ΕΚΠΑΙΔΕΤΣΙΚΟ ΤΛΙΚΟ ΑΝΑΥΟΡΑ

Transcript

1 ΕΚΠΑΙΔΕΤΣΙΚΟ ΤΛΙΚΟ ΑΝΑΥΟΡΑ Ενόηηηα: Υποενόηηηα: Ubuntu Linux Τ1. Ση είλαη ην Linux θαη ην Ubuntu πξνυπνζέζεηο θαη εγθαηάζηαζε ύνηομη Περιγραθή Θα θάλνπκε γεληθφηεξε αλαθνξά ζηελ ηζηνξία ηνπ Linux. Πψο δεκηνπξγήζεθε θαη απφ πνηφλ. ε πνηνπο αλαθέξεηαη θαη πνηνπο ζηφρνπο εμππεξεηεί. Αλαιχνπκε ηελ δηαλνκή Linux κε φλνκα Ubuntu. Μεηαδεδομένα: Linux, Ubuntu, Apt-get, Synaptic Package Manager σγγραθική Ομάδα: Αληψλεο Θαλειιήο, Γηψξγνο Γεξλάο, Γξεγφξεο Καραηξίδεο, ηαχξνο Φσηεηλφπνπινο κοποί και ηότοι Οη επηκνξθνχκελνη ζα πξέπεη: 1) Λα θαηαλνήζνπλ ηελ αλάγθε χπαξμεο ηνπ ιεηηνπξγηθνχ ζπζηήκαηνο Linux 2) Λα κπνξνχλ λα εγθαηαζηήζνπλ ηελ δηαλνκή Linux Ubuntu 3) Λα γλσξίδνπλ ηηο βαζηθέο πξνυπνζέζεηο πξηλ ηελ εγθαηάζηαζε ηνπ Ubuntu Workstation Edition Προηεινόμενη Βιβλιογραθία [1] Linux γηα πξσηάξεδεο Dee Ann Leblanc [2] Ubuntu Desktop Course Student Guide [3] Firefox for Dummies, Blake ζει. 1 απφ 57

2 Προηεινόμενες Ιζηοζελίδες [1] Linux Installation and Getting Started ( [2] Ubuntu-gr Installation ( Οδεγφο γηα εγθαηάζηαζε Linux (ζηελ αγγιηθή γιψζζα) Ζ ειιεληθή θνηλφηεηα ηνπ Ubuntu [3] Hellug ( Έλσζε ρξεζηψλ & Φίισλ Linux Διιάδνο Γλωζζάριο Ακρωνύμια [1] GPL General Public License [2] KDE K Desktop Environment [3] BSD Berkeley Software Distribution [4] GNU GNU is NOT UNIX [5] CD Compact Disk Οπηηθφο δίζθνο [6] MS Windows Microsoft Windows [7] API Application Programmers Interface [8] Wine Wine Is Not an Emulator [9] 3D Three-dimensional [10] CD-ROM Compact Disk - Read Only Memory [11] HTML Hypertext Markup Language ζει. 2 απφ 57

3 ΠΙΝΑΚΑ ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΩΝ Διζαγωγικά για ηο λογιζμικό και ηα λειηοςπγικά ζςζηήμαηα... 5 Ση ελλννύκε κε ηνλ όξν «ινγηζκηθό»... 5 Σί είλαη έλα «ιεηηνπξγηθό ζύζηεκα» Σί είλαη ν ππξήλαο ιεηηνπξγηθνύ ζπζηήκαηνο Σί είλαη ην UNIX Σι είναι ηο Linux... 8 Βαζηθέο έλλνηεο ζρεηηθά κε ην Linux... 8 Ιζηνξηθά πεξη ηεο αλάπηπμεο ηνπ ππξήλα Linux... 9 Γηαλνκέο Linux Γξαθηθό πεξηβάιινλ ζην Linux Υξήζηεο ζηνπο νπνίνπο απεπζύλεηαη ην Linux Η άδεηα ρξήζεο ηνπ Linux Σν θαζεζηώο ειεύζεξεο δηαλνκήο ηνπ Linux Γηαζέζηκεο εθαξκνγέο γηα ην Linux Σι είναι ηο Ubuntu Βαζηθέο πιεξνθνξίεο ζρεηηθά κε ην Ubuntu Υαξαθηεξηζηηθά ηνπ Ubuntu Η πξνζθνξά ηνπ Ubuntu Βαζικέρ πποϋποθέζειρ ππιν ηην εγκαηάζηαζη ηος Ubuntu Workstation Απαηηήζεηο Τιηθνύ πζηήκαηνο Δγκαηάζηαζη ηος Ubuntu Workstation Βαζηθά βήκαηα γηα ηελ εθθίλεζε ηεο εγθαηάζηαζεο Βήκαηα θαηα ηελ δηάξθεηα ηεο εγθαηάζηαζεο Δγκαηάζηαζη και απεγκαηάζηαζη πακέηων Πξνγξάκκαηα δηαρείξηζεο παθέησλ Ο δηαρεηξηζηήο παθέησλ Synaptic H εληνιή γξακκήο εληνιώλ apt-get Βαζικέρ πςθμίζειρ ζςζηήμαηορ Δθηππσηέο Έιεγρνο Τπνζηήξημεο Δγθαηάζηαζε δηθηπαθνύ Δθηππσηήο Ρπζκίζεηο νζόλεο ζει. 3 απφ 57

4 Πξνηηκήζεηο Οζόλεο Γηαρείξηζε ρξεζηώλ Κσδηθνί πξόζβαζεο Διάρηζην κέγεζνο θσδηθνύ Λήμε θσδηθνύ πξόζβαζεο Δξγαιείν Γηαρείξηζεο ρξεζηώλ Γηαρείξηζε ελεκεξώζεσλ Γηαρείξηζε Δλέξγεηαο Αλαζηνιή πζηήκαηνο Πξνζηαζία νζόλεο Firefox Μαζαίλνληαο ηα βαζηθά Κάλνληαο θιηθ ζε έλαλ ζύλδεζκν Ιζηνξηθό Γξακκή αλαδήηεζεο Γξακκή Δύξεζεο Αληηγξάθνληαο, απνζεθεύνληαο θαη ηππώλνληαο Γηα λα αληηγξάςνπκε έλαλ ζύλδεζκν Πσο απνζεθεύνπκε κηα ζειίδα Πσο απνζεθεύνπκε κηα εηθόλα από κηα ζειίδα Δθηύπσζε Firefox θαη Internet Explorer Γηαρείξηζε θαη νξγάλσζε ζειηδνδεηθηώλ ζει. 4 απφ 57

5 Διζαγωγικά για ηο λογιζμικό και ηα λειηοςπγικά ζςζηήμαηα Σι εννοούμε με ηον όπο «λογιζμικό» Σν ινγηζκηθφ ησλ ππνινγηζηψλ είλαη ην κέξνο ελφο ππνινγηζηηθνχ ζπζηήκαηνο ην νπνίν πεξηέρεη θσδηθνπνηεκέλεο πιεξνθνξίεο. Ο φξνο «ινγηζκηθφ» ρξεζηκνπνηείηαη ζπλήζσο γηα λα πεξηγξάςεη ηα πξνγξάκκαηα ελφο ππνινγηζηή. Σν ινγηζκηθφ απαξηίδεηαη απφ έλα πξφγξακκα ππνινγηζηή. Σν ινγηζκηθφ είλαη ζπγθξνηεκέλν ζε κεγάιν πνζνζηφ απφ ην ζχλνιν ελφο ή πεξηζζνηέξσλ πξνγξακκάησλ, θαη απφ δεδνκέλα πνπ ζα ηνπ επηηξέςνπλ λα ιεηηνπξγήζεη. Απηά ηα πξνγξάκκαηα κπνξνχλ λα έρνπλ δηαθνξεηηθή κνξθή: εθηειέζηκα αξρεία, δπλακηθέο βηβιηνζήθεο, ή απιά αξρεία πεγαίνπ θψδηθα γηα έλαλ δηεξκελέα/κεηαγισηηηζηή. Σα δεδνκέλα κπνξνχλ λα έρνπλ δηάθνξεο κνξθέο φπσο θιαζζηθά αξρεία, βάζεηο δεδνκέλσλ (ζρεζηαθέο ή ηεξαξρηθέο ). Σν Ινγηζκηθφ πεξηέρεη εληνιέο νη νπνίεο εθηεινχληαη απφ έλαλ ππνινγηζηή, ζε αληίζεζε κε κία ζπζθεπή ε νπνία ιεηηνπξγεί βάζε ηνπ πιηθνχ. Έλα πξφγξακκα είλαη κηα ιίζηα απφ νδεγίεο, γξακκέλεο απφ έλαλ πξνγξακκαηηζηή ζε κηα γιψζζα πξνγξακκαηηζκνχ (π.ρ. γιψζζα C, C++, Java). πλήζσο είλαη απνζεθεπκέλν ζαλ έλα απιφ αξρείν. Ωο «Ινγηζκηθφ», αλαθεξφκαζηε ζε έλα ηέηνην πξφγξακκα ή αθφκα θαη ζε κηα ζεηξά νδεγηψλ πνπ ζπγθξνηνχλ αξθεηά πξνγξάκκαηα. Έλαο άλζξσπνο κε ηηο θαηάιιειεο γλψζεηο κπνξεί λα δηαβάζεη ην πξφγξακκα. Απηφ απνθαιείηαη «πεγαίνο θψδηθαο» θαη απνηειεί ηελ ηεθκεξίσζε ηνπ πξνγξάκκαηνο. Σα ραξαθηεξηζηηθά ηνπ ινγηζκηθνχ πεξηγξάθνληαη ζηνλ πεγαίν θψδηθα (ή ζηελ κεηάθξαζε ηνπ ζε δπαδηθφ ζχζηεκα, 0 θαη 1, ηα νπνία είλαη νη κφλεο νδεγίεο πνπ κπνξεί λα δερηεί έλαο ειεθηξνληθφο ππνινγηζηήο). Ζ κεηάθξαζε ηνπ «πεγαίνπ θψδηθα» ζε γιψζζα κεραλήο γίλεηαη απφ ηνπο κεηαγισηηηζηέο. Κεηά απφ απηή ηε κεηαηξνπή έρνπκε απηφ πνπ θαινχκε «δπαδηθά αξρεία» ή «εθηειέζηκα αξρεία», θαη κπνξνχλ λα εθηειεζηνχλ απφ κηα κεραλή. Ζ ηαμηλφκεζε ηνπ ινγηζκηθνχ γίλεηαη σο εμήο : Αλνηρηφο θψδηθαο: ν θαζέλαο κπνξεί λα δηαβάζεη ηνλ θψδηθα (πνπ δελ είλαη φκσο ην ίδην κε ην δσξεάλ ινγηζκηθφ). Θιεηζηφο θψδηθαο: Ο θψδηθαο είλαη δηαζέζηκνο κφλν ζε κηα κηθξή νκάδα αλζξψπσλ. Διεχζεξν Ινγηζκηθφ: ν θαζέλαο κπνξεί λα κειεηήζεη, αληηγξάςεη, δηαλέκεη θαη επεμεξγαζηεί ην ινγηζκηθφ (απηφο είλαη ν νξηζκφο ηνπ Ηδξχκαηνο Διεχζεξνπ Ινγηζκηθνχ. Σν Διεχζεξν ινγηζκηθφ ζπρλά πξνζηαηεχεηαη κέζσ ηεο ρξήζεο κηαο ειεχζεξεο άδεηαο πλεπκαηηθήο ηδηνθηεζίαο φπσο ε GPL). Ηδησηηθφ Ινγηζκηθφ: ηνπιάρηζηνλ έλα απφ ηα παξαπάλσ δηθαηψκαηα δελ εμαζθαιίδνληαη γηα ηνλ ρξήζηε. Σηο πεξηζζφηεξεο θνξέο, θάπνηνο ρξεηάδεηαη λα απνθηήζεη κία άδεηα πιεξψλνληαο ηνπο δεκηνπξγνχο ηνπ ινγηζκηθνχ. Δκπνξηθφ Ινγηζκηθφ: ην ζπγθεθξηκέλν ινγηζκηθφ δεκηνπξγήζεθε γηα πψιεζε. Κπνξεί λα είλαη είηε ειεχζεξν είηε ηδησηηθφ. ζει. 5 απφ 57

6 Σί είναι ένα «λειηοςπγικό ζύζηημα». Ιεηηνπξγηθφ ζχζηεκα (Operating System) είλαη ην ινγηζκηθφ ηνπ ππνινγηζηή πνπ είλαη ππεχζπλν γηα ηελ δηαρείξηζε θαη ηνλ ζπληνληζκφ ησλ εξγαζηψλ θαη ηελ θαηαλνκή ησλ δηαζέζηκσλ πφξσλ. Σν ιεηηνπξγηθφ ζχζηεκα παξέρεη έλα κεζνιαβεηηθφ επίπεδν δηαζχλδεζεο κεηαμχ ινγηζκηθνχ θαη πιηθνχ, δηακέζνπ ηνπ νπνίνπ νη εθαξκνγέο θάλνπλ έκκεζε ρξήζε ηνπ ππνινγηζηή. Κηα απφ ηηο βαζηθέο αξκνδηφηεηεο ηνπ ιεηηνπξγηθνχ ζπζηήκαηνο είλαη ε δηαρείξηζε ηνπ πιηθνχ, απαιιάζζνληαο ηηο εθαξκνγέο απφ ηνλ άκεζν θαη πνιχπινθν ρεηξηζκφ ηνπ πιηθνχ θαη θαζηζηψληαο επθνιφηεξν ηνλ πξνγξακκαηηζκφ ηνπο. ρεδφλ φινη νη ππνινγηζηέο, απφ ηνπο πην πνιχπινθνπο κέρξη ηνπο πην απινχο, ρξεζηκνπνηνχλ θάπνην είδνο ιεηηνπξγηθνχ ζπζηήκαηνο. Ωο ιεηηνπξγηθφ ζχζηεκα ραξαθηεξίδεηαη κία ζπιινγή βαζηθψλ πξνγξακκάησλ, ε νπνία ειέγρεη ηε ιεηηνπξγία ηνπ ππνινγηζηή ζπλνιηθά θαη ρξεζηκνπνηείηαη σο ππφβαζξν γηα ηελ εθηέιεζε φισλ ησλ ππφινηπσλ πξνγξακκάησλ, ηε δηαρείξηζε ησλ πεξηθεξεηαθψλ ζπζθεπψλ θαη ηελ εμαζθάιηζε ηεο επηθνηλσλίαο κεηαμχ ρξήζηε θαη ππνινγηζηή. ηελ πξάμε πξφθεηηαη γηα έλα επίπεδν ινγηζκηθνχ πνπ κεζνιαβεί κεηαμχ ηνπ πιηθνχ θαη ησλ εθηεινχκελσλ πξνγξακκάησλ ζε έλαλ ειεθηξνληθφ ππνινγηζηή. Απνηειείηαη απφ έλα ζχλνιν κεραληζκψλ κέζσ ησλ νπνίσλ επηηπγράλεηαη απηφκαηε δηαρείξηζε ησλ πφξσλ ελφο ππνινγηζηή θαη ειεγρφκελε θαηαλνκή ηνπο ζηηο εθηεινχκελεο εθαξκνγέο, έηζη ψζηε νη ηειεπηαίεο λα έρνπλ εχθνιε πξφζβαζε ζηνπο πφξνπο θαη ζηηο ζπζθεπέο ηνπ ζπζηήκαηνο ρσξίο λα ρξεηάδεηαη λα γλσξίδνπλ ηε δνκή ηνπ ππνθείκελνπ πιηθνχ, αιιά θαη ψζηε πνιιαπιέο εθαξκνγέο λα κπνξνχλ λα εθηεινχληαη ηαπηφρξνλα ρσξίο λα έξρνληαη ζε δηέλεμε κεηαμχ ηνπο ή κε ηνλ ππνινγηζηή. Οη πξψηκνη ππνινγηζηέο δελ είραλ ιεηηνπξγηθφ ζχζηεκα. Έλαο άλζξσπνο, ν ρεηξηζηήο ηνπο (operator), θφξησλε ηα πξνγξάκκαηα ζηε κλήκε ηνπ ππνινγηζηή θαη θξφληηδε γηα ηελ εθηέιεζή ηνπο, έηζη δηθαηνινγείηαη θαη ην φλνκα ηνπ ινγηζκηθνχ ζπζηήκαηνο ην νπνίν αληηθαηέζηεζε ηηο αλζξψπηλεο απηέο ελέξγεηεο (Operating Systems). Κέζσ ηνπ κεζνιαβεηηθνχ επηπέδνπ δηαζχλδεζεο πνπ πξνζθέξεη ην ιεηηνπξγηθφ ζχζηεκα, νη εθαξκνγέο κπνξνχλ λα αμηνπνηνχλ ηελ κλήκε, ηνλ επεμεξγαζηή, ην ζχζηεκα αξρείσλ θαη ηηο πεξηθεξεηαθέο ζπζθεπέο. Γειαδή ην ιεηηνπξγηθφ ζχζηεκα δεκηνπξγεί έλα απινπζηεπκέλν εηθνληθφ πεξηβάιινλ κέζα ζην νπνίν εθηεινχληαη νη εθαξκνγέο. Οη εθαξκνγέο, κέζα απφ θάπνηα πξνγξακκαηηζηηθά ηππνπνηεκέλε δηαζχλδεζε πνπ ηνπο πξνζθέξεη ην ιεηηνπξγηθφ ζχζηεκα, ηηο θιήζεηο ζπζηήκαηνο (System Calls), δηακνξθψλνπλ απζηεξά ζπκκνξθνχκελα κε απηήλ ηε δηαζχλδεζε αηηήκαηα γηα λα απνθηήζνπλ πξφζβαζε ζηελ ρξήζε ησλ πιηθψλ πφξσλ ηνπ ππνινγηζηή, πξνθεηκέλνπ λα θέξνπλ ζε πέξαο ηηο εξγαζίεο πνπ ηνπο δεηά θάζε θνξά ν ρξήζηεο. ζει. 6 απφ 57

