µε πράξη κύριας αναχρηµατοδότησης, ταξινοµούνται ως πράξεις κύριας αναχρηµατοδότησης. Για παράλληλες πράξεις που διενεργήθηκαν πριν από το µήνα αυτό, βλ. Πίνακα 2 της Ενότητας ) Στις 8 Ιουνίου 2000 η ανακοίνωσε ότι, αρχής γενοµένης από την πράξη µε ηµεροµηνία διακανονισµού τις 28 Ιουνίου 2000, οι πράξεις κύριας αναχρηµατοδότησης του Ευρωσυστήµατος θα διεξάγονται µέσω δηµοπρασίας ανταγωνιστικού επιτοκίου. Το ελάχιστο επιτόκιο προσφορών είναι το ελάχιστο επιτόκιο µε το οποίο οι αντισυµβαλλόµενοι µπορούν να υποβάλλουν τις προσφορές τους. Στις 8 Οκτωβρίου η ανακοίνωσε ότι, αρχής γενοµένης από την πράξη µε ηµεροµηνία διακανονισµού τις 15 Οκτωβρίου, οι εβδοµαδιαίες πράξεις κύριας αναχρηµατοδότησης θα διεξάγονται µέσω δηµοπρασίας σταθερού επιτοκίου µε κατανοµή ολόκληρου του ποσού και µε επιτόκιο ίσο προς το επιτόκιο των πράξεων κύριας αναχρηµατοδότησης. Στις 4 Μαρτίου 2010 η αποφάσισε να επαναφέρει τις δηµοπρασίες ανταγωνιστικού επιτοκίου στις τακτικές πράξεις πιο µακροπρόθεσµης αναχρηµατοδότησης διάρκειας τριών µηνών, αρχής γενοµένης από την πράξη µε ηµεροµηνία κατανοµής τις 28 Απριλίου 2010 και ηµεροµηνία διακανονισµού τις 29 Απριλίου ) Στις πράξεις παροχής (απορρόφησης) ρευστότητας, το οριακό επιτόκιο αναφέρεται στο χαµηλότερο (υψηλότερο) επιτόκιο µε το οποίο έγιναν δεκτές οι προσφορές. 6) Κατά την τελευταία πράξη πιο µακροπρόθεσµης αναχρηµατοδότησης µε διάρκεια ενός έτους, που διακανονίστηκε στις 17 Δεκεµβρίου 2009, όλες οι προσφορές ικανοποιήθηκαν µε επιτόκιο ίσο προς το µέσο ελάχιστο επιτόκιο προσφορών των πράξεων κύριας αναχρηµατοδότησης που διεξήχθησαν στη διάρκεια της πράξης. Σ 8 Μάρτιος 2010

124 ΣΤΑΤΙΣΤΙΚΑ ΣΤOΙΧΕIΑ ΓΙΑ ΤΗ ΖΩΝΗ ΤOΥ ΕΥΡΩ Στατιστικά στοιχεία για τη νοµισµατική πολιτική 1. 4 Σ τ α τ ι σ τ ι κ ά σ τ ο ι χ ε ί α γ ι α τ α υ π ο χ ρ ε ω τ ι κ ά ε λ ά χ ι σ τ α α π ο θ ε µ α τ ι κ ά κ α ι τ η ρ ε υ σ τ ό τ η τ α (δισεκ. ευρώ, µέσοι όροι ηµερήσιων θέσεων περιόδου, εκτός εάν αναφέρεται διαφορετικά, επιτόκια ως ποσοστά % ετησίως) 1. Βάση υπολογισµού ελάχιστων αποθεµατικών των πιστωτικών ιδρυµάτων που υπόκεινται στην υποχρέωση τήρησης ελάχιστων αποθεµατικών Βάση υπολογισµού ως είχε το(ν) 1) : Αύγ. Σεπτ. Οκτ. Νοέµ. Δεκ. Υποχρεώσεις µε συντελεστή 2% Υποχρεώσεις µε συντελεστή 0% Καταθέσεις (µίας ηµέρας, µε συµφωνηµένη διάρκεια και υπό προειδοποίηση έως 2 ετών) Χρεόγραφα µε συµφωνη- µένη διάρκεια έως 2 ετών Καταθέσεις (µε συµφωνη- µένη διάρκεια και υπό προειδοποίηση άνω των 2 ετών) Συµφωνίες επαναγοράς Χρεόγραφα διάρκειας άνω των 2 ετών , ,8 815, , , , , ,8 848, , , , , ,8 799, , , , , ,0 786, , , , , ,9 763, , , , , ,0 756, , , , , ,5 760, , , ,5 2. Τήρηση υποχρεωτικών ελάχιστων αποθεµατικών Περίοδος τήρησης µέχρι: Σεπτ. 13 Οκτ. 10 Νοεµ. 7 Δεκ Ιαν. 9 Φεβρ. 9 Μαρτ. Απαιτούµενα αποθεµατικά Τρεχούµενοι λογαριασµοί των πιστωτικών ιδρυµάτων Υπερβάλλοντα αποθεµατικά Ελλείποντα αποθεµατικά Επιτόκιο επί των υποχρεωτικών ελάχιστων αποθεµατικών ,9 196,8 1,0 0,0 4,17 217,2 218,7 1,5 0,0 3,25 210,2 211,4 1,2 0,0 1,00 215,9 216,9 1,0 0,0 1,00 213,7 214,7 1,1 0,0 1,00 211,8 212,8 1,0 0,0 1,00 210,2 211,4 1,2 0,0 1,00 210,1 211,2 1,2 0,0 1,00 209,5 210,9 1,4 0,0 1,00 210, Ρευστότητα Περίοδος τήρησης µέχρι: Σεπτ. 13 Οκτ. 10 Νοεµ. 7 Δεκ Ιαν. 9 Φεβρ. Καθαρές απαιτήσεις του Ευρωσυστήµατος σε χρυσό και συνάλλαγµα Παράγοντες προσφοράς ρευστότητας Πράξεις κύριας αναχρηµατοδότησης Πράξεις νοµισµατικής πολιτικής του Ευρωσυστήµατος Πράξεις πιο µακροπρόθεσµης αναχρηµατοδότησης Διευκόλυνση οριακής χρηµατοδότησης Λοιπές πράξεις παροχής ρευστότητας 2) Διευκόλυνση αποδοχής καταθέσεων Παράγοντες απορρόφησης ρευστότητας Λοιπές πράξεις απορρόφησης ρευστότητας 3) Τραπεζογραµµάτια σε κυκλοφορία Λοιποί παράγοντες (καθαροί) Καταθέσεις κεντρικής κυβέρνησης στο Ευρωσύστηµα Τρεχούµενοι λογαριασµοί πιστωτικών ιδρυµάτων ,5 173,0 278,6 0,3 0,0 0,4 2,2 644,6 61,9-126,6 196,8 841,9 580,5 337,3 457,2 2,7 0,0 200,9 4,9 731,1 107,8 114,3 218, ,7 407,6 55,8 593,4 0,7 24,6 65,7 9,9 775,2 150,1-130,2 211, ,3 427,6 74,8 645,4 0,3 8,4 136,7 18,5 769,1 125,7-110,4 216, ,7 421,4 79,1 616,9 0,3 14,3 109,6 12,9 768,8 139,0-113,1 214, ,1 413,0 52,3 626,1 0,3 20,1 86,5 12,0 770,7 148,7-118,9 212, ,0 407,6 55,8 593,4 0,7 24,6 65,7 9,9 775,2 150,1-130,2 211, ,3 413,0 60,6 648,4 0,4 28,4 147,0 8,1 796,8 119,8-132,1 211, ,0 425,6 59,7 662,2 0,2 33,5 168,3 13,3 783,6 122,6-117,5 210, ,8 Πηγή:. 1) Τέλος περιόδου. 2) Περιλαµβάνεται η ρευστότητα που παρασχέθηκε µέσω του προγράµµατος αγοράς καλυµµένων οµολόγιών του Ευρωσυστήµατος. 3) Περιλαµβάνεται η ρευστότητα που απορροφήθηκε µέσω των πράξεων ανταλλαγής νοµισµάτων του Ευρωσυστήµατος. Περισσότερες πληροφορίες βλ. στην ιστοσελίδα Νοµισµατική βάση Μάρτιος 2010 Σ 9

125 2 Ν Ο Μ Ι Σ Μ Α, Τ Ρ Α Π Ε Ζ Ε Σ Κ Α Ι Α Μ Ο Ι Β Α Ι Α Κ Ε Φ Α Λ Α Ι Α Ε Π Ε Ν Υ Τ Ι Κ Ο Υ Χ Α Ρ Α Κ Τ Η Ρ Α 2. 1 Σ υ γ κ ε ν τ ρ ω τ ι κ ή λ ο γ ι σ τ ι κ ή κ α τ ά σ τ α σ η τ ω ν Ν Χ Ι τ η ς ζ ώ ν η ς τ ο υ ε υ ρ ώ 1 ) (δισεκ. ευρώ, υπόλοιπα τέλους περιόδου) 1. Ενεργητικό Δάνεια προς κατοίκους της ζώνης του ευρώ Γενική κυβέρνηση Λοιποί κάτοικοι ΝΧΙ Τίτλοι πλην µετοχών εκδοθέντες από κατοίκους της ζώνης του ευρώ Γενική κυβέρνηση Λοιποί κάτοικοι Ευρωσύστηµα Οκτ. Νοέµ. Δεκ Ιαν. (πρ.) 2.046, , , , , , , , , , , , , ,1 17,8 18,6 17,6 17,6 17,6 17,6 17,6 0,6 0,6 0,7 0,7 0,7 0,7 0, , , , , , , ,8 268,6 350,8 408,4 410,6 416,1 416,9 418,9 225,1 308,0 336,0 333,7 334,3 333,6 331,5 1,9 2,4 3,3 3,6 3,7 3,7 3,8 41,6 40,3 69,2 73,3 78,2 79,6 83, ,4 14,4 16,1 16,0 16,1 16,5 16,2 395,3 476,7 517,5 529,4 555,8 555,7 563,2 15,2 15,7 16,6 16,6 16,6 16,4 16,5 318,0 316,1 322,2 315,0 314,7 341,8 336,8 ΝΧΙ πλην Ευρωσυστήµατος ΝΧΙ Μερίδια αµοβαίων κεφαλαίων της αγοράς χρήµατος 2) Μετοχές / λοιπές συµµετοχές που εκδόθηκαν από κατοίκους της ζώνης του ευρώ Απαιτήσεις έναντι του εξωτερικού Πάγια στοιχεία Λοιπά στοιχεία ενεργητικού Οκτ. Νοέµ. Δεκ Ιαν. (πρ.) , ,0 954, , , , , , ,3 93, , ,9 205, , , ,0 968, , , , , , ,5 98, , ,3 211, , , ,5 994, , , , , , ,9 90, , ,4 216, , , , , , , , , , ,1 88, , ,0 217, , , , , , , , , , ,5 88, , ,2 218, , , , , , , , , , ,5 85, , ,4 219, , , , , , , , , , ,7 86, , ,4 218, ,6 2. Παθητικό Νόµισµα σε κυκλοφορία Καταθέσεις κατοίκων της ζώνης του ευρώ Κεντρική κυβέρνηση Λοιπή γενική κυβέρνηση/ λοιποί κάτοικοι της ζώνης του ευρώ Ευρωσύστηµα ,2 697,0 714,7 23,9 19,1 671,8-0,1 238,0 113,9 282, ,9 784, ,5 68,8 16, ,1-0,1 273,8 377,8 329, ,8 789, ,0 138,4 23,0 987,6-0,1 292,7 154,1 361, Οκτ ,0 794, ,2 152,8 26,0 916,4-0,1 297,3 144,9 361,4 Νοέµ ,4 798, ,0 129,3 27,7 880,0-0,1 321,4 143,9 358,4 Δεκ ,5 829, ,0 102,6 22, ,7-0,1 322,1 140,2 380, Ιαν. (πρ.) 2.824,6 806, ,9 116,3 23, ,0-0,1 330,3 133,5 364,6 ΝΧΙ πλην Ευρωσυστήµατος ΝΧΙ Μερίδια αµοιβαίων κεφαλαίων της αγοράς χρήµατος 3) Εκδοθέντα χρεόγραφα 4) Κεφάλαιο και αποθεµατικά Υποχρεώσεις έναντι του εξωτερικού Λοιπά στοιχεία παθητικού Οκτ. Νοέµ. Δεκ Ιαν. (πρ.) , ,9 126, , ,5 754, , , , , , ,8 191, , ,0 824, , , , , , ,7 157, , ,5 831, , , , , , ,2 164, , ,7 823, , , , , , ,8 174, , ,0 810, , , , , , ,0 144, , ,0 732, , , , , , ,2 161, , ,8 744, , , , ,8 Πηγή:. 1) Τα στοιχεία αναφέρονται στην εκάστοτε σύνθεση της ζώνης του ευρώ. Περισσότερες πληροφορίες, βλ. στις Γενικές Παρατηρήσεις. 2) Εκδοθέντα από κατοίκους της ζώνης του ευρώ. Τα εκδοθέντα από µη κατοίκους περιλαµβάνονται στις απαιτήσεις έναντι του εξωτερικού. 3) Ποσά που κατέχουν κάτοικοι της ζώνης του ευρώ. 4) Οι εκδόσεις χρεογράφων µε διάρκεια έως δύο ετών που κατέχουν µη κάτοικοι της ζώνης του ευρώ περιλαµβάνονται στις υποχρεώσεις έναντι του εξωτερικού. Σ10 Μάρτιος 2010

126 ΣΤΑΤΙΣΤΙΚΑ ΣΤOΙΧΕIΑ ΓΙΑ ΤΗ ΖΩΝΗ ΤOΥ ΕΥΡΩ Νόµισµα, τράπεζες και αµοιβαία κεφάλαια επενδυτικού χαρακτήρα 2. 2 Ε ν ο π ο ι η µ έ ν η λ ο γ ι σ τ ι κ ή κ α τ ά σ τ α σ η τ ω ν Ν Χ Ι τ η ς ζ ώ ν η ς τ ο υ ε υ ρ ώ 1 ) (δισεκ. ευρώ, υπόλοιπα τέλους περιόδου, συναλλαγές στη διάρκεια της περιόδου) 1. Ενεργητικό Δάνεια προς κατοίκους της ζώνης του ευρώ Γενική κυβέρνηση Λοιποί κάτοικοι Τίτλοι πλην µετοχών εκδοθέντες από κατοίκους της ζώνης του ευρώ Γενική κυβέρνηση Λοιποί κάτοικοι Μετοχές / λοιπές συµ- µετοχές που εκδόθηκαν από λοιπούς κατοίκους της ζώνης του ευρώ Απαιτήσεις έναντι του εξωτερικού Πάγια στοιχεία Λοιπά στοιχεία ενεργητικού Υπόλοιπα Οκτ. Νοέµ. Δεκ Ιαν. (πρ.) , , , , , , , , , , , , , ,3 972,3 986, , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , ,2 882,2 786,1 797,4 799,1 811,6 811,1 815, , , , , , , ,6 220,9 227,1 232,9 233,7 234,7 235,8 235, , , , , , , ,3 Συναλλαγές β τρ Οκτ. Νοέµ. Δεκ Ιαν. (πρ.) 1.694,0 597,9 12,4 585,5 468,2 58,1 410,2-56,1-81,6-2,2 768,9-665,9 25,6 34,0-8,4 341,4 249,2 92,2 10,5-454,9 7,6-596,7-224,1 68,5 27,0 41,5 144,2 89,3 54,9 6,1-63,0 0,6-381,5-154,7-50,9-3,9-47,0 33,1 39,1-6,0 0,4-91,0 1,9-47,9-39,0-18,6 19,6-38,2 7,4 11,8-4,4 2,9 12,9 0,8-44,3 153,1 26,2-4,9 31,1 2,4 1,2 1,2 12,6 4,2 1,0 106,7-264,1-7,0-5,9-1,1-24,6-34,2 9,6-7,0-46,9 1,2-179,8 118,8-19,7 11,3-31,0-18,1 14,0-32,1 5,2 66,4-0,6 85,6 2. Παθητικό Νόµισµα σε κυκλοφορία Καταθέσεις κεντρικής κυβέρνησης Καταθέσεις λοιπής γενικής κυβέρνησης/ λοιπών κατοίκων της ζώνης του ευρώ Μερίδια αµοιβαίων κεφαλαίων της αγοράς χρήµατος 2) Εκδοθέντα χρεόγραφα 3) Κεφάλαιο και αποθεµατικά Υποχρεώσεις έναντι του εξωτερικού Λοιπά στοιχεία παθητικού Υπερβάλλον ποσό υποχρεώσεων µεταξύ των ΝΧΙ Υπόλοιπα Οκτ. Νοέµ. Δεκ Ιαν. (πρ.) , , , , , , ,1 638,6 722,9 740,6 745,5 750,1 770,0 757,2 150,8 259,8 295,3 317,7 304,1 246,8 277, , , , , , , ,9 660,4 725,7 740,5 734,9 721,8 647,0 658, , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , ,4-48,2-110,7-83,9-109,9-71,9-79,3-59,7 Συναλλαγές β τρ Οκτ. Νοέµ. Δεκ Ιαν. (πρ.) 1.694,0 83,3 106,1 700,7 29,4-30,1 138,5 93,3 599,5-26,8-665,9 45,7-4,4 289,6-12,2-53,8 138,2-590,4-504,2 25,5-224,1 15,0 0,5 154,1-19,7 18,1 55,7-167,7-242,2-37,9-154,7 5,7-45,6-1,7-2,4-13,9 27,7-123,0-52,7 51,2-39,0 4,8 22,3-0,5-4,8-10,6 1,9 0,6-26,1-26,8 153,1 4,7-13,6 2,3-15,0 1,1 14,5 10,6 111,3 37,2-264,1 19,9-57,2 102,5-26,2-11,3 23,6-98,1-206,3-11,0 118,8-12,8 30,6-62,7 10,4 28,9-3,0 54,0 67,8 5,6 Πηγή:. 1) Τα στοιχεία αναφέρονται στην εκάστοτε σύνθεση της ζώνης του ευρώ. Περισσότερες πληροφορίες, βλ. στις Γενικές Παρατηρήσεις. 2) Ποσά που κατέχουν οι κάτοικοι της ζώνης του ευρώ. 3) Οι εκδόσεις των χρεογράφων µε διάρκεια έως δύο ετών που κατέχουν µη κάτοικοι της ζώνης του ευρώ περιλαµβάνονται στις υποχρεώσεις έναντι του εξωτερικού. Μάρτιος 2010 Σ11

127 2. 3 Ν ο µ ι σ µ α τ ι κ ή σ τ α τ ι σ τ ι κ ή 1 ) (δισεκ. ευρώ και ετήσιοι ρυθµοί αύξησης, µε εποχική διόρθωση, υπόλοιπα και ρυθµοί αύξησης τέλους περιόδου, συναλλαγές στη διάρκεια της περιόδου) 1. Νοµισµατικά µεγέθη 2) και παράγοντες µεταβολής M1 Μ2 M2-M1 Μ3 M3-M2 Μ3 κινητός κεντρικός µέσος όρος 3 µηνών Πιο µακροπρόθεσµες χρηµατοοικονοµικές υποχρεώσεις Χρηµατοδότηση προς τη γενική κυβέρνηση Χρηµατοδότηση προς λοιπούς κατοίκους της ζώνης του ευρώ Δάνεια Υπόµνηµατικό στοιχείο: Δάνεια διορθωµένα για πωλήσεις και τιτλοποιήσεις 4) Καθαρές απαιτήσεις έναντι του εξωτερικού 3) Υπόλοιπα , , , , , , , , ,9-596, , , , , , , , , ,8-423, , , , , , , , , ,8-552, Οκτ , , , , , , , , ,7-546,1 Νοέµ , , , , , , , , ,7-561,0 Δεκ , , , , , , , , ,5-553, Ιαν. (πρ.) 4.549, , , , , , , , ,6-583,5 Συναλλαγές 126,8 486,0 612,8 46,2 658,9-260,6 71,0 934,6 584,2 740,1-176, ,8-368,3 121,4-149,6-28,2-415,9 288,1 90,5-11,0 27,7 134, β τρ. 128,7-72,8 55,9-17,8 38,1-131,4 108,1 65,0 16,8 36,8 106,3 149,8-102,0 47,8-51,2-3,4-115,6 63,3 9,4-28,6-26,9 36, Οκτ. 60,1-46,0 14,1-41,8-27,8 - -2,2 28,9-39,3-16,4-12,2-11,3 Νοέµ. -3,4-27,6-31,0-12,9-43,9-46,4-6,0 26,1 17,7 16,4-10,5 Δεκ. 21,5-24,3-2,8 36,1 33,2-11,5-14,8 14,3 12,1 8,3 45, Ιαν. (πρ.) 68,8-32,2 36,6-52,5-15,9-26,0-0,8-44,9-28,0-32,6 24,1 Ρυθµοί αύξησης 2007 Δεκ. Δεκ Σεπτ Οκτ. Νοέµ. Δεκ Ιαν. (πρ.) 4,0 17,9 10,1 20,2 11,6 11,9 9,3-2,6 13,2 11,2 12,1-42,8 3,3 13,7 8,3 3,5 7,6 7,1 4,3 2,9 7,7 5,7 7,1-176,3 12,8-5,3 3,6-9,0 1,8 1,5 6,6 13,5 1,4-0,3 0,8 142,1 11,8-7,1 2,3-11,8 0,3 0,6 7,4 15,1 0,9-0,8 0,2 74,3 12,5-8,7 1,8-12,4-0,3-0,1 7,1 13,2 0,6-0,7 0,1 61,6 12,3-9,1 1,5-11,0-0,3-0,1 6,6 11,2 0,7-0,1 0,2 134,6 11,5-8,0 1,9-10,8 0,1. 5,8 9,1 0,1-0,6-0,3 233,1 1 Ν ο µ ι σ µ α τ ι κ ά µ ε γ έ θ η 1 ) (ετήσιοι ρυθµοί αύξησης, µε εποχική διόρθωση) 2 Π α ρ ά γ ο ν τ ε ς µ ε τ α β ο λ ή ς 1 ) (ετήσιοι ρυθµοί αύξησης, µε εποχική διόρθωση) Πηγή:. 1) Τα στοιχεία αναφέρονται στην εκάστοτε σύνθεση της ζώνης του ευρώ. Περισσότερες πληροφορίες, βλ. στις Γενικές Παρατηρήσεις. Οι µηνιαίοι και λοιποί πιο βραχυπρόθεσµοι ρυθµοί αύξησης για επιλεγµένα στοιχεία δηµοσιεύονται στην ιστοσελίδα html/index.en.html. 2) Νοµισµατικές υποχρεώσεις των ΝΧΙ και της κεντρικής κυβέρνησης (ταχυδροµείων, φορέων υπαγόµενων στο Υπουργείο Οικονοµικών) έναντι λοιπών (εκτός ΝΧΙ και κεντρικής κυβέρνησης) κατοίκων της ζώνης του ευρώ. Για τους ορισµούς των Μ1, Μ2 και Μ3, βλ. το γλωσσάριο. 3) Οι τιµές που αναγράφονται στο τµήµα του πίνακα που αφορά τους ρυθµούς αύξησης αναφέρονται στο άθροισµα των συναλλαγών το δωδεκάµηνο που λήγει την αναγραφόµενη περίοδο. 4) Διόρθωση για τη διαγραφή δανείων από τους ισολογισµούς των ΝΧΙ λόγω πώλησης ή τιτλοποίησης. Σ12 Μάρτιος 2010

128 ΣΤΑΤΙΣΤΙΚΑ ΣΤOΙΧΕIΑ ΓΙΑ ΤΗ ΖΩΝΗ ΤOΥ ΕΥΡΩ Νόµισµα, τράπεζες και αµοιβαία κεφάλαια επενδυτικού χαρακτήρα 2. 3 Ν ο µ ι σ µ α τ ι κ ή σ τ α τ ι σ τ ι κ ή 1 ) (δισεκ. ευρώ και ετήσιοι ρυθµοί αύξησης, µε εποχική διόρθωση, υπόλοιπα και ρυθµοί αύξησης τέλους περιόδου, συναλλαγές στη διάρκεια της περιόδου) 2. Συνιστώσες των νοµισµατικών µεγεθών και των πιο µακροπρόθεσµων χρηµατοοικονοµικών υποχρεώσεων Νόµισµα σε κυκλοφορία Καταθέσεις µίας ηµέρας Καταθέσεις µε συµφωνηµένη διάρκεια έως 2 ετών Καταθέσεις υπό προειδοποίηση έως 3 µηνών Συµφωνίες επαναγοράς Μερίδια αµοιβαίων κεφαλαίων της αγοράς χρήµατος Χρεόγραφα διάρκειας έως 2 ετών Χρεόγραφα µε διάρκεια άνω των 2 ετών Καταθέσεις υπό προειδοποίηση άνω των 3 µηνών Καταθέσεις µε συµφωνηµένη διάρκεια άνω των 2 ετών Κεφάλαιο και αποθεµατικά Υπόλοιπα Οκτ. Νοέµ. Δεκ Ιαν. (πρ.) 625,6 709,9 747,4 745,2 753,6 754,3 761, , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , ,3 307,6 354,3 326,9 300,6 310,2 348,8 307,4 685,9 755,3 750,8 744,7 727,2 673,9 662,9 312,2 266,8 148,8 139,4 134,5 132,7 132, , , , , , , ,2 119,2 121,2 133,0 134,1 133,1 131,3 131, , , , , , , , , , , , , , ,2 Συναλλαγές β τρ Οκτ. Νοέµ. Δεκ Ιαν. (πρ.) 83,3 43,0 6,8 13,1-2,2 8,5 0,7 6,9 43,4 446,8 122,0 136,7 62,3-11,8 20,8 61,9 466,0-604,7-128,2-165,9-69,4-35,5-35,7-44,7 20,0 236,3 55,4 63,9 23,4 7,8 11,4 12,4 48,0-5,3 10,9-24,3-26,3 9,7 38,5-41,5 32,9-13,1-14,7 7,4-5,3-19,4-2,7-11,6-34,7-131,3-14,0-34,4-10,3-3,2 0,3 0,6 6,3 77,5 15,3 35,6-6,9 12,5 2,0 36,2 0,5 8,7 4,2 3,4 1,1-1,0-1,8 0,6 115,9 192,2 45,3 59,2-0,4 13,0-0,4-9,7 137,9 137,5 66,5 17,5 4,1 21,9 11,7-1,0 Ρυθµοί αύξησης 2007 Δεκ. Δεκ Σεπτ Οκτ. Νοέµ. Δεκ Ιαν. (πρ.) 8,1 3,2 41,3-3,4 15,8 9,2 62,1 6,3 9,5 12,5 10,9 13,3 1,4 23,4 1,3 15,5 4,7-11,6 0,3 0,4 6,2 9,4 12,5 12,8-17,9 14,9-3,0 3,1-47,9 0,8 14,9 11,9 9,1 6,5 12,9-21,4 16,1-11,8 2,7-50,3 3,4 14,2 12,0 7,6 6,8 13,8-23,9 16,1-6,3-0,9-50,9 3,9 11,3 11,1 7,1 6,1 13,6-24,3 15,1-1,5-1,8-49,4 3,0 7,1 9,6 8,5 6,2 12,7-22,6 13,7-5,0-4,9-38,7 3,8 6,1 7,0 7,3 3 Σ υ ν ι σ τ ώ σ ε ς τ ω ν ν ο µ ι σ µ α τ ι κ ώ ν µ ε γ ε θ ώ ν 1 ) (ετήσιοι ρυθµοί αύξησης, µε εποχική διόρθωση) 4 Σ υ ν ι σ τ ώ σ ε ς τ ω ν π ι ο µ α κ ρ ο π ρ ό θ ε σ µ ω ν χ ρ η µ α τ ο ο ι κ ο ν ο µ ι κ ώ ν υ π ο χ ρ ε ώ σ ε ω ν 1 ) (ετήσιοι ρυθµοί αύξησης, µε εποχική διόρθωση) Πηγή:. 1) Τα στοιχεία αναφέρονται στην εκάστοτε σύνθεση της ζώνης του ευρώ. Περισσότερες πληροφορίες βλ. στις Γενικές Παρατηρήσεις. Μάρτιος 2010 Σ13

129 2. 4 Α ν ά λ υ σ η τ ω ν δ α ν ε ί ω ν π ο υ χ ο ρ η γ ο ύ ν τ α Ν Χ Ι 1 ), 2 ) (δισεκ. ευρώ και ετήσιοι ρυθµοί αύξησης, µε εποχική διόρθωση, υπόλοιπα και ρυθµοί αύξησης τέλους περιόδου, συναλλαγές στη διάρκεια της περιόδου) 1. Δάνεια προς φορείς χρηµατοπιστωτικής διαµεσολάβησης, µη χρηµατοπιστωτικές επιχειρήσεις και νοικοκυριά Ασφαλιστικές εταιρίες και ταµεία συντάξεων Λοιπά χρηµατοπιστωτικά Μη χρηµατοπιστωτικές επιχειρήσεις Νοικοκυριά 4) ιδρύµατα 3) Έως 1 έτος Άνω του ενός και έως 5 έτη Άνω των 5 ετών Υπόλοιπα Οκτ. Νοέµ. Δεκ Ιαν. (πρ.) 107,5 104,3 94,3 88,6 84,9 90,0 87,2 880,5 978, ,5 999, , , , , , , , , , , , , , , , , ,8 860,2 961,6 953,7 946,8 938,5 941,9 934, , , , , , , , , , , , , , ,7 616,5 630,8 630,3 628,0 629,6 631,3 627, , , , , , , ,7 747,1 763,5 768,9 769,7 776,8 770,7 775,3 Συναλλαγές β τρ Οκτ. Νοέµ. Δεκ Ιαν. (πρ.) -4,4-12,9 2,3-5,7-5,7-3,7 5,0-2,8 88,6 42,2 52,7-15,2-7,6 12,9 11,0-30,5 419,1-103,8-42,1-33,8-13,2-8,0-19,0-5,8 86,9-187,8-51,7-44,4-16,5-11,8-23,7 2,0 120,1-13,0-1,4-17,6-5,2-7,1 4,5-7,1 212,2 97,0 11,1 28,2 8,5 10,8 0,2-0,6 80,9 63,5 3,9 26,1 10,0 16,6 15,0 11,1 10,5 0,0-4,7 1,7-1,4 0,7 1,5-2,4 53,2 51,3 2,4 20,5 10,1 8,0 18,8 9,4 17,2 12,2 6,1 3,8 1,3 7,8-5,3 4,1 Ρυθµοί αύξησης Καταναλωτική πίστη Στεγαστικά δάνεια Λοιπά δάνεια 2007 Δεκ. Δεκ Σεπτ Οκτ. Νοέµ. Δεκ Ιαν. (πρ.) 18,2 24,9 14,5 12,8 22,0 12,8 6,2 5,4 7,1 2,7-4,1 10,1 9,5 6,8 13,9 9,4 1,7 1,7 1,6 2,3-7,3-0,1-0,2-10,3 2,0 4,6-0,3-1,2-0,6 1,5-12,8-1,4-1,2-11,8 0,7 3,9-0,1-1,3-0,2 1,6-14,4 0,3-1,9-12,2-1,4 3,7 0,5-1,0 0,3 2,5-12,5 4,3-2,2-13,6-1,4 3,9 1,3 0,0 1,5 1,6-9,7-0,1-2,7-13,2-3,0 3,2 1,6-0,3 1,8 2,2 5 άνεια προς τα λοιπά χρηµατοπιστωτικά ιδρύ- µατα και τις µη χρηµατοπιστωτικές επιχειρήσεις 2) (ετήσιοι ρυθµοί αύξησης, χωρίς εποχική διόρθωση) 6 ά ν ε ι α π ρ ο ς τ α ν ο ι κ ο κ υ ρ ι ά 2 ) (ετήσιοι ρυθµοί αύξησης, χωρίς εποχική διόρθωση) Πηγή:. 1) Τοµέας των ΝΧΙ πλην του Ευρωσυστήµατος. Η ανάλυση κατά τοµέα βασίζεται στο ΕΣΛ 95. 2) Τα στοιχεία αναφέρονται στην εκάστοτε σύνθεση της ζώνης του ευρώ. Περισσότερες πληροφορίες βλ. στις Γενικές Παρατηρήσεις. 3) Συµπεριλαµβάνονται τα αµοιβαία κεφάλαια επενδυτικού χαρακτήρα. 4) Συµπεριλαµβάνονται µη κερδοσκοπικά ιδρύµατα που εξυπηρετούν τα νοικοκυριά. Σ14 Μάρτιος 2010

130 ΣΤΑΤΙΣΤΙΚΑ ΣΤOΙΧΕIΑ ΓΙΑ ΤΗ ΖΩΝΗ ΤOΥ ΕΥΡΩ Νόµισµα, τράπεζες και αµοιβαία κεφάλαια επενδυτικού χαρακτήρα 2. 4 Α ν ά λ υ σ η τ ω ν δ α ν ε ί ω ν π ο υ χ ο ρ η γ ο ύ ν τ α Ν Χ Ι 1 ), 2 ) (δισεκ. ευρώ και ετήσιοι ρυθµοί αύξησης, χωρίς εποχική διόρθωση, υπόλοιπα και ρυθµοί αύξησης τέλους περιόδου, συναλλαγές στη διάρκεια της περιόδου) 2. Δάνεια προς φορείς χρηµατοπιστωτικής διαµεσολάβησης και µη χρηµατοπιστωτικές επιχειρήσεις Ασφαλιστικές εταιρίες και ταµεία συντάξεων Λοιπά χρηµατοπιστωτικά ιδρύµατα 3) Μη χρηµατοπιστωτικές επιχειρήσεις Έως 1 έτος Άνω του ενός και έως 5 έτη Άνω των 5 ετών Έως 1 έτος Άνω του ενός και έως 5 έτη Άνω των 5 ετών Έως 1 έτος Άνω του ενός και έως 5 έτη Υπόλοιπα 93,0 69,3 5,7 18,0 962,1 555,0 169,0 238, , ,6 961, , ,2 71,6 7,8 14, ,1 585,8 183,6 246, , ,6 953, ,8 80,2 57,1 7,2 15, ,4 592,6 173,3 250, , ,1 941, , Νοέµ. 85,9 63,0 7,8 15, ,5 585,0 173,0 247, , ,6 938, ,6 Δεκ. 80,2 57,1 7,2 15, ,4 592,6 173,3 250, , ,1 941, , Ιαν. (πρ.) 86,0 62,1 7,5 16, ,1 584,6 170,5 252, , ,3 932, ,4 Συναλλαγές ,3-12,1 1,6-0,7 43,2 28,6 7,6 7,0-103,4-187,8-12,9 97, ,7-9,9 0,4-0,3-8,6-13,1-1,2 5,8-54,0-59,3-18,4 23,8-14,0-14,5-0,5 1,0-6,6-1,7-5,2 0,3-27,7-52,8-7,3 32, Νοέµ. -4,4-3,8-0,2-0,4 18,5 21,2-2,9 0,2-0,6-3,4-7,5 10,4 Δεκ. -5,7-6,0-0,5 0,8 1,5 3,0-0,8-0,7-13,0-31,1 4,1 14, Ιαν. (πρ.) 5,7 5,0 0,3 0,4-28,0-26,6-3,5 2,1-8,7 5,7-8,2-6,3 Ρυθµοί αύξησης Άνω των 5 ετών Δεκ Σεπτ. Δεκ Νοέµ. Δεκ Ιαν. (πρ.) -4,1-4,3-23,7 5,0 10,5 5,4 13,5 22,0 9,5 6,7 13,9 9,4-7,0-9,3 23,1-7,0-0,2-4,8 7,5 6,5-0,2-10,2 2,0 4,6-12,5-17,5 27,4-3,8 4,5 5,1 4,4 2,9-2,1-13,7-1,4 3,9-14,6-19,5 39,7-9,0 0,3-3,9 3,8 9,0-1,9-12,1-1,4 3,7-12,5-17,5 27,4-3,8 4,5 5,1 4,4 2,9-2,1-13,7-1,4 3,9-9,7-14,4 16,2 1,8-0,3-1,4-3,3 4,2-2,7-13,2-2,9 3,2 3. Δάνεια προς νοικοκυριά 4) Καταναλωτική πίστη Στεγαστικά δάνεια Λοιπά δάνεια Έως 1 έτος Άνω του ενός και έως 5 έτη Άνω των 5 ετών Υπόλοιπα Νοέµ. Δεκ Ιαν. (πρ.) 4.887, , , , , ,1 633,0 631,8 633,5 628,9 633,5 625,8 138,8 133,4 133,7 131,7 133,7 131,8 196,2 195,8 196,1 194,8 196,1 193,7 298,0 302,6 303,7 302,4 303,7 300, , , , , , ,7 17,2 15,2 15,1 15,1 15,1 15,1 67,5 62,3 62,4 62,3 62,4 62, , , , , , ,2 764,5 769,2 771,8 779,4 771,8 773,6 155,0 148,8 146,2 151,5 146,2 146,8 90,5 87,9 87,2 87,4 87,2 85,8 519,0 532,5 538,3 540,5 538,3 541,0 Συναλλαγές Νοέµ. Δεκ Ιαν. (πρ.) 63,0 25,2 40,0 17,6 16,1 0,0 0,1-0,2 1,6-1,9 4,4-6,5-3,3-2,4 1,0-0,2 2,3-1,4-3,3-0,2 0,0-0,3 0,6-2,4 6,7 2,4 0,6-1,4 1,5-2,7 50,8 26,0 33,8 7,8 18,6 5,1-2,3-0,5-0,1-0,1 0,1 0,0-6,7-1,8-0,1 0,1 0,1 0,0 59,8 28,2 34,1 7,8 18,5 5,1 12,2-0,5 4,6 11,7-6,9 1,4-8,0-5,2-2,6 5,1-5,2 0,9-1,9-0,2-0,1-0,1 0,0-1,4 22,1 4,8 7,3 6,6-1,6 2,0 Ρυθµοί αύξησης Έως 1 έτος Άνω του ενός και έως 5 έτη Άνω των 5 ετών Έως 1 έτος Άνω του ενός και έως 5 έτη Άνω των 5 ετών Δεκ Σεπτ. Δεκ Νοέµ. Δεκ Ιαν. (πρ.) 1,7 1,7 0,7-4,4 6,7 1,5 7,0-5,2 1,7 2,3 1,7-5,1 4,0-0,3-1,2-3,3-4,4 2,1-0,6-11,1-12,6-0,3 1,5-3,0-3,8 3,8 1,3 0,0-2,4-1,6 2,2 1,5-13,4-9,8 1,8 1,6-5,1-2,0 4,3 0,5-1,0-2,1-3,7 1,4 0,3-12,2-11,0 0,6 2,6-2,1-2,4 4,9 1,3 0,0-2,4-1,6 2,2 1,5-13,4-9,8 1,8 1,6-5,1-2,0 4,3 1,6-0,3-1,8-2,2 1,7 1,8-13,7-7,5 2,1 2,2-2,7-2,6 4,4 Πηγή:. 1) Τοµέας των ΝΧΙ πλην του Ευρωσυστήµατος. Η ανάλυση κατά τοµέα βασίζεται στο ΕΣΛ 95. 2) Τα στοιχεία αναφέρονται στην εκάστοτε σύνθεση της ζώνης του ευρώ. Περισσότερες πληροφορίες βλ. στις Γενικές Παρατηρήσεις. 3) Συµπεριλαµβάνονται τα αµοιβαία κεφάλαια επενδυτικού χαρακτήρα. 4) Συµπεριλαµβάνονται µη κερδοσκοπικά ιδρύµατα που εξυπηρετούν τα νοικοκυριά. Μάρτιος 2010 Σ15

131 2. 4 Α ν ά λ υ σ η τ ω ν δ α ν ε ί ω ν π ο υ χ ο ρ η γ ο ύ ν τ α Ν Χ Ι 1 ), 2 ) (δισεκ. ευρώ και ετήσιοι ρυθµοί αύξησης, χωρίς εποχική διόρθωση, υπόλοιπα και ρυθµοί αύξησης τέλους περιόδου, συναλλαγές στη διάρκεια της περιόδου) 4. Δάνεια προς το Δηµόσιο και µη κατοίκους της ζώνης του ευρώ Γενική κυβέρνηση Μη κάτοικοι της ζώνης του ευρώ Κεντρική κυβέρνηση Κυβερνήσεις κρατιδίων οµοσπονδιακών κρατών Λοιπή γενική κυβέρνηση Τοπική αυτοδιοίκηση Οργανισµοί κοινωνικής ασφάλισης Λοιποί µη κάτοικοι Υπόλοιπα α τρ. β τρ. (πρ.) 954,5 968,0 971,0 998,5 994, ,9 213,4 227,0 232,9 249,3 235,9 230,6 217,6 210,1 205,6 206,5 209,7 211,0 494,1 508,6 511,5 514,1 518,3 528,0 29,4 22,2 21,0 28,6 30,7 32, , , , , , , , , , , , ,5 955,7 965,8 956,1 949,6 914,0 915,5 59,8 57,8 59,2 57,2 47,7 46,5 895,9 908,1 896,9 892,3 866,2 869,0 Συναλλαγές (πρ.) 2009 α τρ. β τρ. (πρ.) -8,0 13,2 35,0 2,0 28,0-3,8 8,8-4,5 12,3 3,6 5,5 16,9-13,3-5,5-13,0-8,1 1,0-4,4 0,9 3,2 1,3 6,0 16,2 20,5 2,2 2,6 4,2 11,4 3,6-7,2 10,1-1,2 7,6 2,1 1,6 540,7-59,3-383,4-234,0-72,1-75,3-2,0 381,4-85,8-350,7-208,5-79,0-69,9 6,7 159,3 26,4-32,7-25,7 7,2-5,4-8,9 0,3 0,3-1,4 0,3-1,0 0,6-1,2 159,0 26,1-31,4-26,0 8,2-6,0-7,6 Ρυθµοί αύξησης Τράπεζες 3) Γενική κυβέρνηση Λοιποί 2007 Δεκ. Δεκ Μάρτ. Ιούν. Σεπτ. Δεκ. (πρ.) -1,0-4,3-5,6 1,3 13,8 18,6 18,5 18,8 0,5 20,2 1,4 5,8-3,7 3,3-24,5-1,8-3,6 2,8 0,5 3,0 1,5 10,0-3,6 3,5-43,5-14,3-16,7-8,7-3,6-9,0 2,6 12,8-4,1 3,9-31,9-13,8-16,5-7,5-7,6-7,5 1,7 4,5-0,2 4,4-32,3-18,2-21,9-9,4-1,3-9,8 3,6 1,6 0,5 4,0 45,4-11,8-15,3-3,4-2,8-3,5 7 ά ν ε ι α π ρ ο ς τ ο η µ ό σ ι ο 2 ) (ετήσιοι ρυθµοί αύξησης, χωρίς εποχική διόρθωση) 8 ά ν ε ι α π ρ ο ς µ η κ α τ ο ί κ ο υ ς τ η ς ζ ώ ν η ς τ ο υ ε υ ρ ώ 2 ) (ετήσιοι ρυθµοί αύξησης, χωρίς εποχική διόρθωση) Πηγή:. 1) Τοµέας των ΝΧΙ πλην του Ευρωσυστήµατος. Η ανάλυση κατά τοµέα βασίζεται στο ΕΣΛ 95. 2) Τα στοιχεία αναφέρονται στην εκάστοτε σύνθεση της ζώνης του ευρώ. Περισσότερες πληροφορίες βλ. στις Γενικές Παρατηρήσεις. 3) Ως τράπεζες στον παρόντα πίνακα νοούνται ιδρύµατα τα οποία είναι παρεµφερή προς τα ΝΧΙ και εδρεύουν εκτός της ζώνης του ευρώ. Σ16 Μάρτιος 2010

132 ΣΤΑΤΙΣΤΙΚΑ ΣΤOΙΧΕIΑ ΓΙΑ ΤΗ ΖΩΝΗ ΤOΥ ΕΥΡΩ Νόµισµα, τράπεζες και αµοιβαία κεφάλαια επενδυτικού χαρακτήρα 2. 5 Α ν ά λ υ σ η κ α τ α θ έ σ ε ω ν σ τ α Ν Χ Ι 1 ), 2 ) (δισεκ. ευρώ και ετήσιοι ρυθµοί αύξησης, υπόλοιπα και ρυθµοί αύξησης τέλους περιόδου, συναλλαγές στη διάρκεια της περιόδου) 1. Καταθέσεις φορέων χρηµατοπιστωτικής διαµεσολάβησης Ασφαλιστικές εταιρίες και ταµεία συντάξεων Μίας ηµέρας Με συµφωνηµένη διάρκεια Έως 2 έτη Άνω των 2 ετών Υπό προειδοποίηση Έως 3 µήνες Άνω των 3 µηνών Μίας ηµέρας Λοιπά χρηµατωπιστωτικά ιδρύµατα 3) Με συµφωνηµένη διάρκεια Έως 2 έτη Άνω των 2 ετών Υπό προειδοποίηση Έως 3 µήνες Άνω των 3 µηνών Συµφωνίες επαναγοράς Συµφωνίες επαναγοράς Υπόλοιπα ,5 70,8 69,6 526,4 0,8 1,1 20, ,0 311,8 345,5 708,1 12,2 0,3 147,1 761,9 84,4 114,3 537,5 1,1 1,5 23, ,5 320,2 421,0 852,9 12,3 0,1 197, ,9 83,1 83,8 550,5 1,9 1,4 19, ,9 314,9 335,2 949,0 14,4 0,2 253, Οκτ. 742,3 88,8 83,9 548,0 2,0 1,4 18, ,7 318,9 337,2 938,8 15,8 0,1 233,9 Νοέµ. 734,5 84,6 79,1 545,7 2,0 1,4 21, ,3 325,9 332,3 938,0 16,1 0,0 237,9 Δεκ. 738,1 84,0 86,9 543,3 2,1 1,4 20, ,9 312,1 332,2 940,6 15,9 0,0 254, Ιαν. (πρ.) 742,8 93,6 82,9 540,2 2,3 1,4 22, ,3 342,0 322,0 914,6 17,1 0,0 233,6 Συναλλαγές 69,4 12,4 42,8 12,3-0,3 0,1 2,2 269,3 4,5 72,2 142,3-0,3-0,3 51, ,9-1,1-30,5 5,6 1,0-0,1-2,8 58,2 5,6-93,5 85,3 3,7 0,0 57, β τρ. -12,1-5,4-9,4 4,9 0,1 0,0-2,4 61,0 19,5-20,0 41,4-0,2 0,0 20,4-6,3-1,9-4,5-0,1 0,1-0,1 0,1-21,5-22,4-1,5 3,6 0,4 0,1-1, Οκτ. 2,5 5,7 0,1-2,6 0,1 0,0-0,8-21,2 4,3 2,4-9,8 1,4 0,0-19,4 Νοέµ. -8,1-4,1-4,9-2,3 0,0 0,0 3,2 7,1 7,2-4,4 0,0 0,3-0,1 4,0 Δεκ. 0,8-1,2 5,7-2,4 0,1 0,0-1,3-1,1-14,7-1,7-0,5-0,3 0,0 16, Ιαν. (πρ.) 4,4 9,5-4,2-3,1 0,2 0,0 2,1-29,8 28,9-11,2-28,0 1,1 0,0-20,6 Ρυθµοί αύξησης 2007 Δεκ. Δεκ Σεπτ Οκτ. Νοέµ. Δεκ Ιαν. (πρ.) 4,8 1,1 17,5 4,9-25, ,4 34,5 12,0 39,7 49,5 16,4-19,1 10,0 17,3 60,0 2,3-23,4-10,5 17,6 1,4 21,1 20,0-2,5-34,6 1,5 9,3-8,3 2,3 55,8 - -5,9 7,7 1,9-25,0 21,8 24,0-36,3 0,9 6,3-7,6 1,9 68, ,7 5,3 0,4-23,7 19,5 32,9-20,4-0,8-0,3-17,5 1,6 89,8-9,6 5,0 7,9-24,6 15,1 37,9-23,1-3,7-1,3-26,5 1,0 95, ,3 3,2 1,6-22,0 10,0 30,0-29,0-3,3-8,0-18,0-0,5 89,2-10,8 2,0 4,1-12,4 4,0 33,7-14,1 9 Σ ύ ν ο λ ο κ α τ α θ έ σ ε ω ν κ α τ ά τ ο µ έ α κ α τ α θ έ τ η 2 ) (ετήσιοι ρυθµοί αύξησης) 10 Σ ύ ν ο λ ο κ α τ α θ έ σ ε ω ν κ α ι κ α τ α θ έ σ ε ι ς π ο υ π ε ρ ι λ α µ β ά ν ο ν τ α ι σ τ ο Μ 3 κ α τ ά τ ο µ έ α κ α τ α θ έ τ η 2 ) (ετήσιοι ρυθµοί αύξησης) Πηγή:. 1) Τοµέας των ΝΧΙ πλην του Ευρωσυστήµατος. Η ανάλυση κατά τοµέα βασίζεται στο ΕΣΛ 95. 2) Τα στοιχεία αναφέρονται στην εκάστοτε σύνθεση της ζώνης του ευρώ. Περισσότερες πληροφορίες βλ. στις Γενικές Παρατηρήσεις. 3) Συµπεριλαµβάνονται τα αµοιβαία κεφάλαια επενδυτικού χαρακτήρα. 4) Καλύπτονται οι καταθέσεις των στηλών 2, 3, 5 και 7. 5) Καλύπτονται οι καταθέσεις των στηλών 9, 10, 12 και 14. Μάρτιος 2010 Σ17

133 2. 5 Α ν ά λ υ σ η κ α τ α θ έ σ ε ω ν σ τ α Ν Χ Ι 1 ), 2 ) (δισεκ. ευρώ και ετήσιοι ρυθµοί αύξησης, υπόλοιπα και ρυθµοί αύξησης τέλους περιόδου, συναλλαγές στη διάρκεια της περιόδου) 2. Καταθέσεις µη χρηµατοπιστωτικών επιχειρήσεων και νοικοκυριών Μίας ηµέρας Μη χρηµατοπιστωτικές επιχειρήσεις Με συµφωνηµένη διάρκεια Έως 2 έτη Άνω των 2 ετών Υπό προειδοποίηση Έως 3 µήνες Άνω των 3 µηνών Μίας ηµέρας Νοικοκυριά 3) Με συµφωνηµένη διάρκεια Έως 2 έτη Άνω των 2 ετών Υπό προειδοποίηση Έως 3 µήνες Άνω των 3 µηνών Συµφωνίες επαναγοράς Συµφωνίες επαναγοράς Υπόλοιπα ,2 884,0 479,4 59,5 29,3 1,4 23, , ,4 993,3 561, ,6 111,1 87, ,9 883,4 502,2 64,4 27,9 1,3 23, , , ,0 517, ,2 113,6 83, ,4 951,6 444,6 77,9 58,3 1,5 17, , , ,7 561, ,9 121,4 43, Οκτ ,3 963,5 442,6 78,5 60,1 1,5 15, , , ,3 573, ,2 123,8 39,9 Νοέµ ,1 971,3 435,6 79,7 61,2 1,6 14, , , ,6 584, ,7 124,7 38,5 Δεκ , ,3 434,7 80,8 68,7 1,7 16, , ,4 988,3 605, ,9 123,7 37, Ιαν. (πρ.) 1.548,4 964,0 418,6 82,1 68,7 1,7 13, , ,6 954,1 615, ,9 122,2 37,0 Συναλλαγές 7,8-5,0 13,3 3,2-3,4-0,3 0,0 347,5 28,7 335,5-43,1 28,1 1,7-3, ,3 114,3-70,0 15,1 40,8 0,4-7,4 186,9 320,3-371,4 85,5 190,3 8,6-46, β τρ. 44,2 45,8-16,0 1,3 11,3 0,1 1,7 59,8 110,9-94,4 11,8 39,3 2,7-10,6 34,6 35,7-13,6 6,1 8,6 0,0-2,2-4,6 42,4-100,0 24,8 32,9 3,1-7, Οκτ. 10,7 12,3-1,8 0,6 1,7 0,0-2,2 11,6 32,1-44,1 13,1 11,3 2,5-3,3 Νοέµ. 3,5 8,3-6,7 1,1 1,1 0,0-0,3-3,1 14,0-29,6 10,5 2,5 0,9-1,4 Δεκ. 37,8 28,9-1,4 1,1 7,6 0,1 1,5 81,6 56,1-22,9 21,3 29,2-1,0-1, Ιαν. (πρ.) -57,4-38,5-17,0 1,3 0,0 0,0-3,1 18,6 18,5-35,0 9,8 27,0-1,5-0,3 Ρυθµοί αύξησης 2007 Δεκ. Δεκ Σεπτ Οκτ. Νοέµ. Δεκ Ιαν. (πρ.) 10,4 4,0 35,1-11,8-26,3-31,6-4,4 6,1 1,3 47,7-7,5-3,3 11,2 24,4 0,5-0,6 2,8 5,3-11,0-16,2 0,0 6,9 1,6 33,2-7,7 1,9 1,5-3,9 2,5 8,3-14,0 20,1 127,8 8,4-30,8 5,0 15,9-15,4 6,3 13,2 16,3-60,1 3,7 11,9-15,4 18,5 139,8 13,0-47,7 4,3 17,3-22,2 10,6 14,2 15,4-60,6 4,0 11,5-15,2 20,6 134,4 19,5-40,7 3,5 16,8-25,5 13,4 14,0 12,2-59,5 6,2 12,9-13,8 23,2 146,6 28,3-31,2 3,5 17,5-27,3 16,4 12,8 7,5-55,4 5,1 10,5-12,8 21,1 115,1 32,9-33,0 3,2 17,0-28,4 17,8 11,6 6,3-51,6 11 Σ ύ ν ο λ ο κ α τ α θ έ σ ε ω ν κ α τ ά τ ο µ έ α κ α τ α θ έ τ η 2 ) (ετήσιοι ρυθµοί αύξησης) 12 Σ ύ ν ο λ ο κ α τ α θ έ σ ε ω ν κ α ι κ α τ α θ έ σ ε ι ς π ο υ π ε ρ ι λ α µ β ά ν ο ν τ α ι σ τ ο Μ 3 κ α τ ά τ ο µ έ α κ α τ α θ έ τ η 2 ) (ετήσιοι ρυθµοί αύξησης) Πηγή:. 1) Τοµέας των ΝΧΙ πλην του Ευρωσυστήµατος. Η ανάλυση κατά τοµέα βασίζεται στο ΕΣΛ 95. 2) Τα στοιχεία αναφέρονται στην εκάστοτε σύνθεση της ζώνης του ευρώ. Περισσότερες πληροφορίες βλ. στις Γενικές Παρατηρήσεις. 3) Συµπεριλαµβάνονται τα µη κερδοσκοπικά ιδρύµατα που εξυπηρετούν τα νοικοκυριά. 4) Καλύπτονται οι καταθέσεις των στηλών 2, 3, 5 και 7. 5) Καλύπτονται οι καταθέσεις των στηλών 9, 10, 12 και 14. Σ18 Μάρτιος 2010

134 ΣΤΑΤΙΣΤΙΚΑ ΣΤOΙΧΕIΑ ΓΙΑ ΤΗ ΖΩΝΗ ΤOΥ ΕΥΡΩ Νόµισµα, τράπεζες και αµοιβαία κεφάλαια επενδυτικού χαρακτήρα 2. 5 Α ν ά λ υ σ η κ α τ α θ έ σ ε ω ν σ τ α Ν Χ Ι 1 ), 2 ) (δισεκ. ευρώ και ετήσιοι ρυθµοί αύξησης, υπόλοιπα και ρυθµοί αύξησης τέλους περιόδου, συναλλαγές στη διάρκεια της περιόδου) 3. Καταθέσεις του Δηµοσίου και µη κατοίκων της ζώνης του ευρώ Κεντρική κυβέρνηση Γενική κυβέρνηση Κυβερνήσεις κρατιδίων οµοσπονδιακών κρατών Λοιπή γενική κυβέρνηση Τοπική αυτοδιοίκηση Οργανισµοί κοινωνικής ασφάλισης Μη κάτοικοι της ζώνης του ευρώ Λοιποί µη κάτοικοι Υπόλοιπα α τρ. β τρ. (πρ.) 373,7 445,0 464,4 476,6 403,0 373,2 126,9 191,0 216,4 227,3 157,0 144,3 59,0 52,3 50,6 48,9 51,2 45,1 107,6 115,9 114,5 118,9 123,0 113,1 80,3 85,8 83,0 81,4 71,8 70, , , , , , , , , , , , ,9 908,2 897,0 879,0 879,9 858,5 850,9 143,3 65,8 63,6 64,3 63,5 60,1 764,9 831,2 815,4 815,6 794,9 790,8 Συναλλαγές (πρ.) 2009 α τρ. β τρ. (πρ.) 31,9 72,8-64,8 15,7 11,8-62,1-30,1-3,1 63,5-38,1 22,5 10,9-58,9-12,7 13,6-6,5-7,2-1,7-1,6 2,3-6,1 9,8 8,7-3,6-2,3 4,5 4,1-9,9 11,6 7,1-15,4-2,9-2,0-9,6-0,8 609,4-185,1-331,0-108,9-60,5-80,1-81,5 542,6-167,0-289,9-77,7-67,6-73,0-71,7 66,8-18,0-41,1-31,3 7,1-7,1-9,8 20,2-36,9-1,3-2,6 0,9-0,2 0,6 46,6 18,9-39,8-28,7 6,1-6,9-10,4 Ρυθµοί αύξησης Τράπεζες 3) Γενική κυβέρνηση Λοιποί 2007 Δεκ. Δεκ Μάρτ. Ιούν. Σεπτ. Δεκ. (πρ.) 9,7-2,4 29,9 10,7 16,9 17,9 21,3 7,7 15,8 6,3 19,5 49,9-11,0 8,1 8,8-4,7-5,6-1,8-25,6 2,6 22,8 52,6 2,2 5,7 6,5-13,6-14,5-10,9-24,1-8,8 15,3 43,7-13,0 5,3-4,9-14,7-15,6-11,9-21,9-10,4 2,9 18,6-16,6 8,2-15,4-16,3-17,4-12,7-27,0-10,3-14,6-20,0-13,7-3,1-17,9-8,9-10,3-4,6-2,0-4,8 13 Κ α τ α θ έ σ ε ι ς τ ο υ η µ ο σ ί ο υ κ α ι µ η κ α τ ο ί κ ω ν τ η ς ζ ώ ν η ς τ ο υ ε υ ρ ώ 2 ) (ετήσιοι ρυθµοί αύξησης) Πηγή:. 1) Τοµέας των ΝΧΙ πλην του Ευρωσυστήµατος. Η ανάλυση κατά τοµέα βασίζεται στο ΕΣΛ 95. 2) Τα στοιχεία αναφέρονται στην εκάστοτε σύνθεση της ζώνης του ευρώ. Περισσότερες πληροφορίες βλ. στις Γενικές Παρατηρήσεις. 3) Ως τράπεζες στον παρόντα πίνακα νοούνται ιδρύµατα τα οποία είναι παρεµφερή προς τα ΝΧΙ και εδρεύουν εκτός της ζώνης του ευρώ. Μάρτιος 2010 Σ19

135 2. 6 Α ν ά λ υ σ η τ ο π ο θ ε τ ή σ ε ω ν τ ω ν Ν Χ Ι σ ε τ ί τ λ ο υ ς 1 ), 2 ) (δισεκ. ευρώ και ετήσιοι ρυθµοί αύξησης, υπόλοιπα και ρυθµοί αύξησης τέλους περιόδου και συναλλαγές στη διάρκεια της περιόδου) ΝΧΙ Σε ευρώ Σε άλλα νοµίσµατα Τίτλοι πλην µετοχών Γενική κυβέρνηση Σε ευρώ Σε άλλα νοµίσµατα Λοιποί κάτοικοι της ζώνης του ευρώ Σε ευρώ Σε άλλα νοµίσµατα Μη κάτοικοι της ζώνης του ευρώ Μετοχές και λοιπές συµµετοχές ΝΧΙ Μη ΝΧΙ Μη κάτοικοι της ζώνης του ευρώ Υπόλοιπα , ,4 84, ,5 16,6 979,9 33, , ,5 424,5 869,3 342, , ,1 92, ,4 19, ,5 51, , ,9 423,2 776,3 277, , ,9 102, ,4 18, ,7 46, , ,2 435,9 786,1 276, Οκτ , ,3 102, ,3 17, ,8 42, , ,0 437,0 787,9 277,1 Νοέµ , ,5 102, ,8 15, ,0 41, , ,9 438,6 800,4 275,9 Δεκ , ,6 108, ,6 16, ,4 39, , ,4 437,7 799,5 280, Ιαν. (πρ.) 6.225, ,0 111, ,9 19, ,3 41, , ,7 448,5 803,8 279,4 Συναλλαγές 692,8 212,4 5,9 36,5 1,9 390,7 19,0 26,4-84,2 22,9-56,6-50, ,6 80,1 16,2 233,3-3,2 102,9-12,0-60,8 35,9 23,3 9,8 2, β τρ. 176,8 34,7 4,1 83,7 0,5 56,3-1,6-0,8 16,6 7,2 5,8 3,6 21,2-4,0-0,3 34,0-1,8-6,1-0,4-0,2 7,3 9,0 0,3-1, Οκτ. -23,9-22,4 0,1 14,2-0,7-1,4-3,5-10,4 6,0 1,9 2,8 1,4 Νοέµ. -8,5-0,9 1,4 2,3-1,6 1,4-0,3-10,8 13,9 2,4 12,6-1,0 Δεκ. -62,5-22,3 2,6-34,7 0,0 13,1-3,5-17,6-4,5-0,4-7,2 3, Ιαν. (πρ.) -10,3 3,6-0,3 13,5 2,4-32,4 0,2 2,7 18,3 12,4 5,3 0,7 Ρυθµοί αύξησης 2007 Δεκ. Δεκ Σεπτ Οκτ. Νοέµ. Δεκ Ιαν. (πρ.) 12,7 8,7 25,4-6,8 10,7 50,2 33,4 17,7 10,0 13,7 6,9 13,9 13,3 12,7 8,1 3,1 9,9 40,0 57,2 2,2-5,3 5,4-6,7-15,3 12,6 11,4 4,1 24,2 15,5 24,9-4,9-5,6-4,1 2,6-8,2-2,3 12,2 8,5 5,7 26,8-0,2 20,5-9,3-2,3-0,9 6,2-4,3-1,9 9,3 5,8 10,8 23,1-3,9 14,3-9,2-3,3 0,4 7,4-2,0-3,0 6,0 4,2 17,1 18,9-16,1 7,6-23,0-5,0 2,4 5,5 1,2 1,0 3,9 1,3 12,2 15,1-12,8 5,5-22,8-4,7 2,0 7,4 0,5-2,0 14 Τ ο π ο θ ε τ ή σ ε ι ς τ ω ν Ν Χ Ι σ ε τ ί τ λ ο υ ς 2 ) (ετήσιοι ρυθµοί αύξησης) Πηγή:. 1) Τοµέας των ΝΧΙ πλην του Ευρωσυστήµατος. Η ανάλυση κατά τοµέα βασίζεται στο ΕΣΛ 95. 2) Τα στοιχεία αναφέρονται στην εκάστοτε σύνθεση της ζώνης του ευρώ. Περισσότερες πληροφορίες βλ. στις Γενικές Παρατηρήσεις. Σ20 Μάρτιος 2010

136 ΣΤΑΤΙΣΤΙΚΑ ΣΤOΙΧΕIΑ ΓΙΑ ΤΗ ΖΩΝΗ ΤOΥ ΕΥΡΩ Νόµισµα, τράπεζες και αµοιβαία κεφάλαια επενδυτικού χαρακτήρα 2. 7 Α ν α π ρ ο σ α ρ µ ο γ ή τ η ς α ξ ί α ς ε π ι λ ε γ µ έ ν ω ν κ ο ν δ υ λ ί ω ν τ η ς λ ο γ ι σ τ ι κ ή ς κ α τ ά σ τ α σ η ς τ ω ν Ν Χ Ι 1 ), 2 ) (δισεκ. ευρώ) 1. Διαγραφές/αποσβέσεις δανείων προς νοικοκυριά 3) β τρ Οκτ. Νοέµ. Δεκ Ιαν. (πρ.) Καταναλωτική πίστη Έως 1 έτος Άνω του ενός και έως 5 έτη 3 Άνω των 5 ετών Στεγαστικά δάνεια Έως 1 έτος Άνω του ενός και έως 5 έτη 7 Άνω των 5 ετών Λοιπά δάνεια Έως 1 έτος Άνω του ενός και έως 5 έτη 11 Άνω των 5 ετών ,2-1,2-1,4-1,6-2,7-0,2-0,2-2,3-6,9-0,8-2,3-3,7-4,6-1,1-1,5-1,9-2,7 0,0-0,2-2,5-6,7-1,2-2,3-3,2-7,3-1,7-2,2-3,4-3,9 0,0-0,2-3,6-7,2-1,5-1,2-4,5-1,5-0,3-0,5-0,7-1,0 0,0 0,0-0,9-1,2-0,1-0,2-0,9-1,7-0,3-0,5-0,9-0,8 0,0 0,0-0,7-1,6-0,3-0,2-1,0-2,3-0,6-0,7-0,9-0,9 0,0 0,0-0,9-2,1-0,3-0,6-1,2-0,7-0,1-0,3-0,4-0,2 0,0 0,0-0,2-0,4 0,0-0,1-0,2-0,4-0,1-0,1-0,2-0,2 0,0 0,0-0,2-0,5 0,0-0,1-0,3-1,1-0,4-0,3-0,4-0,6 0,0 0,0-0,5-1,3-0,2-0,3-0,7-0,6-0,4 0,0-0,2-0,4 0,0 0,0-0,4-1,1-0,4-0,1-0,6 2. Διαγραφές/αποσβέσεις δανείων προς µη χρηµατοπιστωτικές επιχειρήσεις και µη κατοίκους της ζώνης του ευρώ β τρ Οκτ. Νοέµ. Δεκ Ιαν. (πρ.) Μη χρηµατοπιστωτικές επιχειρήσεις Έως 1 έτος Άνω του ενός και έως 5 έτη 3 Άνω των 5 ετών Μη κάτοικοι της ζώνης του ευρώ Έως 1 έτος Άνω του 1 έτους ,5-2,1-5,4-4,9-5,2-3,4-1,8-17,8-4,1-9,1-4,6-6,6-3,4-3,2-30,0-9,7-10,2-10,1-6,3-2,5-3,8-5,9-1,7-2,4-1,8-1,1-0,3-0,8-7,0-2,2-2,1-2,7-1,0-0,5-0,5-9,8-2,3-4,0-3,5-1,5-0,3-1,2-3,4-0,7-1,3-1,4-0,4-0,1-0,3-1,7-0,3-0,7-0,6-0,2 0,0-0,3-4,8-1,3-2,0-1,5-0,9-0,3-0,6-3,6-1,2-1,0-1,3-0,5-0,3-0,1 3. Αναπροσαρµογή της αξίας των τίτλων που κατέχουν τα ΝΧΙ β τρ Οκτ. Νοέµ. Δεκ Ιαν. (πρ.) Σε ευρώ Τίτλοι πλην µετοχών ΝΧΙ Γενική κυβέρνηση Λοιποί κάτοικοι της ζώνης του ευρώ Σε άλλα νοµίσµατα Σε ευρώ Σε άλλα νοµίσµατα Σε ευρώ Σε άλλα νοµίσµατα Μη κάτοικοι της ζώνης του ευρώ Μετοχές και λοιπές συµµετοχές ,2-3,3 0,1-0,4-0,2-3,2-0,6-6,7 27,6 3,8 11,7 12,1-56,4-8,0 0,0 5,2 0,0-20,1-2,2-31,2-60,6-8,2-44,1-8,2 2,7 7,5 0,2-3,4-0,1-0,1 0,8-2,3 6,3 1,6 3,0 1,7-2,4 2,0 0,1-2,0-0,1-1,7 0,3-1,0 8,2 2,3 4,7 1,3 17,3 4,6 0,1 3,6 0,0 3,4 0,2 5,3 16,0 4,9 9,2 1,9 1,9 1,3 0,1-1,7-0,1 1,0 0,0 1,4-0,8-2,2 0,7 0,7 2,4 1,6 0,0-0,3 0,0 0,5 0,0 0,7-2,5-0,9-1,2-0,4 2,4 1,1 0,0 1,2 0,1-0,1 0,0 0,0-1,0-0,7-0,1-0,1-2,9-1,5 0,0-2,6-0,1 0,6 0,0 0,6 2,7-0,6 2,0 1,2-0,9 0,5 0,1-1,2 0,0-0,8 0,1 0,4-4,1-1,6-0,9-1,5 ΝΧΙ Μη ΝΧΙ Μη κάτοικοι της ζώνης του ευρώ Πηγή:. 1) Τοµέας των ΝΧΙ πλην του Ευρωσυστήµατος. Η ανάλυση κατά τοµέα βασίζεται στο ΕΣΛ 95. 2) Τα στοιχεία αναφέρονται στην εκάστοτε σύνθεση της ζώνης του ευρώ. Περισσότερες πληροφορίες βλ. στις Γενικές Παρατηρήσεις. 3) Συµπεριλαµβάνονται τα µη κερδοσκοπικά ιδρύµατα που εξυπηρετούν τα νοικοκυριά. Μάρτιος 2010 Σ21

137 2. 8 Α ν ά λ υ σ η κ α τ ά ν ό µ ι σ µ α ε π ι λ ε γ µ έ ν ω ν κ ο ν δ υ λ ί ω ν τ η ς λ ο γ ι σ τ ι κ ή ς κ α τ ά σ τ α σ η ς τ ω ν Ν Χ Ι 1 ), 2 ) (ποσοστά % επί του συνόλου, υπόλοιπα σε δισεκ. ευρώ, τέλος περιόδου) 1. Καταθέσεις Υπόλοιπα, σύνολο νοµισµάτων Ευρώ 4) ΝΧΙ 3) δολάριο ΗΠΑ Λοιπά νοµίσµατα γιεν Ιαπωνίας φράγκο Ελβετίας λίρα Αγγλίας Υπόλοιπα, σύνολο νοµισµάτων Καταθέσεις κατοίκων της ζώνης του ευρώ ,5 92,1 7,9 4,8 0,4 1,1 1, ,4 95,8 4,2 2,2 0,4 0,1 0, ,0 89,7 10,3 7,3 0,4 1,2 0, ,8 96,9 3,1 1,9 0,5 0,1 0, α τρ ,9 90,9 9,1 6,3 0,3 1,2 0, ,5 96,9 3,1 1,9 0,4 0,1 0,5 β τρ ,7 92,2 7,8 5,1 0,3 1,1 0, ,9 97,0 3,0 1,9 0,3 0,1 0, ,5 92,4 7,6 4,8 0,4 1,1 0, ,2 97,0 3,0 1,9 0,3 0,1 0,4 (πρ.) 6.308,0 93,0 7,0 4,4 0,3 1,1 0, ,0 97,0 3,0 1,9 0,2 0,1 0,4 Καταθέσεις µη κατοίκων Ευρώ 4) Μη ΝΧΙ δολάριο ΗΠΑ Λοιπά νοµίσµατα γιεν Ιαπωνίας φράγκο Ελβετίας λίρα Αγγλίας α τρ. β τρ. (πρ.) 2.953,9 47,0 53,0 33,5 2,9 2,4 11,0 908,2 50,1 49,9 32,9 1,6 1,8 9, ,9 48,2 51,8 33,4 2,8 2,6 10,2 897,0 54,9 45,1 28,7 1,4 1,9 9, ,7 47,2 52,8 34,8 2,1 2,6 10,4 879,0 52,7 47,3 31,6 1,2 1,9 8, ,4 49,0 51,0 33,2 1,6 2,6 10,7 879,9 51,9 48,1 32,5 1,8 1,8 7, ,0 49,1 50,9 34,3 1,5 2,5 9,5 858,5 54,1 45,9 30,6 1,5 1,6 7, ,9 49,3 50,7 34,1 1,6 2,2 9,7 850,9 53,1 46,9 31,5 1,3 1,7 7,5 2. Χρεόγραφα εκδοθέντα από ΝΧΙ της ζώνης του ευρώ α τρ. β τρ. (πρ.) Υπόλοιπα, σύνολο νοµισµάτων Ευρώ 4) δολάριο ΗΠΑ Λοιπά νοµίσµατα γιεν Ιαπωνίας φράγκο Ελβετίας λίρα Αγγλίας ,2 81,5 18,5 9,2 1,7 1,9 3, ,7 83,3 16,7 8,4 2,0 1,9 2, ,9 83,3 16,7 8,7 1,9 1,9 2, ,1 83,6 16,4 8,3 1,8 1,8 2, ,2 84,0 16,0 8,2 1,8 1,9 2, ,6 83,3 16,7 8,7 1,7 1,9 2,5 Πηγή:. 1) Τοµέας των ΝΧΙ πλην του Ευρωσυστήµατος. Η ανάλυση κατά τοµέα βασίζεται στο ΕΣΛ 95. 2) Τα στοιχεία αναφέρονται στην εκάστοτε σύνθεση της ζώνης του ευρώ. Περισσότερες πληροφορίες βλ. στις Γενικές Παρατηρήσεις. 3) Για τους µη κατοίκους, ως ΝΧΙ νοούνται ιδρύµατα τα οποία είναι παρεµφερή προς τα ΝΧΙ της ζώνης του ευρώ. 4) Συµπεριλαµβάνονται κονδύλια που εκφράζονται στις εθνικές υποδιαιρέσεις του ευρώ. Σ22 Μάρτιος 2010

138 ΣΤΑΤΙΣΤΙΚΑ ΣΤOΙΧΕIΑ ΓΙΑ ΤΗ ΖΩΝΗ ΤOΥ ΕΥΡΩ Νόµισµα, τράπεζες και αµοιβαία κεφάλαια επενδυτικού χαρακτήρα 2. 8 Α ν ά λ υ σ η κ α τ ά ν ό µ ι σ µ α ε π ι λ ε γ µ έ ν ω ν κ ο ν δ υ λ ί ω ν τ η ς λ ο γ ι σ τ ι κ ή ς κ α τ ά σ τ α σ η ς τ ω ν Ν Χ Ι 1 ), 2 ) (ποσοστά % επί του συνόλου, υπόλοιπα σε δισεκ. ευρώ, τέλος περιόδου) 3. Δάνεια Υπόλοιπα, σύνολο νοµισµάτων Ευρώ 4) ΝΧΙ 3) δολάριο ΗΠΑ Λοιπά νοµίσµατα γιεν Ιαπωνίας φράγκο Ελβετίας λίρα Αγγλίας Υπόλοιπα, σύνολο νοµισµάτων Προς κατοίκους της ζώνης του ευρώ , ,9 96,2 3,8 1,8 0,2 0,9 0, , ,4 95,9 4,1 2,1 0,3 1,0 0, α τρ , ,6 95,9 4,1 2,1 0,3 1,0 0,5 β τρ , ,4 96,1 3,9 2,0 0,2 1,0 0, , ,1 96,2 3,8 1,9 0,2 1,0 0,4 (πρ.) 5.956, ,5 96,2 3,8 1,9 0,2 1,0 0,4 Προς µη κατοίκους Ευρώ 4) Μη ΝΧΙ δολάριο ΗΠΑ Λοιπά νοµίσµατα γιεν Ιαπωνίας φράγκο Ελβετίας λίρα Αγγλίας α τρ. β τρ. (πρ.) 2.344,5 48,2 51,8 28,8 2,3 2,4 12,7 955,7 40,9 59,1 41,2 1,2 3,7 8, ,0 45,8 54,2 31,8 3,0 2,6 11,3 965,8 40,5 59,5 41,9 1,4 4,3 7, ,0 44,8 55,2 31,2 2,7 3,1 12,7 956,1 38,1 61,9 44,5 1,0 4,2 7, ,7 45,2 54,8 29,6 2,8 3,2 13,5 949,6 40,2 59,8 42,6 1,1 3,9 7, ,0 45,5 54,5 29,9 2,7 3,1 12,6 914,0 40,4 59,6 41,9 1,5 3,8 7, ,5 45,9 54,1 29,5 2,5 3,0 12,6 915,5 39,9 60,1 42,0 1,5 3,7 8,1 4. Τίτλοι πλην µετοχών Υπόλοιπα, σύνολο νοµισµάτων Ευρώ 4) Εκδοθέντες από ΝΧΙ 3) δολάριο ΗΠΑ Λοιπά νοµίσµατα γιεν Ιαπωνίας φράγκο Ελβετίας λίρα Αγγλίας Υπόλοιπα, σύνολο νοµισµάτων Εκδοθέντες από µη ΝΧΙ Λοιπά νοµίσµατα Εκδοθέντες από κατοίκους της ζώνης του ευρώ ,3 95,2 4,8 2,4 0,3 0,3 1, ,3 97,7 2,3 1,4 0,2 0,1 0, ,5 95,3 4,7 2,6 0,4 0,2 1, ,4 97,3 2,7 1,7 0,3 0,1 0, α τρ ,8 95,0 5,0 2,7 0,2 0,4 1, ,2 97,5 2,5 1,7 0,2 0,1 0,4 β τρ ,5 95,0 5,0 2,5 0,5 0,4 1, ,4 97,7 2,3 1,5 0,2 0,1 0, ,9 95,1 4,9 2,9 0,2 0,3 1, ,4 97,9 2,1 1,4 0,2 0,1 0,4 (πρ.) 2.079,5 94,8 5,2 3,0 0,2 0,3 1, ,6 98,1 1,9 1,2 0,2 0,1 0,3 Εκδοθέντες από µη κατοίκους Ευρώ 4) δολάριο ΗΠΑ γιεν Ιαπωνίας φράγκο Ελβετίας λίρα Αγγλίας α τρ. β τρ. (πρ.) 582,4 53,9 46,1 27,3 0,7 0,4 14,4 652,3 35,9 64,1 39,3 4,5 0,8 12,6 580,7 54,1 45,9 28,6 0,9 0,5 13,3 646,8 39,0 61,0 37,1 6,4 0,8 11,0 597,8 52,1 47,9 27,6 0,3 1,6 13,9 617,8 34,1 65,9 40,5 4,3 0,8 15,3 571,0 55,3 44,7 24,6 1,7 1,4 14,6 633,1 33,5 66,5 41,4 4,0 0,9 15,0 562,7 56,3 43,7 25,3 0,6 0,5 14,7 618,3 34,8 65,2 39,3 4,2 0,9 15,1 547,8 55,6 44,4 26,5 0,4 0,5 14,9 604,6 34,7 65,3 38,6 4,0 0,9 15,5 Πηγή:. 1) Τοµέας των ΝΧΙ πλην του Ευρωσυστήµατος. Η ανάλυση κατά τοµέα βασίζεται στο ΕΣΛ 95. 2) Τα στοιχεία αναφέρονται στην εκάστοτε σύνθεση της ζώνης του ευρώ. Περισσότερες πληροφορίες βλ. στις Γενικές Παρατηρήσεις. 3) Για τους µη κατοίκους, ως ΝΧΙ νοούνται ιδρύµατα τα οποία είναι παρεµφερή προς τα ΝΧΙ της ζώνης του ευρώ. 4) Συµπεριλαµβάνονται κονδύλια που εκφράζονται στις εθνικές υποδιαιρέσεις του ευρώ. Μάρτιος 2010 Σ23

139 2. 9 Σ υ γ κ ε ν τ ρ ω τ ι κ ή λ ο γ ι σ τ ι κ ή κ α τ ά σ τ α σ η τ ω ν α µ ο ι β α ί ω ν κ ε φ α λ α ί ω ν ε π ε ν δ υ τ ι κ ο ύ χ α ρ α κ τ ή ρ α τ η ς ζ ώ ν η ς τ ο υ ε υ ρ ώ 1 ) (δισεκ. ευρώ, υπόλοιπα τέλους περιόδου, συναλλαγές στη διάρκεια της περιόδου) 1. Ενεργητικό 2009 Ιούν. Ιούλ. Αύγ. Σεπτ. Οκτ. Νοέµ. Δεκ. (πρ.) 2009 β τρ. (πρ.) Καταθέσεις και δανειακές Τίτλοι Μετοχές και λοιπές Μερίδια αµοιβαίων Μη χρηµατοοικονο- Λοιπά στοιχεία πλην µετοχών συµµετοχές (εξαιρού- κεφαλαίων µικά στοιχεία ενεργητικού (συµπε- απαιτήσεις νται τα µερίδια αµοιβαίων επενδυτικού ενεργητικού ριλαµβανοµένων των κεφαλαίων επεν- χαρακτήρα/ χρηµατοοικονοµικών δυτικού χαρακτήρα/ της αγοράς παραγώγων) 3 της αγοράς χρήµατος) χρήµατος Υπόλοιπα 4.709,9 378, , ,5 627,6 200,7 379, ,3 371, , ,5 653,4 206,0 402, ,0 374, , ,2 661,9 206,2 394, ,2 348, , ,1 681,7 201,9 383, ,3 351, , ,6 687,1 203,4 387, ,5 340, , ,1 692,6 203,5 393, ,7 344, , ,5 707,5 207,9 355,3 Συναλλαγές 106,8-0,7 99,8 19,5 2,2 9,7-23,8 172,7-9,0 70,4 112,1 10,3 1,7-12,7 94,1-10,8 61,6 46,0 14,3 5,6-22,6 2. Παθητικό 2009 Ιούν. Ιούλ. Αύγ. Σεπτ. Οκτ. Νοέµ. Δεκ. (πρ.) 2009 β τρ. (πρ.) Δάνεια και καταθέσεις Μερίδια αµοιβαίων κεφαλαίων επενδυτικού χαρακτήρα Κατοίκων της ζώνης του ευρώ Αµοιβαία κεφάλαια επενδυτικού χαρακτήρα Υπόλοιπα 4.709,9 98, , ,7 457,2 782,3 334, ,3 102, , ,5 481,3 824,4 357, ,0 105, , ,8 492,9 844,5 350, ,2 96, , ,2 515,3 862,8 326, ,3 95, , ,9 522,3 874,9 333, ,5 96, , ,8 528,1 900,4 336, ,7 99, , ,6 538,6 949,7 307,3 Συναλλαγές 106,8 0,3 93,2 74,7 20,9 18,5 13,3 172,7 0,9 186,6 100,0 18,0 86,6-14,7 94,1 3,0 111,7 68,0 13,5 43,8-20,8 Μη κατοίκων της ζώνης του ευρώ 6 Λοιπά στοιχεία παθητικού (συµπεριλαµβανοµένων των χρη- µατοοικονοµικών παραγώγων) 7 3. Μερίδια αµοιβαίων κεφαλαίων επενδυτικού χαρακτήρα: ανάλυση κατά επενδυτική πολιτική και είδος αµοιβαίου κεφαλαίου 2009 Μάιος Ιούν. Ιούλ. Αύγ. Σεπτ. Οκτ. Νοέµ. Δεκ. (πρ.) 2009 Ιούν. Ιούλ. Αύγ. Σεπτ. Οκτ. Νοέµ. Δεκ. (πρ.) Κατά επενδυτική πολιτική Κατά είδος Υποµνηµατικό στοιχείο: αµοιβαία Οµολογιακά Μετοχικά Μικτά Ακίνητης Αντιστάθµισης Λοιπά Ανοικτού Κλειστού κεφάλαια περιουσίας κινδύνων τύπου τύπου της αγοράς χρήµατος Υπόλοιπα 4.195, , , ,7 221,1 79,6 380, ,6 66, , , , , ,3 221,0 79,3 380, ,3 67, , , , , ,6 223,3 78,1 392, ,0 67, , , , , ,0 226,4 78,2 391, ,1 68, , , , , ,1 222,8 77,4 393, ,1 67, , , , , ,3 227,2 78,8 385, ,2 67, , , , , ,9 229,6 78,8 386, ,8 67, , , , , ,2 234,4 84,4 394, ,4 70, ,6 Συναλλαγές 69,5 60,7 2,3-13,8 7,7 7,1 5,5 69,2 0,3-27,8 132,1 41,9 84,4 1,4 0,4-1,8 5,8 131,9 0,2 16,4 28,3 11,6 9,9 7,5 1,6-0,8-1,4 28,4-0,1 3,9 26,2 4,4 9,9 12,9-0,2-0,1-0,8 25,6 0,6-29,2 31,7 13,3 4,1 15,1 2,5 1,2-4,4 32,1-0,4-5,8 19,5 8,6 5,4 4,0 0,9-0,5 1,1 19,6-0,1-20,4 60,6 9,0 24,8 12,9 5,8 4,9 3,1 58,0 2,5-32,6 Πηγή:. 1) Δεν περιλαµβάνονται τα αµοιβαία κεφάλαια της αγοράς χρήµατος (τα οποία εµφανίζονται ως υποµνηµατικό στοιχείο στη στήλη 10 του Πίνακα 3 της παρούσας ενότητας). Περισσότερες πληροφορίες βλ. στις Γενικές Παρατηρήσεις. Σ24 Μάρτιος 2010

140 ΣΤΑΤΙΣΤΙΚΑ ΣΤOΙΧΕIΑ ΓΙΑ ΤΗ ΖΩΝΗ ΤOΥ ΕΥΡΩ Νόµισµα, τράπεζες και αµοιβαία κεφάλαια επενδυτικού χαρακτήρα Τ ί τ λ ο ι π ο υ δ ι α κ ρ α τ ο ύ ν τ α ι α π ό α µ ο ι β α ί α κ ε φ ά λ α ι α ε π ε ν δ υ τ ι κ ο ύ χ α ρ α κ τ ή ρ α 1 ) : α ν ά λ υ σ η κ α τ ά ε κ δ ό τ η (δισεκ. ευρώ, υπόλοιπα τέλους περιόδου, συναλλαγές στη διάρκεια της περιόδου) 1. Τίτλοι πλην µετοχών ΝΧΙ Ζώνη του ευρώ Γενική κυβέρνηση Λοιπά χρηµατοπιστωτικά ιδρύµατα Ασφαλιστικές εταιρίες και ταµεία συντάξεων Μη χρηµατοπιστωτικές επιχειρήσεις Υπόλοιπος κόσµος Κράτη-µέλη της ΕΕ εκτός της ζώνης του ευρώ Υπόλοιπα 2009 α τρ. β τρ. (πρ.) 1.710, , , , , , , ,1 340,9 357,9 388,6 387,7 628,6 635,7 669,0 689,4 151,5 173,2 186,3 187,5 4,0 3,9 4,8 5,4 108,7 122,9 136,2 144,0 476,7 579,1 613,9 662,5 142,4 161,9 180,2 199,0 183,5 234,6 234,4 251,6 22,6 21,8 21,8 15,9 Συναλλαγές ΗΠΑ Ιαπωνία 2009 β τρ. (πρ.) 99,8 32,1 3,5 10,2 11,3-0,8 7,9 67,7 6,7 48,7-2,6 70,4 48,1 10,6 20,9 6,6 0,3 9,7 22,2 11,2 3,5-1,0 61,6 23,5-2,9 18,1 0,7 0,5 7,2 38,1 17,2 15,2-6,1 2. Μετοχές και λοιπές συµµετοχές (πλην µεριδίων αµοιβαίων κεφαλαίων επενδυτικού χαρακτήρα και αµοιβαίων κεφαλαίων της αγοράς χρήµατος) ΝΧΙ Ζώνη του ευρώ Γενική κυβέρνηση Λοιπά χρηµατοπιστωτικά ιδρύµατα Ασφαλιστικές εταιρίες και ταµεία συντάξεων Μη χρηµατοπιστωτικές επιχειρήσεις Υπόλοιπος κόσµος Κράτη-µέλη της ΕΕ εκτός της ζώνης του ευρώ Υπόλοιπα 2009 α τρ. β τρ. (πρ.) 1.070, , , ,5 502,9 566,0 701,1 721,3 48,1 69,8 97,2 97, ,2 28,6 35,5 35,7 19,8 16,8 24,8 23,9 408,7 450,1 543,4 564,5 567,5 685,5 843,0 949,2 89,3 110,8 127,0 138,3 190,8 210,9 265,1 295,3 47,9 59,7 61,8 65,8 Συναλλαγές ΗΠΑ Ιαπωνία 2009 β τρ. (πρ.) 19,5-4,1 1,3 - -1,4-3,5-1,3 23,6 4,3 1,0 7,1 112,1 34,0 7,5-3,8 2,3 20,9 78,1 2,4 34,0 1,4 46,0 2,9 4,4-1,0-0,6-1,8 43,1 3,8 8,4 3,6 3. Μερίδια αµοιβαίων κεφαλαίων επενδυτικού χαρακτήρα και αµοιβαίων κεφαλαίων της αγοράς χρήµατος ΝΧΙ 2) Ζώνη του ευρώ Γενική κυβέρνηση Λοιπά χρηµατοπιστωτικά ιδρύµατα 2) Ασφαλιστικές εταιρίες και ταµεία συντάξεων Μη χρηµατοπιστωτικές επιχειρήσεις Υπόλοιπος κόσµος Κράτη-µέλη της ΕΕ εκτός της ζώνης του ευρώ Υπόλοιπα 2009 α τρ. β τρ. (πρ.) 594,6 627,6 681,7 707,5 492,9 540,1 593,4 612,7 85,1 82,9 78,1 74, ,8 457,2 515,3 538, ,8 87,5 88,3 94,8 9,5 12,9 14,5 15,6 15,9 16,2 19,0 19,0 0,3 0,4 0,3 0,3 Συναλλαγές ΗΠΑ Ιαπωνία 2009 β τρ. (πρ.) 2,2 15,8-5,1-20, ,6 2,1 0,2 0,0 10,3 11,8-6,2-18, ,5 0,9-0,3 0,0 14,3 9,1-4,5-13, ,2 0,9 0,4 0,1 Πηγή:. 1) Δεν περιλαµβάνονται τα αµοιβαία κεφάλαια της αγοράς χρήµατος. Περισσότερες πληροφορίες βλ. στις Γενικές Παρατηρήσεις. 2) Τα µερίδια αµοιβαίων κεφαλαίων επενδυτικού χαρακτήρα (πλην των αµοιβαίων κεφαλαίων της αγοράς χρήµατος) εκδίδονται από λοιπά χρηµατοπιστωτικά ιδρύµατα. Τα µερίδια αµοιβαίων κεφαλαίων της αγοράς χρήµατος εκδίδονται από ΝΧΙ. Μάρτιος 2010 Σ25

141 Λ Ο Γ Α Ρ Ι Α Σ Μ Ο Ι Τ Η Σ Ζ Ω Ν Η Σ Τ Ο Υ Ε Υ Ρ Ω Ε ν ο π ο ι η µ έ ν ο ι ο ι κ ο ν ο µ ι κ ο ί κ α ι χ ρ η µ α τ ο π ι σ τ ω τ ι κ ο ί λ ο γ α ρ ι α σ µ ο ί κ α τ ά θ ε σ µ ι κ ό τ ο µ έ α (δισεκ. ευρώ) Χρήσεις Λογαριασµός εξωτερικών συναλλαγών Εξαγωγές αγαθών και υπηρεσιών Εµπορικό ισοζύγιο 1) Λογαριασµός δηµιουργίας εισοδήµατος Ακαθάριστη προστιθέµενη αξία (βασικές τιµές) Φόροι µείον επιδοτήσεις προϊόντων Ακαθάριστο εγχώριο προϊόν (τιµές αγοράς) Μισθολογική δαπάνη Λοιποί φόροι µείον επιδοτήσεις παραγωγής Ανάλωση πάγιου κεφαλαίου Καθαρό λειτουργικό πλεόνασµα και µικτό εισόδηµα 1) Λογαριασµός κατανοµής πρωτογενούς εισοδήµατος Καθαρό λειτουργικό πλεόνασµα και µικτό εισόδηµα Μισθολογική δαπάνη Φόροι µείον επιδοτήσεις παραγωγής Εισόδηµα από περιουσία Τόκοι Λοιπό εισόδηµα από περιουσία Καθαρό εθνικό εισόδηµα 1) Λογαριασµός δευτερογενούς διανοµής εισοδήµατος Καθαρό εθνικό εισόδηµα Τρέχοντες φόροι εισοδήµατος, περιουσίας κ.λπ. Κοινωνικές εισφορές Κοινωνικές παροχές εκτός από κοινωνικές µεταβιβάσεις σε είδος Λοιπές τρέχουσες µεταβιβάσεις Καθαρά ασφάλιστρα κλάδου ζηµιών Ασφαλιστικές απαιτήσεις κλάδου ζηµιών Λοιπά Καθαρό διαθέσιµο εισόδηµα 1) Λογαριασµός χρήσης εισοδήµατος Καθαρό διαθέσιµο εισόδηµα Τελική καταναλωτική δαπάνη Ατοµική καταναλωτική δαπάνη Συλλογική καταναλωτική δαπάνη Αναπροσαρµογή λόγω µεταβολής της καθαρής συµµετοχής των νοικοκυριών στα αποθεµατικά ταµείων συντάξεων Καθαρή αποταµίευση/λογαριασµός τρεχουσών εξωτερικών συναλλαγών 1) Λογαριασµός κεφαλαίου Καθαρή αποταµίευση/λογαριασµός τρεχουσών εξωτερικών συναλλαγών Ακαθάριστες επενδύσεις κεφαλαίου Ακαθάριστες επενδύσεις πάγιου κεφαλαίου Μεταβολές αποθεµάτων και κτήση µείον διάθεση τιµαλφών Ανάλωση πάγιου κεφαλαίου Κτήση µείον διάθεση µη παραγόµενων µη χρηµατοοικονοµικών στοιχείων ενεργητικού Κεφαλαιακές µεταβιβάσεις Φόροι κεφαλαίου Λοιπές κεφαλαιακές µεταβιβάσεις Καθαρή παροχή (+)/λήψη (-) δανείων (από το λογαριασµό κεφαλαίου) 1) Στατιστικές διαφορές γ τρ Ζώνη του ευρώ Νοικοκυριά Μη χρηµατοπιστωτικές επιχειρήσεις Χρηµατοπιστωτικές επιχειρήσεις Γενική κυβέρνηση 1.067,9 110,4 675,4 52,6 229,5 26,2 4,8 14,2 3,5 3,8 354,2 98,2 198,4 11,5 46,1 565,1 286,6 246,3 33,8-1,7 442,2-21,9 625,3 33,7 222,3 308,2 61,2 91,2 382,6 31,4 60,6 229,4 61,1 54,0 242,7 2,3 161,6 78,7 0,0 37, , ,9 109,7 32,5 198,5 238,2 200,9 32,3 4,8 0,3 1,2 410,1 410,1 1,1 446,4 1,4 15,8 31,1 398,0 0,8 178,2 67,8 24,3 42,8 43,3 7,2 41,4 30,7 9,1 0,9 0,7 1,0 41,2 41,2 0,5 95,6 37,1 15,2 0,7 42,6 5, , ,2 62,6 42,2 359, , ,9 471, , ,9 285,7 185,3 185,3 15,0 0,1 0,6 14,3 0,0 0,0 75,6 97,2 62,1 27,9-111,6 4,2 434,1 139,9 225,4 11,4 57,3 443,2 138,2 236,3 11,3 57,4-9,1 1,7-10,9 0,1 0,0 Υπόλοιπος κόσµος -0,2-2,3 0,8 0,1 1,1 0,2 34,1 7,8 1,0 1,9 23,4 3,5 6,7 5,5 0,2 1,0 0,0 27,4 2,4 0,8 0,9 23,4 3,5-2,6 59,8 50,5 27,1-139,9 2,6 0,0-0,1 0,1 0,0 0,0 0,0 4,7 Πηγές: και Eurostat. 1) Σχετικά µε τον υπολογισµό των εξισωτικών µεγεθών, βλ. τις Τεχνικές Σηµειώσεις. Σ26 Μάρτιος 2010

142 ΣΤΑΤΙΣΤΙΚΑ ΣΤOΙΧΕIΑ ΓΙΑ ΤΗ ΖΩΝΗ ΤOΥ ΕΥΡΩ Λογαριασµοί της ζώνης του ευρώ 3. 1 Ε ν ο π ο ι η µ έ ν ο ι ο ι κ ο ν ο µ ι κ ο ί κ α ι χ ρ η µ α τ ο π ι σ τ ω τ ι κ ο ί λ ο γ α ρ ι α σ µ ο ί κ α τ ά θ ε σ µ ι κ ό τ ο µ έ α ( σ υ ν έ χ ε ι α ) (δισεκ. ευρώ) Πόροι Λογαριασµός εξωτερικών συναλλαγών Εξαγωγές αγαθών και υπηρεσιών Εµπορικό ισοζύγιο Λογαριασµός δηµιουργίας εισοδήµατος Ακαθάριστη προστιθέµενη αξία (βασικές τιµές) Φόροι µείον επιδοτήσεις προϊόντων Ακαθάριστο εγχώριο προϊόν (τιµές αγοράς) 2) Μισθολογική δαπάνη Λοιποί φόροι µείον επιδοτήσεις παραγωγής Ανάλωση πάγιου κεφαλαίου Καθαρό λειτουργικό πλεόνασµα και µικτό εισόδηµα Λογαριασµός κατανοµής πρωτογενούς εισοδήµατος Καθαρό λειτουργικό πλεόνασµα και µικτό εισόδηµα Μισθολογική δαπάνη Φόροι µείον επιδοτήσεις παραγωγής Εισόδηµα από περιουσία Τόκοι Λοιπό εισόδηµα από περιουσία Καθαρό εθνικό εισόδηµα Λογαριασµός δευτερογενούς διανοµής εισοδήµατος Καθαρό εθνικό εισόδηµα Τρέχοντες φόροι εισοδήµατος, περιουσίας κ.λπ. Κοινωνικές εισφορές Κοινωνικές παροχές εκτός από κοινωνικές µεταβιβάσεις σε είδος Λοιπές τρέχουσες µεταβιβάσεις Καθαρά ασφάλιστρα κλάδου ζηµιών Ασφαλιστικές απαιτήσεις κλάδου ζηµιών Λοιπά Καθαρό διαθέσιµο εισόδηµα Λογαριασµός χρήσης εισοδήµατος Καθαρό διαθέσιµο εισόδηµα Τελική καταναλωτική δαπάνη Ατοµική καταναλωτική δαπάνη Συλλογική καταναλωτική δαπάνη Αναπροσαρµογή λόγω µεταβολής της καθαρής συµµετοχής των νοικοκυριών στα αποθεµατικά ταµείων συντάξεων Καθαρή αποταµίευση/λογαριασµός τρεχουσών εξωτερικών συναλλαγών Λογαριασµός κεφαλαίου Καθαρή αποταµίευση/λογαριασµός τρεχουσών εξωτερικών συναλλαγών Ακαθάριστες επενδύσεις κεφαλαίου Ακαθάριστες επενδύσεις πάγιου κεφαλαίου Μεταβολές αποθεµάτων και κτήση µείον διάθεση τιµαλφών Ανάλωση πάγιου κεφαλαίου Κτήση µείον διάθεση µη παραγόµενων µη χρηµατοοικονοµικών στοιχείων ενεργητικού Κεφαλαιακές µεταβιβάσεις Φόροι κεφαλαίου Λοιπές κεφαλαιακές µεταβιβάσεις Καθαρή παροχή (+)/λήψη (-) δανείων (από το λογαριασµό κεφαλαίου) Στατιστικές διαφορές γ τρ Ζώνη του ευρώ Νοικοκυριά Μη χρηµατοπιστωτικές επιχειρήσεις Χρηµατοπιστωτικές επιχειρήσεις Γενική κυβέρνηση 2.013,5 499, ,3 101,5 277,8 217, ,9 420,3 565,1 286,6 246,3 33,8-1, , ,2 3,4 244,6 244,6-1,0 620,9 211,8 85,6 306,8 16,8 95,6 373,1 56,8 38,6 269,2 8,5 63,5 247,9 155,0 47,0 37,6 8,2 32, , ,9 109,7 32,5 198,5 238,7 238,7 0,7 410,1 1,1 16,5 46,2 346,3 1,1 444,4 444,4 2,7 155,5 87,0 8,8 42,3 17,4 29,8 41,2 41,2 1,2 40,5 33,4 6,2 0,6 0,3 1,2 73,8 53,6 2,6 0,5 17,1 27, , ,2 62,6 42,2 359,4 15,0 15,0 0,0 75,6 97,2 62,1 27,9-111,6 4,2 354,2 98,2 198,4 11,5 46,1 Υπόλοιπος κόσµος 35,6 9,9 17,2 1,0 7,5 2,0 6,7 6,7 0,0 28,9 9,9 17,2 1,0 0,7 2,0 Πηγές: και Eurostat. 2) Το ακαθάριστο εγχώριο προϊόν ισούται µε την ακαθάριστη προστιθέµενη αξία όλων των εγχώριων τοµέων συν τους καθαρούς φόρους (φόροι µείον επιδοτήσεις) επί των προϊόντων. Μάρτιος 2010 Σ27

143 3. 1 Ε ν ο π ο ι η µ έ ν ο ι ο ι κ ο ν ο µ ι κ ο ί κ α ι χ ρ η µ α τ ο π ι σ τ ω τ ι κ ο ί λ ο γ α ρ ι α σ µ ο ί κ α τ ά θ ε σ µ ι κ ό τ ο µ έ α ( σ υ ν έ χ ε ι α ) (δισεκ. ευρώ) Ενεργητικό Ζώνη του ευρώ Νοικοκυριά Μη χρη- ΝΧΙ Λοιπά χρηµατοπιστωτικά ιδρύµατα Ισολογισµός έναρξης, χρηµατοοικονοµικά στοιχεία ενεργητικού χρηµατοοικονοµικών στοιχείων ενεργητικού Νοµισµατικός χρυσός και ειδικά τραβηκτικά δικαιώµατα Μετρητά και καταθέσεις Βραχυπρόθεσµα χρεόγραφα Μακροπρόθεσµα χρεόγραφα Δάνεια εκ των οποίων: µακροπρόθεσµα Μετοχές και λοιπές συµµετοχές Εισηγµένες µετοχές Μη εισηγµένες µετοχές και λοιπές συµµετοχές Μερίδια αµοιβαίων κεφαλαίων Τεχνικά αποθεµατικά ασφαλιστικών εταιριών Λοιποί εισπρακτέοι λογαριασµοί και χρηµατοπιστωτικά παράγωγα Καθαρή χρηµατοοικονοµική αξία Χρηµατοοικονοµικές συναλλαγές, συναλλαγές επί χρηµατοοικονοµικών στοιχείων ενεργητικού Συνολικές συναλλαγές επί χρηµατοοικονοµικών στοιχείων ενεργητικού Νοµισµατικός χρυσός και ειδικά τραβηκτικά δικαιώµατα Μετρητά και καταθέσεις Βραχυπρόθεσµα χρεόγραφα Μακροπρόθεσµα χρεόγραφα Δάνεια εκ των οποίων: µακροπρόθεσµα Μετοχές και λοιπές συµµετοχές Εισηγµένες µετοχές Μη εισηγµένες µετοχές και λοιπές συµµετοχές Μερίδια αµοιβαίων κεφαλαίων Τεχνικά αποθεµατικά ασφαλιστικών εταιριών Λοιποί εισπρακτέοι λογαριασµοί και χρηµατοπιστωτικά παράγωγα Μεταβολές καθαρής χρηµατοοικονοµικής αξίας λόγω συναλλαγών Λοιπές µεταβολές, χρηµατοοικονοµικά στοιχεία ενεργητικού Συνολικές λοιπές µεταβολές χρηµατοοικονοµικών στοιχείων ενεργητικού Νοµισµατικός χρυσός και ειδικά τραβηκτικά δικαιώµατα Μετρητά και καταθέσεις Βραχυπρόθεσµα χρεόγραφα Μακροπρόθεσµα χρεόγραφα Δάνεια εκ των οποίων: µακροπρόθεσµα Μετοχές και λοιπές συµµετοχές Εισηγµένες µετοχές Μη εισηγµένες µετοχές και λοιπές συµµετοχές Μερίδια αµοιβαίων κεφαλαίων Τεχνικά αποθεµατικά ασφαλιστικών εταιριών Λοιποί εισπρακτέοι λογαριασµοί και χρηµατοπιστωτικά παράγωγα Λοιπές µεταβολές καθαρής χρηµατοοικονοµικής αξίας Ισολογισµός λήξης, χρηµατοοικονοµικά στοιχεία ενεργητικού χρηµατοοικονοµικών στοιχείων ενεργητικού Νοµισµατικός χρυσός και ειδικά τραβηκτικά δικαιώµατα Μετρητά και καταθέσεις Βραχυπρόθεσµα χρεόγραφα Μακροπρόθεσµα χρεόγραφα Δάνεια εκ των οποίων: µακροπρόθεσµα Μετοχές και λοιπές συµµετοχές Εισηγµένες µετοχές Μη εισηγµένες µετοχές και λοιπές συµµετοχές Μερίδια αµοιβαίων κεφαλαίων Τεχνικά αποθεµατικά ασφαλιστικών εταιριών Λοιποί εισπρακτέοι λογαριασµοί και χρηµατοπιστωτικά παράγωγα Καθαρή χρηµατοοικονοµική αξία Πηγή:. γ τρ µατοπιστωτικές επιχειρήσεις Ασφαλιστικές εταιρίες και ταµεία συντάξεων Γενική κυβέρνηση Υπόλοιπος κόσµος , , , , , , ,3 234, , , , ,5 846,4 751, ,8 45,1 91,8 640,7 381,3 349,5 25,2 829, ,9 144, , , ,1 353, ,3 68, , , ,9 425,0 468, ,8 49, , , ,9 310,3 358, , , , , , , ,1 643, ,4 488, ,5 426,0 265, , , , ,3 434,0 773, ,3 338,0 338,2 577, ,1 128, ,1 143,2 1,9 0,0 187,7 3,2 153,7 260, ,5 912,2 196,9 260,6 599,4 556,4 90,9 28,3-600,0 147,5 59,1-55,2 9,3 0,1-0,1-0,8 39,6-571,6 2,2-1,9-70,9-121,7-4,0-8,0-8,3 0,3-0,8-0,8 30,2 8,8-15,1 38,8 63,9 27,2 8,2 12,6 1,0 5,8-52,1-17,1 0,2 20,2-23,7 0,7-25,3 36,7-33,0 2,4 15,8. 22,0 60,0-14,0 80,5 37,3-9,7 114,4-0,6 42,5-14,0 86,6-74,1 2,6. 12,1 24,6 11,7-16,8-0,9-18,9. 10,4-7,0-11,6 10,6 112,4 6,6. 60,5-0,2 0,0 0,0 0,6 0,0 6,9 3,5-53,7 7,1 17,7-3,5-2,2-9,3 457,9 659,0 129,9 363,9 145,6 57,2 285,1 51,9-1,6-12,6-53,9-4,6 0,6 0,7-65,5 0,3 6,5-1,3-2,3 0,4 0,0-4,6 28,7 20,3 31,7 38,3 32,2 2,0-3,6 0,0 1,8-50,9-10,5-0,2-0,3 6,1 0,0 10,8-24,2 6,4 0,3-0,3. 348,8 586,6 156,3 347,8 113,4 54,1 360,5 90,4 124,4 64,5 246,0 51,7 36,2. 173,7 448,7 80,2 93,9 22,5 11,1. 84,6 13,5 11,6 7,9 39,2 6,8. 94,2 0,0 0,0 0,0-0,5 0,0-0,4-12,5 56,3-4,0-4,8-0,2 0,8-7, , , , , , , ,8 285, , , , ,1 845,1 681, ,5 41,4 90,4 631,2 379,3 349,1 24,4 854, ,4 149, , , ,4 363, ,2 69, , , ,3 425,0 488, ,2 50, , , ,3 313,0 373, , , , , , , ,0 733, ,3 539, ,2 403,6 303, , , , ,4 455,6 766, ,4 344,4 338,2 596, ,7 141, ,9 142,9 1,9 0,0 187,7 3,2 160,2 251, ,1 915,3 209,7 256,8 598,0 539,8 Σ28 Μάρτιος 2010

144 ΣΤΑΤΙΣΤΙΚΑ ΣΤOΙΧΕIΑ ΓΙΑ ΤΗ ΖΩΝΗ ΤOΥ ΕΥΡΩ Λογαριασµοί της ζώνης του ευρώ 3. 1 Ε ν ο π ο ι η µ έ ν ο ι ο ι κ ο ν ο µ ι κ ο ί κ α ι χ ρ η µ α τ ο π ι σ τ ω τ ι κ ο ί λ ο γ α ρ ι α σ µ ο ί κ α τ ά θ ε σ µ ι κ ό τ ο µ έ α ( σ υ ν έ χ ε ι α ) (δισεκ. ευρώ) Παθητικό Ζώνη του ευρώ Νοικοκυριά Μη χρη- ΝΧΙ Λοιπά χρηµατοπιστωτικά ιδρύµατα Ισολογισµός έναρξης, παθητικό παθητικού Νοµισµατικός χρυσός και ειδικά τραβηκτικά δικαιώµατα Μετρητά και καταθέσεις Βραχυπρόθεσµα χρεόγραφα Μακροπρόθεσµα χρεόγραφα Δάνεια εκ των οποίων: µακροπρόθεσµα Μετοχές και λοιπές συµµετοχές Εισηγµένες µετοχές Μη εισηγµένες µετοχές και λοιπές συµµετοχές Μερίδια αµοιβαίων κεφαλαίων Τεχνικά αποθεµατικά ασφαλιστικών εταιριών Λοιποί πληρωτέοι λογαριασµοί και χρηµατοπιστωτικά παράγωγα Καθαρή χρηµατοοικονοµική αξία 1) Χρηµατοοικονοµικές συναλλαγές, συναλλαγές επί στοιχείων παθητικού Συνολικές συναλλαγές επί στοιχείων παθητικού Νοµισµατικός χρυσός και ειδικά τραβηκτικά δικαιώµατα Μετρητά και καταθέσεις Βραχυπρόθεσµα χρεόγραφα Μακροπρόθεσµα χρεόγραφα Δάνεια εκ των οποίων: µακροπρόθεσµα Μετοχές και λοιπές συµµετοχές Εισηγµένες µετοχές Μη εισηγµένες µετοχές και λοιπές συµµετοχές Μερίδια αµοιβαίων κεφαλαίων Τεχνικά αποθεµατικά ασφαλιστικών εταιριών Λοιποί πληρωτέοι λογαριασµοί και χρηµατοπιστωτικά παράγωγα Μεταβολές καθαρής χρηµατοοικονοµικής αξίας λόγω συναλλαγών 1) Λοιπές µεταβολές, παθητικό Συνολικές λοιπές µεταβολές παθητικού Νοµισµατικός χρυσός και ειδικά τραβηκτικά δικαιώµατα Μετρητά και καταθέσεις Βραχυπρόθεσµα χρεόγραφα Μακροπρόθεσµα χρεόγραφα Δάνεια εκ των οποίων: µακροπρόθεσµα Μετοχές και λοιπές συµµετοχές Εισηγµένες µετοχές Μη εισηγµένες µετοχές και λοιπές συµµετοχές Μερίδια αµοιβαίων κεφαλαίων Τεχνικά αποθεµατικά ασφαλιστικών εταιριών Λοιποί πληρωτέοι λογαριασµοί και χρηµατοπιστωτικά παράγωγα Λοιπές µεταβολές καθαρής χρηµατοοικονοµικής αξίας 1) Ισολογισµός λήξης, παθητικό παθητικού Νοµισµατικός χρυσός και ειδικά τραβηκτικά δικαιώµατα Μετρητά και καταθέσεις Βραχυπρόθεσµα χρεόγραφα Μακροπρόθεσµα χρεόγραφα Δάνεια εκ των οποίων: µακροπρόθεσµα Μετοχές και λοιπές συµµετοχές Εισηγµένες µετοχές Μη εισηγµένες µετοχές και λοιπές συµµετοχές Μερίδια αµοιβαίων κεφαλαίων Τεχνικά αποθεµατικά ασφαλιστικών εταιριών Λοιποί πληρωτέοι λογαριασµοί και χρηµατοπιστωτικά παράγωγα Καθαρή χρηµατοοικονοµική αξία 1) Πηγή:. γ τρ µατοπιστωτικές επιχειρήσεις Ασφαλιστικές εταιρίες και ταµεία συντάξεων Γενική κυβέρνηση Υπόλοιπος κόσµος 6.407, , , , , , ,0 25, ,3 30,1 0,0 253, ,8 293,2 727,0 75,8 9, ,9 246,3 512, , ,6 30, , , , , ,4 267, , , , , ,5 84, , , , ,5 423,6 4, , ,8 450,0 113,0 141,4 0,0. 6, , , ,5 281,3 4, , ,0. 33,8 331,8 65,1 0, ,9 0,4 632, , ,3 221,7 210,2 419,0 475, , , ,1 823,6 210,7-155, ,1 31,2-22,2-645,2 166,5 58,1 84,7 6,7 0,0-660,7-3,0 0,0-5,2-56,4 8,1-42,8-1,9-1,3 41,7 5,1 12,3 40,2 20,2 2,2 67,9 1,3 24,3-72,9 1,4-7,7 6,4-17,2 32,4-10,1-5,0 0,2 6,5. 47,7-6,6 171,7 0,2 0,8 76,7 9,7 5,3 1,4 0,1 0,0. 0,0 38,0-3,0-30,9 0,1 0,8. -8,9 201,3. 0,1 0,7 1,8 0,0 65,2 0,0 6,8-18,1 23,0-21,9-0,4-26,9-2,8-2,6 59,7 50,6 45,1-19,1 1,0-139,9 2,6-3, ,2 170,2 312,9 144,5 67,0 205,1 0,0-109,3 0,0 0,0 0,0-27,5-1,9-4,0-1,1 0,0-1,0 7,0 10,5 18,8-0,2-0,1 75,6 45,0-2,9 6,0-26,6-0,2-0,2-30,1-1,9 2,9 6,3 0,0-0, ,3 230,5 324,7 53,7 0,0 222,1 456,6 140,2 36,8 34,6 0,0. 0,1 679,7 97,6 55,2 19,1 0,0. -7,3 232,8. 0,0 0,0 0,0 0,0 93,3 0,0-0,4-0,8 34,3 16,1-2,2-7,4-11,3-28,1 461,2-491,2-40,3 51,0 1,1-9,8 80, , , , , , , ,8 25, ,3 27,1 0,0 248, ,9 299,4 680,2 72,8 8, ,6 258,4 535, , ,7 32, , , , , ,2 259, , , , , ,9 84, , , , ,9 477,5 5, , ,2 595,5 151,1 176,1 0,0. 6, , , ,8 300,5 5, , ,0. 33,9 332,5 66,9 0, ,4 0,4 638, , ,6 215,9 207,5 384,7 461, , , ,7 828,4 242,6-153, ,8 Μάρτιος 2010 Σ29

145 3. 2 Μ η χ ρ η µ α τ ο ο ι κ ο ν ο µ ι κ έ ς σ υ ν α λ λ α γ έ ς τ η ς ζ ώ ν η ς τ ο υ ε υ ρ ώ (δισεκ. ευρώ, σωρευτικές ροές τεσσάρων τριµήνων) Χρήσεις Λογαριασµός δηµιουργίας εισοδήµατος Ακαθάριστη προστιθέµενη αξία (βασικές τιµές) Φόροι µείον επιδοτήσεις προϊόντων Ακαθάριστο εγχώριο προϊόν (τιµές αγοράς) Μισθολογική δαπάνη Λοιποί φόροι µείον επιδοτήσεις παραγωγής Ανάλωση πάγιου κεφαλαίου Καθαρό λειτουργικό πλεόνασµα και µικτό εισόδηµα 1) Λογαριασµός κατανοµής πρωτογενούς εισοδήµατος Καθαρό λειτουργικό πλεόνασµα και µικτό εισόδηµα Μισθολογική δαπάνη Φόροι µείον επιδοτήσεις παραγωγής Εισόδηµα από περιουσία Τόκοι Λοιπό εισόδηµα από περιουσία Καθαρό εθνικό εισόδηµα 1) Λογαριασµός δευτερογενούς διανοµής εισοδήµατος Καθαρό εθνικό εισόδηµα Τρέχοντες φόροι εισοδήµατος, περιουσίας κ.λπ. Κοινωνικές εισφορές Κοινωνικές παροχές εκτός από κοινωνικές µεταβιβάσεις σε είδος Λοιπές τρέχουσες µεταβιβάσεις Καθαρά ασφάλιστρα κλάδου ζηµιών Ασφαλιστικές απαιτήσεις κλάδου ζηµιών Λοιπά Καθαρό διαθέσιµο εισόδηµα 1) Λογαριασµός χρήσης εισοδήµατος Καθαρό διαθέσιµο εισόδηµα Τελική καταναλωτική δαπάνη Ατοµική καταναλωτική δαπάνη Συλλογική καταναλωτική δαπάνη Αναπροσαρµογή λόγω µεταβολής της καθαρής συµµετοχής των νοικοκυριών στα αποθεµατικά ταµείων συντάξεων Καθαρή αποταµίευση 1) Λογαριασµός κεφαλαίου Καθαρή αποταµίευση Ακαθάριστες επενδύσεις κεφαλαίου Ακαθάριστες επενδύσεις πάγιου κεφαλαίου Μεταβολές αποθεµάτων και κτήση µείον διάθεση τιµαλφών Ανάλωση πάγιου κεφαλαίου Κτήση µείον διάθεση µη παραγόµενων µη χρηµατοοικονοµικών στοιχείων ενεργητικού Κεφαλαιακές µεταβιβάσεις Φόροι κεφαλαίου Λοιπές κεφαλαιακές µεταβιβάσεις Καθαρή παροχή (+)/λήψη (-) δανείων (από το λογαριασµό κεφαλαίου) 1) δ τρ γ τρ. α τρ. - δ τρ. β τρ. - α τρ γ τρ. - β τρ δ τρ. - γ τρ , , , , , , , ,2 129,8 128,6 136,7 135,2 131,7 129,7 123,0 119, , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , ,1 935, , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , ,8 712,0 723,6 753,2 782,7 790,5 784,7 775,8 765,7 179,6 179,9 184,2 188,3 189,1 186,4 182,7 178,0 180,5 180,2 184,1 188,7 190,2 187,4 183,4 178,5 351,9 363,4 384,8 405,7 411,3 410,8 409,8 409, , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , ,6 664,8 685,1 710,8 740,3 749,4 759,9 767,1 773,8 60,8 62,9 59,8 64,5 65,3 65,3 64,7 63,0 527,6 597,7 710,6 599,1 541,0 449,1 361,5 304, , , , , , , , , , , , , , , , ,9 8,1 24,0 28,2 26,9 37,4 23,6-3,1-23,4-0,4-0,4-1,1 0,2 0,7 1,1 0,7 0,4 183,6 170,0 151,2 163,8 164,6 161,8 169,3 168,1 24,4 22,5 24,3 24,2 23,8 23,6 28,6 29,0 159,2 147,4 126,9 139,6 140,7 138,2 140,7 139,1 14,3-13,9 23,1-94,9-132,6-149,1-129,4-98,4 Πηγές: και Eurostat. 1) Σχετικά µε τον υπολογισµό των εξισωτικών µεγεθών, βλ. τις Τεχνικές Σηµειώσεις. Σ30 Μάρτιος 2010

146 ΣΤΑΤΙΣΤΙΚΑ ΣΤOΙΧΕIΑ ΓΙΑ ΤΗ ΖΩΝΗ ΤOΥ ΕΥΡΩ Λογαριασµοί της ζώνης του ευρώ 3. 2 Μ η χ ρ η µ α τ ο ο ι κ ο ν ο µ ι κ έ ς σ υ ν α λ λ α γ έ ς τ η ς ζ ώ ν η ς τ ο υ ε υ ρ ώ ( σ υ ν έ χ ε ι α ) (δισεκ. ευρώ, σωρευτικές ροές τεσσάρων τριµήνων) Πόροι Λογαριασµός δηµιουργίας εισοδήµατος Ακαθάριστη προστιθέµενη αξία (βασικές τιµές) Φόροι µείον επιδοτήσεις προϊόντων Ακαθάριστο εγχώριο προϊόν (τιµές αγοράς) 2) Μισθολογική δαπάνη Λοιποί φόροι µείον επιδοτήσεις παραγωγής Ανάλωση πάγιου κεφαλαίου Καθαρό λειτουργικό πλεόνασµα και µικτό εισόδηµα Λογαριασµός κατανοµής πρωτογενούς εισοδήµατος Καθαρό λειτουργικό πλεόνασµα και µικτό εισόδηµα Μισθολογική δαπάνη Φόροι µείον επιδοτήσεις παραγωγής Εισόδηµα από περιουσία Τόκοι Λοιπό εισόδηµα από περιουσία Καθαρό εθνικό εισόδηµα Λογαριασµός δευτερογενούς διανοµής εισοδήµατος Καθαρό εθνικό εισόδηµα Τρέχοντες φόροι εισοδήµατος, περιουσίας κ.λπ. Κοινωνικές εισφορές Κοινωνικές παροχές εκτός από κοινωνικές µεταβιβάσεις σε είδος Λοιπές τρέχουσες µεταβιβάσεις Καθαρά ασφάλιστρα κλάδου ζηµιών Ασφαλιστικές απαιτήσεις κλάδου ζηµιών Λοιπά Καθαρό διαθέσιµο εισόδηµα Λογαριασµός χρήσης εισοδήµατος Καθαρό διαθέσιµο εισόδηµα Τελική καταναλωτική δαπάνη Ατοµική καταναλωτική δαπάνη Συλλογική καταναλωτική δαπάνη Αναπροσαρµογή λόγω µεταβολής της καθαρής συµµετοχής των νοικοκυριών στα αποθεµατικά ταµείων συντάξεων Καθαρή αποταµίευση Λογαριασµός κεφαλαίου Καθαρή αποταµίευση Ακαθάριστες επενδύσεις κεφαλαίου Ακαθάριστες επενδύσεις πάγιου κεφαλαίου Μεταβολές αποθεµάτων και κτήση µείον διάθεση τιµαλφών Ανάλωση πάγιου κεφαλαίου Κτήση µείον διάθεση µη παραγόµενων µη χρηµατοοικονοµικών στοιχείων ενεργητικού Κεφαλαιακές µεταβιβάσεις Φόροι κεφαλαίου Λοιπές κεφαλαιακές µεταβιβάσεις Καθαρή παροχή (+)/λήψη (-) δανείων (από το λογαριασµό κεφαλαίου) δ τρ γ τρ. α τρ. - δ τρ. β τρ. - α τρ γ τρ. - β τρ δ τρ. - γ τρ , , , , , , , ,1 845,2 913,8 959,4 953,6 947,2 929,6 912,0 899, , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , ,4 988, , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , ,1 939, , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , ,1 630,4 635,5 661,0 681,1 685,9 681,2 674,0 663,3 180,5 180,2 184,1 188,7 190,2 187,4 183,4 178,5 178,3 177,1 181,5 185,5 186,5 183,7 179,9 175,2 271,6 278,2 295,4 306,9 309,2 310,0 310,7 309, , , , , , , , ,8 61,0 63,1 60,0 64,6 65,3 65,3 64,7 63,0 527,6 597,7 710,6 599,1 541,0 449,1 361,5 304, , , , , , , , ,3 196,7 184,5 165,9 177,0 175,5 170,2 177,8 176,9 24,4 22,5 24,3 24,2 23,8 23,6 28,6 29,0 172,3 161,9 141,6 152,7 151,6 146,7 149,2 147,9 Πηγές: και Eurostat. 2) Το ακαθάριστο εγχώριο προϊόν ισούται µε την ακαθάριστη προστιθέµενη αξία όλων των εγχώριων τοµέων συν τους καθαρούς φόρους (φόροι µείον επιδοτήσεις) επί των προϊόντων. Μάρτιος 2010 Σ31

147 3. 3 Ν ο ι κ ο κ υ ρ ι ά (δισεκ. ευρώ, σωρευτικές ροές τεσσάρων τριµήνων, υπόλοιπα στο τέλος της περιόδου) Εισόδηµα, αποταµίευση και µεταβολές της καθαρής αξίας Μισθολογική δαπάνη (+) Ακαθάριστο λειτουργικό πλεόνασµα και µικτό εισόδηµα (+) Εισπρακτέοι τόκοι (+) Πληρωτέοι τόκοι (-) Λοιπό εισπρακτέο εισόδηµα από περιουσία (+) Λοιπό πληρωτέο εισόδηµα από περιουσία (-) Τρέχοντες φόροι εισοδήµατος και περιουσίας(-) Καθαρές κοινωνικές εισφορές (-) Καθαρές κοινωνικές παροχές (+) Καθαρές εισπρακτέες τρέχουσες µεταβιβάσεις (+) = Ακαθάριστο διαθέσιµο εισόδηµα Τελική καταναλωτική δαπάνη (-) Μεταβολές καθαρής αξίας ταµείων συντάξεων (+) = Ακαθάριστη αποταµίευση Ανάλωση πάγιου κεφαλαίου (-) Καθαρές εισπρακτέες κεφαλαιακές µεταβιβάσεις (+) Λοιπές µεταβολές καθαρής αξίας 1) (+) = Μεταβολές καθαρής αξίας 1) Επενδύσεις, χρηµατοδότηση και µεταβολές της καθαρής αξίας Καθαρή κτήση µη χρηµατοοικονοµικών στοιχείων ενεργητικού (+) Ανάλωση πάγιου κεφαλαίου (-) Κύριες κατηγορίες χρηµατοοικονοµικών επενδύσεων (+) Βραχυπρόθεσµα περιουσιακά στοιχεία Μετρητά και καταθέσεις Μερίδια ΑΚΑΧ Χρεόγραφα 2) Μακροπρόθεσµα περιουσιακά στοιχεία Καταθέσεις Χρεόγραφα Μετοχές και λοιπές συµµετοχές Εισηγµένες, µη εισηγµένες µετοχές και λοιπές συµµετοχές Μερίδια αµοιβαίων κεφαλαίων Αποθεµατικά ασφαλιστικών εταιριών ζωής και ταµείων συντάξεων Κύριες κατηγορίες χρηµατοδότησης (-) Δάνεια εκ των οποίων από ΝΧΙ της ζώνης του ευρώ Λοιπές µεταβολές χρηµατοοικονοµικών στοιχείων ενεργητικού (+) Μετοχές και λοιπές συµµετοχές Αποθεµατικά ασφάλισης ζωής και ταµείων συντάξεων Λοιπές καθαρές ροές (+) = Μεταβολές καθαρής αξίας 1) Χρηµατοοικονοµικός ισολογισµός Χρηµατοοικονοµικά στοιχεία ενεργητικού (+) Βραχυπρόθεσµα περιουσιακά στοιχεία Μετρητά και καταθέσεις Μερίδια ΑΚΑΧ Χρεόγραφα 2) Μακροπρόθεσµα περιουσιακά στοιχεία Καταθέσεις Χρεόγραφα Μετοχές και λοιπές συµµετοχές Εισηγµένες, µη εισηγµένες µετοχές και λοιπές συµµετοχές Μερίδια αµοιβαίων κεφαλαίων Αποθεµατικά ασφάλισης ζωής και ταµείων συντάξεων Λοιπά καθαρά στοιχεία ενεργητικού Παθητικό (-) Δάνεια εκ των οποίων: από ΝΧΙ της ζώνης του ευρώ = Καθαρός χρηµατοοικονοµικός πλούτος δ τρ γ τρ. α τρ. - δ τρ. β τρ. - α τρ γ τρ. - β τρ δ τρ. - γ τρ , , , , , , , , , , , , , , , ,8 225,5 261,7 305,1 336,3 336,7 324,2 300,7 270,0 130,5 163,4 208,9 233,9 233,0 216,5 190,9 161,1 702,8 748,3 792,9 808,4 798,8 793,2 768,7 753,9 9,5 9,8 9,9 9,9 9,9 10,0 10,1 10,2 741,7 794,3 851,6 889,3 891,8 889,1 875,8 869, , , , , , , , , , , , , , , , ,2 66,3 66,4 68,9 69,8 71,0 72,8 76,1 79, , , , , , , , , , , , , , , , ,7 60,6 62,7 59,5 64,1 64,9 64,8 64,3 62,6 753,5 767,4 819,3 841,3 860,8 896,0 929,9 956,8 325,6 344,7 365,4 380,2 383,7 386,5 388,7 390,5 24,0 18,7 12,4 14,9 15,3 15,1 16,0 18,0 480,3 508,8 72, , , ,9-650,1 105,5 932,2 950,1 538,6-720, ,6-698,2-92,8 689,9 550,4 603,2 642,4 651,9 642,3 621,7 595,4 571,1 325,6 344,7 365,4 380,2 383,7 386,5 388,7 390,5 206,5 305,4 424,1 428,9 435,9 381,4 283,6 194,9 246,9 284,3 349,8 392,4 437,0 397,6 335,4 257,4-20,2 0,9 40,0 13,5-9,1-4,0-24,9-22,7-20,2 20,1 34,2 23,0 8,0-12,3-26,9-39,8 411,4 329,3 156,5 41,8 41,4 96,2 200,3 323,9-8,7 1,2-26,1-34,8-24,7-10,7 17,3 57,0-2,4 36,2 4,5 62,3 49,0 49,6 36,6 48,8 129,9-24,9-87,6-196,5-157,6-109,4-30,7 28,1 63,3-8,6-7,9-49,1-11,1 7,2 37,9 49,3 66,5-16,3-79,7-147,4-146,5-116,5-68,5-21,2 292,6 316,8 265,7 210,8 174,7 166,7 177,1 190,0 398,0 401,6 350,1 238,7 200,4 149,6 119,9 98,5 358,5 355,3 283,7 184,2 82,6 19,9 10,1-15,8 425,9 469,3 53,8-998, , ,2-601,1-16,1 109,3 46,5 24,5-183,9-254,5-198,1-102,8 43,9-47,7-57,1-47,2-42,5-48,3-26,1 40,4 61,2 932,2 950,1 538,6-720, ,6-698,2-92,8 689, , , , , , , , , , , , , , , , ,6 296,4 257,6 296,0 348,5 328,0 346,5 312,0 315,6 14,0 36,1 71,6 89,7 78,6 67,7 55,8 50, , , , , , , , ,2 992,7 997,0 931,3 864,6 875,9 855,5 873,3 903, , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , ,6 960,8 925, , , , , , , , , , ,2 33,5 18,2 3,5 18,2-3,1-23,9-3,8-17, , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , ,5 Πηγές: και Eurostat. 1) Δεν περιλαµβάνονται µεταβολές της καθαρής αξίας που οφείλονται σε λοιπές µεταβολές µη χρηµατοοικονοµικών στοιχείων ενεργητικού, π.χ. αναπροσαρµογές αξίας κατοικιών. 2) Χρεόγραφα που εκδίδονται από ΝΧΙ µε διάρκεια µικρότερη των δύο ετών και από άλλους τοµείς µε διάρκεια µικρότερη του ενός έτους. Σ32 Μάρτιος 2010

148 ΣΤΑΤΙΣΤΙΚΑ ΣΤOΙΧΕIΑ ΓΙΑ ΤΗ ΖΩΝΗ ΤOΥ ΕΥΡΩ Λογαριασµοί της ζώνης του ευρώ 3. 4 Μ η χ ρ η µ α τ ο π ι σ τ ω τ ι κ έ ς ε π ι χ ε ι ρ ή σ ε ι ς (δισεκ. ευρώ, σωρευτικές ροές τεσσάρων τριµήνων, υπόλοιπα τέλους της περιόδου) Εισόδηµα και αποταµίευση Ακαθάριστη προστιθέµενη αξία (βασικές τιµές) (+) Μισθολογική δαπάνη (-) Λοιποί φόροι µείον επιδοτήσεις παραγωγής (-) = Ακαθάριστο λειτουργικό πλεόνασµα (+) Ανάλωση πάγιου κεφαλαίου (-) = Καθαρό λειτουργικό πλεόνασµα (+) Εισπρακτέο εισόδηµα από περιουσία (+) Εισπρακτέοι τόκοι Λοιπό εισπρακτέο εισόδηµα από περιουσία Πληρωτέοι τόκοι και µισθώµατα (-) = Καθαρό επιχειρηµατικό εισόδηµα (+) Διανεµηθέν εισόδηµα (-) Πληρωτέοι φόροι εισοδήµατος και πλούτου (-) Εισπρακτέες κοινωνικές εισφορές (+) Πληρωτέες κοινωνικές παροχές (-) Λοιπές καθαρές µεταβιβάσεις (-) = Καθαρή αποταµίευση Επενδύσεις, χρηµατοδότηση και αποταµίευση Καθαρή κτήση µη χρηµατοοικονοµικών στοιχείων ενεργητικού (+) Ακαθάριστες επενδύσεις πάγιου κεφαλαίου (+) Ανάλωση πάγιου κεφαλαίου (-) Καθαρή κτήση λοιπών µη χρηµατοοικονοµικών στοιχείων ενεργητικού (+) Κύριες κατηγορίες χρηµατοοικονοµικών επενδύσεων (+) Βραχυπρόθεσµα περιουσιακά στοιχεία Μετρητά και καταθέσεις Μερίδια ΑΚΑΧ Χρεόγραφα 1) Μακροπρόθεσµα περιουσιακά στοιχεία Καταθέσεις Χρεόγραφα Μετοχές και λοιπές συµµετοχές Λοιπά, κυρίως δάνεια µεταξύ εταιριών Λοιπά καθαρά περιουσιακά στοιχεία (+) Κύριες κατηγορίες χρηµατοδότησης (-) Χρέος εκ του οποίου: δάνεια από ΝΧΙ της ζώνης του ευρώ εκ του οποίου: χρεόγραφα Μετοχές και λοιπές συµµετοχές Εισηγµένες µετοχές Μη εισηγµένες µετοχές και λοιπές συµµετοχές Καθαρές εισπρακτέες κεφαλαιακές µεταβιβάσεις (-) = Καθαρή αποταµίευση Χρηµατοοικονοµικός ισολογισµός Χρηµατοοικονοµικά στοιχεία ενεργητικού Βραχυπρόθεσµα περιουσιακά στοιχεία Μετρητά και καταθέσεις Μερίδια ΑΚΑΧ Χρεόγραφα 1) Μακροπρόθεσµα περιουσιακά στοιχεία Καταθέσεις Χρεόγραφα Μετοχές και λοιπές συµµετοχές Λοιπά, κυρίως δάνεια µεταξύ εταιριών Λοιπά καθαρά περιουσιακά στοιχεία Παθητικό Χρέος εκ του οποίου: δάνεια από ΝΧΙ της ζώνης του ευρώ εκ του οποίου: χρεόγραφα Μετοχές και λοιπές συµµετοχές Εισηγµένες µετοχές Μη εισηγµένες µετοχές και λοιπές συµµετοχές δ τρ γ τρ. α τρ. - δ τρ. β τρ. - α τρ γ τρ. - β τρ δ τρ. - γ τρ , , , , , , , , , , , , , , , ,0 72,8 74,7 79,9 79,6 76,6 75,2 70,2 67, , , , , , , , ,6 669,8 701,4 738,4 765,2 773,7 780,5 785,0 788,6 950, , , , , ,4 949,8 910,0 433,5 500,3 572,4 593,4 591,5 571,3 545,1 521,9 141,3 169,6 199,0 225,2 227,0 216,6 200,7 181,3 292,2 330,7 373,4 368,2 364,6 354,8 344,4 340,5 236,2 284,2 345,7 396,3 402,5 384,1 353,5 313, , , , , , , , ,5 857,6 925,7 986, , , ,4 988,4 959,2 149,1 189,8 212,1 212,8 195,4 188,6 167,9 146,8 72,8 74,9 64,3 64,9 65,5 65,6 66,2 66,7 60,7 60,6 61,7 62,7 63,0 63,0 63,2 63,3 61,4 65,8 55,9 58,9 59,3 59,5 60,5 62,4 91,5 61,1 65,7 4,8-6,0-53,3-72,5-46,6 255,1 315,1 367,1 373,7 360,2 305,4 223,3 162,6 915,8 990, , , , , ,5 975,8 669,8 701,4 738,4 765,2 773,7 780,5 785,0 788,6 9,1 25,9 26,6 24,4 35,3 22,0-5,2-24,6 128,9 159,0 156,7 86,5 41,7-17,6 19,4 57,0 113,7 146,3 154,4 89,4 15,6-5,3 9,8 37,2 8,3 2,5-19,1 6,6 30,6 27,7 33,0 43,3 6,9 10,1 21,4-9,6-4,5-40,0-23,4-23,5 400,5 525,9 718,3 677,4 671,3 671,7 555,6 429,3 30,8 31,0 11,3 14,7 9,2 19,2 29,5 18,5-34,9 4,8-38,5-50,6-35,5 8,7-39,2-57,4 241,3 288,9 428,8 396,3 380,7 385,6 342,4 304,7 163,3 201,3 316,7 317,1 316,9 258,2 222,9 163,4 103,0 120,8 156,3 20,6 9,1-119,2-99,9-99,5 454,8 741,8 808,0 791,8 729,1 560,9 409,3 220,1 271,7 456,3 557,8 501,6 405,6 278,1 120,5-26,3 12,4 41,3 42,6 41,7 49,7 63,9 79,9 87,9 280,6 245,5 455,7 283,0 281,3 253,5 284,0 298,8 104,5 41,5 70,3-2,5 2,6 13,2 45,5 56,8 176,1 204,0 385,4 285,5 278,7 240,4 238,5 242,0 60,5 72,3 69,0 78,6 77,9 79,1 77,6 77,1 91,5 61,1 65,7 4,8-6,0-53,3-72,5-46, , , , , , , , , , , , , , , , ,0 176,5 184,8 161,0 182,8 187,8 210,5 213,7 224,4 101,5 119,5 139,4 125,0 132,4 121,0 113,4 108, , , , , , , , ,2 116,5 151,6 184,2 174,9 186,5 183,6 182,1 180,6 283,1 287,7 238,2 168,2 192,5 173,9 122,5 131, , , , , , , , , , , , , , , , ,9 278,2 326,9 400,4 410,7 389,4 339,3 345,8 367, , , , , , , , , , , , , , , , ,9 684,4 703,6 706,8 736,5 757,2 776,0 805,5 834, , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , ,1 Πηγές: και Eurostat. 1) Χρεόγραφα που εκδίδονται από ΝΧΙ µε διάρκεια µικρότερη των δύο ετών και από άλλους τοµείς µε διάρκεια µικρότερη του ενός έτους. Μάρτιος 2010 Σ33

149 3. 5 Α σ φ α λ ι σ τ ι κ έ ς ε π ι χ ε ι ρ ή σ ε ι ς κ α ι τ α µ ε ί α σ υ ν τ ά ξ ε ω ν (δισεκ. ευρώ, σωρευτικές ροές τεσσάρων τριµήνων, υπόλοιπα στο τέλος της περιόδου) Λογαριασµός χρηµατοοικονοµικών συναλλαγών, χρηµατοοικονοµικές συναλλαγές Κύριες κατηγορίες χρηµατοοικονοµικών επενδύσεων (+) Βραχυπρόθεσµα περιουσιακά στοιχεία Μετρητά και καταθέσεις Μερίδια ΑΚΑΧ Χρεόγραφα 1) Μακροπρόθεσµα περιουσιακά στοιχεία Καταθέσεις Χρεόγραφα Δάνεια Εισηγµένες µετοχές Μη εισηγµένες µετοχές και λοιπές συµµετοχές Μερίδια αµοιβαίων κεφαλαίων Λοιπά καθαρά περιουσιακά στοιχεία (+) Κύριες κατηγορίες χρηµατοδότησης (-) Χρεόγραφα Δάνεια Μετοχές και λοιπές συµµετοχές Τεχνικά αποθεµατικά ασφαλιστικών εταιριών Καθαρές συµµετοχές νοικοκυριών στα αποθεµατικά ασφάλισης ζωής και ταµείων συντάξεων Προπληρωµές ασφαλίστρων και αποθεµατικά για εκκρεµείς απαιτήσεις = Μεταβολές καθαρής χρηµατοοικονοµικής αξίας λόγω συναλλαγών Λογαριασµός λοιπών µεταβολών Λοιπές µεταβολές χρηµατοοικονοµικών στοιχείων ενεργητικού (+) Μετοχές και λοιπές συµµετοχές Λοιπά καθαρά στοιχεία ενεργητικού Λοιπές µεταβολές παθητικού (-) Μετοχές και λοιπές συµµετοχές Τεχνικά αποθεµατικά ασφαλιστικών εταιριών Καθαρές συµµετοχές νοικοκυριών στα αποθεµατικά ασφάλισης ζωής και ταµείων συντάξεων Προπληρωµές ασφαλίστρων και αποθεµατικά για εκκρεµείς απαιτήσεις = Λοιπές µεταβολές καθαρής χρηµατοοικονοµικής αξίας Χρηµατοοικονοµικός ισολογισµός Χρηµατοοικονοµικά στοιχεία ενεργητικού (+) Βραχυπρόθεσµα περιουσιακά στοιχεία Μετρητά και καταθέσεις Μερίδια ΑΚΑΧ Χρεόγραφα 1) Μακροπρόθεσµα περιουσιακά στοιχεία Καταθέσεις Χρεόγραφα Δάνεια Εισηγµένες µετοχές Μη εισηγµένες µετοχές και λοιπές συµµετοχές Μερίδια αµοιβαίων κεφαλαίων Λοιπά καθαρά στοιχεία ενεργητικού (+) Παθητικό (-) Χρεόγραφα Δάνεια Μετοχές και λοιπές συµµετοχές Τεχνικά αποθεµατικά ασφαλιστικών εταιριών Καθαρές συµµετοχές νοικοκυριών στα αποθεµατικά ασφάλισης ζωής και ταµείων συντάξεων Προπληρωµές ασφαλίστρων και αποθεµατικά για εκκρεµείς απαιτήσεις = Καθαρός χρηµατοοικονοµικός πλούτος δ τρ γ τρ. α τρ. - δ τρ. β τρ. - α τρ γ τρ. - β τρ δ τρ. - γ τρ ,5 67,5 92,2 90,7 106,7 54,9 38,6 21,1 7,2 10,6 6,4 32,4 57,0 18,2 12,5 0,0-0,5 3,6 3,1 21,7 20,3 16,8 9,4 6,6 18,8 53,3 82,7 36,6 29,5 19,9 16,8 14,6 282,5 310,8 201,3 133,6 108,9 96,5 133,6 185,2 17,5 72,8 49,6 6,2 2,2 9,2 9,3 17,8 132,1 128,9 77,5 81,2 64,1 78,9 42,0 51,8-4,7-2,0-14,2 16,0 25,1-1,5 12,1 11,6 31,1-2,7-1,8-10,8-15,7-13,2-16,5-85,4 18,8 27,4 27,0 27,3 28,7 22,0 14,7 1,6 87,6 86,5 63,2 13,7 4,4 1,2 72,2 187,7-5,9 4,7-22,7 13,6 39,0 17,5 33,0 14,2-0,4 5,7 3,9 5,4 9,3 9,9 7,0 7,3 10,2 43,2 3,9-12,3 22,4 0,1 13,0 9,9 10,4 9,6 1,8-9,4-0,6 2,9 2,8 5,3 335,3 324,4 290,7 238,5 182,1 165,2 177,4 190,4 291,6 318,1 286,9 221,1 174,1 160,1 171,9 186,6 43,8 6,2 3,9 17,4 8,0 5,0 5,6 3,8-53,5 0,0-29,5 15,7 41,3-9,2 5,0 7,5 188,8 174,5 8,7-413,8-542,3-427,6-284,9-66,2 75,5-36,3-54,7-15,9 23,3-9,8 52,5 78,5 122,8 39,6-36,3-145,2-185,6-190,4-124,1-52,6 141,8 51,2 22,5-186,8-247,4-194,9-98,5 50,5 150,8 47,7 22,6-179,9-247,4-190,7-95,2 52,1-9,1 3,5 0,0-6,9 0,0-4,2-3,3-1,6-0,4 47,4-32,2-97,6-86,1-52,1-9,9 14,4 435,3 511,0 596,3 668,0 707,8 717,3 705,6 692,0 146,6 156,6 163,1 188,4 222,9 214,7 198,5 192,7 75,6 81,6 82,5 99,0 100,2 113,0 103,7 104,9 213,1 272,7 350,6 380,6 384,6 389,6 403,5 394, , , , , , , , ,5 514,8 589,9 634,3 637,6 637,4 646,3 647,9 652, , , , , , , , ,1 413,3 407,8 395,9 414,8 421,3 420,5 425,0 425,0 631,1 713,8 707,4 516,9 405,6 370,4 426,0 403,6 431,5 503,1 539,4 484,1 462,5 435,5 434,0 455,6 927, , , ,5 982,1 948, , ,8 179,2 206,8 176,7 190,8 226,3 228,5 238,1 237,0 21,4 35,9 35,2 36,7 43,2 42,2 40,2 41,0 196,5 236,5 237,2 247,7 263,9 263,6 267,5 259,6 627,6 676,8 642,3 524,8 456,1 397,1 423,6 477, , , , , , , , , , , , , , , , ,7 686,1 695,9 699,7 711,5 707,6 709,3 712,6 713,7-111,1-63,7-125,4-174,9-170,2-165,9-155,0-153,0 Πηγή:. 1) Χρεόγραφα που εκδίδονται από ΝΧΙ µε διάρκεια µικρότερη των δύο ετών και από άλλους τοµείς µε διάρκεια µικρότερη του ενός έτους. Σ34 Μάρτιος 2010

