ΑΝΑΠΤΥΞΗ ΦΥΤΩΝ LANTANA CAMARA L. SUBSP. CAMARA KΑΤΩ AΠΟ ΙΑΦΟΡΕΤΙΚΕΣ ΜΙΚΡΟΜΕΤΕΩΡΟΛΟΓΙΚΕΣ ΣΥΝΘΗΚΕΣ ΚΑΙ ΕΠΕΜΒΑΣΕΙΣ ΜΕ ΤΟ ΡΥΘΜΙΣΤΗ ΑΝΑΠΤΥΞΗΣ PACLOBUTRAZOL

Transcript

1 5 Ο ΠΑΝΕΛΛΗΝΙΟ ΣΥΝΕ ΡΙΟ ΜΕΤΕΩΡΟΛΟΓΙΑΣ - ΚΛΙΜΑΤΟΛΟΓΙΑΣ - ΦΥΣΙΚΗΣ ΤΗΣ ΑΤΜΟΣΦΑΙΡΑΣ ΠΡΑΚΤΙΚΑ ΣΥΝΕ ΡΙΟΥ, ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ 2 ΑΝΑΠΤΥΞΗ ΦΥΤΩΝ LANTANA CAMARA L. SUBSP. CAMARA KΑΤΩ AΠΟ ΙΑΦΟΡΕΤΙΚΕΣ ΜΙΚΡΟΜΕΤΕΩΡΟΛΟΓΙΚΕΣ ΣΥΝΘΗΚΕΣ ΚΑΙ ΕΠΕΜΒΑΣΕΙΣ ΜΕ ΤΟ ΡΥΘΜΙΣΤΗ ΑΝΑΠΤΥΞΗΣ PACLOBUTRAZOL ΑΡΙΣΤΕΙ ΗΣ ΜΑΤΣΟΥΚΗΣ, ΑΘΑΝΑΣΙΟΣ ΚΑΜΟΥΤΣΗΣ ΚΑΙ ΑΙΚΑΤΕΡΙΝΗ ΧΡΟΝΟΠΟΥΛΟΥ-ΣΕΡΕΛΗ Εργαστήριο Γενικής και Γεωργικής Μετεωρολογίας, Γεωπονικό Πανεπιστήµιο Αθηνών ΠΕΡΙΛΗΨΗ Ερευνήθηκε η επίδραση των µικροµετεωρολογικών παραµέτρων (θερµοκρασία, ολική ηλιακή ακτινοβολία και σχετική υγρασία) και των διαφορετικών επεµβάσεων µε paclobutrazol (, 2, 4, 8 και 16 mgl -1 ), στη µεταβολή του ύψους και της άνθησης φυτών λαντάνας, που αναπτύχθηκαν σε συνθήκες θερ- µοκηπίου. Η ανάσχεση του ύψους των φυτών και η αύξηση του αριθµού των ανθέων, που διαπιστώθηκαν µε τις αυξανόµενες συγκεντρώσεις του φυτορυθµιστή, προσεγγίζονται µε συναρτήσεις λογαριθµικής µορφής. Από τις µικροµετεωρολογικές παραµέτρους η θερµοκρασία παίζει τον σηµαντικότερο ρόλο στη µεταβολή του ύψους των φυτών λαντάνας. ABSTRACT The effect of micrometeorological parameters (temperature, total solar radiation and relative humidity) in relation to different treatments with paclobutrazol (, 2, 4, 8 and 16 mgl -1 ), on the variability of height and the flowering of lantana plants, was investigated under greenhouse conditions. The reduction of the height and the increase of the number of flowers with the increasing concentrations of the regulator, are expressed with logarithmic equations. From the micrometeorological parameters, temperature plays the most important role on the variability of height of the lantana plants. 1. EΙΣΑΓΩΓΗ Το paclobutrazol, που ανήκει στην οµάδα των ρυθµιστών ανάπτυξης, προκαλεί ικανοποιητικό έλεγχο του ύψους διαφόρων ανθοκοµικών φυτών, που αναπτύσσονται σε δοχεία (Barrett et al. 1994) ενώ η επίδρασή του στην άνθηση άλλοτε είναι θετική (Wilkinson and Richards, 1987) και άλλοτε αρνητική (Tayama and Carver, 199). H δραστικότητα των φυτορυθµιστικών ουσιών και εποµένως και του paclobutrazol αυξάνει µε την αύξηση της απορρόφησής τους µέσω των φύλλων και των ριζών και της µεταφοράς τους µέσα στο φυτό. Η αύξηση δε αυτή ευνοείται από την µέχρις ενός ορίου αύξηση της θερµοκρασίας (Muzik, 1976), που είναι συνάρτηση του φυτικού είδους. Η σχετική υγρασία κατά τον ίδιο ερευνητή δεν έχει ξεκαθαρισµένο ρόλο