7 Σν ιεηηνπξγηθφ ζχζηεκα είλαη ην πξψην ινγηζκηθφ πνπ θνξηψλεηαη ζηελ κλήκε ηνπ ππνινγηζηή κεηά ηελ εθηέιεζε ηνπ BIOS. Οπνηνδήπνηε ινγηζκηθφ θνξησζεί ζηε ζπλέρεηα βαζίδεηαη ζην ιεηηνπξγηθφ ζχζηεκα γηα ηελ παξνρή φισλ ησλ ππεξεζηψλ νη νπνίεο απαηηνχλ πξφζβαζε ζην πιηθφ. Σί είναι ο πςπήναρ λειηοςπγικού ζςζηήμαηορ. Ο φξνο ππξήλαο ιεηηνπξγηθνχ ζπζηήκαηνο ζηελ επηζηήκε ησλ ππνινγηζηψλ αλαθέξεηαη ζην βαζηθφ ηκήκα ηνπ ην νπνίν αιιειεπηδξά θπξίσο κε ην πιηθφ ηνπ ππνινγηζηή. Ο ππξήλαο είλαη ππεχζπλνο γηα ηελ δηαρείξηζε ησλ πιηθψλ πφξσλ ηνπ ζπζηήκαηνο, ηελ θαηαλνκή ησλ πφξσλ ζηηο εθηεινχκελεο εθαξκνγέο θαη ηελ επηθνηλσλία κεηαμχ πιηθνχ θαη ινγηζκηθνχ. Γελ ππάξρεη γεληθή ζπλαίλεζε ζρεηηθά κε ην ζέκα δηαρσξηζκνχ ιεηηνπξγηθνχ ζπζηήκαηνο θαη ππξήλα ζηελ θνηλφηεηα ηεο επηζηήκεο ππνινγηζηψλ θαη ζπρλά ην ιεηηνπξγηθφ ζχζηεκα ηαπηίδεηαη κε ηνλ ππξήλα ηνπ. Ο ππξήλαο είλαη θψδηθαο ρακεινχ επηπέδνπ, απνθιεηζηηθά γηα ηελ αξρηηεθηνληθή ηνπ επεμεξγαζηή ζηελ νπνία ζηνρεχεη ην ιεηηνπξγηθφ ζχζηεκα, γξακκέλνο ζπλήζσο ζε γιψζζα C ή θαη Assembly, ν νπνίνο αλαιακβάλεη φιεο ηηο παξαπάλσ εξγαζίεο. Ο θψδηθαο ησλ εθαξκνγψλ δελ έρεη άκεζε πξφζβαζε ζηνλ ππξήλα αιιά ν ηειεπηαίνο παξέρεη κία πξνγξακκαηηζηηθή δηαζχλδεζε ζαθψο νξηζκέλε ηφζν απφ άπνςε δπλαηνηήησλ φζν θαη απφ άπνςε ζχληαμεο, ηηο θιήζεηο ζπζηήκαηνο, κε ηελ ρξήζε ησλ νπνίσλ ηα πξνγξάκκαηα ρξήζηε κπνξνχλ λα θαινχλ κε ειεγρφκελν ηξφπν δηαδηθαζίεο ηνπ ππξήλα πξνθεηκέλνπ λα ηνπο παξέρνπλ ππεξεζίεο. Έηζη ν ππξήλαο παξνπζηάδεη κία πιαζκαηηθή εθδνρή ηνπ πιηθνχ γηα ρξήζε απφ ην ινγηζκηθφ. Ζ ζχληαμε, ε ζεκαζηνινγία θαη ε νλνκαηνινγία ησλ θιήζεσλ ζπζηήκαηνο δηαθέξεη απφ ιεηηνπξγηθφ ζχζηεκα ζε ιεηηνπξγηθφ ζχζηεκα, κε απνηέιεζκα έλα εθηειέζηκν αξρείν ζπλήζσο λα κπνξεί λα ηξέμεη κφλν ζε έλα ιεηηνπξγηθφ ζχζηεκα. Ο θψδηθαο ρξήζηε δελ κπνξεί λα πξνζπειάζεη κφλνο ηνπ ηνπο πφξνπο ηνπ ππνινγηζηή (π.ρ. ζθιεξνχο δίζθνπο, κλήκε ζπζηήκαηνο, πεξηθεξεηαθά, δίθηπν ) αιιά κπνξεί λα δεηήζεη φηη ρξεηάδεηαη (π.ρ. άλνηγκα ελφο αξρείνπ ζηνλ δίζθν) απφ ηνλ ππξήλα κέζσ ησλ θιήζεσλ ζπζηήκαηνο. Οη γιψζζεο πξνγξακκαηηζκνχ παξέρνπλ πξνηππνπνηεκέλεο βηβιηνζήθεο πνπ απνθξχπηνπλ απηήλ ηε δηαδηθαζία απφ ηνλ πξνγξακκαηηζηή θαη παξέρνπλ θνξεηφηεηα πεγαίνπ θψδηθα απφ ιεηηνπξγηθφ ζχζηεκα ζε ιεηηνπξγηθφ ζχζηεκα. Γηάθνξνη ηχπνη ππξήλσλ έρνπλ πινπνηεζεί ζε δηαθνξεηηθά ιεηηνπξγηθά ζπζηήκαηα. Ο πην ζπλεζηζκέλνο είλαη ν κνλνιηζηθφο ππξήλαο, φια ηα ηκήκαηα ηνπ νπνίνπ εθηεινχληαη ζε έλαλ εληαίν ρψξν δηεπζχλζεσλ ζηελ κλήκε θαη ζε θαηάζηαζε ππξήλα. Απηφ εμαζθαιίδεη απμεκέλε απφδνζε θαζψο ε κεηάβαζε απφ ρψξν ρξήζηε ζε ρψξν ππξήλα παξνπζηάδεη ζεκαληηθφ ρξνληθφ θφζηνο, κία επηβάξπλζε ε νπνία κεηψλεη ηηο επηδφζεηο ηνπ ππνινγηζηή φηαλ έλα πξφγξακκα ζει. 7 απφ 57

8 εθηειεί πνιιέο θιήζεηο ζπζηήκαηνο. Κηα άιιε ινγηθή ζρεδίαζεο ππξήλα ιεηηνπξγηθνχ ζπζηήκαηνο είλαη νη κηθξνππξήλεο, κεγάια ηκήκαηα ησλ νπνίσλ εθηεινχληαη ζηνλ ρψξν ηνπ ρξήζηε, ππφ ηελ κνξθή βηβιηνζεθψλ ζπζηήκαηνο, γηα ιφγνπο απνθπγήο ζθαικάησλ θαη επθνιφηεξεο ζπληήξεζεο. Κεηαμχ απηψλ ησλ δχν αθξαίσλ ιχζεσλ ππάξρνπλ πνιιέο παξαιιαγέο ζηελ ιεηηνπξγία ησλ ππξήλσλ. Σί είναι ηο UNIX. Σν UNIX είλαη έλα ιεηηνπξγηθφ ζχζηεκα, ην νπνίν αλαπηχρζεθε θαηά ηηο δεθαεηίεο ηνπ 1960 θαη ηνπ 1970 απφ νκάδα εξγαδνκέλσλ ησλ εξγαζηεξίσλ Bell, ηεο εηαηξείαο ΑΣ&Σ, ζηελ νπνία ζπκκεηείραλ, κεηαμχ άιισλ, νη Ken Thompson, Dennis Ritchie θαη Douglas McIlroy. ήκεξα ηα ζπζηήκαηα Unix έρνπλ ρσξηζηεί ζε πνιινχο θιάδνπο θαη αλαπηχζζνληαη ηφζν απφ ηελ AT&T φζν θαη απφ άιινπο εκπνξηθνχο παξάγνληεο, φπσο θαη απφ αξθεηνχο κε θεξδνζθνπηθνχο νξγαληζκνχο, φπσο ην GNU project. Ο ζεκεξηλφο ηδηνθηήηεο ηνπ Unix είλαη κηα νκάδα, ε νπνία νλνκάδεηε The Open Group, ελψ νη θάηνρνη ησλ πλεπκαηηθψλ δηθαησκάησλ ηνπ πεγαίνπ θψδηθα ηνπ Unix είλαη ε νκάδα SCO Group θαη ε εηαηξία Novell. Κφλν ζπζηήκαηα πιήξσο ζπκβαηά θαη πηζηνπνηεκέλα κε ην πξσηφθνιιν Single Unix Specification, ραξαθηεξίδνληαη σο «Unix», ηα ππφινηπα ραξαθηεξίδνληαη σο «θιψλνη ηνπ Unix» ή «Unix-νεηδή». Σι είναι ηο Linux Βαζικέρ έννοιερ ζσεηικά με ηο Linux Σν Linux είλαη έλαο Unix-νεηδήο ππξήλαο ιεηηνπξγηθνχ ζπζηήκαηνο. Πξφθεηηαη γηα έλα πξφηππν ππξήλα ιεηηνπξγηθνχ ζπζηήκαηνο θαη δελ ρξεζηκνπνηεί θψδηθα ηνπ UNIX, κπνξεί σζηφζν λα ζεσξεζεί θιψλνο ηνπ, αθνχ δηαζέηεη ηηο πεξηζζφηεξεο εληνιέο ηνπ UNIX, ελψ ε θηινζνθία ηεο ζρεδίαζήο ηνπ πιεζηάδεη πεξηζζφηεξν ην UNIX απφ νπνηνδήπνηε άιιν ιεηηνπξγηθφ ζχζηεκα. Σν Linux αλαπηχζζεηαη κε βάζε ην πξφηππν POSIX, ην νπνίν είλαη κία πξνζπάζεηα ηππνπνίεζεο φισλ ησλ ιεηηνπξγηθψλ ζπζηεκάησλ θιψλσλ ηνπ UNIX. Παξ' φιν πνπ ην φλνκα Linux αλαθέξεηαη ζηνλ ππξήλα ηνπ ιεηηνπξγηθνχ ζπζηήκαηνο, ζπρλά αλαθεξφκαζηε ζε απηφ ελλνψληαο φιν ην ιεηηνπξγηθφ ζχζηεκα, πνπ πεξηιακβάλεη θαη ην πεξηβάιινλ εξγαζίαο, θαη ην ζπλνδεπηηθφ ινγηζκηθφ. Σν πιήξεο απηφ ιεηηνπξγηθφ ζχζηεκα, πεξηγξάθεηαη αθξηβέζηεξα κε ηνλ φξν διανομή Linux. ζει. 8 απφ 57

9 Ο ππξήλαο Linux απνηειεί ειεχζεξν ινγηζκηθφ αλνηρηνχ θψδηθα, έρεη αλαπηπρζεί θαη ζπλερίδεη λα εμειίζζεζαη κε ηε ζπλεηζθνξά ρηιηάδσλ πξνγξακκαηηζηψλ απφ φιν ηνλ θφζκν. Αλ θαη ππάξρνπλ δηαλνκέο Linux πνπ δηαηίζεληαη επί πιεξσκή, νη πεξηζζφηεξεο είλαη ειεχζεξεο γηα ρξήζε, ηξνπνπνίεζε θαη αλαδηαλνκή ζχκθσλα κε ηηο δηαηάμεηο ηεο άδεηαο ρξήζεο GPL (General Public License). Τηνζεηψληαο ηελ άδεηα GPL, ην Linux ζήκεξα έρεη ηαπηηζηεί κε ην ρψξν ηνπ ειεχζεξνπ θαη αλνηθηνχ θψδηθα ινγηζκηθνχ θαη απνηειεί κηα απφ ηηο πην γλσζηέο πξνζπάζεηεο ηνπ θηλήκαηνο απηνχ. Ιζηοπικά πεπι ηηρ ανάπηςξηρ ηος πςπήνα Linux Ζ αλάπηπμε ηνπ ππξήλα Linux μεθίλεζε ην 1991 απφ ηνλ Φηλιαλδφ Linus Torvalds ν νπνίνο κε βνήζεηα πνιιψλ εζεινληψλ πξνγξακκαηηζηψλ κέζσ ηνπ δηαδηθηχνπ, θαηάθεξε λα δεκηνπξγήζεη έλαλ ππξήλα αληαγσληζηηθφ ησλ ππξήλσλ ησλ ηφηε θπξίαξρσλ ιεηηνπξγηθψλ ζπζηεκάησλ ηεο παγθφζκηαο αγνξάο. Αξρηθά είρε ζαλ πξφηππν ην Minix, έλα άιιν ιεηηνπξγηθφ ηχπνπ Unix, ην νπνίν είρε αλαπηχμεη ν Andrew Tanenbaum, γηα εθπαηδεπηηθνχο ζθνπνχο. Ο Tanenbaum σζηφζν είρε απαγνξεχζεη ηελ ηξνπνπνίεζε θαη επέθηαζε ηνπ Minix πξνθεηκέλνπ λα δηαηεξήζεη ηελ απιφηεηα ηνπ θαη ηελ εθπαηδεπηηθή ρξεζηκφηεηα ηνπ. Γηα ην ιφγν απηφ ν Torvalds δεκηνχξγεζε εμαξρήο έλαλ ππξήλα παξφκνην κε ην Minix πνπ ζα είρε ηελ δπλαηφηεηα πεξεηαίξσ επέθηαζεο. Αξρηθά ν ππξήλαο απηφο νλνκάζηεθε FreaX αιιά αξγφηεξα έιαβε ηελ νλνκαζία Linux, έλα φξν πνπ επηλφεζε ν Ari Lemmke. ήκεξα ην Linux παξέρεη φια φζα ζεσξνχληαη αλαγθαία γηα έλα ζχγρξνλν ππξήλα ιεηηνπξγηθνχ, φπσο: ππνζηήξημε πνιπεπεμεξγαζηηθψλ ζπζηεκάησλ (SMP) πξαγκαηηθή πνιπδηεξγαζία εηθνληθή κλήκε δηακνηξαδφκελεο βηβιηνζήθεο δηαρείξεζε κλήκεο δηθηχσζε κέζσ TCP/IP θ.α. Ο ππξήλαο Linux αξρηθά ζρεδηάζηεθε γηα επεμεξγαζηέο ηεο νηθνγέλεηαο x86, αιιά ζήκεξα ππνζηεξίδεη κηα πνιχ κεγάιε πνηθηιία επεμεξγαζηψλ. ζει. 9 απφ 57

10 Ζ πξνζπάζεηα ελφο ειεχζεξνπ ιεηηνπξγηθνχ ζπζηήκαηνο ρσξίο πεξηνξηζκνχο δεκηνπξγίαο ζηνλ ηειηθφ ρξήζηε, είρε μεθηλήζεη πνιχ πξηλ απφ ηελ δεκηνπξγία ηνπ ππξήλα Linux απφ ηνλ Richard Stallman, ηδξπηή ηνπ Free Software Foundation θαη ηνπ GNU project. Έηζη, ην Linux είρε ζην μεθίλεκά ηνπ δηαζέζηκα φια ηα απαξαίηεηα ζπκπιεξσκαηηθά εξγαιεία θαη πξνγξάκκαηα γηα ηηο βαζηθέο ιεηηνπξγίεο θαη δπλαηφηεηεο ελφο ιεηηνπξγηθνχ ζπζηήκαηνο. Σν GNU project είρε ήδε δεκηνπξγήζεη έλα κεηαγισηηηζηή ηεο γιψζζαο πξνγξακκαηηζκνχ C (ηνλ gcc), ελψ είρε έηνηκα πξνγξάκκαηα πνπ αληηθαζηζηνχζαλ φια ηα βαζηθά πξνγξάκκαηα ζε έλα ζχζηεκα θιψλν ηνπ UNIX. Σν κφλν πνπ έιεηπε ήηαλ έλαο ζηαζεξφο ππξήλαο. Έηζη ην GNU βξήθε έλαλ ππξήλα γηα λα ιεηηνπξγήζεη, θαη ην Linux βξήθε έηνηκε κηα κεγάιε πνηθηιία πξνγξακκάησλ, ηα νπνία ζχληνκα κεηαθέξζεθαλ πξνο ρξήζε ζε απηφ. Γηα ην ιφγν απηφ ζπρλά ην ζχλνιν ηνπ ιεηηνπξγηθνχ ζπζηήκαηνο θαιείηαη GNU/Linux αληί γηα ζθέην Linux. Σν GNU project ζπλερίδεη ζήκεξα θαη κε ηνλ ππφ θαηαζθεπή δηθφ ηνπ ππξήλα, ηνλ Hurd ( Hurd ζεκαίλεη Hird of Unix- Replacing Daemons, ελψ ε ιέμε Hird κε ηελ ζεηξά ηεο ζεκαίλεη Hurd of Interfaces Representing Depth), ν νπνίνο βαζίδεηαη ζηνλ κηθξνππξήλα Mach. Γιανομέρ Linux Σν Linux είλαη ην πην επηηπρεκέλν απφ ηα ειεχζεξα ιεηηνπξγηθά ζπζηήκαηα κε βάζε ηε δεκνηηθφηεηα θαη ηνλ αξηζκφ ησλ εθαξκνγψλ πνπ αλαπηχζζνληαη γηα απηφ. Βιέπνληαο ηελ ηαρχηαηε αλάπηπμε εθαξκνγψλ γηα ην Linux, δηάθνξεο εηαηξείεο θαη εζεινληέο θαηαζθεχαζαλ θαη νξγάλσζαλ δηαλνκέο, δειαδή ζπιινγέο πξνγξακκάησλ πνπ ζπλνδεχνπλ ηνλ ππξήλα Linux. Κία δηαλνκή απνηειείηαη: απφ έλαλ ππξήλα Linux, ην ηκήκα ηνπ ιεηηνπξγηθνχ δειαδή πνπ αλαιακβάλεη ην θαζαξά ππνινγηζηηθφ κέξνο ηεο ιεηηνπξγίαο θαη ηελ επηθνηλσλία κε ην hardware έλα βαζηθφ γξαθηθφ πεξηβάιινλ, ζπλήζσο ην X Window System έλα πεξηβάιινλ εξγαζίαο ρξήζηε φπσο ηα GNOME, KDE, Xfce πνπ νξγαλψλνπλ ηελ αιιειεπίδξαζε ρξήζηε-ππνινγηζηή κηα ζπιινγή εθαξκνγψλ θαη πξνγξακκάησλ ήκεξα ππάξρνπλ πνιιέο δηαθνξεηηθέο δηαλνκέο δηαζέζηκεο γηα ηελ ηειηθφ ρξήζηε. Οξηζκέλεο ππνζηεξίδνληαη ζηελ αλάπηπμε θαη ηελ ηερληθή ππνζηήξημε απφ εηαηξείεο, ελψ άιιεο κπνξεί λα βαζίδνληαη ζηελ δνπιεηά κηαο νκάδαο εζεινληψλ ή αθφκα θαη ελφο αηφκνπ. Ωζηφζν θαη νη ζει. 10 απφ 57

