Αβξαάκ Γξαθφπνπινο. Φξηζηίλα Γξαθνπνχινπ

Transcript

1 Αβξαάκ Γξαθφπνπινο Φξηζηίλα Γξαθνπνχινπ

2 ΑΝΓΡΗΚΖ ΤΠΟΓΟΝΗΜΟΣΖΣΑ 1.1 Οξηζκόο Ο φξνο ππνγνληκφηεηα έρεη αληηθαηαζηήζεη ηνλ άθνκςν θαη απφιπην φξν ζηεηξφηεηα πνπ ρξεζηκνπνηνχληαλ ζην παξειζφλ θαη αλαθέξεηαη ζην δεπγάξη πνπ επηζπκεί θαη βξίζθεηαη ζε πξνζπάζεηα ηεθλνπνίεζεο θαη όρη κεκνλσκέλα ζηνπο ζπληξφθνπο, δειαδή ηνλ άλδξα ή ηε γπλαίθα μερσξηζηά. Έλα δεπγάξη ραξαθηεξίδεηαη ππνγφληκν, φηαλ δελ θαηαθέξλεη λα θηάζεη ζε θχεζε κεηά από έλα έηνο ζπρλώλ ζεμνπαιηθώλ επαθώλ ρσξίο ηε ρξήζε αληηζπιιεπηηθώλ κεζόδσλ. 1.2 πρλόηεηα επηδεκηνινγηθά ζηνηρεία Απφ ην ζχλνιν ησλ δεπγαξηψλ πνπ επηζπκνχλ λα ηεθλνπνηήζνπλ, έλα πνζνζηφ 25% δελ επηηπγράλνπλ θχεζε κεηά απφ ρξνληθφ δηάζηεκα ελφο έηνπο, 15% αλαδεηνχλ ηαηξηθή βνήζεηα γηα ην πξφβιεκά ηνπο θαη έλα πνζνζηφ 5% ηειηθά δελ θαηνξζψλνπλ λα γίλνπλ βηνινγηθνί γνλείο. 25% 15% 5% 5 Σρήκα 1. Πνζνζηά ππνγφληκσλ δεπγαξηψλ % Όηαλ έλα δεπγάξη ραξαθηεξίδεηαη ππνγφληκν, ην θιέγνλ εξψηεκα πνπ αλαπφθεπθηα έξρεηαη ζην πξνζθήλην, είλαη ην «πνηνο θηαίεη». Έσο πξηλ ιίγα ρξφληα φπσο είλαη γλσζηφ ε επζχλε απνδηδφηαλ ζηε γπλαίθα, ζήκεξα φκσο πηα γλσξίδνπκε φηη είλαη πνιχ ζπλεζηζκέλε ε ζπλύπαξμε παξαγόλησλ ππνγνληκόηεηαο θαη από ηνπο δύν ζπληξόθνπο, φπσο θαίλεηαη ζην Σρήκα 2. 40% 20% 40% Σρήκα 2. Σπκκεηνρή ησλ ζπληξφθσλ ζηελ ππνγνληκφηεηα

3 Όπσο βιέπνπκε, ν άλδξαο επζχλεηαη απνθιεηζηηθά ζε πεξίπνπ 40% ησλ πεξηπηψζεσλ, ελψ ζπκκεηέρεη ζε άιιν έλα πνζνζηφ 20% καδί κε ηε ζχληξνθφ ηνπ, άξα ε αηηηνινγηθή ζπκκεηνρή ηνπ άλδξα ζηελ ππνγνληκφηεηα ηνπ δεχγνπο, βιέπνπκε φηη ππάξρεη πεξίπνπ ζε έλα πνζνζηφ 60%. Απφ θάπνηεο επηδεκηνινγηθέο κειέηεο πξνθχπηεη φηη ππάξρεη ζε παγθφζκην επίπεδν κηα «εμαζζέληζε» ηνπ ζπέξκαηνο ηεο ηάμεο ηνπ 1,5-3,1 % εηεζίσο (αλάινγα κε ηε ρψξα πνπ έγηλε ε κειέηε). Απφ κηα κειέηε πνπ εθπνλήζεθε ζηελ Διιάδα, απφ ην «Αλδξνινγηθφ Ιλζηηηνχην Αζελψλ», πξνέθπςε φηη ην πνζνζηφ ησλ αλδξψλ κε νιηγνζπεξκία ζε έλα πξνάζηην ηεο Αζήλαο κε ρακειφ δείθηε πεξηβαιινληηθήο ξχπαλζεο ήηαλ 4%, ηε ζηηγκή πνπ ζηελ πεξηνρή ηνπ Θξηαζίνπ (φπνπ ιφγσ ηεο χπαξμεο πνιιψλ βηνκεραληψλ ηα επίπεδα ξχπαλζεο είλαη πνιχ πςειφηεξα) ήηαλ 13%, θαη ζε αγξνηηθή πεξηνρή ηεο Κξήηεο φπνπ γίλεηαη ζπζηεκαηηθή ρξήζε θπηνθαξκάθσλ, ην πνζνζηφ ησλ αλδξψλ κε νιηγνζπεξκία ήηαλ 14%! Θα πξέπεη σζηφζν λα ζεκεηψζνπκε, φηη ζην ζχγρξνλν δπηηθφ θφζκν ε γπλαίθα αλαβάιιεη ηελ πξψηε ηεο εγθπκνζχλε έσο φηνπ ηειεηψζεη ηηο ζπνπδέο ηεο θαη απνθαηαζηαζεί επαγγεικαηηθά, γεγνλφο πνπ ζεκαίλεη φηη θάλεη ηηο πξψηεο ηεο πξνζπάζεηεο γηα ηεθλνπνίεζε ζε ειηθία κεγαιχηεξε ησλ 30 εηψλ. Έρεη βξεζεί φκσο απφ ζηαηηζηηθέο κειέηεο, φηη ε γνληκφηεηα κηαο γπλαίθαο 35 εηψλ, είλαη κεησκέλε θαηά 50% ζε ζρέζε κε ηελ ειηθία ησλ 25 εηψλ, ελψ απηή ε κείσζε απμάλεηαη κε ηελ ειηθία ηεο γπλαίθαο, γηα λα θηάζεη ζηελ ειηθία ησλ 40 λα εκθαλίδεηαη κεησκέλε πάλσ απφ 95%, ζε ζρέζε κε ηελ ειηθία ησλ 25 εηψλ! Τη ζεκαίλεη απηφ πξαθηηθά; Όηη νη γπλαίθεο πνπ ζέινπλ λα ηεθλνπνηήζνπλ ζήκεξα είλαη ζαθψο πην ππνγφληκεο εμ νξηζκνχ απφ φηη παιαηφηεξα, γεγνλφο πνπ νδεγεί πην ζπρλά ζηελ αλάδεημε ηνπ αλδξηθνχ παξάγνληα ππνγνληκφηεηαο, αθφκε θαη εάλ απηφο είλαη ήπηνο ή νξηαθφο, κε απνηέιεζκα λα αλαδεηθλχνληαη νξηαθέο θαηαζηάζεηο νιηγναζζελνζπεξκίαο, πνπ παιαηφηεξα δελ ζα ρξεηάδνληαλ λα ειεγρζνχλ. Απηφο είλαη θαη ν ιφγνο γηα ηνλ νπνίν αθνχκε ζήκεξα πην πνιχ παξά πνηέ γηα ηελ αλδξηθή ππνγνληκφηεηα. 1.3 Πώο γίλεηαη ε αξρηθή δηάγλσζε ηεο αλδξηθήο ππνγνληκόηεηαο; Σε αληίζεζε κε ηε γπλαίθα ζηελ νπνία κηα αηηία ππνγνληκφηεηαο κπνξεί λα βξίζθεηαη ζε πνιιά επίπεδα πνπ ρξεηάδνληαη δηαθνξεηηθέο, εμεηδηθεπκέλεο θαη ζπρλά επίπνλεο εμεηάζεηο γηα λα δηαγλσζζνχλ, ζηνλ άλδξα ε αξρηθή εθηίκεζε ηεο γνληκφηεηαο γίλεηαη κε κία θαη κφλε εμέηαζε, ε νπνία είλαη πνιχ εχθνιν λα πξαγκαηνπνηεζεί: ην ζπεξκνδηάγξακκα. Η ζπιινγή ηνπ ζπέξκαηνο γίλεηαη ζε απνζηεηξσκέλν δνρείν κε απλαληζκφ, αθνχ έρεη πξνεγεζεί ζεμνπαιηθή απνρή 3-5 εκεξψλ. Τν πιηθφ πξνζθνκίδεηαη ζε ζχληνκν ρξνληθφ δηάζηεκα ζην εξγαζηήξην ( αλ είλαη δπλαηφλ κέζα ζε ιεπηά ), φπνπ εμεηάδεηαη αθνχ ππνζηεί εηδηθή επεμεξγαζία θαη καο δίλεη