στην απορρόφηση και µεταφορά των φυτορυθµιστικών ουσιών, που εφαρµόζονται από το έδαφος. Αντίθετα η αύξηση της ακτινοβολίας επιδρά ευνοϊκά στη δραστικότητα του paclobutrazol σε φυτά γαρδένιας (Kamoutsis et al, 1999). Σκοπός της εργασίας αυτής είναι η εκτίµηση της αποτελεσµατικότητας του paclobutrazol, που εφαρµόζεται µε ριζοπότισµα, στη δηµιουργία εµπορικά ελκυστικών φυτών λαντάνας κάτω από διαφορετικές µικροµετεωρολογικές συνθήκες. DEVELOPMENT OF LANTANA CAMARA L. UNDER DIFFERENT MICROMETEOROLOGICAL CONDITIONS AND TREATMENTS WITH THE GROWTH RETARDANT PACLOBUTRAZOL A. Matsoukis, A. Kamoutsis and A.Chronopoulou-Sereli

2 2. ΥΛΙΚΑ ΚΑΙ ΜΕΘΟ ΟΙ Η έρευνα έγινε κατά το διάστηµα Ιουνίου - Νοεµβρίου 1997 σε θερµοκήπιο του νοµού Αττικής. Χρησιµοποιήθηκαν, ως πολλαπλασιαστικό υλικό, µεσαία µοσχεύµατα λαντάνας (Lantana camara L. subsp. camara) µήκους cm µε ένα ζευγάρι φύλλων. Μετά τη ριζοβολία τους και τις απαιτούµενες καλλιεργητικές φροντίδες, έγιναν επεµβάσεις µε διαφορετικές συγκεντρώσεις του φυτορυθµιστή ανάπτυξης paclobutrazol (Cultar 25%, w/v, Zeneca, U.S.A.) όταν η νέα βλάστηση είχε µήκος περίπου 1 cm και τα φυτά δεν είχαν σχηµατίσει ακόµα ανθοφόρους οφθαλµούς. Ο ρυθµιστής αυτός εφαρµόστηκε µία φορά ως ριζοπότισµα (2, 4, 8 και 16 mgl -1 ) στη δόση των 5 ml διαλύµατος ανά γλάστρα όγκου 1.1 L σε 96 οµοιόµορφα φυτά λαντάνας. Καθ όλη την πειραµατική περίοδο γίνονταν ανά 5 ηµέρες βιοµετρικές και φαινολογικές παρατηρήσεις, που αφορούσαν το ύψος του φυτού (απόσταση της κορυφής του υψηλότερου βλαστού από το χείλος της γλάστρας) και τον αριθµό των ανθέων (ανθοκεφαλές µε ανοικτά ανθίδια). Στο χώρο ανάπτυξης των φυτών και στο ύψος της κόµης τους γίνονταν µετρήσεις µικροµετεωρολογικών παραµέτρων µε αισθητήρες θερµοκρασίας και σχετικής υγρασίας του αέρα (Model 89 L -1 της Wilh. Lambrecht GmbH, Germany) ως και ολικής ηλιακής ακτινοβολίας (Model 161 της Wilh. Lambrecht). Χρησιµοποιήθηκε το πειραµατικό σχέδιο των υποδιαιρεµένων τεµαχίων µε τρία κύρια τεµάχια. Το πρώτο παρέµεινε ασκίαστο (Μ 1 ) ενώ στα υπόλοιπα (Μ 2 και Μ 3 ) τοποθετήθηκαν διαφορετικά δίχτυα σκίασης σε απόσταση 1.5 m από την επιφάνεια του εδάφους. Σε κάθε κύριο τεµάχιο υπήρχαν πέντε συνολικά υποτεµάχια, εκ των οποίων τέσσερα περιείχαν τις διαφορετικές επεµβάσεις µε paclobutrazol και ένα παρέµεινε ως µάρτυρας. Έγινε χρήση στατιστικών µοντέλων (Dimopoulos, 1997) για τη µελέτη της µεταβολής του ύψους των φυτών µετά το κορυφολόγηµα και του συνολικού αριθµού των ανθέων καθώς και ανάλυση της διασποράς, µετά την αφαίρεση από κάθε υποτεµάχιο 2 φυτών που παρουσίασαν ακραίες τιµές στις αυξήσεις των υψών τους. Ακόµα εφαρµόστηκε η τεχνική της σταδιακής παλινδρόµησης (Καλτσίκης, 1983) για τον προσδιορισµό των µικροµετεωρολογικών παραµέτρων, που ερµηνεύουν την τελική αύξηση του ύψους των πειραµατικών φυτών. 3. ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΑ-ΣΥΖΗΤΗΣΗ Τα φυτά, τα οποία δέχθηκαν τις διαφορετικές επεµβάσεις µε paclobutrazol, είχαν µικρότερο ύψος από τους µάρτυρες στο ασκίαστο τεµάχιο (Σχ. 1α) γεγονός, το οποίο µπορεί να αποδοθεί στην παρεµπόδιση, που ασκεί ο φυτορυθµιστής αυτός στη βιοσύνθεση των γιββερελινών (Sponsel, 199). Η ανάσχεση της αύξησης του ύψους ήταν εµφανής και για τα αντίστοιχα φυτά των άλλων κύριων τεµαχίων. Οσο µεγαλύτερη δε ήταν η συγκέντρωση του paclobutrazol τόσο µεγαλύτερη ήταν και η ανάσχεση της αύξησης του ύψους των φυτών (Σχ. 1α). Αυτό συµφωνεί µε τα συµπεράσµατα άλλων ερευνητών σχετικά µε την επίδραση του paclobutrazol στο ύψος φυτών Helianthus annuus L. Pacino (Dasoju et al, 1998) και στο µέγεθος φυτών Gardenia jasminoides Ellis (Kamoutsis et al, 1999). 448

3 3 3 3 α M 1 M 2 M Αύξηση ύψους (cm) R 2 =.962 Αύξηση ύψους (cm) R 2 =.966 O dhiobs dhilest Αύξηση ύψους (cm) R 2 = β M 1 M 2 M Αριθµός αν θέων 6 4 Αριθµός αν θέων 6 4 O flobs flest Αριθµός αν θέων R 2 =.999 R 2 =.991 R 2 =.994 ΣΧΗΜΑ 1. Επίδραση του paclobutrazol στη µεταβολή του ύψους (α) και στον αριθµό των ανθέων (β) στα φυτά λαντάνας στα διάφορα κύρια τεµάχια. Εκτός από την ανάσχεση της αύξησης του ύψους το paclobutrazol επηρέασε και τον αριθµό των ανθέων ανά φυτό. Ετσι αυτός αυξήθηκε µέχρι ένα ανώτατο σηµείο (Σχ. 1β), το οποίο εντοπίστηκε στην επέµβαση των 8 mgl -1 σε όλα τα κύρια τεµάχια. Πέρα από αυτή τη συγκέντρωση µειώθηκε ο αριθµός των ανθέων, διατηρήθηκε όµως αξιοσηµείωτα υψηλότερος συγκριτικά µε τον αντίστοιχο των µαρτύρων. Αντίθετα ο Ruter (1996) παρατήρησε ό,τι το paclobutrazol, που εφαρµόστηκε µε ριζοπότισµα σε φυτά Lantana camara New Gold µείωσε τον αριθµό των ανθέων τους σε σχέση µε το µάρτυρα. Η µεταβολή της αύξησης του ύψους (h) της λαντάνας και ο αριθµός των ανθέων (f) ως συνάρτηση των διαφορετικών επεµβάσεων µε paclobutrazol στα τεµάχια Μ 1, Μ 2 και Μ 3 µπορεί να εκφραστεί µε τις εξισώσεις h(μ 1 ) = ln(x), h(μ 2 ) = ln(x), h(μ 3 ) = ln(x) και τις f(μ 1 ) = x ln(x), f(μ 2 ) = x ln(x), f(μ 3 ) = x ln(x) αντίστοιχα, όπου x = η συγκέντρωση του φυτορυθµιστή. Σ όλες τις περιπτώσεις η συσχέτιση µεταξύ µετρούµενων και εκτιµούµενων µεγεθών είναι ισχυρή. Λογαριθµική ανάσχεση της αύξησης του ύψους του ίδιου φυτικού είδους διαπιστώθηκε επίσης, όταν το paclobutrazol εφαρµόστηκε µε ψεκασµό στις συγκεντρώσεις 5, 1, 2 και 5 mgl -1 (Matsoukis & Chronopoulou-Sereli, 2). 449