11 δηαλνκέο πνπ ππνζηεξίδνληαη απφ εηαηξείεο, δηαζέηνπλ θνηλφηεηεο εζεινληψλ ρξεζηψλ πνπ αζρνινχληαη κε ηελ αλάπηπμε θαη ηελ βειηηζηνπνίεζε ηνπο. Κεξηθέο ραξαθηεξηζηηθέο δηαλνκέο είλαη: Debian GNU/Linux: Οξγαλσκέλν απφ κηα νκάδα εζεινληψλ, θαη είλαη ε δηαλνκή κε ηα πεξηζζφηεξα παθέηα ινγηζκηθνχ ζήκεξα. Υαξαθηεξηζηηθφ ηεο δηαλνκήο απηήο είλαη φηη απνηειείηαη κφλν απφ ειεχζεξα παθέηα, γη απηφ θαη δηαηεξεί ην φλνκα GNU/Linux. Ubuntu: Απφ ηηο πην δεκνθηιείο δηαλνκέο απηή ηε ζηηγκή. Δίλαη βαζηζκέλν ζην Debian θαη είλαη πνιχ θηιηθφ πξνο ην ρξήζηε. Ωζηφζν ζε αληίζεζε κε ην Debian επηηξέπεη θαη ηελ εγθαηάζηαζε κε-ειεχζεξσλ πξνγξακκάησλ νδήγεζεο. Knoppix: Live δηαλνκή (Live θαιείηαη κηα δηαλνκή φηαλ γηα ηελ ρξήζε ηεο δελ απαηηείηαη εγθαηάζηαζε ζηνλ ζθιεξφ δίζθν θαη ε εθθίλεζε θαη εθηέιεζε ηεο γίλεηαη απφ θάπνην άιιν κέζσ, π.ρ. απφ έλα CD), πνπ δελ ρξεηάδεηαη εγθαηάζηαζε αιιά ιεηηνπξγεί απεπζείαο απφ ην CD. Δίλαη θαη απηή βαζηζκέλε ζην Debian. Ζ ειιεληθή δηαλνκή βαζηζκέλε ζην Knoppix είλαη ην Knoppel. Slackware: Σν αγαπεκέλν απηψλ πνπ μεθίλεζαλ κε ην Linux ζηηο αξρέο ηεο δεθαεηίαο ηνπ '90 ιφγσ ηεο απιφηεηαο ηνπ. Σν θχξην θνηλφ ηεο δηαλνκήο απηήο είλαη νη δηαρεηξηζηέο ζπζηεκάησλ. Red Ζat: κία απφ ηηο πξψηεο εηαηξείεο πνπ αληηκεηψπηζαλ ζνβαξά ην Linux. ήκεξα θαηέρεη έλα κεγάιν πνζνζηφ ηεο αγνξάο. Γηαηίζεηαη κφλν ζε εκπνξηθή, κε-ειεχζεξε έθδνζε. Fedora: Γηαλνκή πνπ πξνέξρεηαη απφ ην Red hat Linux θαη ππνζηεξίδεηαη απφ ηε Red hat. Ιεηηνπξγεί σο δνθηκαζηηθφ πεδίν γηα ηηο ζηαζεξέο εθδφζεηο ηνπ Red Ζat Linux αιιά απνηειεί θαη ε ίδηα κηα πνιχ ζηαζεξή δηαλνκή. ε αληίζεζε κε ην Red Ζat Linux δηαηίζεηαη ειεχζεξα πξνο ρξήζε. SuSe: Έγηλε ηδηαίηεξα δεκνθηιήο ιφγσ ηεο θηιηθφηεηάο ηεο πξνο ηνλ ρξήζηε θαη ησλ πνιιψλ παθέησλ πνπ δηαζέηεη. Gentoo: Πξφθεηηαη γηα ηελ δηαλνκή κε ηηο κεγαιχηεξεο δπλαηφηεηεο παξακεηξνπνίεζεο θαζψο φια ηα παθέηα ηεο βαζίδνληαη ζηελ επί ηφπνπ κεηαγιψηηηζε ηνπ πεγαίνπ θψδηθα ησλ παθέησλ. ζει. 11 απφ 57

12 Γπαθικό πεπιβάλλον ζηο Linux Σν Linux είλαη ν ππξήλαο, θαη πάλσ ζε απηφλ κπνξεί λα εθηειεζηεί νπνηνδήπνηε πεξηβάιινλ εξγαζίαο. Σν πην δηαδεδνκέλν ζχζηεκα γξαθηθνχ πεξηβάιινληνο είλαη ην X Window System θαη πην ζπγθεθξηκέλα ε πινπνίεζε ηνπ απφ ηo ίδξπκα X.org. Σν X Window System, είλαη έλα γξαθηθφ ζχζηεκα πνπ ζπληεξείηαη θαη αλαπηχζζεηαη αθφκα θαη ζήκεξα θαη πέξα απφ ηηο ζπλήζεηο ιεηηνπξγίεο ελφο γξαθηθνχ πεξηβάιινληνο, είλαη θαηαζθεπαζκέλν γηα δηθηπαθή ιεηηνπξγία. Ο δηαθνκηζηήο X είλαη ην ηκήκα εθείλν ηνπ X Window System πνπ αλαιακβάλεη ηελ δηαζχλδεζε ησλ εθαξκνγψλ κε ηνπο νδεγνχο ηνπ ππξήλα γηα ηηο δηάθνξεο ζπζθεπέο ηνπ ζπζηήκαηνο. Πέξα απφ ηηο ρακεινχ επηπέδνπ βαζηθέο ιεηηνπξγίεο ηνπ δηαθνκηζηή Υ, δελ δηαζέηεη ηίπνηα παξαπάλσ. Απηφ ην θελφ θαιχπηνπλ ηα ιεγφκελα πεξηβάιινληα εξγαζίαο πνπ αλαιακβάλνπλ λα παξέρνπλ κηα πςεινχ επηπέδνπ δηεπαθή αλάκεζα ζηνλ ιεηηνπξγηθφ ζχζηεκα θαη ηνλ ρξήζηε. Σα πην πςεινχ επηπέδνπ πεξηβάιινληα εξγαζίαο γηα Linux είλαη ηα KDE θαη GNOME, ηα νπνία έρνπλ ήδε μεπεξάζεη ζε ιεηηνπξγηθφηεηα ηα αληίζηνηρα πεξηβάιινληα εξγαζίαο ζε άιια UNIX ζπζηήκαηα ή ζπζηήκαηα θιψλνπο ηνπ UNIX θαη αληαγσλίδνληαη θαη ηα αληίζηνηρα πξντφληα ηεο Microsoft. Σν GNU Network Object Model Environment, επίζεο γλσζηφ σο GNOME, είλαη έλα γξαθηθφ πεξηβάιινλ εξγαζίαο ειεχζεξνπ θαη αλνηθηνχ θψδηθα θαζψο θαη πιαηθφξκα αλάπηπμεο ινγηζκηθνχ γηα ηα ιεηηνπξγηθά ζπζηήκαηα πνπ είλαη θιψλνη ηνπ Unix. Σν GNOME πξνζθέξεη έλα απιφ, ειαθξχ, εχθνιν θαη κνληέξλν πεξηβάιινλ επηθάλεηαο εξγαζίαο θαη είλαη θαηάιιειν γηα ηδησηηθή θαζψο θαη επαγγεικαηηθή ρξήζε. Παξέρεη επίζεο κηα ηζρπξή πιαηθφξκα αλάπηπμεο εθαξκνγψλ γηα πξνγξακκαηηζηέο. Σν K Desktop Environment, γλσζηφ επίζεο σο KDE είλαη έλα ειεχζεξν θαη αλνηρηφο θψδηθαο ηνπ πεξηβάιινληνο εξγαζίαο θαη ηνπ πεξηβάιινληνο ηεο αλάπηπμεο ινγηζκηθνχ, ην νπνίν δεκηνπξγήζεθε κε ηελ ρξήζε ησλ εξγαιείσλ Qt ηεο εηαηξείαο Trolltech. Κπνξεί λα ρξεζηκνπνηεζεί ζηα πεξηζζφηεξα ζπζηήκαηα UNIX ή ζπκβαηά κε UNIX, φπσο ην Linux ή ην BSD. Πξνο ην παξφλ, έλα κεγάιν πνζνζηφ ησλ βαζηθψλ βηβιηνζεθψλ ηνπ KDE θαζψο θαη κεξηθψλ άιισλ εθαξκνγψλ κπνξνχλ λα ιεηηνπξγήζνπλ θαη ζηα Microsoft Windows, ράξε ζην KDE/Win32 Project, σζηφζν ε κεηαθνξά πεξηζζνηέξσλ εθαξκνγψλ ηνπ KDE βξίζθεηαη πξνο ην παξφλ ππφ ζπδήηεζε. Σν KDE αλαπηχζζεηαη παξάιιεια κε ην ΘDevelop (κηα ζνπίηα αλάπηπμεο ινγηζκηθνχ) θαη κε ην KOffice ( κηα ζνπίηα εθαξκνγψλ γξαθείνπ). ζει. 12 απφ 57

13 Σν γξάκκα «K» ζηελ αξρή αληηπξνζψπεπε ην «Kool» (παξφκνηα κε ην «C» ζην «cool» θαζψο θαη ην αθξσλχκην ηνπ Common Desktop Environment CDE ), άιια άιιαμε αξγφηεξα θαη παξέκεηλε απιψο σο "K". Ζ καζθφη ηνπ KDE είλαη έλαο πξάζηλνο δξάθνο κε ην φλνκα Kongi. Ο Konqi εκθαλίδεηαη ζε πνιιέο απφ ηηο εθαξκνγέο πνπ ππάξρνπλ δηαζέζηκεο γηα KDE. Σα KDE θαη GNOME θαζψο θαη ηα πεξηζζφηεξα άιια πεξηβάιινληα εξγαζίαο ζην Linux ρξεζηκνπνηνχλ ηελ δηαζχλδεζε πνπ ηνπο παξέρεη ν δηαθνκηζηήο X, αιιά ηαπηφρξνλα ην θαζέλα απφ απηά παξέρεη κηα επηπιένλ δηαζχλδεζε κέζσ ησλ βηβιηνζεθψλ ηνπ γηα ηηο εθαξκνγέο πνπ γξάθνληαη γηα απηφ. Απηφ δελ απνθιείεη ηελ ρξήζε κηαο εθαξκνγήο γξακκέλεο γηα GNOME ζε πεξηβάιινλ εξγαζίαο KDE ή ην αληίζηξνθν αξθεί ζην ζχζηεκα λα είλαη εγθαηεζηεκέλεο νη απαξαίηεηεο βηβιηνζήθεο πνπ ζα παξέρνπλ ηελ δηαζχλδεζε ζηελ εθαξκνγή. Υπήζηερ ζηοςρ οποίοςρ απεςθύνεηαι ηο Linux Δίλαη δηαδεδνκέλε ε άπνςε φηη δελ ελδείθλπηαη ε ρξήζε ηνπ Linux ζε ρξήζηεο ρσξίο επαγγεικαηηθνχ επηπέδνπ γλψζεηο πάλσ ζηνπο ππνινγηζηέο. Ωζηφζν, ζήκεξα ππάξρεη κηα εμαηξεηηθά κεγάιε βάζε πςεινχ επηπέδνπ πξνγξακκάησλ, πνπ επηηξέπνπλ ηελ δηαρείξηζε ηνπ ζπζηήκαηνο ρσξίο ηελ γλψζε ησλ βαζηθψλ εληνιψλ ηνπ UNIX. Σν Linux εμαπιψζεθε ρσξίο επαγγεικαηηθή δηαθήκηζε, εκπνξηθά ηερλάζκαηα θαη κνλνπψιηα. Απηφ πνπ ην θάλεη λα δηαθέξεη απφ ηα ππφινηπα ιεηηνπξγηθά ζπζηήκαηα, είλαη ν ηξφπνο κε ηνλ νπνίν αλαπηχζζεηαη. Ζ αλάπηπμε ηνπ βαζίδεηαη θπξίσο ζηελ πξνζθνξά εζεινληψλ αλά ηνλ θφζκν θαη πνιχ ιηγφηεξν ζηελ ζπκβνιή ησλ εηαηξεηψλ πνπ ζπληεξνχλ θαη ππνζηεξίδνπλ δηαλνκέο. Αθφκα θαη θάπνηνο ρσξίο γλψζεηο πξνγξακκαηηζκνχ, κπνξεί λα ζπκκεηέρεη ζηελ κεηάθξαζε, ή λα πξνηείλεη βειηηψζεηο ζηνπο αξρηθνχο πξνγξακκαηηζηέο. Σν ιεηηνπξγηθφ απηφ, παξέρεη απηή ηελ δπλαηφηεηα θαη είλαη επνκέλσο ζην ρέξη ησλ ίδησλ ησλ ρξεζηψλ λα ηελ εθκεηαιιεπηνχλ. Η άδεια σπήζηρ ηος Linux πρλά ε έλλνηα ηνπ ειεχζεξνπ ινγηζκηθνχ ζπγρέεηαη κε εθείλε ηνπ δσξεάλ. Σν γεγνλφο φηη κηα δηαλνκή κπνξεί λα δηαηίζεηαη δσξεάλ, είλαη κφλν έλα απφ ηα πιενλεθηήκαηα ηνπ Linux, αθνχ επίζεο δσξεάλ κπνξεί λα δηαλέκεη κηα εηαηξία ην ιεηηνπξγηθφ ηεο γηα λα απμήζεη ηε βάζε ησλ ζει. 13 απφ 57