150 Χ Ρ Η Μ Α Τ Ο Π Ι Σ Τ Ω Τ Ι Κ Ε Σ Α Γ Ο Ρ Ε Σ Ε κ δ ό σ ε ι ς τ ί τ λ ω ν π λ η ν µ ε τ ο χ ώ ν κ α τ ά α ρ χ ι κ ή δ ι ά ρ κ ε ι α, έ δ ρ α τ ο υ ε κ δ ό τ η κ α ι ν ό µ ι σ µ α (δισεκ. ευρώ και ρυθµοί αύξησης της περιόδου, µε εποχική διόρθωση, συναλλαγές στη διάρκεια του µηνός και υπόλοιπα τέλους περιόδου, ονοµαστικές αξίες) Δεκ Ιαν. Φεβρ. Μάρτ. Απρ. Μάιος Ιούν. Ιούλ. Αύγ. Σεπτ. Οκτ. Νοέµ. Δεκ. Δεκ Ιαν. Φεβρ. Μάρτ. Απρ. Μάιος Ιούν. Ιούλ. Αύγ. Σεπτ. Οκτ. Νοέµ. Δεκ. Ανεξόφλητα υπόλοιπα σε ευρώ 1) Ακαθάριστες εκδόσεις Καθαρές εκδόσεις Ανεξόφλητα υπόλοιπα Σε ευρώ Ακαθάριστες εκδόσεις Καθαρές εκδόσεις Από κατοίκους της ζώνης του ευρώ Ανεξόφλητα υπόλοιπα Ακαθάριστες εκδόσεις Σε όλα τα νοµίσµατα Καθαρές εκδόσεις Ετήσιοι ρυθµοί αύξησης Με εποχική διόρθωση 2) Καθαρές εκδόσεις , ,9 189, , ,3 156, , ,6 143,5 9,5 229,7 13, , ,6 94, , ,4 135, , ,1 145,1 10,1 103,1 13, , ,2 190, , ,9 184, , ,4 204,4 11,0 157,1 13, , ,1 170, , ,9 134, , ,7 150,1 11,9 134,6 15, , ,7 79, , ,4 102, , ,9 109,0 12,0 91,1 14, , ,0 208, , ,7 174, , ,2 173,1 12,1 113,2 13, , ,9 89, , ,8 59, , ,0 68,8 11,9 87,4 10, , ,3 31, , ,6 55, , ,8 67,3 11,7 101,1 10, ,4 883,2 48, ,6 827,4 29, ,8 893,4 22,9 11,0 61,0 8, ,8 965,5 106, ,1 882,3 79, ,7 966,1 83,5 12,0 144,9 9, ,4 950,5-4, ,4 900,9 24, ,2 972,3 26,8 10,9 1,1 7, ,2 888,4 56, ,5 846,1 58, ,2 911,9 67,1 9,7 43,2 6, ,6 929,5-51, ,8 876,0-50, ,0 951,1-46,6 8,1 32,9 5,6 Μακροπρόθεσµοι ,8 363,6 180, ,5 329,1 173, ,7 340,9 154,2 7,3 165,9 9, ,1 291,6 74, ,0 276,8 88, ,9 300,3 88,9 8,1 115,4 10, ,4 301,5 169, ,3 270,5 161, ,3 297,6 173,5 9,2 136,3 10, ,8 319,9 150, ,7 280,3 140, ,1 301,9 141,8 10,3 139,1 13, ,8 292,3 79, ,7 257,5 71, ,0 276,4 74,7 10,3 71,4 14, ,0 339,2 204, ,9 281,4 171, ,0 301,8 175,6 10,6 112,9 13, ,6 313,2 119, ,6 274,6 106, ,8 308,5 126,9 10,8 99,7 11, ,1 269,3 25, ,5 247,9 32, ,1 272,8 41,3 10,8 82,5 11, ,2 131,6 56, ,5 109,0 41, ,6 121,9 46,0 10,5 94,2 10, ,6 223,6 72, ,3 197,0 74, ,1 222,6 74,7 11,5 120,2 9, ,4 244,4 60, ,0 215,9 56, ,3 235,3 58,0 11,7 55,2 9, ,9 199,5 86, ,4 178,8 82, ,5 193,9 85,4 10,8 51,7 8, ,6 156,3-29, ,1 140,8-20, ,1 153,5-23,9 9,2-20,2 6,3 15 Σ υ ν ο λ ι κ ά α ν ε ξ ό φ λ η τ α υ π ό λ ο ι π α κ α ι σ υ ν ο λ ι κ έ ς α κ α θ ά ρ ι σ τ ε ς ε κ δ ό σ ε ι ς τ ί τ λ ω ν π λ η ν µ ε τ ο χ ώ ν α π ό κ α - τ ο ί κ ο υ ς τ η ς ζ ώ ν η ς τ ο υ ε υ ρ ώ (δισεκ. ευρώ) 6µηνιαίοι ρυθµοί αύξησης Πηγές: και ΤΔΔ (για εκδόσεις από µη κατοίκους της ζώνης του ευρώ). 1) τίτλων πλην µετοχών που έχουν εκδοθεί σε ευρώ από κατοίκους και µη κατοίκους της ζώνης του ευρώ. 2) Για τον υπολογισµό των ρυθµών αύξησης βλ. τις Τεχνικές Σηµειώσεις. Οι 6µηνιαίοι ρυθµοί αύξησης είναι ανηγµένοι σε ετήσια βάση. Μάρτιος 2010 Σ35

151 4. 2 Εκδόσεις τίτλων πλην µετοχών από κατοίκους της ζώνης του ευρώ κατά τοµέα του εκδότη και είδος τίτλου (δισεκ. ευρώ, συναλλαγές στη διάρκεια του µηνός και υπόλοιπα τέλους περιόδου, ονοµαστικές αξίες) 1. Ανεξόφλητα υπόλοιπα και ακαθάριστες εκδόσεις α τρ. β τρ Σεπτ. Οκτ. Νοέµ. Δεκ α τρ. β τρ Σεπτ. Οκτ. Νοέµ. Δεκ α τρ. β τρ Σεπτ. Οκτ. Νοέµ. Δεκ α τρ. β τρ Σεπτ. Οκτ. Νοέµ. Δεκ α τρ. β τρ Σεπτ. Οκτ. Νοέµ. Δεκ. ΝΧΙ (συµπεριλαµβάνεται το Ευρωσύστηµα) Ανεξόφλητα υπόλοιπα Επιχειρήσεις πλην ΝΧΙ Μη νοµισµατικές επιχειρήσεις του χρηµατοπιστωτικού τοµέα 3 Μη χρηµατοπιστωτικές επιχειρήσεις Γενική κυβέρνηση Κεντρική κυβέρνηση Λοιπή γενική κυβέρνηση ΝΧΙ (συµπεριλαµβάνεται το Ευρωσύστηµα) Ακαθάριστες εκδόσεις 1) Επιχειρήσεις πλην ΝΧΙ Μη νοµισµατικές επιχειρήσεις του χρηµατοπιστωτικού τοµέα 9 Μη χρηµατοπιστωτικές επιχειρήσεις Γενική κυβέρνηση Κεντρική κυβέρνηση Λοιπή γενική κυβέρνηση Βραχυπρόθεσµοι Μακροπρόθεσµοι 2) Εκ των οποίων: µακροπρόθεσµοι σταθερού επιτοκίου Εκ των οποίων: µακροπρόθεσµοι κυµαινόµενου επιτοκίου Πηγή:. 1) Τα µηνιαία στοιχεία για τις ακαθάριστες εκδόσεις αφορούν τις συναλλαγές του αντίστοιχου µηνός. Για λόγους σύγκρισης, τα τριµηνιαία και ετήσια στοιχεία αφορούν τους αντίστοιχους µηνιαίους µέσους όρους. 2) Η διαφορά µεταξύ των συνολικών µακροπρόθεσµων τίτλων και του αθροίσµατος των µακροπρόθεσµων τίτλων σταθερού επιτοκίου και των µακροπρόθεσµων τίτλων κυµαινόµενου επιτοκίου οφείλεται στα οµόλογα µηδενικού τοκοµεριδίου και σε αναπροσαρµογές αξίας. Σ36 Μάρτιος 2010

152 ΣΤΑΤΙΣΤΙΚΑ ΣΤOΙΧΕIΑ ΓΙΑ ΤΗ ΖΩΝΗ ΤOΥ ΕΥΡΩ Χρηµατοπιστωτικές αγορές 4. 2 Ε κ δ ό σ ε ι ς τ ί τ λ ω ν π λ η ν µ ε τ ο χ ώ ν α π ό κ α τ ο ί κ ο υ ς τ η ς ζ ώ ν η ς τ ο υ ε υ ρ ώ κ α τ ά τ ο µ έ α τ ο υ ε κ δ ό τ η κ α ι ε ί δ ο ς τ ί τ λ ο υ (δισεκ. ευρώ, εκτός εάν αναφέρεται διαφορετικά, συναλλαγές στη διάρκεια της περιόδου, ονοµαστικές αξίες) 2. Καθαρές εκδόσεις α τρ. β τρ Σεπτ. Οκτ. Νοέµ. Δεκ α τρ. β τρ Σεπτ. Οκτ. Νοέµ. Δεκ. ΝΧΙ (συµπεριλαµβάνεται το Ευρωσύστηµα) Χωρίς εποχική διόρθωση 1) Επιχειρήσεις πλην ΝΧΙ Μη νοµισµατικές επιχειρήσεις του χρηµατοπιστωτικού τοµέα 3 Μη χρηµατοπιστωτικές επιχειρήσεις Γενική κυβέρνηση Κεντρική κυβέρνηση Λοιπή γενική κυβέρνηση ΝΧΙ (συµπεριλαµβάνεται το Ευρωσύστηµα) Με εποχική διόρθωση 1) Επιχειρήσεις πλην ΝΧΙ Μη νοµισµατικές επιχειρήσεις του χρηµατοπιστωτικού τοµέα 9 Μη χρηµατοπιστωτικές επιχειρήσεις Γενική κυβέρνηση Κεντρική κυβέρνηση Λοιπή γενική κυβέρνηση ,1 23,1 34,9 4,3 31,7 1,1 95,8 23,3 34,1 4,4 33,1 1,0 89,3 9,9 21,8 8,0 46,8 2,8 89,2 9,7 21,3 7,7 47,7 2,8 166,5 39,8 35,0 7,0 83,9 0,9 131,6 20,3 45,0 5,2 58,7 2,4 117,0 21,8 27,1 11,5 53,8 2,8 97,2 21,2 26,8 7,4 39,0 2,8 57,9 0,4 9,7 10,1 35,4 2,3 102,3 9,9 29,0 12,8 47,1 3,5 15,8-22,4 15,5 3,4 14,2 5,1 25,7-12,7-15,6 5,4 46,1 2,5 83,5-7,6-1,7 18,2 71,0 3,7 144,9 16,1 30,8 21,9 70,3 5,7 26,8-47,8 12,9 8,9 47,3 5,5 1,1-73,0-8,0 7,0 71,3 3,9 67,1 8,8 12,7 3,0 39,7 2,8 43,2 11,5 3,5 2,6 25,2 0,4-46,6-28,3 20,9-1,9-44,4 7,1 32,9 23,5-42,2 6,6 41,8 3,2 Μακροπρόθεσµοι 65,7 16,2 32,8 2,8 13,3 0,6 65,0 16,3 32,0 2,9 13,2 0,5 88,6 14,9 24,3 11,8 34,5 3,1 88,2 14,9 23,8 11,8 34,6 3,1 134,7 25,0 41,8 12,9 52,0 3,0 130,2 16,3 51,9 14,4 44,7 2,9 125,7 36,2 28,6 15,9 41,3 3,7 94,7 25,5 27,7 12,3 25,7 3,5 54,0 12,3 11,8 11,1 17,4 1,4 99,0 22,5 31,3 12,9 29,8 2,5 39,8-14,1 15,0 7,2 27,4 4,4 28,9-4,5-15,9 7,7 38,2 3,4 74,7-8,1 1,1 19,9 61,0 0,7 120,2 7,1 31,4 21,9 57,2 2,6 58,0-6,1 8,3 11,1 39,2 5,6 55,2-9,0-12,9 11,2 61,4 4,4 85,4 12,9 13,7 8,3 47,8 2,7 51,7 17,4 4,3 7,7 22,1 0,2-23,9-49,2 23,0 2,1-4,8 4,9-20,2-22,1-39,1 4,1 31,1 5,7 16 Κ α θ α ρ έ ς ε κ δ ό σ ε ι ς τ ί τ λ ω ν π λ η ν µ ε τ ο χ ώ ν, µ ε κ α ι χ ω ρ ί ς ε π ο χ ι κ ή δ ι ό ρ θ ω σ η (δισεκ. ευρώ, συναλλαγές στη διάρκεια του µηνός, ονοµαστικές αξίες) Πηγή:. 1) Τα µηνιαία στοιχεία για τις καθαρές εκδόσεις αφορούν τις συναλλαγές του αντίστοιχου µηνός. Για λόγους σύγκρισης, τα τριµηνιαία και ετήσια στοιχεία αφορούν τους αντίστοιχους µηνιαίους µέσους όρους. Μάρτιος 2010 Σ37

153 4. 3 Ρυθµοί αύξησης των τίτλων πλην µετοχών που έχουν εκδοθεί από κατοίκους της ζώνης του ευρώ 1) (εκατοστιαίες µεταβολές) Δεκ Ιαν. Φεβρ. Μάρτ. Απρ. Μάιος Ιούν. Ιούλ. Αύγ. Σεπτ. Οκτ. Νοέµ. Δεκ. Δεκ Ιαν. Φεβρ. Μάρτ. Απρ. Μάιος Ιούν. Ιούλ. Αύγ. Σεπτ. Οκτ. Νοέµ. Δεκ. Ετήσιοι ρυθµοί αύξησης (χωρίς εποχική διόρθωση) ΝΧΙ (συµπεριλαµβάνεται το Ευρωσύστηµα) Επιχειρήσεις πλην ΝΧΙ Μη νοµισµατικές επιχειρήσεις του χρηµατοπιστωτικού τοµέα Μη χρηµατοπιστωτικές επιχειρήσεις Γενική κυβέρνηση Κεντρική κυβέρνηση Λοιπή γενική κυβέρνηση ,5 5,5 27,8 7,8 8,4 4,1 13,1 4,8 35,4 12,9 15,5 9,8 10,1 5,3 30,0 7,2 9,6 5,5 13,0 3,6 37,9 12,4 16,0 8,6 11,0 6,3 32,0 8,2 10,1 6,5 13,1 3,8 36,3 13,4 16,0 7,2 11,9 6,4 33,2 9,1 11,6 7,9 15,2 4,8 38,0 13,1 19,8 10,0 12,0 6,3 33,3 10,2 11,7 10,6 14,6 6,0 41,5 15,4 15,1 11,3 12,1 5,5 32,8 10,2 12,8 9,5 13,1 5,8 35,2 15,9 13,0 11,9 11,9 4,8 29,7 11,8 13,7 9,6 10,6 4,7 24,1 10,8 12,0 9,6 11,7 4,2 30,7 13,3 13,5 9,4 10,5 4,8 24,1 14,3 11,0 10,3 11,0 3,5 26,9 12,9 13,4 9,0 8,9 3,2 18,5 12,5 10,7 10,8 12,0 4,2 27,1 15,3 14,9 10,6 9,0 3,5 17,3 17,3 10,2 11,3 10,9 3,0 26,0 16,2 13,6 10,4 7,5 0,1 12,2 17,2 12,1 9,4 9,7 2,5 21,5 15,9 12,1 10,6 6,4-0,7 9,4 15,9 11,3 9,3 8,1 2,2 13,6 13,6 11,4 9,7 5,6-0,3 3,9 15,1 10,8 10,4 Μακροπρόθεσµοι 7,3 4,6 26,8 6,2 3,8 2,2 9,7 3,9 35,5 9,8 7,1 4,6 8,1 4,4 30,7 8,3 4,4 3,4 10,5 3,0 42,2 16,1 7,1 4,2 9,2 5,1 33,9 10,6 5,1 3,9 10,6 3,0 40,9 19,5 7,4 3,0 10,3 5,4 34,8 13,1 6,7 5,8 13,2 3,9 42,9 21,1 11,8 7,3 10,3 5,6 34,7 14,8 6,0 8,7 14,0 5,2 46,7 26,1 10,0 11,8 10,6 5,2 34,3 16,4 7,2 8,5 13,3 5,7 39,5 30,6 9,1 14,2 10,8 4,8 31,6 19,1 8,4 8,4 11,9 5,6 27,8 29,1 9,8 12,6 10,8 4,6 33,3 21,3 7,8 8,0 11,2 6,1 25,3 26,6 8,6 12,0 10,5 4,9 29,8 20,8 7,8 8,0 10,3 6,8 19,7 22,1 8,3 13,2 11,5 5,1 30,1 23,3 9,6 9,3 9,9 6,4 18,7 25,4 7,5 11,4 11,7 4,9 28,8 25,3 10,4 10,4 9,6 4,7 13,0 24,6 11,0 9,0 10,8 5,0 23,9 26,3 9,6 10,8 8,4 4,3 10,1 22,2 10,1 7,6 9,2 4,0 15,6 24,1 9,5 11,8 6,3 2,3 4,5 19,4 9,1 10,9 6µηνιαίοι ρυθµοί αύξησης (µε εποχική διόρθωση) ΝΧΙ (συµπεριλαµβάνεται το Ευρωσύστηµα) Επιχειρήσεις πλην ΝΧΙ Μη νοµισµατικές επιχειρήσεις του χρηµατοπιστωτικού τοµέα Μη χρηµατοπιστωτικές επιχειρήσεις Γενική κυβέρνηση Κεντρική κυβέρνηση Λοιπή γενική κυβέρνηση 17 Ετήσιοι ρυθµοί αύξησης των µακροπρόθεσµων χρεογράφων κατά τοµέα εκδότη για το σύνολο των νοµισµάτων (ετήσιες εκατοστιαίες µεταβολές) Πηγή:. 1) Για τον υπολογισµό των ρυθµών αύξησης, βλ. τις Τεχνικές Σηµειώσεις. Οι 6µηνιαίοι ρυθµοί αύξησης είναι ανηγµένοι σε ετήσια βάση. Σ38 Μάρτιος 2010

154 ΣΤΑΤΙΣΤΙΚΑ ΣΤOΙΧΕIΑ ΓΙΑ ΤΗ ΖΩΝΗ ΤOΥ ΕΥΡΩ Χρηµατοπιστωτικές αγορές 4. 3 Ρυθµοί αύξησης των τίτλων πλην µετοχών που έχουν εκδοθεί από κατοίκους της ζώνης του ευρώ 1 (συνέχεια) (εκατοστιαίες µεταβολές) α τρ. β τρ Ιούλ. Αύγ. Σεπτ. Οκτ. Νοέµ. Δεκ α τρ. β τρ Ιούλ. Αύγ. Σεπτ. Οκτ. Νοέµ. Δεκ. ΝΧΙ (συµπεριλαµβάνεται το Ευρωσύστηµα) Μακροπρόθεσµοι σταθερού επιτοκίου Επιχειρήσεις πλην ΝΧΙ Μη νοµισµατικές επιχειρήσεις του χρηµατοπιστωτικού τοµέα Μη χρηµατοπιστωτικές επιχειρήσεις Γενική κυβέρνηση Κεντρική κυβέρνηση Λοιπή γενική κυβέρνηση Σε όλα τα νοµίσµατα (σύνολο) 3,1 4,9 5,7 4,9 1,5 1,4 12,8 5,6 33,4 7,1 7,6 3,2 9,6 7,0 20,8 24,2 8,0 4,2 12,4 2,0 37,1-2,0 0,1 20,7 6,1 4,9 12,9 12,5 5,3 1,6 15,8 5,3 44,8 0,8 0,8 11,1 9,0 6,8 20,3 21,2 7,5 4,8 14,6 3,3 44,0-1,1-0,6 19,9 10,6 7,2 24,6 28,4 9,0 3,9 11,6 1,0 36,5-3,2-1,6 25,1 12,4 9,0 25,2 34,0 10,3 6,6 7,8-1,6 25,7-4,4 2,0 26,2 10,4 6,7 25,8 28,6 8,6 3,9 12,4 1,5 39,2-3,0-2,3 23,7 10,5 7,4 24,6 28,2 8,7 3,5 10,6 1,0 34,0-3,7-3,8 25,9 11,7 8,2 24,5 31,8 10,0 4,4 11,2 0,2 34,5-4,7 2,9 28,2 12,7 8,5 26,0 34,3 11,1 6,4 9,5-1,1 31,5-4,3 1,3 26,1 12,5 9,4 25,6 35,3 10,1 7,1 7,1-1,8 23,7-4,2 1,7 25,8 12,1 9,6 23,3 32,8 9,7 8,3 2,8-4,1 12,3-4,8 3,0 25,2 Σε ευρώ 2,9 4,7 6,1 3,0 1,7 1,3 14,3 6,6 35,1 7,2 7,9 2,0 10,1 8,9 23,1 22,6 8,2 3,6 14,7 3,9 39,4-2,5-0,4 21,8 6,5 6,1 16,3 9,8 5,6 0,9 18,7 7,9 47,7 0,7 0,9 10,9 9,6 8,7 23,3 19,5 7,7 4,2 17,3 5,3 47,1-1,8-0,7 21,7 11,3 9,4 26,5 27,4 9,2 3,3 13,8 2,9 38,9-3,8-2,4 27,4 12,9 11,2 25,8 33,5 10,4 6,1 9,4-0,2 26,9-5,2 0,7 26,8 11,0 8,8 27,8 27,4 8,9 3,3 14,8 3,4 41,8-3,5-3,0 25,9 11,2 9,6 26,7 27,5 9,0 2,8 12,6 2,7 36,1-4,2-4,9 28,3 12,3 10,7 25,8 30,6 10,1 3,7 13,3 2,0 36,4-5,7 1,7 30,5 13,3 11,0 27,2 33,6 11,2 5,7 11,4 0,6 32,9-5,2 0,0 26,9 13,0 11,8 26,0 34,8 10,2 6,8 8,5-0,6 24,8-4,9 0,4 25,9 12,3 11,1 22,9 33,3 9,8 8,0 3,6-3,3 12,9-5,3 1,7 25,1 Μακροπρόθεσµοι κυµαινόµενου επιτοκίου ΝΧΙ (συµπεριλαµβάνεται το Ευρωσύστηµα) Επιχειρήσεις πλην ΝΧΙ Μη νοµισµατικές επιχειρήσεις του χρηµατοπιστωτικού τοµέα Μη χρηµατοπιστωτικές επιχειρήσεις Γενική κυβέρνηση Κεντρική κυβέρνηση Λοιπή γενική κυβέρνηση 18 Ετήσιοι ρυθµοί αύξησης των βραχυπρόθεσµων χρεογράφων κατά τοµέα εκδότη για το σύνολο των νοµισµάτων (ετήσιες εκατοστιαίες µεταβολές) Πηγή:. 1) Οι ετήσιες εκατοστιαίες µεταβολές των µηνιαίων στοιχείων αφορούν το τέλος του µηνός, ενώ οι µεταβολες των τριµηνιαίων και ετήσιων στοιχείων αφορούν την ετήσια µεταβολή του µέσου όρου της περιόδου. Λεπτοµέρειες βλ. στις Τεχνικές Σηµειώσεις. Μάρτιος 2010 Σ39

155 4. 4 Ε ι σ η γ µ έ ν ε ς µ ε τ ο χ έ ς π ο υ έ χ ο υ ν ε κ δ ο θ ε ί α π ό κ α τ ο ί κ ο υ ς τ η ς ζ ώ ν η ς τ ο υ ε υ ρ ώ 1 ) (δισεκ. ευρώ, εκτός εάν αναφέρεται διαφορετικά, αγοραίες τιµές) 1. Ανεξόφλητα υπόλοιπα και ετήσιοι ρυθµοί αύξησης (ανεξόφλητα υπόλοιπα τέλους περιόδου) ΝΧΙ Μη νοµισµατικές επιχειρήσεις του χρηµατοπιστωτικού τοµέα Μη χρηµατοπιστωτικές επιχειρήσεις 2007 Δεκ. Ιαν. Φεβρ. Μάρτ. Απρ. Μάιος Ιούν. Ιούλ. Αύγ. Σεπτ. Οκτ. Νοέµ. Δεκ Ιαν. Φεβρ. Μάρτ. Απρ. Μάιος Ιούν. Ιούλ. Αύγ. Σεπτ. Οκτ. Νοέµ. Δεκ. Δεκ. 01=100 Ετήσιοι ρυθµοί αύξησης (%) Ετήσιοι ρυθµοί αύξησης (%) ,7 104,4 1, ,0 1,2 578,4 2, ,3 1, ,2 104,4 1,3 889,8 0,8 497,0 2, ,4 1, ,8 104,5 1,2 860,1 0,5 492,0 2, ,7 1, ,1 104,5 1,2 860,5 1,1 501,0 2, ,6 1, ,0 104,4 1,0 837,2 1,3 519,1 2, ,7 0, ,4 104,5 0,9 771,0 1,8 496,7 2, ,7 0, ,0 104,5 0,6 665,3 1,8 435,5 2, ,3 0, ,7 104,6 0,6 691,6 2,8 427,9 2, ,2 0, ,3 104,6 0,6 665,5 2,8 438,0 2, ,7 0, ,0 104,7 0,7 612,2 3,6 381,8 2, ,1 0, ,8 105,0 0,7 451,9 4,2 280,2 2, ,8-0, ,3 105,2 0,9 394,5 5,9 265,1 2, ,7-0, ,6 105,4 1,0 377,0 5,8 269,1 3, ,5-0, ,9 105,6 1,1 342,8 7,4 243,9 3, ,3-0, ,2 105,6 1,1 275,0 7,3 192,4 3, ,8-0, ,5 106,1 1,5 314,5 8,0 209,7 3, ,4 0, ,6 106,2 1,7 412,8 8,2 256,4 3, ,4 0, ,6 106,5 2,0 453,2 8,9 262,3 3, ,1 0, ,7 107,3 2,7 448,5 9,8 257,9 4, ,3 1, ,2 107,5 2,7 509,4 9,5 278,3 3, ,5 1, ,3 107,5 2,7 572,4 9,4 301,0 3, ,9 1, ,4 107,6 2,8 593,0 8,4 327,6 3, ,7 1, ,9 107,8 2,7 568,1 9,0 322,1 0, ,8 1, ,5 108,1 2,7 567,6 8,8 313,5 1, ,3 1, ,0 108,5 2,9 570,7 9,1 341,0 4, ,2 1,9 Ετήσιοι ρυθµοί αύξησης (%) Ετήσιοι ρυθµοί αύξησης (%) 19 Ετήσιοι ρυθµοί αύξησης των εισηγµένων µετοχών που έχουν εκδοθεί από κατοίκους της ζώνης του ευρώ (ετήσιες εκατοστιαίες µεταβολές) Πηγή:. 1) Για τον υπολογισµό του δείκτη και των ρυθµών αύξησης, βλ. τις Τεχνικές Σηµειώσεις. Σ40 Μάρτιος 2010

156 ΣΤΑΤΙΣΤΙΚΑ ΣΤOΙΧΕIΑ ΓΙΑ ΤΗ ΖΩΝΗ ΤOΥ ΕΥΡΩ Χρηµατοπιστωτικές αγορές 4. 4 Ε ι σ η γ µ έ ν ε ς µ ε τ ο χ έ ς π ο υ έ χ ο υ ν ε κ δ ο θ ε ί α π ό κ α τ ο ί κ ο υ ς τ η ς ζ ώ ν η ς τ ο υ ε υ ρ ώ 1 ) (δισεκ. ευρώ, αγοραίες τιµές) 2. Συναλλαγές στη διάρκεια του µηνός ΝΧΙ Μη νοµισµατικές επιχειρήσεις του χρηµατοπιστωτικού τοµέα Μη χρηµατοπιστωτικές επιχειρήσεις 207 Δεκ. Ιαν. Φεβρ. Μάρτ. Απρ. Μάιος Ιούν. Ιούλ. Αύγ. Σεπτ. Οκτ. Νοέµ. Δεκ Ιαν. Φεβρ. Μάρτ. Απρ. Μάιος Ιούν. Ιούλ. Αύγ. Σεπτ. Οκτ. Νοέµ. Δεκ. Ακαθάριστες εκδόσεις Εξοφλήσεις Καθαρές εκδόσεις Ακαθάριστες εκδόσεις Εξοφλήσεις Καθαρές εκδόσεις Ακαθάριστες εκδόσεις Εξοφλήσεις Καθαρές εκδόσεις Ακαθάριστες εκδόσεις Εξοφλήσεις Καθαρές εκδόσεις ,5 4,6 4,9 0,9 0,0 0,9 0,7 2,2-1,5 7,9 2,5 5,5 3,6 1,4 2,3 0,1 0,0 0,1 0,4 0,7-0,2 3,1 0,7 2,4 2,8 1,9 0,9 1,0 0,0 1,0 0,1 0,3-0,2 1,7 1,6 0,1 6,4 6,0 0,3 5,9 0,0 5,9 0,0 0,5-0,4 0,4 5,6-5,1 2,0 3,0-0,9 1,1 0,0 1,1 0,1 0,5-0,3 0,8 2,5-1,7 7,3 6,0 1,4 4,1 0,1 4,1 1,5 0,3 1,2 1,7 5,6-3,9 3,9 4,8-0,9 1,3 0,0 1,3 0,5 0,1 0,4 2,1 4,7-2,6 12,7 3,4 9,4 6,7 0,0 6,7 1,5 0,5 1,0 4,5 2,9 1,6 1,5 3,0-1,4 0,3 0,0 0,3 0,1 0,0 0,1 1,1 3,0-1,9 7,8 2,9 5,0 7,0 0,0 7,0 0,0 0,1-0,1 0,8 2,8-2,0 12,8 0,6 12,2 1,4 0,0 1,4 10,7 0,0 10,7 0,8 0,6 0,1 10,6 2,9 7,7 8,4 0,5 8,0 0,5 2,1-1,6 1,7 0,3 1,4 9,3 2,6 6,8 0,0 0,0 0,0 1,3 0,0 1,2 8,0 2,5 5,5 6,3 0,5 5,8 5,7 0,0 5,7 0,1 0,0 0,0 0,5 0,4 0,1 0,2 0,9-0,7 0,0 0,0 0,0 0,0 0,1-0,1 0,2 0,8-0,6 13,6 0,2 13,4 3,6 0,0 3,6 0,1 0,0 0,1 9,9 0,2 9,7 3,7 0,3 3,4 1,2 0,0 1,2 0,1 0,0 0,0 2,4 0,3 2,1 11,2 0,3 10,9 4,4 0,0 4,4 0,0 0,0 0,0 6,7 0,3 6,5 27,0 2,0 25,0 4,8 0,0 4,8 3,3 0,3 3,0 18,9 1,8 17,2 7,2 0,2 7,0 3,0 0,0 3,0 0,0 0,0 0,0 4,1 0,2 3,9 3,6 3,3 0,2 0,0 0,0 0,0 1,0 1,9-0,9 2,6 1,4 1,2 5,0 0,3 4,7 0,6 0,0 0,6 0,2 0,0 0,1 4,2 0,2 3,9 7,6 0,3 7,4 4,5 0,0 4,5 0,1 0,0 0,1 3,0 0,2 2,8 11,6 0,2 11,3 9,0 0,0 9,0 1,0 0,0 1,0 1,6 0,2 1,3 16,6 0,2 16,4 1,9 0,0 1,9 10,5 0,1 10,4 4,3 0,1 4,1 20 Α κ α θ ά ρ ι σ τ ε ς ε κ δ ό σ ε ι ς ε ι σ η γ µ έ ν ω ν µ ε τ ο χ ώ ν κ α τ ά τ ο µ έ α ε κ δ ό τ η (δισεκ. ευρώ, συναλλαγές στη διάρκεια του µηνός, αγοραίες τιµές) Πηγή:. 1) Για τον υπολογισµό του δείκτη και των ρυθµών αύξησης, βλ. τις Τεχνικές Σηµειώσεις. Μάρτιος 2010 Σ41

157 4. 5 Ε π ι τ ό κ ι α Ν Χ Ι ε π ί κ α τ α θ έ σ ε ω ν κ α ι δ α ν ε ί ω ν σ ε ε υ ρ ώ κ α τ ο ί κ ω ν τ η ς ζ ώ ν η ς τ ο υ ε υ ρ ώ 1 ) (ποσοστά % ετησίως, υπόλοιπα τέλους περιόδου, νέα δάνεια/καταθέσεις ως µέσοι όροι περιόδου, εκτός εάν αναφέρεται διαφορετικά) 1. Επιτόκια (νέων) καταθέσεων 2009 Φεβρ. Μάρτ. Απρ. Μάιος Ιούν. Ιούλ. Αύγ. Σεπτ. Οκτ. Νοέµ. Δεκ Ιαν. Μίας ηµέρας 2) Καταθέσεις νοικοκυριών Καταθέσεις µη χρηµατοπιστωτικών επιχειρήσεων Με συµφωνηµένη διάρκεια Υπό προειδοποίηση 2),3) Μίας ηµέρας 2) Με συµφωνηµένη διάρκεια Έως 1 έτος Άνω του ενός και έως 2 έτη Άνω των 2 ετών Έως 3 µήνες Άνω των 3 µηνών ,90 2,62 3,38 3,23 2,49 3,98 1,10 1,61 3,21 3,89 1,55 0,80 2,24 2,94 3,07 2,31 3,87 0,93 1,36 2,96 3,30 1,23 0,66 2,01 2,69 2,87 2,22 3,75 0,77 1,15 2,64 3,06 1,12 0,61 1,89 2,39 2,71 1,99 3,62 0,73 1,08 2,38 3,11 1,02 0,56 1,86 2,38 2,57 1,95 3,52 0,63 1,04 2,17 2,58 0,93 0,52 1,86 2,41 2,61 1,86 3,38 0,57 0,82 2,41 2,93 0,68 0,50 1,72 2,32 2,64 1,64 3,23 0,55 0,71 2,06 2,93 0,57 0,49 1,61 2,27 2,52 1,60 3,12 0,52 0,69 2,10 2,74 0,58 0,46 1,68 2,11 2,55 1,55 2,97 0,49 0,66 1,99 2,72 0,56 0,46 1,67 2,23 2,56 1,52 2,76 0,48 0,70 2,11 2,92 0,58 0,45 1,67 2,31 2,40 1,53 2,45 0,47 0,77 1,99 2,53 0,64 0,43 1,74 2,30 2,53 1,47 2,23 0,45 0,72 1,93 2,51 0,53 Έως 1 έτος Άνω του ενός και έως 2 έτη Άνω των 2 ετών Συµφωνίες επαναγοράς 2. Επιτόκια (νέων) δανείων προς νοικοκυριά 2009 Φεβρ. Μάρτ. Απρ. Μάιος Ιούν. Ιούλ. Αύγ. Σεπτ. Οκτ. Νοέµ. Δεκ Ιαν. Υπεραναλήψεις από τραπεζικούς λογαριασµούς 2) 1 Καταναλωτική πίστη Στεγαστικά δάνεια Κατά αρχική περίοδο σταθερού επιτοκίου Λοιπές χορηγήσεις κατά αρχική περίοδο σταθερού επιτοκίου Κατά αρχική περίοδο σταθερού επιτοκίου Κυµαινόµενο επιτόκιο και επιτόκιο σταθερό έως 1 έτος 2 Άνω του ενός και έως 5 έτη 3 Άνω των 5 ετών 4 Ετήσιο ποσοστό επιβάρυνσης (%) 4) 5 Κυµαινόµενο επιτόκιο και επιτόκιο σταθερό έως 1 έτος 6 Άνω του ενός και έως 5 έτη 10,15 8,06 6,65 8,49 8,35 3,97 4,54 4,80 4,89 4,60 4,08 5,03 5,16 9,94 7,51 6,51 8,31 8,05 3,65 4,34 4,61 4,72 4,38 3,83 4,72 5,05 9,71 7,43 6,50 8,27 8,05 3,38 4,21 4,55 4,68 4,22 3,54 4,69 4,90 9,62 7,87 6,44 8,17 8,08 3,22 4,15 4,50 4,58 4,12 3,60 4,71 4,90 9,55 7,30 6,36 8,03 7,83 3,12 4,12 4,51 4,58 4,07 3,54 4,76 4,95 9,31 7,67 6,49 8,04 8,02 3,03 4,09 4,54 4,54 4,02 3,35 4,77 4,91 9,26 7,96 6,54 7,96 8,17 3,00 4,10 4,54 4,45 4,06 3,21 4,74 4,82 9,26 7,69 6,45 7,91 8,00 2,81 4,05 4,48 4,45 3,92 3,13 4,66 4,74 9,16 7,32 6,38 7,94 7,87 2,77 4,02 4,45 4,40 3,85 3,21 4,73 4,72 9,07 7,03 6,29 7,87 7,76 2,71 3,97 4,46 4,32 3,78 3,16 4,57 4,66 8,99 6,42 6,26 7,56 7,43 2,71 3,96 4,42 4,26 3,81 3,08 4,40 4,35 8,95 6,81 6,43 8,04 7,85 2,70 3,93 4,38 4,26 3,80 3,12 4,45 4,40 7 Άνω των 5 και έως 10 έτη 8 Άνω των 10 ετών 9 Ετήσιο ποσοστό επιβάρυνσης (%) 4) 10 Κυµαινόµενο επιτόκιο και επιτόκιο σταθερό έως 1 έτος 11 Άνω του ενός και έως 5 έτη 12 Άνω των 5 ετών Επιτόκια (νέων) δανείων προς µη χρηµατοπιστωτικές επιχειρήσεις 2009 Φεβρ. Μάρτ. Απρ. Μάιος Ιούν. Ιούλ. Αύγ. Σεπτ. Οκτ. Νοέµ. Δεκ Ιαν. Υπεραναλήψεις από τραπεζικούς λογαριασµούς 2) 1 Λοιπά δάνεια έως 1 εκατ. ευρώ κατά αρχική περίοδο σταθερού επιτοκίου Κυµαινόµενο επιτόκιο και επιτόκιο σταθερό έως 1 έτος 2 Άνω του ενός και έως 5 έτη 3 5,38 4,32 5,24 4,96 3,12 3,51 4,23 5,08 4,03 5,06 4,74 2,85 3,22 3,87 4,72 3,82 5,00 4,60 2,54 3,34 4,01 4,64 3,73 5,00 4,52 2,48 3,21 3,98 4,55 3,64 4,85 4,49 2,57 3,08 3,71 4,34 3,56 4,78 4,32 2,37 2,89 3,90 4,24 3,42 4,67 4,24 2,31 2,80 3,83 4,25 3,36 4,54 4,16 2,06 2,89 3,64 4,18 3,33 4,49 4,18 2,14 2,73 3,64 4,11 3,34 4,49 4,10 2,22 2,74 3,80 4,05 3,28 4,22 3,96 2,19 3,15 3,58 4,05 3,23 4,20 3,99 2,03 2,88 3,65 Πηγή:. 1) Τα στοιχεία αναφέρονται στην εκάστοτε σύνθεση της ζώνης του ευρώ. Περισσότερες πληροφορίες βλ. στις Γενικές Παρατηρήσεις. 2) Στην εν λόγω κατηγορία, οι νέες καταθέσεις συµπίπτουν µε τα ανεξόφλητα υπόλοιπα. Στοιχεία τέλους περιόδου. 3) Στην εν λόγω κατηγορία, οι χρηµατοπιστωτικές επιχειρήσεις έχουν συγχωνευθεί µε τα νοικοκυριά και υπαχθεί στον τοµέα των νοικοκυριών, καθώς τα ανεξόφλητα υπόλοιπα των µη χρηµατοπιστωτικών επιχειρήσεων είναι αµελητέα συγκριτικά µε εκείνα του τοµέα των νοικοκυριών σε όλα τα συµετέχοντα κράτη-µέλη µαζί. 4) Το ετήσιο ποσοστό επιβάρυνσης καλύπτει το συνολικό κόστος του δανείου. Αυτό το συνολικό κόστος περιλαµβάνει µια συνιστώσα που αφορά το επιτόκιο και µια συνιστώσα που αφορά τις λοιπές (συναφείς) επιβαρύνσεις, όπως κόστος έρευνας, διοικητικά έξοδα, προετοιµασία φακέλου, εγγυήσεις κ.λπ. Άνω των 5 ετών 4 Λοιπά δάνεια άνω του 1 εκατ. ευρώ κατά αρχική περίοδο σταθερού επιτοκίου Κυµαινόµενο επιτόκιο και επιτόκιο σταθερό έως 1 έτος 5 Άνω του ενός και έως 5 έτη 6 Άνω των 5 ετών 7 Σ42 Μάρτιος 2010

158 ΣΤΑΤΙΣΤΙΚΑ ΣΤOΙΧΕIΑ ΓΙΑ ΤΗ ΖΩΝΗ ΤOΥ ΕΥΡΩ Χρηµατοπιστωτικές αγορές 4. 5 Ε π ι τ ό κ ι α Ν Χ Ι ε π ί κ α τ α θ έ σ ε ω ν κ α ι δ α ν ε ί ω ν σ ε ε υ ρ ώ κ α τ ο ί κ ω ν τ η ς ζ ώ ν η ς τ ο υ ε υ ρ ώ σ ε ε υ ρ ώ 1 ) (ποσοστά % ετησίως, υπόλοιπα τέλους περιόδου, νέα δάνεια/καταθέσεις ως µέσοι όροι περιόδου, εκτός εάν αναφέρεται διαφορετικά) 4. Επιτόκια καταθέσεων (ανεξόφλητα υπόλοιπα) 2009 Μάιος Ιούν. Ιούλ. Αύγ. Σεπτ. Οκτ. Νοέµ. Δεκ Ιαν. Φεβρ. Μάρτ. Απρ. Μίας ηµέρας 2) Καταθέσεις νοικοκυριών Με συµφωνηµένη διάρκεια Υπό προειδοποίηση 2),3) Καταθέσεις µη χρηµατοπιστωτικών επιχειρήσεων Μίας ηµέρας 2) Με συµφωνηµένη διάρκεια Συµφωνίες επαναγοράς Έως 2 έτη Άνω των 2 ετών Έως 3 µήνες Άνω των 3 µηνών Έως 2 έτη Άνω των 2 ετών 8 9 0,90 3,98 3,17 2,49 3,98 1,10 3,17 4,00 2,68 0,80 3,78 3,06 2,31 3,87 0,93 2,80 3,87 2,29 0,66 3,54 3,11 2,22 3,75 0,77 2,50 3,84 1,95 0,61 3,38 3,04 1,99 3,62 0,73 2,35 3,70 1,79 0,56 3,25 3,07 1,95 3,52 0,63 2,19 3,65 1,63 0,52 3,07 3,03 1,86 3,38 0,57 1,97 3,52 1,53 0,50 2,94 3,01 1,64 3,23 0,55 1,89 3,39 1,53 0,49 2,83 3,01 1,60 3,12 0,52 1,80 3,39 1,45 0,46 2,64 2,96 1,55 2,97 0,49 1,70 3,34 1,35 0,46 2,50 2,95 1,52 2,76 0,48 1,62 3,37 1,28 0,45 2,36 2,91 1,53 2,45 0,47 1,56 3,30 1,21 0,43 2,21 2,81 1,47 2,23 0,45 1,46 3,27 1,20 5. Επιτόκια δανείων (ανεξόφλητα υπόλοιπα) 209 Μάιος Ιούν. Ιούλ. Αύγ. Σεπτ. Οκτ. Νοέµ. Δεκ Ιαν. Φεβρ. Μάρτ. Απρ. Στεγαστικά δάνεια, µε διάρκεια: Έως 1 έτος Άνω του ενός και έως 5 έτη Δάνεια προς νοικοκυριά Άνω των 5 ετών Καταναλωτική πίστη και λοιπά δάνεια, µε διάρκεια: Έως 1 έτος Άνω του ενός και έως 5 έτη Άνω των 5 ετών Δάνεια προς µη χρηµατοπιστωτικές επιχειρήσεις Έως 1 έτος Με διάρκεια: Άνω του ενός και έως 5 έτη 8 Άνω των 5 ετών ,14 4,75 4,91 8,61 7,27 6,21 4,75 4,59 4,74 4,92 4,63 4,78 8,43 7,08 6,07 4,40 4,28 4,48 4,70 4,49 4,65 8,19 7,00 5,92 4,10 3,97 4,25 4,59 4,45 4,56 8,09 6,92 5,84 4,00 3,84 4,12 4,50 4,40 4,46 7,97 6,91 5,79 3,91 3,72 4,00 4,31 4,31 4,36 7,82 6,79 5,70 3,72 3,59 3,81 4,23 4,25 4,28 7,81 6,74 5,65 3,65 3,50 3,73 4,18 4,26 4,25 7,80 6,72 5,64 3,62 3,43 3,68 4,05 4,19 4,18 7,69 6,66 5,54 3,56 3,37 3,60 4,01 4,15 4,12 7,56 6,66 5,51 3,53 3,36 3,57 4,08 4,11 4,07 7,55 6,58 5,43 3,47 3,35 3,50 4,00 4,05 4,00 7,50 6,52 5,36 3,48 3,33 3,45 21 Ν έ ε ς κ α τ α θ έ σ ε ι ς µ ε σ υ µ φ ω ν η µ έ ν η δ ι ά ρ κ ε ι α (ποσοστά % ετησίως, εκτός επιβαρύνσεων, µέσος όρος περιόδου) 22 Νέα δάνεια µε κυµαινόµενο επιτόκιο, καθώς και µε επιτόκιο σταθερό έως ένα έτος (ποσοστά % ετησίως, εκτός επιβαρύνσεων, µέσος όρος περιόδου) Πηγή:. 1) Τα στοιχεία αναφέρονται στην εκάστοτε σύνθεση της ζώνης του ευρώ. Περισσότερες λεπτοµέρειες βλ. στις Γενικές Παρατηρήσεις. Μάρτιος 2010 Σ43

159 4. 6 Ε π ι τ ό κ ι α τ η ς α γ ο ρ ά ς χ ρ ή µ α τ ο ς (ποσοστά % ετησίως, µέσοι όροι περιόδου) Ζώνη του ευρώ 1),2) ΗΠΑ Ιαπωνία Καταθέσεις µίας ηµέρας (ΕΟΝΙΑ) Καταθέσεις 1 µηνός (EURIBOR) Καταθέσεις 3 µηνών (EURIBOR) Καταθέσεις 6 µηνών (EURIBOR) Καταθέσεις 12 µηνών (EURIBOR) Καταθέσεις 3 µηνών (LIBOR) Καταθέσεις 3 µηνών (LIBOR) α τρ. β τρ Φεβρ. Μάρτ. Απρ. Μάιος Ιούν. Ιούλ. Αύγ. Σεπτ. Οκτ. Νοέµ. Δεκ Ιαν. Φεβρ ,87 4,08 4,28 4,35 4,45 5,30 0,79 3,87 4,28 4,64 4,73 4,83 2,93 0,93 0,71 0,89 1,22 1,43 1,61 0,69 0,47 3,17 3,92 4,24 4,31 4,38 2,77 0,96 1,37 1,67 2,01 2,11 2,22 1,24 0,67 0,77 0,94 1,31 1,51 1,67 0,84 0,53 0,36 0,53 0,87 1,13 1,34 0,41 0,40 0,36 0,45 0,72 1,00 1,24 0,27 0,31 1,26 1,63 1,94 2,03 2,14 1,24 0,64 1,06 1,27 1,64 1,77 1,91 1,27 0,62 0,84 1,01 1,42 1,61 1,77 1,11 0,57 0,78 0,88 1,28 1,48 1,64 0,82 0,53 0,70 0,91 1,23 1,44 1,61 0,62 0,49 0,36 0,61 0,97 1,21 1,41 0,52 0,43 0,35 0,51 0,86 1,12 1,33 0,42 0,40 0,36 0,46 0,77 1,04 1,26 0,30 0,36 0,36 0,43 0,74 1,02 1,24 0,28 0,33 0,36 0,44 0,72 0,99 1,23 0,27 0,31 0,35 0,48 0,71 1,00 1,24 0,25 0,28 0,34 0,44 0,68 0,98 1,23 0,25 0,26 0,34 0,42 0,66 0,96 1,23 0,25 0,25 23 Ε π ι τ ό κ ι α τ η ς α γ ο ρ ά ς χ ρ ή µ α τ ο ς σ τ η ζ ώ ν η τ ο υ ε υ ρ ώ 1 ), 2 ) (µηνιαία στοιχεία, ποσοστά % ετησίως) 24 Ε π ι τ ό κ ι α 3 µ η ν ώ ν τ η ς α γ ο ρ ά ς χ ρ ή µ α τ ο ς (µηνιαία στοιχεία, ποσοστά % ετησίως) Πηγή:. 1) Πριν από τον Ιανουάριο του 1999 υπολογίζονταν συνθετικά επιτόκια για τη ζώνη του ευρώ από τα εθνικά, µε στάθµιση ως προς το ΑΕΠ. Περισσότερες πληροφορίες βλ. στις Γενικές Παρατηρήσεις. 2) Τα στοιχεία αναφέρονται στην εκάστοτε σύνθεση της ζώνης του ευρώ. Περισσότερες πληροφορίες βλ. στις Γενικές Παρατηρήσεις. Σ44 Μάρτιος 2010

160 ΣΤΑΤΙΣΤΙΚΑ ΣΤOΙΧΕIΑ ΓΙΑ ΤΗ ΖΩΝΗ ΤOΥ ΕΥΡΩ Χρηµατοπιστωτικές αγορές 4. 7 Κ α µ π ύ λ ε ς α π ο δ ό σ ε ω ν τ η ς ζ ώ ν η ς τ ο υ ε υ ρ ώ 1 ) (οµόλογα κεντρικής κυβέρνησης της ζώνης του ευρώ µε διαβάθµιση ΑΑΑ, τέλος περιόδου, επιτόκια σε ποσοστά % ετησίως, διαφορές σε εκατοστιαίες µονάδες) Τρέχοντα επιτόκια (spot) Στιγµιαία προθεσµιακά επιτόκια 3 µηνών 1 έτους 2 ετών 5 ετών 7 ετών 10 ετών 10 ετών- 3 µηνών (διαφορά) 10 ετών- 2 ετών (διαφορά) 1 έτους 2 ετών 5 ετών 10 ετών α τρ. β τρ Φεβρ. Μάρτ. Απρ. Μάιος Ιούν. Ιούλ. Αύγ. Σεπτ. Οκτ. Νοέµ. Δεκ Ιαν. Φεβρ ,85 4,00 4,01 4,11 4,23 4,38 0,52 0,36 4,06 4,02 4,40 4,78 1,75 1,85 2,14 2,95 3,32 3,69 1,94 1,55 2,09 2,76 4,04 4,60 0,38 0,81 1,38 2,64 3,20 3,76 3,38 2,38 1,41 2,44 4,27 5,20 1,75 1,85 2,14 2,95 3,32 3,69 1,94 1,55 2,09 2,76 4,04 4,60 0,78 0,88 1,46 2,70 3,23 3,77 3,00 2,31 1,41 2,58 4,24 5,19 0,62 0,90 1,50 2,85 3,42 3,99 3,37 2,49 1,47 2,67 4,54 5,42 0,41 0,70 1,33 2,59 3,12 3,64 3,23 2,31 1,34 2,47 4,14 4,96 0,38 0,81 1,38 2,64 3,20 3,76 3,38 2,38 1,41 2,44 4,27 5,20 0,93 1,01 1,56 2,79 3,31 3,85 2,93 2,30 1,48 2,64 4,32 5,25 0,78 0,88 1,46 2,70 3,23 3,77 3,00 2,31 1,41 2,58 4,24 5,19 0,74 0,96 1,53 2,72 3,25 3,79 3,05 2,26 1,52 2,58 4,24 5,19 0,79 0,93 1,53 3,00 3,60 4,18 3,39 2,65 1,43 2,77 4,81 5,61 0,62 0,90 1,50 2,85 3,42 3,99 3,37 2,49 1,47 2,67 4,54 5,42 0,49 0,74 1,43 2,68 3,21 3,74 3,26 2,31 1,49 2,62 4,21 5,13 0,44 0,74 1,46 2,69 3,19 3,68 3,24 2,22 1,55 2,66 4,16 4,95 0,41 0,70 1,33 2,59 3,12 3,64 3,23 2,31 1,34 2,47 4,14 4,96 0,50 0,81 1,43 2,61 3,13 3,68 3,18 2,25 1,49 2,50 4,12 5,11 0,44 0,80 1,34 2,49 3,01 3,57 3,13 2,23 1,38 2,32 4,00 5,04 0,38 0,81 1,38 2,64 3,20 3,76 3,38 2,38 1,41 2,44 4,27 5,20 0,28 0,71 1,25 2,48 3,06 3,66 3,38 2,42 1,28 2,25 4,15 5,23 0,30 0,54 1,02 2,29 2,88 3,49 3,19 2,46 0,98 2,01 3,99 5,08 25 Κ α µ π ύ λ ε ς τ ρ ε χ ο υ σ ώ ν ( s p o t ) α π ο δ ό σ ε ω ν τ η ς ζ ώ ν η ς τ ο υ ε υ ρ ώ (ποσοστά % ετησίως, τέλος περιόδου) 26 Τ ρ έ χ ο ν τ α ε π ι τ ό κ ι α ( s p o t ) κ α ι δ ι α φ ο ρ έ ς µ ε - τ α ξ ύ τ ρ ε χ ό ν τ ω ν ε π ι τ ο κ ί ω ν τ η ς ζ ώ ν η ς τ ο υ ε υ ρ ώ (ηµερήσια στοιχεία, επιτόκια σε ποσοστά % ετησίως, διαφορές σε εκατοστιαίες µονάδες) Πηγές: Υπολογισµοί βάσει στοιχείων της αγοράς EuroMTS και διαβαθµίσεων του οίκου αξιολόγησης Fitch Ratings. 1) Τα στοιχεία αναφέρονται στην εκάστοτε σύνθεση της ζώνης του ευρώ. Περισσότερες πληροφορίες, βλ. στις Γενικές Παρατηρήσεις. Μάρτιος 2010 Σ45

161 4. 8 ε ί κ τ ε ς τ η ς χ ρ η µ α τ ι σ τ η ρ ι α κ ή ς α γ ο ρ ά ς (επίπεδα δείκτη σε µονάδες, µέσοι όροι περιόδου) Δείκτες Dow Jones EURO STOXX 1) ΗΠΑ Ιαπωνία Δείκτης αναφοράς Κυριότεροι κλαδικοί δείκτες Ευρύς 50 Βασικές ύλες Καταναλωτικές υπηρεσίες Καταναλωτικά αγαθά Πετρέλαιο και φυσικό αέριο Χρηµατοπιστωτικός τοµέας Κοινή ωφέλεια Βιοµηχανία Τεχνολογία Τηλεπικοινωνίες Υπηρεσίες υγείας Standard & Poor s 500 Nikkei α τρ. β τρ Φεβρ. Μάρτ. Απρ. Μάιος Ιούν. Ιούλ. Αύγ. Σεπτ. Οκτ. Νοέµ. Δεκ Ιαν. Φεβρ , ,8 543,8 235,4 366,5 449,6 408,3 488,4 383,4 561,4 492,7 519, , ,4 313, ,5 480,4 169,3 290,7 380,9 265,0 350,9 282,5 502,0 431,5 411, , ,6 234, ,0 353,2 140,5 244,5 293,5 172,1 269,7 200,7 353,7 380,4 363,5 946, ,6 228, ,7 320,7 136,5 236,9 287,6 169,3 238,1 200,0 384,7 387,0 358,1 910, ,4 200, ,4 293,6 131,6 207,9 272,5 126,3 223,0 175,7 340,6 367,2 345,7 810, ,8 220, ,6 326,9 136,6 229,5 287,3 158,6 251,0 201,1 337,7 351,5 343,8 892, ,8 247, ,6 369,0 142,0 257,1 296,8 192,7 286,0 211,3 361,1 386,0 365,1 994, ,3 268, ,7 422,1 151,5 282,8 316,9 209,7 317,7 214,1 375,3 416,5 399, , ,2 200, ,8 299,2 132,7 208,0 280,9 123,3 226,1 175,7 341,0 361,7 354,1 806, ,3 184, ,9 272,5 125,3 194,9 256,9 111,8 206,8 163,5 304,2 355,2 319,1 757, ,8 209, ,3 308,4 134,6 219,0 268,1 145,0 237,9 196,0 323,2 356,8 327,7 848, ,5 225, ,7 331,6 140,1 233,8 296,0 164,5 259,8 203,1 346,3 348,0 346,7 901, ,7 226, ,0 341,0 135,3 235,9 298,3 166,8 255,5 204,3 343,8 349,6 357,0 926, ,3 228, ,1 337,9 134,8 243,7 288,6 170,6 256,8 198,8 334,7 364,8 352,9 934, ,3 250, ,7 377,6 142,1 261,8 293,2 198,6 290,3 208,5 365,7 387,2 364, , ,4 264, ,9 393,3 149,5 266,5 308,7 210,2 312,5 227,2 384,4 407,0 378, , ,9 268, ,5 403,7 150,1 277,5 314,2 216,0 318,4 221,3 375,4 415,0 393, , ,2 265, ,8 415,4 149,5 280,0 315,3 208,7 313,6 209,9 369,8 414,5 391, , ,0 270, ,6 447,0 155,0 290,9 321,1 204,3 321,0 211,0 380,5 419,8 412, , ,0 273, ,7 449,4 158,9 295,7 329,8 204,6 331,6 223,1 384,1 407,4 425, , ,6 257, ,5 427,9 154,3 285,3 309,8 183,9 312,3 222,7 360,9 386,8 415, , ,1 27 Ε υ ρ ύ ς δ ε ί κ τ η ς D o w J o n e s E U R O S T O X X, δ ε ί κ τ η ς S t a n d a r d & P o o r s κ α ι δ ε ί κ τ η ς N i k k e i (Ιανουάριος 1994=100, µηνιαίοι µέσοι όροι) Πηγή:. 1) Τα στοιχεία αναφέρονται στην εκάστοτε σύνθεση της ζώνης του ευρώ. Περισσότερες πληροφορίες βλ. στις Γενικές Παρατηρήσεις. Σ46 Μάρτιος 2010

162 5 Τ Ι Μ Ε Σ, Π Α Ρ Α Γ Ω Γ Η, Ζ Η Τ Η Σ Η Κ Α Ι Α Γ Ο Ρ Ε Σ Ε Ρ Γ Α Σ Ι Α Σ 5. 1 Ε ν Τ Κ, λ ο ι π έ ς τ ι µ έ ς κ α ι κ ό σ τ ο ς (ετήσιες εκατοστιαίες µεταβολές, εκτός εάν αναφέρεται διαφορετικά) 1. Εναρµονισµένος Δείκτης Τιµών Καταναλωτή 1) α τρ. β τρ Σεπτ. Οκτ. Νοέµ. Δεκ Ιαν. Φεβρ. 4) 2005=100 % του συνόλου 3) 100,0 100,0 (ε.δ., εκατοστιαία µεταβολή έναντι προηγούµενης περιόδου) Υποµνηµατικό στοιχείο: Διοικητικά Αγαθά Υπηρεσίες Υπηρεσίες καθοριζόµενες τιµές 2) πλην µη επεξεργ. ειδών διατροφής & ενέργειας 83,1 58,0 42,0 100,0 Επεξεργασµένα είδη διατροφής 11,9 Μη επεξεργασµένα είδη διατροφής ,2 2,2 1,5 2,3 2, ,1 2,5 104,4 2,1 2,0 1,9 2, ,1 2,3 107,8 3,3 2,4 3,8 2, ,4 2,7 108,1 0,3 1,3-0,9 2, ,1 1,8 108,2 2,3 2,2 2,1 2,6-0,6 0,3 0,3 0,3-8,7 0,5 2,2 3,0 107,4 1,0 1,6 0,1 2,2-0,3-0,1 0,3 0,1-4,9 0,4 0,7 3,0 108,3 0,2 1,5-1,2 2,2 0,2 0,1-0,9 0,1 0,7 0,4-0,1 1,9 108,0-0,4 1,2-1,9 1,8 0,2 0,4-0,9 0,0 0,8 0,4-0,6 1,3 108,6 0,4 1,0-0,4 1,7 0,2 0,1 0,0 0,0 0,3 0,4 0,4 1,0 108,2-0,3 1,1-1,8 1,8-0,1 0,0 0,1 0,0-1,2 0,1-0,5 1,2 108,4-0,1 1,0-1,4 1,8 0,0 0,0 0,0 0,0-0,2 0,2-0,3 1,0 108,5 0,5 1,0-0,3 1,6 0,2 0,2 0,2 0,0 1,4 0,1 0,4 1,0 108,9 0,9 1,0 0,5 1,6 0,0 0,1-0,1 0,1-0,5 0,1 0,9 0,9 108,1 1,0 0,9 0,7 1,4 0,2-0,1 0,3-0,1 2,1 0,0 1,1 0,4. 0, ,3 Βιοµηχανικά αγαθά πλην ενέργειας 29,3 Ενέργεια (µ. ε.δ.) 9,6 42,0 Συνολικός ΕνΔΤΚ πλην διοικητικά καθοριζόµενων τιµών 88,6 Διοικητικά καθοριζό- µενες τιµές 11,4 % του συνόλου 3) α τρ. β τρ Αύγ. Σεπτ. Οκτ. Νοέµ. Δεκ Ιαν. Είδη διατροφής (συµπεριλ. αλκοολούχων ποτών και καπνού) 19,2 Πηγές: Eurostat και υπολογισµοί της. 1) Τα στοιχεία αναφέρονται στην εκάστοτε σύνθεση της ζώνης του ευρώ. Περισσότερες πληροφορίες βλ. στις Γενικές Παρατηρήσεις. 2) Αυτά τα πειραµατικά στατιστικά στοιχεία συνιστούν µόνο προσεγγιστικό δείκτη του διοικητικού καθορισµού των τιµών, καθώς οι µεταβολές των διοικητικά καθοριζόµενων τιµών δεν µπορούν να αποµονωθούν πλήρως από άλλες επιδράσεις. Για µεθοδολογικές σηµειώσεις σχετικά µε τον εν λόγω δείκτη βλ. στο δικτυακό τόπο της Eurostat ( europa.eu/portal/page/portal/hicp/introduction). 3) Στάθµιση που χρησιµοποιείται το ) Εκτίµηση µε βάση δηµοσιεύσεις προσωρινών εθνικών στοιχείων, τα οποία συνήθως καλύπτουν περίπου το 95% της ζώνης του ευρώ, και αρχικές πληροφορίες για τις τιµές της ενέργειας. Επεξεργασµένα είδη διατροφής 11,9 Μη επεξεργασµένα είδη διατροφής 7,3 Αγαθά 38,9 Βιοµηχανικά αγαθά πλην ενέργειας 29,3 Ενέργεια 9,6 Στέγαση Υπηρεσίες Διάφορες ,4 2,1 2,8 2,3 0,6 7,7 2,5 2,1 2,5-3,3 2,3 2,3 2,8 2,8 3,0 1,4 1,0 2,6 2,7 2,0 2,6-1,9 2,9 3,2 5,1 6,1 3,5 3,1 0,8 10,3 2,3 1,9 3,9-2,2 3,2 2,5 0,7 1,1 0,2-1,7 0,6-8,1 2,0 1,8 2,9-1,0 2,1 2,1 3,8 4,3 3,0 1,2 0,9 2,1 2,2 1,9 4,5-2,0 3,3 2,2 2,4 2,1 2,8-1,1 0,7-6,1 2,0 1,7 3,6-1,7 2,7 2,1 1,0 1,1 0,8-2,3 0,7-10,7 2,1 1,8 3,1-1,2 2,7 2,0-0,1 0,6-1,2-2,8 0,5-11,9 2,0 1,8 2,5-0,6 1,8 2,1-0,2 0,5-1,5-0,5 0,3-3,2 1,9 1,7 2,5-0,6 1,4 2,2-0,1 0,6-1,2-2,3 0,6-10,2 2,0 1,8 2,5-0,7 1,8 2,0-0,2 0,5-1,3-2,6 0,5-11,0 2,0 1,8 2,3-0,3 1,7 2,1-0,4 0,3-1,6-2,0 0,3-8,5 1,9 1,6 2,6-0,3 1,6 2,1-0,1 0,5-1,3-0,4 0,2-2,4 1,9 1,7 2,4-0,7 1,3 2,2-0,2 0,7-1,6 0,8 0,4 1,8 1,9 1,7 2,5-0,8 1,2 2,2-0,1 0,6-1,3 1,1 0,1 4,0 1,9 1,7 2,6-0,9 1,0 1,6 10,2 Μισθώσεις 6,0 Μεταφορές 6,6 Επικοινωνίες 3,3 Αναψυχή και προσωπικές υπηρεσίες 14,8 7,1 Μάρτιος 2010 Σ47

163 5. 1 Ε ν Τ Κ, λ ο ι π έ ς τ ι µ έ ς κ α ι κ ό σ τ ο ς (ετήσιες εκατοστιαίες µεταβολές, εκτός εάν αναφέρεται διαφορετικά) 2. Τιµές βιοµηχανίας, κατασκευών και κατοικιών (2005=100) Τιµές παραγωγού βιοµηχανικών προϊόντων πλην κατασκευών Βιοµηχανία πλην κατασκευών και ενέργειας Ενδιάµεσα αγαθά Μεταποίηση Κεφαλαιακά αγαθά Καταναλωτικά αγαθά Διαρκή Μη διαρκή Ενέργεια Κατασκευές 1) Τιµές κατοικιών 2) % του συνόλου 3) 100,0 100,0 83,0 75,8 30,1 21,9 23,7 2,7 21,0 24, α τρ. β τρ Αύγ. Σεπτ. Οκτ. Νοέµ. Δεκ Ιαν ,1 5,1 3,5 2,7 4,6 1,6 1,5 1,5 1,4 13,5 4,6 6,5 107,9 2,7 3,0 3,2 4,6 2,2 2,2 2,4 2,2 1,2 4,1 4,4 114,4 6,1 4,8 3,4 3,9 2,1 3,9 2,8 4,1 14,1 3,8 1,8 108,6-5,1-5,4-2,8-5,3 0,4-2,0 1,2-2,4-11, ,7 3,4 0,7 2,4 2,5 2,5 2,0 2,6 1,9 6,4 3,4 0,8 4) 109,8-2,0-4,3-1,1-2,7 1,8-1,0 1,9-1,4-4,4 2,6-108,3-5,7-6,8-3,0-5,8 0,7-2,0 1,5-2,5-13,4-0,2-2,5 4) 108,0-7,8-7,3-4,1-7,5-0,1-2,6 1,0-3,1-18,0-1,6-108,4-4,6-3,0-3,1-5,0-0,6-2,4 0,5-2,8-9, ,3-7,5-7,0-4,1-7,5-0,1-2,5 1,1-3,1-16, ,0-7,6-6,9-4,2-7,4-0,4-2,7 0,8-3,2-17, ,3-6,6-5,2-3,9-6,5-0,6-2,8 0,5-3,3-14, ,4-4,4-2,8-3,0-4,9-0,6-2,4 0,5-2,8-8, ,5-2,9-0,9-2,3-3,4-0,6-1,9 0,5-2,3-5, ,2-1,0 0,9-1,0-1,5-0,6-0,7 0,4-0,8-1, Τιµές βασικών εµπορευµάτων και αποπληθωριστές ακαθάριστου εγχώριου προϊόντος 1) Τιµές πετρελαίου 5) (ευρώ ανά βαρέλι) Με στάθµιση ως προς τις εισαγωγές 6) Με στάθµιση ως προς τη χρήση 7) Τιµές µη ενεργειακών βασικών εµπορευµάτων Διατροφικά Μη διατροφικά Διατροφικά Μη διατροφικά (ε.δ. 2000=100) Αποπληθωριστές ΑΕΠ Εγχώρια ζήτηση Ιδιωτική κατανάλωση Δηµόσια Ακαθάριστες επεν- κατανάλωσδύσεις πάγιου κεφαλαίου Εξαγωγές 8) Εισαγωγές 8) % του συνόλου 100,0 35,0 65,0 100,0 45,0 55, α τρ. β τρ Σεπτ. Οκτ. Νοέµ. Δεκ Ιαν. Φεβρ ,9 27,5 5,8 37,6 24,4 5,9 38,1 113,8 1,9 2,4 2,2 2,0 2,9 2,6 3,8 52,8 7,5 14,3 5,0 5,1 9,4 2,7 116,4 2,4 2,3 2,3 1,7 2,6 1,6 1,4 65,9 2,1 18,5-4,3-1,7 9,7-8,5 119,0 2,2 2,7 2,9 2,8 2,4 2,5 3,7 44,6-18,5-8,9-23,2-18,1-11,5-22,8 120,3 1,1-0,1-0,1 1,9-0,6-2,8-5,6 43,5-9,9-7,2-11,2-14,5-12,9-15,8 120,1 2,4 1,6 2,0 2,2 1,8 2,2 0,2 35,1-29,2-15,0-36,0-28,7-17,7-36,8 120,2 1,9 0,9 0,4 2,6 0,7-1,7-4,3 43,8-24,5-11,2-31,0-22,5-10,0-31,4 120,2 1,1-0,3-0,2 1,4-0,7-3,2-6,7 48,1-18,8-12,7-21,8-18,9-15,3-21,5 120,4 1,0-0,7-0,7 2,2-1,4-3,9-7,9 51,2 2,8 5,8 1,4 2,4-0,9 4,9 120,5 0,4-0,1 0,3 1,3-1,0-2,4-3,4 46,9-17,1-11,6-19,6-17,5-15,4-18, ,8-7,3-1,2-10,1-9,3-10,3-8, ,1-0,9 3,0-2,8-1,0-2,9 0, ,6 19,0 16,2 20,5 19,7 11,0 27, ,0 27,0 8,5 38,7 25,6 7,7 42, ,5 28,8 14,6 38,0 27,5 12,3 42, Πηγές: Eurostat, υπολογισµοί της βάσει στοιχείων της Eurostat (στήλη 7 του Πίνακα 2, Ενότητα 5.1 και στήλες 8-15 του Πίνακα 3, Ενότητα 5.1), υπολογισµοί της βάσει στοιχείων της Thomson Financial Datastream (στήλη 1 του Πίνακα 3, Ενότητα 5.1) και υπολογισµοί της (στήλη 12 του Πίνακα 2, Ενότητα 5.1 και στήλες 2-7 του Πίνακα 3, Ενότητα 5.1). 1) Τιµές εισροών για κατοικίες. 2) Πειραµατικά στοιχεία βάσει µη εναρµονισµένων εθνικών πηγών. (Βλ. στην ιστοσελίδα για περισσότερες λεπτοµέρειες.) 3) Το ) Τα τριµηνιαία στοιχεία για το δεύτερο και το τέταρτο τρίµηνο αφορούν τους εξαµηνιαίους µέσους όρους του πρώτου και δεύτερου εξαµήνου του έτους αντίστοιχα. Επειδή ορισµένα εθνικά στοιχεία δηµοσιεύονται µόνο σε ετήσια βάση, τα εξαµηνιαία στοιχεία αποτελούν εν µέρει εκτιµήσεις µε βάση τα ετήσια αποτελέσµατα. Ως εκ τούτου, η ακρίβεια των εξαµηνιαίων στοιχείων είναι µικρότερη από αυτή των ετήσιων στοιχείων. 5) Αργό εµπλουτισµένο Brent (παράδοση µετά από ένα µήνα). 6) Τιµές σε ευρώ. Στάθµιση ως προς τη διάρθρωση των εισαγωγών της ζώνης του ευρώ την περίοδο ) Τιµές σε ευρώ. Στάθµιση ως προς την εγχώρια ζήτηση της ζώνης του ευρώ (εγχώρια παραγωγή συν εισαγωγές µείον εξαγωγές) την περίοδο Πειραµατικά στοιχεία. (Βλ. για λεπτοµέρειες.) 8) Οι αποπληθωριστές των εξαγωγών και των εισαγωγών αφορούν αγαθά και υπηρεσίες και περιλαµβάνουν το διασυνοριακό εµπόριο εντός της ζώνης του ευρώ. Σ48 Μάρτιος 2010

