Στο προηγούµενο: Αποσταθεροποίηση (άραγε «δυνητικοποίηση»;) του αρχιτεκτονικού αντικειµένου σε µια σειρά από περιπτώσεις Μουσεία Βιβλιοθήκες

Transcript

1 Στο προηγούµενο: Αποσταθεροποίηση (άραγε «δυνητικοποίηση»;) του αρχιτεκτονικού αντικειµένου σε µια σειρά από περιπτώσεις Μουσεία Βιβλιοθήκες Πανεπιστήµιο... Με µια βασική αναφορά στον Castells και στο ότι «Μια δραστηριότητα είναι δυνατόν να συµβαίνει ταυτόχρονα σε πολλούς τόπους. Λειτουργεί ως ενότητα σε πολλούς τόπους την ίδια στιγµή....και αυτό σε παγκόσµια κλίµακα»

2 Η παγίδα της αντίθεσης φυσικού ψηφιακού και η επιστροφή στην υλικότητα Quasi-Objet Η αποσταθεροποίηση του αντικειµένου- Κτίριο µε σταθερά και µεταβαλλόµενα µέρη, δραστηριότητα σε πολλά µέρη συγχρονικά... Mitchell: ad hoc gatherings AmI, I.T.Y., Weiser, Τι είναι «τέχνηµα» Levy: αντικείµενο καταλύτης Serres: παράσιτο Latour: κοινωνίες που έχουν ως δεσµό τα τεχνήµατά τους Deleuze: Κοινωνία πειθαρχίας ελέγχου κ.α Guattari: οµοιο/ετερο ποίηση... Massumi: presque sujet Haupt: globalisation / mondialisation.. Τεχνολογίες Digital Grounds Digital Tectonics Hyperbodies Ambient Intelligence (AmI) - Digital Territories Swarm Intelligence smaller elements working together scale free networks active surfaces Γενικό Σχήµα: Μεταβαλλόµενης γεωµετρίας Digital Territories από quasi-objects

3 ΑΠΟ ΤΑ ΑΝΤΙΚΕΙΜΕΝΑ ΣΤΑ ΠΕΡΙΠΟΥ ΑΝΤΙΚΕΙΜΕΝΑ (QUASI -OBJETS)

4 1. Τοποθέτηση του προβλήµατος 2. Παράδειγµα (Σχολείο Αγίου ηµητρίου)

5 Θεωρητικές κατασκευές Το να σκεφτόµαστε, λέει ο John Rajchmman, σηµαίνει να κατασκευάζουµε, να οικοδοµούµε, να ανεγείρουµε, κάτι που φυσικά ακολουθεί κανόνες (όπως η κατασκευή), αλλά συγχρόνως είναι πάντα κάτι νέο, µε δικιά του συγκρότηση, συµµετέχον στο (αρχιτεκτονικό ή και θεωρητικό) περιβάλλον του, κάτι που έχει πάψει να θέλει να είναι τέλειο και δεν διαχειρίζεται όρους όπως «σωστό» ή «λάθος». Σηµείωση: Αναφορά στο Gilles Delleuze, Felix Guattari, Qu est-ce que la philosophie, ed du Minuit, Paris, 1991 για την δηµιουργία (creation) εννοιών (concepts) και όχι για την επιβεβαίωση καθολικών εννοιών που ισχύουν ανεξαρτήτως τόπου και χρόνου.

6 Η έννοια του περίπου αντικειµένου ως θεωρητική κατασκευή

7 ιαπιστώσεις που µας οδηγούν στην ανάγκη της περιγραφής των «αντικειµενων» ως «περίπου αντικειµένων. Εχει ήδη διαπιστωθεί ότι στην φαινοµενική «σταθερότητα» των κτιρίων αντιστοιχεί µία όλοένα αυξανόµενη αστάθεια της λειτουργικής τους οργάνωσης (Koolhaas).

