Επιχειρηματικά Μοντέλα στο Ηλεκτρονικό Εμπόριο. ΤΕΙ Δυτικής Ελλάδας Τμήμα Διοίκησης Επιχειρήσεων - Πάτρα Κουτσονίκος Γιάννης

Transcript

1 Επιχειρηματικά Μοντέλα στο Ηλεκτρονικό Εμπόριο ΤΕΙ Δυτικής Ελλάδας Τμήμα Διοίκησης Επιχειρήσεων - Πάτρα Κουτσονίκος Γιάννης 1

2 Επιχειρηματικό Μοντέλο - Ορισμός Για τη διαδικασία του Ηλεκτρονικού Επιχειρείν, ένα «Επιχειρηματικό Μοντέλο» είναι το σύνολο των συνθηκών που καθορίζουν τις συσχετίσεις και τον τρόπο συναλλαγής των οντοτήτων που εμπλέκονται στη διαδικασία αυτή, με στόχο την παραγωγή οφέλους. Περιλαμβάνει: Σύνολο οντοτήτων που εμπλέκονται. Συσχετίσεις των οντοτήτων αυτών. Συναλλαγές οντοτήτων μεταξύ τους. Τύποι δεδομένων και δεδομένα που ανταλλάσσονται. 2

3 Ο Ρόλος των Επιχειρηματικών Μοντέλων Ο σχεδιασμός και η επιλογή ενός επιχειρηματικού μοντέλου έχει επίδραση στα παρακάτω: Στην υλοποίηση και στο σχεδιασμό συστημάτων η- Επιχειρείν. Την ασφάλεια και την προστασία. Την παροχή ειδικής τιμολόγησης (π.χ. βασισμένη στο Διαδίκτυο). Την παροχή εξουσιοδότησης (licensing). Οι διαπραγματεύσεις παροχής αδειών είναι μακροσκελείς, μακροχρόνιες και αναξιόπιστες σε περιβάλλοντα Διαδικτύου 3

4 Αλυσίδες αξιών και Επιχειρηματικά μοντέλα Αλυσίδα αξιών: αναγνώριση των επιμέρους στοιχείων της επιχείρησης και των πιθανών τρόπων ενοποίησης των πληροφοριών. Λαμβάνει υπ όψη τη δημιουργία πιθανών ηλεκτρονικών αγορών που μπορεί να είναι: πλήρως ανοικτές (με αυθαίρετο αριθμό πωλητών και αγοραστών) ή μερικώς ανοικτές (ένας αγοραστής και πολλοί πωλητές ή το αντίστροφο) Αποτελείται από 9 διαφορετικά στοιχεία: εισερχόμενα λογιστικά, λειτουργίες, εξερχόμενα λογιστικά, πωλήσεις και μάρκετινγκ, υπηρεσίες, υποστήριξη δραστηριοτήτων ανάπτυξης τεχνολογιών, προμήθειες, διαχείριση ανθρώπινων πόρων, εταιρική υποδομή Ανάλογα με τον αριθμό των εμπλεκόμενων εταίρων σε μια συγκεκριμένη αγορά, υπάρχουν τα ακόλουθα πρότυπα αλληλεπίδρασης - συσχετισμοί: συσχέτιση 1 : 1 (e-shop) συσχέτιση 1 : n (e-auction) συσχέτιση m : n (stock market) Οι συσχετίσεις μπορεί να περιλαμβάνουν και μια ενδιάμεση διαδικασία που μπορεί να συλλέγει παραγγελίες από τους πελάτες και να τις διεκπεραιώνει ή να έχει ρόλο πληροφοριακό ή επιχειρηματικό (π.χ. e-malls) 4