164 ΣΤΑΤΙΣΤΙΚΑ ΣΤOΙΧΕIΑ ΓΙΑ ΤΗ ΖΩΝΗ ΤOΥ ΕΥΡΩ Τιµές, παραγωγή, ζήτηση και αγορές εργασίας 5. 1 Ε ν Τ Κ, λ ο ι π έ ς τ ι µ έ ς κ α ι κ ό σ τ ο ς (ετήσιες εκατοστιαίες µεταβολές, εκτός εάν αναφέρεται διαφορετικά) 4. Κόστος εργασίας ανά µονάδα προϊόντος, µισθολογική δαπάνη ανά µισθωτό και παραγωγικότητα της εργασίας (µε εποχική διόρθωση) α τρ. β τρ α τρ. β τρ α τρ. β τρ. (2000=100) Γεωργία, θήρα, δασοκοµία και αλιεία Ορυχεία, µεταποίηση και ενέργεια Κατά κλάδο οικονοµικής δραστηριότητας Κατασκευές Εµπόριο, επισκευές, ξενοδοχεία και εστιατόρια, µεταφορές και επικοινωνίες Χρηµατοπιστ. υπηρεσίες, υπηρεσίες διαχειρ. ακίν. περιουσίας, υπηρεσίες εκµίσθωσης και επιχειρηµ. υπηρεσίες Δηµόσια διοίκηση, εκπαίδευση, υγεία και λοιπές υπηρεσίες Κόστος εργασίας ανά µονάδα προϊόντος 1) 109,0 1,2 8,6-0,6 3,2 0,7 2,1 2,1 110,0 1,0 1,4-0,5 3,4 0,7 2,2 2,0 111,7 1,5 2,5 0,8 4,2 0,6 2,3 1,7 115,4 3,3-0,1 3,6 2,8 3,3 3,1 3,1 115,8 3,6-1,0 4,1 3,1 4,5 3,6 2,5 118,2 4,8-0,7 9,9 2,7 5,4 2,4 3,2 120,3 6,0 0,6 16,6 2,4 7,0 0,5 3,6 120,4 4,9 1,4 15,0 0,8 5,8 1,2 2,2 119,9 3,6 0,0 9,3-0,4 3,7 0,3 3,6 Μισθολογική δαπάνη ανά µισθωτό 112,3 2,0 2,6 1,9 2,2 1,9 2,3 1,9 114,9 2,3 3,2 3,4 3,5 1,7 2,3 1,7 117,8 2,5 4,1 2,8 2,7 2,1 2,5 2,5 121,6 3,2 3,3 3,1 4,5 2,7 2,5 3,7 122,1 3,6 3,5 3,2 5,0 3,9 3,0 3,5 122,8 3,0 3,0 2,9 4,4 2,9 2,0 3,5 122,7 1,9 3,2 0,3 3,4 2,2 0,7 3,2 123,2 1,6 3,6 0,0 3,8 1,9 1,9 1,9 123,9 1,4 2,8 0,3 3,1 0,6 1,4 2,9 Παραγωγικότητα της εργασίας 2) 103,1 0,7-5,5 2,5-1,0 1,2 0,2-0,2 104,5 1,3 1,8 4,0 0,1 1,0 0,1-0,4 105,5 1,0 1,5 2,0-1,5 1,5 0,3 0,7 105,4-0,1 3,3-0,5 1,6-0,5-0,6 0,6 105,5-0,1 4,6-0,9 1,9-0,6-0,6 1,0 103,9-1,7 3,7-6,4 1,6-2,4-0,4 0,3 102,0-3,8 2,5-14,0 1,0-4,4 0,3-0,4 102,4-3,1 2,2-13,0 2,9-3,6 0,8-0,3 103,3-2,1 2,8-8,2 3,4-3,0 1,0-0,7 5. Ωριαίο κόστος εργασίας 3) (ε.δ., =100) Κατά συνιστώσα Μισθοί και ηµεροµίσθια Εργοδοτικές εισφορές κοινωνικής ασφάλισης Κατά επιλεγµένο κλάδο οικονοµικής δραστηριότητας Ορυχεία, µεταποίηση και ενέργεια Κατασκευές Υπηρεσίες Υποµνηµατικό στοιχείο: Δείκτης συµβατικών αποδοχών 4) % του συνόλου 5) α τρ. β τρ. 100,0 100,0 75,2 24, ,3 2,3 2,3 2,2 3,4 1,4 1,8 2,3 96,6 2,5 2,8 1,5 2,2 2,7 2,6 2,1 99,9 3,4 3,5 3,3 3,8 4,2 3,1 3, ,6 101,7 4,4 4,3 4,9 6,2 5,1 3,3 3,6 102,3 3,8 3,7 4,5 6,2 3,4 2,6 3,2 103,3 4,3 4,2 4,6 6,1 3,8 3,5 2,8 103,8 3,2 3,1 3,6 5,4 2,9 2,0 2, ,1 32,4 9,0 58,6 Πηγές: Eurostat, υπολογισµοί της βάσει στοιχείων της Eurostat, (Πίνακας 4, Ενότητα 5.1 και στήλη 7 του Πίνακα 5, Ενότητα 5.1) και υπολογισµοί της (στήλη 8 του Πίνακα 5, Ενότητα 5.1). 1) Μισθολογική δαπάνη (σε τρέχουσες τιµές) ανά µισθωτό προς προστιθέµενη αξία (σε όρους όγκου) ανά απασχολούµενο. 2) Προστιθέµενη αξία (σε όρους όγκου) ανά απασχολούµενο. 3) Ωριαίο κόστος εργασίας για το σύνολο της οικονοµίας, πλην της γεωργίας, της δηµόσιας διοίκησης, της εκπαίδευσης, της υγείας και των υπηρεσιών που δεν κατατάσσονται αλλού. Λόγω διαφορών κάλυψης, οι εκτιµήσεις για τις συνιστώσες ενδέχεται να µη συµφωνούν µε το σύνολο. 4) Πειραµατικά στοιχεία. (Βλ. για περισσότερες λεπτοµέρειες.) 5) Το. Μάρτιος 2010 Σ49

165 5. 2 Π α ρ α γ ω γ ή κ α ι ζ ή τ η σ η 1. ΑΕΠ και συνιστώσες της δαπάνης ΑΕΠ α τρ. β τρ α τρ. β τρ α τρ. β τρ α τρ. β τρ α τρ. β τρ. Ιδιωτική κατανάλωση Εγχώρια ζήτηση Δηµόσια κατανάλωση Ακαθάριστες επενδύσεις πάγιου κεφαλαίου Μεταβολές αποθεµάτων 2) Ισοζύγιο εξωτερικών συναλλαγών 1) Τρέχουσες τιµές (δισεκ. ευρώ, µε εποχική διόρθωση) 8.557, , , , ,3 24,8 97, , , , , , , ,4 28,2 141, , , , , , , ,7 36,9 97, , , , , , , ,8-58,3 124, , , , , ,4 480,3 481,9 8,6 20,1 905,4 885, , , ,2 486,9 453,9-5,1 17,1 808,8 791, , , ,8 491,7 444,6-21,1 31,0 793,1 762, , , ,3 497,6 439,5-13,5 34,7 818,1 783, , , ,0 495,4 435,8-18,5 42,0 837,9 795,9 ποσοστό % του ΑΕΠ 100,0 98,6 57,6 21,9 19,7-0,6 1,4 - - Αλυσωτοί δείκτες όγκου (τιµές προηγούµενου έτους, µε εποχική διόρθωση 3) ) τριµηνιαίες εκατοστιαίες µεταβολές -1,9-0,9-0,6 0,6-4, ,3-4,9-2,5-2,2-0,5 0,6-5, ,3-7,6-0,1-0,8 0,1 0,6-1, ,1-2,9 0,4 0,4-0,2 0,8-0, ,9 2,8 0,1-0,2 0,0-0,1-0, ,7 0,9 ετήσιες εκατοστιαίες µεταβολές 3,0 2,9 2,0 2,1 5, ,5 8,5 2,8 2,4 1,6 2,3 4, ,3 5,5 0,6 0,7 0,4 2,1-0, ,0 1,0-4,1-3,4-1,1 2,2-11, ,4-12,0-1,8-0,5-0,7 2,3-5, ,0-4,0-5,1-3,5-1,4 2,4-11, ,4-13,1-4,9-3,7-1,0 2,2-11, ,0-14,7-4,1-3,5-1,1 2,5-11, ,5-12,3-2,1-2,8-0,6 1,8-8, ,2-6,9 συµβολή στην τριµηνιαία εκατοστιαία µεταβολή του ΑΕΠ σε εκατοστιαίες µονάδες -1,9-0,8-0,3 0,1-0,9 0,2-1, ,5-2,2-0,3 0,1-1,1-0,9-0, ,1-0,8 0,0 0,1-0,4-0,6 0, ,4 0,4-0,1 0,2-0,2 0,5 0, ,1-0,2 0,0 0,0-0,2 0,0 0,3 - - συµβολή στην ετήσια εκατοστιαία µεταβολή του ΑΕΠ σε εκατοστιαίες µονάδες 3,0 2,8 1,2 0,4 1,1 0,1 0, ,8 2,4 0,9 0,5 1,0 0,0 0, ,6 0,7 0,2 0,4-0,1 0,1 0, ,1-3,3-0,6 0,4-2,4-0,8-0, ,8-0,5-0,4 0,5-1,3 0,7-1, ,1-3,5-0,8 0,5-2,5-0,6-1, ,9-3,6-0,6 0,5-2,6-1,0-1, ,1-3,4-0,6 0,5-2,5-0,8-0, ,1-2,8-0,3 0,4-1,8-1,0 0,7 - - Εξαγωγές 1) Εισαγωγές 1) Πηγές: Eurostat και υπολογισµοί της. 1) Οι εξαγωγές και οι εισαγωγές καλύπτουν τα αγαθά και τις υπηρεσίες και συµπεριλαµβάνουν το διασυνοριακό εµπόριο εντός της ζώνης του ευρώ. Τα στοιχεία δεν συµφωνούν πλήρως µε αυτά που εµφανίζονται στην Ενότητα 3.1, στον Πίνακα 1 της Ενότητας 7.1, στον Πίνακα 3 της Ενότητας 7.2 ή στους Πίνακες 1 ή 3 της Ενότητας ) Συµπεριλαµβάνεται η κτήση µείον διάθεση τιµαλφών. 3) Τα ετήσια στοιχεία δεν είναι διορθωµένα ως προς τον αριθµό των εργάσιµων ηµερών. Σ50 Μάρτιος 2010

166 ΣΤΑΤΙΣΤΙΚΑ ΣΤOΙΧΕIΑ ΓΙΑ ΤΗ ΖΩΝΗ ΤOΥ ΕΥΡΩ Τιµές, παραγωγή, ζήτηση και αγορές εργασίας 5. 2 Π α ρ α γ ω γ ή κ α ι ζ ή τ η σ η 2. Προστιθέµενη αξία κατά κλάδο οικονοµικής δραστηριότητας α τρ. β τρ α τρ. β τρ α τρ. β τρ α τρ. β τρ α τρ. β τρ. Ακαθάριστη προστιθέµενη αξία (βασικές τιµές) Φόροι µείον επιδοτήσεις Γεωργία, θήρα, δασοκοµία Ορυχεία, Κατασκευές Εµπόριο, Χρηµατοπιστ. υπη- Δηµόσια προϊόντων και αλιεία µεταποίηση επισκευές, ρεσίες, υπηρεσίες διοίκηση, και ενέργεια ξενοδοχεία και διαχειρ. ακίν. περιουσίας, εκπαίδευση, υγεία εστιατόρια, υπηρεσίες και λοιπές υπηρε- µεταφορές και επικοινωνίεχειρηµ. εκµίσθωσης και επισίες υπηρεσίες Τρέχουσες τιµές (δισεκ. ευρώ, µε εποχική διόρθωση) 7.643,6 140, ,5 477, , , ,1 913, ,5 150, ,2 510, , , ,0 959, ,0 146, ,5 534, , , ,2 946, ,2 132, ,2 514, , , ,2 895, ,6 34,8 396,3 132,1 427,8 595,3 478,3 230, ,7 34,3 359,8 130,2 416,7 590,0 484,6 224, ,9 33,2 353,9 128,9 417,2 592,5 489,2 223, ,6 32,1 361,0 128,2 419,3 594,2 492,8 224, ,0 32,5 363,4 127,3 418,7 595,6 493,6 224,6 ποσοστό % της προστιθέµενης αξίας 100,0 1,6 17,8 6,4 20,7 29,3 24,2 - Αλυσωτοί δείκτες όγκου (τιµές προηγούµενου έτους, µε εποχική διόρθωση 1) ) τριµηνιαίες εκατοστιαίες µεταβολές -1,9 0,5-6,4-1,9-2,0-0,6 0,3-1,9-2,5-0,6-8,4-1,0-2,9-0,7-0,2-2,3-0,2-0,3-1,5-0,7-0,2 0,0 0,7 0,4 0,4 0,5 2,3-1,0 0,2-0,2 0,2 0,9 0,1 1,2 0,3-1,1-0,1 0,0 0,4 0,6 ετήσιες εκατοστιαίες µεταβολές 2,9 0,0 3,6 2,8 2,7 4,1 1,4 3,3 3,0 0,0 2,3 2,2 3,5 4,3 2,0 0,9 0,9 1,9-0,6-0,6 0,8 1,7 1,6-1,2-4,2-0,3-13,9-4,8-4,7-1,3 1,1-3,1-1,8 2,5-7,6-3,6-2,1 0,2 1,5-2,4-5,0 0,1-16,7-6,1-5,7-1,1 1,1-5,2-5,0 0,0-17,1-4,8-5,4-1,4 1,3-3,8-4,2 0,1-13,6-4,4-4,8-1,6 1,0-2,9-2,3 0,8-7,5-3,7-3,0-1,0 1,1-0,5 συµβολή στην τριµηνιαία εκατοστιαία µεταβολή της προστιθέµενης αξίας σε εκατοστιαίες µονάδες -1,9 0,0-1,3-0,1-0,4-0,2 0,1 - -2,5 0,0-1,6-0,1-0,6-0,2 0,0 - -0,2 0,0-0,3 0,0 0,0 0,0 0,2-0,4 0,0 0,4-0,1 0,0-0,1 0,0-0,1 0,0 0,0-0,1 0,0 0,0 0,1 - συµβολή στην ετήσια εκατοστιαία µεταβολή της προστιθέµενης αξίας σε εκατοστιαίες µονάδες 2,9 0,0 0,7 0,2 0,6 1,1 0,3-3,0 0,0 0,5 0,1 0,7 1,2 0,4-0,9 0,0-0,1 0,0 0,2 0,5 0,4 - -4,2 0,0-2,8-0,3-1,0-0,4 0,3 - -1,8 0,0-1,6-0,2-0,4 0,1 0,3 - -5,0 0,0-3,4-0,4-1,2-0,3 0,2 - -5,0 0,0-3,5-0,3-1,1-0,4 0,3 - -4,2 0,0-2,7-0,3-1,0-0,4 0,2 - -2,3 0,0-1,4-0,2-0,6-0,3 0,3 - Πηγές: Eurostat και υπολογισµοί της. 1) Τα ετήσια στοιχεία δεν είναι διορθωµένα ως προς τον αριθµό των εργάσιµων ηµερών. Μάρτιος 2010 Σ51

167 5. 2 Π α ρ α γ ω γ ή κ α ι ζ ή τ η σ η (ετήσιες εκατοστιαίες µεταβολές, εκτός εάν αναφέρεται διαφορετικά) 3. Βιοµηχανική παραγωγή % του συνόλου 1) α τρ. β τρ Ιούλ. Αύγ. Σεπτ. Οκτ. Νοέµ. Δεκ Ιούλ. Αύγ. Σεπτ. Οκτ. Νοέµ. Δεκ. 100,0 (ε.δ., 2005=100) 78,0 78,0 Μεταποίηση 69,4 Βιοµηχανία πλην κατασκευών 68,8 Βιοµηχανία πλην κατασκευών και ενέργειας Ενδιάµεσα αγαθά 28,2 Κεφαλαιακά αγαθά Καταναλωτικά αγαθά Κατασκευές ,2 108,2 3,7 4,2 4,3 3,7 6,7 2,3 1,4 2,5-0,9 1,2-2,3 106,3-1,7-1,8-1,9-3,3-0,1-2,0-5,7-1,4 0,3-4,4-13,8 90,5-15,0-15,9-16,4-19,3-21,0-4,9-17,4-3,0-5,9-8,3-16,9 90,5-18,4-20,2-20,6-25,3-23,9-7,4-19,8-5,5-4,3-9,9-16,7 89,2-18,6-19,4-19,9-24,3-24,2-5,9-21,2-3,3-8,9-7,4-13,8 91,0-14,5-15,3-15,8-18,4-21,1-4,0-18,3-1,9-6,3-9,2-7,7 91,2-7,7-8,1-8,6-6,9-14,5-2,3-9,7-1,2-4,7-6,6-15,0 90,2-15,8-16,8-17,7-20,3-23,4-4,0-20,4-1,4-5,5-9,8-14,6 91,2-15,1-16,1-16,1-19,4-22,0-5,4-19,6-3,8-6,1-10,5-11,9 91,5-12,7-13,1-13,7-15,8-18,2-2,8-15,5-0,8-7,3-7,7-10,5 90,8-11,0-11,7-12,3-12,3-17,2-4,5-14,1-2,8-5,3-7,2-7,3 92,1-6,8-7,0-7,4-5,9-12,9-1,8-8,0-0,8-5,7-7,8-4,8 90,6-4,8-5,1-5,5-0,6-13,2-0,4-6,1 0,4-3,3-4,5 µηνιαίες εκατοστιαίες µεταβολές (ε.δ.) -0,2-0,1 0,2-0,2 0,7-1,2 0,4 1,1 0,3 0,7-1,5 0,6-1,1 1,3 1,1 0,5 1,5-0,3 6,1-1,0 0,1 0,0 0,5-0,3 0,5 0,0 0,5 1,6 0,3-4,9 0,9-1,6-0,7-0,6 - -0,7-0,8-0,4 0,7-0,7-1,3-0,7-1,3 1,2-0,5 1,0-1,4 1,7 1,2 1,7 1,5 1,1 2,4 0,8-2,6-0,8-1,6 - -1,6-2,3-0,8-2,6-1,4 0,7 0,9 0,7 2,1 0,3 22,1 18,5 Διαρκή 2,6 Μη διαρκή 15,9 Ενέργεια 9,1 22,0 4. Νέες παραγγελίες και κύκλος εργασιών στη βιοµηχανία, λιανικές πωλήσεις και επιβατικά αυτοκίνητα για πρώτη φορά σε κυκλοφορία Νέες παραγγελίες στη βιοµηχανία Μεταποίηση 2) (τρέχουσες τιµές) Κύκλος εργασιών στη βιοµηχανία Μεταποίηση (τρέχουσες τιµές) Τρέχουσες τιµές Λιανικές πωλήσεις (εκτός καυσίµων κίνησης) Σταθερές τιµές Επιβατικά αυτοκίνητα για πρώτη φορά σε κυκλοφορία % του συνόλου 1) α τρ. β τρ Αύγ. Σεπτ. Οκτ. Νοέµ. Δεκ Ιαν Σεπτ. Οκτ. Νοέµ. Δεκ Ιαν. (ε.δ., 2005=100) 100,0 100,0 (ε.δ., 2005=100) 100,0 100,0 100,0 (ε.δ., 2005=100) 100,0 100,0 Είδη διατροφής, ποτά, καπνός ,0 8,7 115,0 6,5 2,6 104,3 1,8 0,0 3,1 4,0 3, ,6 113,4-5,2 116,9 1,9 1,7 103,4-0,8-1,8-0,1-1,7-1, ,0 87,7-22,9 95,6-18,4-2,6 101,7-1,8-1,8-1,7-1,2-3, ,8 83,1-31,8 95,0-21,6-2,9 101,9-2,8-3,6-2,2-0,7-6, ,6 84,6-30,6 94,1-23,2-2,9 101,7-2,0-1,5-2,2-2,1-5, ,3 91,0-21,5 96,1-18,8-3,2 101,5-1,8-1,4-2,2-2,8-2, ,6 92,0-2,9 97,4-9,1-1,5 101,6-0,7-0,8-0,6 0,5-0, ,5 90,4-23,4 97,0-18,8-3,2 101,6-1,7-0,9-2,4-4,0-2, ,5 92,4-16,4 96,3-17,0-3,8 101,2-2,5-1,8-3,0-4,9-2, ,6 90,2-14,5 96,7-16,4-1,6 101,7-0,4-1,1-0,1 2,5-0, ,8 92,8-0,5 98,1-6,5-2,5 101,3-1,6-1,5-1,5-3,5-1, ,0 93,0 9,2 97,5-3,0-0,7 101,8-0,1 0,1-0,2 1,9 0, , ,3 101,3-1,0 0,2-1, ,3 µηνιαίες εκατοστιαίες µεταβολές (ε.δ.) - 2,2 - -0,8-0,4 - -0,4-0,6-0,2 0,3 0,0-4,4 - -2,3-0,4 0,5-0,5 0,0 0,7 2,2 0,7-1,0-2,8-1,5-0,4 - -0,4 0,0-0,6-2,6-0,4 - -0,8-0,2 - -0,6 0,7-0,5 0,4 0,5 2,0 0,9 - -1, ,1 - -0,5-0,1-0, ,5 42,9 Λοιπά πλην ειδών διατροφής 57,1 Υφαντουργία, ένδυση, υπόδηση 9,9 Οικιακός εξοπλισµός 13,9 (ε.δ.) χιλιάδες 3) Πηγές: Eurostat, πλην των στηλών 12 και 13 του Πίνακα 4 στην Ενότητα 5.2 (υπολογισµοί της βάσει στοιχείων της Ευρωπαϊκής Ένωσης Κατασκευαστών Αυτοκινήτων). 1) Το ) Συµπεριλαµβάνονται µεταποιητικοί κλάδοι που λειτουργούν κυρίως βάσει παραγγελιών, οι οποίοι αντιπροσώπευαν το 61,2% της συνολικής µεταποίησης το ) Τα ετήσια και τα τριµηνιαία στοιχεία αποτελούν το µέσο όρο των µηνιαίων στοιχείων για την περίοδο αναφοράς. Σ52 Μάρτιος 2010

168 ΣΤΑΤΙΣΤΙΚΑ ΣΤOΙΧΕIΑ ΓΙΑ ΤΗ ΖΩΝΗ ΤOΥ ΕΥΡΩ Τιµές, παραγωγή, ζήτηση και αγορές εργασίας 5. 2 Π α ρ α γ ω γ ή κ α ι ζ ή τ η σ η (διαφορές ποσοστών θετικών και αρνητικών απαντήσεων, 1) εκτός εάν αναφέρεται διαφορετικά, µε εποχική διόρθωση) 5. Έρευνες Επιχειρήσεων και Καταναλωτών Δείκτης οικονοµικού κλίµατος 2) (µακροπρόθεσµος µέσος όρος =100) Δείκτης επιχειρηµατικών προσδοκιών στη βιοµηχανία 4) Παραγγελίες Μεταποίηση Αποθέµατα τελικών προϊόντων Προσδοκίες παραγωγής Χρησιµοποίηση παραγωγικού δυναµικού 3) (ποσοστά %) 4) Δείκτης εµπιστοσύνης καταναλωτών Χρηµατοοικονοµική κατάσταση το επόµενο 12µηνο Οικονοµική κατάσταση το επόµενο 12µηνο Ανεργία το επόµενο 12µηνο Αποτα- µίευση το επόµενο 12µηνο α τρ. β τρ Σεπτ. Οκτ. Νοέµ. Δεκ Ιαν. Φεβρ , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , Δείκτης επιχειρηµατικών προσδοκιών στις κατασκευές Δείκτης επιχειρηµατικών προσδοκιών στο λιανικό εµπόριο Δείκτης επιχειρηµατικών προσδοκιών στις υπηρεσίες 4) Παραγγελίες Προσδοκίες απασχόλησης 4) Τρέχουσα κατάσταση εργασιών Όγκος αποθεµάτων Αναµενόµενη κατάσταση εργασιών 4) Επιχειρηµατικό κλίµα Ζήτηση τελευταίων µηνών Ζήτηση τους ερχόµενους µήνες α τρ. β τρ Σεπτ. Οκτ. Νοέµ. Δεκ Ιαν. Φεβρ Πηγή: Ευρωπαϊκή Επιτροπή (ΓΔ Οικονοµικών και Χρηµατοπιστωτικών Υποθέσεων). 1) Διαφορές µεταξύ του ποσοστού των ερωτηθέντων που απάντησαν θετικά και του ποσοστού των ερωτηθέντων που απάντησαν αρνητικά. 2) Ο δείκτης οικονοµικού κλίµατος αποτελείται από τους δείκτες επιχειρηµατικών προσδοκιών στη βιοµηχανία, στις υπηρεσίες, στις κατασκευές και στο λιανικό εµπόριο και από το δείκτη εµπιστοσύνης καταναλωτών. Ο δείκτης επιχειρηµατικών προσδοκιών στη βιοµηχανία έχει συντελεστή στάθµισης 40%, στις υπηρεσίες 30%, στις κατασκευές 5% και στο λιανικό εµπόριο 5%, και ο δείκτης εµπιστοσύνης των καταναλωτών 20%. Τιµές δείκτη οικονοµικού κλίµατος άνω (κάτω) του 100 υποδηλώνουν οικονοµικό κλίµα άνω (κάτω) του µέσου όρου, όπως υπολογίζεται για την περίοδο από το 1990 έως το. 3) Τα στοιχεία συλλέγονται κάθε Ιανουάριο, Απρίλιο, Ιούλιο και Οκτώβριο. Τα τριµηνιαία στοιχεία είναι µέσοι όροι δύο διαδοχικών ερευνών. Τα ετήσια στοιχεία συνάγονται από τους τρι- µηνιαίους µέσους όρους. 4) Οι δείκτες επιχειρηµατικών προσδοκιών και ο δείκτης εµπιστοσύνης των καταναλωτών υπολογίζονται ως απλοί µέσοι όροι των συνιστωσών. Για τον υπολογισµό των δεικτών επιχειρηµατικών προσδοκιών και εµπιστοσύνης καταναλωτών, οι εκτιµήσεις για τα αποθέµατα (στήλες 4 και 17) και την ανεργία (στήλη 10) χρησιµοποιούνται µε αντίθετο πρόσηµο. Μάρτιος 2010 Σ53

169 5. 3 Α γ ο ρ έ ς ε ρ γ α σ ί α ς 1 ) (ετήσιες εκατοστιαίες µεταβολές, εκτός εάν αναφέρεται διαφορετικά) 1. Απασχόληση οικονοµίας Κατά θέση στο επάγγελµα Κατά κλάδο οικονοµικής δραστηριότητας % του συνόλου 2) α τρ. β τρ α τρ. β τρ. Μισθωτοί Αυτοαπασχολούµενοι Γεωργία, θήρα, Ορυχεία, Κατασκευές Εµπόριο, Χρηµατοπιστ. Δηµόσια διοί- (ε.δ., εκατ.) δασοκοµία και µεταποίηση επισκευές, υπηρεσίες, υπηκηση, εκπαί- αλιεία και ενέργεια ξενοδοχεία ρεσίες διαχειρ. δευση, υγεία και εστιατόρια, ακίν. περιουσίας, και λοιπές µεταφορές και υπηρεσίες εκµίσθωσης υπηρεσίες επικοινωνίες και επι- χειρηµ. υπηρεσίες 100,0 100,0 85,2 14,8 3,9 17,1 7,5 25,6 15,9 30, ,875 1,0 1,0 0,4-0,7-1,1 2,7 0,7 2,5 1,5 144,168 1,6 1,8 0,8-1,8-0,3 2,7 1,6 4,0 1,8 146,728 1,8 1,9 0,8-1,5 0,3 3,8 2,0 4,0 1,2 147,816 0,7 0,9-0,3-1,4-0,1-2,2 1,3 2,3 1,0 147,796 0,5 0,8-0,9-1,7-0,1-2,7 0,9 2,0 0,8 147,261 0,0 0,1-0,8-1,1-1,2-5,0 0,4 0,7 1,3 146,200-1,2-1,0-2,3-2,3-3,0-7,2-1,2-1,2 1,6 145,496-1,8-1,7-2,2-2,3-4,7-7,5-1,8-2,1 1,7 144,759-2,1-2,0-2,4-2,7-6,1-7,8-1,8-2,5 1,7 τριµηνιαίες εκατοστιαίες µεταβολές (ε.δ.) -0,348-0,2-0,2-0,6-0,6-0,5-1,9-0,1 0,0 0,2-0,535-0,4-0,3-0,5 0,1-1,1-2,2-0,4-0,5 0,6-1,061-0,7-0,7-0,9-0,8-1,5-2,3-0,8-0,9 0,2-0,704-0,5-0,5-0,5-0,9-1,8-1,4-0,4-0,7 0,6-0,737-0,5-0,5-0,7-1,1-1,7-2,0-0,2-0,5 0,3 2. Ανεργία (µε εποχική διόρθωση) Κατά ηλικία 3) Κατά φύλο 4) % του συνόλου 2) α τρ. β τρ Αύγ. Σεπτ. Οκτ. Νοέµ. Δεκ Ιαν. Εκατοµµύρια 100,0 % εργατικού δυναµικού Εκατοµµύρια Ενήλικες Νέοι Άνδρες Γυναίκες 78,2 % εργατικού δυναµικού Εκατοµµύρια 21,8 % εργατικού δυναµικού Εκατοµµύρια ,877 8,3 10,053 7,3 2,824 16,4 6,388 7,5 6,489 9,4 11,672 7,5 9,123 6,6 2,549 14,9 5,736 6,7 5,936 8,5 11,889 7,6 9,264 6,6 2,625 15,4 5,996 6,9 5,893 8,3 14,853 9,4 11,621 8,2 3,232 19,4 7,986 9,2 6,868 9,6 12,668 8,0 9,856 7,0 2,812 16,6 6,549 7,6 6,119 8,6 13,901 8,8 10,803 7,7 3,098 18,4 7,374 8,5 6,528 9,2 14,723 9,3 11,491 8,1 3,232 19,3 7,917 9,1 6,806 9,5 15,210 9,6 11,937 8,4 3,273 19,8 8,208 9,5 7,001 9,8 15,579 9,9 12,252 8,7 3,326 20,2 8,443 9,8 7,135 10,0 15,181 9,6 11,915 8,4 3,267 19,8 8,178 9,5 7,003 9,8 15,400 9,8 12,094 8,6 3,306 20,0 8,341 9,7 7,059 9,9 15,515 9,8 12,183 8,6 3,332 20,2 8,394 9,7 7,121 9,9 15,575 9,9 12,251 8,7 3,324 20,2 8,453 9,8 7,122 10,0 15,645 9,9 12,323 8,7 3,322 20,2 8,482 9,8 7,163 10,0 15,683 9,9 12,372 8,7 3,310 20,2 8,527 9,9 7,155 10,0 53,7 % εργατικού δυναµικού Εκατοµµύρια 46,3 % εργατικού δυναµικού Πηγή: Eurostat. 1) Τα στοιχεία για την απασχόληση αναφέρονται σε αριθµό ατόµων και βασίζονται στο ΕΣΛ 95. Τα στοιχεία για την ανεργία αναφέρονται σε αριθµό ατόµων και ακολουθούν τις συστάσεις της ΔΟΕ. 2) Το ) Ενήλικες: άτοµα 25 ετών και άνω, νέοι: άτοµα κάτω των 25 ετών. Ως ποσοστά % του εργατικού δυναµικού για την αντίστοιχη ηλικιακή οµάδα. 4) Ως ποσοστά % του εργατικού δυναµικού για το αντίστοιχο φύλο. Σ54 Μάρτιος 2010

170 Η Μ Ο Σ Ι Α Ο Ι Κ Ο Ν Ο Μ Ι Κ Α Έ σ ο δ α, δ α π ά ν ε ς κ α ι έ λ λ ε ι µ µ α / π λ ε ό ν α σ µ α 1 ) (ως ποσοστό % του ΑΕΠ) 1. Ζώνη του ευρώ έσοδα Άµεσοι φόροι 3 Νοικοκυριών 4 Εταιριών 5 Τρέχοντα έσοδα Έµµεσοι φόροι 6 Υπέρ οργάνων της ΕΕ 7 Εισφορές κοινωνικής ασφάλισης 8 Έσοδα κεφαλαίου 46,5 46,2 12,6 9,6 3,0 13,9 0,6 15,8 8,2 4,8 2,2 0,3 0,3 42,6 45,7 45,4 12,2 9,4 2,7 13,5 0,5 15,6 8,2 4,7 2,1 0,2 0,3 41,6 45,1 44,8 11,8 9,2 2,5 13,5 0,4 15,6 8,2 4,6 2,1 0,3 0,3 41,2 45,0 44,4 11,4 9,0 2,3 13,5 0,4 15,7 8,3 4,6 2,1 0,6 0,5 41,1 44,5 44,0 11,3 8,7 2,5 13,5 0,3 15,5 8,2 4,5 2,1 0,5 0,4 40,7 44,8 44,4 11,5 8,8 2,6 13,7 0,3 15,4 8,1 4,5 2,2 0,5 0,3 40,9 45,3 45,0 12,1 8,9 3,0 13,9 0,3 15,3 8,1 4,5 2,1 0,3 0,3 41,5 45,5 45,2 12,4 9,1 3,1 13,8 0,3 15,1 8,0 4,4 2,1 0,3 0,3 41,6 44,9 44,7 12,2 9,3 2,7 13,3 0,3 15,3 8,1 4,4 2,1 0,2 0,3 41,0 9 Εργοδοτών Εργαζο- µένων 10 Πωλήσεις Κεφαλαιακοί φόροι 13 Υποµνηµατικό στοιχείο:δηµοσιονοµική επιβάρυνση 2) Ζώνη του ευρώ δαπάνες Μισθολογική δαπάνη Ενδιάµεση κατανάλωση Τρέχουσες δαπάνες Τόκοι Τρέχουσες µεταβιβάσεις Κοινωνικές παροχές Εκ µέρους οργάνων της ΕΕ 9 10 Κεφαλαιακές δαπάνες Εκ µέρους οργάνων της ΕΕ Επιδοτήσεις Επενδύσεις Κεφαλαιακές µεταβιβάσεις Υποµνη- µατικό στοιχείο:πρω τογενής δαπάνη 3) ,6 43,8 10,4 4,8 3,9 24,7 21,6 2,0 0,5 2,8 2,5 1,3 0,0 42,7 47,6 43,7 10,3 4,8 3,8 24,8 21,7 1,9 0,5 3,9 2,5 1,4 0,0 43,8 47,7 43,9 10,4 4,9 3,5 25,1 22,2 1,9 0,5 3,8 2,4 1,4 0,0 44,2 48,1 44,1 10,5 5,0 3,3 25,4 22,5 1,9 0,5 3,9 2,5 1,4 0,1 44,8 47,5 43,6 10,4 5,0 3,1 25,1 22,3 1,8 0,5 3,9 2,5 1,5 0,1 44,4 47,4 43,5 10,4 5,0 3,0 25,0 22,3 1,7 0,5 3,9 2,5 1,4 0,0 44,4 46,7 42,8 10,2 5,0 2,9 24,8 22,0 1,7 0,5 3,8 2,5 1,4 0,0 43,8 46,1 42,3 10,0 5,0 3,0 24,4 21,6 1,6 0,4 3,8 2,6 1,2 0,0 43,1 46,9 43,0 10,1 5,1 3,0 24,8 22,0 1,6 0,4 3,9 2,5 1,3 0,0 43,9 3. Ζώνη του ευρώ έλλειµµα/πλεόνασµα, πρωτογενές έλλειµµα/πλεόνασµα και δηµόσια κατανάλωση Έλλειµµα (-)/πλεόνασµα (+) Πρωτογενές Δηµόσια κατανάλωση 4) Κεντρική Τοπική Οργανισµοί έλλειµ- κυβέρνηση αυτοδιοίκησνωνικής κοι- µα(-)/ πλεόνασµα Μισθολογική Ενδιάµεση κατανάλωση ασφάλισης (+) δαπάνη 2 Κυβερνήσεις κρατιδίων οµοσπονδιακών κρατών ,1-0,5-0,1 0,1 0,5 3,8 19,7 10,4 4,8 4,9 1,8 2,2 8,2 11,6-1,9-1,7-0,4-0,1 0,3 1,9 19,8 10,3 4,8 4,9 1,8 2,1 8,2 11,7-2,6-2,1-0,5-0,2 0,2 0,9 20,2 10,4 4,9 5,1 1,8 2,1 8,3 12,0-3,1-2,4-0,5-0,2 0,0 0,2 20,5 10,5 5,0 5,2 1,8 2,1 8,3 12,2-3,0-2,5-0,4-0,3 0,2 0,2 20,4 10,4 5,0 5,1 1,9 2,1 8,3 12,1-2,6-2,2-0,3-0,2 0,2 0,4 20,4 10,4 5,0 5,1 1,9 2,2 8,2 12,3-1,3-1,4-0,1-0,2 0,4 1,6 20,3 10,2 5,0 5,2 1,9 2,1 8,0 12,2-0,6-1,2 0,0 0,0 0,5 2,4 20,0 10,0 5,0 5,2 1,9 2,1 7,9 12,1-2,0-2,0-0,2-0,2 0,4 1,0 20,4 10,1 5,1 5,3 1,9 2,1 8,1 12,3 8 9 Μεταβιβάσεις σε είδος µέσω παραγωγών της αγοράς 10 Ανάλωση πάγιου κεφαλαίου 11 Πωλήσεις (µείον) 12 Συλλογική κατανάλωση 13 Ατοµική κατανάλωση Χώρες της ζώνης του ευρώ έλλειµµα (-)/πλεόνασµα (+) 5) ΒΕ DE ΙE GR ES FR ΙΤ CY LU ΜT NL AT PT ,7-3,3 1,7-5,2 1,0-2,9-4,3-2,4 0,0-2,9-0,3-1,6-6,1-1,4-2,8 2,8 0,3-1,6 3,0-2,9 2,0-2,3-3,3-1,2 1,3-2,6 0,5-1,6-3,9-1,3-3,5 4,0-0,2 0,2 0,3-3,7 1,9-2,7-1,5 3,4 3,7-2,2 0,2-0,6-2,6 0,0-1,9 5,2-1,2 0,0-7,2-7,7-4,1-3,4-2,7 0,9 2,5-4,7 0,7-0,4-2,7-1,8-2,3 4,5 SI 14 SK 15 FI 16 Πηγές: για τα συγκεντρωτικά στοιχεία της ζώνης του ευρώ, Ευρωπαϊκή Επιτροπή για στοιχεία που αφορούν το έλλειµµα/πλεόνασµα των επιµέρους χωρών. 1) Τα στοιχεία αφορούν τη ζώνη ευρώ των16. Τα έσοδα, οι δαπάνες και το έλλειµµα/πλεόνασµα νοούνται όπως ορίζονται στο ΕΣΛ 95. Περιλαµβάνονται οι συναλλαγές που καταγράφονται στον προϋπολογισµό της ΕΕ για τις οποίες έχει γίνει ενοποίηση. Δεν έχει γίνει ενοποίηση προκειµένου για συναλλαγές µεταξύ του Δηµοσίου των κρατών-µελών της ΕΕ. 2) Η δηµοσιονοµική επιβάρυνση περιλαµβάνει τους φόρους και τις εισφορές κοινωνικής ασφάλισης. 3) Περιλαµβάνει τις συνολικές δαπάνες µείον τις δαπάνες για τόκους. 4) Αντιστοιχεί στην τελική καταναλωτική δαπάνη (Ρ.3) της γενικής κυβέρνησης όπως ορίζεται στο ΕΣΛ 95. 5) Συµπεριλαµβάνονται τα έσοδα από τις πωλήσεις αδειών UMTS, καθώς και πράξεις διακανονισµού συµβάσεων ανταλλαγής επιτοκίων και προθεσµιακών συµβάσεων επιτοκίων. Μάρτιος 2010 Σ55

171 6. 2 Χ ρ έ ο ς 1 ) (ως ποσοστό % του ΑΕΠ) 1. Ζώνη του ευρώ κατά χρηµατοδοτικό µέσο και τοµέα πιστωτών Μετρητά και καταθέσεις Χρηµατοδοτικό µέσο Δάνεια Βραχυπρόθεσµοι τίτλοι Μακροπρόθεσµοι τίτλοι Εγχώριοι 2) Πιστωτές ,0 2,9 14,5 4,3 50,4 48,7 25,4 13,7 9,7 23,3 69,2 2,7 13,2 3,7 49,6 44,0 22,1 12,3 9,6 25,2 68,2 2,8 12,4 4,0 49,0 41,8 20,6 11,0 10,2 26,4 68,0 2,7 11,8 4,6 48,9 40,0 19,4 10,6 10,0 28,0 69,1 2,1 12,4 5,0 49,6 39,3 19,6 11,0 8,6 29,8 69,5 2,2 12,0 5,0 50,3 37,5 18,5 10,7 8,3 31,9 70,0 2,4 11,8 4,7 51,2 35,5 17,2 11,1 7,1 34,6 68,2 2,4 11,4 4,1 50,2 33,8 17,4 9,4 7,0 34,4 65,9 2,2 10,8 4,2 48,8 32,1 16,8 8,6 6,7 33,9 69,3 2,3 10,9 6,7 49,4 32,5 17,2 8,2 7,1 36,8 ΝΧΙ Λοιπές χρηµατοπιστωτικές επιχειρήσεις Λοιποί τοµείς Λοιποί 3) 2. Ζώνη του ευρώ κατά εκδότη, διάρκεια και νόµισµα Κεντρική κυβέρνηση Κυβερνήσεις κρατιδίων οµοσπονδιακών κρατών Εκδότης 4) Αρχική διάρκεια Εναποµένουσα διάρκεια Νόµισµα Τοπική αυτοδιοίκηση Οργανισµοί κοινωνικής ασφάλισης Έως 1 έτος Άνω του έτους Κυµαινό- µενου επιτοκίου ,0 60,5 6,0 5,1 0,4 7,3 64,6 7,0 13,5 27,8 30,6 69,9 2,0 69,2 58,1 5,8 4,9 0,4 6,5 62,7 6,2 13,4 27,8 28,1 67,4 1,8 68,2 57,0 6,0 4,7 0,4 7,0 61,2 5,3 13,7 26,6 27,9 66,7 1,5 68,0 56,7 6,2 4,7 0,4 7,6 60,4 5,2 15,5 25,3 27,2 66,7 1,3 69,1 57,0 6,5 5,0 0,6 7,8 61,3 5,0 14,9 26,0 28,2 68,1 0,9 69,5 57,4 6,6 5,1 0,4 7,8 61,6 4,7 14,8 26,2 28,5 68,6 0,9 70,0 57,6 6,7 5,2 0,5 7,9 62,2 4,6 14,8 25,6 29,7 69,1 1,0 68,2 55,9 6,5 5,3 0,5 7,4 60,8 4,3 14,4 24,0 29,8 67,7 0,6 65,9 54,0 6,2 5,2 0,5 7,4 58,5 4,3 14,2 22,7 29,1 65,4 0,5 69,3 57,1 6,6 5,2 0,4 10,2 59,1 4,5 17,8 22,2 29,3 68,6 0,7 Έως 1 έτος Άνω του ενός και έως 5 έτη Άνω των 5 ετών Ευρώ ή συµ- µετέχον νόµισµα Λοιπά νοµίσµατα 3. Χώρες της ζώνης του ευρώ ΒΕ 1 DE 2 ΙE 3 GR 4 ES 5 FR 6 ΙΤ 7 CY 8 92,1 68,0 27,6 100,0 43,0 66,4 105,8 69,1 6,1 70,2 51,8 63,9 63,6 27,0 34,2 41,8 88,1 67,6 25,0 97,1 39,6 63,7 106,5 64,6 6,6 63,6 47,4 62,2 64,7 26,7 30,5 39,3 84,2 65,0 25,1 95,6 36,1 63,8 103,5 58,3 6,6 62,0 45,5 59,5 63,6 23,3 29,3 35,2 89,8 65,9 44,1 99,2 39,7 67,4 105,8 48,4 13,5 63,8 58,2 62,6 66,3 22,5 27,7 34,1 LU 9 ΜT 10 NL 11 ΑT 12 PT 13 ΣI 14 SK 15 FI 16 Πηγές: για τα συγκεντρωτικά στοιχεία της ζώνης του ευρώ, Ευρωπαϊκή Επιτροπή για τα στοιχεία που αφορούν το χρέος των επιµέρους χωρών. 1) Τα στοιχεία αφορούν τη ζώνη του ευρώ των 16. Ακαθάριστο ονοµαστικό χρέος της γενικής κυβέρνησης, ενοποιηµένο µεταξύ των υποτοµέων του Δηµοσίου. Δεν έχει γίνει ενοποίηση προκειµένου για τίτλους που κατέχει το Δηµόσιο χωρών εκτός της ζώνης του ευρώ. Τα στοιχεία αποτελούν εν µέρει εκτιµήσεις. 2) Πιστωτές που κατοικούν στη χώρα που έχει εκδώσει τα χρεόγραφα. 3) Συµπεριλαµβάνονται κάτοικοι χωρών της ζώνης του ευρώ πλην της χώρας που έχει εκδώσει τα χρεόγραφα. 4) Εξαιρούνται τα χρεόγραφα που κατέχει η γενική κυβέρνηση της χώρας που τα εξέδωσε. Σ56 Μάρτιος 2010

172 ΣΤΑΤΙΣΤΙΚΑ ΣΤOΙΧΕIΑ ΓΙΑ ΤΗ ΖΩΝΗ ΤOΥ ΕΥΡΩ ηµόσια οικονοµικά 6. 3 Μ ε τ α β ο λ ή χ ρ έ ο υ ς 1 ) (ως ποσοστό % του ΑΕΠ) 1. Ζώνη του ευρώ κατά αιτία, χρηµατοδοτικό µέσο και τοµέα πιστωτών Δανειακές ανάγκες 2) Αιτία µεταβολής Χρηµατοδοτικό µέσο Πιστωτές Διαφορές αποτίµησης 3) Λοιπές µεταβολές όγκου 4) Μετρητά και καταθέσεις Δάνεια Βραχυπρόθεσµοι τίτλοι Μακροπρόθεσµοι τίτλοι Εγχώριοι 5) ,1 1,2 0,0-0,1 0,0-0,5-0,3 1,9-2,1-2,0-0,6 3,2 1,9 1,9-0,1 0,1 0,2-0,2 0,5 1,5-0,3-0,5-0,8 2,2 2,1 2,7-0,5-0,1 0,0-0,2 0,7 1,6-0,4-0,5-0,1 2,5 3,1 3,3-0,2 0,0-0,6 0,9 0,6 2,1 0,5 0,8 0,8 2,6 3,1 3,2-0,1 0,0 0,2 0,1 0,1 2,7-0,2-0,3 0,1 3,3 3,1 3,0 0,0 0,0 0,3 0,3-0,1 2,6-0,7-0,6 0,8 3,8 1,5 1,4 0,1 0,0 0,2 0,2-0,4 1,5 0,0 1,0-1,2 1,5 1,1 1,1 0,0 0,0-0,1-0,1 0,3 1,0 0,0 0,2-0,3 1,1 5,2 5,1 0,1 0,0 0,1 0,4 2,6 2,0 1,3 0,9-0,2 3,8 NXI Λοιπές χρηµατοπιστωτικές επιχειρήσεις Λοιποί 6) 2. Ζώνη του ευρώ προσαρµογή ελλείµµατος-χρέους Μεταβολή χρέους Έλλειµµα (-) / πλεόνασµα (+) 7) Προσαρµογή ελλείµµατος-χρέους 8) Συναλλαγές επί των κυριότερων χρηµατοοικονοµικών περιουσιακών στοιχείων της γενικής κυβέρνησης Μετρητά και καταθέσεις Δάνεια Τίτλοι 10) Μετοχές και λοιπές συµµετοχές Ιδιωτικοποιήσεις Συµµετοχή στο κεφάλαιο επιχειρήσεων Διαφορές αποτίµησης Συναλλαγ- µατικές διαφορές Λοιπές µεταβολές όγκου ,1-0,1 1,0 1,0 0,7 0,1 0,2 0,0-0,3 0,2 0,0 0,1-0,1 0,1 1,9-1,9 0,0-0,5-0,6 0,1 0,1-0,1-0,3 0,1-0,1 0,0 0,1 0,6 2,1-2,6-0,5 0,1 0,1 0,0 0,0-0,1-0,4 0,1-0,5-0,1-0,1 0,0 3,1-3,1 0,0 0,1 0,1 0,0 0,0 0,1-0,2 0,1-0,2-0,1 0,0 0,1 3,1-3,0 0,2 0,2 0,2 0,0 0,1 0,0-0,5 0,2-0,1 0,0 0,0 0,1 3,1-2,6 0,5 0,6 0,3 0,1 0,1 0,1-0,3 0,2 0,0 0,0 0,0-0,1 1,5-1,3 0,2 0,3 0,3-0,1 0,3-0,2-0,4 0,1 0,1 0,0 0,0-0,2 1,1-0,6 0,5 0,6 0,3 0,0 0,3 0,1-0,2 0,2 0,0 0,0 0,0-0,1 5,2-2,0 3,2 3,1 0,8 0,7 0,7 0,8-0,1 0,7 0,1 0,0 0,0 0,0 Λοιπά 9) Πηγή:. 1) Τα στοιχεία αφορούν τη ζώνη του ευρώ των 16 και αποτελούν εν µέρει εκτιµήσεις. Ετήσια µεταβολή του ακαθάριστου ονοµαστικού ενοποιηµένου χρέους ως ποσοστό % του ΑΕΠ, δηλ. [χρέος(t) χρέος (t-1)] / ΑΕΠ(t). 2) Οι δανειακές ανάγκες ισούνται εξ ορισµού µε τις συναλλαγές σε κρατικά χρεόγραφα. 3) Συµπεριλαµβάνουν, εκτός από την επίπτωση των µεταβολών των συναλλαγµατικών ισοτιµιών, διαφορές λόγω µέτρησης στην ονοµαστική αξία (π.χ. έκδοση χρεογράφων υπέρ ή υπό το άρτιο). 4) Περιλαµβάνουν ιδίως την επίδραση αναταξινοµήσεων επιµέρους µονάδων, καθώς και την επίδραση ορισµένων µορφών ανάληψης χρέους. 5) Πιστωτές που κατοικούν στη χώρα που έχει εκδώσει τα χρεόγραφα. 6) Συµπεριλαµβάνονται κάτοικοι χωρών της ζώνης του ευρώ εκτός εκείνων που κατοικούν στη χώρα που έχει εκδώσει τα χρεόγραφα. 7) Συµπεριλαµβάνονται τα έσοδα από τις πωλήσεις αδειών UMTS. 8) Διαφορά µεταξύ της ετήσιας µεταβολής του ακαθάριστου ονοµαστικού ενοποιηµένου χρέους και του ελλείµµατος ως ποσοστό του ΑΕΠ. 9) Περιλαµβάνονται κυρίως οι συναλλαγές επί των λοιπών στοιχείων του ενεργητικού και του παθητικού (εµπορικές πιστώσεις, λοιπές απαιτήσεις και υποχρεώσεις και χρηµατοικονοµικά παράγωγα). 10) Δεν περιλαµβάνονται τα χρηµατοοικονοµικά παράγωγα. Μάρτιος 2010 Σ57

173 6. 4 Τ ρ ι µ η ν ι α ί α σ τ ο ι χ ε ί α γ ι α τ α έ σ ο δ α, τ ι ς δ α π ά ν ε ς κ α ι τ ο έ λ λ ε ι µ µ α / π λ ε ό ν α σ µ α 1 ) (ως ποσοστό % του ΑΕΠ) 1. Ζώνη του ευρώ τριµηνιαία έσοδα α τρ. β τρ α τρ. β τρ α τρ. β τρ α τρ. β τρ. α τρ. β τρ α τρ. β τρ. 1 2 Άµεσοι φόροι 3 Τρέχοντα έσοδα Έµµεσοι Εισφορές κοινωνικής φόροι ασφάλισης 4 5 Πωλήσεις 6 Πρόσοδοι περιουσίας Κεφαλαιακά έσοδα 7 8 Φόροι κεφαλαίου 9 Υποµνηµατικό στοιχείο: Δηµοσιονοµική επιβάρυνση 2) 10 42,7 42,2 10,8 12,6 15,5 1,9 0,6 0,5 0,2 39,1 49,2 48,2 13,1 14,1 16,2 2,9 0,8 1,0 0,3 43,7 41,4 40,9 9,6 12,9 15,3 1,7 0,6 0,4 0,3 38,1 44,8 44,0 12,0 12,9 15,3 2,0 1,1 0,8 0,6 40,7 42,8 42,3 10,6 12,8 15,4 1,9 0,7 0,5 0,3 39,1 49,0 48,0 12,9 14,2 16,2 2,9 0,7 1,0 0,4 43,7 42,0 41,5 9,9 13,0 15,3 1,7 0,6 0,5 0,3 38,5 44,4 43,8 11,7 13,2 15,1 2,0 1,1 0,6 0,3 40,2 43,4 42,7 11,0 13,0 15,2 1,9 0,7 0,7 0,3 39,5 49,0 48,3 13,4 14,2 16,1 2,9 0,8 0,7 0,3 43,9 42,4 42,0 10,2 13,4 15,1 1,6 0,8 0,4 0,3 38,9 45,5 45,0 12,4 13,5 15,1 1,9 1,3 0,5 0,3 41,2 43,7 43,2 11,5 13,0 15,2 2,0 0,8 0,5 0,3 39,9 49,3 48,7 14,0 14,2 15,8 2,9 0,9 0,6 0,3 44,4 42,2 41,8 10,3 13,5 14,8 1,7 0,8 0,4 0,3 38,8 45,8 45,3 12,8 13,4 15,0 1,9 1,5 0,4 0,3 41,5 43,7 43,2 12,0 12,8 14,9 1,9 0,8 0,5 0,3 40,0 49,7 49,2 14,4 14,2 15,8 3,0 0,9 0,5 0,3 44,6 42,2 41,9 10,7 12,9 14,8 1,7 1,0 0,3 0,2 38,7 45,1 44,7 12,8 12,8 15,0 1,9 1,5 0,4 0,3 40,9 43,1 42,7 11,8 12,4 15,1 1,9 0,8 0,4 0,3 39,5 48,8 48,3 13,6 13,6 16,2 3,0 1,0 0,5 0,3 43,6 42,3 42,1 10,5 12,5 15,5 1,8 1,0 0,2 0,2 38,7 44,6 44,0 11,7 12,5 15,6 2,0 1,5 0,6 0,5 40,2 42,5 42,2 10,7 12,4 15,6 2,0 0,8 0,3 0,3 39,0 2. Ζώνη του ευρώ τριµηνιαία στοιχεία για τις δαπάνες και το έλλειµµα/πλεόνασµα Μισθολογική δαπάνη Ενδιάµεση κατανάλωση Τρέχουσες δαπάνες Τόκοι Κοινωνικές παροχές Κεφαλαιακές δαπάνες Επενδύσεις Έλλειµµα(-)/ πλεόνασµα(+) Τρέχουσες µεταβιβάσεις Επιδοτήσεις Κεφαλαιακές µεταβιβάσεις Πρωτογενές έλλειµµα(-)/ πλεόνασµα(+) α τρ. β τρ α τρ. β τρ α τρ. β τρ α τρ. β τρ. α τρ. β τρ α τρ. β τρ ,1 43,4 10,2 4,8 3,3 25,1 21,6 1,3 3,7 2,5 1,2-4,4-1,1 51,0 46,2 11,1 5,7 3,1 26,4 22,8 1,5 4,8 3,3 1,6-1,9 1,2 46,4 43,0 10,3 4,6 3,2 24,9 21,3 1,2 3,4 1,9 1,5-5,0-1,8 46,6 43,2 10,4 4,8 3,3 24,7 21,4 1,3 3,4 2,3 1,1-1,8 1,5 46,1 42,7 9,9 4,7 3,1 24,9 21,5 1,3 3,4 2,4 1,0-3,3-0,1 50,8 45,6 11,0 5,7 2,9 26,1 22,6 1,4 5,2 3,1 2,1-1,9 1,0 46,8 43,1 10,3 4,6 3,1 25,1 21,4 1,2 3,7 1,9 1,8-4,9-1,7 46,1 42,7 10,2 4,9 3,2 24,4 21,3 1,1 3,4 2,3 1,1-1,7 1,5 45,8 42,3 9,9 4,8 3,0 24,7 21,3 1,2 3,4 2,5 1,0-2,4 0,6 50,5 45,7 11,1 5,8 2,7 26,0 22,5 1,3 4,8 3,1 1,7-1,5 1,3 45,3 42,2 10,0 4,6 2,9 24,7 21,1 1,2 3,1 1,9 1,2-2,9 0,0 45,4 42,2 10,2 4,9 3,1 24,0 21,0 1,1 3,2 2,3 1,0 0,1 3,1 45,3 41,9 9,8 4,7 2,9 24,5 21,1 1,2 3,4 2,4 1,0-1,6 1,3 50,3 45,0 10,7 5,7 2,7 25,8 22,2 1,4 5,3 3,2 2,2-1,0 1,7 44,3 41,2 9,8 4,5 2,9 23,9 20,5 1,2 3,2 2,0 1,2-2,1 0,8 44,6 41,4 9,9 4,8 3,2 23,5 20,5 1,1 3,2 2,3 0,8 1,2 4,3 44,6 41,2 9,6 4,7 3,0 23,9 20,7 1,2 3,4 2,5 0,9-0,9 2,0 50,3 45,2 10,7 5,8 2,8 26,0 22,2 1,5 5,1 3,4 1,8-0,6 2,2 44,7 41,5 9,8 4,6 2,9 24,2 20,5 1,2 3,2 2,0 1,2-2,5 0,5 45,3 41,9 10,1 4,9 3,1 23,7 20,6 1,1 3,4 2,3 1,1-0,2 3,0 45,4 41,9 9,7 4,8 3,0 24,4 21,2 1,2 3,5 2,5 1,1-2,3 0,7 51,7 46,7 11,0 6,0 2,8 26,9 23,0 1,4 5,1 3,4 1,7-3,0-0,2 48,3 44,9 10,5 5,2 2,9 26,2 22,4 1,3 3,4 2,1 1,2-6,0-3,1 49,8 46,0 10,9 5,5 3,1 26,5 23,0 1,3 3,9 2,7 1,2-5,3-2,1 48,8 45,1 10,3 5,2 2,7 26,9 23,3 1,4 3,7 2,6 1,1-6,3-3,5 Πηγή: Υπολογισµοί της βάσει στοιχείων της Eurostat και βάσει εθνικών στοιχείων. 1) Τα στοιχεία αφορούν τη ζώνη του ευρώ των 16. Τα έσοδα, οι δαπάνες και το έλλειµµα/πλεόνασµα νοούνται όπως ορίζονται στο ΕΣΛ 95. Δεν περιλαµβάνονται οι συναλλαγές που καταγράφονται στον προϋπολογισµό της ΕΕ και αφορούν φορείς εκτός του Δηµοσίου. Πέραν αυτού και µε εξαίρεση τις διαφορετικές ηµεροµηνίες υποβολής των στοιχείων, τα τρι- µηνιαία στοιχεία είναι συνεπή µε τα ετήσια. Στοιχεία µη εποχικώς διορθωµένα. 2) Η δηµοσιονοµική επιβάρυνση περιλαµβάνει τους φόρους και τις εισφορές κοινωνικής ασφάλισης. Σ58 Μάρτιος 2010

174 6. 4 Τ ρ ι µ η ν ι α ί α σ τ ο ι χ ε ί α γ ι α τ α έ σ ο δ α, τ ι ς δ α π ά ν ε ς κ α ι τ ο έ λ λ ε ι µ µ α / π λ ε ό ν α σ µ α 1 ) (ως ποσοστό % του ΑΕΠ) 1. Ζώνη του ευρώ τριµηνιαία έσοδα α τρ. β τρ α τρ. β τρ α τρ. β τρ α τρ. β τρ. α τρ. β τρ α τρ. β τρ. 1 2 Άµεσοι φόροι 3 Τρέχοντα έσοδα Έµµεσοι Εισφορές κοινωνικής φόροι ασφάλισης 4 5 Πωλήσεις 6 Πρόσοδοι περιουσίας Κεφαλαιακά έσοδα 7 8 Φόροι κεφαλαίου 9 Υποµνηµατικό στοιχείο: Δηµοσιονοµική επιβάρυνση 2) 10 42,7 42,2 10,8 12,6 15,5 1,9 0,6 0,5 0,2 39,1 49,2 48,2 13,1 14,1 16,2 2,9 0,8 1,0 0,3 43,7 41,4 40,9 9,6 12,9 15,3 1,7 0,6 0,4 0,3 38,1 44,8 44,0 12,0 12,9 15,3 2,0 1,1 0,8 0,6 40,7 42,8 42,3 10,6 12,8 15,4 1,9 0,7 0,5 0,3 39,1 49,0 48,0 12,9 14,2 16,2 2,9 0,7 1,0 0,4 43,7 42,0 41,5 9,9 13,0 15,3 1,7 0,6 0,5 0,3 38,5 44,4 43,8 11,7 13,2 15,1 2,0 1,1 0,6 0,3 40,2 43,4 42,7 11,0 13,0 15,2 1,9 0,7 0,7 0,3 39,5 49,0 48,3 13,4 14,2 16,1 2,9 0,8 0,7 0,3 43,9 42,4 42,0 10,2 13,4 15,1 1,6 0,8 0,4 0,3 38,9 45,5 45,0 12,4 13,5 15,1 1,9 1,3 0,5 0,3 41,2 43,7 43,2 11,5 13,0 15,2 2,0 0,8 0,5 0,3 39,9 49,3 48,7 14,0 14,2 15,8 2,9 0,9 0,6 0,3 44,4 42,2 41,8 10,3 13,5 14,8 1,7 0,8 0,4 0,3 38,8 45,8 45,3 12,8 13,4 15,0 1,9 1,5 0,4 0,3 41,5 43,7 43,2 12,0 12,8 14,9 1,9 0,8 0,5 0,3 40,0 49,7 49,2 14,4 14,2 15,8 3,0 0,9 0,5 0,3 44,6 42,2 41,9 10,7 12,9 14,8 1,7 1,0 0,3 0,2 38,7 45,1 44,7 12,8 12,8 15,0 1,9 1,5 0,4 0,3 40,9 43,1 42,7 11,8 12,4 15,1 1,9 0,8 0,4 0,3 39,5 48,8 48,3 13,6 13,6 16,2 3,0 1,0 0,5 0,3 43,6 42,3 42,1 10,5 12,5 15,5 1,8 1,0 0,2 0,2 38,7 44,6 44,0 11,7 12,5 15,6 2,0 1,5 0,6 0,5 40,2 42,5 42,2 10,7 12,4 15,6 2,0 0,8 0,3 0,3 39,0 2. Ζώνη του ευρώ τριµηνιαία στοιχεία για τις δαπάνες και το έλλειµµα/πλεόνασµα Μισθολογική δαπάνη Ενδιάµεση κατανάλωση Τρέχουσες δαπάνες Τόκοι Κοινωνικές παροχές Κεφαλαιακές δαπάνες Επενδύσεις Έλλειµµα(-)/ πλεόνασµα(+) Τρέχουσες µεταβιβάσεις Επιδοτήσεις Κεφαλαιακές µεταβιβάσεις Πρωτογενές έλλειµµα(-)/ πλεόνασµα(+) α τρ. β τρ α τρ. β τρ α τρ. β τρ α τρ. β τρ. α τρ. β τρ α τρ. β τρ ,1 43,4 10,2 4,8 3,3 25,1 21,6 1,3 3,7 2,5 1,2-4,4-1,1 51,0 46,2 11,1 5,7 3,1 26,4 22,8 1,5 4,8 3,3 1,6-1,9 1,2 46,4 43,0 10,3 4,6 3,2 24,9 21,3 1,2 3,4 1,9 1,5-5,0-1,8 46,6 43,2 10,4 4,8 3,3 24,7 21,4 1,3 3,4 2,3 1,1-1,8 1,5 46,1 42,7 9,9 4,7 3,1 24,9 21,5 1,3 3,4 2,4 1,0-3,3-0,1 50,8 45,6 11,0 5,7 2,9 26,1 22,6 1,4 5,2 3,1 2,1-1,9 1,0 46,8 43,1 10,3 4,6 3,1 25,1 21,4 1,2 3,7 1,9 1,8-4,9-1,7 46,1 42,7 10,2 4,9 3,2 24,4 21,3 1,1 3,4 2,3 1,1-1,7 1,5 45,8 42,3 9,9 4,8 3,0 24,7 21,3 1,2 3,4 2,5 1,0-2,4 0,6 50,5 45,7 11,1 5,8 2,7 26,0 22,5 1,3 4,8 3,1 1,7-1,5 1,3 45,3 42,2 10,0 4,6 2,9 24,7 21,1 1,2 3,1 1,9 1,2-2,9 0,0 45,4 42,2 10,2 4,9 3,1 24,0 21,0 1,1 3,2 2,3 1,0 0,1 3,1 45,3 41,9 9,8 4,7 2,9 24,5 21,1 1,2 3,4 2,4 1,0-1,6 1,3 50,3 45,0 10,7 5,7 2,7 25,8 22,2 1,4 5,3 3,2 2,2-1,0 1,7 44,3 41,2 9,8 4,5 2,9 23,9 20,5 1,2 3,2 2,0 1,2-2,1 0,8 44,6 41,4 9,9 4,8 3,2 23,5 20,5 1,1 3,2 2,3 0,8 1,2 4,3 44,6 41,2 9,6 4,7 3,0 23,9 20,7 1,2 3,4 2,5 0,9-0,9 2,0 50,3 45,2 10,7 5,8 2,8 26,0 22,2 1,5 5,1 3,4 1,8-0,6 2,2 44,7 41,5 9,8 4,6 2,9 24,2 20,5 1,2 3,2 2,0 1,2-2,5 0,5 45,3 41,9 10,1 4,9 3,1 23,7 20,6 1,1 3,4 2,3 1,1-0,2 3,0 45,4 41,9 9,7 4,8 3,0 24,4 21,2 1,2 3,5 2,5 1,1-2,3 0,7 51,7 46,7 11,0 6,0 2,8 26,9 23,0 1,4 5,1 3,4 1,7-3,0-0,2 48,3 44,9 10,5 5,2 2,9 26,2 22,4 1,3 3,4 2,1 1,2-6,0-3,1 49,8 46,0 10,9 5,5 3,1 26,5 23,0 1,3 3,9 2,7 1,2-5,3-2,1 48,8 45,1 10,3 5,2 2,7 26,9 23,3 1,4 3,7 2,6 1,1-6,3-3,5 Πηγές: Υπολογισµοί της βάσει στοιχείων της Eurostat και βάσει εθνικών στοιχείων. 1) Τα έσοδα, οι δαπάνες και το έλλειµµα/πλεόνασµα νοούνται όπως ορίζονται στο ΕΣΛ 95. Δεν περιλαµβάνονται συναλλαγές µεταξύ του προϋπολογισµού της ΕΕ και φορέων εκτός Δηµοσίου. Πέραν αυτού και µε εξαίρεση τις διαφορετικές προθεσµίες για την υποβολή των στοιχείων, τα τριµηνιαία στοιχεία είναι συνεπή µε τα ετήσια. Στοιχεία µη εποχικώς διορθω- µένα. 2) Η δηµοσιονοµική επιβάρυνση περιλαµβάνει τους φόρους και τις εισφορές κοινωνικής ασφάλισης. Σ58 Μάρτιος 2010

175 ΣΤΑΤΙΣΤΙΚΑ ΣΤOΙΧΕIΑ ΓΙΑ ΤΗ ΖΩΝΗ ΤOΥ ΕΥΡΩ ηµόσια οικονοµικά 6. 5 Χ ρ έ ο ς κ α ι µ ε τ α β ο λ ή τ ο υ χ ρ έ ο υ ς σ ε τ ρ ι µ η ν ι α ί α β ά σ η (ως ποσοστό % του ΑΕΠ) 1. Ζώνη ευρώ χρέος (σύµφωνα µε τον ορισµό της Συνθήκης του Μάαστριχτ) κατά χρηµατοδοτικό µέσο 1) Χρηµατοδοτικό µέσο α τρ. β τρ. α τρ. β τρ α τρ. β τρ. Μετρητά και καταθέσεις Δάνεια Βραχυπρόθεσµοι τίτλοι Μακροπρόθεσµοι τίτλοι ,2 2,4 11,4 4,1 50,2 68,4 2,4 11,5 4,7 49,9 68,6 2,2 11,2 5,1 50,2 67,6 2,1 11,0 5,1 49,4 65,9 2,2 10,8 4,2 48,8 66,9 2,1 11,1 5,0 48,7 67,2 2,1 11,0 4,9 49,1 67,1 2,1 10,8 5,5 48,6 69,3 2,3 10,9 6,7 49,4 72,7 2,3 11,0 7,9 51,6 75,9 2,4 11,5 8,4 53,6 77,6 2,3 11,6 9,2 54,5 2. Ζώνη του ευρώ προσαρµογή ελλείµµατος-χρέους α τρ. β τρ. α τρ. β τρ α τρ. β τρ. Μεταβολή Έλλειµµα(-) / χρέους πλεόνασµα(+) Προσαρµογή ελλείµµατος-χρέους Συναλλαγές επί βασικών χρηµατοοικονοµικών περιουσιακών στοιχείων της γενικής κυβέρνησης Μετρητά και καταθέσεις Δάνεια ,9-1,0-3,9-2,4-1,5-0,5-0,2-0,2-0,2-1,3-2,8 4,5-2,1 2,3 2,0 1,0 0,0 0,6 0,2-0,7 1,1 5,2 4,2 1,2 5,3 5,0 4,1 0,0 0,6 0,4 0,6-0,3 3,5-0,6-0,9-1,5-1,5-2,1 0,1 0,4 0,0 0,1-0,1-0,7-3,4-0,6-4,0-2,9-1,9-0,2-0,6-0,2 0,0-1,1-3,4 6,3-2,5 3,8 3,1 1,9 0,0 0,9 0,3-0,1 0,7 6,3 3,7-0,2 3,5 3,4 1,8 0,3 1,1 0,1 0,0 0,0 3,7 1,9-2,3-0,4-0,9-1,6 0,0 0,1 0,6 0,5 0,0 1,4 8,8-3,0 5,9 6,5 1,1 2,6 0,8 2,0 0,1-0,7 8,7 11,9-6,0 5,9 5,4 4,9-0,1-0,2 0,9-0,3 0,7 12,2 9,4-5,3 4,1 3,5 1,9-0,7 1,0 1,3-0,2 0,8 9,6 4,7-6,3-1,6-2,9-3,2 0,8-0,1-0,4 0,2 1,1 4,5 Τίτλοι Μετοχές και λοιπές συµ- µετοχές Διαφορές αποτίµησης και λοιπές µεταβολές του όγκου Λοιπά Υποµνηµατικό στοιχείο: Δανειακές ανάγκες 28 Έλλειµµα, δανειακές ανάγκες και µεταβολή χρέους (άθροισµα τελευταίων τεσσάρων τριµήνων ως ποσοστό % του ΑΕΠ) 29 Χρέος σύµφωνα µε τον ορισµό της Συνθήκης του Μάαστριχτ (ετήσια µεταβολή του λόγου χρέους/αεπ και παράγοντες µεταβολής του) Πηγές: Υπολογισµοί της βάσει στοιχείων της Eurostat και εθνικών στοιχείων. 1) Τα στοιχεία για τα υπόλοιπα το τρίµηνο t υπολογίζονται ως ποσοστό του αθροίσµατος του ΑΕΠ του τριµήνου t και των τριών προηγούµενων τριµήνων. Μάρτιος 2010 Σ59