4 ΠΙΝΑΚΑΣ 1. Επιλεκτική παρουσίαση αποτελεσµάτων ανάλυσης της διασποράς στην αύξηση του ύψους και τον αριθµό ανθέων/φυτό λαντάνας σε διαφορετικές επεµβάσεις paclobutrazol και µικροµετεωρολογικές συνθήκες. Πηγή DF F παραλλακτικότητας z Αύξηση ύψους Αριθµός ανθέων/φυτό M *** *** P *** 149.7*** MxP *** 11.14*** Σφάλµα 75 Σύνολο 89 z M=Μικροµετεωρολογικές συνθήκες, P=συγκέντρωση paclobutrazol ***: Σηµαντική επίδραση για επίπεδο σηµαντικότητας.1. ΠΙΝΑΚΑΣ 2. Σηµαντικότερες µικροµετεωρολογικές παράµετροι στην αύξηση του ύψους των φυτών λαντάνας. R 2 Κύριο Επέµβαση Μικροµετεωρολογική Τυπικός Τεµάχιο (mgl -1 ) παράµετρος z Συντελεστής α Θ.778***.61 2 Θ 3.867***.87 Α ** Μ 1 Υ -1.3*** 4 Θ.941***.89 8 Θ.922 *** Θ.894***.8 Θ.853***.73 2 Θ.879***.77 4 Θ.94 ***.82 Μ 2 8 Θ.884*** Θ 2.61***.88 Α -1.16* Υ -.772** Θ 1.469***.82 Υ -.649** 2 Θ.843***.71 Μ 3 4 Θ.892***.8 8 Θ 1.469***.88 Υ -.62** 16 Θ.93***.82 z = Μέσες τιµές διαστηµάτων 5 ηµερών για όλη την πειραµατική περίοδο. Θ = Θερµοκρασία αέρος, Α = Ολική ηλιακή ακτινοβολία, Υ = Σχετική υγρασία. α Τυπικές τιµές των συντελεστών πολλαπλής παλινδρόµησης. *, **, ***: Σηµαντικότητα για P.5,.1 και.1 αντίστοιχα. 45

5 Η ανάσχεση της αύξησης του ύψους καθώς και ο αριθµός των ανθέων για τις ίδιες επεµβάσεις (Σχ.1) παρουσίασαν προοδευτική µείωση των τιµών τους καθώς η ολική ηλιακή ακτινοβολία µειώθηκε συγκριτικά µε το Μ 1 κατά 27 και 66% στα τεµάχια Μ 2 και Μ 3 αντίστοιχα.. Παρόµοια αποτελέσµατα σχετικά µε την επίδραση της φωτοσυνθετικά ενεργού ακτινοβολίας αναφέρθηκαν από τους Kessler &Armitage (1992) στο ύψος των φυτών Begonia x semperflorens-cultorum Scarletta και τους Kamoutsis et al (1999) όσον αφορά τον αριθµό των ανθοφόρων οφθαλµών γαρδένιας. Η αύξηση του ύψους των πειραµατικών φυτών και ο αριθµός των σχηµατισθέντων ανθέων (Πιν. 1) επηρεάστηκαν σηµαντικά τόσο από τις διαφορετικές µικροµετεωρολογικές συνθήκες και επεµβάσεις µε paclobutrazol όσο και την αλληλεπίδραση αυτών. Από τις µικροµετεωρολογικές όµως παραµέτρους, όπως στον πίνακα 2 φαίνεται, η θερ- µοκρασία του αέρα επηρέασε περισσότερο τη µεταβλητότητα του ύψους της λαντάνας σε όλα τα κύρια τεµάχια. Ο θετικός ρόλος της θερµοκρασίας έχει επιβεβαιωθεί από τον Patterson (1993) στην αύξηση του ύψους, της φυλλικής επιφάνειας και του αριθµού των φύλλων σε φυτά Cassia obtusifolia και από τον Marcelis-van Acker (1995) στην µείωση του χρόνου, που απαιτείται για την διακοπή του ληθάργου των ανθοφόρων οφθαλ- µών σε φυτά Rosa hybrida cv. Motrea και Sweet Promise. Από