5 Επιχειρηματικά μοντέλα Ηλεκτρονικού Εμπορίου Βάση ανάπτυξης: τα επιχειρηματικά μοντέλα. Ανάλογα με το είδος των προσφερόμενων υπηρεσιών τα επιχειρηματικά μοντέλα ταξινομούνται ως εξής: 1. Ηλεκτρονικό κατάστημα (e-shop, B2C ή Business-to-Consumer) 2. Ηλεκτρονική προμήθεια (e-procurement, B2B ή Business-to-Business) 3. Ηλεκτρονική δημοπρασία (e-auction) 4. Ηλεκτρονικό εμπορικό κέντρο (e-mall) 5. Αγορά τρίτου φορέα (third party marketplace) 6. Εικονική κοινότητα (virtual communities) 7. Παροχέας υπηρεσιών αλυσίδας αξιών (value chain service provider) 8. Ολοκληρωμένο σύστημα αλυσίδας αξιών (value chain integrator) 9. Πλατφόρμα συνεργασίας (collaboration platform) 10. Μεσιτεία πληροφοριών και υπηρεσίες εμπιστοσύνης (information brokerage and trust services) 5

6 1. Ηλεκτρονικό Κατάστημα Το πιο γνωστό επιχειρηματικό μοντέλο (B2C) Δικτυακό μάρκετινγκ μιας εταιρείας ή καταστήματος Προώθηση προϊόντων, παραγγελία, αγορά, ολοκλήρωση Αντιπροσωπεύει το 80% της κίνησης στο διαδίκτυο Καταλαμβάνει μικρό ποσοστό αγορών (20%) 6

7 e-shop: οφέλη για τον καταναλωτή Χαμηλότερες τιμές Καλύτερη πληροφόρηση Περισσότερες επιλογές Διαθεσιμότητα 24h / 7d Ευκολία έρευνας αγοράς, επιλογής, αγοράς, πληρωμής, παραλαβής προϊόντων Αποφυγή μετακίνησης Εξατομίκευση 1-προς-1 μάρκετινγκ 7

8 e-shop: οφέλη για την επιχείρηση Παγκόσμια παρουσία με μικρό κόστος Ταχύτητα και ακρίβεια συναλλαγών Μείωση δαπανών για διαφήμιση, πωλήσεις και λειτουργικά έξοδα Δυνατότητα καταγραφής, ανάλυσης και αξιοποίησης αγοραστικών προτιμήσεων καταναλωτών Έσοδα: Πωλήσεις Μείωση κόστους συναλλαγών Διαφήμιση Μειονεκτήματα: Νέες ροές εργασίας (προστασία των προσωπικών δεδομένων των πελατών, η διαχείριση και ασφάλεια των υπολογιστικών συστημάτων) Μεγάλη καμπύλη μάθησης για το προσωπικό και πρόσληψη νέου Προβλήματα ασφαλείας προβληματίζουν τον καταναλωτή 8

9 2. Ηλεκτρονική προμήθεια Διαδικασία ηλεκτρονικής προσφοράς και προμήθειας αγαθών, υλικών, εξοπλισμού, υπηρεσιών κλπ. Υιοθετείται από επιχειρήσεις για αυτοματοποίηση της διαδικασίας των προμηθειών και άλλων συναλλαγών με άλλες επιχειρήσεις. Συνήθως μεγάλες εταιρίες ή δημόσιοι οργανισμοί υλοποιούν εφαρμογές ηλεκτρονικών προμηθειών στο διαδίκτυο. Πηγή εσόδων: μείωση των δαπανών αυτοματοποιημένη διαδικασία προσφορών αποδοτικότερες προσφορές 9

10 Ηλεκτρονική προμήθεια - Λειτουργίες Προώθηση και παρουσίαση καταλόγων προϊόντων Επιβεβαίωση συνεργασίας μεταξύ εταίρων και διακανονισμός όρων συναλλαγής Μηχανισμός αξιολόγησης προσφορών Διαχείριση συμβάσεων, όρων συνεργασίας και διαπραγματεύσεων Διαχείριση παραγγελιών Διαχείριση αποθεμάτων Διαχείριση πληρωμών Διανομή προϊόντων Υποστήριξη πελατών 10