176 ΣΤΑΤΙΣΤΙΚΑ ΣΤOΙΧΕIΑ ΓΙΑ ΤΗ ΖΩΝΗ ΤOΥ ΕΥΡΩ Εξωτερικές συναλλαγές και θέσεις 7. 2 Ι σ ο ζ ύ γ ι ο τ ρ ε χ ο υ σ ώ ν σ υ ν α λ λ α γ ώ ν κ α ι κ ε φ α λ α ι α κ ώ ν µ ε τ α β ι β ά σ ε ω ν (δισεκ. ευρώ, συναλλαγές) 1. Συνοπτικό ισοζύγιο τρεχουσών συναλλαγών και κεφαλαιακών µεταβιβάσεων α τρ. β τρ Οκτ. Νοέµ. Δεκ α τρ. β τρ Ιούλ. Αύγ. Σεπτ. Οκτ. Νοέµ. Δεκ. Εισπράξεις Πληρω- µές Καθαρό αποτέλεσµα Εισπράξεις Πληρω- µές Τρέχουσες συναλλαγές Αγαθά Υπηρεσίες Εισοδήµατα Τρέχουσες µεταβιβάσεις Εισπράξεις Πληρω- µές Εισπράξεις Πληρω- µές Εισπράξεις Εµβάσµατα εργαζοµένων Πληρωµές Κεφαλαιακές µεταβιβάσεις Εµβάσµατα εργαζοµένων Εισπράξεις Πληρω- µές , ,3 10, , ,5 491,8 443,5 597,4 594,7 91,3 6,4 177,7 20,6 25,7 20, , ,1-143, , ,4 509,9 469,2 565,1 639,6 88,8 6,7 186,9 21,4 24,2 14, , ,1-57, , ,7 466,1 435,4 434,0 466,8 86,7. 178,3. 18,4 10,7 674,0 706,2-32,2 379,5 381,3 128,0 120,9 139,6 151,3 27,0 1,8 52,7 5,6 5,3 3,7 561,1 599,1-38,0 307,8 315,6 108,8 108,3 118,8 121,1 25,7 1,4 54,1 5,0 4,1 2,7 559,5 581,1-21,7 312,1 299,0 113,2 106,0 113,1 138,2 21,1 1,5 38,0 5,4 5,0 2,8 559,8 562,5-2,7 322,9 309,7 124,0 111,2 98,3 104,1 14,6 1,6 37,6 5,5 3,8 2,3 595,3 590,4 4,8 346,0 328,5 120,2 109,9 103,9 103,4 25,3. 48,6. 5,5 3,0 194,8 198,7-3,9 117,6 111,4 40,2 36,2 33,0 32,5 4,0. 18,6. 1,1 0,8 191,3 192,0-0,6 114,8 108,8 36,7 34,8 32,1 33,5 7,7. 14,9. 2,0 0,9 209,2 199,8 9,4 113,6 108,3 43,2 38,9 38,7 37,5 13,6. 15,1. 2,4 1,3 µε εποχική διόρθωση 650,5 693,2-42,8 368,4 370,2 125,7 118,1 134,7 156,5 21,7. 48, ,5 618,9-37,4 317,6 327,2 119,4 113,7 123,1 132,2 21,5. 45, ,1 578,3-14,1 314,0 305,7 115,0 109,5 111,8 117,8 23,4. 45, ,6 559,9-4,2 319,8 301,3 114,4 105,7 100,0 110,7 21,4. 42, ,0 575,3-3,2 333,7 316,0 117,2 106,5 99,5 106,6 21,6. 46, ,9 184,2 3,7 108,7 98,3 38,5 34,8 33,9 37,6 6,8. 13, ,5 186,5-2,0 105,4 100,7 37,8 34,8 34,1 36,4 7,1. 14, ,2 189,1-5,9 105,7 102,3 38,1 36,1 32,0 36,7 7,5. 14, ,4 193,0-4,6 110,9 103,8 38,5 34,8 33,3 35,4 5,6. 19, ,6 192,2-0,5 110,3 104,1 38,6 36,1 32,7 36,1 10,0. 15, ,0 190,1 1,9 112,5 108,1 40,0 35,6 33,5 35,2 6,1. 11, Ι σ ο ζ ύ γ ι ο α γ α θ ώ ν (δισεκ. ευρώ, µε εποχική διόρθωση, κινητός µέσος όρος τριών µηνών) 32 Ι σ ο ζ ύ γ ι ο υ π η ρ ε σ ι ώ ν (δισεκ. ευρώ, µε εποχική διόρθωση, κινητός µέσος όρος τριών µηνών) Πηγή:. Μάρτιος 2010 Σ61

177 7. 2 Ι σ ο ζ ύ γ ι ο τ ρ ε χ ο υ σ ώ ν σ υ ν α λ λ α γ ώ ν κ α ι κ ε φ α λ α ι α κ ώ ν µ ε τ α β ι β ά σ ε ω ν (δισεκ. ευρώ) 2. Ισοζύγιο εισοδηµάτων (συναλλαγές) Μισθολογική δαπάνη Εισόδηµα από επενδύσεις Άµεσες επενδύσεις Επενδύσεις χαρτοφυλακίου Λοιπές επενδύσεις α τρ. β τρ. Εισπράξεις Πληρω- µές Εισπράξεις Πληρω- µές Εισπράξεις Επανεπενδυθέντα κέρδη Μετοχές Χρεόγραφα Μετοχές Χρεόγραφα Πληρωµές Επανεπενδυθέντα κέρδη Εισπράξεις Πληρω- µές Εισπράξεις Πληρω- µές Εισπράξεις Πληρω- µές Εισπράξεις Πληρω- µές ,4 9,8 482,5 472,8 184,3 40,3 114,5 37,5 20,6 20,2 39,2 96,3 103,6 91,5 134,9 150,4 18,8 10,2 578,6 584,5 208,8 72,7 139,1 46,1 26,4 24,9 45,4 113,2 118,8 110,9 179,3 196,4 19,1 10,5 546,0 629,1 163,6 30,5 153,8 58,2 30,3 25,5 42,9 120,5 123,9 127,8 185,3 201,4 4,6 3,1 133,5 147,8 39,0 10,7 37,7 20,3 7,1 6,2 10,2 23,2 32,1 31,0 45,1 49,8 4,9 2,7 134,7 148,6 38,4 2,9 38,4 12,8 8,7 6,4 8,3 20,2 30,8 33,6 48,4 50,0 4,7 2,0 114,1 119,1 37,9 12,1 28,4 17,2 5,5 5,9 6,5 13,0 25,8 36,3 38,3 35,6 4,6 2,6 108,4 135,6 35,2 4,4 27,5 5,3 5,9 6,1 8,7 36,6 24,2 35,6 34,4 29,6 4,6 3,0 93,7 101,1 31,3 9,5 27,7 11,9 4,4 4,7 6,6 13,4 24,7 33,9 26,7 21,4 3. Γεωγραφική ανάλυση (σωρευτικές συναλλαγές) Τρέχουσες συναλλαγές Αγαθά Υπηρεσίες Εισοδήµατα εκ των οποίων: εισόδηµα από επενδύσεις Τρέχουσες µεταβιβάσεις Κεφαλαιακές µεταβιβάσεις Τρέχουσες συναλλαγές Αγαθά Υπηρεσίες Εισοδήµατα εκ των οποίων: εισόδηµα από επενδύσεις Τρέχουσες µεταβιβάσεις Κεφαλαιακές µεταβιβάσεις Τρέχουσες συναλλαγές Αγαθά Υπηρεσίες Εισοδήµατα εκ των οποίων: εισόδηµα από επενδύσεις Τρέχουσες µεταβιβάσεις Κεφαλαιακές µεταβιβάσεις Πηγή:. δ τρ. έως γ τρ Κράτη-µέλη της ΕΕ εκτός της ζώνης του ευρώ Δανία Σουηδία Λοιπές χώρες της ΕΕ Όργανα της ΕΕ Εισπράξεις 2.354,4 833,8 49,3 68,5 417,2 238,8 60,0 34,4 31,3 82,6 27,8 48,8 75,7 171,6 331,1 717, ,3 441,1 29,4 41,9 188,7 181,0 0,1 18,7 16,1 65,2 20,6 29,7 55,1 84,8 160,1 430,9 474,0 158,1 11,3 12,4 101,7 27,4 5,3 7,0 6,5 13,5 5,6 10,3 12,7 47,9 72,7 139,7 469,7 170,3 7,9 12,7 115,1 27,4 7,2 8,5 7,9 3,6 1,5 8,5 7,5 32,3 92,7 136,9 450,9 163,8 7,8 12,6 113,4 26,7 3,2 8,5 7,9 3,6 1,5 8,5 7,5 25,3 90,9 133,6 88,4 64,3 0,7 1,4 11,7 3,0 47,5 0,2 0,7 0,3 0,1 0,3 0,4 6,6 5,6 9,9 18,2 15,5 0,0 0,0 1,0 0,1 14,3 0,0 0,0 0,0 0,0 0,0 0,1 0,3 0,5 1,6 Πληρωµές 2.448,9 781,7 42,5 70,8 361,0 208,1 99,3-26, ,6-161,8 349, ,5 367,8 27,3 39,1 142,2 159,3 0,0 22,2 11,2 162,3 18,5 44,3 78,8 74,4 127,2 398,7 446,4 137,3 7,6 11,0 85,4 33,0 0,2 5,4 5,8 10,6 4,5 7,7 7,7 38,0 96,9 132,5 514,7 166,7 6,7 19,6 121,8 11,3 7,3-7, ,1-43,5 119,6-504,3 160,6 6,6 19,5 120,3 6,9 7,2-7, ,0-43,0 118,8-182,4 110,0 0,9 1,1 11,6 4,5 91,9 1,4 1,7 2,8 0,7 0,5 0,5 5,8 5,7 53,1 11,4 2,3 0,0 0,1 1,0 0,2 1,0 0,1 0,1 0,1 0,2 0,1 0,1 0,5 0,8 7,1 Καθαρό αποτέλεσµα -94,6 52,0 6,9-2,3 56,2 30,7-39,3-5, ,8-9,9-18,5-16,7 73,3 2,1 2,9 46,5 21,7 0,1-3,5 4,9-97,1 2,1-14,6-23,7 10,5 32,8 32,2 27,6 20,8 3,7 1,4 16,3-5,7 5,1 1,6 0,7 2,8 1,1 2,6 5,0 9,9-24,2 7,2-44,9 3,6 1,2-6,9-6,8 16,1-0,1-0, , ,3-27, ,4 3,2 1,2-7,0-6,8 19,8-4,0-0, , ,7-27, ,9-45,6-0,1 0,3 0,1-1,5-44,4-1,2-1,0-2,6-0,6-0,2-0,1 0,8-0,1-43,3 6,8 13,2 0,0-0,1 0,0 0,0 13,4-0,1-0,1-0,1-0,1-0,1 0,0-0,1-0,3-5,4 Κίνα Ινδία Ρωσία Ην. Βασίλειο Βραζιλία Καναδάς Ιαπωνία Ελβετία ΗΠΑ Λοιπά Σ62 Μάρτιος 2010

178 ΣΤΑΤΙΣΤΙΚΑ ΣΤOΙΧΕIΑ ΓΙΑ ΤΗ ΖΩΝΗ ΤOΥ ΕΥΡΩ Εξωτερικές συναλλαγές και θέσεις 7. 3 Ι σ ο ζ ύ γ ι ο χ ρ η µ α τ ο ο ι κ ο ν ο µ ι κ ώ ν σ υ ν α λ λ α γ ώ ν (δισεκ. ευρώ και ετήσιοι ρυθµοί αύξησης, υπόλοιπα και ρυθµοί αύξησης τέλους περιόδου, συναλλαγές και λοιπές µεταβολές στη διάρκεια της περιόδου) 1. Συνοπτικό ισοζύγιο χρηµατοοικονοµικών συναλλαγών β τρ β τρ β τρ Αύγ. Σεπτ. Οκτ. Νοέµ. Δεκ β τρ. 1) Απαιτήσεις Υποχρεώσεις ως ποσοστό του ΑΕΠ Καθαρό αποτέλεσµα Απαιτήσεις Υποχρεώσεις Άµεσες επενδύσεις Επενδύσεις χαρτοφυλακίου Καθαρό αποτέλεσµα Απαιτήσεις Υποχρεώσεις Απαιτήσεις Υποχρεώσεις Λοιπές επενδύσεις Καθαρά χρηµατο- οικονο- µικά παράγωγα Απαιτήσεις Υποχρεώσεις Συναλλαγµατικά διαθέσιµα Υπόλοιπα (διεθνής επενδυτική θέση) , ,1-715,6 133,0 141,8-8, , , , ,8-21, , ,0 320, , , ,8 144,8 156,7-11, , , , ,0-20, , ,4 325, , , ,9 154,5 168,4-13, , , , ,5-26, , ,6 347, , , ,7 143,7 161,4-17, , , , ,6-36, , ,6 374, , , ,5 146,5 163,2-16, , , , ,9-58, , ,7 381, , , ,2 148,7 166,0-17, , , , ,2-60, , ,1 430,9 Μεταβολές υπολοίπων 2.209, ,3 139,3 27,1 25,4 1,7 522,1 209,0 842, ,3 16,0 790,0 849,1 39, , ,7-300,2 18,1 21,6-3,5 362,6 285,1 484,6 892,2 0,6 691,9 668,4 5, , ,0-233,1 16,9 19,5-2,6 419,4 401,3 259,5 606,5-5,2 827,9 748,1 21,4-594,4-206,6-387,8-6,4-2,2-4,2 171,7 86,3-867,7-478,0-10,2 84,8 185,1 27,0 204,5 68,1 136,3 9,1 3,0 6,1 174,1 59,0 257,8 284,3-7,5-205,7-275,1-14,2 97,8 139,6-41,8 4,4 6,3-1,9 52,2 59,9 155,9 311,3-2,3-157,3-231,6 49,4 Συναλλαγές 1.728, ,1 9,1 20,2 20,1 0,1 417,6 257,4 519,8 708,5 0,6 788,9 753,2 1, , ,7 1,2 21,6 21,5 0,0 481,2 408,3 436,7 587,9 64,6 953,4 943,4 5,1 480,6 644,5-163,9 5,2 7,0-1,8 326,5 137,5-9,0 341,5 65,7 93,4 165,5 3,9-195,8-114,1-81,7-2,2-1,3-0,9 299,4 208,5 50,0 392,0-13,0-529,5-714,6-2,7-2,1 11,8-13,9-0,1 0,5-0,6 97,5 93,2 62,2 145,0-18,8-145,4-226,4 2,4-9,9 4,1-14,0-0,4 0,2-0,6 59,2 35,0 42,0 125,3 4,2-115,0-156,3-0,3 20,4 18,6 1,8 0,9 0,8 0,1 42,6 39,0 17,0 63,1-3,6-36,4-83,5 0,9 31,0 25,0 6, ,0 19,8 45,8 72,3 9,3-38,3-67,0-0,8-20,6 12,4-33, ,2 0,3-24,8 55,1 1,4-24,1-42,9-3,3 87,5 91,9-4, ,9 26,0 15,7 32,8-0,9 44,1 33,1 0,6 28,4 27,8 0,6... 9,0 9,7 10,9-6,0 0,2 8,7 24,1-0,3-95,5-101,1 5,7... 5,7 3,3-9,6 36,3-2,8-89,3-140,7 0,6 Λοιπές µεταβολές 851,4 749,6 101,7 10,5 9,2 1,2 163,7 56,5 426,3 487,7-1,4 205,7 205,4 57,1-182,7 126,6-309,3-2,1 1,5-3,6-55,0 27,7-35,2 183,7 0,0-97,0-84,8 4,4-418,0-183,7-234,3-4,6-2,0-2,6-61,8-7,0-177,2 18,6-69,8-125,5-195,3 16, ,0-851,1-223,9-11,6-9,2-2,4-154,9-51,2-858,7-819,5-75,9-8,6 19,6 23,1 Λόγω µεταβολών των συναλλαγµατικών ισοτιµιών 394,2 245,0 149,2 4,8 3,0 1,8 89,8 5,7 158,3 101,4. 129,2 137,9 17,0-343,3-227,3-116,0-4,0-2,7-1,4-72,1-4,2-151,7-99, ,7-123,2-13,9-533,1-293,0-240,1-5,9-3,3-2,7-113,3-5,9-221,2-107, ,0-179,5-13,7-43,6 64,7-108,2-0,5 0,7-1,2-17,3-0,2-1,5 47,4. -34,0 17,5 9,2 Λόγω µεταβολών των τιµών 284,5 430,3-145,8 3,5 5,3-1,8 45,0 40,8 199,0 389,5-1,4.. 41,9 288,6 298,4-9,8 3,4 3,5-0,1 45,4 33,5 226,0 264,9 0,0.. 17,1 82,4 124,7-42,4 0,9 1,4-0,5 46,5 12,5 75,0 112,2-69,8.. 30, , ,1 88,3-10,9-11,9 1,0-155,6-138,4-803,6-963,7-75,9.. 21,2 Λόγω λοιπών προσαρµογών 172,7 74,3 98,3 2,1 0,9 1,2 29,0 10,0 69,0-3,1. 76,5 67,4-1,8-128,0 55,5-183,5-1,5 0,6-2,1-28,3-1,6-109,6 18,6. 8,7 38,4 1,2 32,7-15,4 48,1 0,4-0,2 0,5 5,0-13,6-31,0 13,9. 59,5-15,7-0,8-17,6 186,3-203,9-0,2 2,0-2,2 18,0 87,4-53,6 96,8. 25,4 2,1-7,3 Ρυθµοί αύξησης υπολοίπων 15,2 13, ,2 6,8 13,1 12,1. 18,5 19,5-5,9 16,1 14, ,0 10,5 13,6 13,7. 20,5 18,7 0,3 15,7 14, ,3 14,9 10,0 9,8. 21,0 20,0 1,6 3,4 4, ,2 4,4-0,5 5,4. 1,7 3,1 1,1-2,9-1, ,4 6,1-5,6 3,9. -9,0-11,2-1,2-3,9-2, ,2 4,8-3,0 5,2. -12,6-15,0-0,9-1,5-0, ,0 6,5 1,3 6,5. -9,7-12,5-0,8 Πηγή:. 1) Τα καθαρά χρηµατοοικονοµικά παράγωγα περιλαµβάνονται στις απαιτήσεις. Μάρτιος 2010 Σ63

179 7. 3 Ι σ ο ζ ύ γ ι ο χ ρ η µ α τ ο ο ι κ ο ν ο µ ι κ ώ ν σ υ ν α λ λ α γ ώ ν (δισεκ. ευρώ και ετήσιοι ρυθµοί αύξησης, υπόλοιπα και ρυθµοί αύξησης τέλους περιόδου, συναλλαγές στη διάρκεια της περιόδου) 2. Άµεσες επενδύσεις Από κατοίκους της ζώνης του ευρώ στο εξωτερικό Από µη κατοίκους της ζώνης του ευρώ στη ζώνη του ευρώ β τρ β τρ Αύγ. Σεπτ. Οκτ. Νοέµ. Δεκ β τρ. Μετοχικό κεφάλαιο και επανεπενδυθέντα κέρδη ΝΧΙ Μη ΝΧΙ Λοιπά κεφάλαια (κυρίως δάνεια µεταξύ εταιριών) ΝΧΙ Μη ΝΧΙ Υπόλοιπα (διεθνής επενδυτική θέση) 3.572, ,7 240, ,9 686,1 6,4 679, , ,0 69, ,5 729,8 15,4 714, , ,9 234, ,1 797,5 9,3 788, , ,5 77, ,5 811,6 16,4 795, , ,3 265, ,2 864,4 10,4 854, , ,5 70, ,8 818,3 16,6 801, , ,5 262, ,7 886,4 10,4 876, , ,7 74, ,2 819,0 15,3 803,6 Συναλλαγές 326,5 198,1 2,2 195,9 128,4-0,2 128,6 137,5 91,3-1,0 92,2 46,2 1,6 44,6 299,4 208,8 27,5 181,2 90,7 2,3 88,4 208,5 196,0 6,0 190,0 12,5-0,5 13,0 97,5 78,2 8,9 69,3 19,3 0,6 18,7 93,2 76,7 1,3 75,3 16,5 0,4 16,1 59,2 32,4 0,3 32,1 26,8 0,2 26,6 35,0 36,7 2,4 34,3-1,7-1,1-0,6 42,6 42,6-2,0 44,6 0,0 0,6-0,6 39,0 38,7 1,1 37,6 0,3 0,0 0,3 15,0 10,9 1,6 9,3 4,2 0,3 3,9 19,8 15,7 0,4 15,3 4,1-0,6 4,6 30,2 15,3-3,7 19,0 14,9 0,0 14,9 0,3 6,4 0,9 5,5-6,1-0,1-6,0 27,9 24,3-0,6 24,9 3,6 0,3 3,3 26,0 16,6 0,3 16,3 9,4 0,1 9,3 9,0 9,7 0,6 9,1-0,8 0,2-1,0 9,7 7,9 0,5 7,4 1,8-0,1 1,9 5,7 8,5-2,1 10,6-2,8 0,0-2,9 3,3 14,2 0,4 13,9-10,9 0,0-10,8 Ρυθµοί αύξησης 15,3 14,6 11,3 14,9 18,5-55,0 18,7 14,9 14,8 8,3 15,0 15,3 6,3 15,5 9,2 6,9 0,8 7,5 18,8-1,6 19,1 4,4 3,8-1,4 4,0 6,4 9,9 6,3 9,4 8,0 7,6 8,0 14,8 5,7 14,8 6,1 7,7 4,6 7,8 1,6 4,9 1,5 8,2 6,6 11,9 6,1 14,2 14,0 14,2 4,8 7,5 6,9 7,5-2,7-4,3-2,7 8,0 7,0 11,7 6,6 11,3 24,4 11,2 6,5 8,2 8,4 8,2 1,5-3,3 1,6 Μετοχικό κεφάλαιο και επανεπενδυθέντα κέρδη Σε ΝΧΙ Σε µη ΝΧΙ Λοιπά κεφάλαια (κυρίως δάνεια µεταξύ εταιριών) Προς ΝΧΙ Προς µη ΝΧΙ 33 Ά µ ε σ ε ς ε π ε ν δ ύ σ ε ι ς κ α ι ε π ε ν δ ύ σ ε ι ς χ α ρ τ ο φ υ λ α κ ί ο υ ( κ α θ α ρ έ ς ) (δισεκ. ευρώ) Πηγή:. Σ64 Μάρτιος 2010

180 ΣΤΑΤΙΣΤΙΚΑ ΣΤOΙΧΕIΑ ΓΙΑ ΤΗ ΖΩΝΗ ΤOΥ ΕΥΡΩ Εξωτερικές συναλλαγές και θέσεις 7. 3 Ι σ ο ζ ύ γ ι ο χ ρ η µ α τ ο ο ι κ ο ν ο µ ι κ ώ ν σ υ ν α λ λ α γ ώ ν (δισεκ. ευρώ και ετήσιοι ρυθµοί αύξησης, υπόλοιπα και ρυθµοί αύξησης τέλους περιόδου, συναλλαγές στη διάρκεια της περιόδου) 3. Απαιτήσεις από επενδύσεις χαρτοφυλακίου Μετοχές Χρεόγραφα Οµόλογα και γραµµάτια Τίτλοι αγοράς χρήµατος ΝΧΙ Μη ΝΧΙ ΝΧΙ Μη ΝΧΙ ΝΧΙ Μη ΝΧΙ β τρ β τρ Αύγ. Σεπτ. Οκτ. Νοέµ. Δεκ β τρ Ευρωσύστηµα Γενική κυβέρνηση Ευρωσύστηµα 9 10 Υπόλοιπα (διεθνής επενδυτική θέση) 4.631, ,8 136,7 2, ,1 44, ,7 990,2 16, ,5 17,2 390,1 297,3 34,6 92,8 0, , ,7 68,4 3, ,3 27, ,1 970,9 19, ,2 18,4 422,1 353,3 61,6 68,8 1, , ,2 66,4 3, ,8 29, ,1 929,3 17, ,8 38,7 429,0 351,3 55,3 77,7 1, , ,9 74,6 3, ,3 31, ,9 927,4 16, ,6 37,7 420,2 341,8 45,0 78,4 1,4 Συναλλαγές -9,0-101,8-37,9 0,6-63,9 0,1 95,4 43,9 3,3 51,5 2,6-2,5 26,8 15,1-29,4 0,4 50,0 31,8 1,1-0,2 30,7. 27,7-95,5-2,7 123,2. -9,5-4,2-14,2-5,2. 62,2 9,3-0,3 0,0 9,5 0,3 32,9-33,7 0,1 66,6 20,8 20,1 12,5-1,8 7,5-0,3 42,0 36,7 3,4 0,0 33,3-0,4 27,4-7,0-0,5 34,4-2,0-22,2-10,3-11,8-11,9-0,2 17,0 23,9 3,6-0,2 20,3. 23,4-5,6 0,1 29,1. -30,4-28,1-0,2-2,3. 45,8 12,3 0,9 0,0 11,3. 37,3 14,3 0,0 23,0. -3,8-3,0-5,7-0,8. -24,8 8,1 0,5 0,0 7,6. -22,7-12,7-1,1-10,0. -10,2 0,8-4,3-11,0. 15,7 8,0 1,8 0,0 6,2. 4,2-3,9 0,6 8,1. 3,5 2,3 3,3 1,1. 10,9 8,7-0,8-0,2 9,4. 20,0 2,8 0,3 17,2. -17,8-16,9 1,6-0,8. -9,6 7,3 2,5 0,1 4,7. -0,8-4,6-0,7 3,7. -16,1-13,5-5,1-2,6. Ρυθµοί αύξησης 10,0 3,3 22,2-0,5 2,0 21,3 14,0 16,7 38,9 12,0 23,3 23,1 23,7 272,7 25,8 277,4-0,5-6,1-29,7 24,6-4,4 0,2 4,3 4,5 20,4 4,0 15,6-0,5 9,1 41,9-32,1 70,8-5,6-8,5-15,3 14,9-8,1-0,9-3,0-10,3-12,8 2,9 110,0-10,4-7,0-18,6-24,2 39,2-3,0-3,1-8,5 12,4-2,8-3,5-2,5-10,6-18,6 4,0 89,3-6,9 0,0-30,8-32,5 49,3 1,3 2,3 0,6-7,1 2,4. 1,2-9,7-13,3 10,0. -2,9-2,2-24,6-7, Γενική κυβέρνηση Ευρωσύστηµα Γενική κυβέρνηση Υποχρεώσεις από επενδύσεις χαρτοφυλακίου Μετοχές Χρεόγραφα Οµόλογα και γραµµάτια Τίτλοι αγοράς χρήµατος ΝΧΙ Μη ΝΧΙ ΝΧΙ Μη ΝΧΙ ΝΧΙ Μη ΝΧΙ β τρ β τρ Αύγ. Σεπτ. Οκτ. Νοέµ. Δεκ β τρ. Γενική κυβέρνηση Γενική κυβέρνηση Υπόλοιπα (διεθνής επενδυτική θέση) 6.556, ,5 594, , , , , ,5 243,0 141,5 101,5 76, , ,7 640, , , , , ,1 443,3 108,9 334,4 272, , ,7 679, , , , , ,6 505,3 79,2 426,1 359, , ,8 713, , , , , ,9 558,6 78,2 480,4 421,7 Συναλλαγές 341,5-124,8 93,4-218,2 250,0 31,5 218,6 199,2 216,3-2,5 218,9 185,7 392,1 89,2-0,7 89,9 167,7-10,7 178,4. 135,3 25,9 109,4. 145,0 47,8 3,4 44,4 44,6-2,2 46,8 56,8 52,6-2,6 55,2 54,1 125,3 78,6 12,3 66,3-12,9-7,6-5,3-5,9 59,6 13,9 45,7 60,5 63,1 14,0-12,0 26,0 45,5 10,1 35,5. 3,6 26,0-22,4. 72,3 57,5 11,4 46,1 4,2 9,1-4,8. 10,5-0,2 10,7. 55,1-18,1-5,4-12,8 44,5-13,2 57,7. 28,6 20,5 8,2. 32,8-26,1-0,5-25,6 37,0 12,5 24,5. 21,9 2,3 19,7. -6,0-3,0-2,4-0,6 10,4-4,1 14,4. -13,3 2,1-15,4. 36,3 43,1-9,0 52,2-1,8 1,7-3,5. -5,1 21,7-26,8. Ρυθµοί αύξησης 9,8 5,2 4,4 5,3 13,5 15,9 12,2 14,2 31,2 54,5 13,7 33,2 5,4-5,4 16,0-10,5 8,3 2,8 11,5 17,8 88,3-2,0 202,0 246,5 3,9-7,1-0,4-9,0 4,8-4,6 10,4 17,7 99,3-20,1 233,3 300,3 5,2-0,6 4,2-1,9 2,8-5,3 7,5 12,0 67,6-5,9 113,9 177,6 6,5 4,0-0,1 5,8 4,9-0,8 8,1. 30,6 36,2 32,1. Πηγή:. Μάρτιος 2010 Σ65

181 7. 3 Ι σ ο ζ ύ γ ι ο χ ρ η µ α τ ο ο ι κ ο ν ο µ ι κ ώ ν σ υ ν α λ λ α γ ώ ν (δισεκ. ευρώ και ετήσιοι ρυθµοί αύξησης, υπόλοιπα και ρυθµοί αύξησης τέλους περιόδου, συναλλαγές στη διάρκεια της περιόδου) 5. Απαιτήσεις από λοιπές επενδύσεις β τρ β τρ Αύγ. Σεπτ. Οκτ. Νοέµ. Δεκ β τρ. Ευρωσύστηµα Δάνεια/ µετρητά και καταθέσεις Λοιπές απαιτήσεις ΝΧΙ (πλην του Ευρωσυστήµατος) Λοιπές απαιτήσεις Γενική κυβέρνηση Δάνεια/µετρητά και καταθέσεις Μετρητά και καταθέσεις Λοιποί τοµείς Δάνεια/ νόµισµα και καταθέσεις Εµπορικές πιστώσεις Εµπορικές πιστώσεις Δάνεια/µετρητά και καταθέσεις Μετρητά και καταθέσεις Υπόλοιπα (διεθνής επενδυτική θέση) 5.381,3 36,9 35,6 1, , ,2 71,2 107,8 12,7 48,8 13, ,1 196, ,5 476, ,1 28,8 27,7 1, , ,6 59,1 101,0 12,1 40,9 7, ,6 186, ,9 474, ,7 27,9 27,7 0, , ,5 35,9 103,2 12,1 42,0 11, ,1 188, ,3 414, ,4 22,8 22,5 0, , ,0 33,2 109,1 11,9 48,4 8, ,3 190, ,3 446,2 Συναλλαγές 93,4-9,4-9,4 0,0-50,2-65,5 15,3-6,6-1,1-6,8-5,8 159,6 2,5 97,6-31,9-529,5-1, ,4.. 4,4.. 1,2-118,9.. -2,0-145,4 7,0 7,0 0,0-90,0-76,0-13,9-3,8 0,0-4,5-5,1-58,6 5,3-68,0-16,7-115,0-6,6-6,6 0,0-83,5-81,2-2,3-5,1-0,3-4,9-3,9-19,8 0,1-15,8 26,1-36,4 6,2.. -3,6.. 6,8.. 1,1-45, ,5-38,3-2, ,9.. 1,3.. 2,3-12,2.. 14,9-24,1-1, ,3.. -1,9.. -1,8 1,0.. 6,4 44,1 1,9.. 13,8.. -0,3.. -0,5 28,7.. 3,7 8,7 0,2.. 16,8.. 3,7.. 1,5-11,9.. -6,0-89,3 4, ,2.. 3,5.. 0,1-62, ,2 Ρυθµοί αύξησης 21,0 157,3 173,7-1,7 18,6 18,8 11,4-6,4-9,8-12,4-28,6 26,6 7,5 28,8 14,0 1,7-26,2-26,9 5,0-1,5-2,0 21,6-6,2-8,9-14,0-44,4 8,6 1,2 6,5-6,9-9,0-28,7-30,3 5,6-14,1-14,1-17,1-4,9-3,3-13,2-35,7 0,1-4,8-0,8-3,3-12,6-42,4-43,8 6,0-18,3-18,4-22,4-2,3-4,7-6,6-20,3-2,6-4,1-2,7 3,3-9,7-8, ,6.. 3,7.. 14,3-5,8.. -0,3 6. Υποχρεώσεις από λοιπές επενδύσεις β τρ β τρ Αύγ. Σεπτ. Οκτ. Νοέµ. Δεκ β τρ. Ευρωσύστηµα Δάνεια/ µετρητά και καταθέσεις Λοιπές υποχρεώσεις ΝΧΙ (πλην του Ευρωσυστήµατος) Λοιπές υποχρεώσεις Γενική κυβέρνηση Λοιπές υποχρεώσεις Λοιποί τοµείς Λοιπές υποχρεώσεις Υπόλοιπα (διεθνής επενδυτική θέση) 5.468,6 201,7 201,4 0, , ,6 62,5 52,3 0,0 46,9 5, ,5 156, ,7 112, ,6 482,3 481,9 0, , ,1 53,6 61,9 0,0 58,0 3, ,6 170, ,6 117, ,7 313,4 308,4 5, , ,2 36,4 58,8 0,0 55,0 3, ,9 182,3 973,2 119, ,1 264,3 263,8 0, , ,0 36,8 59,7 0,0 55,9 3, ,3 179,1 952,9 109,4 Συναλλαγές 165,5 280,7 280,6 0,1-181,0-191,9 10,9 9,5 0,0 11,0-1,5 56,3 10,5 46,1-0,3-714,6-231, ,9.. -8, , ,4-89,3-91,1 1,8-81,1-69,7-11,4-2,4 0,0-3,1 0,7-53,6 4,4-57,3-0,7-156,3-43,5-43,7 0,3-79,1-79,7 0,6 1,4 0,0 1,9-0,5-35,1 1,3-24,6-11,7-83,5-16, ,1.. -3,8... 8, ,0-9, ,6.. 0, , ,9-20,3.. -3,5.. 1, , ,1-8,3.. 14,7.. 5, , ,1-1,3.. 16,4.. 0,9... 8, ,7-7, , , ,8... Ρυθµοί αύξησης 20,0 79,2 79,4-6,9 18,0 18,2 9,5-1,9 27,4-4,1 20,7 20,7 6,8 26,2 0,5 3,1 141,3 141,4 20,8-4,6-4,9 17,3 18,3-20,1 23,6-27,9 4,3 6,6 4,5-0,8-11,2 19,1 17, ,2-14,9-15,1-9,6 10,5 41,1 11,3-1,2-6,5-3,5-7,6-1,7-15,0-27,7-29,0 916,8-16,3-16,4-13,4 8,1 234,7 9,4-11,1-8,3-2,8-9,3-8,6-12,5-47,8.. -9, , ,5... Δάνεια Δάνεια/ µετρητά και καταθέσεις Εµπορικές πιστώσεις Εµπορικές πιστώσεις Δάνεια Πηγή:. Σ66 Μάρτιος 2010

182 ΣΤΑΤΙΣΤΙΚΑ ΣΤOΙΧΕIΑ ΓΙΑ ΤΗ ΖΩΝΗ ΤOΥ ΕΥΡΩ Εξωτερικές συναλλαγές και θέσεις 7. 3 Ι σ ο ζ ύ γ ι ο χ ρ η µ α τ ο ο ι κ ο ν ο µ ι κ ώ ν σ υ ν α λ λ α γ ώ ν (δισεκ. ευρώ και ετήσιοι ρυθµοί αύξησης, υπόλοιπα και ρυθµοί αύξησης τέλους περιόδου, συναλλαγές στη διάρκεια της περιόδου) 7. Συναλλαγµατικά διαθέσιµα Συναλλαγµατικά διαθέσιµα Υποµνηµατικά στοιχεία: α τρ. β τρ Νοέµ. Δεκ Ιαν β τρ β τρ. Νοµισµατικός χρυσός Σε δισεκ. ευρώ Σε ουγγίες καθαρού χρυσού (εκατ.) Ειδικά τραβηκτικά δικαιώ- µατα Συναλλαγµατική θέση στο ΔΝΤ Μετρητά και καταθέσεις Σε νοµισµατικές αρχές και την ΤΔΔ Συνάλλαγµα Υπόλοιπα (διεθνής επενδυτική θέση) 325,8 176,3 365,213 4,6 5,2 139,7 6,3 22,5 110,7 0,5 79,3 30,8 0,3 0,0 24,6-21,5 5,6 347,2 201,0 353,688 4,6 3,6 138,0 7,2 22,0 108,5 0,4 87,8 20,3 0,3 0,0 44,3-38,5 5,3 374,2 217,0 349,190 4,7 7,3 145,1 7,6 8,0 129,5 0,6 111,3 17,6 0,0 0,1 262,8-245,7 5,5 374,2 217,0 349,190 4,7 7,3 145,1 7,6 8,0 129,5 0,6 111,3 17,6 0,0 0,1 262,8-245,7 5,5 395,7 240,4 349,059 4,8 8,4 142,1 8,4 3,7 129,9 0,6 108,6 20,7 0,1 0,1 155,4-141,4 5,6 381,5 229,8 347,546 4,2 11,3 136,2 9,5 6,6 119,9 0,5 99,3 20,0 0,2 0,0 77,6-65,6 5,4 430,9 236,1 347,200 49,8 11,7 133,2 12,7 7,1 113,2 0,5 89,8 22,9 0,2 0,0 56,7-42,4 50,9 464,2 271,7 347,166 49,6 10,3 132,6 11,8 8,4 112, ,2 0,0 39,5-32,0 50,3 462,4 266,0 347,163 50,8 10,0 135,5 12,3 8,1 115, ,1 0,0 32,1-24,5 51,2 468,7 268,1 347,162 52,0 10,2 138,4 10,3 10,0 118, ,3 0,0 28,3-20,0 52,5 Συναλλαγές 5,1-3,2-0,3-0,9 8,8 1,0 1,6 6,2 0,0 14,5-8,3 0,0 0, ,9-2,1 - -0,1 3,8 2,3 5,0-15,8 11,8 0,1 15,8-4,1 1,3 0, , ,4 0,1 - -0,5 3,3-0,4-0,4 2,9-3,2 0,0-2,0-1,2 0,2 0, ,3-0,2-0,3 0,6-1,0 2,3 0,3-3,8 0,0-7,0 3,2 0,2 0, , Ρυθµοί αύξησης 0,3-2,4-11,6-49,0 7,7-48,4 12,7 13,4 0,0 29,2-15, ,6-1,7-7,3-18,3 6,3 14,9 6,4 5,7 1,1 18,6-27, ,1-1,0 - -2,6 105,3 1,7 67,7-69,1 10,8 28,0 17,9-20, ,2-0,9 - -6,6 174,2-6,4 106,0-80,7 2,1 2,6 0,0 15, ,9-0,9 - -2,9 200,8-6,2 60,3-70,2-2,7 1,3-8,9 34, , Τίτλοι Μετοχές Σε τράπεζες Οµόλογα και γραµµάτια Τίτλοι αγοράς χρήµατος Χρηµατοοικονοµικά παράγωγα Λοιπές απαιτήσεις Λοιπές απαιτήσεις σε συνάλλαγµα Προκαθορισµένη βραχυπρόθεσµη καθαρή άντληση ξένου νο- µίσµατος Κατανοµή ειδικών τραβηκτικών δικαιω- µάτων Πηγή:. Μάρτιος 2010 Σ67

183 7. 3 Ι σ ο ζ ύ γ ι ο χ ρ η µ α τ ο ο ι κ ο ν ο µ ι κ ώ ν σ υ ν α λ λ α γ ώ ν (δισεκ. ευρώ, υπόλοιπα τέλους περιόδου, συναλλαγές στη διάρκεια της περιόδου) 8. Γεωγραφική ανάλυση Άµεσες επενδύσεις Στο εξωτερικό Μετοχές/ επανεπενδυθέντα κέρδη Λοιπά κεφάλαια Στη ζώνη του ευρώ Μετοχές/ επανεπενδυθέντα κέρδη Λοιπά κεφάλαια Απαιτήσεις από επενδύσεις χαρτοφυλακίου Μετοχές Χρεόγραφα Οµόλογα και γραµµάτια Τίτλοι της αγοράς χρήµατος Λοιπές επενδύσεις Απαιτήσεις Γενική κυβέρνηση ΝΧΙ Λοιποί τοµείς Υποχρεώσεις Γενική κυβέρνηση ΝΧΙ Λοιποί τοµείς Άµεσες επενδύσεις Στο εξωτερικό Μετοχές/ επανεπενδυθέντα κέρδη Λοιπά κεφάλαια Στη ζώνη του ευρώ Μετοχές/ επανεπενδυθέντα κέρδη Λοιπά κεφάλαια Απαιτήσεις από επενδύσεις χαρτοφυλακίου Μετοχές Χρεόγραφα Οµόλογα και γραµµάτια Τίτλοι της αγοράς χρήµατος Λοιπές επενδύσεις Απαιτήσεις Γενική κυβέρνηση ΝΧΙ Λοιποί τοµείς Υποχρεώσεις Γενική κυβέρνηση ΝΧΙ Λοιποί τοµείς Πηγή:. Κράτη-µέλη της ΕΕ εκτός της ζώνης του ευρώ Δανία Σουηδία Λοιπές χώρες της ΕΕ Όργανα της ΕΕ Υπόλοιπα (διεθνής επενδυτική θέση) 527,4-93,0-2,1-30,2-293,9 233,6-0,3 41,1 35,2-9,5 126,2-68,7-7,1-0,2 503, , ,3 34,9 93,9 865,7 260,8 0,0 104,1 38,8 71,7 384,5 734,6 418,5 0,1 736, ,9 967,5 30,1 60,3 660,1 216,9 0,0 83,3 32,0 53,6 335,3 551,3 386,7 0,0 537,4 797,5 287,9 4,8 33,6 205,7 43,8 0,0 20,7 6,9 18,1 49,2 183,4 31,9 0,0 199, , ,3 37,0 124, ,7 27,1 0,3 63,0 3,6 81,2 258,3 803,3 425,6 0,3 233, , ,8 28,3 97,4 956,9 13,9 0,2 50,6 0,8 68,7 191,1 590,8 284,1 0,1 122,5 811,6 251,5 8,7 26,7 202,8 13,2 0,1 12,4 2,9 12,5 67,2 212,5 141,6 0,2 110, , ,2 63,7 122,4 895,5 80,7 80,0 82,8 25,6 213,4 95, ,8 458,4 30,5 389, ,7 228,7 6,4 19,9 191,7 9,8 0,9 18,2 22,8 84,5 81,3 378,8 197,8 2,0 148, , ,6 57,3 102,5 703,7 71,0 79,1 64,6 2,9 128,8 14,1 847,0 260,6 28,5 241, ,1 849,1 50,3 81,5 569,1 70,3 77,8 61,6 2,3 61,7 12,6 705,4 238,2 28,4 219,9 422,1 164,5 6,9 21,0 134,6 0,6 1,3 3,0 0,6 67,1 1,5 141,5 22,4 0,1 21,4-187,5-91,1 51,1 28,0-110,4 108,8-168,6-6,2-16,0-10,2-131,2-286,3 2,1 1,8 349, , ,7 100,9 83, ,2 201,8 13,4 25,7 34,0 109,4 276,5 852,5 640,7 58, ,8 101,0 15,0 0,7 0,4 3,6 0,7 9,7 0,0 1,8 0,2 0,1 3,4 1,4 40,1 39, , ,1 83,9 58, ,1 167,9 1,9 16,8 14,5 79,0 164,5 418,9 367,7 18,2 498, ,6 673,5 16,4 24,6 597,5 33,3 1,8 8,9 17,7 30,3 111,9 430,2 271,7 0,5 510, , ,8 49,8 55, ,6 93,0 182,0 32,0 50,0 119,5 407, ,8 638,6 57,0 699,1 61,9 32,5 0,0 0,1 2,5 0,0 29,7 0,0 0,0 0,6 0,5 7,0 0,3 17,7 3, , ,6 38,9 33, ,9 70,0 100,2 24,4 32,1 91,2 328,7 751,1 535,1 36,8 527, ,6 570,8 10,8 21,7 463,2 23,0 52,0 7,5 17,9 27,8 78,6 380,8 103,2 2,5 168, Σωρευτικές συναλλαγές 148,5 54,1 1,2 7,4 34,5 11,0 0,0-5,0 3,7-10,0-21,9 34,1 66,0 0,0 27,5 303,6 105,7 1,6 19,3 78,9 5,8 0,0 3,3 4,0-1,3-0,4 83,4 61,5 0,0 47,4 192,9 56,8 1,3 9,5 43,7 2,3 0,0 3,5 2,4 0,7 3,7 42,5 48,7 0,0 34,6 110,7 48,9 0,3 9,8 35,2 3,5 0,0-0,2 1,6-2,0-4,1 41,0 12,8 0,0 12,8 155,1 51,5 0,4 11,9 44,4-5,2 0,0 8,3 0,3 8,7 21,5 49,3-4,5 0,0 19,9 177,6 52,6 0,5 12,4 37,6 2,0 0,0 8,5 0,2 2,8 13,0 63,6 8,7 0,0 28,3-22,5-1,0-0,1-0,5 6,8-7,3 0,0-0,1 0,1 5,9 8,5-14,3-13,2 0,0-8,4-133,1 41,0 5,7 11,6 7,6-4,8 20,9 4,6 4,2-47,0 8,2-41,3-113,4-2,5 13,1-46,2-1,4 0,4 1,2-2,4-0,6 0,0 3,8 5,7-5,7 6,6-13,0-49,3 0,0 7,1-86,9 42,4 5,3 10,3 10,1-4,2 20,9 0,8-1,5-41,3 1,6-28,3-64,1-2,5 6,0-58,5 49,8 4,8 16,2 15,4-4,1 17,5-2,9-0,8-28,5 0,3-28,2-48,8-2,9 3,6-28,4-7,3 0,5-5,9-5,3-0,1 3,5 3,7-0,7-12,8 1,3-0,1-15,3 0,4 2,4 174,1-220,9 1,5-9,4-221,7 18,8-10,1-3,1 5,4 68,7 85,1 49,9 82,1 18,9 88,1-722,3-332,5-15,8-13,7-319,6 15,1 1,5-0,8-10,3-9,4-53,8-188,1-43,1-4,9-79,4-2,3-2,4-0,3-0,1-2,0-0,3 0,2 0,0-0,1 0,0 0,0 0,1 0,0 1,3-1,2-664,4-326,2-14,9-13,4-312,9 14,5 0,6-1,3-12,5-7,2-50,2-108,3-47,3-6,1-105,3-55,5-3,9-0,6-0,1-4,7 0,9 0,7 0,5 2,2-2,2-3,6-79,9 4,2 0,0 27,2-896,4-111,6-17,4-4,3-97,9-3,7 11,7 2,3-15,8-78,0-138,9-238,0-125,2-23,8-167,4 4,3 2,2 0,0-0,2 0,3 0,0 2,1 0,0 0,0-0,1 0,0 0,3 0,0 2,2-0,2-787,5-95,6-16,6-1,4-78,1-0,6 1,2 1,1-15,4-79,6-139,5-142,6-128,8-25,9-161,0-113,2-18,2-0,8-2,6-20,2-3,1 8,4 1,2-0,3 1,7 0,6-95,6 3,7-0,1-6,2 Κίνα Ελβετία ΗΠΑ Ην. Βασίλειο Καναδάς Ιαπωνία Υπεράκτια χρηµατοπιστωτικά κέντρα 13 Διεθνείς οργανισµοί Λοιπές χώρες Σ68 Μάρτιος 2010

184 ΣΤΑΤΙΣΤΙΚΑ ΣΤOΙΧΕIΑ ΓΙΑ ΤΗ ΖΩΝΗ ΤOΥ ΕΥΡΩ Εξωτερικές συναλλαγές και θέσεις 7. 4 Ν ο µ ι σ µ α τ ι κ ή π α ρ ο υ σ ί α σ η τ ο υ ι σ ο ζ υ γ ί ο υ π λ η ρ ω µ ώ ν 1 ) (δισεκ. ευρώ, συναλλαγές) Μεγέθη του ισοζυγίου πληρωµών που αντανακλούν καθαρές συναλλαγές των ΝΧΙ α τρ. β τρ. Δεκ Ιαν. Φεβρ. Μάρτ. Απρ. Μάιος Ιούν. Ιούλ. Αύγ. Σεπτ. Οκτ. Νοέµ. Δεκ Δεκ. Ισοζύγιο τρεχουσών συναλλαγών και κεφαλαιακών µεταβιβάσεων Μη κατοίκων της ζώνης του ευρώ στη ζώνη του ευρώ Μετοχές Συναλλαγές των µη ΝΧΙ Άµεσες επενδύσεις Επενδύσεις χαρτοφυλακίου Λοιπές επενδύσεις Απαιτήσεις Χρεόγραφα Υποχρεώσεις Μετοχές Χρεόγραφα Απαιτήσεις Κατοίκων της ζώνης του ευρώ στο εξωτερικό Υποχρεώσεις Χρηµατοοικονοµικά παράγωγα Τακτοποιητέα στοιχεία ,5 22,8-457,6 401,0-38,3-160,9 134,4 223,0-384,8 226,8-64,8-14,1-237,6-126,2-325,0 136,6 63,8-21,6-218,5 438,0-153,7 66,4-65,6-31,7 69,0-49,9-269,6 203,0-30,7-117,9 89,9 287,8 114,5-139,0 13,0-32,0 52,7-28,9-48,9-14,7 50,0 73,2-111,9 140,8-18,1 34,8-13,2-10,4-41,7-36,6-78,8 40,0 32,4 5,6-46,8 132,4-11,8-53,5-5,3-19,1 77,4-19,5-88,0 91,4-9,5-74,2 44,4 102,0 62,5-56,0 18,8 5,5-1,2-1,2-58,7 33,7-33,3-22,5 66,3 40,4 24,8-33,7-4,2-12,8 34,5 7,4-44,0 37,9-20,3-26,8 26,0 13,0 39,0 4,3 3,6-5,6-22,5-5,1-8,0 2,8 8,3 23,6-37,2-0,3 28,9-20,9-3,4-11,2-74,5-23,8-21,1 9,3 2,4-5,6-35,1 51,6-3,7-43,7 3,4-8,0 31,0-4,9-19,5 12,4 18,8 0,8 3,4 38,1 6,8-17,3-1,3-6,3 1,8-7,9-38,2 18,3 11,3 10,4-15,2 42,7-15,0 7,6-7,3-4,9 21,4-9,1-59,8 73,2 5,2-48,3-24,1 48,9-11,5 41,0 9,1-3,3 5,2-13,5-11,3 20,9-1,9-33,2 28,6 30,3 86,6-110,8 9,2 0,5 50,8 3,2-16,9-2,6-12,9 7,4 39,9 22,7-12,6 13,8 0,6 8,4-0,1 10,1-11,7 14,3-14,3-21,4 33,0-31,3 13,0-1,2 6,5 3,0 19,4-5,4-13,2 19,9-11,3-22,2 46,1 5,9 10,9-13,3-9,3 11,3-20,4-5,9-33,9-0,5-7,6 21,0-12,8 65,9 0,9-19,2-1,4-27,1-4,7-3,6-28,2 25,6-6,2-9,2-25,6 44,2-28,4 26,7 0,9-0,8-8,5 0,5-8,1 9,3-9,4-16,4-0,6-0,9 8,2 9,0-0,2 0,1 47,6 10,5-7,7 3,0-4,7-1,2 52,2-30,3 59,2-31,4 2,8-4,8 σωρευτικές συναλλαγές 12µήνου 69,0-49,9-269,6 203,0-30,7-117,9 89,9 287,8 114,5-139,0 13,0-32,0 3 4 Κ ύ ρ ι α µ ε γ έ θ η τ ο υ ι σ ο ζ υ γ ί ο υ π λ η ρ ω µ ώ ν π ο υ α ν τ α ν α κ λ ο ύ ν τ ι ς ε ξ ε λ ί ξ ε ι ς σ τ ι ς κ α θ α ρ έ ς σ υ ν α λ λ α γ έ ς τ ω ν Ν Χ Ι µ ε τ ο ε ξ ω τ ε ρ ι κ ό 1 ) (δισεκ. ευρώ, σωρευτικές συναλλαγές 12µήνου) Πηγή:. 1) Τα στοιχεία αναφέρονται στην εκάστοτε σύνθεση της ζώνης του ευρώ. Περισσότερες πληροφορίες βλ. στις Γενικές Παρατηρήσεις. Μάρτιος 2010 Σ69

185 7. 5 Ε µ π ό ρ ι ο α γ α θ ώ ν 1. Αξία και όγκος κατά κατηγορία προϊόντων 1) (µε εποχική διόρθωση, εκτός αν σηµειώνεται διαφορετικά) α τρ. β τρ Ιούλ. Αύγ. Σεπτ. Οκτ. Νοέµ. Δεκ α τρ. β τρ Ιούλ. Αύγ. Σεπτ. Οκτ. Νοέµ. Δεκ. (µ. ε.δ.) Εξαγωγές Εισαγωγές Ενδιάµεσα Εξαγωγές (f.o.b.) Κεφαλαιακά Καταναλωτικά Ενδιάµεσα Αξία (δισεκ. ευρώ, ετήσιες εκατοστιαίες µεταβολές για τις στήλες 1 και 2) 3,6 8, ,5 768,5 337,7 412, , , ,2 233,1 333, ,2 293,7-18,1-22, , , , ,2. -20,9-20,7 310,9 147,1 65,6 86,3 258,8 320,8 180,6 49,4 78,6 213,5 35,6-23,2-27,2 309,3 150,4 63,5 85,0 254,5 306,7 170,4 47,5 76,3 202,5 41,4-19,4-25,8 319,3 154,9 64,5 87,7 262,0 311,0 177,3 47,4 77,9 203,5 48,3-8,4-14,6 336, ,9 317, ,7. -18,1-28,9 107,9 52,7 22,5 29,7 89,8 103,1 57,9 15,7 25,8 67,6 15,8-21,2-25,7 103,4 49,6 20,1 28,7 84,0 102,4 58,5 15,6 25,8 67,1 16,2-19,3-22,8 108,0 52,7 21,8 29,2 88,2 105,5 60,9 16,2 26,3 68,8 16,4-17,1-22,4 110,9 52,8 22,1 29,2 89,7 104,7 60,5 15,2 25,6 68,0 16,1-5,5-13,8 110,9 53,1 21,0 31,5 89,4 105,6 61,4 15,6 25,8 67,9 16,7-0,5-5,9 114, ,8 107, ,9. Δείκτες όγκου (2000=100, ετήσιες εκατοστιαίες µεταβολές για τις στήλες 1 και 2) 1,3 0,4 146,1 141,5 157,7 146,9 142,7 128,8 122,5 143,8 143,3 133,2 108, ,8-14,7 117,6 110,8 120,0 124,3 112,0 113,5 104,1 117,6 130,9 109,6 99,4-22,0-19,3 118,4 115,4 117,2 122,6 111,7 109,5 98,2 114,0 130,8 106,5 97,2-17,5-14,7 121,4 118,0 118,4 125,5 114,7 110,4 100,4 117,4 133,0 108,2 97, ,2-18,2 122,8 120,7 123,8 126,6 117,6 109,1 98,0 115,3 131,3 106,9 98,2-19,4-13,7 118,3 113,5 111,2 123,8 110,7 109,9 100,3 117,0 132,2 107,5 96,8-17,3-12,2 123,1 119,8 120,2 126,2 115,8 112,1 102,9 120,0 135,3 110,2 96,9-14,5-12,4 127,5 121,6 122,8 126,2 118,7 113,7 104,1 114,7 135,5 110,9 98,0-2,7-6,3 127,2 120,9 117,0 137,8 118,3 112,6 102,6 118,9 135,7 110,5 95, Εισαγωγές (c.i.f.) Υποµνηµατικά στοιχεία: Πετρέλαιο 2. Τιµές 2) (ετήσιες εκατοστιαίες µεταβολές, εκτός εάν σηµειώνεται διαφορετικά) % του συνόλου β τρ Αύγ. Σεπτ. Οκτ. Νοέµ. Δεκ Ιαν. (2005=100) Τιµές παραγωγού στη βιοµηχανία για την εξωτερική αγορά (f.o.b.) 3) 100,0 100,0 Ενδιάµεσα αγαθά 32,2 Υποµνηµατ. στοιχείο: Μεταποιητικά Κεφαλαιακά Καταναλωτικά Μεταποιητικά Κεφαλαιακά αγαθά 46,3 Καταναλωτικά αγαθά 17,7 Ενέργεια 3, ,5 1,6 1,5-0,4 2,4 25,2 1,5 112,7 6,5 0,2-3,4 2,4 28,2 0,8 100,9-2,5-4,1 0,6 0,5-26,6-2,5 102,2-9,4-5,8-0,8 0,2-26,5-3,8 100,9-2,8-3,9 1,5 0,9-36,4-2,7 101,5-12,4-6,5 0,1 1,4-35,3-4,2 100,9-4,0-6,2 0,7 0,4-34,0-3,8 102,3-13,0-7,8-1,0-0,3-33,8-5,2 100,6-2,0-5,2-1,1-0,5 6,6-1,9 103,4-3,2-5,0-2,0-2,9-2,9-3,1 101,2-3,6-6,1 0,8 0,6-30,1-3,5 103,3-12,2-7,6-1,0-0,4-31,4-4,8 100,6-4,3-6,7 0,0 0,0-32,7-4,2 102,0-11,7-7,9-1,3-1,3-30,1-5,3 100,4-3,6-6,5-1,0-1,1-13,7-3,5 102,8-7,7-7,2-2,1-3,1-16,7-4,8 100,7-2,1-5,4-1,6-0,7 10,6-2,0 103,5-3,5-5,5-2,4-3,5-2,3-3,6 100,6-0,3-3,7-0,6 0,3 32,5-0,2 103,9 1,9-2,1-1,6-2,0 15,1-0,9 101,6 0,3-1,4-1,0 0,8. 0, Πηγή: Eurostat. 1) Οµάδες προϊόντων σύµφωνα µε την ταξινόµηση σε Μεγάλες Οικονοµικές Κατηγορίες. Αντίθετα µε τις οµάδες προϊόντων του Πίνακα 2, οι οµάδες ενδιάµεσων και καταναλωτικών προϊόντων περιλαµβάνουν αγροτικά και ενεργειακά προϊόντα. 2) Οµάδες προϊόντων σύµφωνα µε την ταξινόµηση σε Κύριες Οµάδες Βιοµηχανικών Κλάδων. Σε αντίθεση µε τις οµάδες προϊόντων του Πίνακα 1, οι οµάδες ενδιάµεσων και καταναλωτικών αγαθών δεν περιλαµβάνουν ενεργειακά προϊόντα. Επίσης, δεν καλύπτονται αγροτικά προϊόντα. Σε σύγκριση µε τα στοιχεία που περιλαµβάνονται στις στήλες 7 και 12 του Πίνακα 1, η σύνθεση της µεταποίησης είναι διαφορετική. Τα δηµοσιευόµενα στοιχεία είναι δείκτες τιµών που παρακολουθούν την καθαρή µεταβολή των τιµών ενός καλαθιού προϊόντων και όχι απλοί λόγοι των στοιχείων αξίας και όγκου του Πίνακα 1 που επηρεάζονται από τις µεταβολές της σύνθεσης και της ποιότητας των εµπορευόµενων αγαθών. Η κύρια διαφορά των δεικτών αυτών από τους αποπληθωριστές του ΑΕΠ για τις εισαγωγές και τις εξαγωγές (που παρουσιάζονται στον Πίνακα 3 της Ενότητας 5.1) είναι ότι οι δεύτεροι περιλαµβάνουν το σύνολο των αγαθών και των υπηρεσιών και καλύπτουν το διασυνοριακό εµπόριο εντός της ζώνης του ευρώ. 3) Οι τιµές παραγωγού στη βιοµηχανία για την εξωτερική αγορά αφορούν απευθείας συναλλαγές µεταξύ εγχώριων παραγωγών και µη εγχώριων πελατών. Σε αντίθεση µε τα στοιχεία του Πίνακα 1 για τις τιµές και τον όγκο, δεν καλύπτονται οι εξαγωγές από χονδρεµπόρους και οι επανεξαγωγές. 99,4 (2005=100) 100,0 100,0 Τιµές εισαγωγών στη βιοµηχανία (c.i.f.) Ενδιάµεσα αγαθά 28,4 Υποµνη- µατικό στοιχείο: Μεταποίηση Κεφαλαιακά αγαθά 27,9 Καταναλωτικά αγαθά 22,1 Ενέργεια 21,6 Υποµνη- µατικό στοιχείο: Μεταποίηση 81,1 Σ70 Μάρτιος 2010

186 ΣΤΑΤΙΣΤΙΚΑ ΣΤOΙΧΕIΑ ΓΙΑ ΤΗ ΖΩΝΗ ΤOΥ ΕΥΡΩ Εξωτερικές συναλλαγές και θέσεις 7. 5 Ε µ π ό ρ ι ο α γ α θ ώ ν (δισεκ. ευρώ, εκτός εάν σηµειώνεται διαφορετικά, µε εποχική διόρθωση) 3. Γεωγραφική ανάλυση Κράτη-µέλη της ΕΕ εκτός της ζώνης του ευρώ Δανία Σουηδία Ηνωµένο Βασίλειο Λοιπές χώρες ΕΕ Ρωσία Ελβετία Τουρκία ΗΠΑ Ασία Κίνα Ιαπωνία Αφρική Λατινική Αµερική Λοιπές χώρες α τρ. β τρ Ιούλ. Αύγ. Σεπτ. Οκτ. Νοέµ. Δεκ α τρ. β τρ Ιούλ. Αύγ. Σεπτ. Οκτ. Νοέµ. Δεκ α τρ. β τρ Ιούλ. Αύγ. Σεπτ. Οκτ. Νοέµ. Δεκ Εξαγωγές (f.o.b.) 1.560,5 35,0 53,6 220,2 232,7 78,4 86,6 42,8 187,5 308,0 65,7 33,6 100,5 68,1 147, , ,4 78,8 34,3 150,9 282,0 67,9 28,6 91,9 54,0. 398,3 9,1 14,0 55,9 60,0 21,0 21,9 10,8 46,9 77,1 16,0 8,2 26,8 17,6 37,1 366,7 8,0 11,4 49,1 52,1 17,6 21,2 8,3 43,6 74,3 15,6 8,1 24,9 17,4 38,8 310,9 7,4 10,0 42,3 43,9 12,5 19,9 7,7 39,9 65,2 15,4 7,0 23,4 12,8 25,8 309,3 6,4 9,6 42,4 42,3 12,1 19,3 8,3 37,7 70,4 16,8 7,1 22,8 12,4 25,6 319,3 6,9 10,5 44,7 44,9 12,1 19,4 9,1 35,8 71,3 17,3 7,2 22,5 14,1 28,1 336, ,6 20,2 9,2 37,5 75,0 18,3 7,3 23,3 14,6. 107,9 2,3 3,6 15,0 14,9 4,2 6,5 3,1 12,6 24,1 5,7 2,6 7,6 5,0 9,1 103,4 2,3 3,4 14,3 14,7 3,8 6,4 3,0 11,4 23,5 5,7 2,2 7,4 4,4 8,9 108,0 2,3 3,5 15,4 15,3 4,1 6,5 3,0 11,9 23,7 5,8 2,4 7,5 4,8 10,1 110,9 2,2 3,6 14,9 15,3 4,1 6,5 3,0 12,6 24,2 6,0 2,4 7,6 4,6 12,3 110,9 2,1 3,5 14,9 15,1 4,2 6,8 3,1 12,5 25,0 6,2 2,4 7,8 4,9 10,9 114, ,4 6,9 3,1 12,3 25,8 6,1 2,6 7,9 5,0. % του συνόλου των εξαγωγών 100, ,9 6,2 2,7 11,8 22,1 5,3 2,2 7,2 4,2. Εισαγωγές (c.i.f.) 1.601,9 30,6 52,2 164,2 184,7 122,0 69,9 32,4 137,7 481,6 184,5 56,9 141,0 81,8 103, , ,2 64,9 26,3 116,5 377,1 158,0 42,8 93,2 59,0. 414,7 7,9 13,4 41,6 47,5 34,3 17,9 8,2 35,5 124,7 48,1 14,0 38,1 21,2 24,5 372,7 7,3 11,5 36,2 43,0 24,8 17,4 7,0 33,7 113,4 46,6 13,4 30,7 19,8 27,7 320,8 6,9 9,4 31,7 39,3 17,8 16,7 6,7 33,1 98,5 42,1 11,5 23,7 14,9 22,1 306,7 6,3 8,9 30,4 38,5 18,1 16,1 6,3 28,4 92,7 39,7 10,4 23,1 14,2 23,7 311,0 6,8 9,9 31,3 40,6 21,8 16,1 6,6 27,0 92,8 38,2 10,4 22,5 14,7 20,9 317, ,5 16,0 6,7 28,0 93,1 38,0 10,5 23,9 15,2. 103,1 2,3 3,4 10,4 13,2 6,8 5,4 2,2 9,1 30,6 12,6 3,5 7,6 5,0 7,2 102,4 2,3 3,2 10,3 13,6 6,7 5,4 2,1 8,8 30,7 12,7 3,5 7,3 4,8 7,1 105,5 2,2 3,3 10,6 13,8 8,3 5,3 2,2 9,1 31,4 12,9 3,5 7,6 4,9 6,6 104,7 2,2 3,1 10,7 14,1 7,8 5,2 2,3 8,9 30,8 12,7 3,5 7,3 4,7 7,5 105,6 2,1 3,1 10,2 14,0 7,9 5,3 2,3 9,3 30,9 12,6 3,5 8,4 5,2 6,8 107, ,8 5,5 2,1 9,7 31,4 12,8 3,5 8,3 5,2. % του συνόλου των εισαγωγών 100, ,5 5,2 2,1 9,3 30,0 12,6 3,4 7,4 4,7. Διαφορά -41,4 4,4 1,4 56,0 48,1-43,6 16,7 10,4 49,8-173,6-118,8-23,3-40,6-13,7 43,4 19, ,8 13,9 8,1 34,4-95,1-90,1-14,2-1,3-5,0. -16,5 1,2 0,6 14,3 12,5-13,3 4,0 2,6 11,4-47,6-32,1-5,8-11,3-3,6 12,6-6,0 0,7-0,1 12,9 9,0-7,2 3,7 1,3 9,9-39,2-30,9-5,3-5,9-2,4 11,1-9,9 0,5 0,6 10,6 4,6-5,2 3,3 1,0 6,8-33,3-26,7-4,4-0,4-2,0 3,7 2,6 0,1 0,7 12,0 3,7-6,0 3,2 2,0 9,3-22,3-22,9-3,4-0,3-1,8 1,9 8,3 0,1 0,6 13,4 4,3-9,7 3,3 2,5 8,7-21,4-20,9-3,2 0,0-0,6 7,2 18, ,9 4,2 2,5 9,5-18,1-19,7-3,1-0,7-0,6. 4,8 0,0 0,2 4,6 1,7-2,6 1,2 0,9 3,5-6,5-6,9-0,9 0,0 0,0 1,9 1,0 0,0 0,2 4,0 1,1-2,9 1,0 0,8 2,5-7,3-6,9-1,2 0,1-0,4 1,8 2,5 0,1 0,2 4,7 1,4-4,2 1,2 0,8 2,7-7,7-7,1-1,1-0,1-0,2 3,5 6,3 0,0 0,5 4,3 1,2-3,8 1,3 0,7 3,7-6,6-6,6-1,1 0,3-0,1 4,8 5,3 0,0 0,4 4,6 1,1-3,7 1,5 0,8 3,2-5,9-6,3-1,2-0,6-0,3 4,1 7, ,4 1,3 1,0 2,6-5,6-6,7-0,9-0,4-0,2. Πηγή: Eurostat. Μάρτιος 2010 Σ71

187 8 Σ Υ Ν Α Λ Λ Α Γ Μ Α Τ Ι Κ Ε Σ Ι Σ Ο Τ Ι Μ Ι Ε Σ 8. 1 Σ τ α θ µ ι σ µ έ ν ε ς σ υ ν α λ λ α γ µ α τ ι κ έ ς ι σ ο τ ι µ ί ε ς 1 ) (µέσοι όροι περιόδου, α τρ =100) α τρ. β τρ Φεβρ. Μάρτ. Απρ. Μάιος Ιούν. Ιούλ. Αύγ. Σεπτ. Οκτ. Νοέµ. Δεκ Ιαν. Φεβρ Φεβρ Φεβρ. Ονοµαστική Πραγµατική (ΔΤΚ) ΣΣΙ-21 Πραγµατική (ΔΤΠ) Πραγµατική (αποπληθωριστής του ΑΕΠ) Πραγµατική (ΚΕαΜΠΜ) Πραγµατική (ΚΕαΜΠΣΟ) Ονοµαστική ,3 106,8 105,2 102,7 107,0 100,6 113,0 104,2 110,5 110,1 107,4 105,7 112,8 104,3 118,0 107,1 111,7 110,6 105, ,6 107,9 107,0 106,5 103,0 102,4 111,5 101,3 115,2 104,1 109,9 109,2 104,7 104,9 118,0 105,2 119,0 107,0 111,1 110,2 105,4 106,3 121,2 106,5 119,8 107,5 112,1 110,9 106,2 107,4 118,5 106,6 121,0 108,1 113,8 112,2 107, ,5 109,0 108,7 108,0 103, ,7 106,0 111,1 110,3 105, ,4 108,1 110,3 109,5 104, ,1 106,9 110,8 109,9 105, ,5 107,2 112,0 111,1 106, ,7 108,3 111,6 110,5 105, ,5 107,7 111,7 110,6 106, ,6 107,9 112,9 111,6 106, ,0 108,8 114,3 112,8 108, ,0 109,6 114,0 112,5 107, ,9 109,3 113,0 111,3 106, ,7 108,0 110,8 108,9 104, ,1 105,5 108,0 106,1 101, ,2 102,8 µεταβολή (%) έναντι του προηγούµενου µηνός -2,5-2,6-2, ,4-2,6 µεταβολή (%) έναντι του προηγούµενου έτους -0,6-1,8-1, ,3-3,0 ΣΣΙ-41 Πραγµατική (ΔΤΚ) 35 Σ τ α θ µ ι σ µ έ ν ε ς σ υ ν α λ λ α γ µ α τ ι κ έ ς ι σ ο τ ι µ ί ε ς (µηνιαίοι µέσοι όροι, α τρ. 1999=100) 36 ι µ ε ρ ε ί ς σ υ ν α λ λ α γ µ α τ ι κ έ ς ι σ ο τ ι µ ί ε ς (µηνιαίοι µέσοι όροι, α τρ. 1999=100) Πηγή:. 1) Περισσότερες λεπτοµέρειες και ορισµό των οµάδων των εµπορικών εταίρων βλ. στις Γενικές Παρατηρήσεις. Σ72 Μάρτιος 2010

188 ΣΤΑΤΙΣΤΙΚΑ ΣΤOΙΧΕIΑ ΓΙΑ ΤΗ ΖΩΝΗ ΤOΥ ΕΥΡΩ Συναλλαγµατικές ισοτιµίες 8. 2 ι µ ε ρ ε ί ς ι σ ο τ ι µ ί ε ς (µέσοι όροι περιόδου, µονάδες εθνικού νοµίσµατος ανά ευρώ) β τρ Αύγ. Σεπτ. Οκτ. Νοέµ. Δεκ Ιαν. Φεβρ Φεβρ Φεβρ β τρ Αύγ. Σεπτ. Οκτ. Νοέµ. Δεκ Ιαν. Φεβρ Φεβρ Φεβρ β τρ Αύγ. Σεπτ. Οκτ. Νοέµ. Δεκ Ιαν. Φεβρ Φεβρ Φεβρ. Κορώνα Δανίας Κορώνα Σουηδίας Λίρα Αγγλίας Δολάριο ΗΠΑ Γιεν Ιαπωνίας Φράγκο Ελβετίας Γουόν Ν. Κορέας Δολάριο Χονγκ- Κονγκ Δολάριο Σιγκαπούρης Δολάριο Καναδά Κορώνα Νορβηγίας Δολάριο Αυστραλίας ,4506 9,2501 0, , ,25 1, ,99 10,6912 2,0636 1,4678 8,0165 1,6348 7,4560 9,6152 0, , ,45 1, ,09 11,4541 2,0762 1,5594 8,2237 1,7416 7, ,6191 0, , ,34 1, ,90 10,8114 2,0241 1,5850 8,7278 1,7727 7, ,7806 0, , ,59 1, ,10 10,5657 2,0050 1,5883 8,8431 1,7917 7, ,4241 0, , ,82 1, ,14 11,0854 2,0570 1,5704 8,7397 1,7169 7, ,3509 0, , ,69 1, ,91 11,4555 2,0604 1,5604 8,3932 1,6250 7, ,2210 0, , ,31 1, ,99 11,0587 2,0577 1,5522 8,6602 1,7081 7, ,1976 0, , ,14 1, ,58 11,2858 2,0720 1,5752 8,5964 1,6903 7, ,3102 0, , ,91 1, ,94 11,4828 2,0714 1,5619 8,3596 1,6341 7, ,3331 0, , ,97 1, ,17 11,5588 2,0711 1,5805 8,4143 1,6223 7, ,4085 0, , ,21 1, ,03 11,3296 2,0392 1,5397 8,4066 1,6185 7, ,1939 0, , ,34 1, ,76 11,0783 1,9930 1,4879 8,1817 1,5624 7,4440 9,9505 0, , ,46 1, ,70 10,6305 1,9326 1,4454 8,0971 1,5434 µεταβολή (%) έναντι του προηγούµενου µηνός 0,0-2,4-0,8-4,1-5,3-0,6-2,6-4,0-3,0-2,9-1,0-1,2 µεταβολή (%) έναντι του προηγούµενου έτους -0,1-8,8-1,2 7,0 4,4-1,6-14,2 7,2-0,4-9,3-7,8-21,7 Κορώνα Τσεχίας Κορώνα Εσθονίας Λατς Λεττονίας Λίτας Λιθουανίας Φιορίνι Ουγγαρίας Ζλότυ Πολωνίας Λεβ Βουλγαρίας Νέο λέι Ρουµανίας Κούνα Κροατίας Νέα λίρα Τουρκίας ,766 15,6466 0,7001 3, ,35 3,7837 1,9558 3,3353 7,3376 1, ,946 15,6466 0,7027 3, ,51 3,5121 1,9558 3,6826 7,2239 1, ,435 15,6466 0,7057 3, ,33 4,3276 1,9558 4,2399 7,3400 2, ,679 15,6466 0,7065 3, ,71 4,4523 1,9558 4,1963 7,3528 2, ,597 15,6466 0,7019 3, ,35 4,1978 1,9558 4,2263 7,3232 2, ,923 15,6466 0,7084 3, ,88 4,1745 1,9558 4,2680 7,2756 2, ,646 15,6466 0,7013 3, ,05 4,1311 1,9558 4,2183 7,3287 2, ,346 15,6466 0,7039 3, ,84 4,1584 1,9558 4,2420 7,3102 2, ,861 15,6466 0,7088 3, ,49 4,2146 1,9558 4,2871 7,2419 2, ,812 15,6466 0,7088 3, ,92 4,1646 1,9558 4,2896 7,2952 2, ,089 15,6466 0,7077 3, ,22 4,1439 1,9558 4,2284 7,2907 2, ,133 15,6466 0,7088 3, ,43 4,0703 1,9558 4,1383 7,2938 2, ,979 15,6466 0,7090 3, ,21 4,0144 1,9558 4,1196 7,3029 2,0756 µεταβολή (%) έναντι του προηγούµενου µηνός -0,6 0,0 0,0 0,0 0,7-1,4 0,0-0,5 0,1-1,3 µεταβολή (%) έναντι του προηγούµενου έτους -8,7 0,0 0,5 0,0-9,1-13,6 0,0-3,9-1,7-2,5 Ρεάλ Βραζιλίας 1) Γιουάν Κίνας Κορώνα Ισλανδίας 2) Ρουπία Ινδίας 3) Ρουπία Ινδονησίας Ρίνγκιτ Μαλαισίας Πέσο Μεξικού 1) Δολάριο Ν. Ζηλανδίας Πέσο Φιλιππίνων Ρούβλι Ρωσίας Ραντ Ν. Αφρικής Μπαχτ Ταϊλάνδης , , ,63 56, ,33 4, ,9743 1, ,026 35,0183 9, ,214 2, , ,83 63, ,16 4, ,2911 2, ,172 36, , ,475 2,7674 9, , ,74 4, ,7989 2, ,338 44, , ,804 2,8245 9, , ,53 4, ,1648 2, ,097 43, , ,294 2,6699 9, , ,93 5, ,9695 2, ,815 44, , ,575 2, , , ,42 5, ,3003 2, ,080 43, , ,221 2,6314 9, , ,78 5, ,5571 2, ,803 45, , ,543 2,6520 9, , ,84 5, ,5255 2, ,967 44, , ,239 2, , , ,25 5, ,5856 2, ,419 43, , ,504 2, , , ,45 5, ,5478 2, ,165 43, , ,634 2,5566 9, , ,84 4, ,7787 2, ,706 43, , ,544 2,5383 9, , ,60 4, ,2820 1, ,702 42, , ,150 2,5237 9, , ,05 4, ,7154 1, ,317 41, , ,360 µεταβολή (%) έναντι του προηγούµενου µηνός -0,6-4,1 - -3,2-3,6-3,0-3,1-0,2-3,6-3,0-1,4-3,8 µεταβολή (%) έναντι του προηγούµενου έτους -15,0 6,9-0,9-16,1 0,6-5,0-21,1 4,1-9,9-18,0 0,5 Πηγή:. 1) Για τα νοµίσµατα αυτά η υπολογίζει και δηµοσιεύει ισοτιµίες αναφοράς έναντι του ευρώ από 1ης Ιανουαρίου. Τα προγενέστερα στοιχεία είναι απλώς ενδεικτικά. 2) Η πιο πρόσφατη ισοτιµία για την κορώνα Ισλανδίας αναφέρεται στις 3 Δεκεµβρίου. 3) Για αυτό το νόµισµα, η υπολογίζει και δηµοσιεύει συναλλαγµατικές ισοτιµίες αναφοράς ως προς το ευρώ από την 1η Ιανουαρίου Τα προγενέστερα στοιχεία είναι απλώς ενδεικτικά. Μάρτιος 2010 Σ73

189 9 Ε Ξ Ε Λ Ι Ξ Ε Ι Σ Ε Κ Τ Ο Σ Τ Η Σ Ζ Ω Ν Η Σ Τ Ο Υ Ε Υ Ρ Ω 9. 1 Σ ε ά λ λ α κ ρ ά τ η - µ έ λ η τ η ς Ε Ε (ετήσιες εκατοστιαίες µεταβολές, εκτός εάν σηµειώνεται διαφορετικά) 1. Οικονοµικές και χρηµατοπιστωτικές εξελίξεις Νοέµ. Δεκ Ιαν Αύγ. Σεπτ. Οκτ. Νοέµ. Δεκ Ιαν Αύγ. Σεπτ. Οκτ. Νοέµ. Δεκ Ιαν β τρ β τρ α τρ. β τρ β τρ Νοέµ. Δεκ Ιαν. Βουλγαρία Τσεχία Δανία Εσθονία Λεττονία Λιθουανία Ουγγαρία Πολωνία Ρουµανία Σουηδία Ηνωµένο Βασίλειο ΕνΔΤΚ 12,0 6,3 3,6 10,6 15,3 11,1 6,0 4,2 7,9 3,3 3,6 2,5 0,6 1,1 0,2 3,3 4,2 4,0 4,0 5,6 1,9 2,2 0,8-0,1 0,6-0,9 1,2 2,4 4,9 4,3 5,0 1,7 1,5 0,9 0,0 0,9-2,0-1,3 1,2 4,9 3,8 4,5 2,3 2,1 0,9 0,2 0,9-2,1-1,4 1,3 5,2 3,8 4,6 2,4 1,9 1,6 0,5 1,2-1,9-1,4 1,2 5,4 3,8 4,7 2,8 2,9 1,8 0,4 1,9-1,0-3,3-0,3 6,2 3,9 5,2 2,7 3,5 Έλλειµµα (-)/πλεόνασµα (+) της γενικής κυβέρνησης ως ποσοστό % του ΑΕΠ 3,0-2,6 5,2 2,3-0,5-0,4-9,3-3,6-2,2 2,5-2,7 0,1-0,7 4,5 2,6-0,3-1,0-5,0-1,9-2,5 3,8-2,7 1,8-2,1 3,4-2,7-4,1-3,2-3,8-3,6-5,5 2,5-5,0 Ακαθάριστο χρέος της γενικής κυβέρνησης ως ποσοστό % του ΑΕΠ 22,7 29,4 31,3 4,5 10,7 18,0 65,6 47,7 12,4 45,9 43,2 18,2 29,0 26,8 3,8 9,0 16,9 65,9 45,0 12,6 40,5 44,2 14,1 30,0 33,5 4,6 19,5 15,6 72,9 47,2 13,6 38,0 52,0 Αποδόσεις µακροπρόθεσµων οµολόγων του Δηµοσίου ως ποσοστά % ετησίως (µέσοι όροι περιόδου) 7,77 5,09 3,60-12,81 14,50 8,40 6,08 11,46 3,45 3,45 7,45 5,01 3,65-13,27 14,50 7,91 6,17 11,00 3,38 3,42 7,08 4,50 3,60-13,51 14,50 7,45 6,15 9,13 3,25 3,34 6,53 4,19 3,62-13,75 14,50 7,37 6,14 8,24 3,27 3,46 6,61 3,98 3,53-13,75 9,10 7,69 6,22 8,66 3,24 3,60 6,65 4,28 3,57-13,76 8,15 7,62 6,13 8,80 3,37 4,01 Επιτόκιο 3 µηνών ως ποσοστό % ετησίως, µέσοι όροι περιόδου 5,30 1,92 1,94 5,85 13,06 7,98 9,02 4,16 9,06 0,62 0,78 5,11 1,88 1,76 5,58 11,58 7,07 8,78 4,18 9,05 0,55 0,61 4,84 1,87 1,58 5,44 13,49 6,59 7,34 4,18 10,03 0,50 0,57 4,80 1,80 1,56 4,54 11,87 5,39 7,56 4,19 10,19 0,48 0,61 4,71 1,64 1,55 3,28 8,39 4,54 7,47 4,23 10,18 0,48 0,61 4,44 1,55 1,46 2,74 4,77 3,07 6,90 4,24 8,56 0,48 0,61 Πραγµατικό ΑΕΠ 6,0 2,5-0,9-3,6-4,6 2,8 0,6 5,0 7,4-0,2 0,5.. -5, ,0-6,3 1,7-6,9-4,9-5,0-4,9-4,7-7,1-16,1-17,3-16,6-6,8 1,5-8,0-5,8-5,9-5,4-4,1-5,7-15,6-19,3-14,7-7,1 1,3-7,6-5,4-5,3.. -3, ,2-5,3 2,8-6,9-1,5-3,3 Ισοζύγιο τρεχουσών συναλλαγών και κεφαλαιακών µεταβιβάσεων ως ποσοστό % του ΑΕΠ -24,6-2,2 2,2-8,4-11,5-10,1-6,0-3,9-11,1 6,1-1,3-7,3 0,7 4,0 7,6 11,3 6,5 2,4 0,1-3,7 7,0-1,1-12,4-2,6 4,4 7,9 16,7 3,6 4,4-0,1-5,3 9,2-0,7 4,7-1,6 5,7 9,6 11,8 6,8 4,7-1,0-2,3 7,0-0,8.. 4,5.. 10,6. -0,9-4,3 4,4. Ακαθάριστο εξωτερικό χρέος ως ποσοστό % του ΑΕΠ 100,3 44,5 170,6 111,0 127,6 71,9 115,1 48,4 50,9 151,4 401,3 108,4 47,6 179,0 118,5 128,5 71,6 152,4 56,7 55,8 175,3 431,4 106,7 46,1 187,5 118,9 128,6 72,7 187,4 62,0 57,3 185,3 416,6 107,1 45,3 189,2 121,2 131,7 77,5 164,4 60,0 60,6 217,3 390,9 107,6 44,4 192,2 123,7 145,8 83,1 164,2 60,0 65,5 210,7 408,0 Κόστος εργασίας ανά µονάδα προϊόντος 16,2 5,1 6,5 14,1 21,1 9,3 4,5 6,9. 2,8 2, ,8. 14,2 4,3 9,5 3,4-1,7 10,8-4,0-6,6 6,6 10,2 2,2 5,1 1,5-13,0-6,5-4,5-5,0 4, ,1. Ποσοστό ανεργίας βάσει τυποποιηµένου ορισµού ως ποσοστό % του εργατικού δυναµικού (ε.δ.) 5,6 4,4 3,3 5,5 7,5 6,0 7,8 7,2 5,8 6,2 5,6 6,7 6,8 6,0 13,8 17,6. 10,0 8,2. 8,3. 6,9 7,3 6,2 15,2 18,9 14,6 10,5 8,4 7,2 8,6 7,8 7,7 7,8 7,1 15,5 21,9. 10,8 8,7. 8,8. 7,7 7,8 7,1-22,0. 10,8 8,7. 8,7 7,8 8,0 8,0 7,3-22,6. 10,8 8,7. 9,0. 8,1 8, ,9. 11,1 8,9. 9,1. Πηγές: Ευρωπαϊκή Επιτροπή (ΓΔ Οικονοµικών και Χρηµατοπιστωτικών Υποθέσεων και Eurostat), εθνικά στοιχεία, Reuters και υπολογισµοί της. Σ74 Μάρτιος 2010

190 ΣΤΑΤΙΣΤΙΚΑ ΣΤOΙΧΕIΑ ΓΙΑ ΤΗ ΖΩΝΗ ΤOΥ ΕΥΡΩ Εξελίξεις εκτός της ζώνης του ευρώ 9. 2 Σ τ ι ς Η Π Α κ α ι τ η ν Ι α π ω ν ί α (ετήσιες εκατοστιαίες µεταβολές, εκτός εάν σηµειώνεται διαφορετικά) 1. Οικονοµικές και χρηµατοπιστωτικές εξελίξεις α τρ. β τρ Οκτ. Νοέµ. Δεκ Ιαν. Φεβρ α τρ. β τρ Οκτ. Νοέµ. Δεκ Ιαν. Φεβρ. Δείκτης Κόστος Πραγµατικό Δείκτης βιο- Ποσοστό Ποσότητα Επιτόκια Απόδοση Συναλλαγµατικνοµικό Δηµοσιο- Ακαθάριστο τιµών εργασίας ΑΕΠ µηχανικής ανεργίας χρήµατος διατραπεζικών 10ετών κρα- δηµόσιο καταναλωτή ανά µονάδα παραγωγής ως ποσοστό µε ευρεία καταθέτικών οµολό- ισοτιµία 4) έλλειµµα(-)/ χρέος 5) ως προϊόντος 1) (µεταποίηση) % του εργατικού έννοια 2) σεων 3 γων µηδενι- εθνικού νοµί- πλεόνα- ποσοστό % δυνα- µηνών 3) κού τοκοµερισµατος/ευρσµα (+) ως του ΑΕΠ µικού (ε.δ.) δίου, 3) τέλος ποσοστό % περιόδου του ΑΕΠ ΗΠΑ 3,2 2,8 2,7 2,7 4,6 5,3 5,20 5,26 1,2556-2,2 47,7 2,9 2,3 2,1 1,6 4,6 6,3 5,30 4,81 1,3705-2,8 48,3 3,8 1,0 0,4-3,1 5,8 7,1 2,93 2,70 1,4708-6,5 56,3-0,4-0,9-2,4-11,1 9,3 7,6 0,69 4,17 1, ,6 1,7-1,9-8,7 7,0 8,5 2,77 2,70 1,3180-8,1 56,3 0,0-0,1-3,3-13,9 8,2 9,5 1,24 2,96 1,3029-9,9 60,0-1,2 0,3-3,8-14,6 9,3 8,6 0,84 3,95 1, ,6 62,8-1,6-1,2-2,6-10,6 9,6 7,7 0,41 3,61 1, ,4 65,8 1,4-2,8 0,1-4,7 10,0 4,9 0,27 4,17 1, , ,6 10,1 5,8 0,28 3,71 1, , ,6 10,0 5,5 0,27 3,44 1, , ,7 10,0 3,4 0,25 4,17 1, , ,1 9,7 1,9 0,25 3,92 1, ,25 3,89 1, Ιαπωνία 0,2-0,5 2,0 4,5 4,1 1,0 0,30 1,85 146,02-1,6 159,9 0,1-1,0 2,3 2,8 3,8 1,6 0,79 1,70 161,25-2,4 156,3 1,4 1,6-1,2-3,4 4,0 2,1 0,93 1,21 152,45-2,1 162,2-1,4. -5,1-22,5 5,1 2,7 0,47 1,42 130,34.. 1,0 3,9-4,4-14,6 4,0 1,8 0,96 1,21 126, ,1 3,9-8,4-34,6 4,5 2,1 0,67 1,33 122, ,0 2,5-5,9-27,9 5,2 2,6 0,53 1,41 132, ,2. -4,9-20,1 5,5 2,8 0,40 1,45 133, ,0. -0,9-5,4 5,2 3,3 0,31 1,42 132, , ,1 5,1 3,4 0,33 1,58 133, , ,2 5,2 3,3 0,31 1,41 132, , ,2 5,1 3,1 0,28 1,42 131, , ,4. 2,9 0,26 1,42 130, ,25 1,43 123, Π ρ α γ µ α τ ι κ ό Α Ε Π (ετήσιες εκατοστιαίες µεταβολές, τριµηνιαία στοιχεία) 38 ε ί κ τ ε ς τ ι µ ώ ν κ α τ α ν α λ ω τ ή (ετήσιες εκατοστιαίες µεταβολές, µηνιαία στοιχεία) Πηγές: Εθνικά στοιχεία (στήλες 1, 2 (ΗΠΑ), 3, 4, 5 (ΗΠΑ), 6, 9 και 10), ΟΟΣΑ (στήλη 2 (Ιαπωνία), Eurostat (στήλη 5 (Ιαπωνία), στοιχεία διαγραµµάτων για τη ζώνη του ευρώ), Reuters (στήλες 7 και 8), υπολογισµοί της (στήλη 11). 1) Στοιχεία εποχικώς διορθωµένα. Τα στοιχεία για τις ΗΠΑ αφορούν τον ιδιωτικό τοµέα πλην της γεωργίας. 2) Μέσες τιµές περιόδου. Μ2 για τις ΗΠΑ, Μ2 συν πιστοποιητικά καταθέσεων για την Ιαπωνία. 3) Ποσοστά % ετησίως. Περισσότερες πληροφορίες για το διατραπεζικό επιτόκιο καταθέσεων 3 µηνών βλ. στην Ενότητα ) Περισσότερες πληροφορίες βλ. στην Ενότητα ) Ακαθάριστο ενοποιηµένο χρέος γενικής κυβέρνησης (στοιχεία τέλους περιόδου). 6) Τα στοιχεία αναφέρονται στην εκάστοτε σύνθεση της ζώνης του ευρώ. Περισσότερες πληροφορίες βλ. στις Γενικές Παρατηρήσεις. Μάρτιος 2010 Σ75

191 1 Νοµισµατικά µεγέθη Σ12 2 Παράγοντες µεταβολής Σ12 3 Συνιστώσες των νοµισµατικών µεγεθών Σ13 4 Συνιστώσες των πιο µακροπρόθεσµων χρηµατοοικονοµικών υποχρεώσεων Σ13 5 άνεια προς τα λοιπά χρηµατοπιστωτικά ιδρύµατα και τις µη χρηµατοπιστωτικές επιχειρήσεις Σ14 6 άνεια προς τα νοικοκυριά Σ14 7 άνεια προς το ηµόσιο Σ16 8 άνεια προς µη κατοίκους της ζώνης του ευρώ Σ16 9 καταθέσεων κατά τοµέα καταθέτη Σ17 10 καταθέσεων και καταθέσεις που περιλαµβάνονται στο Μ3 κατά τοµέα καταθέτη Σ17 11 καταθέσεων κατά τοµέα καταθέτη Σ18 12 καταθέσεων και καταθέσεις που περιλαµβάνονται στο Μ3 κατά τοµέα καταθέτη Σ18 13 Καταθέσεις του ηµοσίου και µη κατοίκων της ζώνης του ευρώ Σ19 14 Τοποθετήσεις των ΝΧΙ σε τίτλους Σ20 15 Συνολικά ανεξόφλητα υπόλοιπα και συνολικές ακαθάριστες εκδόσεις τίτλων πλην µετοχών από κατοίκους της ζώνης του ευρώ Σ35 16 Καθαρές εκδόσεις τίτλων πλην µετοχών, µε και χωρίς εποχική διόρθωση Σ37 17 Ετήσιοι ρυθµοί αύξησης των µακροπρόθεσµων χρεογράφων κατά τοµέα εκδότη για το σύνολο των νοµισµάτων Σ38 18 Ετήσιοι ρυθµοί αύξησης των βραχυπρόθεσµων χρεογράφων κατά τοµέα εκδότη για το σύνολο των νοµισµάτων Σ39 19 Ετήσιοι ρυθµοί αύξησης των εισηγµένων µετοχών που έχουν εκδοθεί από κατοίκους της ζώνης του ευρώ Σ40 20 Ακαθάριστες εκδόσεις εισηγµένων µετοχών κατά τοµέα εκδότη Σ41 21 Νέες καταθέσεις µε συµφωνηµένη διάρκεια Σ43 22 Νέα δάνεια µε κυµαινόµενο επιτόκιο, καθώς και µε επιτόκιο σταθερό έως ένα έτος Σ43 23 Επιτόκια της αγοράς χρήµατος στη ζώνη του ευρώ Σ44 24 Επιτόκια 3 µηνών της αγοράς χρήµατος Σ44 25 Καµπύλες τρεχουσών (spot) αποδόσεων της ζώνης του ευρώ Σ45 26 Τρέχοντα επιτόκια (spot) και διαφορές µεταξύ τρεχόντων επιτοκίων της ζώνης του ευρώ Σ45 27 Ευρύς δείκτης Dow Jones EURO STOXX, δείκτης Standard & Poor s 500 και δείκτης Nikkei 225 Σ46 28 Έλλειµµα, δανειακές ανάγκες και µεταβολή χρέους Σ59 29 Χρέος σύµφωνα µε τον ορισµό της Συνθήκης του Μάαστριχτ Σ59 30 Ισοζύγιο τρεχουσών συναλλαγών Σ60 31 Ισοζύγιο αγαθών Σ61 32 Ισοζύγιο υπηρεσιών Σ61 33 Άµεσες επενδύσεις και επενδύσεις χαρτοφυλακίου (καθαρές) Σ64 34 Κ Α Τ Α Λ Ο Γ Ο Σ Ι Α Γ Ρ Α Μ Μ Α Τ Ω Ν Κύρια µεγέθη του ισοζυγίου πληρωµών που αντανακλούν τις εξελίξεις στις καθαρές συναλλαγές των ΝΧΙ µε το εξωτερικό Σ69 35 Σταθµισµένες συναλλαγµατικές ισοτιµίες Σ72 36 ιµερείς συναλλαγµατικές ισοτιµίες Σ72 37 Πραγµατικό ΑΕΠ Σ75 38 είκτες τιµών καταναλωτή Σ75 Σ76 Μάρτιος 2010

192 T Ε Χ Ν Ι Κ Ε Σ Σ Η Μ Ε Ι Ω Σ Ε Ι Σ ΓΕΝΙΚΑ ΣΤΟΙΧΕΙΑ ΓΙΑ ΤΗ ΖΩΝΗ ΤΟΥ ΕΥΡΩ ΥΠΟΛΟΓΙΣΜΟΣ ΤΩΝ ΡΥΘΜΩΝ ΑΥΞΗΣΗΣ ΤΩΝ ΝΟΜΙΣΜΑΤΙΚΩΝ ΜΕΓΕΘΩΝ Ο µέσος ρυθµός αύξησης για το τρίµηνο που λήγει το µήνα t υπολογίζεται ως: α) όπου L t-3 είναι το υφιστάµενο υπόλοιπο στο τέλος του µηνός t-3 (το τέλος του προηγούµενου τριµήνου) και π.χ. C Q t είναι η διόρθωση λόγω αναταξινοµήσεων το τρίµηνο που λήγει στο µήνα t. Όσον αφορά τις τριµηνιαίες σειρές για τις οποίες υπάρχουν πλέον διαθέσιµες µηνιαίες παρατηρήσεις (βλ. παρακάτω), οι τριµηνιαίες συναλλαγές µπορούν να υπολογιστούν ως το άθροισµα των µηνιαίων συναλλαγών κατά το εξεταζόµενο τρίµηνο. όπου I t είναι ο δείκτης των διορθωµένων υπολοίπων το µήνα t (βλ. και παρακάτω). Οµοίως, για το έτος που λήγει το µήνα t, ο µέσος ρυθµός αύξησης υπολογίζεται ως: β) ΥΠΟΛΟΓΙΣΜΟΣ ΤΩΝ ΡΥΘΜΩΝ ΑΥΞΗΣΗΣ ΓΙΑ ΤΙΣ ΜΗΝΙΑΙΕΣ ΣΕΙΡΕΣ Οι ρυθµοί αύξησης µπορούν να υπολογιστούν µε βάση είτε τις συναλλαγές είτε το δείκτη των διορθωµένων υπολοίπων. Αν τα F Μ t και L t οριστούν όπως παραπάνω, ο δείκτης Ι t των διορθωµένων υπολοίπων για το µήνα t ορίζεται ως: ε) ΓΙΑ ΤΙΣ ΕΝΟΤΗΤΕΣ 2.1 ΕΩΣ 2.6 ΥΠΟΛΟΓΙΣΜΟΣ ΤΩΝ ΣΥΝΑΛΛΑΓΩΝ Οι µηνιαίες συναλλαγές υπολογίζονται µε βάση τις µηνιαίες διαφορές των επιπέδων, διορθω- µένες για αναταξινοµήσεις, λοιπές αναπροσαρ- µογές αξίας, διακυµάνσεις συναλλαγµατικών ισοτιµιών και λοιπές µεταβολές που δεν οφείλονται σε συναλλαγές. Αν L t είναι το υφιστάµενο υπόλοιπο στο τέλος του µηνός t, C Μ t η διόρθωση λόγω αναταξινοµήσεων το µήνα t, E Μ t η διόρθωση λόγω µεταβολής συναλλαγµατικών ισοτιµιών και V Μ t οι λοιπές αναπροσαρµογές αξίας, οι συναλλαγές F Μ t το µήνα t ορίζονται ως: γ) Οµοίως, οι τριµηνιαίες συναλλαγές F Q t για το τρίµηνο που λήγει το µήνα t ορίζονται ως εξής: δ) Ως βάση του δείκτη (της µη εποχικά διορθωµένης σειράς) λαµβάνεται: εκέµβριος 2006=100. Οι χρονοσειρές του δείκτη των διορθωµένων υπολοίπων δηµοσιεύονται στην ενότητα Statistics (τµήµα Monetary and financial statistics ) του δικτυακού τόπου της ( Ο ετήσιος ρυθµός αύξησης a t για το µήνα t, δηλ. η µεταβολή κατά το δωδεκάµηνο που λήγει το µήνα t, µπορεί να υπολογιστεί µε έναν από τους εξής δύο τύπους: στ) ζ) Εκτός εάν σηµειώνεται διαφορετικά, οι ετήσιοι ρυθµοί αύξησης αφορούν το τέλος της αναφερόµενης περιόδου. Π.χ. η ετήσια εκατοστιαία µεταβολή για το έτος 2002 υπολογίζεται βάσει του τύπου ζ) διαιρώντας το δείκτη του εκεµβρίου του 2002 µε το δείκτη του εκεµβρίου του Μάρτιος 2010 Σ77

193 Οι ρυθµοί αύξησης που αφορούν περιόδους µικρότερες του έτους µπορούν να υπολογιστούν προσαρµόζοντας σχετικά τον τύπο ζ). Για παράδειγµα, ο µηνιαίος ρυθµός αύξησης a Μ t µπορεί να υπολογιστεί ως: η) Τέλος, ο κινητός (κεντρικός) µέσος όρος τριών µηνών για τον ετήσιο ρυθµό αύξησης του Μ3 υπολογίζεται ως (a t+1 + a t + a t-1 )/3, όπου το a t ορίζεται όπως στους τύπους στ) ή ζ) παραπάνω. ΥΠΟΛΟΓΙΣΜΟΣ ΤΩΝ ΡΥΘΜΩΝ ΑΥΞΗΣΗΣ ΓΙΑ ΤΙΣ ΤΡΙΜΗΝΙΑΙΕΣ ΣΕΙΡΕΣ Αν τα F Q t και L t-3 ορίζονται όπως παραπάνω, ο δείκτης I t των διορθωµένων υπολοίπων για το τρίµηνο που λήγει το µήνα t ορίζεται ως: θ) Ο ετήσιος ρυθµός αύξησης τα τέσσερα τρίµηνα που λήγουν το µήνα t, δηλ. το a t, µπορεί να υπολογιστεί βάσει του τύπου ζ). ΕΠΟΧΙΚΗ ΙΟΡΘΩΣΗ ΤΩΝ ΝΟΜΙΣΜΑΤΙΚΩΝ ΣΤΑΤΙΣΤΙΚΩΝ ΣΤΟΙΧΕΙΩΝ ΤΗΣ ΖΩΝΗΣ ΤΟΥ ΕΥΡΩ 1 Η προσέγγιση που χρησιµοποιείται βασίζεται σε πολλαπλασιαστική διάσπαση µέσω του προγράµ- µατος Χ-12-ARIMA. 2 Η εποχική διόρθωση µπορεί να περιλαµβάνει διόρθωση ως προς τον αριθµό των εργάσιµων ηµερών και για ορισµένες σειρές µπορεί να γίνεται έµµεσα, δηλ. µέσω γραµµικού συνδυασµού των συνιστωσών τους. Αυτό συµβαίνει ειδικότερα µε το Μ3, για τον υπολογισµό του οποίου αθροίζονται οι εποχικώς διορθωµένες στατιστικές σειρές του Μ1, του Μ2 µείον το Μ1, και του Μ3 µείον το Μ2. Εποχική διόρθωση γίνεται αρχικά στο δείκτη των διορθωµένων υπολοίπων. 3 Οι εκτιµήσεις που προκύπτουν για τους εποχικούς παράγοντες εφαρ- µόζονται κατόπιν στα υπόλοιπα και στις προσαρµογές που οφείλονται σε αναταξινοµήσεις και αναπροσαρµογές αξίας και έτσι προκύπτουν οι εποχικά διορθωµένες ροές. Οι εποχικοί παράγοντες (και οι παράγοντες που σχετίζονται µε την ηµέρα συναλλαγής) αναθεωρούνται σε ετήσια βάση ή όποτε απαιτείται. ΓΙΑ ΤΙΣ ΕΝΟΤΗΤΕΣ 3.1 ΕΩΣ 3.5 ΙΣΟΤΗΤΑ ΧΡΗΣΕΩΝ ΚΑΙ ΠΟΡΩΝ Στον Πίνακα 3.1 τα στοιχεία ακολουθούν µια βασική λογιστική ταυτότητα. Όσον αφορά τις µη χρηµατοοικονοµικές συναλλαγές, το σύνολο των χρήσεων ισούται µε το σύνολο των πόρων για κάθε κατηγορία συναλλαγών. Αυτή η λογιστική ταυτότητα αντανακλάται και στο λογαριασµό χρη- µατοοικονοµικών συναλλαγών, δηλ. για κάθε κατηγορία χρηµατοδοτικών µέσων, το σύνολο των συναλλαγών επί χρηµατοοικονοµικών στοιχείων ενεργητικού ισούται µε το σύνολο των συναλλαγών παθητικού. Στις κατηγορίες λοιπές µεταβολές ενεργητικού και χρηµατοοικονοµικός ισολογισµός, το σύνολο των χρηµατοοικονοµικών στοιχείων ενεργητικού ισούται µε το σύνολο του παθητικού για κάθε κατηγορία χρηµατοδοτικών µέσων, µε εξαίρεση το νοµισµατικό χρυσό και τα ειδικά τραβηκτικά δικαιώµατα, τα οποία εξ ορισµού δεν αποτελούν υποχρέωση κανενός τοµέα. ΥΠΟΛΟΓΙΣΜΟΣ ΕΞΙΣΩΤΙΚΩΝ ΜΕΓΕΘΩΝ Τα εξισωτικά µεγέθη στο τέλος κάθε λογαριασµού στους Πίνακες 3.1 και 3.2 υπολογίζονται ως εξής: 1 Λεπτοµέρειες βλ. στην έκδοση της "Seasonal adjustment of monetary aggregates and HICP for the euro area" (Αύγουστος 2000), καθώς και στην ενότητα Statistics (τµήµα Μοnetary and financial statistics ) του δικτυακού τόπου της ( 2 Λεπτοµέρειες βλ. στη µελέτη των Findley, D., Monsell, B., Bell, W., Otto, Μ. and Chen, B.C. (1998), "New Capabilities and Methods of the X-12-Arima Seasonal Adjustment Program", Journal of Business and Economic Statistics, 16, 2, σελ , ή στο "X-12-Arima Reference Manual", Times Series Staff, Bureau of the Census, Washington, D.C. Για εσωτερικoύς σκοπούς χρησιµοποιούνται επίσης πολλαπλασιαστικά υποδείγµατα TRAMO-SEATS. Λεπτοµέρειες για τα υποδείγµατα αυτά βλ. στη µελέτη των Gomez, V. and Maravall, A. (1996), "Programs TRAMO and SEATS: Instructions for the User", Banco de España, Working Paper No. 9628, Μαδρίτη. 3 Αυτό συνεπάγεται ότι, για τις εποχικά διορθωµένες στατιστικές σειρές, το επίπεδο του δείκτη για την περίοδο βάσης, δηλ. το εκέµβριο του 2001, διαφέρει γενικά από το 100, αντανακλώντας την εποχικότητα του µηνός αυτού. Σ78 Μάρτιος 2010

194 ΣΤΑΤΙΣΤΙΚΑ ΣΤΟΙΧΕΙΑ ΓΙΑ ΤΗ ΖΩΝΗ ΤΟΥ ΕΥΡΩ Τεχνικές σηµειώσεις Το εµπορικό ισοζύγιο ισούται µε τις εισαγωγές µείον τις εξαγωγές της ζώνης του ευρώ σε αγαθά και υπηρεσίες έναντι του υπόλοιπου κόσµου. Το καθαρό λειτουργικό πλεόνασµα και µικτό εισόδηµα ορίζεται µόνο για τους τοµείς-κατοίκους και υπολογίζεται ως η ακαθάριστη προστιθέµενη αξία (ακαθάριστο εγχώριο προϊόν σε τιµές αγοράς για τη ζώνη του ευρώ) µείον µισθολογική δαπάνη (χρήσεις) µείον λοιπούς φόρους µείον επιδοτήσεις παραγωγής (χρήσεις) µείον ανάλωση πάγιου κεφαλαίου (χρήσεις). Το καθαρό εθνικό εισόδηµα ορίζεται µόνο για τους τοµείς-κατοίκους και υπολογίζεται ως το καθαρό λειτουργικό πλεόνασµα και µικτό εισόδηµα συν µισθολογική δαπάνη (πόρους) συν φόρους µείον επιδοτήσεις παραγωγής (πόρους) συν καθαρό εισόδηµα από περιουσία (πόρους µείον χρήσεις). Το καθαρό διαθέσιµο εισόδηµα ορίζεται επίσης µόνο για τους τοµείς-κατοίκους και ισούται µε το καθαρό εθνικό εισόδηµα συν καθαρούς τρέχοντες φόρους εισοδήµατος και περιουσίας (πόρους µείον χρήσεις) συν καθαρές κοινωνικές εισφορές (πόρους µείον χρήσεις) συν καθαρές κοινωνικές παροχές εκτός από κοινωνικές µεταβιβάσεις σε είδος (πόρους µείον χρήσεις) συν καθαρές λοιπές τρέχουσες µεταβιβάσεις (πόρους µείον χρήσεις). Η καθαρή αποταµίευση ορίζεται για τους τοµείςκατοίκους και υπολογίζεται ως το καθαρό διαθέσιµο εισόδηµα συν καθαρή αναπροσαρµογή λόγω µεταβολής της καθαρής συµµετοχής των νοικοκυριών στα αποθεµατικά ταµείων συντάξεων (πόρους µείον χρήσεις) µείον τελική καταναλωτική δαπάνη (χρήσεις). Για τον υπόλοιπο κόσµο, ο λογαριασµός τρεχουσών εξωτερικών συναλλαγών υπολογίζεται ως το άθροισµα του εµπορικού ισοζυγίου και του συνόλου του καθαρού εισοδήµατος (πόρων µείον χρήσεων). Η καθαρή παροχή/λήψη δανείων υπολογίζεται από το λογαριασµό κεφαλαίου ως καθαρή αποταµίευση συν καθαρές κεφαλαιακές µεταβιβάσεις (πόρους µείον χρήσεις) µείον ακαθάριστες επενδύσεις πάγιου κεφαλαίου (χρήσεις) µείον κτήση µείον διάθεση µη παραγόµενων µη χρη- µατοοικονοµικών στοιχείων ενεργητικού (χρήσεις) συν ανάλωση πάγιου κεφαλαίου (πόρους). Μπορεί να υπολογιστεί και στο λογαριασµό χρη- µατοοικονοµικών συναλλαγών ως το σύνολο των συναλλαγών επί χρηµατοοικονοµικών στοιχείων ενεργητικού µείον συναλλαγές επί χηµατοοικονοµικών στοιχείων παθητικού (γνωστό και ως µεταβολές της καθαρής χρηµατοοικονοµικής αξίας (πλούτου) λόγω συναλλαγών). Για τους το- µείς των νοικοκυριών και των µη χρηµατοπιστωτικών επιχειρήσεων, υπάρχει στατιστική διαφορά µεταξύ αυτών των εξισωτικών µεγεθών όταν υπολογίζονται αφενός από το λογαριασµό κεφαλαίου και αφετέρου από το λογαριασµό χρηµατοοικονοµικών συναλλαγών. Οι µεταβολές της καθαρής αξίας (πλούτου) υπολογίζονται ως µεταβολές της καθαρής αξίας (πλούτου) που οφείλονται σε αποταµίευση και κεφαλαιακές µεταβιβάσεις συν λοιπές µεταβολές της καθαρής χρηµατοοικονοµικής αξίας (πλούτου). Προς το παρόν δεν περιλαµβάνουν τις λοιπές µεταβολές µη χρηµατοοικονοµικών στοιχείων ενεργητικού, λόγω µη διαθεσιµότητας στοιχείων. Η καθαρή χρηµατοοικονοµική αξία (πλούτος) υπολογίζεται ως το σύνολο των χρηµατοοικονοµικών στοιχείων ενεργητικού µείον τα αντίστοιχα στοιχεία παθητικού, ενώ οι µεταβολές της καθαρής χρηµατοοικονοµικής αξίας (πλούτου) ισούνται µε το άθροισµα των µεταβολών της καθαρής χρηµατοοικονοµικής αξίας (πλούτου) λόγω συναλλαγών (παροχή/καθαρή λήψη δανείων από το λογαριασµό χρηµατοοικονοµικών συναλλαγών) και άλλων µεταβολών της καθαρής χρηµατοοικονοµικής αξίας (πλούτου). Τέλος, οι µεταβολές της καθαρής χρηµατοοικονοµικής αξίας (πλούτου) που οφείλονται σε συναλλαγές υπολογίζονται ως το σύνολο των συναλλαγών επί χρηµατοοικονοµικών στοιχείων ενεργητικού µείον το αντίστοιχο σύνολο επί στοιχείων του παθητικού και οι λοιπές µεταβολές της καθαρής χρηµατοοικονοµικής αξίας (πλούτου) υπολογίζονται ως το σύνολο των λοιπών µεταβολών των χρηµατοοικονοµικών στοιχείων ενεργητικού µείον τις µεταβολές των αντίστοιχων στοιχείων παθητικού. Μάρτιος 2010 Σ79

195 ΓΙΑ ΤΙΣ ΕΝΟΤΗΤΕΣ 4.3 ΕΩΣ 4.4 ΥΠΟΛΟΓΙΣΜΟΣ ΤΩΝ ΡΥΘΜΩΝ ΑΥΞΗΣΗΣ ΤΩΝ ΕΚ Ο- ΣΕΩΝ ΧΡΕΟΓΡΑΦΩΝ ΚΑΙ ΕΙΣΗΓΜΕΝΩΝ ΜΕΤΟΧΩΝ Οι ρυθµοί αύξησης υπολογίζονται µε βάση τις χρηµατοοικονοµικές συναλλαγές και γι αυτό δεν περιλαµβάνουν αναταξινοµήσεις, αναπροσαρµογές αξίας, διακυµάνσεις συναλλαγµατικών ισοτιµιών και λοιπές µεταβολές που δεν οφείλονται σε συναλλαγές. Μπορούν να υπολογιστούν µε βάση είτε τις συναλλαγές είτε τα τεµαρκτά αποθέµατα. Αν N Μ t είναι οι συναλλαγές (καθαρές εκδόσεις) κατά το µήνα t και L t το υφιστάµενο υπόλοιπο στο τέλος του µηνός t, ο δείκτης I t των τεκµαρτών αποθεµάτων κατά το µήνα t ορίζεται ως: ι) Ως βάση του δείκτη λαµβάνεται: εκέµβριος 2001=100. Ο ρυθµός αύξησης a t για το µήνα t, δηλ. η µεταβολή κατά το δωδεκάµηνο που λήγει το µήνα t, µπορεί να υπολογιστεί µε έναν από τους εξής δύο τύπους: ια) ιβ) Η µέθοδος υπολογισµού των ρυθµών αύξησης των εκδόσεων χρεογράφων πλην µετοχών είναι ίδια µε εκείνη που χρησιµοποιείται για τα νοµισµατικά µεγέθη, µε µόνη διαφορά ότι εδώ χρησιµοποιείται το σύµβολο N, αντί του F, προκειµένου να διαχωρίζονται οι διαφορετικοί τρόποι υπολογισµού των καθαρών εκδόσεων για τα στατιστικά στοιχεία των εκδόσεων χρεογράφων και των αντίστοιχων συναλλαγών που χρησιµοποιούνται για τα νοµισµατικά µεγέθη. Ο µέσος ρυθµός αύξησης για το τρίµηνο που λήγει το µήνα t υπολογίζεται ως εξής: ιγ) όπου I t είναι ο δείκτης των τεµαρκτών αποθεµάτων κατά το µήνα t. Οµοίως, για το έτος που λήγει το µήνα t, ο µέσος ρυθµός αύξησης υπολογίζεται ως εξής: ιδ) Στην Ενότητα 4.4 χρησιµοποιείται ο τύπος βάσει του οποίου πραγµατοποιούνται οι υπολογισµοί στην Ενότητα 4.3, ο οποίος στηρίζεται στον τύπο υπολογισµού των νοµισµατικών µεγεθών. Στην Ενότητα 4.4 χρησιµοποιούνται τιµές της αγοράς και οι υπολογισµοί πραγµατοποιούνται βάσει των χρηµατοοικονοµικών συναλλαγών, άρα δεν περιλαµβάνονται αναταξινοµήσεις, αναπροσαρµογές αξίας και λοιπές µεταβολές που δεν οφείλονται σε συναλλαγές. Επίσης δεν περιλαµβάνονται οι διακυµάνσεις των συναλλαγµατικών ισοτιµιών, καθώς η κάλυψη αφορά αποκλειστικά εισηγµένες µετοχές που εκφράζονται σε ευρώ. ΕΠΟΧΙΚΗ ΙΟΡΘΩΣΗ ΤΩΝ ΣΤΑΤΙΣΤΙΚΩΝ ΣΤΟΙΧΕΙΩΝ ΓΙΑ ΤΙΣ ΕΚ ΟΣΕΙΣ ΤΙΤΛΩΝ 4 Η προσέγγιση που χρησιµοποιείται βασίζεται σε πολλαπλασιαστική διάσπαση µέσω του προγράµµατος X-12-ARIMA. Η εποχική διόρθωση του συνόλου των εκδόσεων τίτλων γίνεται έµµεσα µε γραµµικό συνδυασµό των αναλυτικών στοιχείων για τους τοµείς και τις διάρκειες. Η εποχική διόρθωση εφαρµόζεται στο δείκτη τε- µαρκτών αποθεµάτων. Οι εποχικοί παράγοντες που υπολογίζονται κατ αυτό τον τρόπο εφαρµόζονται κατόπιν στα υπόλοιπα, από τα οποία εξάγονται οι εποχικά διορθωµένες καθαρές εκδόσεις. Οι εν λόγω εποχικοί παράγοντες αναθεωρούνται ετησίως ή όποτε κρίνεται σκόπιµο. Όπως και µε τους µαθηµατικούς τύπους ια) και ιβ), ο ρυθµός αύξησης a t για το µήνα t, δηλ. η µε- 4 Λεπτοµέρειες βλ. στην έκδοση της "Seasonal adjustment of monetary aggregates and HICP for the euro area" (Αύγουστος 2000), καθώς και στην ενότητα Statistics (τµήµα Μοnetary and financial statistics ) του δικτυακού τόπου της ( Σ80 Μάρτιος 2010

196 ΣΤΑΤΙΣΤΙΚΑ ΣΤΟΙΧΕΙΑ ΓΙΑ ΤΗ ΖΩΝΗ ΤΟΥ ΕΥΡΩ Τεχνικές σηµειώσεις ταβολή κατά το εξάµηνο που λήγει το µήνα t, µπορεί να υπολογιστεί µε έναν από τους εξής δύο τύπους: ιε) ιστ) ΓΙΑ ΤΟΝ ΠΙΝΑΚΑ 1 ΤΗΣ ΕΝΟΤΗΤΑΣ 5.1 ΕΠΟΧΙΚΗ ΙΟΡΘΩΣΗ ΤΟΥ Εν ΤΚ 4 Η προσέγγιση που χρησιµοποιείται βασίζεται σε πολλαπλασιαστική διάσπαση µέσω του προγράµµατος X-12-ARIMA (βλ. υποσηµείωση 2 στη σελίδα Σ78). Η εποχική διόρθωση του γενικού Εν ΤΚ της ζώνης του ευρώ γίνεται έµ- µεσα µε άθροιση των εποχικά διορθωµένων στατιστικών σειρών για τη ζώνη του ευρώ που καλύπτουν τα επεξεργασµένα είδη διατροφής, τα µη επεξεργασµένα είδη διατροφής, τα µη ενεργειακά βιοµηχανικά αγαθά και τις υπηρεσίες. Οι τιµές της ενέργειας προστίθενται χωρίς προσαρµογές, καθώς δεν υπάρχουν στατιστικές ενδείξεις εποχικότητας. Οι εποχικοί παράγοντες αναθεωρούνται σε ετήσια βάση ή όποτε απαιτείται. για το συνολικό ισοζύγιο τρεχουσών συναλλαγών γίνεται µε άθροιση των εποχικά διορθωµένων στατιστικών σειρών για τη ζώνη του ευρώ που καλύπτουν τα αγαθά, τις υπηρεσίες, τα εισοδήµατα και τις τρέχουσες µεταβιβάσεις. Οι εποχικοί παράγοντες, καθώς και ο παράγοντας του αριθµού των εργάσιµων ηµερών, αναθεωρούνται ανά εξά- µηνο ή όποτε απαιτείται. ΓΙΑ ΤΗΝ ΕΝΟΤΗΤΑ 7.3 ΥΠΟΛΟΓΙΣΜΟΣ ΤΩΝ ΡΥΘΜΩΝ ΑΥΞΗΣΗΣ ΓΙΑ ΤΙΣ ΤΡΙΜΗΝΙΑΙΕΣ ΚΑΙ ΕΤΗΣΙΕΣ ΣΕΙΡΕΣ Ο ετήσιος ρυθµός αύξησης για το τρίµηνο t υπολογίζεται µε βάση τις τριµηνιαίες συναλλαγές (F t ) και θέσεις (L t ) ως εξής: ιζ) Ο ρυθµός αύξησης για την ετήσια σειρά ισούται µε το ρυθµό αύξησης του τελευταίου τριµήνου του έτους. 4 Λεπτοµέρειες βλ. στην έκδοση της "Seasonal adjustment of monetary aggregates and HICP for the euro area" (Αύγουστος 2000), καθώς και στην ενότητα Statistics (τµήµα Μοnetary and financial statistics ) του δικτυακού τόπου της ( ΓΙΑ ΤΟΝ ΠΙΝΑΚΑ 2 ΤΗΣ ΕΝΟΤΗΤΑΣ 7.1 ΕΠΟΧΙΚΗ ΙΟΡΘΩΣΗ ΤΟΥ ΙΣΟΖΥΓΙΟΥ ΤΡΕΧΟΥΣΩΝ ΣΥΝΑΛΛΑΓΩΝ Η προσέγγιση βασίζεται σε πολλαπλασιαστική διάσπαση µέσω του προγράµµατος Χ-12-ARIMA (βλ. υποσηµείωση 2 στη σελίδα Σ78). Προηγείται προδιόρθωση των µη επεξεργασµένων στοιχείων για τα αγαθά, τις υπηρεσίες και εισοδήµατα ως προς τον αριθµό των εργάσιµων ηµερών. Συγκεκριµένα για τις κατηγορίες των αγαθών και των υπηρεσιών, στον αριθµό των εργάσιµων ηµερών λαµβάνονται υπόψη οι εθνικές εορτές και αργίες. Η εποχική διόρθωση για τις παραπάνω κατηγορίες γίνεται µε τη χρήση αυτών των προδιορθω- µένων στατιστικών σειρών. Η εποχική διόρθωση Μάρτιος 2010 Σ81

197

198 Γ Ε Ν Ι Κ Ε Σ Π Α Ρ Α Τ Η Ρ Η Σ Ε Ι Σ Η ενότητα Στατιστικά στοιχεία για τη ζώνη του ευρώ του Μηνιαίου ελτίου της επικεντρώνεται σε στατιστικά στοιχεία για ολόκληρη τη ζώνη του ευρώ. Λεπτοµερέστερες και µακρότερες σειρές στοιχείων, µε περισσότερες επεξηγήσεις, δηµοσιεύονται στην ενότητα Statistics του δικτυακού τόπου της ( Αυτή επιτρέπει εύκολη πρόσβαση σε στοιχεία µέσω του τµήµατος Statistical Data Warehouse ( της το οποίο παρέχει δυνατότητες αναζήτησης και κατεβάσµατος αρχείων. Το υποτµήµα Data services παρέχει και περαιτέρω υπηρεσίες, όπως η συνδροµητική εγγραφή σε διάφορες οµάδες δεδοµένων και µια βάση συµπιεσµένων αρχείων τύπου CSV. Για περισσότερες πληροφορίες, παρακαλούµε να επικοινωνήσετε µαζί µας στο: eu. Κατά γενικό κανόνα, η τελευταία ηµεροµηνία που καλύπτουν τα στατιστικά στοιχεία του Μηνιαίου ελτίου της είναι η παραµονή της πρώτης συνεδρίασης του ιοικητικού Συµβουλίου της κατά τον αντίστοιχο µήνα. Για το παρόν τεύχος, η εν λόγω ηµεροµηνία ήταν η 3η Μαρτίου Εκτός εάν σηµειώνεται διαφορετικά, όλες οι σειρές των στοιχείων που καλύπτουν παρατηρήσεις για το 2009 αφορούν τη ζώνη του ευρώ των 16 (τη ζώνη του ευρώ συµπεριλαµβανοµένης της Σλοβακίας) για το σύνολο της χρονοσειράς. Για τα επιτόκια, τα νοµισµατικά στατιστικά στοιχεία, τον Εν ΤΚ (και, για λόγους συνέπειας, και για τις συνιστώσες και τους παράγοντες µεταβολής του Μ3 και τις συνιστώσες του Εν ΤΚ), οι στατιστικές σειρές αφορούν την εκάστοτε σύνθεση της ζώνης του ευρώ. Όπου κρίθηκε σκόπιµο, αυτό υποδηλώνεται στους πίνακες µε υποσηµείωση. Στις περιπτώσεις αυτές, όπου υπάρχουν διαθέσιµα στοιχεία, για τον υπολογισµό των απόλυτων και των εκατοστιαίων µεταβολών το 2001, το 2007, το και το 2009 σε σχέση µε το 2000, το 2006, το 2007 και το αντίστοιχα, χρησι- µοποιούνται στατιστικές σειρές που λαµβάνουν υπόψη την επίδραση της ένταξης της Ελλάδος, της Σλοβενίας, της Κύπρου και της Μάλτας, καθώς και της Σλοβακίας, αντίστοιχα στη ζώνη του ευρώ. Ιστορικά στοιχεία σχετικά µε τη ζώνη του ευρώ πριν από την ένταξη της Σλοβακίας δη- µοσιεύονται στο δικτυακό τόπο της (http: // html/index.en.html). Οι στατιστικές σειρές που αναφέρονται στην εκάστοτε σύνθεση της ζώνης του ευρώ βασίζονται στη σύνθεση της ζώνης κατά τη χρονική περίοδο την οποία αφορούν τα στοιχεία. Έτσι, τα προ του 2001 στοιχεία αναφέρονται στη ζώνη ευρώ των 11, δηλ. στα ακόλουθα κράτη-µέλη: Βέλγιο, Γερµανία, Ιρλανδία, Ισπανία, Γαλλία, Ιταλία, Λουξεµβούργο, Ολλανδία, Αυστρία, Πορτογαλία, και Φινλανδία. Τα στοιχεία από το 2001 έως το 2006 αναφέρονται στη ζώνη ευρώ των 12, δηλ. στους 11 µαζί µε την Ελλάδα. Τα στοιχεία για το 2007 αναφέρονται στη ζώνη του ευρώ των 13, δηλ. στους 12 µαζί µε τη Σλοβενία. Τα στοιχεία για το αναφέρονται στη ζώνη του ευρώ των 15, δηλ. στους 13 µαζί µε την Κύπρο και τη Μάλτα. Τα στοιχεία από το 2009 και µετά αναφέρονται στη ζώνη του ευρώ των 16, δηλ. στους 15 µαζί µε τη Σλοβακία. Επειδή τα νοµίσµατα που συνθέτουν το ECU δεν συµπίπτουν µε τα νοµίσµατα των κρατών-µελών που έχουν υιοθετήσει το ενιαίο νόµισµα, τα προ του 1999 ποσά που µετατράπηκαν από τα νοµίσµατα των συµµετεχουσών χωρών σε ECU µε τις τότε τρέχουσες συναλλαγµατικές ισοτιµίες έναντι του ECU επηρεάζονται από τις µεταβολές των συναλλαγµατικών ισοτιµιών των νοµισµάτων των κρατών-µελών που δεν έχουν υιοθετήσει το ευρώ. Προκειµένου να αποφευχθεί η επίδραση αυτή στα στοιχεία της νοµισµατικής στατιστικής, για τα προ του 1999 δεδοµένα 1 έχει γίνει µετατροπή από τα εθνικά νοµίσµατα µε βάση τις αµετάκλητες ισοτιµίες του ευρώ που ορίστηκαν στις 31 εκεµβρίου Εκτός εάν σηµειώνεται διαφορετικά, τα προ του 1999 στατιστικά στοιχεία για τις τιµές και το κόστος βασίζονται σε δεδοµένα που εκφράζονται στο αντίστοιχο εθνικό νόµισµα. 1 Τα προ του Ιανουαρίου 1999 στοιχεία νοµισµατικής στατιστικής των Ενοτήτων 2.1 έως 2.8 δηµοσιεύονται στο δικτυακό τόπο της ( και στο τµήµα SDW ( ). Μάρτιος 2010 Σ83

199 Όπου κρίθηκε σκόπιµο, χρησιµοποιήθηκαν µέθοδοι άθροισης ή/και ενοποίησης (συµπεριλαµβανοµένης και της ενοποίησης µεταξύ χωρών). Σε πολλές περιπτώσεις, τα πρόσφατα στοιχεία είναι προσωρινά και ενδέχεται να αναθεωρηθούν. Τυχόν διαφορές µεταξύ των συνολικών και των επιµέρους ποσών οφείλονται σε στρογγυλοποιήσεις. Η οµάδα Λοιπά κράτη-µέλη της ΕΕ περιλαµβάνει τη Βουλγαρία, την Τσεχία, τη ανία, την Εσθονία, τη Λεττονία, τη Λιθουανία, την Ουγγαρία, την Πολωνία, τη Ρουµανία, τη Σουηδία και το Ηνωµένο Βασίλειο. Στις περισσότερες περιπτώσεις, η ορολογία που χρησιµοποιείται στους πίνακες ακολουθεί διεθνή πρότυπα, όπως αυτά του Ευρωπαϊκού Συστήµατος Λογαριασµών 1995 (ΕΣΛ 95) και του Εγχειριδίου Ισοζυγίου Πληρωµών του ΝΤ. Οι συναλλαγές αφορούν εκούσιες δοσοληψίες (οι οποίες µετρούνται άµεσα ή έµµεσα), ενώ στις ροές περιλαµβάνονται επίσης και µεταβολές των υφιστάµενων υπολοίπων οι οποίες οφείλονται σε µεταβολές των τιµών και των συναλλαγµατικών ισοτιµιών, διαγραφές δανείων και λοιπές µεταβολές. Στους πίνακες η φράση έως (x) έτη σηµαίνει έως και (x) έτη. ΓΕΝΙΚΑ ΣΤΟΙΧΕΙΑ Οι εξελίξεις στους κυριότερους δείκτες για τη ζώνη του ευρώ συνοψίζονται σε ένα συγκεντρωτικό πίνακα. ΣΤΑΤΙΣΤΙΚΑ ΣΤΟΙΧΕΙΑ ΓΙΑ ΤΗ ΝΟΜΙΣΜΑΤΙΚΗ ΠΟΛΙ- ΤΙΚΗ Στην Ενότητα 1.4 παρουσιάζονται στατιστικά στοιχεία για τα υποχρεωτικά ελάχιστα αποθε- µατικά και τους παράγοντες ρευστότητας. Οι περίοδοι τήρησης υποχρεωτικών ελάχιστων αποθεµατικών αρχίζουν κάθε µήνα από την ηµερο- µηνία διακανονισµού της πράξης κύριας αναχρηµατοδότησης (ΠΚΑ) µετά τη συνεδρίαση του ιοικητικού Συµβουλίου κατά την οποία έχει προγραµµατιστεί η µηνιαία αξιολόγηση της κατεύθυνσης της νοµισµατικής πολιτικής και λήγουν την παραµονή της αντίστοιχης ηµεροµηνίας διακανονισµού του επόµενου µηνός. Οι ετήσιες ή τριµηνιαίες παρατηρήσεις αφορούν τους µέσους όρους της τελευταίας περιόδου τήρησης υποχρεωτικών ελάχιστων αποθεµατικών του έτους ή του τριµήνου αντίστοιχα. Στον Πίνακα 1 της Ενότητας 1.4 παρουσιάζονται τα στοιχεία της βάσης υπολογισµού των υποχρεωτικών ελάχιστων αποθεµατικών των πιστωτικών ιδρυµάτων που υπόκεινται σ αυτή την υποχρέωση. Οι υποχρεώσεις έναντι άλλων πιστωτικών ιδρυµάτων που υπάγονται στο σύστηµα τήρησης υποχρεωτικών ελάχιστων αποθεµατικών του ΕΣΚΤ, καθώς και έναντι της και των συµµετεχουσών εθνικών κεντρικών τραπεζών, δεν περιλαµβάνονται στη βάση υπολογισµού των υποχρεωτικών ελάχιστων αποθεµατικών. Σε περίπτωση που ένα πιστωτικό ίδρυµα δεν µπορεί να προσκοµίσει στοιχεία για την ποσότητα των εκδοθέντων από αυτό χρεογράφων διάρκειας έως και δύο ετών που διακρατούνται από τα προαναφερθέντα ιδρύµατα, επιτρέπεται να αφαιρέσει ένα ορισµένο ποσοστό αυτών των υποχρεώσεων από τη βάση υπολογισµού των υποχρεωτικών ελάχιστων αποθεµατικών του. Το ποσοστό αυτό ήταν 10% έως και το Νοέµβριο του 1999 και έγινε 30% από το εκέµβριο του Στον Πίνακα 2 της Ενότητας 1.4 εµφανίζονται µέσοι όροι στοιχείων για περιόδους τήρησης που έληξαν. Για τον υπολογισµό των απαιτούµενων αποθεµατικών κάθε πιστωτικού ιδρύµατος, κατ αρχάς τα υπαγόµενα στην υποχρέωση στοιχεία του παθητικού πολλαπλασιάζονται επί τον αντίστοιχο για κάθε κατηγορία συντελεστή, µε βάση τα στοιχεία της λογιστικής κατάστασης όπως έχουν στο τέλος κάθε ηµερολογιακού µηνός. Στη συνέχεια, κάθε πιστωτικό ίδρυµα αφαιρεί από το γινόµενο αυτό ένα εφάπαξ ποσό ίσο µε ευρώ. Το εξαγόµενο είναι τα απαιτού- µενα αποθεµατικά, τα οποία αθροίζονται σε επίπεδο ζώνης ευρώ (στήλη 1). Τα υπόλοιπα των Σ84 Μάρτιος 2010

200 ΣΤΑΤΙΣΤΙΚΑ ΣΤΟΙΧΕΙΑ ΓΙΑ ΤΗ ΖΩΝΗ ΤΟΥ ΕΥΡΩ Γενικές παρατηρήσεις τρεχούµενων λογαριασµών (στήλη 2) είναι τα συνολικά µέσα ηµερήσια υπόλοιπα στους τρεχούµενους λογαριασµούς των πιστωτικών ιδρυ- µάτων, συµπεριλαµβανοµένων αυτών που χρησιµοποιούνται για την εκπλήρωση της υποχρέωσης τήρησης ελάχιστων αποθεµατικών. Τα υπερβάλλοντα αποθεµατικά (στήλη 3) είναι τα µέσα ποσά που τηρούνται στους τρεχούµενους λογαριασµούς στη διάρκεια της περιόδου τήρησης πέραν των απαιτούµενων αποθεµατικών. Τα ελλείποντα αποθεµατικά (στήλη 4) ορίζονται ως η µέση υστέρηση των υπολοίπων των τρεχούµενων λογαριασµών έναντι των απαιτούµενων αποθεµατικών κατά τη διάρκεια της περιόδου τήρησης. Κατά τον υπολογισµό λαµβάνονται υπόψη µόνο τα πιστωτικά ιδρύµατα τα οποία δεν έχουν εκπληρώσει τη σχετική υποχρέωση. Το επιτόκιο επί των υποχρεωτικών ελάχιστων αποθεµατικών (στήλη 5) ισούται µε το µέσο όρο κατά τη διάρκεια της περιόδου τήρησης του επιτοκίου της (σταθµισµένου ως προς τον αριθµό των ηµερολογιακών ηµερών) επί των πράξεων κύριας αναχρηµατοδότησης του Ευρωσυστήµατος (βλ. Ενότητα 1.3). Ο Πίνακας 3 της Ενότητας 1.4 παρουσιάζει τη ρευστότητα του τραπεζικού συστήµατος, η οποία ορίζεται ως τα ποσά σε ευρώ που τηρούν στους τρεχούµενους λογαριασµούς τους στο Ευρωσύστηµα τα πιστωτικά ιδρύµατα της ζώνης του ευρώ. Όλα τα στοιχεία προέρχονται από την ενοποιηµένη λογιστική κατάσταση του Ευρωσυστή- µατος. Στις λοιπές πράξεις απορρόφησης ρευστότητας (στήλη 7) δεν περιλαµβάνεται η έκδοση πιστοποιητικών χρέους που διενεργήθηκε µε πρωτοβουλία εθνικών κεντρικών τραπεζών στο εύτερο Στάδιο της ΟΝΕ. Στους λοιπούς παράγοντες (καθαρούς) (στήλη 10) συµψηφίζονται τα λοιπά στοιχεία της ενοποιηµένης λογιστικής κατάστασης του Ευρωσυστήµατος. Οι τρεχούµενοι λογαριασµοί των πιστωτικών ιδρυµάτων (στήλη 11) ισούνται µε τη διαφορά µεταξύ του αθροίσµατος των παραγόντων προσφοράς ρευστότητας (στήλες 1 έως 5) και του αθροίσµατος των παραγόντων απορρόφησης ρευστότητας (στήλες 6 έως 10). Η νοµισµατική βάση (στήλη 12) υπολογίζεται ως το άθροισµα της διευκόλυνσης αποδοχής καταθέσεων (στήλη 6), των τραπεζογραµµατίων σε κυκλοφορία (στήλη 8) και των υπολοίπων των πιστωτικών ιδρυµάτων στους τρεχούµενους λογαριασµούς τους (στήλη 11). ΝΟΜΙΣΜΑ, ΤΡΑΠΕΖΕΣ ΚΑΙ ΑΜΟΙΒΑΙΑ ΚΕΦΑΛΑΙΑ ΕΠΕΝ- ΥΤΙΚΟΥ ΧΑΡΑΚΤΗΡΑ Στην Ενότητα 2.1 εµφανίζεται η συγκεντρωτική λογιστική κατάσταση των νοµισµατικών χρηµατοπιστωτικών ιδρυµάτων (ΝΧΙ), δηλ. το άθροισµα των εναρµονισµένων λογιστικών καταστάσεων όλων των ΝΧΙ που εδρεύουν στη ζώνη του ευρώ. Τα ΝΧΙ είναι οι κεντρικές τράπεζες, τα πιστωτικά ιδρύµατα όπως ορίζονται στο κοινοτικό δίκαιο, τα αµοιβαία κεφάλαια της αγοράς χρήµατος και τα λοιπά ιδρύµατα των οποίων η δραστηριότητα συνίσταται στο να δέχονται καταθέσεις ή/και στενά υποκατάστατα καταθέσεων από άλλους φορείς πλην των ΝΧΙ και να χορηγούν πιστώσεις ή/και να επενδύουν σε τίτλους για δικό τους λογαριασµό (τουλάχιστον από οικονοµική άποψη). Πλήρης κατάλογος των ΝΧΙ δηµοσιεύεται στο δικτυακό τόπο της. Η Ενότητα 2.2 παρουσιάζει την ενοποιηµένη λογιστική κατάσταση του τοµέα των ΝΧΙ, η οποία προκύπτει από το συµψηφισµό των θέσεων των ΝΧΙ της ζώνης του ευρώ στη συγκεντρωτική λογιστική κατάσταση. Εξαιτίας διαφορών στις πρακτικές καταγραφής των στοιχείων, το άθροισµα των απαιτήσεων και υποχρεώσεων µεταξύ των ΝΧΙ δεν είναι πάντοτε µηδενικό. Το υπόλοιπο εµφανίζεται στη στήλη 10 του παθητικού της Ενότητας 2.2. Στην Ενότητα 2.3 καταγράφονται τα νοµισµατικά µεγέθη και οι παράγοντες µεταβολής τους, όπως συνάγονται από την ενοποιηµένη λογιστική κατάσταση των ΝΧΙ. Αυτά περιλαµβάνουν τις απαιτήσεις και τις υποχρεώσεις µεταξύ µη ΝΧΙ και ΝΧΙ της ζώνης του ευρώ. Επίσης λαµβάνουν υπόψη ορισµένες νο- µισµατικές απαιτήσεις/υποχρεώσεις της κεντρικής κυβέρνησης. Τα στατιστικά στοιχεία για τα νοµισµατικά µεγέθη και τους παράγοντες µεταβολής τους είναι διορθωµένα εποχικώς και ως προς τον αριθµό των εργάσιµων ηµερών. Ενώ στις Ενότητες 2.1 και 2.2 οι τοποθετήσεις των µη κατοίκων της ζώνης του ευρώ σε (α) µερίδια αµοιβαίων κεφαλαίων της αγοράς χρήµατος στη ζώνη του ευρώ και (β) χρεόγραφα διάρκειας έως Μάρτιος 2010 Σ85