14 ρξεζηψλ ηεο, ψζηε λα ηνπο αμηνπνηήζεη αξγφηεξα σο πειάηεο. Σν Linux, θαζψο θαη φια ηα πξνγξάκκαηα πνπ δηαλέκνληαη θάησ απφ ηελ άδεηα GPL, θάλνπλ δηαζέζηκν ηνλ πεγαίν θψδηθα ηνπο ζηνλ θαζέλα, θαη απηφ δίλεη ηελ δπλαηφηεηα φρη κφλν ηεο ρξεζηκνπνίεζεο ηνπ ιεηηνπξγηθνχ, αιιά θαη ηεο αλαδηαλνκήο ηνπ, ηεο πψιεζεο ηνπ, ηξνπνπνίεζήο ηνπ θαη ηεο επέθηαζήο ηνπ. Παξέρεη ζπλεπψο πιήξε πξφζβαζε ζηε γλψζε πνπ εζσθιείεη. Σν Linux, θαζψο θαη ηα πεξηζζφηεξα ζπλνδεπηηθά πξνγξάκκαηα, δηαλέκεηαη ππφ ηνπο φξνπο ηνπ GNU General Public License. Ζ άδεηα απηή δεκηνπξγήζεθε γηα λα παξάγεη πξνγξάκκαηα πνπ ζα δηαλεκεζνχλ ειεχζεξα, αιιά θαη γηα λα δηαηεξήζεη απηή ηελ ειεπζεξία ησλ πξνγξακκάησλ. Έηζη θάπνην πξφγξακκα θάησ απφ ηελ GNU GPL πξέπεη ππνρξεσηηθά λα ζπλνδεχεηαη απφ ηνλ πεγαίν θψδηθα ηνπ, ελψ ζηελ πεξίπησζε πνπ θάπνηνο ηξνπνπνηήζεη έλα ηέηνην πξφγξακκα θαη ζέιεη λα ην δηαλείκεη είλαη ππνρξεσκέλνο λα δηαλέκεη ηνλ αξρηθφ θψδηθα θαζψο θαη ηηο δηθέο ηνπ ηηο αιιαγέο ζηνλ θψδηθα. Ωζηφζν δελ δηαλέκνλαη φια ηα πξνγξάκκαηα πνπ ππάξρνπλ δηαζέζηκα γηα Linux θάησ απφ ηελ GNU GPL, πνιιά δηαλέκνληαη θάησ απν άιιεο άδεηεο πνπ είλαη σζηφζν ζπκβαηέο κε ηελ άδεηα GNU GPL. Σο καθεζηώρ ελεύθεπηρ διανομήρ ηος Linux Σν ινγηζκηθφ ηνπ Linux πνπ ππφθεηηαη ζηελ άδεηα GNU GPL κπνξεί λα αληηγξαθεί, λα παξαρσξεζεί ή αθφκε θαη λα πσιεζεί ειεχζεξα. Σν αλ απηφ ηζρχεη γηα νιφθιεξεο δηαλνκέο ηνπ Linux, εμαξηάηαη πξσηίζησο απφ ηελ ζπγθεθξηκέλε δηαλνκή. Αλ ε δηαλνκή απηή είλαη ε Debian GNU/Linux ή ην Slackware, ηφηε φια ηα παξαπάλσ επηηξέπνληαη κηαο θαη δελ ζπκπεξηιακβάλεη, ζηε βαζηθή δηαλνκή, κε ειεχζεξα πξνγξάκκαηα. Οη ππφινηπεο δηαλνκέο κπνξεί λα πεξηέρνπλ θαη κε ειεχζεξν ινγηζκηθφ. ε απηέο ηηο δηαλνκέο επηηξέπνληαη ηα παξαπάλσ κφλν ζηα ειεχζεξα πξνγξάκκαηα ηα νπνία πξέπεη λα μερσξίζεη ν ελδηαθεξφκελνο (ζπλήζσο ε θάζε δηαλνκή δίλεη κηα ειεχζεξε έθδνζή ηεο ή έρεη ζε μερσξηζηά CD ηα κε ειεχζεξα πξνγξάκκαηα). ζει. 14 απφ 57

15 Γιαθέζιμερ εθαπμογέρ για ηο Linux Οη δηαλνκέο ζπλήζσο δηαζέηνπλ πνιχ κεγάιε πνηθηιία πξνγξακκάησλ. Τπάξρνπλ ηα ειεχζεξα πξνγξάκκαηα ηα νπνία δηαηίζεληαη θάησ απφ ηελ άδεηα GPL ή θάπνηα αληίζηνηρε άδεηα, ηα νπνία δελ πζηεξνχλ ζε πνηφηεηα ζε ζρέζε κε ηηο αληίζηνηρεο εκπνξηθέο εθαξκνγέο. Ίζσο παιαηφηεξα λα ήηαλ εχθνιν λα αξηζκήζεη θάπνηνο ηηο θαηεγνξίεο πξνγξακκάησλ γηα ηηο νπνίεο ππάξρεη ειεχζεξν ινγηζκηθφ. ήκεξα ζπληεξνχληαη κεγάιεο βάζεηο δεδνκέλσλ ψζηε λα ηαμηλνκεζνχλ απηά ηα πξνγξάκκαηα. Ηδηφθηεηα (proprietary) πξνγξάκκαηα ππάξρνπλ θαη ζην Linux θαη θαιχπηνπλ αξθεηνχο ηνκείο εμεηδηθεπκέλνπ ινγηζκηθνχ (παηρλίδηα, βάζεηο δεδνκέλσλ, εθαξκνγέο γξαθείνπ, νδεγνί ζπζθεπψλ θ.α.). Πέξα απφ ηελ κεγάιε πνηθηιία εθαξκνγψλ πνπ έρνπλ δεκηνπξγεζεί γηα ην Linux, ππάξρεη επίζεο ε δπλαηφηεηα λα ρξεζηκνπνηεζνχλ ζε πεξηβάιινλ Linux θαη νξηζκέλα πξνγξάκκαηα πνπ έρνπλ θαηαζθεπαζηεί γηα MS Windows. Απηφ γίλεηαη ρξεζηκνπνηψληαο θάπνην πεξηβάιινλ πσο είλαη ην Wine, ην νπνίν είλαη κία ειεχζεξε πινπνίεζε ηνπ API ησλ Windows. Σι είναι ηο Ubuntu Βαζικέρ πληποθοπίερ ζσεηικά με ηο Ubuntu Σν Ubuntu είλαη έλα δσξεάλ ιεηηνπξγηθφ ζχζηεκα βαζηζκέλν ζηνλ ππξήλα Linux. Σν φλνκα ηεο δηαλνκήο πξνέξρεηαη απφ ηελ έλλνηα ubuntu ησλ Ενπινχ θαη Θφζα (Xhosa), πνπ ζεκαίλεη Δίκαη φηη είκαη ιφγσ φζσλ φινη είκαζηε. Ο ζηφρνο ηνπ Ubuntu είλαη ε παξνρή ελφο δηαξθψο ελεκεξσκέλνπ, ζηαζεξνχ ιεηηνπξγηθνχ ζπζηήκαηνο γηα ηνλ κέζν ρξήζηε, κε εληζρπκέλε έκθαζε ζηελ επθνιία ρξήζεο θαη εγθαηάζηαζεο. Σν Ubuntu έρεη ραξαθηεξηζηεί σο ε πην δεκνθηιήο δηαλνκή Linux γηα πξνζσπηθνχο ππνινγηζηέο, δηεθδηθψληαο πεξίπνπ ην 30% επί ηνπ ζπλφινπ ησλ Linux ζπζηεκάησλ ζχκθσλα κε κηα έξεπλα. ζει. 15 απφ 57

16 Σν Ubuntu είλαη ειεχζεξν θαη αλνηθηνχ θψδηθα ιεηηνπξγηθφ, πνπ ζεκαίλεη φηη δηαλέκεηαη ρσξίο ρξέσζε αιιά θαη φηη κπνξεί λα ηξνπνπνηεζεί ή λα επεθηαζεί απφ θάζε ελδηαθεξφκελν. Σν Ubuntu ρξεκαηνδνηείηαη απφ ηελ Canonical Ltd, κία επηρείξεζε πνπ ηδξχζεθε απφ ηνλ Λνηηναθξηθαληθφ επηρεηξεκαηία Mark Shuttleworth. Αληί λα πσιεί ην Ubuntu θαζεαπηφ, ε Canonical θαηαγξάθεη έζνδα απφ ηελ επί πιεξσκή ηερληθή ππνζηήξημε πνπ παξέρεη γηα ην πξντφλ ηεο. Γηαηεξψληαο ην Ubuntu ειεχζεξν θαη αλνηθηφ ε Canonical δέρεηαη θαη ηελ βνήζεηα ηξίησλ πξνγξακκαηηζηψλ γηα ηελ αλάπηπμή ηνπ. To Kubuntu θαη ην Xubuntu είλαη επίζεκεο παξαιιαγέο ηνπ Ubuntu, πνπ ζηφρν έρνπλ ηνλ ζπλδπαζκφ ησλ KDE θαη Xfce κε ηνλ ππξήλα ηνπ Ubuntu (θαη' εμνρήλ ην Ubuntu ρξεζηκνπνηεί ην πεξηβάιινλ εξγαζίαο GNOME). Σν Eubuntu είλαη κηα επίζεκε ελαιιαθηηθή έθδνζε ζρεδηαζκέλε γηα ζρνιηθή εθπαίδεπζε θαη ζα ήηαλ εμίζνπ θαηάιιειε γηα ρξήζε απφ παηδηά ζην ζπίηη. Σν Gobuntu ήηαλ κηα επίζεκε ελαιιαθηηθή έθδνζε πνπ ζηφρν είρε ηελ απζηεξή ηήξεζε ησλ ηεζζάξσλ ειεπζεξηψλ ηνπ Ηδξχκαηνο Διεχζεξνπ Ινγηζκηθνχ. Σν ζχλζεκα ηνπ Ubuntu είλαη Linux γηα αλζξψπνπο, πνπ πεξηγξάθεη ηνλ πξσηαξρηθφ ζθνπφ ηε δεκηνπξγία κίαο δηαλνκήο Linux πεξηζζφηεξν εχθνιεο ζηε ρξήζε απφ ηηο ππφινηπεο. Ζ επθνιία ηεο ρξήζεο ηνπ Ubuntu έρεη νδεγήζεη, κε νξηζκέλεο ηξνπνπνηήζεηο, ζηελ πηνζέηεζή ηνπ απφ ηηο θπβεξλήζεηο ηεο Γαιιίαο θαη ηεο Πξψελ Γηνπγθνζιαβηθήο Γεκνθξαηίαο ηεο Καθεδνλίαο γηα ρξήζε απφ ην θνηλφ θαη απφ ηηο ππεξεζίεο ηνπο. Ζ ηειεπηαία έθδνζε είλαη ε 9.04 Jaunty Jackalope, πνπ θπθινθφξεζε ζηηο 23 Απξηιίνπ Πεξηιακβάλεη αξθεηέο βειηηψζεηο, κε πην αμηνζεκείσηε ηε ζπληφκεπζε ηνπ ρξφλνπ εθθίλεζεο, νξηζκέλεο επηπιένλ εθαξκνγέο, φπσο έλα λέν ζχζηεκα εηδνπνηήζεσλ θαη ηελ εθαξκνγή Janitor πνπ απνκαθξχλεη άρξεζηα παθέηα, θαζψο θαη ηελ ηειεπηαία έθδνζε ηνπ πεξηβάιινληνο εξγαζίαο GNOME Ζ επφκελε έθδνζε ζα είλαη ε 9.10 Karmic Koala θαη ζα θπθινθνξήζεη ηνλ Οθηψβξην ηνπ Υαπακηηπιζηικά ηος Ubuntu Σν Ubuntu επηθεληξψλεηαη ζηε ρξεζηηθφηεηα. Ζ εθαξκνγή εγθαηάζηαζεο Ubiquity επηηξέπεη ηελ εγθαηάζηαζε ηνπ Ubuntu ζην ζθιεξφ δίζθν απφ έλα CD ρσξίο λα ρξεηάδεηαη ε επαλεθθίλεζε ηνπ ζπζηήκαηνο γηα ηελ εγθαηάζηαζε, ελψ ε εθαξκνγή Wubi επηηξέπεη ηελ εγθαηάζηαζε κέζα απφ πεξηβάιινλ Microsoft Windows, θάλνληαο ηε κεηάβαζε ζην Linux γηα ηνπο ρξήζηεο Windows πην εχθνιε. Σν Ubuntu επηπιένλ επηθεληξψλεηαη ζηελ πξνζηηφηεηα θαη δηεζλνπνίεζε, γηα λα ζει. 16 απφ 57

17 πξνζεγγίζεη πεξηζζφηεξνπο ρξήζηεο. Αθφκα, κηα απφ ηηο βαζηθέο δηαθνξέο ηνπ κε άιιεο δηαλνκέο, φπσο ην Debian, είλαη φηη επηηξέπεη ηελ εγθαηάζηαζε παθέησλ κε ειεχζεξνπ ινγηζκηθνχ γηα νξηζκέλνπο εηδηθνχο ζθνπνχο, φπσο γηα παξάδεηγκα νδεγνχο πιηθνχ ή codecs (πξφθεηηαη γηα πξνγξάκκαηα ηθαλά γηα ηελ θσδηθνπνίεζε ή θαη απνθσδηθνπνίεζε ξνψλ ςεθηαθψλ δεδνκέλσλ) γηα ηελ αλαπαξαγσγή εηθφλαο ή ήρνπ. Δθηφο απφ ηα βαζηθά εξγαιεία δηαρείξηζεο ζπζηήκαηνο θαη άιιεο κηθξέο εθαξκνγέο, ην Ubuntu έρεη εγθαηεζηεκέλεο ηηο εθαξκνγέο: νπίηα εθαξκνγψλ γξαθείνπ OpenOffice.org, ηνλ θπιινκεηξεηή ηζηνζειίδσλ Firefox, ην πξφγξακκα ζηηγκηαίσλ κελπκάησλ Pidgin, ην πξφγξακκα επεμεξγαζίαο εηθφλσλ GIMP, ην πξφγξακκα δηαλπζκαηηθψλ γξαθηθψλ Inkscape, θαζψο θαη ηελ εθαξκνγή επηθάλεηαο εξγαζίαο Compiz Fusion. Σν Ubuntu έρεη πξνξξπζκηζκέλεο φιεο ηηο ζχξεο επηθνηλσλίαο θιεηζηέο πξνζζέηνληαο κεγαιχηεξε αζθάιεηα. Σν Ubuntu πξνζθέξεη κηα πιήξε ζεηξά απφ εθαξκνγέο πνπ ιεηηνπξγνχλ απεπζείαο κεηά ηελ εγθαηάζηαζε. Ωζηφζν, νη εθαξκνγέο απηέο δελ κπνξνχλ λα ρσξέζνπλ φιεο ζε έλα CD. Σν live CD επηηξέπεη ζηνπο ρξήζηεο λα δνπλ εάλ ην ζχζηεκα ηνπο είλαη ζπκβαηφ πξηλ πξνρσξήζνπλ ζηελ εγθαηάζηαζε. Σα cd εγθαηάζηαζεο απνζηέιινληαη δσξεάλ ζε φπνηνλ ηα δεηήζεη απφ ηελ Canonical, αιιά είλαη δηαζέζηκα γηα κεηαθφξησζε θαη απφ ην Internet. Σν Ubuntu live CD ρξεηάδεηαη 256ΚΒ RAM, θαη γηα ηελ εγθαηάζηαζε ζην ζθιεξφ δίζθν ρξεηάδεηαη 4Gb ειεχζεξν ρψξν. Η πποζθοπά ηος Ubuntu. Κε ην ζχλζεκα Linux γηα αλζξψπνπο σο θεληξηθφ ζχλζεκα ηεο δηαθεκηζηηθήο ηνπ θακπάληαο ην Ubuntu έρεη θαηαθέξεη λα πξνζειθχζεη πεξηζζφηεξν απ φηη θάζε άιιε δηαλνκή ηελ πξνζνρή φρη κφλν ησλ ρξεζηψλ κε εμεηδηθεπκέλεο γλψζεηο ζηνλ ηνκέα ησλ ππνινγηζηψλ αιιά θαη ησλ απιψλ ρξεζηψλ. Κε ηελ επθνιία ηεο εγθαηάζηαζεο ηφζν ηνπ ίδηνπ ηνπ ιεηηνπξγηθνχ ζπζηήκαηνο φζν θαη ησλ παθέησλ ινγηζκηθνχ, ηελ κεγάιε πνηθηιία ησλ δηαζέζηκσλ εθαξκνγψλ θαη ηελ πξνζέγγηζε πνπ επέιεμε ε Canonical Ltd γηα ηελ πξνβνιή απηψλ ησλ ραξαθηεξηζηηθψλ θαηάθεξε λα πεηχρεη κηα ζεκαληηθή αχμεζε ησλ ρξεζηψλ Linux παγθνζκίσο. Απηφ κπνξεί λα ζεσξεζεί κηα πνιχ κεγάιε επηηπρία αλ ιάβεη θαλείο ππφςε ηνπ πσο έλαο απφ ηνπο βαζηθνχο ιφγνπο πνπ απέηξεπαλ ηελ επξεία ρξήζε ηνπ Linux ήηαλ ε κέρξη πξφζθαηα δπζρξεζηία ηνπ. ζει. 17 απφ 57

18 Βαζικέρ πποϋποθέζειρ ππιν ηην εγκαηάζηαζη ηος Ubuntu Workstation Απαιηήζειρ Τλικού ςζηήμαηορ Ζ ηειεπηαία έθδνζε ηνπ Ubuntu ππνζηεξίδεη επίζεκα ηηο αξρηηεθηνληθέο Intel x86 θαη AMD64 ζηελ έθδνζε Desktop θαη αξρηηεθηνληθέο Intel x86, AMD64 and SPARC ζηελ έθδνζε Server. Τπάξρνπλ αθφκε εθδφζεηο γηα PowerPC, IA-64 (Itanium) θαη PlayStation 3. Γηα παιαηφηεξα ζπζηήκαηα πνπ δελ θαιχπηνπλ ηηο απαηηήζεηο πνπ αλαθέξνληαη παξαθάησ, ππάξρνπλ νη εθδφζεηο Xubuntu, πνπ βαζίδεηαη ζην πεξηβάιινλ Xfce, ην νπνίν ρξεζηκνπνηεί πεξίπνπ ηε κηζή κλήκε RAM θαη ρψξν ζην ζθιεξφ δίζθν. Έκδοζη Server Δλψ ππάξρεη ε δπλαηφηεηα λα εγθαηαζηαζεί ε έθδνζε Server ζε έλα παιαηφηεξν ζχζηεκα (π.ρ. έλα 75 MHz Pentium κε 32MB RAM), νη "ειάρηζηεο απαηηήζεηο" γηα ηθαλνπνηεηηθέο επηδφζεηο είλαη: Δπεμεξγαζηήο x MHz 64 MB κλήκε (RAM) Σνπιάρηζηνλ 2 GB ρψξν ζην ζθιεξφ δίζθν (γηα πιήξε εγθαηάζηαζε θαη ρψξν swap) Θάξηα γξαθηθψλ VGA κε δπλαηφηεηα απεηθφληζεο 640x480 CD-ROM Έκδοζη Desktop (Workstation) Γηα ηελ έθδνζε Desktop, νη "ειάρηζηεο απαηηήζεηο": Δπεμεξγαζηήο x MHz 256 MB κλήκε (RAM) 4 GB ρψξν ζην ζθιεξφ δίζθν Θάξηα γξαθηθψλ κε δπλαηφηαηα απεηθφληζεο 1024x768 Έκδοζη Netbook remix Ζ έθδνζε είλαη ζρεδηαζκέλε εηδηθά γηα Netbook, κε ζθνπφ κεηαμχ άιισλ λα απνδίδεη θαιχηεξα ζηηο κηθξέο νζφλεο. Οη απαηηήζεηο είλαη: ζει. 18 απφ 57