8 Ενα από τα βασικά συµπτώµατα της σηµερινής κατάστασης πραγµάτων είναι η ασάφεια που επικρατεί γύρω από τον ορισµό του«τεχνικού αντικειµένου». Antoine Picon, La ville territoire des cyborgs) Τα σηµερινά αντικείµενα συµβαίνει να είναι σε όλο και µεγαλύτερο βαθµό κόµβοι δικτύου, και να χαρακτηρίζονται από αυτή την λειτουργία τους. Χάνουν την (τεχνική) αυτονοµία τους και µπορούν µόνο να χαρακτηριστούν ως «περίπου αντικείµενα» (quasi-objets). Vagueness plato.stanford.edu/entries/vagueness/

9 Σήµερα, αυτό που τον απασχολεί τον µηχανικό και στο οποίο προσπαθεί να δώσει θεωρητική κάλυψη, είναι J. Rifkin, Η κοινωνία της πρόσβασης. οσχεδιασµός του δικτύου παραγωγής και διαχείρισης της πληροφορίας, ώστε να καθορίζεται µια σειρά ποικίλων και εναλλάξιµων αντικειµένων που συµµετέχουν στην επιτέλεση ενός έργου. Σύµφωνα µε τον Picon, στα «περίπου αντικείµενα» αντιστοιχούν «περίπου µηχανικοί».

10 GLOBAL DESIGN ηµιουργία βάσης δεδοµένων multimedia objects και επιλογή για την υλοποίηση διαφορετικών προϊόντων κατά περίπτωση τελικού χρήστη

11 Σε µια ήδη γνωστή δραστηριότητα, ελέγχουµε ότι είναι παραγωγή, διαχείριση και διακίνηση πληροφορίας και στη συνέχεια επεκτείνουµε την δραστηριότητα σε πολλαπλούς πιθανούς δρόµους.

12 photo Ποιο είναι το καθεστώς της ψηφιακής φωτογραφίας σε σχέση µε το κλασσικό αρνητικό και τύπωµα?

13 Stahl Stenlie's Inter_Skin project Αποστολή ψηφιοποίησης από έναν / υποδοχή και σύνθεση από µια βάση δεδοµένων που δέχεται από πολλούς

14 Από την εφηµερίδα στα weblogs δίκτυο εφηµερίδων που γράφει ο κεθένας. Τα moblogs ενηµέρωση της σελίδας µέσω φωνής και κινητού. Προσωπικές εφηµερίδες στο διαδίκτυο. Από one to many στο many to many Blogger.com

15 smart dust Millimeter-scale self-contained microelectromechanical devices that include sensors, computational ability, bidirectional wireless communications technology and a power supply. As tiny as dust particles, smart dust motes can be spread throughout buildings or into the atmosphere to collect and monitor data. Smart dust devices have applications in everything from military to meteorological to medical fields. Αντικείµενο 1 σε µια χρονική στιγµή α Αντικείµενο 2 σε µια χρονική στιγµή β

16 Jean Pierre Jeudi La communication sans objet. Βρισκόµαστε σήµερα σε µία κατάσταση γενικευµένης επικοινωνίας χωρίς αντικείµενο, χωρίς σώµα. Αυτό που καθορίζει το αντικείµενο είναι ο σχεδιασµός των συστηµάτων επικοινωνίας και διαχείρισης ψηφιακών δεδοµένων που το περιβάλλουν και όχι το αντικείµενο καθεαυτό, στο οποίο αναφέρονται, ή χρησιµοποιούν ως πρόσχηµα.