201 δύο ετών που εκδίδονται από ΝΧΙ της ζώνης του ευρώ εµφανίζονται στην κατηγορία υποχρεώσεις έναντι του εξωτερικού, στην Ενότητα 2.3 οι ίδιες τοποθετήσεις εξαιρούνται από τα νοµισµατικά µεγέθη και συνυπολογίζονται στην κατηγορία καθαρές απαιτήσεις έναντι του εξωτερικού. Η Ενότητα 2.4 παρουσιάζει ανάλυση κατά τοµέα, κατηγορία και αρχική διάρκεια των δανείων που χορηγήθηκαν από ΝΧΙ εκτός του Ευρωσυστήµατος (δηλ. από το τραπεζικό σύστηµα) στη ζώνη του ευρώ. Στην Ενότητα 2.5 απεικονίζεται ανάλυση κατά τοµέα και κατηγορία των καταθέσεων στο τραπεζικό σύστηµα της ζώνης του ευρώ. Η Ενότητα 2.6 παρουσιάζει τις τοποθετήσεις του τραπεζικού συστήµατος της ζώνης του ευρώ σε τίτλους αναλυτικά κατά εκδότη. Οι Ενότητες 2.2 έως 2.6 περιέχουν στοιχεία για τις συναλλαγές ως διαφορές ανεξόφλητων υπολοίπων, διορθωµένες για αναταξινοµήσεις, αναπροσαρµογές αξίας, διακυµάνσεις συναλλαγ- µατικών ισοτιµιών και λοιπές µεταβολές που δεν οφείλονται σε συναλλαγές. Στην Ενότητα 2.7 παρουσιάζονται οι αναπροσαρµογές της αξίας επιλεγµένων κονδυλίων, που χρησιµοποιούνται στον υπολογισµό των συναλλαγών. Οι Ενότητες 2.2 έως 2.6 δείχνουν επίσης ρυθµούς αύξησης µε βάση τις συναλλαγές, οι οποίοι παρουσιάζονται µε τη µορφή ετήσιων εκατοστιαίων µεταβολών. Στην Ενότητα 2.8 παρουσιάζεται τριµηνιαία ανάλυση κατά νόµισµα επιλεγµένων κονδυλίων της λογιστικής κατάστασης των ΝΧΙ. Λεπτοµέρειες των ορισµών των τοµέων δηµοσιεύονται στην τρίτη έκδοση του εγχειριδίου Monetary financial institutions and market statistics sector manual Guidance for the statistical classification of customers (ECB, Μάρτιος 2007). Το έγγραφο Guidance Notes to the Regulation ECB/2001/13 on the MFI Balance Sheet Statistics (ECB, Νοέµβριος 2002) επεξηγεί τις πρακτικές που συνιστάται να ακολουθούν οι ΕθνΚΤ. Από την 1η Ιανουαρίου 1999 οι στατιστικές πληροφορίες συλλέγονται και καταρτίζονται σύµφωνα µε τον Κανονισµό /1998/16 της 1ης εκεµβρίου 1998 σχετικά µε τον ενοποιηµένο ισολογισµό του τοµέα των νοµισµατικών χρηµατοπιστωτικών ιδρυµάτων, 2 όπως τροποποιήθηκε τελευταία από τον Κανονισµό /2003/10 3. Σύµφωνα µε τον Κανονισµό αυτό, η κατηγορία τίτλοι της αγοράς χρήµατος συγχωνεύθηκε µε την κατηγορία χρεόγραφα τόσο στην πλευρά του ενεργητικού όσο και σε εκείνη του παθητικού της λογιστικής κατάστασης των ΝΧΙ. Η Ενότητα 2.9 δείχνει τα υπόλοιπα και τις συναλλαγές που εµφανίζονται στη λογιστική κατάσταση των αµοιβαίων κεφαλαίων επενδυτικού χαρακτήρα (εκτός των αµοιβαίων κεφαλαίων της αγοράς χρήµατος, τα οποία περιλαµβάνονται στα στατιστικά στοιχεία της λογιστικής κατάστασης των ΝΧΙ) της ζώνης του ευρώ. Τα αµοιβαία κεφάλαια επενδυτικού χαρακτήρα είναι ένας οργανισµός συλλογικών επενδύσεων, ο οποίος τοποθετεί κεφάλαια που αντλεί από το ευρύ κοινό σε χρηµατοοικονοµικά ή/και µη χρηµατοοικονοµικά περιουσιακά στοιχεία. Πλήρης κατάλογος των αµοιβαίων κεφαλαίων επενδυτικού χαρακτήρα της ζώνης του ευρώ δηµοσιεύεται στο δικτυακό τόπο της. Η λογιστική κατάσταση είναι συγκεντρωτική. Ως εκ τούτου, στο ενεργητικό των αµοιβαίων κεφαλαίων επενδυτικού χαρακτήρα περιλαµβάνονται και οι τοποθετήσεις τους σε µερίδια που εκδίδονται από άλλα αµοιβαία κεφάλαια επενδυτικού χαρακτήρα. Τα µερίδια αµοιβαίων κεφαλαίων επενδυτικού χαρακτήρα αναλύονται επίσης κατά επενδυτική πολιτική (οµολογιακά, µετοχικά, µικτά, ακίνητης περιουσίας και λοιπά) και κατά είδος (ανοιχτού και κλειστού τύπου). Η Ενότητα 2.10 παρέχει περαιτέρω πληροφορίες σχετικά µε τα κύρια περιουσιακά στοιχεία που διακρατούνται από αµοιβαία κεφάλαια επενδυτικού χαρακτήρα. Στην ενότητα αυτή περιλαµβάνεται γεωγραφική ανάλυση των εκδοτών των τίτλων που διακρατούνται από αµοιβαία κεφάλαια επενδυτικού χαρακτήρα, καθώς και µια ανάλυση των εκδοτών της ζώνης του ευρώ κατά οικονοµικό τοµέα. Περισσότερες πληροφορίες σχετικά µε τα στοιχεία στατιστικής των αµοιβαίων κεφαλαίων 2 ΕΕ L 356, , σελ ΕΕ L 250, , σελ. 19. Σ86 Μάρτιος 2010

202 ΣΤΑΤΙΣΤΙΚΑ ΣΤΟΙΧΕΙΑ ΓΙΑ ΤΗ ΖΩΝΗ ΤΟΥ ΕΥΡΩ Γενικές παρατηρήσεις επενδυτικού χαρακτήρα δηµοσιεύονται στο εγχειρίδιο Manual on investment fund statistics. Από το εκέµβριο του τα εναρµονισµένα στατιστικά στοιχεία συλλέγονται και καταρτίζονται σύµφωνα µε τον Κανονισµό /2007/8 σχετικά µε τα στατιστικά στοιχεία του ενεργητικού και του παθητικού των επενδυτικών οργανισµών. ΛΟΓΑΡΙΑΣΜΟΙ ΤΗΣ ΖΩΝΗΣ ΤΟΥ ΕΥΡΩ Η Ενότητα 3.1 παρουσιάζει στοιχεία από τους τριµηνιαίους ενοποιηµένους λογαριασµούς της ζώνης του ευρώ, οι οποίοι παρέχουν σφαιρική πληροφόρηση για τις οικονοµικές δραστηριότητες των νοικοκυριών (συµπεριλαµβανοµένων των µη κερδοσκοπικών ιδρυµάτων που εξυπηρετούν νοικοκυριά), των µη χρηµατοπιστωτικών επιχειρήσεων, των χρηµατοπιστωτικών επιχειρήσεων και της γενικής κυβέρνησης, καθώς και για τις αλληλεπιδράσεις αυτών των τοµέων τόσο µε τη ζώνη του ευρώ όσο και µε τον υπόλοιπο κόσµο. Παρουσιάζονται στοιχεία για τις τρέχουσες τιµές το τελευταίο διαθέσιµο τρίµηνο, χωρίς εποχική διόρθωση, µε βάση µια απλουστευµένη ακολουθία λογαριασµών σύµφωνα µε το µεθοδολογικό πλαίσιο του Ευρωπαϊκού Συστήµατος Λογαριασµών του Συνοπτικά, η ακολουθία των λογαριασµών (συναλλαγών) περιλαµβάνει: 1) το λογαριασµό δη- µιουργίας εισοδήµατος, που παρουσιάζει πώς η παραγωγική δραστηριότητα µεταφράζεται σε διάφορες κατηγορίες εισοδήµατος, 2) το λογαριασµό κατανοµής πρωτογενούς εισοδήµατος, ο οποίος καταγράφει εισπράξεις και δαπάνες σχετικές µε διάφορες µορφές εισοδήµατος από περιουσία (για το σύνολο της οικονοµίας το εξισωτικό µέγεθος του πρωτογενούς εισοδήµατος είναι το εθνικό εισόδηµα), 3) το λογαριασµό δευτερογενούς διανοµής εισοδήµατος, που δείχνει πώς το εθνικό εισόδηµα ενός θεσµικού τοµέα µεταβάλλεται λόγω τρεχουσών µεταβιβάσεων, 4) το λογαριασµό χρήσης εισοδήµατος, που δείχνει πώς δαπανάται το διαθέσιµο εισόδηµα για κατανάλωση ή αποταµιεύεται, 5) το λογαριασµό κεφαλαίου, που δείχνει πώς η αποτα- µίευση και οι καθαρές κεφαλαιακές µεταβιβάσεις δαπανώνται για την κτήση µη χρηµατοοικονοµικών στοιχείων ενεργητικού (το εξισωτικό µέγεθος του λογαριασµού κεφαλαίου είναι η καθαρή παροχή/καθαρή λήψη δανείων) και 6) το λογαριασµό χρηµατοοικονοµικών συναλλαγών, που καταγράφει την καθαρή κτήση χρηµατοοικονοµικών στοιχείων ενεργητικού και την καθαρή ανάληψη υποχρεώσεων. Επειδή κάθε µη χρηµατοοικονοµική συναλλαγή αντανακλάται σε µια χρηµατοοικονοµική συναλλαγή, το εξισωτικό µέγεθος του λογαριασµού χρηµατοοικονο- µικών συναλλαγών εννοιολογικά ισούται και µε την καθαρή παροχή/λήψη δανείων, όπως υπολογίζεται από το λογαριασµό κεφαλαίου. Επιπλέον, παρουσιάζονται χρηµατοοικονοµικοί ισολογισµοί έναρξης και λήξης, οι οποίοι αποτυπώνουν το χρηµατοοικονοµικό πλούτο κάθε επιµέρους τοµέα σε µια συγκεκριµένη χρονική στιγµή. Τέλος, παρουσιάζονται και οι λοιπές µεταβολές των χρηµατοοικονοµικών στοιχείων ενεργητικού και παθητικού (π.χ. αυτές που οφείλονται στην επίδραση της µεταβολής των τιµών των περιουσιακών στοιχείων). Η τοµεακή κάλυψη του λογαριασµού χρηµατοοικονοµικών συναλλαγών και των χρηµατοοικονοµικών ισολογισµών είναι πιο λεπτοµερής για τον τοµέα των χρηµατοπιστωτικών επιχειρήσεων, ο οποίος αναλύεται σε ΝΧΙ, σε λοιπά χρηµατοπιστωτικά ιδρύµατα (συµπεριλαµβανο- µένων των επικουρικών χρηµατοπιστωτικών οργανισµών), και σε ασφαλιστικές εταιρίες και τα- µεία συντάξεων. Η Ενότητα 3.2 παρουσιάζει τις σωρευτικές ροές (συναλλαγές) τεσσάρων τριµήνων των µη χρη- µατοοικονοµικών συναλλαγών της ζώνης του ευρώ (δηλ. των λογαριασµών 1 έως 5 παραπάνω), χρησιµοποιώντας και πάλι την απλουστευµένη ακολουθία λογαριασµών. Η Ενότητα 3.3 παρουσιάζει τις σωρευτικές ροές (συναλλαγές και λοιπές µεταβολές) τεσσάρων τριµήνων των λογαριασµών εισοδήµατος, δαπανών και συσσώρευσης των νοικοκυριών, καθώς και τα υπόλοιπα των λογαριασµών του χρηµατοοικονοµικού ισολογισµού, ακολουθώντας µια αναλυτικότερη απεικόνιση. Οι συναλ- Μάρτιος 2010 Σ87

203 λαγές και τα εξισωτικά µεγέθη που αφορούν το συγκεκριµένο τοµέα κατατάσσονται έτσι ώστε να απεικονίζονται καλύτερα οι χρηµατοδοτικές και επενδυτικές αποφάσεις των νοικοκυριών και παράλληλα να τηρούνται οι λογιστικές ταυτότητες που παρουσιάστηκαν στις Ενότητες 3.1 και 3.2. Η Ενότητα 3.4 παρουσιάζει τις σωρευτικές ροές (συναλλαγές) τεσσάρων τριµήνων των λογαριασµών εισοδήµατος και συσσώρευσης και τα υπόλοιπα των λογαριασµών του χρηµατοοικονοµικού ισολογισµού των µη χρηµατοπιστωτικών επιχειρήσεων, ακολουθώντας µια αναλυτικότερη παρουσίαση. Η Ενότητα 3.5 παρουσιάζει τις σωρευτικές ροές (συναλλαγές και λοιπές µεταβολές) τεσσάρων τριµήνων και τα υπόλοιπα των χρηµατοοικονο- µικών ισολογισµών των ασφαλιστικών εταιριών και των ταµείων συντάξεων. ΧΡΗΜΑΤΟΠΙΣΤΩΤΙΚΕΣ ΑΓΟΡΕΣ Οι σειρές στατιστικών στοιχείων για τις χρηµατοπιστωτικές αγορές της ζώνης του ευρώ καλύπτουν τα κράτη-µέλη της ΕΕ τα οποία είχαν υιοθετήσει το ευρώ τη χρονική στιγµή την οποία αφορούν τα στατιστικά στοιχεία (εκάστοτε σύνθεση). Εξαιρούνται τα στοιχεία για τις εκδόσεις χρεογράφων (Ενότητες 4.1 έως 4.4), τα οποία αφορούν τη ζώνη του ευρώ των 16 για το σύνολο της χρονοσειράς (σταθερή σύνθεση). Τα στατιστικά στοιχεία για τις εκδόσεις τίτλων πλην µετοχών και για τις εισηγµένες µετοχές (Ενότητες 4.1 έως 4.4) καταρτίζονται από την µε βάση στοιχεία του ΕΣΚΤ και της Τ. Στην Ενότητα 4.5 παρουσιάζονται τα επιτόκια που εφαρµόζουν τα ΝΧΙ σε καταθέσεις και δάνεια σε ευρώ κατοίκων της ζώνης του ευρώ. Τα στατιστικά στοιχεία για τα επιτόκια της αγοράς χρήµατος, τις αποδόσεις των µακροπρόθεσµων κρατικών οµολόγων και τους χρηµατιστηριακούς δείκτες των χρηµατιστηριακών αγορών (Ενότητες 4.6 έως 4.8) καταρτίζονται από την µε βάση στοιχεία από συστήµατα πρόσβασης σε οργανισµούς οικονοµικών πληροφοριών. Τα στατιστικά στοιχεία για τις εκδόσεις τίτλων καλύπτουν την κατηγορία τίτλοι πλην µετοχές (εξαιρούνται τα χρηµατοοικονοµικά παράγωγα) (Ενότητες 4.1, 4.2 και 4.3), καθώς και την κατηγορία εισηγµένες µετοχές (Ενότητα 4.4). Οι τίτλοι πλην µετοχών διακρίνονται σε βραχυπρόθεσµους και µακροπρόθεσµους. Οι βραχυπρόθεσµοι είναι τίτλοι µε αρχική διάρκεια έως ένα έτος (σε εξαιρετικές περιπτώσεις έως δύο έτη). Οι τίτλοι α) µεγαλύτερης διάρκειας ή β) µε διάρκειες κατ επιλογήν, η τελευταία εκ των οποίων υπερβαίνει το ένα έτος ή γ) αόριστης διάρκειας ταξινοµούνται ως µακροπρόθεσµοι. Οι µακροπρόθεσµοι τίτλοι που έχουν εκδοθεί από κατοίκους της ζώνης του ευρώ αναλύονται περαιτέρω σε τίτλους σταθερού επιτοκίου και κυµαινόµενου επιτοκίου. Οι εκδόσεις τίτλων σταθερού επιτοκίου είναι εκείνες στις οποίες το τοκοµερίδιο παραµένει σταθερό έως τη λήξη της έκδοσης. Οι εκδόσεις τίτλων κυµαινόµενου επιτοκίου περιλαµβάνουν όλες τις εκδόσεις το τοκοµερίδιο των οποίων επανακαθορίζεται περιοδικά σε συνάρτηση µε ένα ανεξάρτητο επιτόκιο ή δείκτη αναφοράς. Τα στατιστικά στοιχεία για τις εκδόσεις χρεογράφων εκτιµάται ότι καλύπτουν περίπου το 95% των συνολικών εκδόσεων από κατοίκους της ζώνης του ευρώ. Στις Ενότητες 4.1, 4.2 και 4.3 στους τίτλους σε ευρώ περιλαµβάνονται και ορισµένοι οι οποίοι είναι εκφρασµένοι στα εθνικά νοµίσµατα τα οποία διαδέχθηκε το ευρώ. Στην Ενότητα 4.1 εµφανίζονται οι τίτλοι πλην µετοχών κατά αρχική διάρκεια, έδρα του εκδότη και νόµισµα. Παρουσιάζονται τα ανεξόφλητα υπόλοιπα, οι ακαθάριστες και οι καθαρές εκδόσεις τίτλων πλην µετοχών σε ευρώ και τίτλων πλην µετοχών που έχουν εκδώσει κάτοικοι της ζώνης του ευρώ σε ευρώ και σε όλα τα νοµίσµατα όσον αφορά το σύνολο των τίτλων και τους µακροπρόθεσµους τίτλους. Οι καθαρές εκδόσεις διαφέρουν από τις µεταβολές των ανεξόφλητων υπολοίπων λόγω µεταβολών αποτί- µησης, αναταξινοµήσεων και λοιπών προσαρ- µογών. Η ενότητα αυτή παρουσιάζει επίσης εποχικώς διορθωµένα στατιστικά στοιχεία, συ- µπεριλαµβανοµένων ανηγµένων σε ετήσια βάση εξαµηνιαίων ρυθµών αύξησης για το σύνολο των τίτλων και τους µακροπρόθεσµους τίτ- Σ88 Μάρτιος 2010

204 ΣΤΑΤΙΣΤΙΚΑ ΣΤΟΙΧΕΙΑ ΓΙΑ ΤΗ ΖΩΝΗ ΤΟΥ ΕΥΡΩ Γενικές παρατηρήσεις λους. Τα στοιχεία αυτά υπολογίζονται από το δείκτη λογιστικών υπολοίπων µε απαλοιφή των εποχικών επιδράσεων. Περισσότερες λεπτοµέρειες βλ. στις Τεχνικές Σηµειώσεις. Η Ενότητα 4.2 περιλαµβάνει ανάλυση κατά τοµέα δραστηριότητας του εκδότη (για εκδότεςκατοίκους της ζώνης του ευρώ) των ανεξόφλητων υπολοίπων, καθώς και των ακαθάριστων και των καθαρών εκδόσεων σύµφωνα µε το ΕΣΛ 95. Η περιλαµβάνεται στο Ευρωσύστηµα. Τα στοιχεία για τα συνολικά ανεξόφλητα υπόλοιπα του συνόλου των τίτλων και τα συνολικά ανεξόφλητα υπόλοιπα των µακροπρόθεσµων τίτλων (Πίνακας 1 στήλη 1 της Ενότητας 4.2) αντιστοιχούν µε τα στοιχεία για τα συνολικά ανεξόφλητα υπόλοιπα και τα υπόλοιπα των µακροπρόθεσµων τίτλων που έχουν εκδοθεί από κατοίκους της ζώνης του ευρώ στην Ενότητα 4.1 (στήλη 7). Τα ανεξόφλητα υπόλοιπα για το σύνολο των τίτλων και για τους µακροπρόθεσµους τίτλους που έχουν εκδοθεί από ΝΧΙ (Πίνακας 1 στήλη 2 της Ενότητας 4.2) είναι γενικώς συγκρίσιµα µε τα στοιχεία για τις εκδόσεις τίτλων στην πλευρά του παθητικού της συγκεντρωτικής λογιστικής κατάστασης των ΝΧΙ (Πίνακας 2 στήλη 8 της Ενότητας 2.1). Οι συνολικές καθαρές εκδόσεις τίτλων (Πίνακας 2 στήλη 1 της Ενότητας 4.2) αντιστοιχούν µε τα στοιχεία για τις συνολικές καθαρές εκδόσεις από κατοίκους της ζώνης του ευρώ στη στήλη 9 της Ενότητας 4.1. Η διαφορά µεταξύ του συνόλου των µακροπρόθεσµων τίτλων και του αθροίσµατος των µακροπρόθεσµων τίτλων σταθερού επιτοκίου και των µακροπρόθεσµων τίτλων κυµαινόµενου επιτοκίου στον Πίνακα 1 της Ενότητας 4.2 οφείλεται στα οµόλογα µηδενικού τοκοµεριδίου και σε αναπροσαρµογές αξίας. Η Ενότητα 4.3 δείχνει τους ρυθµούς αύξησης τίτλων που έχουν εκδοθεί από κατοίκους της ζώνης του ευρώ (κατά διάρκεια, είδος, τοµέα του εκδότη και νόµισµα), µε και χωρίς εποχική διόρθωση, µε βάση τις χρηµατοοικονοµικές συναλλαγές που διενεργούνται όταν µια θεσµική µονάδα αναλαµβάνει ή εξοφλεί υποχρεώσεις. Ως εκ τούτου, οι εν λόγω ρυθµοί αύξησης δεν περιλαµβάνουν αναταξινοµήσεις, αναπροσαρµογές αξίας, συναλλαγµατικές διαφορές και λοιπές µεταβολές που δεν οφείλονται σε συναλλαγές. Για λόγους παρουσίασης, οι εποχικά διορθω- µένοι ρυθµοί αύξησης έχουν αναχθεί σε ετήσια βάση. Περισσότερες λεπτοµέρειες βλ. στις Τεχνικές Σηµειώσεις. Οι στήλες 1, 4, 6 και 8 του Πίνακα 1 της Ενότητας 4.4 δείχνουν την αξία των εισηγµένων µετοχών σε κυκλοφορία που έχουν εκδώσει κάτοικοι της ζώνης του ευρώ κατά τοµέα εκδότη. Τα µηνιαία στοιχεία για τις εισηγµένες µετοχές που έχουν εκδώσει µη χρηµατοπιστωτικές επιχειρήσεις αντιστοιχούν στην τριµηνιαία σειρά που εµφανίζεται στο στοιχείο εισηγµένες µετοχές της κατηγορίας χρηµατοοικονοµικός ισολογισµός στην Ενότητα 3.4. Στις στήλες 3, 5, 7 και 9 του Πίνακα 1 της Ενότητας 4.4 απεικονίζονται ετήσιοι ρυθµοί αύξησης εισηγµένων µετοχών που έχουν εκδώσει κάτοικοι της ζώνης του ευρώ (κατά τοµέα δραστηριότητας του εκδότη), µε βάση τις χρηµατοοικονοµικές συναλλαγές που διενεργούνται όταν ένας εκδότης πωλεί ή εξοφλεί µετοχές έναντι µετρητών, µε εξαίρεση επενδύσεις σε δικές του µετοχές. Κατά τον υπολογισµό των ετήσιων ρυθµών αύξησης εξαιρούνται αναταξινοµήσεις, αναπροσαρµογές αξίας και λοιπές µεταβολές που δεν οφείλονται σε συναλλαγές. Η Ενότητα 4.5 παρουσιάζει στατιστικά στοιχεία για όλα τα επιτόκια που εφαρµόζουν τα ΝΧΙ της ζώνης του ευρώ στις καταθέσεις και τα δάνεια σε ευρώ των νοικοκυριών και των µη χρηµατοπιστωτικών επιχειρήσεων της ζώνης του ευρώ. Τα επιτόκια των ΝΧΙ της ζώνης του ευρώ υπολογίζονται ως ο σταθµικός µέσος όρος (ανά αντίστοιχο όγκο εργασιών) των επιτοκίων των χωρών της ζώνης του ευρώ για κάθε κατηγορία. Τα στατιστικά στοιχεία για τα επιτόκια των ΝΧΙ αναλύονται κατά είδος τραπεζικής εργασίας, τοµέα, κατηγορία και διάρκεια µέσου, προθεσµία προειδοποίησης ή αρχική περίοδο σταθερού επιτοκίου. Τα στοιχεία αυτά αντικαθιστούν τις δέκα µεταβατικές στατιστικές σειρές για τα επιτόκια λιανικής της ζώνης του ευρώ που δη- Μάρτιος 2010 Σ89

205 µοσιεύονταν στο της από τον Ιανουάριο του Στην Ενότητα 4.6 παρουσιάζονται τα επιτόκια της αγοράς χρήµατος για τη ζώνη του ευρώ, τις ΗΠΑ και την Ιαπωνίας. Όσον αφορά τη ζώνη του ευρώ, καλύπτεται ένα ευρύ φάσµα επιτοκίων της αγοράς χρήµατος από τα επιτόκια καταθέσεων µίας ηµέρας έως τα επιτόκια καταθέσεων 12 µηνών. Πριν από τον Ιανουάριο του 1999 υπολογίζονταν συνθετικά επιτόκια για τη ζώνη του ευρώ από τα εθνικά, µε στάθµιση ως προς το ΑΕΠ. Με εξαίρεση το επιτόκιο µίας ηµέρας, έως το εκέµβριο του 1998, οι µηνιαίες, τριµηνιαίες και ετήσιες τιµές είναι µέσοι όροι περιόδου. Οι καταθέσεις µίας ηµέρας έως και το εκέµβριο του 1998 αντιπροσωπεύονται από τα επιτόκια προσφορών (τέλους περιόδου) στη διατραπεζική αγορά και στη συνέχεια από µέσους όρους περιόδου του δείκτη ΕΟΝΙΑ. Από τον Ιανουάριο του 1999 στη στήλη 1 της Ενότητας 4.6 εµφανίζεται ο µέσος όρος του δείκτη ΕΟΝΙΑ. Τα επιτόκια αυτά είναι επιτόκια τέλους περιόδου µέχρι και το εκέµβριο του 1998 και µέσοι όροι περιόδου από τον Ιανουάριο του Από τον Ιανουάριο του 1999 ως επιτόκιο στη ζώνη του ευρώ για τις καταθέσεις 1, 3, 6 και 12 µηνών χρησιµοποιείται το ΕURIBOR. Αυτό αντικατέστησε το µέχρι τότε χρησιµοποιούµενο (όπου ήταν διαθέσιµο) LIBOR. Για τις ΗΠΑ και την Ιαπωνία, τα επιτόκια των καταθέσεων τριών µηνών αντιπροσωπεύονται από το LIBOR. Η Ενότητα 4.7 παρουσιάζει επιτόκια τέλους περιόδου, όπως εκτιµώνται από τις καµπύλες ονο- µαστικών τρεχουσών (spot) αποδόσεων που βασίζονται σε οµόλογα σε ευρώ µε πιστοληπτική διαβάθµιση ΑΑΑ που εκδίδουν κεντρικές κυβερνήσεις της ζώνης του ευρώ. Οι καµπύλες αποδόσεων εκτιµώνται µε εφαρµογή του οικονοµετρικού υποδείγµατος Svensson. 4 ηµοσιεύονται επίσης οι διαφορές µεταξύ των 10ετών επιτοκίων και των 3µηνων και 2ετών επιτοκίων. Πρόσθετες καµπύλες αποδόσεων (ηµερήσιες δη- µοσιεύσεις, συµπεριλαµβανοµένων διαγραµµάτων και πινάκων) και οι αντίστοιχες µεθοδολογικές πληροφορίες διατίθενται στη διεύθυνση stats/ money/yc/html/ index.en.html, όπου είναι διαθέσιµα σε ηλεκτρονική µορφή και ηµερήσια στοιχεία. Η Ενότητα 4.8 παρουσιάζει δείκτες των χρηµατιστηριακών αγορών της ζώνης του ευρώ, των ΗΠΑ και της Ιαπωνίας. ΤΙΜΕΣ, ΠΑΡΑΓΩΓΗ, ΖΗΤΗΣΗ ΚΑΙ ΑΓΟΡΕΣ ΕΡΓΑΣΙΑΣ Τα περισσότερα στοιχεία που παρουσιάζονται σ αυτή την ενότητα καταρτίζονται από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή (κυρίως τη Eurostat) και τις εθνικές στατιστικές υπηρεσίες. Τα µεγέθη της ζώνης του ευρώ προκύπτουν αθροιστικά από τα στοιχεία των επιµέρους χωρών. Τα στοιχεία είναι, στο µέτρο του δυνατού, εναρµονισµένα και συγκρίσιµα. Τα στατιστικά στοιχεία για το ωριαίο κόστος εργασίας, το ΑΕΠ και τις συνιστώσες της δαπάνης, την προστιθέµενη αξία κατά κλάδο οικονοµικής δραστηριότητας, τη βιο- µηχανική παραγωγή, τις πωλήσεις λιανικής και τα επιβατικά αυτοκίνητα για πρώτη φορά σε κυκλοφορία είναι διορθωµένα ως προς τον αριθµό των εργάσιµων ηµερών. Ο Εναρµονισµένος είκτης Τιµών Καταναλωτή (Εν ΤΚ) της ζώνης του ευρώ στον Πίνακα 5 της Ενότητας 5.1 είναι διαθέσιµος από το 1995 και µετά. Ο δείκτης βασίζεται στους εθνικούς Εν ΤΚ, που καταρτίζονται µε την ίδια µεθοδολογία σε όλες τις χώρες της ζώνης του ευρώ. Η ανάλυση σε αγαθά και υπηρεσίες προέρχεται από την ταξινόµηση της ατοµικής κατανάλωσης µε βάση το σκοπό που χρησιµοποιείται για τον Εν ΤΚ (Coicop/HICP). Ο Εν ΤΚ καλύπτει τη χρηµατική τελική καταναλωτική δαπάνη των νοικοκυριών στην οικονοµική επικράτεια της ζώνης του ευρώ. Ο πίνακας περιλαµβάνει εποχικώς διορθωµένα στοιχεία για τον Εν ΚΤ, καθώς και πειραµατικές εκτιµήσεις για τις διοικητικά καθοριζόµενες τιµές τις οποίες καταρτίζει η µε βάση το δείκτη αυτό. Οι τιµές παραγωγού βιοµηχανικών προϊόντων στον Πίνακα 2 της Ενότητας 5.1, η βιοµηχανική παραγωγή, οι νέες παραγγελίες και ο κύκλος εργασιών στη βιοµηχανία, καθώς και οι πωλήσεις 4 Svensson, L. E. (1994), Estimating and Interpreting Forward Interest Rates: Sweden , Centre for Economic Policy Research, Discussion Paper No Σ90 Μάρτιος 2010

206 ΣΤΑΤΙΣΤΙΚΑ ΣΤΟΙΧΕΙΑ ΓΙΑ ΤΗ ΖΩΝΗ ΤΟΥ ΕΥΡΩ Γενικές παρατηρήσεις λιανικής στην Ενότητα 5.2, καλύπτονται από τον Κανονισµό του Συµβουλίου (ΕΚ) 1165/98 της 19ης Μαΐου 1998 σχετικά µε τις βραχυπρόθεσµες στατιστικές. 5 Από τον Ιανουάριο του 2009 η αναθεωρηµένη ταξινόµηση των οικονοµικών δραστηριοτήτων (NACE αναθεώρηση 2), όπως καλύπτεται από τον Κανονισµό (ΕΚ) αριθ. 1893/2006 του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συµβουλίου της 20ής εκεµβρίου 2006 για τη θέσπιση της στατιστικής ταξινόµησης των οικονοµικών δραστηριοτήτων NACE αναθεώρηση 2 και για την τροποποίηση του Κανονισµού (ΕΟΚ) αριθ. 3037/90 του Συµβουλίου και ορισµένων κανονισµών των Ευρωπαϊκών Κοινοτήτων σχετικών µε ειδικούς στατιστικούς τοµείς, 6 εφαρµόζεται για την παραγωγή βραχυπρόθεσµων στατιστικών. Στις τιµές παραγωγού βιοµηχανικών προϊόντων και στη βιοµηχανική παραγωγή, η ανάλυση κατά τελικό χρήστη των προϊόντων αποτελεί την εναρµονισµένη υποδιαίρεση της βιοµηχανίας εκτός των κατασκευών (ΝΑCE αναθεώρηση 2, τοµείς Β έως Ε) σε Κύριες Οµάδες Βιοµηχανικών Κλάδων, όπως ορίζονται στον Κανονισµό της Επιτροπής (ΕΚ) αριθ. 656/2007 της 14ης Ιουνίου Οι τιµές παραγωγού βιο- µηχανικών προϊόντων αντανακλούν τις εργοστασιακές τιµές των παραγωγών, στις οποίες περιλαµβάνονται και έµµεσοι φόροι (πλην του ΦΠΑ και άλλων φόρων που εκπίπτουν). Η βιο- µηχανική παραγωγή αντανακλά την προστιθέ- µενη αξία του κάθε βιοµηχανικού κλάδου. Οι δύο δείκτες τιµών µη ενεργειακών εµπορευ- µάτων που παρουσιάζονται στον Πίνακα 3 της Ενότητας 5.1 καλύπτουν τα ίδια βασικά εµπορεύµατα, αλλά χρησιµοποιούν δύο διαφορετικά συστήµατα στάθµισης: το πρώτο βασίζεται στις εισαγωγές του αντίστοιχου βασικού εµπορεύ- µατος στη ζώνη του ευρώ (στήλες 2-4) και το δεύτερο (στήλες 5-7) στην εκτιµώµενη εγχώρια ζήτηση στη ζώνη του ευρώ ή στη χρήση, λαµβανοµένων υπόψη στοιχείων για τις εισαγωγές, τις εξαγωγές και την εγχώρια παραγωγή κάθε βασικού εµπορεύµατος (εξαιρούνται για λόγους απλότητας, τα αποθέµατα, τα οποία θεωρείται ότι παραµένουν σχετικά σταθερά κατά την εξεταζόµενη περίοδο). Ο δείκτης τιµών βασικών εµπορευµάτων που είναι σταθµισµένος ως προς τις εισαγωγές ενδείκνυται για την ανάλυση των εξωτερικών εξελίξεων, ενώ ο δείκτης που είναι σταθµισµένος ως προς τη χρήση ενδείκνυται ειδικά για την ανάλυση των πιέσεων που ασκούνται από τις διεθνείς τιµές των βασικών εµπορευµάτων στον πληθωρισµό της ζώνης του ευρώ. Οι δείκτες τιµών των βασικών εµπορευµάτων που είναι σταθµισµένοι ως προς τη χρήση αποτελούν πειραµατικά στοιχεία. Περισσότερες λεπτοµέρειες για την κατάρτιση των δεικτών τιµών των βασικών εµπορευµάτων της βλ. στο Πλαίσιο 1 του τεύχους εκεµβρίου του Μηνιαίου ελτίου της. Οι δείκτες του κόστους εργασίας στον Πίνακα 5 της Ενότητας 5.1 µετρούν τις µεταβολές του ωριαίου κόστους εργασίας ανά ώρα εργασίας στη βιοµηχανία (συµπεριλαµβανοµένων των κατασκευών) και στις υπηρεσίες αγοράς. Η σχετική µεθοδολογία ορίζεται στον Κανονισµό (ΕΚ) αριθ. 450/2003 του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συµβουλίου της 27ης Φεβρουαρίου σχετικά µε το δείκτη κόστους εργασίας και στον εκτελεστικό Κανονισµό (ΕΚ) αριθ. 1216/2003 της Επιτροπής της 7ης Ιουλίου Το ωριαίο κόστος εργασίας για τη ζώνη του ευρώ αναλύεται κατά συνιστώσα (µισθούς, ηµεροµίσθια και εργοδοτικές εισφορές κοινωνικής ασφάλισης συν φόρους µισθωτών υπηρεσιών µείον επιδοτήσεις που λαµβάνουν οι εργοδότες) και κατά κλάδο οικονοµικής δραστηριότητας. Η υπολογίζει το δείκτη συµβατικών αποδοχών (υποµνηµατικό στοιχείο Πίνακα 3 της Ενότητας 5.1) βάσει µη εναρµονισµένων στοιχείων στηριζόµενων σε εθνικούς ορισµούς. Οι συνιστώσες του κόστους εργασίας ανά µονάδα προϊόντος στον Πίνακα 4 της Ενότητας 5.1, το ΑΕΠ και οι συνιστώσες του στους Πίνακες 1 και 2 της Ενότητας 5.2, οι αποπληθωριστές του ΑΕΠ στον Πίνακα 3 της Ενότητας 5.1 και τα στατιστικά στοιχεία για την απασχόληση στον Πίνακα 1 της Ενότητας 5.3 προκύπτουν από τους τριµηνιαίους εθνικούς λογαριασµούς του ΕΣΛ ΕΕ L 162, , σελ ΕΕ L 393, , σελ ΕΕ L 155, , σελ EE L 69, , σελ ΕΕ L 169, , σελ. 37. Μάρτιος 2010 Σ91

207 Οι νέες παραγγελίες στη βιοµηχανία στον Πίνακα 4 της Ενότητας 5.2 µετρούν τις παραγγελίες που λαµβάνονται κατά τη διάρκεια της περιόδου αναφοράς και καλύπτουν βιοµηχανικούς κλάδους που λειτουργούν κυρίως βάσει παραγγελιών συγκεκριµένα την υφαντουργία, το χαρτοπολτό και το χαρτί, τα χηµικά, τα µέταλλα, τα κεφαλαιακά αγαθά και τα διαρκή καταναλωτικά αγαθά. Τα στοιχεία υπολογίζονται µε βάση τις τρέχουσες τιµές. Οι δείκτες για τον κύκλο εργασιών στη βιοµηχανία και το λιανικό εµπόριο στον Πίνακα 4 της Ενότητας 5.2 µετρούν τον κύκλο εργασιών, συ- µπεριλαµβανοµένων όλων των δασµών και φόρων (εκτός του ΦΠΑ), βάσει των τιµολογίων που εκδόθηκαν στη διάρκεια της περιόδου αναφοράς. Ο κύκλος εργασιών του λιανικού εµπορίου καλύπτει το σύνολο του λιανικού εµπορίου εκτός των πωλήσεων αυτοκινήτων και µοτοσικλετών και εκτός των καυσίµων κίνησης. Η κατηγορία επιβατικά αυτοκίνητα για πρώτη φορά σε κυκλοφορία καλύπτει τόσο τα ιδιωτικής όσο και τα δηµόσιας χρήσης επιβατικά αυτοκίνητα. Η σειρά για τη ζώνη του ευρώ δεν περιλαµβάνει την Κύπρο και τη Μάλτα. Τα ποιοτικά στοιχεία από έρευνες επιχειρήσεων και καταναλωτών στον Πίνακα 5 της Ενότητας 5.2 βασίζονται στις Έρευνες Επιχειρήσεων και Καταναλωτών της Ευρωπαϊκής Επιτροπής. Τα ποσοστά ανεργίας στον Πίνακα 2 της Ενότητας 5.3 είναι σύµφωνα µε τις κατευθυντήριες γραµµές της ιεθνούς Οργάνωσης Εργασίας ( ΟΕ). Αναφέρονται στα άτοµα που αναζητούν ενεργά εργασία ως ποσοστό του εργατικού δυναµικού, βάσει εναρµονισµένων κριτηρίων και ορισµών. Οι εκτιµήσεις για το εργατικό δυνα- µικό στις οποίες βασίζεται ο υπολογισµός του ποσοστού ανεργίας διαφέρουν από το άθροισµα των επιπέδων απασχόλησης και ανεργίας που δηµοσιεύονται στην Ενότητα 5.3. ΗΜΟΣΙΑ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΑ Στις Ενότητες 6.1 έως 6.5 παρουσιάζεται η δη- µοσιονοµική θέση της γενικής κυβέρνησης στη ζώνη του ευρώ. Τα στοιχεία είναι ως επί το πλείστον ενοποιηµένα και βασίζονται στη µεθοδολογία του ΕΣΛ 95. Τα στοιχεία για ετήσια συνολικά µεγέθη της ζώνης του ευρώ στις Ενότητες 6.1 έως 6.3 καταρτίζονται από την βάσει εναρµονισµένων στοιχείων των ΕθνΚΤ τα οποία ενηµερώνονται τακτικά. Ως εκ τούτου, τα στοιχεία που αφορούν το έλλειµµα και το χρέος των χωρών της ζώνης του ευρώ µπορεί να διαφέρουν από αυτά που χρησιµοποιεί η Ευρωπαϊκή Επιτροπή στο πλαίσιο της διαδικασίας υπερβολικού ελλείµµατος. Τα τριµηνιαία συνολικά µεγέθη για τη ζώνη του ευρώ στις Ενότητες 6.4 και 6.5 καταρτίζονται από την βάσει στοιχείων της Eurostat, καθώς και βάσει εθνικών στοιχείων. Η Ενότητα 6.1 παρουσιάζει ετήσια στοιχεία για τα έσοδα και τις δαπάνες της γενικής κυβέρνησης, σύµφωνα µε τους ορισµούς που περιλαµβάνονται στον Κανονισµό (ΕΚ) αριθ. 1500/2000 της Επιτροπής της 10ης Ιουλίου που τροποποιεί το ΕΣΛ 95. Στην Ενότητα 6.2 εµφανίζεται αναλυτικά το ονοµαστικό ακαθάριστο ενοποιηµένο χρέος της γενικής κυβέρνησης, σύµφωνα µε τις διατάξεις της Συνθήκης που αφορούν τη διαδικασία υπερβολικού ελλείµµατος. Στις Ενότητες 6.1 και 6.2 περιλαµβάνονται συνοπτικά στοιχεία για τις επιµέρους χώρες της ζώνης του ευρώ, λόγω της σηµασίας τους στο πλαίσιο του Συµφώνου Σταθερότητας και Ανάπτυξης. Τα ελλείµµατα/πλεονάσµατα που δηµοσιεύονται για τις επιµέρους χώρες της ζώνης του ευρώ αντιστοιχούν στον κωδικό EDP B.9, όπως ορίζεται στον Κανονισµό (ΕΚ) αριθ. 479/2009 της Επιτροπής σχετικά µε τις παραποµπές στο ΕΣΛ 95. Η Ενότητα 6.3 αναλύει τις µεταβολές του χρέους της γενικής κυβέρνησης. Η διαφορά µεταξύ της µεταβολής του δηµόσιου χρέους και του δηµοσιονοµικού ελλείµµατος, δηλαδή η προσαρµογή ελλείµµατος-χρέους, οφείλεται κυρίως σε συναλλαγές του ηµοσίου επί χρηµατοοικονοµικών περιουσιακών στοιχείων και σε συναλλαγµατικές διαφορές. Η Ενότητα 6.4 περιλαµβάνει τριµηνιαία στοιχεία για τα έσοδα και τις δαπάνες της γενικής κυβέρνησης σύµφωνα µε τους ορισµούς που περιλαµβάνονται στον Κανονισµό (ΕΚ) αριθ. 1221/2002 του Ευρωπαϊκού 10 ΕΕ L 172, , σελ. 3. Σ92 Μάρτιος 2010

208 ΣΤΑΤΙΣΤΙΚΑ ΣΤΟΙΧΕΙΑ ΓΙΑ ΤΗ ΖΩΝΗ ΤΟΥ ΕΥΡΩ Γενικές παρατηρήσεις Κοινοβουλίου και του Συµβουλίου της 10ης Ιουνίου όσον αφορά τους τριµηνιαίους µη χρηµατοπιστωτικούς λογαριασµούς του ηµοσίου. Στην Ενότητα 6.5 παρουσιάζονται τριµηνιαία στοιχεία για το ακαθάριστο ενοποιηµένο δηµόσιο χρέος, την προσαρµογή ελλείµµατοςχρέους και τις δανειακές ανάγκες του ηµοσίου, τα οποία καταρτίζονται βάσει των στοιχείων που παρέχουν τα κράτη-µέλη σύµφωνα µε τον Κανονισµό (ΕΚ) αριθ. 501/2004 και τον Κανονισµό (ΕΚ) αριθ. 222/2004, καθώς και βάσει των στοιχείων που παρέχουν οι ΕθνΚΤ. ΕΞΩΤΕΡΙΚΕΣ ΣΥΝΑΛΛΑΓΕΣ ΚΑΙ ΘΕΣΕΙΣ Οι έννοιες και οι ορισµοί που χρησιµοποιούνται στη στατιστική του ισοζυγίου πληρωµών και της διεθνούς επενδυτικής θέσης ( ΕΘ) στις Ενότητες 7.1 έως 7.4 είναι γενικά σύµφωνοι µε την 5η έκδοση του Εγχειριδίου Ισοζυγίου Πληρωµών του ΝΤ (Οκτώβριος 1993), µε την Κατευθυντήρια Γραµµή της της 16ης Ιουλίου 2004 (/2004/15) 12 σχετικά µε τις απαιτήσεις της για παροχή στατιστικών στοιχείων και µε την τροποποιητική Κατευθυντήρια Γραµµή της της 31ης Μαΐου 2007 (ECB/2007/3). 13 Περαιτέρω πληροφορίες σχετικά µε τις µεθοδολογίες και τις πηγές που χρησιµοποιούνται για την κατάρτιση της στατιστικής του ισοζυγίου πληρωµών και της ΕΘ της ζώνης του ευρώ περιλαµβάνονται στην έκδοση European Union balance of payments/international investment position statistical methods (ECB, Μάιος 2007), καθώς και στις εκθέσεις των αρµόδιων οµάδων εργασίας για τα συστήµατα συλλογής στοιχείων των επενδύσεων χαρτοφυλακίου (Ιούνιος 2002), για το εισόδηµα από επενδύσεις χαρτοφυλακίου (Αύγουστος 2003) και για τις ξένες άµεσες επενδύσεις (Μάρτιος 2004), οι οποίες είναι διαθέσιµες σε ηλεκτρονική µορφή στο δικτυακό τόπο της. Επιπλέον, η έκθεση της οµάδας εργασίας της και της Ευρωπαϊκής Επιτροπής (Eurostat) για την ποιότητα των στοιχείων στατιστικής του ισοζυγίου πληρωµών και της ΕΘ (Ιούνιος 2004) δηµοσιεύεται στο δικτυακό τόπο της Επιτροπής Στατιστικών για Θέµατα Νοµισµατικά, Χρηµατοπιστωτικά και Ισοζυγίου Πληρωµών ( Η ετήσια έκθεση για την ποιότητα των στοιχείων στατιστικής του ισοζυγίου πληρωµών και της ΕΘ, η οποία βασίστηκε στις συστάσεις της εν λόγω οµάδας εργασίας και ακολουθεί τις βασικές αρχές του Πλαισίου Ποιότητας Στατιστικών Στοιχείων της ( ECB Statistics Quality Framework, Απρίλιος ), δηµοσιεύεται στο δικτυακό τόπο της. Οι πίνακες των Ενοτήτων 7.1 και 7.4 ακολουθούν τη σύµβαση σχετικά µε τα πρόσηµα που χρησιµοποιείται στο Εγχειρίδιο Ισοζυγίου Πληρωµών του ΝΤ, δηλ. τα πλεονάσµατα του ισοζυγίου τρεχουσών συναλλαγών και του ισοζυγίου κεφαλαιακών µεταβιβάσεων έχουν θετικό πρόσηµο, ενώ στο ισοζύγιο χρηµατοοικονοµικών συναλλαγών το θετικό πρόσηµο υποδηλώνει αύξηση των υποχρεώσεων ή µείωση των απαιτήσεων. Στους πίνακες της Ενότητας 7.2, τόσο οι εισπράξεις όσο και οι πληρωµές παρουσιάζονται µε θετικό πρόσηµο. Επιπλέον, αρχής γενοµένης από το τεύχος Φεβρουαρίου του Μηνιαίου ελτίου, η διάρθρωση των πινάκων της Ενότητας 7.3 έχει αλλάξει έτσι ώστε τα στοιχεία σχετικά µε το ισοζύγιο πληρωµών, τη ΕΘ και τους ρυθµούς αύξησής τους να εµφανίζονται µαζί. Στους νέους πίνακες, οι συναλλαγές επί στοιχείων του ενεργητικού και του παθητικού που αντιστοιχούν σε αυξήσεις των θέσεων παρουσιάζονται µε θετικό πρόσηµο. Το ισοζύγιο πληρωµών της ζώνης του ευρώ καταρτίζεται από την. Τα πρόσφατα µηνιαία στοιχεία πρέπει να θεωρούνται προσωρινά. Τα στοιχεία αναθεωρούνται µε τη δηµοσίευση των στοιχείων του επόµενου µηνός, ή/και του λεπτοµερούς τριµηνιαίου ισοζυγίου πληρωµών. Τα παλαιότερα στοιχεία αναθεωρούνται ανά τακτά χρονικά διαστήµατα ή µετά από αλλαγές της στατιστικής µεθοδολογίας. Ο Πίνακας 1 της Ενότητας 7.2 περιλαµβάνει και εποχικώς διορθωµένα στοιχεία για το ισοζύγιο τρεχουσών συναλλαγών. Κατά περίπτωση, τα στοιχεία διορθώνονται επίσης για τον αριθµό των εργάσιµων ηµερών, τα δίσεκτα έτη ή/και τις 11 EE L 179, , σελ ΕΕ L 354, , σελ EE L 159, , σελ. 48. Μάρτιος 2010 Σ93

209 αργίες του Πάσχα. Ο Πίνακας 3 της Ενότητας 7.2 και ο Πίνακας 8 της Ενότητας 7.3 παρουσιάζουν ανάλυση του ισοζυγίου πληρωµών και της ΕΘ της ζώνης του ευρώ έναντι των κυριότερων εταίρων της (τόσο έναντι του καθενός χωριστά όσο και έναντι όλων µαζί), µε διάκριση µεταξύ των εκτός ζώνης του ευρώ κρατών-µελών της ΕΕ και χωρών ή περιοχών εκτός ΕΕ. Η ανάλυση παρουσιάζει επίσης συναλλαγές και θέσεις έναντι των θεσµικών οργάνων της ΕΕ (τα οποία, µε εξαίρεση την, αντιµετωπίζονται στατιστικά ως µη κάτοικοι της ζώνης του ευρώ, ανεξάρτητα από την έδρα τους), καθώς επίσης και, για ορισµένους σκοπούς, έναντι υπεράκτιων κέντρων και διεθνών οργανισµών. Η ανάλυση δεν καλύπτει συναλλαγές ή θέσεις από υποχρεώσεις σε επενδύσεις χαρτοφυλακίου, χρηµατοοικονο- µικά παράγωγα ή συναλλαγµατικά διαθέσιµα. Επιπλέον, δεν παρέχονται χωριστά στοιχεία για πληρωµές εισοδήµατος από επενδύσεις προς τη Βραζιλία, την ηπειρωτική Κίνα, την Ινδία ή τη Ρωσία. Η γεωγραφική ανάλυση περιγράφεται στο άρθρο Το ισοζύγιο πληρωµών και η διεθνής επενδυτική θέση της ζώνης του ευρώ έναντι των κυριότερων αντισυµβαλλοµένων της του τεύχους Φεβρουαρίου 2005 του Μηνιαίου ελτίου. Τα στοιχεία της Ενότητας 7.3 για το ισοζύγιο χρηµατοοικονοµικών συναλλαγών και τη ΕΘ της ζώνης του ευρώ βασίζονται σε συναλλαγές και θέσεις έναντι µη κατοίκων της ζώνης του ευρώ, δηλ. η ζώνη του ευρώ θεωρείται ως µία ενιαία οικονοµική οντότητα (βλ. επίσης το Πλαίσιο 9 του τεύχους εκεµβρίου 2002 του Μηνιαίου ελτίου, το Πλαίσιο 5 του τεύχους Ιανουαρίου 2007 του Μηνιαίου ελτίου και το Πλαίσιο 6 του τεύχους Ιανουαρίου του Μηνιαίου ελτίου). Η ΕΘ αποτιµάται σε τρέχουσες τιµές της αγοράς, µε εξαίρεση τις άµεσες επενδύσεις, όπου για τις µη εισηγµένες µετοχές χρησιµοποιούνται οι λογιστικές αξίες, και τις λοιπές επενδύσεις (π.χ. δάνεια και καταθέσεις). Η τρι- µηνιαία ΕΘ καταρτίζεται µε το ίδιο µεθοδολογικό πλαίσιο όπως και η ετήσια. Επειδή ορισµένες πηγές στοιχείων δεν είναι διαθέσιµες σε τριµηνιαία βάση (ή είναι διαθέσιµες µε καθυστέρηση), τα στοιχεία της τριµηνιαίας ΕΘ αποτελούν εν µέρει εκτιµήσεις µε βάση την εξέλιξη των χρηµατοοικονοµικών συναλλαγών, των τιµών των περιουσιακών στοιχείων και των συναλλαγµατικών ισοτιµιών. Ο Πίνακας 1 της Ενότητας 7.3 απεικονίζει συνοπτικά τη ΕΘ και τις χρηµατοοικονοµικές συναλλαγές που καταγράφονται στο ισοζύγιο πληρωµών της ζώνης του ευρώ. Η ανάλυση της µεταβολής της ετήσιας ΕΘ γίνεται µε εφαρµογή στατιστικού υποδείγµατος στις µεταβολές της ΕΘ πλην των συναλλαγών, µε στοιχεία από τη γεωγραφική ανάλυση και τη σύνθεση των απαιτήσεων και των υποχρεώσεων κατά νόµισµα, καθώς και δεικτών τιµών για διάφορα χρηµατοοικονοµικά στοιχεία του ενεργητικού. Οι στήλες 5 και 6 του πίνακα αφορούν τις άµεσες επενδύσεις κατοίκων στο εξωτερικό και τις άµεσες επενδύσεις µη κατοίκων στη ζώνη του ευρώ. Στον Πίνακα 5 της Ενότητας 7.3, η ανάλυση σε δάνεια και µετρητά και καταθέσεις γίνεται µε βάση τον τοµέα του αντισυµβαλλοµένου-µη κατοίκου, δηλ. οι απαιτήσεις έναντι τραπεζών- µη κατοίκων ταξινοµούνται ως καταθέσεις, ενώ οι απαιτήσεις έναντι των λοιπών τοµέων-µη κατοίκων ταξινοµούνται ως δάνεια. Η εν λόγω ανάλυση ακολουθεί τη διάκριση που γίνεται και σε άλλες στατιστικές, όπως στην ενοποιηµένη λογιστική κατάσταση των ΝΧΙ, και είναι σύµφωνη µε το Εγχειρίδιο Ισοζυγίου Πληρωµών του ΝΤ. Τα υπόλοιπα των διεθνών διαθεσίµων του Ευρωσυστήµατος και των συναφών στοιχείων ενεργητικού και παθητικού εµφανίζονται στον Πίνακα 7 της Ενότητας 7.3. Τα στοιχεία αυτά δεν είναι πλήρως συγκρίσιµα µε εκείνα που περιέχονται στην εβδοµαδιαία λογιστική κατάσταση του Ευρωσυστήµατος λόγω διαφορών κάλυψης και αποτίµησης. Τα στοιχεία του Πίνακα 7 είναι σύµφωνα µε τις συστάσεις σχετικά µε το πρότυπο διεθνών διαθεσίµων και ρευστότητας συναλλάγµατος. Οι µεταβολές των αποθεµάτων χρυσού του Ευρωσυστήµατος (στήλη 3) οφείλονται σε συναλλαγές σε χρυσό στο πλαίσιο της συµφωνίας των κεντρικών τραπεζών για το χρυσό (Central Bank Gold Agreement) της 26ης Σεπτεµβρίου 1999, η οποία επικαιροποιήθηκε στις 27 Σεπτεµβρίου Περισσότερες πληροφορίες για τη στατιστική µεταχείριση των διε- Σ94 Μάρτιος 2010

210 ΣΤΑΤΙΣΤΙΚΑ ΣΤΟΙΧΕΙΑ ΓΙΑ ΤΗ ΖΩΝΗ ΤΟΥ ΕΥΡΩ Γενικές παρατηρήσεις θνών διαθεσίµων του Ευρωσυστήµατος δηµοσιεύονται στο έγγραφο Statistical treatment of the Eurosystem s international reserves (Οκτώβριος 2000), το οποίο είναι διαθέσιµο σε ηλεκτρονική µορφή στο δικτυακό τόπο της, όπου επίσης δηµοσιεύονται πληρέστερα στοιχεία βάσει του προτύπου διεθνών διαθεσίµων και ρευστότητας συναλλάγµατος. Η Ενότητα 7.4 περιέχει τη νοµισµατική παρουσίαση του ισοζυγίου πληρωµών της ζώνης του ευρώ, δηλ. τις συναλλαγές των µη ΝΧΙ που αντανακλούν τις καθαρές συναλλαγές των ΝΧΙ µε το εξωτερικό. Στις συναλλαγές των µη ΝΧΙ περιλαµβάνονται συναλλαγές που καταγράφονται στο ισοζύγιο πληρωµών, για τις οποίες δεν υπάρχει διαθέσιµη ανάλυση κατά τοµέα. Αυτές αφορούν το ισοζύγιο τρεχουσών συναλλαγών και κεφαλαιακών µεταβιβάσεων (στήλη 2) και τα χρη- µατοοικονοµικά παράγωγα (στήλη 11). Επικαιροποιηµένο έγγραφο για τη µεθοδολογία νοµισµατικής παρουσίασης του ισοζυγίου πληρωµών της ζώνης του ευρώ δηµοσιεύεται στην ενότητα Statistics του δικτυακού τόπου της. Βλ. επίσης Πλαίσιο 1 του τεύχους Ιουνίου 2003 του Μηνιαίου ελτίου. Στην Ενότητα 7.5 παρέχονται στοιχεία για το εξωτερικό εµπόριο αγαθών της ζώνης του ευρώ. Πηγή των στοιχείων είναι η Eurostat. Τα στοιχεία αξίας και οι δείκτες όγκου είναι διορθω- µένα εποχικώς και ως προς τον αριθµό των εργάσιµων ηµερών. H ανάλυση των αγαθών στον Πίνακα 1 της Ενότητας 7.5 (στήλες 4 έως 6 και 9 έως 11) ακολουθεί την ταξινόµηση σε Μεγάλες Οικονοµικές Κατηγορίες και αντιστοιχεί στις κύριες κατηγορίες αγαθών του Συστήµατος Εθνικών λογαριασµών. Τα µεταποιηµένα αγαθά (στήλες 7 και 12) και το πετρέλαιο (στήλη 13) είναι σύµφωνα µε τον ορισµό της ΤΤ Ε αναθ. 4. Η γεωγραφική ανάλυση στον Πίνακα 3 της Ενότητας 7.5 παρουσιάζει τους κυριότερους εµπορικούς εταίρους, µεµονωµένα ή σε οµάδες κατά γεωγραφική περιοχή. Στην Κίνα δεν περιλαµβάνεται το Χονγκ Κονγκ. Λόγω διαφορών ως προς τους ορισµούς, την ταξινόµηση, την κάλυψη και το χρόνο καταγραφής, τα στοιχεία του εξωτερικού εµπορίου, ιδίως οι εισαγωγές, δεν είναι απολύτως συγκρίσιµα µε την κατηγορία αγαθά των στοιχείων στατιστικής του ισοζυγίου πληρωµών (Ενότητες 7.1 και 7.2). Μέρος της διαφοράς οφείλεται στο γεγονός ότι τα εισαγόµενα αγαθά καταγράφονται σε τιµές c.i.f. στα στοιχεία εξωτερικού εµπορίου. Οι κατηγορίες τιµές εισαγωγών στη βιοµηχανία και τιµές παραγωγού στη βιοµηχανία για την εξωτερική αγορά (ή οι τιµές βιοµηχανικής παραγωγής για τη µη εγχώρια αγορά) που παρουσιάζονται στον Πίνακα 2 της Ενότητας 7.5 εισήχθησαν από τον Κανονισµό (ΕΚ) αριθ. 1158/2005 του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συµβουλίου της 6ης Ιουλίου 2005 για την τροποποίηση του Κανονισµού (ΕΚ) αριθ. 1165/98 του Συµβουλίου, που είναι η κύρια νοµική βάση των βραχυπρόθεσµων στατιστικών. Ο δείκτης τιµών εισαγωγών στη βιοµηχανία καλύπτει τα βιοµηχανικά προϊόντα που εισάγονται στη ζώνη του ευρώ και υπάγονται στα τµήµατα Β έως Ε της Στατιστικής Ταξινόµησης Προϊόντων κατά ραστηριότητα στην Ευρωπαϊκή Οικονοµική Κοινότητα (Classification of Products by Activity CPA), καθώς και όλους τους θεσµικούς τοµείς των εισαγωγέων πλην των νοικοκυριών, του η- µοσίου και των µη κερδοσκοπικών ιδρυµάτων. Αποτυπώνει την τιµή c.i.f. χωρίς δασµούς και φόρους και αναφέρεται στις πραγµατοποιηθείσες συναλλαγές σε ευρώ που καταγράφονται κατά το χρόνο µεταβίβασης της κυριότητας των προϊόντων. Οι τιµές παραγωγού στη βιοµηχανία για την εξωτερική αγορά καλύπτουν όλα τα βιοµηχανικά προϊόντα που εξάγονται απευθείας από παραγωγούς της ζώνης του ευρώ προς αγορές εκτός της ζώνης του ευρώ και υπάγονται στους τοµείς Β έως Ε της NACE αναθ. 2. εν καλύπτονται οι εξαγωγές από χονδρεµπόρους και οι επανεξαγωγές. Οι δείκτες αντικατοπτρίζουν την τιµή f.o.b., που εκφράζεται σε ευρώ και υπολογίζεται στα σύνορα της ζώνης του ευρώ, συµπεριλαµβανοµένων τυχόν έµµεσων φόρων πλην του ΦΠΑ και άλλων φόρων που εκπίπτουν. Οι τιµές εισαγωγών στη βιοµηχανία και οι τιµές παραγωγού στη βιοµηχανία για την εξωτερική αγορά είναι διαθέσιµες κατά Κύριες Οµάδες Βιοµηχανικών Κλάδων (Main Industrial Groupings MIG), όπως ορίζονται στον Κανονισµό (ΕΚ) αριθ. 656/2007 της 14ης Ιουνίου 2007 της Ευρωπαϊκής Επιτροπής. Περισσότερες λεπτοµέρειες Μάρτιος 2010 Σ95

211 βλ. στο Πλαίσιο 11 του τεύχους εκεµβρίου του Μηνιαίου ελτίου. ΣΥΝΑΛΛΑΓΜΑΤΙΚΕΣ ΙΣΟΤΙΜΙΕΣ Στην Ενότητα 8.1 παρουσιάζονται οι δείκτες ονοµαστικών και πραγµατικών σταθµισµένων συναλλαγµατικών ισοτιµιών (ΣΣΙ) του ευρώ, τους οποίους υπολογίζει η µε βάση τους σταθµικούς µέσους όρους των διµερών συναλλαγµατικών ισοτιµιών του ευρώ έναντι των νο- µισµάτων των επιλεγµένων εµπορικών εταίρων της ζώνης του ευρώ. Θετική µεταβολή υποδηλώνει ανατίµηση του ευρώ. Οι σταθµίσεις βασίζονται στο εµπόριο αγαθών της µεταποίησης µε τους εµπορικούς εταίρους τις τριετίες , , και , λαµβανοµένου υπόψη και του ανταγωνισµού σε τρίτες αγορές. Οι δείκτες ΣΣΙ καταρτίζονται µε µεθοδολογία αλυσωτής σύνδεσης µεταξύ των δεικτών που βασίζονται στις σταθµίσεις στο τέλος κάθε τριετίας. Η περίοδος βάσης του δείκτη ΣΣΙ που προκύπτει είναι το α τρίµηνο του Η οµάδα εµπορικών εταίρων ΣΣΙ-21 αποτελείται από τα 11 εκτός της ζώνης του ευρώ κράτη-µέλη της ΕΕ, συν την Αυστραλία, τον Καναδά, την Κίνα, το Χονγκ Κονγκ, την Ιαπωνία, τη Νορβηγία, τη Σιγκαπούρη, τη Νότιο Κορέα, την Ελβετία και τις ΗΠΑ. Η οµάδα ΣΣΙ-41 περιλαµβάνει την οµάδα ΣΣΙ-21 και τις ακόλουθες χώρες: Αλγερία, Αργεντινή, Βραζιλία, Χιλή, Κροατία, Ισλανδία, Ινδία, Ινδονησία, Ισραήλ, Μαλαισία, Μεξικό, Μαρόκο, Νέα Ζηλανδία, Φιλιππίνες, Ρωσία, Νότιο Αφρική, Ταϊβάν, Ταϊλάνδη, Τουρκία και Βενεζουέλα. Οι πραγµατικές ΣΣΙ υπολογίζονται µε βάση δείκτες τιµών καταναλωτή, δείκτες τιµών παραγωγού, αποπληθωριστές του ΑΕΠ, το κόστος εργασίας ανά µονάδα προϊόντος στη µεταποίηση και το κόστος εργασίας ανά µονάδα προϊόντος στο σύνολο της οικονοµίας. Buldorini, L., Makrydakis, S., and Thimann, C., The effective exchange rates of the euro, Occasional Paper Series, No 2, ECB, Φεβρουάριος 2002, που δηµοσιεύεται σε ηλεκτρονική µορφή στο δικτυακό τόπο της. Οι διµερείς ισοτιµίες που εµφανίζονται στην Ενότητα 8.2 είναι µηνιαίοι µέσοι όροι των δη- µοσιευόµενων ηµερήσιων ισοτιµιών αναφοράς των αντίστοιχων νοµισµάτων. ΕΞΕΛΙΞΕΙΣ ΟΣ ΖΩΝΗΣ ΕΥΡΩ Τα στατιστικά στοιχεία που αφορούν τα λοιπά κράτη-µέλη της ΕΕ (Ενότητα 9.1) ακολουθούν τις ίδιες αρχές όπως τα στατιστικά στοιχεία της ζώνης του ευρώ. Ως εκ τούτου, τα στοιχεία για το ισοζύγιο τρεχουσών συναλλαγών και κεφαλαιακών µεταβιβάσεων και το ακαθάριστο εξωτερικό χρέος περιλαµβάνουν και φορείς ειδικού σκοπού. Τα στοιχεία για τις ΗΠΑ και την Ιαπωνία στην Ενότητα 9.2 λαµβάνονται από εθνικές πηγές. Σ96 Περισσότερες λεπτοµέρειες για τον υπολογισµό των ΣΣΙ βλ. στο Πλαίσιο 5 International trade developments and revision of the effective exchange rates of the euro του τεύχους Ιανουαρίου 2010 του Μηνιαίου ελτίου, στο συναφές έγγραφο µεθοδολογίας, καθώς και στη µελέτη Μάρτιος 2010

212 Π Α Ρ Α Ρ Τ Η Μ Α Τ Α Χ Ρ Ο Ν Ο Λ Ο Γ Ι Ο Μ Ε Τ Ρ Ω Ν Ν Ο Μ Ι Σ Μ Α Τ Ι Κ Η Σ Π Ο Λ Ι - Τ Ι Κ Η Σ Τ Ο Υ Ε Υ Ρ Ω Σ Υ Σ Τ Η Μ Α Τ Ο Σ 1 11 ΙΑΝΟΥΑΡΙΟΥ ΚΑΙ 8 ΦΕΒΡΟΥΑΡΙΟΥ 2007 Το ιοικητικό Συµβούλιο της αποφασίζει ότι το ελάχιστο επιτόκιο προσφορών των πράξεων κύριας αναχρηµατοδότησης και τα επιτόκια της διευκόλυνσης οριακής χρηµατοδότησης και της διευκόλυνσης αποδοχής καταθέσεων θα παραµείνουν αµετάβλητα στο 3,50%, 4,50% και 2,50% αντίστοιχα. 8 ΜΑΡΤΙΟΥ 2007 Το ιοικητικό Συµβούλιο της αποφασίζει να αυξήσει το ελάχιστο επιτόκιο προσφορών των πράξεων κύριας αναχρηµατοδότησης κατά 25 µονάδες βάσης σε 3,75%, αρχής γενοµένης από την πράξη που θα διακανονιστεί στις 14 Μαρτίου Επιπλέον, αποφασίζει να αυξήσει τα επιτόκια της διευκόλυνσης οριακής χρηµατοδότησης και της διευκόλυνσης αποδοχής καταθέσεων κατά 25 µονάδες βάσης, σε 4,75% και 2,75%, αντίστοιχα, µε ισχύ από 14 Μαρτίου ΑΠΡΙΛΙΟΥ ΚΑΙ 10 ΜΑΪΟΥ 2007 Το ιοικητικό Συµβούλιο της αποφασίζει ότι το ελάχιστο επιτόκιο προσφορών των πράξεων κύριας αναχρηµατοδότησης και τα επιτόκια της διευκόλυνσης οριακής χρηµατοδότησης και της διευκόλυνσης αποδοχής καταθέσεων θα παραµείνουν αµετάβλητα στο 3,75%, 4,75% και 2,75% αντίστοιχα. 6 ΙΟΥΝΙΟΥ 2007 Το ιοικητικό Συµβούλιο της αποφασίζει να αυξήσει το ελάχιστο επιτόκιο προσφορών των πράξεων κύριας αναχρηµατοδότησης κατά 25 µονάδες βάσης σε 4%, αρχής γενοµένης από την πράξη που θα διακανονιστεί στις 13 Ιουνίου Επιπλέον, αποφασίζει να αυξήσει τα επιτόκια της διευκόλυνσης οριακής χρηµατοδότησης και της διευκόλυνσης αποδοχής καταθέσεων κατά 25 µονάδες βάσης σε 5% και 3% αντίστοιχα, µε ισχύ από 13 Ιουνίου ΙΟΥΛΙΟΥ, 2 ΑΥΓΟΥΣΤΟΥ, 6 ΣΕΠΤΕΜΒΡΙΟΥ, 4 ΟΚΤΩΒΡΙΟΥ, 8 ΝΟΕΜΒΡΙΟΥ ΚΑΙ 6 ΕΚΕΜΒΡΙΟΥ 2007, ΚΑΙ 10 ΙΑΝΟΥΑΡΙΟΥ, 7 ΦΕΒΡΟΥΑΡΙΟΥ, 6 ΜΑΡΤΙΟΥ, 10 ΑΠΡΙΛΙΟΥ, 8 ΜΑΪΟΥ ΚΑΙ 5 ΙΟΥΝΙΟΥ Το ιοικητικό Συµβούλιο της αποφασίζει ότι το ελάχιστο επιτόκιο προσφορών των πράξεων κύριας αναχρηµατοδότησης και τα επιτόκια διευκόλυνσης οριακής χρηµατοδότησης και της διευκόλυνσης αποδοχής καταθέσεων θα παρα- µείνουν αµετάβλητα στο 4,00%, 5,00% και 3,00% αντίστοιχα. 3 ΙΟΥΛΙΟΥ Το ιοικητικό Συµβούλιο της αποφασίζει να αυξήσει το ελάχιστο επιτόκιο προσφορών των πράξεων κύριας αναχρηµατοδότησης κατά 25 µονάδες βάσης σε 4,25%, µε ισχύ από την πράξη που θα διακανονιστεί την 9η Ιουλίου. Επιπλέον, αποφασίζει να αυξήσει τα επιτόκια της διευκόλυνσης οριακής χρηµατοδότησης και της διευκόλυνσης αποδοχής καταθέσεων κατά 25 µονάδες βάσης σε 5,25% και 3,25% αντίστοιχα, µε ισχύ από 9 Ιουλίου. 7 ΑΥΓΟΥΣΤΟΥ, 4 ΣΕΠΤΕΜΒΡΙΟΥ ΚΑΙ 2 ΟΚΤΩΒΡΙΟΥ Το ιοικητικό Συµβούλιο της αποφασίζει ότι το ελάχιστο επιτόκιο προσφορών των πράξεων κύριας αναχρηµατοδότησης και τα επιτόκια της διευκόλυνσης οριακής χρηµατοδότησης και της διευκόλυνσης αποδοχής καταθέσεων θα παραµείνουν αµετάβλητα στο 4,25%, 5,25% και 3,25% αντίστοιχα. 8 ΟΚΤΩΒΡΙΟΥ Το ιοικητικό Συµβούλιο της αποφασίζει να µειώσει το ελάχιστο επιτόκιο προσφορών των 1 Χρονολόγιο των µέτρων νοµισµατικής πολιτικής που έλαβε το Ευρωσύστηµα από το 1999 µέχρι το 2006 δηµοσιεύεται στις Ετήσιες Εκθέσεις της για τα αντίστοιχα έτη. Μάρτιος 2010 I