19 Δπεμεξγαζηήο x MHz 384MB κλήκε RAM 6 GB ρψξν ζην ζθιεξφ δίζθν Θάξηα γξαθηθψλ κε δπλαηφηαηα απεηθφληζεο 800x600 θαη 3D Δγκαηάζηαζη ηος Ubuntu Workstation Βαζικά βήμαηα για ηην εκκίνηζη ηηρ εγκαηάζηαζηρ Πξνθεηκέλνπ λα μεθηλήζεηε ηελ εγθαηάζηαζε ελφο Ubuntu Linux ζηνλ ππνινγηζηή ζαο ζα πξέπεη αξρηθά λα έρεηε ζηελ δηάζεζε ζαο έλαλ ππνινγηζηή πνπ λα πιεξνί ηηο παξαπάλσ πξνυπνζέζεηο θαη έλα CD εγθαηάζηαζεο. Δάλ επηιέμαηε λα κεηαθνξηψζεηε ην CD ηεο εγθαηάζηαζεο απφ ην δηαδίθηπν ζε κνξθή iso ζα πξέπεη λα ην εγγξάςεηε ζε έλα δίζθν CD. ηελ ζπλέρεηα ζα πξέπεη λα ζέζεηε ζηηο ξπζκίζεηο ηνπ BIOS ηνπ ππνινγηζηή ζαο σο πξψηε ζπζθεπή εθθίλεζεο ην CD- ROM ή DVD-ROM ηνπ ππνινγηζηή ζαο. Δηζάγεηε ην CD ζηνλ νδεγφ CD-ROM θαη θάληε επαλεθθίλεζε ηνπ ππνινγηζηή ζαο. Δάλ θάλαηε ηα πάληα ζσζηά ζα πξέπεη θαηά ηελ εθθίλεζε ηνπ ππνινγηζηή ζαο λα βιέπεηε ην κελνχ επηινγήο γιψζζαο ηεο εγθαηάζηαζεο ηνπ Ubuntu. Βήμαηα καηα ηην διάπκεια ηηρ εγκαηάζηαζηρ ην κελνχ γιψζζαο επηιέμηε σο γιψζζα ηα ειιεληθά θαη πηέζηε ην πιήθηξν Enter γηα λα ζπλερίζεηε. Όια ηα αθφινπζα κελνχ ηεο εγθαηάζηαζεο ζα εκθαλίδνληαη απφ εδψ θαη πέξα ζηα ειιεληθά. ζει. 19 απφ 57

20 Κελνχ επηινγήο γιψζζαο ηελ ζπλέρεηα ζα δείηε ην κελνχ ησλ εξγαζηψλ πνπ κπνξνχλ λα εθηειεζηνχλ απφ ην ζπγθεθξηκέλν cd εγθαηάζηαζεο Ubuntu. Δπηιέμηε ηελ επηινγή «Δγθαηάζηαζε Ubuntu» θαη πηέζηε Enter γηα λα ζπλερίζεηε. ζει. 20 απφ 57

21 Αξρηθφ κελνχ επηινγήο εξγαζηψλ ηελ ζπλέρεηα ζα δείηε ηελ παξαθάησ εηθφλα. Θα ρξεηαζηεί λα πεξηκέλεηε κεξηθά δεπηεξφιεπηα κέρξη ην Ubuntu λα μεθηλήζεη ηελ θχξηα δηαδηθαζία ηεο εγθαηάζηαζεο. ζει. 21 απφ 57

22 Γηαδηθαζία αλακνλήο έλαξμεο εγθαηάζηαζεο ηελ ζπλέρεηα ε δηαδηθαζία ηεο εγθαηάζηαζεο ζα μεθηλήζεη. ην επφκελν κελνχ ην Ubuntu ζα ζαο δεηήζεη πιένλ λα επηιέμεηε ηελ γιψζζα ηνπ ζπζηήκαηνο πνπ ζα εγθαηαζηαζεί ζε αληίζεζε κε ηελ πξνεγνχκελε επηινγή πνπ αλαθεξφηαλ ζηελ γιψζζα πνπ ζα ρξεζηκνπνηεζεί θαηά ηελ εγθαηάζηαζε. Δπηιέμηε Διιεληθά θαη παηήζηε ην θνπκπί Forward. ζει. 22 απφ 57

23 Δπηινγή γιψζζαο ζπζηήκαηνο ηελ ζπλέρεηα ζα πξέπεη λα επηιέμεηε ηελ πεξηνρή ζηελ νπνία θαηνηθείηε πξνθεηκέλνπ ην Ubuntu λα ξπζκίζεη απηφκαηα ηελ ψξα θαη ηηο κνλάδεο κέηξεζεο θαη λνκίζκαηνο πνπ ζα ρξεζηκνπνηνχληαη. ζει. 23 απφ 57

24 ηελ ζπλέρεηα ζα πξέπεη λα επηιέμεηε ηελ δηάηαμε ηνπ πιεθηξνινγίνπ ζαο. Ζ αζθαιέζηεξε επηινγή εδψ είλαη ε πξνεπηιεγκέλε πξνηεηλφκελε επηινγή Greece. Κπνξείηε λα πιεθηξνινγήζεηε θάηη ζηνλ ελδεδεηγκέλν ρψξν θάησ αξηζηεξά πξνθεηκέλνπ λα ζηγνπξεπηείηε πσο ην πιεθηξνιφγην ζαο ιεηηνπξγεί θαλνληθά. Αθνχ θάλεηε ηελ επηινγή ζαο πηέζηε θαη πάιη ην πιήθηξν Forward γηα λα ζπλερίζεηε. ζει. 24 απφ 57

25 Δπηινγή δηάηαμεο πιεθηξνινγίνπ ηελ ζπλέρεηα ζα πξέπεη λα επηιέμεηε ηελ θαηάηκεζε ηνπ δίζθνπ φπνπ ζα εγθαηαζηαζεί ην Ubuntu. Δπηιέμηε ρξήζε νιφθιεξνπ ηνπ δίζθνπ θαη πηέζηε ην πιήθηξν Forward γηα λα ζπλερίζεηε. Ζ επηινγή απηή ζα δηαγξάςεη νπνηνδήπνηε άιιν ιεηηνπξγηθφ ζχζηεκα είραηε ήδε εγθαηεζηεκέλν ζηνλ ζθιεξφ ζαο δίζθν, ππάξρεη σζηφζν ηξφπνο λα έρεηε πεξηζζφηεξα απφ έλα ιεηηνπξγηθά ζπζηήκαηα εγθαηεζηεκέλα ζηνλ ίδην ζθιεξφ δίζθν. ζει. 25 απφ 57

26 Δπηινγέο θαηάηκεζεο δίζθνπ εγθαηάζηαζεο ηελ ζπλέρεηα ζα πξέπεη λα ζπκπιεξψζεηε ην φλνκα ζαο, ην φλνκα ρξήζηε πνπ επηζπκείηε λα έρεηε, ηνλ θσδηθφ πξφζβαζεο ζαο ζην ζχζηεκα θαζψο θαη ην φλνκα ηνπ ππνινγηζηή. Δπίζεο κπνξείηε λα επηιέμεηε απηφκαηε ή κε είζνδν ζην ζχζηεκα θαηά ηελ εθθίλεζε ηνπ ππνινγηζηή. πκπιεξψζηε ηηο παξαθάησ πιεξνθνξίεο. Αλ επηζπκείηε λα ζπκπιεξψζεηε ηηο πιεξνθνξίεο απηέο ζηα ειιεληθά, κπνξείηε λα αιιάμεηε ηελ γιψζζα ηνπ πιεθηξνινγίνπ ζηα ειιεληθά κε ηνλ ζπλδπαζκφ πιήθηξσλ ALT θαη SHIFT. Ωζηφζν γηα ηα πεδία ηνπ νλφκαηνο ρξήζηε, θσδηθνχ πξφζβαζεο θαη ηνπ νλφκαηνο ηνπ ππνινγηζηή απαηηείηε ε ρξήζε ιαηηληθψλ ραξαθηήξσλ. ζει. 26 απφ 57

27 Δηζαγσγή ζηνηρείσλ ρξήζηε θαη ππνινγηζηή Όπσο θαίλεηαη θαη ζηελ ζπκπιεξσκέλε θφξκα ηεο παξαθάησ εηθφλαο ην φλνκα ζαο αλαθέξεηαη ζην πιήξεο νλνκαηεπψλπκν ζαο ελψ ην φλνκα πνπ ζέιεηε λα ρξεζηκνπνηείηε γηα ηελ είζνδν ζαο ζην ζχζηεκα είλαη ην φλνκα κε ην νπνίν ζα ζαο αλαγλσξίδεη ην ζχζηεκα. Αθνχ ζπκπιεξψζεηε ηηο πιεξνθνξίεο πνπ ζαο δεηήζεθαλ θαηά ηηο πξνηηκήζεηο ζαο ε πξνεγνχκελε εηθφλα ζα πξέπεη λα κνηάδεη πιένλ κε ηελ αθφινπζε. Πηέζηε ην πιήθηξν Forward γηα λα ζπλερίζεηε. ζει. 27 απφ 57

28 Δηζαγσγή ζηνηρείσλ ρξήζηε θαη ππνινγηζηή Σψξα ην Ubuntu έρεη ζηελ δηάζεζε ηνπ φιεο ηηο πιεξνθνξίεο πνπ ηνπ ρξεηάδνληαη πξνθεηκέλνπ λα πξνρσξήζεη ζηελ δηαδηθαζία εγθαηάζηαζεο. ε απηφ ην κελνχ κπνξείηε λα δείηε λα δείηε κηα ζχλνςε ησλ επηινγψλ πνπ επηιέμαηε ζε φια ηα πξνεγνχκελα κελνχ. Αθνχ βεβαησζείηε πσο φια είλαη φπσο επηιέμαηε πηέζηε ην πιήθηξν Δγθαηάζηαζε πξνθεηκέλνπ λα μεθηλήζεη ε δηαδηθαζία εγθαηάζηαζεο. ζει. 28 απφ 57

29 Σψξα ε εγθαηάζηαζε έρεη μεθηλήζεη. Κπνξείηε λα παξαθνινπζείηε ηελ πξφνδν ηεο εγθαηάζηαζεο θαη ηελ δηεξγαζία πνπ εθηειείηαη θάζε θνξά κέζα απφ ην παξάζπξν πξνφδνπ πνπ εκθαλίδεηαη ζηελ νζφλε ζαο. Αξρηθά ην Ubuntu ζα θάλεη δηακφξθσζε ησλ θαηαηκήζεσλ ηνπ ζθιεξνχ δίζθνπ φπσο θαίλεηαη ζηελ παξαθάησ εηθφλα. ζει. 29 απφ 57

30 ηελ ζπλέρεηα ζα πξνρσξήζεη ζηελ εγθαηάζηαζε ηνπ βαζηθνχ ζπζηήκαηνο φπσο θαίλεηαη ζηελ αθφινπζε εηθφλα. ζει. 30 απφ 57

31 Δλψ ζηε ζπλέρεηα ζα πξνρσξήζεη ζηελ αληηγξαθή ησλ απαξαίηεησλ αξρείσλ ηνπ ζπζηήκαηνο ζην λέν δηακνξθσκέλν δηακέξηζκα ηνπ ζθιεξνχ ζαο δίζθνπ. Απηφ είλαη θαη ην ηειεπηαίν ζηάδην ηεο εγθαηάζηαζεο. Κπνξείηε λα παξαηεξείηε ηελ πξφνδν αληηγξαθήο αξρείσλ απφ ην παξάζπξν πξνφδνπ πνπ εκθαλίδεηαη ζηελ παξαθάησ εηθφλα. ζει. 31 απφ 57

32 Αθνχ νινθιεξσζεί ε δηαδηθαζία αληηγξαθήο αξρείσλ ζα δείηε ζηελ νζφλε ζαο έλα κήλπκα πνπ ζα ζαο εηδνπνηεί πσο ε εγθαηάζηαζε νινθιεξψζεθε θαη πσο ζα ρξεηαζηεί επαλεθθίλεζε ηνπ ππνινγηζηή πξνθεηκέλνπ λα ρξεζηκνπνηήζεηε ηελ λέα εγθαηάζηαζε. Πηέζηε ην πιήθηξν «Δπαλεθθίλεζε Σψξα» πξνθεηκέλνπ λα ζπλερίζεηε. ζει. 32 απφ 57

33 ηελ ζπλέρεηα ζα δείηε ηελ παξαθάησ εηθφλα πνπ ζα ζαο θαιεί λα αθαηξέζεηε ηνλ δίζθν CD απφ ηνλ νδεγφ CD-ROM ζαο θαη λα πηέζεηε ην πιήθηξν Enter πξνθεηκέλνπ λα γίλεη επαλεθθίλεζε ηνπ ππνινγηζηή. ζει. 33 απφ 57

34 Ζ εγθαηάζηαζε ηψξα έρεη νινθιεξσζεί θαη κπνξείηε λα ρξεζηκνπνηήζεηε ην εγθαηεζηεκέλν ζχζηεκα Ubuntu ζηνλ ππνινγηζηή ζαο. ζει. 34 απφ 57

35 Δγκαηάζηαζη και απεγκαηάζηαζη πακέηων Ππογπάμμαηα διασείπιζηρ πακέηων Aο δνχκε ηψξα πσο ιεηηνπξγεί ην ζχζηεκα δηαρείξηζεο εθαξκνγψλ ζην Ubuntu. Κεηά ηελ νινθιήξσζε εγθαηάζηαζεο ηνπ ιεηηνπξγηθνχ πνιιά πξνγξάκκαηα είλαη έηνηκα πξνο ρξήζε θαη κπνξνχλ λα αληαπνθξηζνχλ ζε έλα κεγάιν κέξνο ζηηο αλάγθεο ηνπ κέζνπ ρξήζηε. Δίλαη πηζαλφλ λα ππάξμεη αλάγθε γηα ηελ πξνζζήθε θάπνησλ επηπιένλ εθαξκνγψλ γηα ηελ θάιπςε πην εμεηδηθεπκέλσλ αλαγθψλ. Απηέο νη εθαξκνγέο είλαη δηαζέζηκεο γηα εγθαηάζηαζε ηεο πξνθαζνξηζκέλεο ιίζηαο πξνγξακκάησλ, ηελ νπνία κπνξνχκε λα βξνχκε ζηελ επηινγή «Add/Remove» ηνπ κελνχ Application κέζσ δειαδή ηνπ δηαρεηξηζηή παθέησλ ινγηζκηθνχ Synaptic. Θάζε εγθαηάζηαζε κηαο νπνηαζδήπνηε εθαξκνγήο πεξηιακβάλεη ηελ δηαρείξηζε, ηνλ ζπληνληζκφ θαη ηνλ έιεγρν αξθεηψλ αξρείσλ κηθξνχ κεγέζνπο, απφ ηα νπνία απνηειείηαη ή ζηα νπνία ζηεξίδεηαη ε ζπγθεθξηκέλε εθαξκνγή. Σα αξρεία απηά γηα λα ιεηηνπξγήζνπλ ζσζηά ζα πξέπεη λα έρνπλ ηνπνζεηεζεί ζηελ ζσζηή ζέζε ηνπ ζπζηήκαηνο αξρείσλ, έηζη ψζηε θαη άιια πξνγξάκκαηα πνπ κπνξεί λα ζηεξίδνληαη ζε απηά λα έρνπλ ηελ δπλαηφηεηα λα ηα πξνζπειάζνπλ φηαλ παξαζηεί αλάγθε. Ζ επζχλε νξγάλσζεο θαη ζσζηήο δηαρείξηζεο απηψλ ησλ αξρείσλ ηνπ θάζε παθέηνπ ινγηζκηθνχ, είλαη κηα δπζλφεηε δηαδηθαζία γηα ηνλ αξράξην ρξήζηε θαζψο έλα απιφ ιάζνο κπνξεί λα θαηαιήμεη θαη ζε αλεπηζχκεηά απνηειέζκαηα. Ζ δηαλνκή Ubuntu γηα λα απειεπζεξψζεη ηνλ ρξήζηε απφ ηέηνηνπ είδνπο δηαδηθαζίεο, ζπγθεληξψλεη, νκαδνπνηεί θαη απνζεθεχεη φια ηα αξρεία πνπ ζπλζέηνπλ κηα εθαξκνγή ζε παθέηα ινγηζκηθνχ. Όιε ε δηαδηθαζία εγθαηάζηαζεο ζπγθεληξψλεηαη πιένλ απνθιεηζηηθά θαη κφλν ζηελ ζσζηή δηαρείξηζε ελφο θαη κφλν αξρείνπ πνπ είλαη ην παθέην. Σα παθέηα ζπλήζσο ζα ηα βξνχκε ζε δχν κνξθέο, παθέην πεγαίνπ θψδηθα ή παθέην εθηειέζηκσλ αξρείσλ. Όηαλ θάπνηνο δεκηνπξγήζεη έλα παθέην ηνπνζεηεί ηνλ πεγαίν θψδηθα ηεο εθαξκνγήο ζην παθέην. Ο ιφγνο πνπ νη εθαξκνγέο δελ πξνζθέξνληαη απνθιεηζηηθά ζε εθηειέζηκε κνξθή είλαη φηη δηαθνξεηηθήο αξρηηεθηνληθήο ππνινγηζηέο ρξεζηκνπνηνχλ δηαθνξεηηθήο κνξθήο εθηειέζηκα αξρεία. Γειαδή, ηα παθέηα πεγαίνπ θψδηθα ινγηζκηθνχ είλαη ηα παθέηα εθαξκνγψλ ζηα νπνία πεξηθιείεηαη ν πεγαίνο θψδηθαο, ν νπνίνο κπνξεί λα ρξεζηκνπνηεζεί γηα ηελ παξαγσγή εθηειέζηκσλ αξρείσλ ζε νπνηαδήπνηε αξρηηεθηνληθή ππνινγηζηή αξθεί πξψηα λα πεξάζεη απφ ηελ δηαδηθαζία ηεο κεηαγιψηηηζεο. Δλψ ηα παθέηα εθηειέζηκσλ αξρείσλ είλαη πξνθαηαζθεπαζκέλα παθέηα γηα κηα ζπγθεθξηκέλε αξρηηεθηνληθή ππνινγηζηή. Οη εθαξκνγέο πνπ εγθαζηζηνχκε ζην Ubuntu, ηηο πεξηζζφηεξεο θνξέο εάλ φρη φιεο, εμαξηψληαη απφ κεξηθά αξρεία, ηα νπνία είλαη θνηλά αλάκεζα ζε πνιιέο εθαξκνγέο. Δάλ ηα αξρεία είλαη ήδε εγθαηεζηεκέλα ηφηε απιά ζα ρξεζηκνπνηεζνχλ απφ ηελ λέα εθαξκνγή. Δάλ φρη ηφηε ζα πξέπεη λα εγθαηαζηαζνχλ παξάιιεια θαη ηα παθέηα ινγηζκηθνχ πνπ πεξηέρνπλ φια εθείλα ηα αξρεία ζει. 35 απφ 57