17 Ηεξαφάνισητουαντικειµένου έχει σίγουρα σχέση µε τηασάφειατουτεχνικού προσδιορισµού του. Η ασάφεια αυτή προκύπτει από την εισαγωγή στο προσκήνιο της ψηφιακής τεχνολογίας. Κάθε φορά που προσπαθούµε νασκεφτούµε ένα τεχνικό αντικείµενο, σε µια πληθώρα πιθανών περιπτώσεων, διακλαδώσεων, νεφέλωµα «εν δυνάµει» καταστάσεων, όπου είναι δυνατόν να βρεθεί και που µεταβάλλονται στον χώρο και στον χρόνο. Αυτό που έχουµε ανάγκη είναι είναι µια θεωρητική προσέγγιση που να µας βοηθήσει να συλλάβουµε τηνδυνητικοποίηση του αντικειµένου, την εισαγωγή του όρου «εικονικό» στο προσκήνιο

18 Ο θεωρητικός έλεγχος και η συγκρότηση της έννοιας του περίπου αντικειµένου θα συναντήσει στην πορεία του µια σειρά από συγγενείς απόψεις, θα σχετιστεί κριτικά µαζύ τους, θα υπογραµµίσει συνάφειες και διαφορές. περίπου αντικείµενο ασάφεια / vagueness weak forms anexact geometries objet temporel near figures blurring architecture

19 Η έννοια της «ασθενούς µορφής» (weak form), που προβάλλει ο Peter Eisenman των «σχεδόν σχηµάτων» (near figures), και ταν annexact geometries που διαπιστώνει ο Jeffrey Kippnis, όταν αναλύει το έργο του Peter Eisenman. Jeffrey Kippnis, Τowards a New Architecture, Folding In Architecture, Architectural Design, 1993, σ στην έννοια του επαναλαµβανόµενου αλλά και πρόσκαιρου αντικειµένου (objet temporel) του Bernard Stiegler, όταν αναλύει την επίδραση των νέων τεχνολογιών στα µέσα επικοινωνίας, του αντικειµένου σχέση, που µεταβάλλεται διαρκώς µέσα από την διαδραστικότητα Bernard Stiegler, L hyperindustrialisation de la culture et le temps des attrape-nigauds, Art press, L Art et la Toile, no hors serie, nov 99, σ την διάλυση - διάσπαση του αντικειµένου στο περιβάλλον, όπως παρουσιάζεται σε µια µεγάλη σειρά θεωρητικών παρεµβάσεων στο συνέδριο του Archilab το 2002 Βλ. Manuel Gausa, «L architeture est (maintenant) geographie, Archilab Orleans 2002, 2002, σ το σχήµα, όχι ως σταθερή περιγραφή του αντικειµένου αλλά ως µεταβαλλόµενες «στιγµές έντασης», που προτείνει ο Stan Allen Βλ. Stan Allen, From Object to Field, Architecture after Geometry, Architectural Design, 1997, σ

20 Από τις προηγούµενες αναφορές προκύπτει ότι: 1. Τα τεχνήµατα διακρίνονται από µια ασάφεια 2. Μέσα από την σύζευξή τους µε τις ψηφιακές τεχνολογίες προκύπτει ένα επί πλέον φαινόµενο αίτηµα προοπτική διάδρασης αντικειµένου - χρήστη Αναφερόµαστε λοιπόν σε θεωρίες που αντιµετωπίζουν την σχέση τεχνήµατος συλλογικοτήτων.

21 Για την σχέση τεχνήµατος (αντικειµένου) µε τις (κοινωνικές) συλλογικότητες θα κάνουµε αναφορά στους Brian Massumi Michel Serres Bruno Latour Pierre Levy

22 Το µερικό υποκείµενο (sujet partiel) / Brian Masumi Στο Economie politique de l appartenance et logique de la relation, Μια σχέση διαθέτει ένα ιδιαίτερο οντολογικό καθεστώς, διαφορετικό από τους όρους που φαίνεται να την ορίζουν. Οι σχέσεις οργανώνονται γύρω από αντικείµενα καταλύτες Γύρω από αυτά δηµιουργούνται συλλογικότητες Η έννοια της individuation collective (συλλογικής εξατοµίκευσης) προσδιορίζει τον τρόπο ύπαρξης των υποκειµένων που θεωρούνται έτσι µερικά υποκείµενα, µέσα από την σχέση τους µε τα περίπου αντικείµενα (αντικείµενα καταλύτες δεσµοί του κοινωνικού) Αναφορά στους Serres, Latour, Levy (σ. 122) Αναφορά στο παράδειγµα της µπάλας (Serres) (σ.122)