11 Ηλεκτρονική προμήθεια - Οφέλη για την επιχείρηση Καλύτερη οργάνωση και ποιότητα συναλλαγών Μεγαλύτερη επιλογή προμηθευτών Μείωση κόστους διαδικασιών (παραγγελία, πληρωμή, διανομή) Μείωση χρόνου διαχείρισης προμηθειών Ταχύτερη διάχυση της πληροφορίας Προσφορά καλύτερης τελικής τιμής των προϊόντων Ελαχιστοποίηση σφαλμάτων Ανταλλαγή πληροφοριών και στοιχείων Διαφάνεια διαδικασιών Ηλεκτρονικές διαπραγματεύσεις και συμβάσεις Συνεργατικές εφαρμογές 11

12 Ηλεκτρονική προμήθεια - Οφέλη για τους προμηθευτές Μεγαλύτερες επιχειρηματικές προοπτικές πιθανότατα σε παγκόσμια κλίμακα. Χαμηλότερο κόστος Συνεργατικές προσφορές Κύρια πηγή εσόδων: Μείωση εξόδων Αυτοματοποιημένη διαδικασία προσφορών Περισσότερο αποδοτικές προσφορές 12

13 3. Ηλεκτρονική δημοπρασία Υλοποίηση με ηλεκτρονικό τρόπο του μηχανισμού δημοπρασιών Διαδικτυακός χώρος: οι χρήστες πουλούν τα προϊόντα τους ή κάνουν προσφορές για προϊόντα άλλων χρηστών Εμπλεκόμενοι: Πλειστηριαστής (καθορίζει τους όρους της δημοπρασίας) Προμηθευτής (προσφέρει προϊόντα προς πώληση) Πελάτης (προσφέρει τιμή για προϊόντα που τον ενδιαφέρουν) Έσοδα για τον πάροχο της δημοπρασίας Πώληση τεχνολογικής πλατφόρμας Αμοιβές συναλλαγών Διαφήμιση 13

14 e-auction - Δυνατότητες Πολυμεσική παρουσίαση προϊόντων Περιγραφή, φωτογραφίες, βίντεο, αρχική τιμή, περίοδος διάθεσης Αναζήτηση σε κατηγορίες Υποβολή προσφοράς Παρακολούθηση προσφορών Ενσωμάτωση άλλων λειτουργιών: Δημιουργία συμβάσεων Διενέργεια πληρωμών Παράδοση προϊόντων 14

15 e-auction - Οφέλη Για τους καταναλωτές Αυξημένη αποδοτικότητα Εξοικονόμηση χρόνου Δεν είναι απαραίτητη η φυσική μεταφορά των συναλλασσόμενων Μεγάλη ποικιλία και χαμηλότερες τιμές Για τους προμηθευτές Μείωση αποθέματος (στοκ) Χαμηλότερα λειτουργικά και γενικά έξοδα Καλύτερη αξιοποίηση της παραγωγής Δεν είναι απαραίτητη η φυσική μεταφορά των προϊόντων παρά μόνο όταν η επιτευχθεί συμφωνία 15

16 4. Ηλεκτρονικό Εμπορικό Κέντρο Απαρτίζεται από διαφορετικά ηλεκτρονικά καταστήματα που βρίσκονται στον ίδιο ιδεατό χώρο κάτω από την ίδια ομπρέλα (π.χ. γνωστό εμπορικό σήμα, μέθοδος πληρωμών). Η πλατφόρμα προσφέρεται από ενδιάμεσο (e-mall operator) που φιλοξενεί τα καταστήματα και προσφέρει διάφορες υπηρεσίες. Παρεχόμενες υπηρεσίες ηλεκτρονικού εμπορικού κέντρου: Παρουσίαση προϊόντων (π.χ. ηλεκτρονικοί κατάλογοι). Εξελιγμένος μηχανισμός αναζήτησης προϊόντων και καταστημάτων. Δυναμική ενημέρωση του καλαθιού αγορών. Ολοκληρωμένος μηχανισμός πληρωμών. Παρακολούθηση παραγγελιών. Μηχανισμοί διαφημίσεων. 16