213 πράξεων κύριας αναχρηµατοδότησης κατά 50 µονάδες βάσης σε 3,75%, αρχής γενοµένης από την πράξη που θα διακανονιστεί στις 15 Οκτωβρίου. Επιπλέον, αποφασίζει να µειώσει τα επιτόκια της διευκόλυνσης οριακής χρηµατοδότησης και της διευκόλυνσης αποδοχής καταθέσεων κατά 50 µονάδες βάσης, σε 4,75% και 2,75%, αντίστοιχα, µε άµεση ισχύ. Επιπλέον, το ιοικητικό Συµβούλιο αποφασίζει ότι, από την πράξη που θα διακανονιστεί στις 15 Οκτωβρίου και εξής, οι εβδοµαδιαίες πράξεις κύριας αναχρηµατοδότησης (ΠΚΑ) θα διενεργούνται µέσω δηµοπρασίας σταθερού επιτοκίου µε κατανοµή όλου του ποσού µε το επιτόκιο της ΠΚΑ. Επίσης, από τις 9 Οκτωβρίου, η θα µειώσει το εύρος µεταξύ των επιτοκίων των πάγιων διευκολύνσεων από 200 µονάδες βάσης σε 100 µονάδες βάσης γύρω από το επιτόκιο της πράξης κύριας αναχρηµατοδότησης. Τα δύο αυτά µέτρα θα παραµείνουν σε ισχύ για όσο διάστηµα χρειαστεί και τουλάχιστον µέχρι το τέλος της πρώτης περιόδου τήρησης του 2009, στις 20 Ιανουαρίου. 15 ΟΚΤΩΒΡΙΟΥ Το ιοικητικό Συµβούλιο της αποφασίζει να διευρύνει περαιτέρω το πλαίσιο που διέπει τη σύσταση ασφαλειών και να τονώσει την παροχή ρευστότητας. Για το σκοπό αυτό, το ιοικητικό Συµβούλιο αποφασίζει: (α) να διευρύνει τον κατάλογο των περιουσιακών στοιχείων που είναι αποδεκτά ως ασφάλεια στις πιστοδοτικές πράξεις του Ευρωσυστήµατος, µε ισχύ έως το τέλος του 2009, (β) να ενισχύσει την παροχή πιο µακροπρόθεσµης αναχρηµατοδότησης, µε ισχύ από 30 Οκτωβρίου έως το τέλος του α' τριµήνου του 2009, και (γ) να παράσχει ρευστότητα σε δολάρια ΗΠΑ µέσω πράξεων ανταλλαγής νοµισµάτων. 6 ΝΟΕΜΒΡΙΟΥ Το ιοικητικό Συµβούλιο της αποφασίζει να µειώσει το ελάχιστο επιτόκιο των πράξεων κύριας αναχρηµατοδότησης κατά 50 µονάδες βάσης σε 3,25%, µε ισχύ από τις πράξεις που θα διακανονιστούν τη 12η Νοεµβρίου. Επιπλέον, αποφασίζει να µειώσει τα επιτόκια της διευκόλυνσης οριακής χρηµατοδότησης και της διευκόλυνσης αποδοχής καταθέσεων κατά 50 µονάδες βάσης σε 3,75% και 2,75% αντίστοιχα, µε ισχύ από 12 Νοεµβρίου. 4 ΕΚΕΜΒΡΙΟΥ Το ιοικητικό Συµβούλιο της αποφασίζει να µειώσει το επιτόκιο των πράξεων κύριας αναχρηµατοδότησης κατά 75 µονάδες βάσης σε 2,50%, µε ισχύ από τις πράξεις που θα διακανονιστούν τη 10η εκεµβρίου. Επιπλέον, αποφασίζει να µειώσει τα επιτόκια της διευκόλυνσης οριακής χρηµατοδότησης και της διευκόλυνσης αποδοχής καταθέσεων κατά 75 µονάδες βάσης σε 3,00% και 2,00% αντίστοιχα, µε ισχύ από 10 εκεµβρίου. 18 ΕΚΕΜΒΡΙΟΥ Το ιοικητικό Συµβούλιο της αποφασίζει ότι οι πράξεις κύριας αναχρηµατοδότησης θα συνεχίσουν να πραγµατοποιούνται µέσω δηµοπρασιών σταθερού επιτοκίου µε κατανοµή όλου του ποσού και µετά το τέλος της περιόδου τήρησης που λήγει στις 20 Ιανουαρίου Το µέτρο αυτό θα παραµείνει σε ισχύ για όσο διάστηµα χρειαστεί και τουλάχιστον µέχρι την τελευταία κατανοµή της τρίτης περιόδου τήρησης ελάχιστων αποθεµατικών του 2009, στις 31 Μαρτίου. Επιπλέον, από τις 21 Ιανουαρίου 2009, το εύρος µεταξύ των επιτοκίων των πάγιων διευκολύνσεων, το οποίο στις 9 Οκτωβρίου είχε µειωθεί σε 100 µονάδες βάσης γύρω από το επικρατών επιτόκιο πράξης κύριας αναχρηµατοδότησης θα αυξηθεί εκ νέου σε 200 µονάδες βάσης. 15 ΙΑΝΟΥΑΡΙΟΥ 2009 Το ιοικητικό Συµβούλιο της αποφασίζει να µειώσει το ελάχιστο επιτόκιο προσφορών των πράξεων κύριας αναχρηµατοδότησης κατά 50 µονάδες βάσης σε 2,00%, µε ισχύ από τις πράξεις που θα διακανονιστούν την 21η Ιανουαρίου II Μάρτιος 2010

214 ΧΡΟΝΟΛΟΓΙΟ Επιπλέον, αποφασίζει ότι τα επιτόκια της διευκόλυνσης οριακής χρηµατοδότησης και της διευκόλυνσης αποδοχής καταθέσεων θα διαµορφωθούν σε 3,00% και 1,00% αντίστοιχα, µε ισχύ από 21 Ιανουαρίου 2009, σύµφωνα µε την απόφαση της 18ης εκεµβρίου. 5 ΦΕΒΡΟΥΑΡΙΟΥ 2009 Το ιοικητικό Συµβούλιο της αποφάσισε ότι το ελάχιστο επιτόκιο των πράξεων κύριας αναχρηµατοδότησης και τα επιτόκια της διευκόλυνσης οριακής χρηµατοδότησης και της διευκόλυνσης αποδοχής καταθέσεων θα παραµείνουν αµετάβλητα στο 2,00%, 3,00% και 1,00% αντίστοιχα. 5 ΜΑΡΤΙΟΥ 2009 Το ιοικητικό Συµβούλιο της αποφασίζει να µειώσει το ελάχιστο επιτόκιο των πράξεων κύριων αναχρηµατοδότησης κατά 50 µονάδες βάσης σε 1,50%, αρχής γενοµένης από τις πράξεις που θα διακανονιστούν την 11η Μαρτίου Επίσης, αποφασίζει ότι τα επιτόκια της διευκόλυνσης οριακής χρηµατοδότησης και της διευκόλυνσης αποδοχής καταθέσεων θα διαµορφωθούν σε 2,50% και 0,50% αντίστοιχα, µε ισχύ από 11 Μαρτίου Επίσης, το ιοικητικό Συµβούλιο αποφασίζει ότι οι πράξεις κύριας αναχρηµατοδότησης, οι πράξεις αναχρηµατοδότησης ειδικής διάρκειας, καθώς και οι συµπληρωµατικές και τακτικές πράξεις πιο µακροπρόθεσµης αναχρηµατοδότησης θα συνεχίσουν να πραγµατοποιούνται µέσω δηµοπρασιών σταθερού επιτοκίου µε κατανοµή όλου του ποσού για όσο διάστηµα χρειαστεί και πάντως και µετά το τέλος του Επιπλέον, το ιοικητικό Συµβούλιο αποφασίζει να διατηρήσει την ισχύουσα συχνότητα και διάρκεια των συµπληρωµατικών πράξεων πιο µακροπρόθεσµης αναχρηµατοδότησης και των πράξεων αναχρηµατοδότησης ειδικής διάρκειας για όσο διάστηµα χρειαστεί, πάντως και µετά το τέλος του ΑΠΡΙΛΙΟΥ 2009 Το ιοικητικό Συµβούλιο της αποφασίζει να µειώσει το επιτόκιο των πράξεων κύριας αναχρηµατοδότησης κατά 25 µονάδες βάσης σε 1,25%, µε ισχύ από τις πράξεις που θα διακανονιστούν την 8η Απριλίου Επιπλέον, αποφασίζει ότι τα επιτόκια της διευκόλυνσης οριακής χρηµατοδότησης και της διευκόλυνσης αποδοχής καταθέσεων θα διαµορφωθούν σε 2,25% και 0,25% αντίστοιχα, µε ισχύ από 8 Απριλίου ΜΑΪΟΥ 2009 Το ιοικητικό Συµβούλιο της αποφασίζει να µειώσει το επιτόκιο των πράξεων κύριας αναχρη- µατοδότησης κατά 25 µονάδες βάσης σε 1,00%, µε ισχύ από τις πράξεις που θα διακανονιστούν τη 13η Μαΐου Επιπλέον, αποφασίζει να µειώσει το επιτόκιο της διευκόλυνσης οριακής χρηµατοδότησης κατά 50 µονάδες βάσης σε 1,75% µε ισχύ από 13 Μαΐου 2009 και να διατηρήσει αµετάβλητο το επιτόκιο της διευκόλυνσης αποδοχής καταθέσεων στο 0,25%. Επίσης, το ιοικητικό Συµβούλιο αποφασίζει να προχωρήσει στη λήψη µέτρων αυξηµένης στήριξης της προσφοράς πιστώσεων. Συγκεκριµένα, αποφασίζει ότι το Ευρωσύστηµα θα διενεργεί πράξεις πιο µακροπρόθεσµης αναχρηµατοδότησης για την παροχή ρευστότητας διάρκειας ενός έτους µε δηµοπρασίες σταθερού επιτοκίου και µε κατανοµή ολόκληρου του ποσού. Επιπλέον, αποφασίζει κατ αρχήν ότι το Ευρωσύστηµα θα συµ- µετέχει σε πρόγραµµα αγοράς καλυµµένων οµολογιών σε ευρώ που έχουν εκδοθεί στη ζώνη του ευρώ. 4 ΙΟΥΝΙΟΥ 2009 Το ιοικητικό Συµβούλιο της αποφασίζει ότι το επιτόκιο των πράξεων κύριας αναχρηµατοδότησης και τα επιτόκια της διευκόλυνσης οριακής χρηµατοδότησης και της διευκόλυνσης αποδοχής καταθέσεων θα παραµείνουν αµετάβλητα στο 1,00%, 1,75% και 0,25% αντίστοιχα. Επιπλέον, το Μάρτιος 2010 III

215 ιοικητικό Συµβούλιο της αποφασίζει σχετικά µε τις τεχνικές λεπτοµέρειες της αγοράς καλυµµένων οµολογιών σε ευρώ, η οποία αποφασίστηκε στις 7 Μαΐου ΙΟΥΛΙΟΥ, 6 ΑΥΓΟΥΣΤΟΥ, 3 ΣΕΠΤΕΜΒΡΙΟΥ, 8 ΟΚΤΩΒΡΙΟΥ, 5 ΝΟΕΜΒΡΙΟΥ ΚΑΙ 3 ΕΚΕΜΒΡΙΟΥ 2009 ΚΑΙ 14 ΙΑΝΟΥΑΡΙΟΥ, 4 ΦΕΒΡΟΥΑΡΙΟΥ ΚΑΙ 4 ΜΑΡΤΙΟΥ 2010 Το ιοικητικό Συµβούλιο της αποφασίζει ότι το ελάχιστο επιτόκιο προσφορών των πράξεων κύριας αναχρηµατοδότησης και τα επιτόκια της διευκόλυνσης οριακής χρηµατοδότησης και της διευκόλυνσης αποδοχής καταθέσεων θα παραµείνουν αµετάβλητα στο 1,00%, 1,75% και 0,25% αντίστοιχα. IV Μάρτιος 2010

216 Ε Κ Ο Σ Ε Ι Σ Τ Η Σ Ε Υ Ρ Ω Π Α Ϊ Κ Η Σ Κ Ε Ν Τ Ρ Ι Κ Η Σ Τ Ρ Α Π Ε Ζ Α Σ Α Π Ο Τ Ο Κ Α Ι Ε Ξ Η Σ Σκοπός του παρόντος καταλόγου είναι να πληροφορήσει τους αναγνώστες σχετικά µε επιλεγµένες εκδόσεις της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας από τον Ιανουάριο του 2009 και εξής. Για τη σειρά Working Papers, η οποία από τον Ιανουάριο του 2009 (Working Paper Νο 989 και εξής) είναι διαθέσιµη µόνο σε ηλεκτρονική µορφή, ο κατάλογος αναφέρει µόνο τις µελέτες που δηµοσιεύθηκαν µεταξύ εκεµβρίου 2009 και Φεβρουαρίου Εκτός εάν σηµειώνεται διαφορετικά, οι εκδόσεις διατίθενται δωρεάν, εφόσον υπάρχουν αποθέµατα, κατόπιν παραγγελίας ή αίτησης συνδροµής στην ηλεκτρονική διεύθυνση info@ecb.europa.eu. Πλήρης κατάλογος των εκδόσεων της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας και του Ευρωπαϊκού Νο- µισµατικού Ιδρύµατος δηµοσιεύεται στο δικτυακό τόπο της ( ΕΤΗΣΙΑ ΕΚΘΕΣΗ Ετήσια Έκθεση, Απρίλιος ΑΡΘΡΑ ΜΗΝΙΑΙΟΥ ΕΛΤΙΟΥ Housing wealth and private consumption in the euro area, Ιανουάριος Foreign asset accumulation by authorities in emerging markets, Ιανουάριος New survey evidence on wage setting in Europe, Φεβρουάριος Assessing global trends in protectionism, Φεβρουάριος The external financing of households and non-financial corporations: a comparison of the euro area and the United States, Απρίλιος Revisions to GDP estimates in the euro area, Απρίλιος The functional composition of government spending in the European Union, Απρίλιος Expectations and the conduct of monetary policy, Μάιος Five years of EU membership, Μάιος Credit rating agencies: developments and policy issues, Μάιος The impact of government support to the banking sector on euro area public finances, Ιούλιος The implementation of monetary policy since Αύγουστος 2007, Ιούλιος Rotation of voting rights in the Governing Council of the ECB, Ιούλιος Housing finance in the euro area, Αύγουστος Recent developments in the retail bank interest rate pass-through in the euro area, Αύγουστος Monetary policy and loan supply in the euro area, Οκτώβριος Recent developments in the balance sheets of the Eurosystem, the Federal Reserve System and the Bank of Japan, Οκτώβριος Financial development in emerging economies stock-taking and policy implications, Οκτώβριος Central bank communication in periods of heightened uncertainty, Νοέµβριος Monetary analysis in an environment of financial turmoil, Νοέµβριος The latest euro area recession in a historical context, Νοέµβριος The ECB s monetary policy stance during the financial crisis, Ιανουάριος The ECB s relations with European Union institutions and bodies: trends and prospects, Ιανουάριος Entitlements of households under government pension schemes in the euro area results on the basis of the new system of national accounts, Ιανουάριος Euro repo markets and the financial market turmoil, Φεβρουάριος Euro area commercial property markets and their impact on banks, Φεβρουάριος Update on developments in general economic statistics for the euro area, Φεβρουάριος Μάρτιος 2010 V

217 STATISTICS POCKET BOOK ιαθέσιµο κάθε µήνα από τον Αύγουστο του 2003 και εξής (στα αγγλικά). ΣΕΙΡΑ LEGAL WORKING PAPERS 8 National rescue measures in response to the current financial crisis, A. Petrovic and R. Tutsch, Ιούλιος The legal duty to consult the European Central Bank national and EU consultations, S. E. Lambrinoc, Νοέµβριος Withdrawal and expulsion from the EU and EMU: some reflections, P. Athanassiou, εκέµβριος ΣΕΙΡΑ OCCASIONAL PAPERS 100. Survey data on household finance and consumption: research summary and policy use, Ερευνητικό ίκτυο για την Οικονοµική Κατάσταση των Νοικοκυριών και την Κατανάλωση (Household Finance and Consumption Network) του Ευρωσυστήµατος, Ιανουάριος Housing finance in the euro area, the Task Force of the Monetary Policy Committee of the European System of Central Banks, Μάρτιος Domestic financial development in emerging economies: evidence and implications, E. Dorrucci, A. Meyer-Cirkel and D. Santabárbara, Απρίλιος Transnational governance in global finance: the principles for stable capital flows and fair debt restructuring in emerging markets, R. Ritter, Απρίλιος Fiscal policy challenges in oil-exporting countries: a review of key issues, M. Sturm, F. Gurtner and J. González Alegre, Ιούνιος Flow-of-funds analysis at the ECB framework and applications, L. Bê Duc and G. Le Breton, Αύγουστος Monetary policy strategy in a global environment, P. Moutot and G. Vitale, Αύγουστος The collateral frameworks of the Eurosystem, the Federal Reserve System and the Bank of England and the financial market turmoil, S. Cheun, I. von Köppen-Mertes and B. Weller, εκέµβριος ΣΕΙΡΑ RESEARCH BULLETIN Research Bulletin, No 8, Μάρτιος ΣΕΙΡΑ WORKING PAPERS 1119 Nonparametric hybrid Phillips curves based on subjective expectations: estimates for theeuro area, M. Buchmann, εκέµβριος Exchange rate pass-through in central and eastern European Member States, J. Beirne and M. Bijsterbosch, εκέµβριος Does finance bolster superstar companies? Banks, venture capital and fi rm size in local US markets, A. Popov, εκέµβριος Monetary policy shocks and portfolio choice, M. Fratzscher, C. Saborowski andr. Straub, εκέµβριος Monetary policy and the financing of firms, F. De Fiore, P. Teles and O. Tristani, εκέµβριος VI Μάρτιος 2010

218 ΕΚ ΟΣΕΙΣ ΤΗΣ ΕΥΡΩΠΑΪΚΗΣ ΚΕΝΤΡΙΚΗΣ ΤΡΑΠΕΖΑΣ 1124 Balance sheet interlinkages and macro-financial risk analysis in the euro area, O. Castrén and I. K. Kavonius, εκέµβριος Leading indicators in a globalised world, F. Fichtner, R. Ru ffer and B. Schnatz, εκέµβριος Liquidity hoarding and interbank market spreads: the role of counterparty risk, F. Heider, M. Hoerova and C. Holthausen, εκέµβριος The Janus-headed salvation: sovereign and bank credit risk premia during -09, J. W. Ejsing and W. Lemke, εκέµβριος EMU and the adjustment to asymmetric shocks: the case of Italy, G. Amisano, N. Giammarioli and L. Stracca, εκέµβριος Determinants of inflation and price level differentials across the euro area countries, M. Andersson, K. Masuch and M. Schiffbauer, εκέµβριος Monetary policy and potential output uncertainty: a quantitative assessment, S. Delle Chiaie, εκέµβριος What explains the surge in euro area sovereign spreads during the financial crisis of ?, M.-G. Attinasi, C. Checherita and C. Nickel, εκέµβριος A quarterly fiscal database for the euro area based on intra-annual fiscal information, J. Paredes, D. J. Pedregal and J. J. Pérez, εκέµβριος Fiscal policy shocks in the euro area and the United States: an empirical assessment, P. Burriel, F. de Castro, D. Garrote, E. Gordo, J. Paredes and J. J. Pérez, εκέµβριος Would the Bundesbank have prevented the great inflation in the United States?, L. Benati, εκέµβριος Return to retail banking and payments, I. Hasan, H. Schmiedel and L. Song, εκέµβριος Payment scale economies, competition and pricing, D. B. Humphrey, εκέµβριος Regulating two-sided markets: an empirical investigation, S. Carbó Valverde, S. Chakravorti, F. Rodríguez Fernández, εκέµβριος Credit card interchange fees, J.-C. Rochet and J. Wright, εκέµβριος Pricing payment cards, O. Bedre and E. Calvano, εκέµβριος SEPA, efficiency and payment card competition, W. Bolt and H. Schmiedel, εκέµβριος How effective are rewards programmes in promoting payment card usage? Empirical evidence, S. Carbó Valverde and J. M. Liñares-Zegarra, εκέµβριος Credit card use after the final mortgage payment: does the magnitude of income shocks matter?, B. Scholnick, εκέµβριος What drives the network s growth? An agent-based study of the payment card market, B. Alexandrova-Kabadjova and J. Luis Negrín, εκέµβριος Choosing and using payment instruments: evidence from German microdata, U. von Kalckreuth, T. Schmidt and H. Stix, εκέµβριος An area-wide real-time database for the euro area, D. Giannone, J. Henry, M. Lalik and M. Modugno, Ιανουάριος The role of central bank transparency for guiding private sector forecasts, M. Ehrmann, S. Eijffinger and M. Fratzscher, Ιανουάριος Interbank contagion at work: evidence from a natural experiment, R. Iye and J.-L. Peydró, Ιανουάριος Is there a signalling role for public wages? Evidence for the euro area based on macro data, J. J. Pérez and J. Sánchez, Ιανουάριος Does it matter how aggregates are measured? The case of monetary transmission mechanisms in the euro area, A. Beyer and K. Juselius, Ιανουάριος Μάρτιος 2010 VII

219 1150 Do bank loans and credit standards have an effect on output? A panel approach for the euro area, L. Cappiello, A. Kadareja, C. Kok Sørensen and M. Protopapa, Ιανουάριος Methodological advances in the assessment of equilibrium exchange rates, M. Bussière, M. Ca Zorzi, A. Chudik and Alistair Dieppe, Ιανουάριος Government bond risk premiums in the EU revisited: the impact of the fi nancial crisis, L. Schuknecht, J. von Hagen and G. Wolswijk, Φεβρουάριος The determination of wages of newly hired employees: survey evidence on internal versus external factors, K. Galuščák, M. Keeney, D. Nicolitsas, F. Smets, P. Strzelecki and M. Vodopivec, Φεβρουάριος Public and private inputs in aggregate production and growth: a cross-country efficiency approach, A. Afonso and M. St. Aubyn, Φεβρουάριος Combining disaggregate forecasts or combining disaggregate information to forecast an aggregate, D. F. Hendry and K. Hubrich, Φεβρουάριος Mortgage indebtedness and household financial distress, D. Georgarakos, A. Lojschová and M. Ward-Warmedinger, Φεβρουάριος Real time estimates of the euro area output gap: reliability and forecasting performance, M. Marcellino and A. Musso, Φεβρουάριος ΑΛΛΕΣ ΕΚ ΟΣΕΙΣ Letter from the ECB President to Mr Robert Sturdy, Member of the European Parliament, Ιανουάριος 2009 (µόνο ηλεκτρονικά). Euro money market study, Φεβρουάριος 2009 (µόνο ηλεκτρονικά). Eurosystem oversight policy framework, Φεβρουάριος 2009 (µόνο ηλεκτρονικά). Harmonised oversight approach and oversight standards for payment instruments, Φεβρουάριος 2009 (µόνο ηλεκτρονικά). European Commission s consultation on hedge funds Eurosystem contribution, Φεβρουάριος 2009 (µόνο ηλεκτρονικά). Guiding principles for bank asset support schemes, Μάρτιος 2009 (µόνο ηλεκτρονικά). Letter from the ECB President to Mr José Ribeiro e Castro, Member of the European Parliament, Μάρτιος 2009 (µόνο ηλεκτρονικά). Letter from the ECB President to Mr Dimitrios Papadimoulis, Member of the European Parliament, Μάρτιος 2009 (µόνο ηλεκτρονικά, στα αγγλικά και στα ελληνικά). Letter from the ECB President to Mr Manolis Mavrommatis, Member of the European Parliament, regarding the issuance of low denomination euro banknotes, Μάρτιος 2009 (µόνο ηλεκτρονικά, στα αγγλικά και στα ελληνικά). Letter from the ECB President to Mr Eoin Ryan, Member of the European Parliament, concerning the recent widening of spreads between euro area government bond yields, Μάρτιος 2009 (µόνο ηλεκτρονικά). Eurosystem s SEPA expectations, Μάρτιος 2009 (µόνο ηλεκτρονικά). Housing finance in the euro area, Μάρτιος 2009 (µόνο ηλεκτρονικά). Euro area monetary and financial statistics: quality report, Μάρτιος 2009 (µόνο ηλεκτρονικά). Euro area balance of payments and international investment position statistics: quality report, Μάρτιος 2009 (µόνο ηλεκτρονικά). Manual on investment fund statistics, Μάιος 2009 (µόνο ηλεκτρονικά). EU banks funding structures and policies, Μάιος 2009 (µόνο ηλεκτρονικά). Letter from the ECB President to Mr Ashley Mote, Member of the European Parliament, Μάιος 2009 (µόνο ηλεκτρονικά). VIII Μάρτιος 2010

220 ΕΚ ΟΣΕΙΣ ΤΗΣ ΕΥΡΩΠΑΪΚΗΣ ΚΕΝΤΡΙΚΗΣ ΤΡΑΠΕΖΑΣ TARGET2 oversight assessment report, Μάιος 2009 (µόνο ηλεκτρονικά). TARGET Annual Report, Μάιος 2009 (µόνο ηλεκτρονικά). The ECB s advisory role overview of opinions (1994-), Μάιος Financial Stability Review, Ιούνιος Recommendations for securities settlement systems and recommendations for central counterparties in the European Union European Central Bank (ECB) and the Committee of European Securities Regulators (CESR), Ιούνιος 2009 (µόνο ηλεκτρονικά). The international role of the euro, Ιούλιος Monthly report on the Eurosystem s covered bond purchase programme, Ιούλιος 2009 (µόνο ηλεκτρονικά). Oversight framework for direct debit schemes, Αύγουστος 2009 (µόνο ηλεκτρονικά). Oversight framework for credit transfer schemes, Αύγουστος 2009 (µόνο ηλεκτρονικά). The Eurosystem s stance on the Commission s consultation document on the review of Directive 94/19/EC on deposit-guarantee schemes, Αύγουστος 2009 (µόνο ηλεκτρονικά). Legal framework of the Eurosystem and the European System of Central Banks. ECB legal acts and instruments update, Αύγουστος EU banking sector stability, Αύγουστος 2009 (µόνο ηλεκτρονικά). Credit default swaps and counterparty risk, Αύγουστος 2009 (µόνο ηλεκτρονικά). OTC derivatives and post-trading infrastructures, Σεπτέµβριος 2009 (µόνο ηλεκτρονικά). Monthly report on the Eurosystem s covered bond purchase programme Αύγουστος 2009, Σεπτέµβριος 2009 (µόνο ηλεκτρονικά). Consultation of the European Commission on Possible initiatives to enhance the resilience of OTC derivatives markets : Eurosystem contribution, Σεπτέµβριος 2009 (µόνο ηλεκτρονικά). ECB survey on access to finance for small and medium-sized enterprises in the euro area, Σεπτέµβριος 2009 (µόνο ηλεκτρονικά). The euro at ten lessons and challenges, Fifth ECB Central Banking Conference volume, Σεπτέµβριος Euro money market survey, Σεπτέµβριος 2009 (µόνο ηλεκτρονικά). Monthly report on the Eurosystem s covered bond purchase programme Σεπτέµβριος 2009, Οκτώβριος 2009 (µόνο ηλεκτρονικά). Letter from the ECB President to Mr Jim Higgins, Member of the European Parliament, concerning consumer protection and banking practices in Spain, Οκτώβριος 2009 (µόνο ηλεκτρονικά). Letter from the ECB President to Mr Jim Higgins, Member of the European Parliament, concerning the ECB s considerations on issuing a 30 banknote, Οκτώβριος 2009 (µόνο ηλεκτρονικά). Monthly report on the Eurosystem s covered bond purchase programme Οκτώβριος 2009, Νοέµβριος 2009 (µόνο ηλεκτρονικά). Consultation of the Committee of European Securities Regulators on trade repositories in the European Union ECB contribution, Νοέµβριος 2009 (µόνο ηλεκτρονικά). Eurosystem oversight report 2009, Νοέµβριος 2009 (µόνο ηλεκτρονικά). Glossary of terms related to payment clearing and settlement systems, εκέµβριος 2009 (µόνο ηλεκτρονικά). Monthly report on the Eurosystem s covered bond purchase programme Νοέµβριος 2009, εκέµβριος 2009 (µόνο ηλεκτρονικά). New procedure for constructing Eurosystem and ECB staff projection ranges, εκέµβριος 2009 (µόνο ηλεκτρονικά). Financial Stability Review, εκέµβριος Retail payments integration and innovation, εκέµβριος 2009 (µόνο ηλεκτρονικά). Recent advances in modelling systemic risk using network analysis, Ιανουάριος 2010 (µόνο ηλεκτρονικά). Μάρτιος 2010 IX

221 Contribution of the Eurosystem to the public consultation of the European Commission on the future EU 2020 strategy, Ιανουάριος 2010 (µόνο ηλεκτρονικά). Monthly report on the Eurosystem s covered bond purchase programme εκέµβριος 2009, Ιανουάριος 2010 (µόνο ηλεκτρονικά). Structural indicators for the EU banking sector, Ιανουάριος 2010 (µόνο ηλεκτρονικά). Correspondent central banking model (CCBM) procedure for Eurosystem counterparties, Ιανουάριος 2010 (µόνο ηλεκτρονικά). Letter from the ECB President to Mr Nuno Melo, Member of the European Parliament, concerning the increase in the capital of Banco Português de Negócios (BPN), Φεβρουάριος 2010 (µόνο ηλεκτρονικά). The Centralised Securities Database in brief, Φεβρουάριος 2010 (µόνο ηλεκτρονικά). Monthly report on the Eurosystem s covered bond purchase programme Ιανουάριος 2010, Φεβρουάριος 2010 (µόνο ηλεκτρονικά). Commission communication on An EU framework for cross-border crisis management in the banking sector : Eurosystem s reply to the public consultation, Φεβρουάριος 2010 (µόνο ηλεκτρονικά). Survey on the access to finance of small and medium-sized enterprises in the euro area second half of 2009, Φεβρουάριος 2010 (µόνο ηλεκτρονικά). MFI balance sheet and interest rate statistics and CEBS guidelines on FINREP and COREP, Φεβρουάριος 2010 (µόνο ηλεκτρονικά). Letter from the ECB President to Mr Nikolaos Chountis, Member of the European Parliament, related to the income of Mr Provopoulos, Governor of the Bank of Greece, Φεβρουάριος 2010 (µόνο ηλεκτρονικά). ECB-Eurostat workshop on pensions, Φεβρουάριος 2010 (µόνο ηλεκτρονικά). ΕΝΗΜΕΡΩΤΙΚΑ ΦΥΛΛΑ ΙΑ Η Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα, το Ευρωσύστηµα, το Ευρωπαϊκό Σύστηµα Κεντρικών Τραπεζών, Απρίλιος Σταθερότητα των τιµών: Γιατί είναι σηµαντική για σένα;, Απρίλιος Ο ενιαίος χώρος πληρωµών σε ευρώ (SEPA): µια ενοποιηµένη αγορά πληρωµών µικρής αξίας, Ιούλιος T2S settling without borders, Ιανουάριος X Μάρτιος 2010

222 Γ Λ Ω Σ Σ Α Ρ Ι Ο Το παρόν γλωσσάριο εξηγεί επιλεγµένους όρους που χρησιµοποιούνται συχνά στο. Πληρέστερο και αναλυτικότερο γλωσσάριο βλ. στο δικτυακό τόπο της (www. ecb.europa.eu./home/glossary/html/index.en.html). Ακαθάριστο εγχώριο προϊόν (ΑΕΠ) (gross domestic product GDP): η αξία του συνόλου των αγαθών και υπηρεσιών που παράγει µια οικονοµία, µείον τις ενδιάµεσες αναλώσεις, συν τους καθαρούς φόρους επί των προϊόντων και τους εισαγωγικούς δασµούς. Το ΑΕΠ µπορεί να αναλυθεί σε συνιστώσες προσεγγιζόµενο ως παραγωγή (προϊόν), ως δαπάνη ή ως εισόδηµα. Τα βασικά µεγέθη του ΑΕΠ από τη σκοπιά της δαπάνης είναι η τελική καταναλωτική δαπάνη των νοικοκυριών, η τελική καταναλωτική δαπάνη του δηµόσιου τοµέα, οι ακαθάριστες επενδύσεις πάγιου κεφαλαίου, οι µεταβολές των αποθεµάτων και οι εισαγωγές και εξαγωγές αγαθών και υπηρεσιών (συµπεριλαµβανοµένων των εµπορικών συναλλαγών µεταξύ των χωρών της ζώνης του ευρώ). Άµεσες επενδύσεις (direct investment): διασυνοριακές επενδύσεις µε σκοπό την απόκτηση συµ- µετοχής (στην πράξη, ποσοστού τουλάχιστον 10% των κοινών µετοχών ή των δικαιωµάτων ψήφου) σε επιχείρηση που εδρεύει σε άλλη οικονοµία. Περιλαµβάνουν µετοχικό κεφάλαιο, επανεπενδυθέντα κέρδη και άλλα κεφάλαια που συνδέονται µε συναλλαγές µεταξύ εταιριών. H κατηγορία άµεσες επενδύσεις του ισοζυγίου πληρωµών καταγράφει τις καθαρές συναλλαγές/θέσεις σε περιουσιακά στοιχεία του εξωτερικού από κατοίκους της ζώνης του ευρώ ( άµεσες επενδύσεις στο εξωτερικό ) και σε περιουσιακά στοιχεία της ζώνης του ευρώ από µη κατοίκους ( άµεσες επενδύσεις στη ζώνη του ευρώ ). Αµοιβαία κεφάλαια επενδυτικού χαρακτήρα (πλην των αµοιβαίων κεφαλαίων της αγοράς χρήµατος) (investment funds except money market funds): χρηµατοπιστωτικοί οργανισµοί που συγκεντρώνουν κεφάλαιο αντλώντας το από το κοινό και το επενδύουν σε περιουσιακά στοιχεία, χρηµατοοικονοµικά ή µη. Βλ. επίσης ΝΧΙ. Αποκλιµάκωση του πληθωρισµού (disinflation): διαδικασία επιβράδυνσης του πληθωρισµού που ενδέχεται να επιφέρει πρόσκαιρα αρνητικούς ρυθµούς πληθωρισµού. Αρνητικός πληθωρισµός (deflation): γενικευµένη, επίµονη και αυτοενισχυόµενη πτώση ενός ευρέος φάσµατος τιµών, που οφείλεται στην υποχώρηση της συνολικής ζήτησης και ενσωµατώνεται στις προσδοκίες. Αυτόνοµοι παράγοντες ρευστότητας (autonomous liquidity factors): παράγοντες µεταβολής της ρευστότητας οι οποίοι κατά κανόνα δεν πηγάζουν από τη χρήση των µέσων νοµισµατικής πολιτικής. Τέτοιοι παράγοντες είναι π.χ. τα τραπεζογραµµάτια σε κυκλοφορία, οι καταθέσεις του ηµοσίου στην κεντρική τράπεζα, καθώς και οι καθαρές απαιτήσεις της κεντρικής τράπεζας έναντι του εξωτερικού. Βασικά επιτόκια της (key ECB interest rates): τα επιτόκια που καθορίζονται από το ιοικητικό Συµβούλιο και αντανακλούν την κατεύθυνση της νοµισµατικής πολιτικής της. Αυτά είναι το επιτόκιο των πράξεων κύριας αναχρηµατοδότησης, το επιτόκιο της διευκόλυνσης οριακής χρη- µατοδότησης και το επιτόκιο της διευκόλυνσης αποδοχής καταθέσεων. Βιοµηχανική παραγωγή (industrial production): η ακαθάριστη προστιθέµενη αξία, σε σταθερές τιµές, που δηµιουργείται από τη βιοµηχανία. Μάρτιος 2010 XI

223 Γενική κυβέρνηση (general government): τοµέας ο οποίος, όπως ορίζεται στο ΕΣΛ 95, αποτελείται από φορείς-κατοίκους που ασχολούνται κυρίως µε την παραγωγή µη εµπορεύσιµων αγαθών και υπηρεσιών προοριζόµενων για ατοµική και συλλογική κατανάλωση ή/και µε την αναδιανοµή του εθνικού εισοδήµατος και του εθνικού πλούτου. Περιλαµβάνει την κεντρική κυβέρνηση, τις κυβερνήσεις οµόσπονδων κρατιδίων, την τοπική αυτοδιοίκηση και τους οργανισµούς κοινωνικής ασφάλισης. εν περιλαµβάνει τους κρατικούς φορείς που ασκούν εµπορική δραστηριότητα, π.χ. τις δη- µόσιες επιχειρήσεις. ανειακές ανάγκες (της γενικής κυβέρνησης) (borrowing requirement general government): το καθαρό νέο χρέος της γενικής κυβέρνησης. είκτης συµβατικών αποδοχών (index of negotiated wages): δείκτης των βασικών αποδοχών (δηλ. των αποδοχών χωρίς επιδόµατα ή δώρα), όπως διαµορφώνονται µέσω συλλογικών διαπραγµατεύσεων σε επίπεδο ζώνης ευρώ. Καταγράφει τη συνεπαγόµενη µέση µεταβολή των µηνιαίων αποδοχών. είκτης ωριαίου κόστους εργασίας (hourly labour cost index): δείκτης του κόστους εργασίας, ο οποίος περιλαµβάνει τις ακαθάριστες αποδοχές (σε χρήµα και είδος, καθώς και τα πάσης φύσεως επιδόµατα) και άλλες συνιστώσες του κόστους εργασίας (εργοδοτικές εισφορές κοινωνικής ασφάλισης συν φόρους µισθωτών υπηρεσιών, µείον επιδοτήσεις που λαµβάνει ο εργοδότης) ανά ώρα πραγµατικής εργασίας (συµπεριλαµβανοµένης της υπερωριακής απασχόλησης). ηµοπρασία ανταγωνιστικού επιτοκίου (variable rate tender): δηµοπρασία κατά την οποία οι αντισυµβαλλόµενοι αναφέρουν στις προσφορές τους τόσο το χρηµατικό ποσό µε το οποίο επιθυµούν να συµµετάσχουν στη συναλλαγή µε την κεντρική τράπεζα όσο και το αντίστοιχο επιτόκιο. ηµοπρασία σταθερού επιτοκίου (fixed rate tender): δηµοπρασία στην οποία το επιτόκιο προκαθορίζεται από την κεντρική τράπεζα και οι αντισυµβαλλόµενοι αναφέρουν στις προσφορές τους το ποσό µε το οποίο επιθυµούν να συµµετάσχουν στη συναλλαγή µε το καθορισµένο αυτό επιτόκιο. ηµοπρασία σταθερού επιτοκίου µε κατανοµή ολόκληρου του ποσού (fixed rate full-allotment tender procedure): διαδικασία δηµοπρασίας κατά την οποία το επιτόκιο καθορίζεται από την κεντρική τράπεζα και οι αντισυµβαλλόµενοι αναφέρουν στις προσφορές τους το χρηµατικό ποσό µε το οποίο επιθυµούν να συµµετάσχουν στη συναλλαγή µε το καθορισµένο αυτό επιτόκιο, γνωρίζοντας εκ των προτέρων ότι όλες οι προσφορές θα ικανοποιηθούν πλήρως. ιαγραφή δανείων (write-down/write-off): λογιστική αποµείωση (write-down) ή πλήρης διαγραφή (write-off) της αξίας δανείων στις λογιστικές καταστάσεις των ΝΧΙ, σε περίπτωση που τα δάνεια χαρακτηρίζονται ως µη εισπράξιµα, εν µέρει ή εν όλω αντίστοιχα. ιεθνή διαθέσιµα (international reserves): απαιτήσεις έναντι του εξωτερικού άµεσα διαθέσιµες και υπαγόµενες στον έλεγχο των νοµισµατικών αρχών για την απευθείας χρηµατοδότηση ή ρύθµιση του µεγέθους των ανισορροπιών στο ισοζύγιο πληρωµών µέσω παρεµβάσεων στις αγορές συναλλάγµατος. Τα διεθνή διαθέσιµα της ζώνης του ευρώ αποτελούνται από απαιτήσεις σε συνάλλαγµα έναντι µη κατοίκων της ζώνης του ευρώ, χρυσό και ειδικά τραβηκτικά δικαιώµατα, καθώς και τις αποθεµατικές θέσεις του Ευρωσυστήµατος στο ΝΤ. ιεθνής επενδυτική θέση (international investment position): η αξία και η σύνθεση των καθαρών χρηµατοοικονοµικών απαιτήσεων (ή των καθαρών χρηµατοοικονοµικών υποχρεώσεων) µιας οικονοµίας έναντι του υπόλοιπου κόσµου. XII Μάρτιος 2010

224 ΓΛΩΣΣΑΡΙΟ ιευκόλυνση αποδοχής καταθέσεων (deposit facility): πάγια διευκόλυνση την οποία παρέχει το Ευρωσύστηµα και την οποία µπορούν να χρησιµοποιούν οι αντισυµβαλλόµενοι για να πραγµατοποιούν καταθέσεις σε µια ΕθνΚΤ, µε διάρκεια µίας ηµέρας και µε προκαθορισµένο επιτόκιο. ιευκόλυνση οριακής χρηµατοδότησης (marginal lending facility): πάγια διευκόλυνση την οποία παρέχει το Ευρωσύστηµα και την οποία µπορούν να χρησιµοποιούν οι αντισυµβαλλόµενοι για να λαµβάνουν χρηµατοδότηση από µια ΕθνΚΤ, µε διάρκεια µίας ηµέρας και µε προκαθορισµένο επιτόκιο έναντι αποδεκτών περιουσιακών στοιχείων. Ελάχιστο επιτόκιο προσφορών (minimum bid rate): το κατώτατο όριο του επιτοκίου το οποίο µπορούν να αναφέρουν στις προσφορές τους οι αντισυµβαλλόµενοι στις δηµοπρασίες ανταγωνιστικού επιτοκίου για πράξεις κύριας αναχρηµατοδότησης. Έλλειµµα (της γενικής κυβέρνησης) (deficit general government): ο καθαρός δανεισµός της γενικής κυβέρνησης, δηλ. η διαφορά µεταξύ των συνολικών εσόδων και των συνολικών δαπανών της. Εναρµονισµένος είκτης Τιµών Καταναλωτή (Εν ΤΚ) (Harmonised Index of Consumer Prices HICP): δείκτης τιµών καταναλωτή που καταρτίζεται από την Eurostat και είναι εναρµονισµένος για όλα τα κράτη-µέλη της ΕΕ. Ενισχυµένη πιστωτική στήριξη (enhanced credit support): τα µη συµβατικά µέτρα που έλαβε η /το Ευρωσύστηµα στη διάρκεια της χρηµατοπιστωτικής κρίσης, µε σκοπό την τόνωση των συνθηκών χρηµατοδότησης και τη στήριξη των ροών πιστώσεων, πέραν όσων θα µπορούσαν να επιτευχθούν αποκλειστικά και µόνο µε µειώσεις των βασικών επιτοκίων της. Ενοποιηµένη λογιστική κατάσταση του τοµέα των ΝΧΙ (consolidated balance sheet of the MFI sector): λογιστική κατάσταση που προκύπτει από το συµψηφισµό των απαιτήσεων και υποχρεώσεων µεταξύ των ΝΧΙ (π.χ. δανείων και καταθέσεων µεταξύ των ΝΧΙ), όπως εµφανίζονται στη συγκεντρωτική λογιστική κατάσταση των ΝΧΙ. Παρέχει στατιστικές πληροφορίες για τις απαιτήσεις και τις υποχρεώσεις του τοµέα των ΝΧΙ έναντι κατοίκων της ζώνης του ευρώ που δεν ανήκουν στο συγκεκριµένο τοµέα (δηλ. έναντι της γενικής κυβέρνησης και άλλων κατοίκων της ζώνης του ευρώ) και έναντι µη κατοίκων της ζώνης του ευρώ. Είναι η κύρια στατιστική πηγή για τον υπολογισµό των νοµισµατικών µεγεθών και αποτελεί τη βάση για την τακτική ανάλυση των παραγόντων µεταβολής του Μ3. Εξωτερικό εµπόριο αγαθών (external trade in goods): εξαγωγές και εισαγωγές αγαθών µε χώρες εκτός της ζώνης του ευρώ, µετρούµενες σε όρους αξίας και ως δείκτες, όγκου και µοναδιαίας αξίας. Τα στοιχεία στατιστικής του εξωτερικού εµπορίου δεν είναι συγκρίσιµα µε τις εξαγωγές και τις εισαγωγές όπως καταγράφονται στους εθνικούς λογαριασµούς, επειδή οι εθνικοί λογαριασµοί περιλαµβάνουν συναλλαγές τόσο εντός όσο και εκτός της ζώνης του ευρώ και εµφανίζουν τα αγαθά µαζί µε τις υπηρεσίες. Επίσης δεν είναι πλήρως συγκρίσιµα µε τα αγαθά όπως καταγράφονται στη στατιστική του ισοζυγίου πληρωµών. Πέραν των µεθοδολογικών προσαρµογών, η κυριότερη διαφορά έγκειται στο ότι στη στατιστική του εξωτερικού εµπορίου οι εισαγωγές καταγράφονται σε τιµές c.i.f., ενώ στη στατιστική του ισοζυγίου πληρωµών σε τιµές f.o.b. ΕΟΝΙΑ (euro overnight index average): δείκτης του επιτοκίου που επικρατεί στη διατραπεζική αγορά του ευρώ για τοποθετήσεις διάρκειας µίας ηµέρας. Υπολογίζεται ως ο σταθµικός µέσος όρος των επιτοκίων που εφαρµόζονται σε ανεξασφάλιστα δάνεια σε ευρώ διάρκειας µίας ηµέρας, όπως ανακοινώνονται από µια οµάδα τραπεζών. Μάρτιος 2010 XIII

225 Επενδύσεις χαρτοφυλακίου (portfolio investment): οι καθαρές συναλλαγές ή/και θέσεις κατοίκων της ζώνης του ευρώ σε τίτλους εκδοθέντες από µη κατοίκους της ζώνης του ευρώ ( απαιτήσεις ) και οι καθαρές συναλλαγές ή/και θέσεις µη κατοίκων της ζώνης του ευρώ σε τίτλους εκδοθέντες από κατοίκους της ζώνης του ευρώ ( υποχρεώσεις ). Περιλαµβάνονται µετοχικοί τίτλοι και χρεόγραφα (οµόλογα, γραµµάτια και τίτλοι της αγοράς χρήµατος). Οι συναλλαγές καταγράφονται µε την πράγµατι καταβαλλόµενη τιµή, µείον προµήθειες και συναφή έξοδα. Η απόκτηση µεριδίου κυριότητας σε επιχείρηση καταγράφεται στις επενδύσεις χαρτοφυλακίου ( απαιτήσεις ) εφόσον ισοδυναµεί µε ποσοστό µικρότερο του 10% των κοινών µετοχών ή των δικαιω- µάτων ψήφου. Επιτόκια των ΝΧΙ (MFI interest rates): τα επιτόκια τα οποία εφαρµόζουν πιστωτικά ιδρύµατα και άλλα ΝΧΙ της ζώνης του ευρώ, εκτός των κεντρικών τραπεζών και των αµοιβαίων κεφαλαίων της αγοράς χρήµατος, σε καταθέσεις και δάνεια σε ευρώ από και προς νοικοκυριά και µη χρη- µατοπιστωτικές επιχειρήσεις της ζώνης του ευρώ. Εργατικό δυναµικό (labour force): σύνολο απασχολουµένων και ανέργων. Έρευνα µεταξύ των εξειδικευµένων φορέων διενέργειας προβλέψεων (Survey of Professional Forecasters SPF): τριµηνιαία έρευνα που διεξάγει η από το 1999 µε σκοπό τη συλλογή µακροοικονοµικών προβλέψεων για τον πληθωρισµό, την αύξηση του πραγµατικού ΑΕΠ και την ανεργία στη ζώνη του ευρώ. Οι ερωτώµενοι είναι εµπειρογνώµονες από (χρηµατοπιστωτικούς και µη) οργανισµούς που εδρεύουν στην ΕΕ. Έρευνα τραπεζικών χορηγήσεων (bank lending survey): τριµηνιαία έρευνα για τις πολιτικές χορηγήσεων των τραπεζών, την οποία διεξάγει το Ευρωσύστηµα από τον Ιανουάριο του Ένα προκαθορισµένο δείγµα τραπεζών καλείται να απαντήσει σε ποιοτικής φύσεως ερωτήσεις για την εξέλιξη των πιστοδοτικών κριτηρίων, των όρων χορήγησης δανείων και της ζήτησης δανείων εκ µέρους των επιχειρήσεων και των νοικοκυριών. Έρευνες µεταξύ των Υπευθύνων Προµηθειών στη ζώνη του ευρώ (Eurozone Purchasing Managers Surveys): έρευνες των επιχειρηµατικών συνθηκών στον τοµέα της µεταποίησης και στον τοµέα των υπηρεσιών που διεξάγονται σε ορισµένες χώρες της ζώνης του ευρώ µε σκοπό την κατάρτιση δεικτών. Ο είκτης Υπευθύνων Προµηθειών (PMI) για τον Τοµέα της Μεταποίησης της ζώνης του ευρώ υπολογίζεται µε στάθµιση επιµέρους δεικτών για την παραγωγή, τις νέες παραγγελίες, την απασχόληση, τους χρόνους παράδοσης εκ µέρους των προµηθευτών, καθώς και τα αποθέµατα αγορασθέντων προϊόντων. Η έρευνα στον τοµέα των υπηρεσιών περιλαµβάνει ερωτήσεις σχετικά µε την παρούσα και την προσδοκώµενη κατάσταση των εργασιών, τον όγκο των εκκρεµών εργασιών, τις εισερχόµενες νέες εργασίες, την απασχόληση και τις καταβαλλόµενες και απολαµβανόµενες τιµές. Με συνδυασµό των αποτελεσµάτων των δύο ερευνών υπολογίζεται ο Σύνθετος είκτης της Ζώνης του Ευρώ (Eurozone Composite Index). Έρευνες της Ευρωπαϊκής Επιτροπής (European Commission surveys): εναρµονισµένες έρευνες για τις επιχειρηµατικές προσδοκίες και την εµπιστοσύνη των καταναλωτών, που διεξάγονται για λογαριασµό της Ευρωπαϊκής Επιτροπής σε καθένα από τα κράτη-µέλη της ΕΕ. Οι έρευνες αυτές διεξάγονται µέσω ερωτηµατολογίων που απευθύνονται σε ανώτερα διοικητικά στελέχη στους το- µείς της µεταποίησης, των κατασκευών, του λιανικού εµπορίου και των υπηρεσιών, καθώς και σε καταναλωτές. Από κάθε µηνιαία έρευνα, υπολογίζονται σύνθετοι δείκτες οι οποίοι συνοψίζουν τις απαντήσεις σε διάφορες ερωτήσεις (δείκτες εµπιστοσύνης). XIV Μάρτιος 2010

226 ΓΛΩΣΣΑΡΙΟ EURIBOR (euro interbank offered rate): το επιτόκιο µε το οποίο µια τράπεζα υψηλής φερεγγυότητας (prime bank) είναι διατεθειµένη να δανείσει κεφάλαια σε ευρώ σε άλλη τράπεζα υψηλής φερεγγυότητας. Το EURIBOR υπολογίζεται καθηµερινά για διατραπεζικές καταθέσεις µε διάφορες διάρκειες έως 12 µηνών. Ευρωσύστηµα (Eurosystem): το σύστηµα κεντρικών τραπεζών το οποίο αποτελείται από την και τις ΕθνΚΤ των κρατών-µελών της ΕΕ που έχουν υιοθετήσει το ευρώ. Ζώνη του ευρώ (euro area): η περιοχή η οποία αποτελείται από τα κράτη-µέλη της ΕΕ που έχουν υιοθετήσει το ευρώ ως κοινό τους νόµισµα σύµφωνα µε τη Συνθήκη για τη λειτουργία της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Ισοζύγιο κεφαλαιακών µεταβιβάσεων (capital account): λογαριασµός του ισοζυγίου πληρωµών που καλύπτει όλες τις κεφαλαιακές µεταβιβάσεις και την κτήση/ διάθεση µη παραγόµενων, µη χρη- µατοοικονοµικών περιουσιακών στοιχείων µεταξύ κατοίκων και µη κατοίκων. Ισοζύγιο πληρωµών (balance of payments): στατιστική κατάσταση που απεικονίζει συνοπτικά τις οικονοµικές συναλλαγές µεταξύ µιας οικονοµίας και του υπόλοιπου κόσµου σε µια συγκεκριµένη περίοδο. Ισοζύγιο τρεχουσών συναλλαγών (current account): λογαριασµός του ισοζυγίου πληρωµών που καλύπτει όλες τις συναλλαγές που αφορούν αγαθά και υπηρεσίες, εισοδήµατα και τρέχουσες µεταβιβάσεις µεταξύ κατοίκων και µη κατοίκων. Ισοζύγιο χρηµατοοικονοµικών συναλλαγών (financial account): λογαριασµός του ισοζυγίου πληρωµών που καλύπτει τις συναλλαγές που αφορούν άµεσες επενδύσεις, επενδύσεις χαρτοφυλακίου, λοιπές επενδύσεις, χρηµατοοικονοµικά παράγωγα και συναλλαγµατικά διαθέσιµα µεταξύ κατοίκων και µη κατοίκων. Ισοτιµία Αγοραστικών υνάµεων ΙΑ (Purchasing Power Parity PPP ): τιµή µε την οποία ένα νόµισµα µετατρέπεται σε άλλο προκειµένου να εξισωθεί η αγοραστική δύναµη των δύο νοµισµάτων µε την εξάλειψη των διαφορών ως προς τα επίπεδα των τιµών που ισχύουν στις αντίστοιχες χώρες. Στην απλούστερη µορφή τους, οι ΙΑ παρουσιάζουν το λόγο των τιµών σε εθνικό νόµισµα του ίδιου αγαθού ή υπηρεσίας σε διάφορες χώρες. Καθαρές απαιτήσεις των ΝΧΙ έναντι του εξωτερικού (MFI net external assets): οι απαιτήσεις του τοµέα των ΝΧΙ της ζώνης του ευρώ έναντι του εξωτερικού (π.χ. χρυσός, τραπεζογραµµάτια και κέρµατα ξένων νοµισµάτων, τίτλοι εκδοθέντες από µη κατοίκους της ζώνης του ευρώ και δάνεια προς µη κατοίκους της ζώνης του ευρώ) µείον τις υποχρεώσεις του τοµέα των ΝΧΙ της ζώνης του ευρώ έναντι του εξωτερικού (π.χ. καταθέσεις και συµφωνίες επαναγοράς µη κατοίκων της ζώνης του ευρώ, µερίδια αµοιβαίων κεφαλαίων της αγοράς χρήµατος και χρεόγραφα διάρκειας έως δύο ετών που έχουν εκδοθεί από ΝΧΙ και διακρατούνται από µη κατοίκους της ζώνης του ευρώ). Καµπύλη αποδόσεων (yield curve): γραφική αναπαράσταση της σχέσης µεταξύ του επιτοκίου ή της απόδοσης και της εναποµένουσας διάρκειας, σε µια συγκεκριµένη χρονική στιγµή, για χρεόγραφα παρόµοιου πιστωτικού κινδύνου αλλά διαφορετικής διάρκειας. Η κλίση της καµπύλης αποδόσεων µπορεί να µετρηθεί ως η διαφορά µεταξύ των επιτοκίων ή των αποδόσεων δύο επιλεγµένων διαρκειών. Μάρτιος 2010 XV

227 Κενές θέσεις εργασίας (job vacancies): ο συλλογικός αυτός όρος περιλαµβάνει τις θέσεις εργασίας που είναι είτε νεοδηµιουργηθείσες είτε παλαιότερες αλλά µη κατειληµµένες είτε πρόκειται σύντοµα να µείνουν κενές, εφόσον, σε όλες τις περιπτώσεις, ο εργοδότης έχει προβεί πρόσφατα σε ενέργειες για την κάλυψή τους. Κεντρική ισοτιµία (central parity or central rate): η συναλλαγµατική ισοτιµία κάθε νοµίσµατος που συµµετέχει στον ΜΣΙ ΙΙ έναντι του ευρώ, γύρω από την οποία καθορίζονται τα περιθώρια διακύµανσής του εντός του ΜΣΙ ΙΙ. Κεφαλαιακοί λογαριασµοί (capital accounts): τµήµα του συστήµατος των εθνικών λογαριασµών (ή των λογαριασµών της ζώνης του ευρώ) που περιλαµβάνει της µεταβολές της καθαρής αξίας που οφείλονται στην καθαρή αποταµίευση, στις καθαρές κεφαλαιακές µεταβιβάσεις και στην καθαρή κτήση µη χρηµατοοικονοµικών στοιχείων ενεργητικού. Κόστος εργασίας ανά µονάδα προϊόντος (unit labour costs): δείκτης του συνολικού κόστους εργασίας ανά µονάδα παραγόµενου προϊόντος. Για τη ζώνη του ευρώ υπολογίζεται ως ο λόγος της συνολικής µισθολογικής δαπάνης ανά µισθωτό προς την παραγωγικότητα της εργασίας (η οποία ορίζεται ως το ΑΕΠ σε όρους όγκου ανά απασχολούµενο). Λόγος ελλείµµατος (της γενικής κυβέρνησης) (deficit ratio general government): ο λόγος του ελλείµµατος προς το ακαθάριστο εγχώριο προϊόν σε τρέχουσες τιµές της αγοράς. Είναι το αντικείµενο ενός από τα δηµοσιονοµικά κριτήρια µε βάση τα οποία διαπιστώνεται η ύπαρξη υπερβολικού ελλείµµατος, όπως προβλέπει το άρθρο 126 (2) της Συνθήκης για τη λειτουργία της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Αναφέρεται και ως λόγος δηµοσιονοµικού ελλείµµατος. Λόγος χρέους/αεπ (της γενικής κυβέρνησης) (debt-to-gdp ratio general government): ο λόγος του χρέους προς το ΑΕΠ σε τρέχουσες τιµές της αγοράς. Είναι το αντικείµενο ενός από τα δηµοσιονοµικά κριτήρια µε βάση τα οποία διαπιστώνεται η ύπαρξη υπερβολικού ελλείµµατος, όπως προβλέπει το άρθρο 126 (2) της Συνθήκης για τη λειτουργία της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Λοιπές επενδύσεις (other investment): στοιχείο του ισοζυγίου πληρωµών και της διεθνούς επενδυτικής θέσης που καλύπτει τις χρηµατοοικονοµικές συναλλαγές/θέσεις έναντι µη κατοίκων σε εµπορικές πιστώσεις, καταθέσεις και δάνεια, και λοιπούς εισπρακτέους και πληρωτέους λογαριασµούς. Μ1: στενό νοµισµατικό µέγεθος το οποίο αποτελείται από το νόµισµα σε κυκλοφορία συν τις καταθέσεις διάρκειας µίας ηµέρας που τηρούνται σε ΝΧΙ και στην κεντρική κυβέρνηση (π.χ. ταχυδροµεία, φορείς υπαγόµενους στο Υπουργείο Οικονοµικών). Μ2: µεσαίου εύρους νοµισµατικό µέγεθος το οποίο αποτελείται από το Μ1, τις καταθέσεις υπό προειδοποίηση έως τριών µηνών (δηλ. τις βραχυπρόθεσµες καταθέσεις ταµιευτηρίου) και τις καταθέσεις µε συµφωνηµένη διάρκεια έως δύο ετών (δηλ. τις βραχυπρόθεσµες καταθέσεις προθεσµίας) που τηρούνται σε ΝΧΙ και στην κεντρική κυβέρνηση. Μ3: ευρύ νοµισµατικό µέγεθος που αποτελείται από το Μ2 και εµπορεύσιµα χρηµατοδοτικά µέσα, ειδικότερα συµφωνίες επαναγοράς, µερίδια αµοιβαίων κεφαλαίων της αγοράς χρήµατος και χρεόγραφα διάρκειας έως δύο ετών εκδοθέντα από ΝΧΙ. Μεταβλητότητα (volatility): ο βαθµός διακύµανσης µιας δεδοµένης µεταβλητής. XVI Μάρτιος 2010

228 ΓΛΩΣΣΑΡΙΟ Μετοχικοί τίτλοι (equities): τίτλοι που αντιπροσωπεύουν ποσοστό συµµετοχής σε µια εταιρία. Περιλαµβάνουν µετοχές που αποτελούν αντικείµενο διαπραγµάτευσης σε χρηµατιστήρια (εισηγµένες µετοχές), µη εισηγµένες µετοχές και άλλες µορφές συµµετοχής στο κεφάλαιο εταιρίας. Οι µετοχικοί τίτλοι συνήθως αποφέρουν εισόδηµα µε τη µορφή µερίσµατος. Μισθολογική δαπάνη ανά µισθωτό ή ανά ώρα εργασίας (compensation per employee or per hour worked): το πηλίκο της συνολικής αµοιβής σε χρήµα ή σε είδος που καταβάλλεται από τους εργοδότες στους µισθωτούς (δηλ. των ακαθάριστων αποδοχών, των επιδοµάτων, της αµοιβής της υπερωριακής απασχόλησης και των εργοδοτικών εισφορών κοινωνικής ασφάλισης) προς το συνολικό αριθµό των µισθωτών ή το συνολικό αριθµό των ωρών εργασίας. ΜΣΙ ΙΙ (µηχανισµός συναλλαγµατικών ισοτιµιών ΙΙ) (ERM II exchange rate mechanism): συµφωνία συναλλαγµατικών ισοτιµιών η οποία αποτελεί το πλαίσιο για τη συνεργασία στον τοµέα της συναλλαγµατικής πολιτικής µεταξύ των χωρών της ζώνης του ευρώ και των κρατών-µελών της ΕΕ που δεν συµµετέχουν στο Τρίτο Στάδιο της ΟΝΕ. ΝΧΙ (Νοµισµατικά Χρηµατοπιστωτικά Ιδρύµατα) (MFIs Monetary Financial Institutions): τα χρηµατοπιστωτικά ιδρύµατα τα οποία συναποτελούν τον τοµέα που εκδίδει χρήµα στη ζώνη του ευρώ. Περιλαµβάνουν το Ευρωσύστηµα, τα πιστωτικά ιδρύµατα (όπως ορίζονται στο δίκαιο της ΕΕ) που εδρεύουν στη ζώνη του ευρώ και όλα τα λοιπά χρηµατοπιστωτικά ιδρύµατα της ζώνης του ευρώ των οποίων η δραστηριότητα συνίσταται στο να δέχονται καταθέσεις ή/και στενά υποκατάστατα καταθέσεων από φορείς που δεν είναι ΝΧΙ και, για δικό τους λογαριασµό (τουλάχιστον από οικονοµική σκοπιά), να χορηγούν πιστώσεις ή/και να επενδύουν σε τίτλους. Η δεύτερη αυτή οµάδα αποτελείται κυρίως από αµοιβαία κεφάλαια της αγοράς χρήµατος, δηλ. αµοιβαία κεφάλαια που επενδύουν σε βραχυπρόθεσµους τίτλους χαµηλού κινδύνου µε συνήθη διάρκεια ενός έτους ή λιγότερο. Παραγωγικότητα της εργασίας (labour productivity): το προϊόν που µπορεί να παραχθεί µε µια δεδοµένη εισροή εργασίας. Μπορεί να µετρηθεί µε πολλούς τρόπους, συνήθως όµως µετρείται ως το πηλίκο του ΑΕΠ σε όρους όγκου προς τη συνολική απασχόληση ή τις συνολικές ώρες εργασίας. Πιο µακροπρόθεσµες χρηµατοοικονοµικές υποχρεώσεις των ΝΧΙ (MFI longer-term financial liabilities): καταθέσεις µε συµφωνηµένη διάρκεια άνω των δύο ετών, καταθέσεις υπό προειδοποίηση άνω των τριών µηνών, χρεόγραφα εκδοθέντα από ΝΧΙ της ζώνης του ευρώ µε αρχική διάρκεια άνω των δύο ετών και κεφάλαιο και αποθεµατικά του τοµέα των ΝΧΙ της ζώνης του ευρώ. Πιστώσεις των ΝΧΙ προς κατοίκους της ζώνης του ευρώ (MFI credit to euro area residents): δάνεια που χορηγούνται από ΝΧΙ προς λοιπούς (εκτός ΝΧΙ) κατοίκους της ζώνης του ευρώ (στους οποίους περιλαµβάνονται η γενική κυβέρνηση και ο ιδιωτικός τοµέας) και τίτλοι (µετοχές, λοιπές συµ- µετοχές και χρεόγραφα) που εκδίδονται από λοιπούς (εκτός ΝΧΙ) κατοίκους της ζώνης του ευρώ και διακρατούνται από ΝΧΙ. Πληθωρισµός (inflation): άνοδος του γενικού επιπέδου των τιµών π.χ. του δείκτη τιµών καταναλωτή. Πληθωρισµός νεκρού σηµείου (break-even inflation rate): η διαφορά αποδόσεων µεταξύ ενός ονο- µαστικού οµολόγου και ενός τιµαριθµοποιηµένου οµολόγου µε την ίδια (ή παρόµοια) διάρκεια. Πράξεις πιο µακροπρόθεσµης αναχρηµατοδότησης (longer-term refinancing operations): πράξεις παροχής ρευστότητας µε διάρκεια µεγαλύτερη της µίας εβδοµάδας που διενεργούνται από το Μάρτιος 2010 XVII

229 Ευρωσύστηµα µε τη µορφή αντιστρεπτέων συναλλαγών. Οι τακτικές µηνιαίες πράξεις έχουν διάρκεια τριών µηνών. Κατά τη διάρκεια της χρηµατοπιστωτικής αναταραχής που ξεκίνησε τον Αύγουστο του 2007 διενεργήθηκαν συµπληρωµατικές πράξεις χωρίς καθορισµένη περιοδικότητα και µε διάρκεια από µία περίοδο τήρησης µέχρι ένα έτος. Πράξη κύριας αναχρηµατοδότησης (main refinancing operation): τακτική πράξη ανοικτής αγοράς που διενεργείται από το Ευρωσύστηµα µε τη µορφή αντιστρεπτέας συναλλαγής. Οι εν λόγω πράξεις διενεργούνται κάθε εβδοµάδα µέσω τακτικών δηµοπρασιών και συνήθως έχουν διάρκεια µίας εβδοµάδας. Προσαρµογή ελλείµµατος-χρέους (της γενικής κυβέρνησης) (deficit-debt adjustment general government): η διαφορά µεταξύ του ελλείµµατος της γενικής κυβέρνησης και της µεταβολής του χρέους της γενικής κυβέρνησης. Σταθερότητα των τιµών (price stability): η διατήρηση της σταθερότητας των τιµών είναι ο πρωταρχικός σκοπός του Ευρωσυστήµατος. Το ιοικητικό Συµβούλιο ορίζει τη σταθερότητα των τιµών ως ετήσιο ρυθµό αύξησης του Εναρµονισµένου είκτη Τιµών Καταναλωτή (Εν ΤΚ) για τη ζώνη του ευρώ κάτω του 2%. Το ιοικητικό Συµβούλιο έχει διευκρινίσει επίσης ότι στο πλαίσιο αυτού του πρωταρχικού σκοπού επιδιώκει τη διατήρηση των ρυθµών πληθωρισµού κάτω αλλά πλησίον του 2% µεσοπρόθεσµα. Σταθµισµένες συναλλαγµατικές ισοτιµίες (ΣΣΙ) του ευρώ (ονοµαστικές/πραγµατικές) (effective exchange rates EERs of the euro nominal/real): σταθµικοί µέσοι όροι των διµερών συναλλαγµατικών ισοτιµιών του ευρώ έναντι των νοµισµάτων σηµαντικών εµπορικών εταίρων της ζώνης του ευρώ. Η δηµοσιεύει δείκτες ονοµαστικής ΣΣΙ του ευρώ έναντι δύο οµάδων εµπορικών εταίρων: το δείκτη ΣΣΙ-21 (ο οποίος περιλαµβάνει τα 11 κράτη-µέλη της ΕΕ που δεν ανήκουν στη ζώνη του ευρώ και τους 10 κυριότερους εµπορικούς εταίρους εκτός ΕΕ) και το δείκτη ΣΣΙ-41 (ο οποίος περιλαµβάνει 20 επιπλέον χώρες). Οι συντελεστές στάθµισης αντανακλούν το µερίδιο κάθε εµπορικού εταίρου στο εξωτερικό εµπόριο προϊόντων της µεταποίησης της ζώνης του ευρώ και λαµβάνουν υπόψη τον ανταγωνισµό σε τρίτες αγορές. Οι πραγµατικές σταθµισµένες συναλλαγµατικές ισοτιµίες είναι οι ονοµαστικές σταθµισµένες συναλλαγµατικές ισοτιµίες αποπληθωρισµένες µε ένα σταθµικό µέσο όρο των σχετικών τιµών ή του σχετικού κόστους έναντι των εµπορικών εταίρων, γι αυτό και µετρούν την ανταγωνιστικότητα ως προς τις τιµές και το κόστος. Τεκµαρτή µεταβλητότητα (implied volatility): η αναµενόµενη µεταβλητότητα (δηλ. η τυπική απόκλιση) των ρυθµών µεταβολής της τιµής ενός περιουσιακού στοιχείου (π.χ. µετοχής ή οµολόγου). Μπορεί να υπολογιστεί µε βάση την τιµή του περιουσιακού στοιχείου,την ηµεροµηνία λήξεως και την τιµή άσκησης των δικαιωµάτων προαιρέσεως επ αυτού, καθώς και µε βάση ένα ποσοστό απόδοσης µηδενικού κινδύνου σύµφωνα µε ένα οικονοµετρικό υπόδειγµα τιµολόγησης του δικαιώµατος προαιρέσεως όπως το υπόδειγµα Black-Scholes. Τιµαριθµοποιηµένα οµόλογα του ηµοσίου (inflation-indexed government bonds): οµόλογα που εκδίδονται από τη γενική κυβέρνηση και των οποίων το τοκοµερίδιο και το κεφάλαιο συνδέονται µε ένα συγκεκριµένο δείκτη τιµών καταναλωτή. Τιµές παραγωγού στη βιοµηχανία (industrial producer prices): οι εργοστασιακές τιµές (χωρίς τα µεταφορικά) όλων των προϊόντων (πλην των εισαγόµενων) που πωλούνται από τη βιοµηχανία (εκτός των κατασκευών) στις εγχώριες αγορές των χωρών της ζώνης του ευρώ. XVIII Μάρτιος 2010

230 ΓΛΩΣΣΑΡΙΟ Τιµή αναφοράς για την αύξηση του Μ3 (reference value for M3 growth): ο ετήσιος ρυθµός αύξησης του Μ3 µεσοπρόθεσµα που θεωρείται συµβατός µε τη διατήρηση της σταθερότητας των τιµών. Επί του παρόντος η τιµή αναφοράς είναι 4,5% ετησίως. Υποχρέωση τήρησης ελάχιστων αποθεµατικών (reserve requirement): βλ. υποχρεωτικά ελάχιστα αποθεµατικά. Υποχρεωτικά ελάχιστα αποθεµατικά (reserve requirement): το ελάχιστο ύψος αποθεµατικών (υποχρεωτικών καταθέσεων) που οφείλει να τηρεί στο Ευρωσύστηµα κάθε πιστωτικό ίδρυµα κατά τη διάρκεια µιας προκαθορισµένης περιόδου τήρησης. Η συµµόρφωση των πιστωτικών ιδρυµάτων µε την εν λόγω υποχρέωση κρίνεται µε βάση τα µέσα ηµερήσια υπόλοιπα στη διάρκεια µιας περιόδου τήρησης. Χρεόγραφο (debt security): τίτλος που ενσωµατώνει υπόσχεση του εκδότη (οφειλέτη) ότι θα πραγ- µατοποιήσει µία ή περισσότερες πληρωµές προς τον κοµιστή (δανειστή) σε καθορισµένο µελλοντικό χρόνο. Οι τίτλοι αυτοί συνήθως έχουν συγκεκριµένο επιτόκιο (τοκοµερίδιο) ή/και πωλούνται σε τιµή χαµηλότερη της ονοµαστικής αξίας στην οποία εξοφλούνται κατά τη λήξη τους. Τα χρεόγραφα που εκδίδονται µε αρχική διάρκεια µεγαλύτερη του ενός έτους ταξινοµούνται ως µακροπρόθεσµα. Χρέος (της γενικής κυβέρνησης) (debt general government): το συνολικό ακαθάριστο χρέος (µετρητά, καταθέσεις, δάνεια και χρεόγραφα) στην ονοµαστική του αξία που παραµένει ανεξόφλητο στο τέλος του έτους και είναι ενοποιηµένο µεταξύ των τοµέων της γενικής κυβέρνησης. Χρέος (χρηµατοπιστωτικοί λογαριασµοί) (debt financial accounts): δάνεια που λαµβάνουν τα νοικοκυριά, καθώς και δάνεια, χρεόγραφα και αποθεµατικά ταµείων συντάξεων µη χρηµατοπιστωτικών επιχειρήσεων (που προέρχονται από άµεση ανάληψη συνταξιοδοτικών υποχρεώσεων εκ µέρους των εργοδοτών για λογαριασµό των υπαλλήλων τους), όπως αποτιµώνται σε τιµές της αγοράς στο τέλος της περιόδου. Χρηµατοπιστωτικοί λογαριασµοί (financial accounts): τµήµα του συστήµατος των εθνικών λογαριασµών (ή των λογαριασµών της ζώνης του ευρώ) που αποτυπώνουν τη χρηµατοοικονοµική κατάσταση (αποθέµατα ή λογιστικές καταστάσεις), τις χρηµατοοικονοµικές συναλλαγές και λοιπές µεταβολές των διαφόρων θεσµικών τοµέων της οικονοµίας ανά είδος χρηµατοοικονοµικού περιουσιακού στοιχείου. Μάρτιος 2010 XIX

231 XX Μάρτιος 2010

232