23 Serres, quasi-objet Le parasite (1980) σελ 401, Theorie du quasi objet Η µπάλα κυκλοφορεί από παίκτη σε παίκτη και υφαίνει έτσι την συλλογικότητα. Αντικείµενο, αλλά δια µέσου του οποίου υπάρχουν οι παίκτες στο παιχνίδι. Η ενότητα των παικτών (συλλογικότητα) οργανώνεται γύρω από αυτό το εµµενές αντικείµενο δεσµό (µπάλα). Η µπάλα είναι αντικείµενο καταλύτης της συλλογικότητας αλλά και αυτό δια µέσου του οποίου το κάθε υποκείµενο παίκτης εξατοµικεύεται συλλογικά. Ο παίκτης υποκείµενο, που τώρα έχει την µπάλα δεν την κοιτά, δεν είναι µόνος µαζί της όταν κινείται ή δίνει πάσα. Στον νου του έχει όλη την διάταξη επί του γηπέδου και µάλιστα στην δυναµική της µορφή. Καθώς η µπάλα κινείται, διαγράφει ένα κινητό κέντρο που κάνει τα υποκείµενα να αναβοσβήνουν. Από αυτή την κίνηση µεταλλάσσεται διαρκώς το γενικό σχήµα παρουσίας των παικτών στον χώρο. Τα τέρµατα ορίζουν κατευθύνσεις προς τις οποίες ασκείται η ένταση Το γήπεδο είναι το πεδίο, όπου ασκούνται οι δυνάµεις

24 Bruno Latour Nous n avons jamais ete modernes Με αναφορά στον Serres ets de Reels Collectifs Discursifs Ζούµε σε κοινωνίες που έχουν ως κοινωνικό δεσµό αντικείµενα που έχουν παραχθεί στο εργαστήριο και στη συνέχεια βιοµηχανικά. Objectifs Sociaux Effets de discours Συνεχίζουµε να θεωρούµε τα αντικείµενα ως πράγµατα, ενώ γνωρίζουµε ότι έχουν τριπλή υπόσταση: φυσική, κοινωνική και λόγου. Ο κλωνισµός έχει µια πραγµατικότητα εργαστηρίου, µια πραγµατικότητα συσχετισµού οικονοµικών και κοινωνικών δυνάµεων και συµµετέχει έντονα σε διαµάχες ηθικού περιεχοµένου. Το 90% της αξίας ενός βιοµηχανικού καταναλωτικού προϊόντος αφιερώνεται στην προώθησή του και στην δηµιουργία της εικόνας του ως τρόπου ζωής. Να αφήσουµε τα αντικείµενα να µιλήσουν. Και να µας πουν πως διαµορφώνουν τα υποκείµενα. Το αντικείµενο δεν είναι ουδέτερο. ιαθέτει βέβαια τον ιδιαίτερο χαρακτήρα του, αλλά δεν υπάρχει αν δεν είναι δεσµός µεταξύ ανθρώπων. (Ακόµα και στο µουσείο, δια µέσου αυτού δηµιουργούνται αφηγήσεις µνήµης που δένουν ανθρώπους στην συµφωνία ή την διαφωνία τους).