36 απφ ηα νπνία είλαη εμαξηεκέλν ην ινγηζκηθφ πνπ ζέινπκε λα εγθαηαζηήζνπκε. Απηφ είλαη γλσζηφ ζαλ package dependency. Κε απηφ ην ηξφπν ηα παθέηα ησλ εθαξκνγψλ κπνξνχλ λα γίλνπλ κηθξφηεξα θαη απινχζηεξα απνθεχγνληαο ηελ χπαξμε ησλ ίδησλ αξρείσλ ζε δηαθνξεηηθά παθέηα. Κελ εθπιαγείηε εάλ θαηά ηελ εγθαηάζηαζε κηαο εθαξκνγήο παξαηεξήζεηε θαη άιια παθέηα λα εγθαζίζηαληαη ζην ζχζηεκα εθηφο απφ ηελ εθαξκνγή πνπ επηιέμαηε γηα εγθαηάζηαζε. Δίλαη ηα παθέηα απφ ηα νπνία εμαξηάηαη ε εθαξκνγή γηα ηελ ζσζηή ιεηηνπξγία ηεο θαη ίζσο ζηα ίδηα παθέηα αξγφηεξα ζηεξηρζνχλ θαη άιιεο εθαξκνγέο πνπ ζα εγθαηαζηήζεηε ζην κέιινλ. Γηα ηελ δηαρείξηζε ησλ παθέησλ ινγηζκηθνχ, δειαδή γηα ηελ εγθαηάζηαζε θαη απεγθαηάζηαζε ηνπο, ε δηαλνκή Ubuntu πξνζθέξεη έλαλ εχθνιν ηξφπν δηα κέζνπ ηεο ρξήζεο ηνπ γξαθηθνχ πεξηβάιινληνο θαη ησλ εθαξκνγψλ δηαρείξηζεο παθέησλ ινγηζκηθνχ πνπ παξέρεη. Γηαρεηξηζηέο παθέησλ εθαξκνγψλ νλνκάδνληαη ηα πξνγξάκκαηα ηνπ ζπζηήκαηνο πνπ δηαρεηξίδνληαη ηελ εγθαηάζηαζε ή απεγθαηάζηαζε ελφο παθέηνπ ινγηζκηθνχ. Σν γξαθηθφ ηνπο πεξηβάιινλ απαιιάζζεη ηνλ αξράξην ρξήζηε απφ ηελ δπζθνιία ρξεζηκνπνίεζεο εληνιψλ κε πνιχπινθεο παξακέηξνπο. Ο πην βαζηθφο θαη απιφο δηαρεηξηζηήο παθέησλ ινγηζκηθνχ πνπ δηαζέηεη ε δηαλνκή Ubuntu είλαη ν δηαρεηξηζηήο παθέησλ ινγηζκηθνχ Synaptic. Σα πξνγξάκκαηα πνπ βιέπνπκε σο δηαζέζηκα γηα εγθαηάζηαζε ζε έλαλ δηαρεηξηζηή παθέησλ ινγηζκηθνχ δελ βξίζθνληαη σζηφζν ζηνλ ηνπηθφ ζθιεξφ καο δίζθν. Σν Ubuntu απνζεθεχεη φια ηα παθέηα ηεο δηαλνκήο ηνπ ζε ηνπνζεζίεο πνπ νλνκάδνληαη Software channels ή repositories. Software channels είλαη ηνπνζεζίεο ζε servers ηεο θνηλφηεηαο Ubuntu θαη πεξηέρνπλ νκάδεο παθέησλ ινγηζκηθνχ ηαμηλνκεκέλεο αλά θαηεγνξίεο θαη κπνξνχλ λα εγθαηαζηαζνχλ κε ηελ ρξήζε ελφο δηαρεηξηζηή παθέησλ ινγηζκηθνχ, φπσο ην Synaptic. Ωζηφζν φπσο αλαθέξακε θαη πξηλ, θαζφηη ηα παθέηα ινγηζκηθνχ δελ βξίζθνληαη ζε θάπνην ηνπηθφ κέζν απνζήθεπζεο, αιιά ζε απνκαθξπζκέλνπο δηαθνκηζηέο ζην δηαδίθηπν είλαη απαξαίηεηε ε ζπλδεζηκφηεηα κε ην δηαδίθηπν πξνθεηκέλνπ λα κπνξνχκε λα πξνρσξήζνπκε ζηελ εγθαηάζηαζε θάπνηνπ παθέηνπ ινγηζκηθνχ, δηφηη ην παθέην ηνπ επηιεγκέλνπ γηα εγθαηάζηαζε ινγηζκηθνχ ζα πξέπεη πξψηα λα κεηαθνξησζεί ζε θάπνην ηνπηθφ κέζν απνζήθεπζεο απφ ην software channel θαη θαηφπηλ λα αξρίζεη ε δηαδηθαζία εγθαηάζηαζεο ηνπ. Έλαο δηαρεηξηζηήο παθέησλ ινγηζκηθνχ ειέγρεη θαηά ηελ εθθίλεζε ηνπ πνηά θαηλνχξγηα παθέηα εθαξκνγψλ έρνπλ πξνζηεζεί ζηελ ήδε ππάξρνλ ιίζηα απφ ηελ ηειεπηαία θνξά πνπ ρξεζηκνπνηήζεθε. Θαηφπηλ παξνπζηάδεη ζηνλ ρξήζηε ηελ πιήξε ιίζηα ηφζν ησλ εγθαηεζηεκέλσλ παθέησλ ινγηζκηθνχ φζν θαη ησλ παθέησλ πνπ δελ είλαη εγθαηεζηεκέλα ζην ζχζηεκα αιιά είλαη δηαζέζηκα πξνο εγθαηάζηαζε. Έηζη έλαο γξαθηθφο δηαρεηξηζηήο παθέησλ ινγηζκηθνχ, φπσο ην Synaptic παξέρεη ζηνλ ρξήζηε έλαλ εχθνιν θαη γξήγνξν ηξφπν γηα ηελ δηαρείξηζε ησλ παθέησλ ινγηζκηθνχ ηνπ ζπζηήκαηνο ρσξίο λα ρξεηάδεηαη ν ρξήζηεο λα αλεζπρεί γηα ηηο εμαξηήζεηο ησλ αξρείσλ πνπ πεξηιακβάλνληαη ζηα παθέηα. ζει. 36 απφ 57

37 Ο διασειπιζηήρ πακέηων Synaptic Ο δηαρεηξηζηήο παθέησλ Synaptic είλαη ην θχξην εξγαιείν πνπ παξέρεη ην Ubuntu γηα ηελ εγθαηάζηαζε θαη απεγθαηάζηαζε παθέησλ ινγηζκηθνχ. Σν Synaptic ιεηηνπξγεί απνθιεηζηηθά ζε γξαθηθφ πεξηβάιινλ (X Window System) θαη παξέρεη έλαλ εχθνιν θαη γξήγνξν ηξφπν γηα εγθαηάζηαζε λέσλ παθέησλ θαζψο θαη δηαρείξηζε ησλ ήδε εγθαηεζηεκέλσλ παθέησλ ζην ζχζηεκα. Πην αλαιπηηθά ζα εμεηάζνπκε ηελ ρξήζε θαη ηηο δπλαηφηεηεο ηνπ Synaptic ζηελ ελφηεηα πνπ αθνινπζεί. H ενηολή γπαμμήρ ενηολών apt-get Όπσο αλαθέξακε πξνεγνπκέλσο ην Synaptic ιεηηνπξγεί απνθιεηζηηθά θαη κφλν ζε γξαθηθφ πεξηβάιινλ. Γηα ηνλ ιφγν απηφ ην Ubuntu παξέρεη ηελ εληνιή apt-get κέζσ ηεο νπνίαο κπνξεί ν ρξήζηεο λα θάλεη εγθαηάζηαζε θαη απεγθαηάζηαζε παθέησλ ινγηζκηθνχ ρσξίο λα είλαη αλαγθαζκέλνο λα ρξεζηκνπνηεί ην γξαθηθφ πεξηβάιινλ. Ζ εληνιή γξακκήο εληνιψλ apt-get είλαη σζηφζν αξθεηά πην πεξίπινθε ζηελ ρξήζε ηεο απφ ην Synaptic. Γηα ηνλ ιφγν απηφ ζα αλαθεξζνχκε κφλν ζηηο δχν βαζηθέο ηηο ιεηηνπξγίεο: εγθαηάζηαζε θαη απεγθαηάζηαζε θάπνηνπ παθέηνπ. Ζ ζχληαμε ηεο εληνιήο γηα ηελ εγθαηάζηαζε θάπνηνπ παθέηνπ ινγηζκηθνχ είλαη apt-get install αθνινπζνχκελε απφ ην φλνκα ηνπ παθέηνπ ινγηζκηθνχ. Δίλαη απαξαίηεην λα εηζάγνπκε πξηλ ηελ εληνιή apt-get ηελ εληνιή sudo πξνθεηκέλνπ λα εθηειεζηεί ε εληνιή apt-get κε δηθαηψκαηα δηαρεηξηζηή ζπζηήκαηνο. Αλ ζέιακε γηα παξάδεηγκα λα εγθαηαζηήζνπκε ην παθέην ινγηζκηθνχ gimp (GNU Image Manipulation Program, έλα πξφγξακκα γηα επεμεξγαζία εηθφλαο) ζα δίλακε ζην θέιπθνο ηελ εληνιή: sudo apt-get install gimp Ζ ζχληαμε ηεο εληνιήο γηα ηελ απεγθαηάζηαζε θάπνηνπ παθέηνπ είλαη apt-get remove αθνινπζνχκελε απφ ην φλνκα ηνπ παθέηνπ ινγηζκηθνχ. Αλ ζέιακε γηα παξάδεηγκα λα απεγθαηαζηήζνπκε ην παθέην ινγηζκηθνχ gimp ζα δίλακε ζην θέιπθνο ηελ εληνιή: sudo apt-get remove gimp ζει. 37 απφ 57

38 Βαζικέρ πςθμίζειρ ζςζηήμαηορ Δκηςπωηέρ Σν Ubuntu θαζηζηά πνιχ εχθνιε ηελ εγθαηάζηαζε εθηππσηψλ κέζα απφ εξγαιείν γξαθηθνχ πεξηβάιινληνο πνπ δηαζέηεη. Οη εθηππσηέο ρσξίδνληαη ζε δπν θαηεγνξίεο βάζε ηηο δηαζχλδεζεο ηνπο κε ηνπο ειεθηξνληθνχο ππνινγηζηέο. ηνπο δηθηπαθνχο δειαδή ηνπο εθηππσηέο πνπ ε δηαζχλδεζε ηνπο γίλεηαη κε θάπνηα ελζχξκαηε ή αζχξκαηε επηθνηλσλία δηθηπνχ θαη ηνπο ηνπηθνχο εθηππσηέο πνπ θάλνπλε ρξήζε θάπνηνπ ηχπνπ ηνπηθήο δηαζχλδεζεο πεξηθεξεηαθψλ ζπζθεπψλ (π.ρ. USB, Παξάιιειε, εηξηαθή) Έιεγρνο Τπνζηήξημεο Πξηλ μεθηλήζεηε ηελ δηαδηθαζία εγθαηαζηάζεηο ηνπ εθηππσηή πξέπεη λα βεβαησζείηε φηη ν εθηππσηήο ππνζηεξίδεηαη απφ ην ιεηηνπξγηθφ ζχζηεκα Ubuntu. Γηα ηνλ έιεγρν ππνζηήξημεο ηνπ εθηππσηή κπνξνχκε λα ρξεζηκνπνηήζνπκε ηελ παξαθάησ ηζηνζειίδα. Έπεηηα επηιέγνπκε ηελ εθαξκνγή «εθηχπσζε» απφ ην κελνχ ζχζηεκα θαη έπεηηα δηαρείξηζε ζπζηήκαηνο. Δθαξκνγή εγθαηάζηαζεο εθηππσηή ζει. 38 απφ 57

39 Δγθαηάζηαζε δηθηπαθνύ Δθηππσηήο Πξηλ μεθηλήζεηε ηελ δηαδηθαζία εγθαηάζηαζεο βεβαησζείηε φηη εθηππσηήο είλαη ζπλδεκέλνο ζην ηνπηθφ δίθηπν θαη βξίζθεηαη ζε ιεηηνπξγία. Παηάκε ην θνπκπί «Λέν». Αθνχ νινθιεξσζεί ε δηαδηθαζία αλαδήηεζεο εθηππσηψλ επηιέγνπκε ηνλ εθηππσηή απφ ηελ ιίζηα «Network Printer». Αλαδήηεζε εθηππσηψλ Δπηινγή Δθηππσηή ζει. 39 απφ 57

40 Αλαδήηεζε νδεγψλ εγθαηάζηαζεο Παηάκε ην θνπκπί «Κπξνζηά» γηα λα μεθηλήζεη ε δηαδηθαζία αλαδήηεζεο νδεγψλ ηνπ εθηππσηή πνπ έρνπκε επηιέμεη φπσο βιέπνπκε ζηηο παξαπάλσ εηθφλεο. ζει. 40 απφ 57

41 ηελ ζπλέρεηα νξίδνπκε ζηνλ εθηππσηή έλα φλνκα, κηα πεξηγξαθή θαη ηελ ηνπνζεζία ηνπ θαη παηάκε ην θνπκπί «εθαξκνγή» φπσο βιέπνπκε ζηελ παξαθάησ εηθφλα. ηνηρεία εθηππσηή Κεηά ηελ νινθιήξσζε ηηο εγθαηαζηάζεηο ε εθαξκνγή ζα καο ξσηήζεη εάλ ζέινπκε λα εθηππψζνπκε κηα δνθηκαζηηθή ζειίδα γηα λα ειέγρνπκε ηελ θαηάζηαζε θαιήο ιεηηνπξγίαο ηνπ εθηππσηή. ζει. 41 απφ 57

42 Γνθηκαζηηθή εθηχπσζε Ρςθμίζειρ οθόνηρ Πξνηηκήζεηο Οζόλεο Κε ην εξγαιείν «Πξνηηκήζεηο Οζφλεο» έρνπκε ηελ δπλαηφηεηα βαζηθψλ ξπζκίζεσλ γηα ηελ ιεηηνπξγία ηεο νζφλεο. Γηα ηελ εθηέιεζε ηηο εθαξκνγήο παηάκε ην θνπκπί «ζχζηεκα», «πξνηηκήζεηο» θαη έπεηηα επηιέγνπκε απφ ηελ ιίζηα ηελ επηινγή «νζφλε». Δθαξκνγή «νζφλε» ζει. 42 απφ 57