πιεξνθνξίεο γηα ηνλ αξηζκφ ησλ ζπεξκαηνδσαξίσλ, ηελ θηλεηηθφηεηα θαη ηε κνξθνινγία ηνπο, θαζψο θαη γηα ηε γινηφηεηα ηνπ ζπέξκαηνο, ην ρξφλν ξεπζηνπνίεζεο ηνπ ζπέξκαηνο, ην ph ηνπ, ηελ χπαξμε κηθξνβίσλ. Δάλ ην ζπεξκνδηάγξακκα είλαη θπζηνινγηθφ βάζεη θάπνησλ θξηηεξίσλ πνπ ππάξρνπλ θαη είλαη απνδεθηά παγθνζκίσο, ηφηε ην βάξνο πέθηεη ζηε δηεξεχλεζε ηνπ γπλαηθείνπ παξάγνληα. Αλ αληηζέησο ππάξρνπλ παζνινγηθά επξήκαηα, ηφηε αθνχ πξψηα γίλεη επαλάιεςε ηνπ ζπεξκνδηαγξάκκαηνο θαη επηβεβαησζνύλ ηα επξήκαηα, πξνρσξνχκε ζηελ αηηηνινγηθή δηεξεχλεζε.

4 1.4 Πνηα είλαη ηα αίηηα ηεο αλδξηθήο ππνγνληκόηεηαο; ΠΑΡΑΓΧΓΖ-ΜΔΣΑΦΟΡΑ-ΑΠΟΘΖΚΔΤΖ ΠΔΡΜΑΣΟ- ΔΚΠΔΡΜΑΣΗΖ Πξηλ πξνρσξήζνπκε ζηελ αηηηνινγία ηεο αλδξηθήο ππνγνληκφηεηαο, ζα πξέπεη λα θαηαλνήζνπκε νξηζκέλα απιά πξάγκαηα γηα ηε θπζηνινγία ηεο γνληκφηεηαο. Τν αθφινπζν ζρήκα ζα καο βνεζήζεη λα θαηαλνήζνπκε ηελ αλαηνκία ηνπ αλδξηθνχ γελλεηηθνχ ζπζηήκαηνο. 1.Όξρηο 2.Δθθνξεηηθά νξρηθά ζσιελάξηα 3.Δπηδηδπκίδα 4.Σπεξκαηηθφο πφξνο 5.Σπεξκαηνδφρνο θχζηε 6.Πξνζηάηεο 7.Οπξήζξα Δθζπεξκαηηζηηθφο πφξνο Σρήκα 3. Η γελλεηηθή νδφο ηνπ άλδξα Τα ζπεξκαηνδσάξηα παξάγνληαη ζηνπο φξρεηο, νη νπνίνη σο γλσζηφ βξίζθνληαη έμσ απφ ην ζψκα ηνπ άλδξα, κέζα ζε έλα «ζαθνχιη», ην φζρεν, επεηδή ε ζσζηή ζπεξκαηνγέλεζε απαηηεί έλα πεξηβάιινλ θαηά πεξίπνπ 2 ν C «δξνζεξφηεξν» απφ απηφ ηνπ εζσηεξηθνχ ηνπ ζψκαηνο. Όπσο θαηαιαβαίλνπκε, ν,ηηδήπνηε κπνξεί λα αλεβάζεη ηε ζεξκνθξαζία ηνπ νζρένπ, κπνξεί λα επεξξεάζεη αξλεηηθά θαη ηε ζπεξκαηνγέλεζε. Απφ ηνλ φξρη ηα ζπεξκαηνδσάξηα κπαίλνπλ ζηελ επηδηδπκίδα, ε νπνία είλαη έλα ππθλφ ζχζηεκα πνιχ κηθξψλ ζσιελαξίσλ, κέζα απφ ηα νπνία πεξλνχλ ηα ζπεξκαηνδσάξηα θαη θηάλνπλ ζηνλ θχξην ζσιήλα κεηαθνξάο ηνπο, ην ζπεξκαηηθφ πφξν. Πξέπεη λα ζεκεηψζνπκε, φηη θαηά ηε κεηάβαζε δηα κέζνπ ηεο επηδηδπκίδαο, γίλεηαη θαη ε σξίκαλζε ησλ ζπεξκαηνδσαξίσλ, πνπ απνθηνχλ έηζη ηα ραξαθηεξηζηηθά πνπ ζα ηνπο επηηξέςνπλ λα γνληκνπνηήζνπλ ην σάξην. Αθνχ κπνπλ ζην ζπεξκαηηθφ πφξν, πξνσζνχληαη ηα ζπεξκαηνδσάξηα ζηηο ζπεξκαηνδφρεο θχζηεηο, φπνπ θαη απνζεθεχνληαη θαη παίξλνπλ ηελ ηξνθή θαη ηελ ελέξγεηα απφ ην πγξφ κέζα ζην νπνίν «θνιπκπνχλ», πνπ ζα ηνπο ρξεηαζηεί γηα ηελ απαηηεηηθή ηνπο απνζηνιή. Απηά είλαη θαη ηα ζπεξκαηνδσάξηα πνπ ψξηκα θαη έηνηκα πιένλ ζα θηάζνπλ ζηνλ θφιπν ηεο γπλαίθαο, κεηά ηελ εθζπεξκάηηζε. Τη ζπκβαίλεη φκσο θαηά ηελ εθζπεξκάηηζε; Οη ζπεξκαηνδφρεο θχζηεηο ζπζπψληαη θαη πξνσζνχλ ην πγξφ ηνπο πνπ πεξηέρεη θαη ηα ζπεξκαηνδσάξηα πξνο ηνπο εθζπεξκαηηζηηθνχο πφξνπο, νη νπνίνη πνξεχνληαη κέζα απφ ηνλ πξνζηάηε, θαη ν νπνίνο θαηά ηε ζεμνπαιηθή δηέγεξζε εθθξίλεη θαη απηφο ην δηθφ ηνπ πγξφ πνπ πεξηέρεη ζηνηρεία

5 απαξαίηεηα γηα ηε κεηαθνξά θαη ξεπζηνπνίεζε ηνπ ζπέξκαηνο. Οη εθζπεξκαηηζηηθνί πφξνη ζπζπψληαη θαη απηνί κε ηε ζεηξά ηνπο, ην πγξφ κε ηα ζπεξκαηνδσάξηα κπαίλεη κε δχλακε ζηελ νπξήζξα θαη αλακεηγλχεηαη κε ην πξνζηαηηθφ πγξφ, θαη ζρεκαηίδεηαη έηζη απηφ πνπ βιέπνπκε ζαλ ζπέξκα θαηά ηελ εθζπεξκάηηζε, πνπ εθηηλάζζεηαη απφ ηελ νπξήζξα θαηά ηε θάζε ηνπ αλδξηθνχ νξγαζκνχ, κε ηηο ζπζπάζεηο ηεο νπξήζξαο αιιά θαη ησλ κπψλ ηνπ αλδξηθνχ ππειηθνχ εδάθνπο. Πέξα ινηπφλ απφ ηελ παξαγσγή, σξίκαλζε, κεηαθνξά θαη απνζήθεπζε ηνπ ζπέξκαηνο, πξέπεη πξνθαλψο λα ππάξρεη κία θαιή ζεμνπαιηθή ιεηηνπξγία (πνπ πξνυπνζέηεη θαιή ζηχζε θαη ζσζηή εθζπεξκάηηζε). Θα πξέπεη ηέινο λα μέξνπκε, φηη ε θπζηνινγηθή ζπεξκαηνγέλεζε εμαξηάηαη ηφζν απφ ηελ παξνπζία θπζηνινγηθήο πνζφηεηαο ηεο αλδξηθήο νξκφλεο ηεζηνζηεξφλεο (πνπ παξάγεηαη θπξίσο ζηνπο φξρεηο), φζν θαη απφ θάπνηεο νξκφλεο πνπ παξάγνληαη απφ ηνλ εγθέθαιν θαη ζπγθεθξηκέλα απφ ηνλ ππνζάιακν θαη ηελ ππφθπζε θαη ξπζκίδνπλ ηφζν ηε ζπεξκαηνγέλεζε, φζν θαη ηελ παξαγσγή ηεο ηεζηνζηεξφλεο. Δμάιινπ θαη ε ζηχζε θαη ε εθζπεξκάηηζε εμαξηψληαη απφ ηα θπζηνινγηθά επίπεδα ηεζηνζηεξφλεο, φζν θαη απφ ηε ζσζηή ιεηηνπξγία ηνπ θεληξηθνχ (εγθέθαινο θαη λσηηαίνο κπειφο), φζν θαη ηνπ πεξηθεξηθνχ λεπξηθνχ ζπζηήκαηνο. Σε φπνην ινηπφλ ζεκείν ηεο νδνχ απηήο, από ηελ παξαγσγή ηνπ ζπέξκαηνο έσο θαη ηελ εθζπεξκάηηζε ππάξμεη θάπνηα αλσκαιία ή επηδξάζεη θάπνηνο βιαπηηθφο παξάγνληαο, κπνξεί λα νδεγήζεη ζε ππνγνληκφηεηα ηνπ άλδξα. Πάκε