25 Οι συλλογικότητες δεν υπάρχουν έξω από τα αντικείµενά τους (και φυσικά τα αρχιτεκτονήµατά τους) Οι συλλογικότητες βρίσκονται σε διαρκή κίνηση / µεταβολή και οργανώνονται γύρω από νέα αντικείµενα που συνεχώς δηµιουργούν (τηλέφωνο, ράδιο, τηλεόραση, κινητό, υπολογιστής ) Υπάρχει µια διαρκώς µεταβαλλόµενη «petrification du collectif en des choses. Τα αντικείµενα είναι ασταθή και φορείς του Είναι. Θα πρέπει να δεχτούµε τον µη διαχωρισµό περίπου αντικειµένων και περίπου υποκειµένων. Τα αντικείµενα µας δένουν σε δίκτυα, που όσο εκτεταµένα και αν είναι εξαρτώνται πάντα από την φυσική υπόσταση των τερµατικών τους. Τα δίκτυα παραµένουν τοπικά σε όλα τα σηµεία τους.

26 Θα πρέπει να δεχτούµε ότι δεν υπάρχει ο κόσµος των αντικειµένων από την µια και η κοινωνία των πολιτών από την άλλη, η επιστήµη από την µια και η πολιτική από την άλλη. Η µοντέρνα συνθήκη πρέσβευε αυτόν τον διαχωρισµό ενώ στην πράξη τα συνέδεε. εν δεχόταν τα αντικείµενα ως περίπου αντικείµενα (επιχειρούσε διαδικασίες κάθαρσης), αλλά στην πράξη µόνο έτσι τα αντιµετώπιζε. Γι αυτό και οι µοντέρνοι στην πράξη δεν ήταν ποτέ µοντέρνοι.

27 Ο Levy αναφέρεται στο Qu est-ce que le virtuel αντικείµενο δεσµός, αντικείµενο - καταλύτης της συλλογικής νοηµοσύνης, αντικείµενο - που ενώνει. Τον απασχολεί το ερώτηµα του ρόλου του αντικείµενου στη συγκρότηση της συλλογικής νοηµοσύνης. Στον σχεδιασµό ενός αντικειµένου (κτιρίου) συµβάλλει ένα δίκτυο γνώσεων (παγιωµένων κανονισµοί, θεωρίες, ήδη υπάρχοντα παρεµφερή κτίρια- αλλά και νέων µε αφορµή αυτόν ακριβώς τον σχεδιασµό>>>>>>>>>>>>>> συλλογική νοηµοσύνη LINKS On appelle intelligence collective la capacité des collectivités humaines de coopérer sur le plan intellectuel pour créer, innover, inventer

28 Ηαναφορά στον Serres και στη µπάλα,... όπου δηµιουργείται µια ζωντανή συλλογική ενότητα των παικτών γύρω από ένα εµµενές αντικείµενο-δεσµό. Ένα κινητό κέντρο, γύρω από το οποίο δηµιουργούνται ποικίλοι σχηµατισµοί, µεταβαλλόµενοι, κινούµενοι, σκεπτόµενοι, µε στρατηγικούς ή τακτικούς στόχους. Κατά την ίδια λογική, που η αίθουσα που γίνεται το µάθηµα είναι το αντικείµενο δεσµούς γύρω από την παραγωγή απόψεων για το θέµα του µαθήµατος, αντικείµενο καταλύτης συλλογικής νοηµοσύνης. Ακόµα τα αντικείµενα µνήµης είναι καταλύτες συλλογικής νοηµοσύνης. Τα εργαλεία συνδέουν σε συνεργασία για να γίνει µια εργασία, κινητοποιούν συλλογική νοηµοσύνη, ενώ ταυτόχρονα είναι παράγωγά συλλογικής νοηµοσύνης.

29 Σε νέες περιόδους της ιστορίας παρατηρούνται αναδύσεις νέων αντικειµένων, που σχετίζονται µε νέους σχηµατισµούς συλλογικής νοηµοσύνης: το διαδίκτυο. Θα µπορούσαµε να πούµε ότι οι συλλογικότητες δεν διαθέτουν παρά τη νοηµοσύνη των αντικειµένων τους, τη νοηµοσύνη που συγκροτείται ακριβώς δια µέσου αυτών των αντικειµένων. Ετσι λοιπόν, για να ξαναγυρίσουµε στον Massumi, το αντικείµενο γίνεται ένα επί µέρους υποκείµενο, αφού εν δυνάµει και φυσικά εν µέρει, τείνει να διαµορφώνει συλλογικότητες.