17 e-mall - Οφέλη Για τους πελάτες (πραγματικούς ή πιθανούς): Ίδια με τα οφέλη για κάθε ανεξάρτητο ηλεκτρονικό κατάστημα Προστιθέμενη άνεση και ευκολία στην πρόσβαση και άλλων e-shops Ευχρηστία κοινού περιβάλλοντος αλληλεπίδρασης Διαδεδομένο εμπορικό σήμα: μεγαλύτερη εμπιστοσύνη (e-trust) και αυξημένη ετοιμότητα για αγορές Για τα μέλη των ηλεκτρονικών αγορών (καταστήματα): Μείωση στα έξοδα και σε πολυπλοκότητα της δικτυακής παρουσίας Σύνθετες υπηρεσίες (π.χ. ηλεκτρονικές πληρωμές) Πρόσθετη κίνηση από τα γειτονικά καταστήματα στην ηλεκτρονική αγορά και από την εμπορική επωνυμία. Για τον διαχειριστή του εμπορικού κέντρου: Τεχνολογίες υποστήριξης Διαφημίσεις Παρεχόμενες υπηρεσίες Χρήση εμπορικού σήματος Φιλοξενία των ηλεκτρονικών καταστημάτων Δικτυακή κίνηση (επίσκεψη γειτονικών e-shops) 17

18 e-mall - Έσοδα και προοπτικές Έσοδα του παρόχου: Αμοιβές συμμετοχής (εισφορές για υλικό / λογισμικό, εγκατάσταση, έλεγχος και υποστήριξη) Διαφημίσεις Ποσοστά από τις συναλλαγές Εμπορική βιωσιμότητα: Το μοντέλο βρίσκεται υπό αμφισβήτηση Η έννοια της γειτονιάς δεν προσφέρει πλεονεκτήματα εξοικονόμησης χρόνου Το ομοιόμορφο περιβάλλον αλληλεπίδρασης δεν αποτελεί πλέον προσόν. Δεν παρέχεται πρόσθετη ευκολία κατά την αναζήτηση των καταστημάτων 18

19 5. Αγορά Τρίτου Φορέα Ανερχόμενο μοντέλο, κατάλληλο για επιχειρήσεις που παραχωρούν το δικτυακό μάρκετινγκ σε τρίτο φορέα. Υιοθετείται από μια επιχείρηση-ενδιάμεσο που εμπλέκεται μεταξύ αγοραστών και πωλητών προκειμένου να δημιουργήσει μια κλαδική ηλεκτρονική αγορά. Στη συγκεκριμένη αγορά επιτρέπεται συνήθως η είσοδος συγκεκριμένων αγοραστών και προμηθευτών (που ανήκουν στον κλάδο). Το επιχειρηματικό μοντέλο συγκαταλέγεται στις εφαρμογές ηλεκτρονικού εμπορίου επιχείρησης-προς-επιχείρηση. Η επιχείρηση που θα αναλάβει να δημιουργήσει μια ηλεκτρονική αγορά θα πρέπει να παρέχει υπηρεσίες στα εμπλεκόμενα στην αγορά μέλη (προμηθευτές και αγοραστές). 19

20 Αγορά Τρίτου Φορέα - Βασικές υπηρεσίες Δημιουργία ηλεκτρονικών καταλόγων με τα προϊόντα των προμηθευτών Τήρηση αρχείου πελατών Προηγμένος μηχανισμός αναζήτησης Ολοκλήρωση της διαδικασίας της παραγγελίας και των πληρωμών Παροχή μηχανισμών ασφάλειας για την αυθεντικοποίηση του χρήστη και την ασφαλή μετάδοση των δεδομένων στο Internet Αποστολή της παραγγελίας στον κατάλληλο προμηθευτή και των λεπτομερειών παράδοσης στον αγοραστή Ανάμειξη της επιχείρησης στη διαδικασία της αποστολής των προϊόντων με την ύπαρξη ενός ενδιάμεσου αποθηκευτικού χώρου στον οποίο ο κάθε προμηθευτής θα αποστέλλει συγκεκριμένες ποσότητες από τα προς πώληση προϊόντα του 20