ινηπφλ λα δνχκε ηψξα ηελ αηηηνινγηθή θαηάηαμε ηεο αλδξηθήο ππνγνληκφηεηαο, αλάινγα κε ην επίπεδν ηεο ιεηηνπξγίαο πνπ δηαηαξάζζεηαη: ΟΡΥΗΚΖ ΑΝΔΠΑΡΚΔΗΑ Μπνξεί λα πξνθιεζεί απφ ηηο αθφινπζεο θαηαζηάζεηο: - Κξπςνξρία. Δίλαη ε θαηάζηαζε θαηά ηελ νπνία ν έλαο ή θαη νη δχν φξρεηο δελ παίξλνπλ ηε θπζηνινγηθή ηνπο ζέζε ζην φζρεν, αιιά παξακέλνπλ κέζα ζην ζψκα, κε απνηέιεζκα λα γίλνληαη αηξνθηθνί θαη κε ιεηηνπξγηθνί ιφγσ ηνπ ζεξκφηεξνπ πεξηβάιινληνο. Η θξπςνξρία είλαη παξνχζα θαηά ηε γέλλεζε θαη πξέπεη λα αληηκεησπίδεηαη κέζα ζην πξψην έηνο δσήο γηα λα δηαζσζεί ν πάζρσλ φξρηο. Η αληηκεηψπηζε είλαη ε ρεηξνπξγηθή ηνπνζέηεζε ηνπ φξρενο ζηε θπζηνινγηθή ηνπ ζέζε. - Οξρίηηδα ( ηνγελήο ): Αθνξά θπξίσο ζηε θιεγκνλή ησλ φξρεσλ πνπ κπνξεί λα παξνπζηαζηεί θαηά ηελ πξνζβνιή ελφο αγνξηνχ ή άλδξα απφ ηνλ ηφ ηεο παξσηίηηδαο (καγνπιάδεο) θαη λα πξνθαιέζεη βιάβε ηεο ζπεξκαηνγέλεζεο. Τψξα πνπ εκβνιηάδνληαη ηα παηδηά θαηά ηεο λφζνπ απηήο, είλαη πάξα πνιχ ζπάληα. - πζηξνθή όξρενο: είλαη κία πνιχ επείγνπζα θαηάζηαζε, θαηά ηελ νπνία ν φξρηο θάλεη κία ή πεξηζζφηεξεο ζηξνθέο γχξσ απφ ηνλ θαηαθφξπθν άμνλά ηνπ, κε απνηέιεζκα λα πξνθαιείηαη ζηξαγγαιηζκφο ησλ αγγείσλ ηνπ θαη εάλ παξακείλεη ρσξίο αληηκεηψπηζε νδεγεί ζε λέθξσζε θαη απψιεηα ηνπ φξρενο. Δθδειψλεηαη κε μαθληθφ δπλαηφ πφλν ζηνλ έλα φξρε, κε αληαλάθιαζε ζηελ θνηιηά θαη ζπρλά ζπλνδεχεηαη κε εκεηφ. Δπεηδή φκσο δελ είλαη πάληα ηφζν ζνξπβψδεο ε εηθφλα, θάζε πφλνο πνπ εκθαλίδεηαη ζην φζρεν πξέπεη λα ειέγρεηαη απφ νπξνιφγν. Η αληηκεηψπηζε είλαη άκεζε ρεηξνπξγηθή αλάηαμε ηεο ζπζηξνθήο θαη ζηαζεξνπνίεζε ηνπ φξρενο. - Κπηηαξνηνμηθή ζεξαπεία (ρεκεηνζεξαπεία): πξνθαιεί παξνδηθή ζπλήζσο βιάβε ηεο ζπεξκαηνγέλεζεο, ε νπνία κπνξεί λα επαλέιζεη κεηά απφ άιινηε άιιν ρξνληθφ δηάζηεκα. Λφγσ ηνπ πςεινχ θηλδχλνπ γηα κφληκε βιάβε, πξηλ ππνβιεζεί νπνηνζδήπνηε άλδξαο αλαπαξαγσγηθήο ειηθίαο ζε ρεκεηνζεξαπεία γηα ηελ αληηκεηψπηζε θάπνηαο θαθνήζεηαο, ζα πξέπεη λα δίλεη ζπέξκα γηα θχιαμε ζε βαζεηά θαηάςπμε. - Αθηηλνζεξαπεία: ηζρχνπλ ηα ίδηα φπσο θαη γηα ηελ ρεκεηνζεξαπεία.