30 Στο αντικείµενο δεν είναι δυνατόν να δούµε κάτι έξω από εµάς. Το εργαλείο είναι η δυνητικοποίηση της πράξης (σ.99): 1. Προβληµατοποίηση 2. Αποτοπικοποίηση 3. Μετάβαση από το ιδιωτικό στο δηµόσιο 4. Μεταµόρφωση / ανασύνθεση της σωµατικής λειτουργίας/. Σφυρί: 1. Πώς να καρφώσω, χρήση της µάζας, κρούση, επιστηµονική γνώση (το κάρφωµα ως πρόβληµα!!!) 2. ηµιουργία ενός εργαλείου που µπορεί να χρησιµεύσει γενικά, όχι µόνο για ένα κάρφωµα (αποτοπικοποίηση) 3. ηµιουργία ενός εργαλείου που µπορεί να χρησιµοποιηθεί από όλους (µετάβαση στο δηµόσιο) 4. Εµπέδωση ενός τρόπου χρήσης του που απαιτεί µια ιδιαίτερη σωµατικότητα

31 Για τους παραµετρικά µεταβαλλόµενους υβριδικούς χώρους: Ο χώρος ως «αντικείµενο» παίρνει προσωρινά συγκεκριµένη µορφή µόνο δια µέσου των ατόµων που το ενεργοποιούν, µέσα δηλαδή από ένα κοινωνικό δεσµό που δηµιουργείται επί τόπου. Την ίδια στιγµή το αντικείµενο προκαλεί τα άτοµα να επέµβουν σε αυτό, τους προσφέρεται ως τέχνηµα διάδρασης. Την ίδια στιγµή ο κοινωνικός δεσµός δεν υφίσταται παρά µόνο δια µέσου αυτού του αντικειµένου.

32 Ηεπεξεργασίαµιάςσυνθετικήςπρότασης, δεν εξαντλείται από τον Τ.Ζενέτο στα στενά πλαίσια του δεδοµένου κτιριολογικού προγράµµατος που έχει να αντιµετωπίσει, αλλά γίνεται αφορµή για την επεξεργασία και διατύπωση µιάς συνολικής πρότασης που ξεπερνά τα όρια του θέµατος που σχεδιάζεται.

33 Η συνολική (total) στάση απέναντι στα πράγµατα, στην συγκεκριµένη περίπτωση του σχολικού κτιρίου που εξετάζουµε, έχει στο κέντρο της µιά συνολική αναθεώρηση του εκπαιδευτικού συστήµατος, που οδηγεί και στον συνολικό επαναπροσδιορισµό των τεχνολογικών εργαλείων που θα εξυπηρετήσουν αυτή την αναθεώρηση. Η προβολή στο µέλλον, όπου η κατάσταση πραγµάτων θα είναι διαφορετική από την σηµερινή είναι χαρακτηριστικό της σκέψης του Τ.Ζενέτου. Θα πρέπει ακόµα νασηµειώσουµε, ότι το σχολείο του Αγ. ηµητρίου αποτελεί, για τον Τ.Ζενέτο, την αρχή σκέψεων και προβληµατισµών για την εκπαίδευση που θα διαρκέσουν περίπου µία δεκαετία και θα αποκτήσουν το 1976 µία ολοκληρωµένη έκφραση στην µελέτη του κτιριολογικού προγράµµατος του σχολικού συγκροτήµατος της Πυλαίας

34 Συγχρόνως όµως, και αυτό είναι ενδιαφέρον στο σχολείου του Αγ. ηµητρίου, αντιµετωπίζεται και η διαδικασία µετάβασης στην µελλοντική κατάσταση πραγµάτων. Οι τεχνολογικές επιλογές εξυπηρετούν αυτή την διαδικασία µετάβασης