43 ηελ επηινγή αλάιπζε κπνξνχκε λα επηιέμνπκε κηα δηαθνξεηηθή αλάιπζε απφ απηήλ πνπ καο πξνηείλεη ην ιεηηνπξγηθφ. ηελ επηινγή ξπζκφο αλαλέσζεο ξπζκίδνπκε ην ξπζκφ αλαλέσζεο ηεο νζφλεο βάζε ησλ πξνδηαγξαθψλ πνπ έρνπλε νξηζηεί απφ ηνλ θαηαζθεπαζηή ηηο νζφλεο. Παηψληαο ην θνπκπί εθαξκνγή ε εθαξκνγή ζα καο ξσηήζεη εάλ ε ξπζκίζεηο πνπ επηιέμακε είλαη ζσζηέο φπσο βιέπνπκε ζηελ παξαθάησ εηθφλα. ε πεξίπησζε πνπ δελ επηιέμνπκε θάπνηα απφ ηηο δπν επηινγέο ε νζφλε ζα επαλέιζεη ζηηο ηειεπηαίεο ξχζκηζεο έπεηηα απφ ην ρξνληθφ δηάζηεκα δέθα δεπηεξνιέπησλ. Κε ηελ «επηινγή δηαηήξεζε απηψλ ησλ ξπζκίζεσλ» απνζεθεχνληαη νη ξπζκίζεηο νζφλεο πνπ έρνπκε επηιέμεη. Δξψηεζε δηαηήξεζεο ξπζκίζεσλ. Γιασείπιζη σπηζηών Ζ δηαρείξηζε ησλ ρξεζηψλ είλαη έλα θξίζηκν ζηνηρείν γηα ηελ δηαηήξεζε ελφο αζθαινχο ζπζηήκαηνο. Ζ αλαπνηειεζκαηηθή δηαρείξηζε ησλ ρξεζηψλ ζπρλά νδεγνχλ ζε θίλδπλν πνιιά ζπζηήκαηα. Ωο εθ ηνχηνπ, είλαη ζεκαληηθφ λα θαηαιάβεηε πσο κπνξείηε λα πξνζηαηεχζεηε ην ζχζηεκα ζαο κέζσ απιψλ θαη απνηειεζκαηηθψλ ηερληθψλ δηαρείξηζεο ινγαξηαζκψλ. Ζ πξνγξακκαηηζηέο ηνπ Ubuntu έθαλαλ κηα επζπλείδεηε απφθαζε γηα ηελ απελεξγνπνίεζε ησλ ινγαξηαζκψλ κε δηθαηψκαηα δηαρεηξηζηή ζαλ πξνεπηινγή ζε φιεο ηηο εγθαηαζηάζεηο ηνπ Ubuntu. Απηφ δελ ζεκαίλεη φηη ν ινγαξηαζκφο έρεη δηαγξαθεί ή φηη δελ κπνξεί λα ππάξμεη πξφζβαζε ζε απηφλ. Απιφο έρεη δνζεί έλαο θσδηθφο πξφζβαζεο κε απνηέιεζκα λα κελ κπνξείηε λα ζπλδέεζηε απεπζείαο απφ ηνλ ίδην. Αληίζεηα, νη ρξήζηεο κπνξνχλ λα θάλνπλ ηελ ρξήζε ηνπ εξγαιείνπ κε φλνκα sudo γηα ηελ εθηέιεζε ησλ θαζεθφλησλ πνπ έρνπλ απαξαίηεηε ηα δηθαηψκαηα δηαρεηξηζηή «root». Σν sudo επηηξέπεη ζε έλαλ εμνπζηνδνηεκέλν ρξήζηε λα απμήζεη πξνζσξηλά ηα πξνλφκηά ηνπ ζει. 43 απφ 57

44 ρξεζηκνπνηψληαο ην δηθφ ηνπ θσδηθφ πξφζβαζεο αληί λα πξέπεη λα γλσξίδεη ηνλ θσδηθφ πξφζβαζεο πνπ αλήθεη ζηνλ ινγαξηαζκφ «root». Κσδηθνί πξόζβαζεο Κία ηζρπξή πνιηηηθή ζηνπο θσδηθνχο πξφζβαζεο είλαη κία απφ ηηο πηπρέο αζθάιεηαο ελφο ζπζηήκαηνο. Πνιιέο επηζέζεηο ελαληίσλ ζπζηεκάησλ βαζίδνληαη ζηελ ζπλερή πξνζπάζεηα εχξεζεο αδχλακσλ θσδηθψλ πξφζβαζεο. Παξαθάησ αλαγξάθνληαη ηα ζεκαληηθφηεξα ζηνηρεία πνπ πξέπεη λα γλσξίδεηε. Διάρηζην κέγεζνο θσδηθνύ Απφ πξνεπηινγή, ην Ubuntu απαηηεί έλαλ ειάρηζην κήθνπο θσδηθφ πξφζβαζεο 4 σλ ραξαθηήξσλ, θαζψο θαη νξηζκέλνπο βαζηθνχο ειέγρνπο εληξνπίαο ηνπ θσδηθνχ. Λήμε θσδηθνύ πξόζβαζεο Θαηά ηελ δεκηνπξγία ινγαξηαζκψλ ρξεζηψλ, ζα πξέπεη λα θαηαζηεί κηα πνιηηηθή σο πξνο ηελ ειάρηζηε θαη κέγηζηε δηάξθεηα ησλ θσδηθψλ πξφζβαζεο, αλαγθάδνληαο έηζη ηνπο ρξήζηεο λα αιιάμνπλ ηνπο θσδηθνχο πξφζβαζεο φηαλ απηνί ιήμνπλ. Δπγαλείο Γιασείπιζηρ σπηζηών Απφ ην θεληξηθφ κελνχ επηιέγνπκε «Γηαρείξηζε ζπζηήκαηνο», «ρξήζηεο θαη νκάδεο». Γηα λα ελεξγνπνηήζνπκε ηελ ρξήζε ηεο εθαξκνγήο ζα ρξεηάδεηαη λα παηήζνπκε ην θνπκπί «μεθιείδσκα». ε απηφ ην ζεκείν ζα καο δεηεζεί ν θσδηθφο πξφζβαζεο ψζηε λα έρνπκε δηθαηψκαηα δηαρεηξηζηή φπσο βιέπεηαη ζηηο παξαθάησ εηθφλεο. ζει. 44 απφ 57

45 Δθαξκνγή δηαρείξηζεο ρξεζηψλ. Πηζηνπνίεζε ρξήζηε. Γηα ηελ εηζαγσγή ελφο λένπ ινγαξηαζκνχ ρξήζηε ζην ζχζηεκα παηάκε ην θνπκπί «πξνζζήθε ρξήζηε» θαη ζηελ ζπλέρεηα ζα εκθαληζηεί ην παξαθάησ παξάζπξν. ζει. 45 απφ 57

46 Γεκηνπξγία λένπ ινγαξηαζκνχ ρξήζηε. ηελ θαξηέια ινγαξηαζκφο θαη ζηηο βαζηθέο ξπζκίζεηο ζπκπιεξψλνπκε ηα ζηνηρεία «Όλνκα ρξήζηε» θαη «Αιεζηλφ φλνκα» πνπ επηζπκνχκε. Σν κελνχ επηινγήο «πξνθίι» καο δίλεη ηελ δπλαηφηεηα λα επηιέμνπκε ηα δηθαηψκαηα ηνπ ρξήζηε. Ζ βαζηθέο επηινγέο είλαη «Desktop user» γηα ηνπο απινχο ρξήζηεο ηνπ ζπζηήκαηνο θαη «Administrator» γηα ηνπο ρξήζηεο κε δηθαηψκαηα δηαρσξηζηψλ. Γηα ησλ θσδηθφ πξφζβαζεο έρνπκε ηελ δπλαηφηεηα ηεο πιεθηξνιφγεζεο ηνπ θσδηθνχ πξφζβαζεο πνπ επηζπκνχκε ή ηελ δεκηνπξγία ελφο ηπραίνπ θσδηθνχ πξφζβαζεο απφ ην ζχζηεκα επηιέγνληαο «δεκηνπξγία ηπραίνπ θσδηθνχ» θαη «ρεηξσλαθηηθφο νξηζκφο θσδηθνχ» αληίζηνηρα. ηελ θαξηέια «Contact» ππάξρεη ε δπλαηφηαηα θαηαρψξεζεο πιεξνθνξηψλ γηα ηελ ηνπνζεζία γξαθείνπ, ηειέθσλν εξγαζίαο θαη ηειέθσλν νηθίαο πνπ αθνξνχλ ηνλ ζπγθεθξηκέλν ινγαξηαζκφ ρξήζηε. ζει. 46 απφ 57

47 Γιασείπιζη ενημεπώζεων Θαηά ηελ εγθαηάζηαζε ηνπ ιεηηνπξγηθνχ ζπζηήκαηνο Ubuntu, ε εθαξκνγή «δηαρείξηζε ελεκεξψζεσλ» απηφκαηα ιακβάλεη ηα απαξαίηεην ινγηζκηθφ απφ κηα ζέζε ζην Internet ζηελ νπνία απνζεθεχνληαη νη ζπιινγέο εθαξκνγψλ ηνπ Ubuntu. Σα παθέηα ελεκεξψζεσλ ρσξίδνληαη ζηηο παξαθάησ θαηεγνξίεο. εκαληηθέο ελεκεξψζεηο αζθαιείαο πληζηψκελεο ελεκεξψζεηο Δλεκεξψζεηο πξνο δηάζεζε Οη ζεκαληηθέο ελεκεξψζεηο αζθαιείαο είλαη νη ελεκεξψζεηο, νη νπνίεο θαζνξίδνπλ θξίζηκα θελά αζθάιεηαο. πληζηάηαη ζε φινπο ηνπο ρξήζηεο λα είλαη ελεξγνπνηεκέλε ε απηφκαηε ιήςε απηψλ ηνλ ελεκεξψζεσλ. Οη ζπληζηψκελεο ελεκεξψζεηο αζθαιείαο είλαη νη ελεκεξψζεηο πνπ δηνξζψλνπλ ζνβαξά πξνβιήκαηα εθαξκνγψλ ρσξίο θάπνην θελφ αζθάιεηαο. πλίζηαηαη ε ελεξγνπνίεζε απηφκαηεο ιήμεο απηψλ ηνλ ελεκεξψζεσλ δηφηη ζπρλά εκθαλίδνληαη ελνριεηηθά πξνβιήκαηα ζε εθαξκνγέο πνπ δηνξζψλνληαη κεηά απφ απηέο ηηο ελεκεξψζεηο. Οη ελεκέξσζεο πξνο δηάζεζε είλαη νη εθείλεο πνπ βξίζθνληαη αθφκε ζε θαηάζηαζε ειέγρνπ πξηλ θπθινθνξήζνπλ επίζεκα. Θα πξέπεη λα γλσξίδεηαη φηη νη ζπγθξηκέλεο ελεκεξψζεηο δελ έρνπλ αθφκε δνθηκαζηεί. Γελ ζπλίζηαηαη ε ελεξγνπνίεζε απηψλ ηνλ ελεκεξψζεσλ ζε απινχο ρξήζηεο πνπ δελ έρνπλ ηελ αλάινγε εκπεηξία ζε αλαγλψξηζε πξνβιεκάησλ. Ζ δηαρείξηζε ησλ ελεκεξψζεσλ γίλεηαη απφ ηελ εθαξκνγή «Γηαρείξηζε ελεκεξψζεσλ». Γηα ηελ εθηέιεζε ηεο εθαξκνγήο πεγαίλνπκε απφ ην θεληξηθφ κελνχ «ζχζηεκα», «δηαρείξηζε ζπζηήκαηνο» θαη «Γηαρείξηζε ελεκεξψζεσλ». ζει. 47 απφ 57

48 Δθαξκνγή «Γηαρείξηζε ελεκεξψζεσλ» Κεηά ηελ εθθίλεζε ηεο εθαξκνγήο ζα εκθαληζηεί κία ιίζηα κε ηεο εθαξκνγέο πνπ είλαη δηαζέζηκεο άκεζα πξνο ελεκέξσζε. Γηα ηελ άκεζε εγθαηάζηαζε ελεκεξψζεσλ παηάκε ην θνπκπί «εγθαηάζηαζε ελεκεξψζεσλ». ηελ πεξίπησζε πνπ ζέινπκε λα θάλνπκε ρεηξνθίλεηα έιεγρν γηα λεφηεξεο ελεκεξψζεηο επηιέγνπκε «έιεγρνο». Γηα λα δνχκε πεξηζζφηεξεο πιεξνθνξίεο ζρεηηθά κε θάπνην δηαζέζηκν παθέην ελεκέξσζεο επηιέγνπκε «πεξηγξαθή ηεο ελεκέξσζεο». Γηα λα ξπζκίζνπκε ηελ δηαδηθαζία ελεκεξψζεσλ παηάκε ζην θνπκπί «Ρπζκίζεηο», ζα καο δεηεζεί ακέζσο κεηά λα δψζνπκε ηνλ θσδηθφ δηαρεηξηζηή ζπζηήκαηνο. ηελ θαξηέια «Δλεκεξψζεηο» ππάξρεη ε δπλαηφηεηα επηινγήο ελεξγνπνίεζεο ή απελεξγνπνίεζεο ησλ θαηεγνξηψλ ησλ ελεκεξψζεσλ θαζψο θαη ε επηινγή απηφκαηνπ ειέγρνπ θαη ιήςεο. ζει. 48 απφ 57

49 Γιασείπιζη Δνέπγειαρ Ζ δηαρείξηζε ελέξγεηαο εμνηθνλνκεί ζεκαληηθά πνζά ειεθηξηθήο ελέξγεηαο θαη νηθνλνκηθά θαη πεξηβαιινληηθά νθέιε. παξέρεη άιια Αλαζηνιή πζηήκαηνο Ζ αλαζηνιή ζπζηήκαηνο είλαη ε ρακειφηεξε δπλαηή ρξήζε ηνπ ειεθηξνληθνχ ππνινγηζηή ζε εμνηθνλφκεζε ελέξγεηαο. Ο ειεθηξνληθφο ππνινγηζηήο θαηά ηελ δηάξθεηα ηεο αλαζηνιήο ζα δηαηεξήζεη φια ηα ζηνηρεία ζαο πνπ βξίζθνληαλ ζηελ κλήκε RAM ( π.ρ. ηελ δηαηήξεζε ησλ αλνηρηψλ εγγξάθσλ θεηκέλνπ ). Ωζηφζν, θαηά ηελ δηάξθεηα ηεο αλαζηνιήο ν ειεθηξνληθφο ππνινγηζηήο δελ ζα νινθιεξψζεη νπνηνλδήπνηε ππνινγηζκφ ή θάζε άιιε δξάζε. Ο ππνινγηζηήο ζα παξακείλεη ζε αλαζηνιή κέρξη φηνπ παηεζεί θάπνην πιήθηξν απφ ην πιεθηξνιφγην. Ο ρξφλνο ηηο ελεξγνπνίεζεο ηνπ ειεθηξνληθνχ ππνινγηζηή κπνξεί λα δηαξθέζεη κεξηθά δεπηεξφιεπηα. Πξνζηαζία νζόλεο Πξηλ ηελ έιεπζε ησλ LCD νζνλψλ, νη πεξηζζφηεξεο νζφλεο ειεθηξνληθψλ ππνινγηζηψλ βαζίδνληαη ζε ζσιήλεο θαζνδηθψλ ιπρληψλ ( CRTs ). Όηαλ ε ίδηα εηθφλα εκθαλίδεηαη ζε κία νζφλε CRT γηα κεγάιεο ρξνληθέο πεξηφδνπο ζηαδηαθά παξαηεξείηαη κία κφληκε αιιαγή ηεο εηθφλαο ζηελ θσζθνξηθή επίζηξσζε ηεο νζφλεο, ε νπνία νδεγεί ζε ζθηέο ή ππνιείκκαηα ηεο εηθφλαο ζηελ νζφλε. Γηα ηελ ξχζκηζε ηεο πξνζηαζίαο νζφλεο επηιέγνπκε απφ ην θεληξηθφ κελνχ «ζχζηεκα», «πξνηηκήζεηο» θαη έπεηηα «πξνζηαζία νζφλεο». ζει. 49 απφ 57

50 Δθαξκνγή Πξνηηκήζεσλ πξνζηαζίαο νζφλεο Απφ ηελ ιίζηα ζέκαηα πξνζηαζίαο νζφλεο επηιέγνπκε ην ζέκα πνπ ζα εθηειείηε θαηά ηελ δηάξθεηα ελεξγνπνηήζεηο ηηο πξνζηαζίαο νζφλεο. Γηα λα νξίζνπκε ηνλ ρξνληθφ δηάζηεκα αδξάλεηαο ηνπ ειεθηξνληθνχ ππνινγηζηή γηα ηελ ελεξγνπνίεζε ηεο πξνζηαζίαο νζφλεο ρξεζηκνπνηνχκε ηελ κπάξα ηηο επηινγήο «Οξηζκφο ππνινγηζηή σο αδξαλή κεηά:». Γηα λα ξπζκίζνπκε ηελ δηαρείξηζε ελέξγεηαο παηάκε ην θνπκπί «δηαρείξηζε ελέξγεηαο» ζην παξάζπξν «πξνηηκήζεηο πξνζηαζίαο νζφλεο» φπσο βιέπνπκε ζηελ παξαθάησ εηθφλα. Δθαξκνγή δηαρείξηζεο ελέξγεηαο ζει. 50 απφ 57