21 Αγορά Τρίτου Φορέα - Έσοδα Αμοιβές συμμετοχής Αμοιβές υπηρεσιών και συναλλαγών Ποσοστά επί της αξίας των πραγματοποιηθεισών συναλλαγών 21

22 6. Εικονική κοινότητα Εικονική Κοινότητα: Δικτυακός χώρος όπου συναντώνται, συνεργάζονται, ανταλλάσσουν απόψεις, προωθούν ιδέες και μοιράζονται εμπορικές πρακτικές όσοι εμπλέκονται σε επιχειρηματικές συναλλαγές Πρόσβαση έχουν μόνο εγγεγραμμένα μέλη Αξία: Προέρχεται από τα ίδια τα μέλη της (πελάτες ή συνεργάτες), τα οποία προσθέτουν τις πληροφορίες τους σε ένα βασικό περιβάλλον που τους παρέχεται. Έσοδα: Αμοιβές εγγραφής και συμμετοχής στην κοινότητα Διαφημίσεις 22

23 Εικονική κοινότητα Σημαντικό εργαλείο στις υπάρχουσες πρακτικές του e- marketing, χτίζοντας μια σχέση εμπιστοσύνης μεταξύ επιχείρησης και πελατών Πηγή ανατροφοδότησης για τις επιχειρήσεις που τις συμπεριλαμβάνουν στη δικτυακή τους παρουσία Βασικές λειτουργίες: Μηχανισμός επικοινωνίας / αλληλεπίδρασης μεταξύ των μελών της κοινότητας Υπηρεσία αναζήτησης και καταλόγου Υπηρεσία μικρών αγγελιών Νέα - ανακοινώσεις που αφορούν συγκεκριμένο κλάδο ή επιχείρηση Επιπρόσθετη λειτουργία που συμπληρώνει και καθιστά πιο ελκυστικά τα άλλα επιχειρηματικά μοντέλα 23

24 7. Παροχέας Υπηρεσιών Αλυσίδας Αξιών Το μοντέλο αυτό ειδικεύεται σε μια συγκεκριμένη λειτουργία της αλυσίδας αξιών, όπως είναι οι προμήθειες, οι ηλεκτρονικές πληρωμές ή τα λογιστικά, με την πρόθεση να την καταστήσουν ένα ξεχωριστό και ανταγωνιστικό τους πλεονέκτημα. Προσφέρει ολοκληρωμένες και εξειδικευμένες λύσεις, π.χ. οι τράπεζες παρέχουν υπηρεσίες πληρωμών. Μπορούν να βρουν νέες ευκαιρίες χρησιμοποιώντας τα δίκτυα. Νέες προσεγγίσεις αρχίζουν να αναδύονται στον τομέα διαχείρισης παραγωγής, όπου η εξειδικευμένη τεχνογνωσία που απαιτείται για την ανάλυση και σωστή λειτουργία της παραγωγής προσφέρεται από νέους ενδιάμεσους. 24

25 Παροχέας Υπηρεσιών Αλυσίδας Αξιών 25

26 8. Ολοκλήρωση Αλυσίδας Αξιών Το μοντέλο αυτό ειδικεύεται στην ολοκλήρωση πολλαπλών λειτουργιών της αλυσίδας αξιών. Η εκμετάλλευση της ροής πληροφορίας μπορεί να αποτελέσει ένα πρόσθετο ανταγωνιστικό πλεονέκτημα. Έχει τη μορφή δικτύου ανεξάρτητων επιχειρήσεων οριζόντιας ή κάθετης συνεργασίας (ακόμα και ανταγωνιστικών μεταξύ τους) που ασχολούνται με τις λειτουργίες που άπτονται των ενδιαφερόντων τους και συνεργάζονται ηλεκτρονικά με στόχο την παροχή υπηρεσιών στην αγορά. Τα έσοδα προέρχονται από αμοιβές συμβούλων ή ακόμα και από πιθανές συναλλαγές. 26