τη συγκριτική παρουσίαση της ανάσχεσης του ύψους και του αριθµού των ανθέων των φυτών της λαντάνας, που αναπτύχθηκαν κάτω από διαφορετικά επίπεδα σκίασης και δέχθηκαν επεµβάσεις µε paclobutrazol (Σχ. 1), διαπιστώνεται ότι τα καλύτερα από εµπορική άποψη φυτά (µεγάλος αριθµός ανθέων σε φυτά µικρού ύψους) αναπτύχθηκαν στο ασκίαστο τεµάχιο έπειτα από επέµβαση µε 8 mgl -1 paclobutrazol. ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ Barrett, J. E., C. A. Bartuska and T. A. Nell, Comparison of paclobutrazol drench and spike applications for height control of potted floriculture crops. HortScience 29, Dasoju, S., M. R. Evans and B. E. Whipker, Paclobutrazol drenches control growth of potted sunflowers. HortTechnology 8, Dimopoulos, I., La mise en œuvre des modèles statistiques linéaires et non linéaires en sciences de l environnement. Doctorat, Thèse de l Université Paul Sabatier-Toulouse III, France 35 pp. Καλτσίκης, Π., 1983: Γεωργικός Πειραµατισµός. Απλά πειραµατικά σχέδια, β έκδοση, Καρα- µπερόπουλος Α. Ε. Kamoutsis, A., A. Chronopoulou-Sereli and E. A. Paspatis, Paclobutrazol affects growth and flower bud production in gardenia under different light regimes. HortScience 34, Kessler, J. R. and A. M. Armitage, Effects of shading on growth rate, flower initiation and flower development of Begonia x semperflorens-cultorum. J. Hortic. Sci. 67, Marcelis-van Acker, C. A. M., Effect of temperature on development and growth potential of axillary buds in roses. Scientia Horticulturae 63, Matsoukis, A. and A. Chronopoulou-Sereli, 2. The creation of compact plants of Lantana camara L. subsp. camara with the aid of plant growth regulators. Αcta Horticulturae (in press). Muzik, T. G., Influence of environmental factors on toxicity to plants. Pages in L. J. Audus, eds. Herbicides. Vol. II. Academic Press, Inc., London, UK. Patterson, D. T., Effects of temperature and photoperiod on growth and development of sicklepod (Cassia obtusifolia). Weed Science 41,

6 Ruter, J. M., Paclobutrazol application method influences growth and flowering of New Gold lantana. HortTechnology 6, Sponsel, V. M., 199. Gibberellin biosynthesis and metabolism. Pages in P. J. Davies, eds. Plant hormones and their role in plant growth and development. Kluwer academic publishers Dordrecht, The Netherlands. Tayama, H. K. and S. A. Carver, 199. Zonal geranium growth and flowering responses to six growth regulators. HortScience 25, Wilkinson, R. I. and D. Richards, Effects of paclobutrazol on growth and flowering of Bouvardia humboldtii. HortScience 22,