51 ηελ θαξηέια «ηξνθνδνζία απφ ηελ πξίδα» έρνπκε ηελ δπλαηφηεηα νξηζκνχ ηνπ ρξφλνπ αδξάλεηαο ηνπ ππνινγηζηή θαη ηελ δπλαηφηεηα ηεο ελεξγνπνίεζεο ηεο αλαζηνιήο ηνπ. Οη ελεξγνπνηήζεηο ησλ αιιαγψλ γίλνληαη ρσξίο θάπνηα επηβεβαίσζε. Ζ ρακειφηεξε ηηκή ρξνληθά θαζνξίδεηαη βάζε ηηο ηηκήο πνπ έρνπκε νξίζεη ζηηο ξπζκίζεηο ηηο πξνζηαζίαο νζφλεο απμεκέλε θαηά έλα. ζει. 51 απφ 57

52 Firefox Ο Mozilla Firefox είλαη έλαο θπιινκεηξεηήο Web (Web browser), ειεχζεξνο θαη αλνηθηνχ θψδηθα, πνπ πξνήιζε απφ ην ινγηζκηθφ Mozilla Application Suite θαη ε δηαρείξηζε ηεο αλάπηπμήο ηνπ γίλεηαη απφ ηελ Mozilla Corporation. Ο Firefox θαηείρε ην 21,53% ηεο θαηαγεγξακκέλεο ρξήζεο θπιινκεηξεηψλ Web γηα ηνλ Ηαλνπάξην ηνπ 2009, θαηαηάζζνληαο ηνλ ζηελ δεχηεξε ζέζε ησλ πην δεκνθηιψλ θπιινκεηξεηψλ παγθνζκίσο, κεηά ηνλ Internet Explorer. Μαθαίνονηαρ ηα βαζικά Γηα λα αλνίμνπκε ηελ εθαξκνγή απηή πεγαίλνπκε ζην θχξην κελνχ ηνπ ζπζηήκαηνο καο θαη επηιεγνχκε Δθαξκνγέο > Γηαδίθηπν > Firefox Web Browser. Όηαλ μεθηλά ν Firefox βιέπνπκε ηελ αξρηθή ζειίδα. Γηα λα εκθαλίδεηαη πεξηζζφηεξν πεξηερφκελν κπνξνχκε λα επηιέμνπκε λα εκθαλίδεηαη ν Firefox ζε πιήξε νζφλε. Απηφ γίλεηαη πνιχ εχθνια είηε πεγαίλνληαο ζην Πξνβνιή> Πιήξεο Οζφλε είηε παηψληαο ην πιήθηξν F11. Γηα λα επηζηξέςνπκε γξήγνξα ζηε αξρηθή ζειίδα καο ρξεζηκνπνηνχκε ηα πιήθηξα Alt+Home ηαπηφρξνλα. Σν πιαίζην ην νπνίν δείρλεη ν δείθηεο ηνπ πνληηθηνχ νλνκάδεηαη γξακκή δηεπζχλζεσλ. Γηα λα επηζθεθηνχκε κηα δηεχζπλζε πνπ επηζπκνχκε θάλνπκε θιηθ εληφο ηεο γξακκήο δηεπζχλζεσλ θαη πιεθηξνινγνχκε ηελ δηεχζπλζε. Έπεηηα παηάκε Enter. Γηα λα επηιέμνπκε ηαρχηεξα ηε γξακκή δηεπζχλζεσλ κπνξνχκε λα παηήζνπκε ηα πιήθηξα Ctrl+L ηαπηφρξνλα. Κάλνληαο θιηθ ζε έλαλ ζύλδεζκν. Οη πεξηζζφηεξεο ηζηνζειίδεο έρνπλ ζπλδέζκνπο γηα άιιεο ηζηνζειίδεο. Κεηαθηλνχκε ην δείθηε ηνπ πνληηθηνχ πάλσ ζην ζχλδεζκν θαη ηφηε απηφο αιιάδεη κνξθή θαη γίλεηαη δείθηεο ρεξηνχ. Όηαλ ζπκβεί απηφ ζεκαίλεη φηη βξηζθφκαζηε πάλσ ζε έλαλ ζχλδεζκν γηα θάπνηα άιιε ηζηνζειίδα. Γηα λα πάκε εκπξφο θαη πίζσ ζε ζειίδεο πνπ επηζθεθηήθακε ππάξρνπλ ηα θνπκπηά κπξνο θαη πίζσ. Απηά είλαη ηα δπν βειάθηα πνπ βιέπνπκε ζηελ παξαθάησ εηθφλα. Σν κπιε βειάθη ζει. 52 απφ 57

53 επαλαθνξηψλεη ηελ ηζηνζειίδα ζηελ νπνία βξηζθφκαζηε, ελψ ην πιήθηξν κε ην Υ αλαηξεί ηελ θφξησζε ηεο ζειίδαο. Σέινο ην πιήθηξν κε ην ζπίηη καο πεγαίλεη ζηελ Αξρηθή ζειίδα. Ιζηνξηθό Κπνξείηε επίζεο λα επηζθεθηείηε ζειίδεο πνπ έρεηε επηζθεθζεί παιηφηεξα επηιέγνληαο Ηζηνξηθφ> Πξνβνιή Ηζηνξηθνχ. Γηα λα επηζθεθζείηε ζειίδεο πνπ επηζθεθζήθαηε ζηελ παξνχζα ζπλεδξία πεγαίλεηε ζην Ηζηνξηθφ θαη απηέο βξίζθνληαη ζην θάησ κέξνο. Δπίζεο ζηνλ Firefox κπνξείηε λα ρξεζηκνπνηείηε πεξηζζφηεξεο απφ κηα θαξηέιεο ψζηε λα έρεηε αλνηρηέο πεξηζζφηεξεο απφ κηα ηζηνζειίδεο ηαπηφρξνλα. ζει. 53 απφ 57

54 Γξακκή αλαδήηεζεο Έλα άιιν ρξήζηκν εξγαιείν ηνπ Firefox είλαη ε γξακκή αλαδήηεζεο. Όπσο βιέπεηε δεμηά ζηελ παξαθάησ εηθφλα απηή ε γξακκή έρεη πνιιέο γλσζηέο κεραλέο αλαδήηεζεο φπσο πρ. ην Google γηα λα καο δηεπθνιχλεη. Κπνξείηε λα πξνζζέζεηε θαη επηπιένλ κεραλέο αλαδήηεζεο θάλνληαο θιηθ αξηζηεξά απφ ηελ γξακκή αλαδήηεζεο επηιέγνληαο Γηαρείξηζε ιίζηαο κεραλψλ αλαδήηεζεο> Ιήςε πεξηζζφηεξσλ κεραλψλ. Γξακκή Δύξεζεο Παηψληαο Ctrl+F εκθαλίδεηαη ε γξακκή εχξεζεο ζην θάησ κέξνο ηνπ Firefox. Έηζη κπνξείηε λα αλαδεηήζεηε πνπ βξίζθεηαη κηα θξάζε εληφο ηεο ηζηνζειίδαο γξάθνληαο ηε θξάζε πνπ ζέιεηε θαη παηψληαο Enter. Ζ γξακκή εχξεζεο καο πξνζθέξεη ηηο παξαθάησ επηινγέο Δπφκελν Βξίζθεη ην θείκελν πνπ αλαδεηνχκε εάλ βξίζθεηαη θάησ απφ ηε ζέζε πνπ βξίζθεηαη ν θέξζνξαο καο Πξνεγνχκελν - Βξίζθεη ην θείκελν πνπ αλαδεηνχκε εάλ βξίζθεηαη πάλσ απφ ηε ζέζε πνπ βξίζθεηαη ν θέξζνξαο καο Δπηζήκαλζε επηζεκαίλεη ηηο ζέζεηο πνπ βξίζθεηαη ην θείκελν ζηε ζειίδα (αλ ππάξρεη) Σαίξηαζκα Υαξαθηήξα - Πεξηνξίδεη ηελ αλαδήηεζε ςάρλνληαο γηα ην θείκελν πνπ πιεθηξνινγήζακε κε αθξηβψο ηα ίδηα θεθαιαία θαη πεδά φπσο ην πιεθηξνινγήζακε, δειαδή. Αλ έρνπκε βάιεη ηελ ιέμε Θψζηαο, αλ είλαη επηιεγκέλν απηφ ην θνπηί ζα ςάμεη κφλν γηα ιέμε Θψζηαο κέζα ζην θείκελν, πνπ μεθηλά κε θεθαιαίν, ελψ αληηζέησο ζα ςάμεη γηα ηε ιέμε Kψζηαο είηε είλαη απηή γξακκέλε κε θεθαιαία είηε κε κηθξά. ζει. 54 απφ 57

55 Αληηγξάθνληαο, απνζεθεύνληαο θαη ηππώλνληαο Γηα λα αληηγξάςνπκε θείκελν απφ κηα ζειίδα Δπηιέγνπκε ην θείκελν. Πάκε ζην Δπεμεξγαζία> Αληηγξαθή Έπεηηα κπνξνχκε λα επηθνιιήζνπκε ην θείκελν ζε νπνηνδήπνηε άιιν πξφγξακκα Γηα λα αληηγξάςνπκε έλαλ ζύλδεζκν ηνπνζεηνχκε ηνλ δείθηε ηνπ πνληηθηνχ πάλσ ζηνλ ζχλδεζκν θάλνπκε δεμί θιηθ θαη επηιέγνπκε ην Αληηγξαθή ηνπνζεζίαο δεζκνχ απφ ην αλαδπφκελν κελνχ. Κπνξνχκε λα επηθνιιήζνπκε ην ζχλδεζκν είηε ζηε γξακκή δηεπζχλζεσλ είηε ζε νπνηνδήπνηε άιιν πξφγξακκα. Πσο απνζεθεύνπκε κηα ζειίδα Απφ ην κελνχ πεγαίλνπκε ζην Αξρείν> Απνζήθεπζε ζειίδαο σο... Δπηιέγνπκε ηελ ηνπνζεζία πνπ ζα ηελ απνζεθεχζνπκε. Έρνπκε ηξεηο επηινγέο είηε λα απνζεθεχζνπκε ηε ζειίδα σο πιήξε ηζηνζειίδα (καδί κε φπνηεο θσηνγξαθίεο ή εηθφλεο έρεη), είηε σο ηζηνζειίδα ρσξίο ηηο θσηνγξαθίεο, είηε σο απιφ θείκελν. Πσο απνζεθεύνπκε κηα εηθόλα από κηα ζειίδα Θάλνπκε δεμί θιηθ πάλσ ζηελ εηθφλα θαη απφ ην αλαδπφκελν κελνχ επηιέγνπκε ην Απνζήθεπζε εηθφλαο σο θαη επηιέγνπκε ηελ ηνπνζεζία πνπ ζα ηελ απνζεθεχζνπκε. Δθηύπσζε Γηα λα εθηππψζνπκε ηέινο έλα αξρείν πεγαίλνπκε ζην Αξρείν > Δθηχπσζε Firefox και Internet Explorer Θάλνληαο κηα κηθξή ζχγθξηζε κε ηνλ Internet Δxplorer έρνπκε λα πνχκε πσο ν Firefox ππεξέρεη ζαθψο ζε δεηήκαηα αζθάιεηαο, θαζψο έρεη κηα ηεξαζηία θνηλφηεηα πνπ ηνλ αλαπηχζζεη, είλαη πεξηζζφηεξν θαηλνηφκνο θαζψο παξαδείγκαηνο ράξηλ εκπεξηέρεη εδψ θαη πνιιά ρξφληα ηελ ζει. 55 απφ 57

56 δπλαηφηεηα λα έρεηο παξάιιεια αλνηρηέο πνιιέο ηζηνζειίδεο ππφ κνξθή θαξηειψλ ρσξίο λα ρξεηάδεηαη λα μαλαηξέμεηο ηελ εθαξκνγή θάηη πνπ ην ελζσκάησζε ζρεηηθά πξφζθαηα ν Internet Δxplorer (ζηε έθδνζε 7). Έρεη δπλαηφηεηα ειέγρνπ ζπιιαβηζκνχ (φηαλ ηνλ ρξεζηκνπνηείο γηα λα γξάςεηο θείκελν). Δπίζεο αθξηβψο επεηδή βαζίδεη ηελ αλάπηπμε ηνπ ζε ρξήζηεο έρεη πάξα πνιιά πξφζζεηα (κπνξείηε λα ηα δείηε ζην addons.mozilla.org) πνπ ελζσκαηψλνληαη ζηνλ Firefox θαη θάλνπλ δηάθνξεο ρξήζηκεο ιεηηνπξγίεο. Δπηηξέπνπλ ζην ρξήζηε λα δηακνξθψζεη ην Firefox ζχκθσλα κε ηηο πξνηηκήζεηο ηνπ, ρσξίο λα θνξηψλνπλ ην πξφγξακκα. Παξαδείγκαηα ηέηνησλ ξπζκίζεσλ είλαη ε ππνζηήξημε ρεηξνλνκηψλ (gestures), ε απαγφξεπζε εθηειέζεσο scripts ή flash θαη, λαη, ε εκθάληζε ηεο πξφγλσζεο ηνπ θαηξνχ! Ζ ελαιιαθηηθή ζα ήηαλ λα είλαη θάζε δπλαηή παξαιιαγή ελζσκαησκέλε κέζα ζην Firefox, θαζηζηψληαο ην βαξχ θαη δπζθίλεην. Γιασείπιζη και οπγάνωζη ζελιδοδεικηών Θαηαξράο λα εμεγήζνπκε κε ιίγα ιφγηα ηη είλαη θαη ζε ηη ρξεζηκεχεη έλαο ζειηδνδείθηεο. Κπνξνχκε λα ρξεζηκνπνηήζνπκε ζειηδνδείθηεο γηα δπν ιφγνπο. Ο έλαο είλαη γηα λα κπνξέζνπκε λα επαλαπινεγεζνχκε ζε κηα ζειίδα πνπ βξήθακε ρσξίο λα ρξεηάδεηαη λα μαλαςάμνπκε γηα λα ηελ βξνχκε θαη ν δεχηεξνο γηα λα έρνπκε άκεζε πξφζβαζε ζε ζειίδεο πνπ ρξεζηκνπνηνχκε ζπρλά. Γηα ηελ δηαρείξηζε ησλ ζειηδνδεηθηψλ πεγαίλνπκε ζηελ θαξηέια ειηδνδείθηεο ζην θχξην κελνχ θαη έπεηηα ζην Οξγάλσζε ζειηδνδεηθηψλ. Απηφ καο αλνίγεη έλα αλαδπφκελν παξάζπξν πνπ νλνκάδεηαη Βηβιηνζήθε, ην νπνίν βιέπνπκε ζηε επφκελε εηθφλα. ζει. 56 απφ 57

57 Υξεζηκνπνηψληαο απηφ ην παξάζπξν κπνξνχκε λα δεκηνπξγήζνπκε λένπο ζειηδνδείθηεο, λένπο θαθέινπο κε ζειηδνδείθηεο, αιιά θαη λα ηαμηλνκήζνπκε ηνπ ζειηδνδείθηεο, λα βάινπκε ζειηδνδείθηεο ζε θαθέινπο θηι. Θάλνληαο δεμί θιηθ πάλσ ζηελ Βηβιηνζήθε καο εκθαλίδεη έλα αλαδπφκελν κελνχ κε απηέο ηηο δπλαηφηεηεο πνπ ζα ην δείμνπκε ζηελ επφκελε εηθφλα καο. Αλ παξαδείγκαηνο ράξε ζέινπκε λα βάινπκε έλαλ ζειηδνδείθηε ζε έλα θάθειν ηνλ επηιεγνχκε κε ην πνληίθη θαη ηνλ ζέξλνπκε πάλσ απφ ηνλ θάθειν πνπ ζέινπκε λα ηνλ ηνπνζεηήζνπκε. Δπίζεο θάησ απφ ηελ γξακκή δηεπζχλζεσλ ππάξρεη κηα κπάξα ζειηδνδεηθηψλ ηελ νπνία κπνξνχκε λα ρξεζηκνπνηήζνπκε ελαιιαθηηθά γηα ηελ δηαρείξηζε ησλ ζειηδνδεηθηψλ. Κπνξνχκε λα επηιέμνπκε έλαλ θάθειν θαη λα ηνλ ηνπνζεηήζνπκε δεμηά ε αξηζηεξά ζηελ κπάξα φπσο επηζπκνχκε. Όηαλ δελ ρξεηαδφκαζηε πιένλ έλαλ ζειηδνδείθηε ή έλαλ θάθειν κπνξνχκε λα ην δηαγξάςνπκε είηε κέζσ ηεο Βηβιηνζήθεο είηε κε δεμί θιηθ ζηελ κπάξα ζειηδνδεηθηψλ θαη επηιέγνληαο ζην αλαδπφκελν κελνχ ηελ επηινγή Γηαγξαθή. Ζ κπάξα ζειηδνδεηθηψλ απεηθνλίδεηαη ζηελ επφκελε εηθφλα καο. ζει. 57 απφ 57