27 9. Πλατφόρμες Συνεργασίας Οι πλατφόρμες συνεργασίας παρέχουν όλα τα απαραίτητα εργαλεία καθώς και το περιβάλλον πληροφοριών για τη συνεργασία μεταξύ των επιχειρήσεων. Αυτό μπορεί να γίνεται είτε για συγκεκριμένες λειτουργίες, όπως είναι οι παραγγελίες, είτε παρέχοντας υποστήριξη μέσω μιας ομάδας εξειδικευμένων συμβούλων. Επιχειρηματικές δυνατότητες προκύπτουν από συνδρομές, από τη διαχείριση της πλατφόρμας (αμοιβές συμμετοχής και χρήσης) και από την πώληση και διαχείριση εργαλείων λογισμικού (π.χ. για σχεδίαση, ροή πληροφοριών, διαχείριση κειμένων). 27

28 10. Μεσιτεία πληροφοριών Ολόκληρο το σύνολο των νέων αυτών υπηρεσιών παροχής πληροφοριών επικεντρώνεται κυρίως στην αύξηση της αξίας ενός μεγάλου όγκου δεδομένων τα οποία είναι διαθέσιμα στο διαδίκτυο ή προέρχονται από ολοκληρωμένες επιχειρηματικές λειτουργίες όπως για παράδειγμα είναι: η αναζήτηση πληροφοριών με χρήση μηχανών αναζήτησης (Google, Yahoo), η δημιουργία προφίλ καταναλωτών, η εμπορική εκμετάλλευση στατιστικών στοιχείων πελατών, η διαμεσολάβηση για επιχειρηματικές ευκαιρίες, επενδυτικές συμβουλές κ.ά. Η διενέργεια ερευνών Μια ειδική κατηγορία υπηρεσιών που παρέχονται από έμπιστες οντότητες, όπως αρχές πιστοποίησης, ηλεκτρονικούς συμβολαιογράφους και από έμπιστους τρίτους φορείς. Οι εταιρείες δρουν ως μεσάζοντες μεταξύ των συναλλασσόμενων πλευρών και παρέχουν εγγύηση σε θέματα πιστοποίησης και ηλεκτρονικών συναλλαγών. Τα έσοδα προκύπτουν από συνδρομές ή πληρωμές με βάση τη χρήση των υπηρεσιών (pay per use) και από διαφημίσεις. 28

29 Συγκριτικό Γράφημα Σύνθετη Λειτουργικότητα Απλή Λειτουργικότητα 29

30 Ηλεκτρονική Διακυβέρνηση e-government Διάθεση εφαρμογών ηλεκτρονικής διακυβέρνησης μέσω του Internet για την καλύτερη και ταχύτερη εξυπηρέτηση του πολίτη και των επιχειρήσεων Μοντέλα: Κυβέρνηση-προς-κυβέρνηση (G2G) Κυβέρνηση-προς-πολίτη (G2C) Κυβέρνηση-προς-επιχείρηση (G2B) 30

31 Οφέλη e-government Καλύτερη ανταπόκριση στις ανάγκες των πολιτών Μείωση κόστους και χρόνου ανταπόκρισης Μεγαλύτερη ικανοποίηση των πολιτών Βελτίωση υφιστάμενων υπηρεσιών Υποστήριξη νέων υπηρεσιών Αυτοματοποίηση διαδικασιών Αναβάθμιση της εικόνας του Δημοσίου Πρόσβαση σε περισσότερες και αξιόπιστες πληροφορίες 31