6 - Υξσκνζσκηθέο αλσκαιίεο: πξφθεηηαη γηα γελεηηθέο αλσκαιίεο, νη νπνίεο δελ ζεξαπεχνληαη θαη ηα άηνκα πνπ ηηο θέξνπλ παξνπζηάδνπλ νξρηθή αλεπάξθεηα, ζπλήζσο θαη ζηελ ζπεξκαηνγέλεζε, αιιά θαη ζηελ παξαγσγή ηεζηνζηεξφλεο. Σε άηνκα κε νιηγναζζελνηεξαηνζπεξκία απαληψληαη ζε πνζνζηφ 3-12%, ελψ ζε αδσνζπεξκηθνχο αζζελείο κπνξεί λα θηάζνπλ θαη ζε πνζνζηφ 20%. Η πην ζπρλή ηέηνηα αλσκαιία είλαη ην ζχλδξνκν Kleinefelter ΑΠΟΦΡΑΞΖ ΣΖ ΓΔΝΝΖΣΗΚΖ ΟΓΟΤ ΣΟΤ ΑΝΓΡΑ Πξφθεηηαη γηα απφθξαμε ζηελ νδφ κεηαθνξάο ηνπ ζπέξκαηνο θαη κπνξεί λα ζπκβεί απφ ην επίπεδν ηεο επηδηδπκίδαο έσο θαη ησλ εθζπεξκα- ηηζηηθψλ πφξσλ.τα αίηηα ηεο απφθξα- μεο είλαη ηα εμήο: - Λνηκώμεηο ηεο γελλεηηθήο νδνύ θαη ησλ επηθνπξηθώλ αδέλσλ: απνηεινχλ θαη ηα ζπρλφηεξα αίηηα απφθξαμεο. Πξφθεηηαη γηα δηάθνξεο θιεγκνλέο πνπ κπνξεί λα πξνζβάιινπλ ηνπο φξρεηο, ηηο επηδηδπκίδεο, ην ζπεξκαηηθφ πφξν, ηηο ζπεξκαηνδφρνπο θχζηεηο, ηνπο εθζπεξκαηηζηηθνχο πφξνπο, αιιά θπξίσο ηνλ πξνζηάηε (Σρήκα 4). Τα κηθξφβηα πνπ πξνθαινχλ απηέο ηηο θιεγκνλέο, είλαη ν γνλφθνθθνο, ν ζηαθπιφθνθθνο, ην θνινβαθηεξίδην, ν πξσηέαο, ε θιεκςηέια, θαζψο επίζεο θαη ην κπθφπιαζκα, ηα ριακχδηα, ην νπξεφπιαζκα, ε ζχθηιε θαη ε θπκαηί- σζε. Πξνζσπηθή πνιχρξνλε εκπεηξία ησλ ζπγγξαθέσλ αλαδεηθλχεη ηηο θιεγκνλέο ηνπ πξνζηάηε σο ην θπξηφηεξν αίηην ηεο αλδξηθήο ππνγνληκφηεηαο, θαη νθείινληαη ζηελ πξσθηηθή επαθή ρσξίο πξνθπιαθηηθφ. - Πξνζηαηηθή θύζηε ηνπ Muller: αθνξά ηελ παξνπζία κίαο ζπγγελνχο θχζηεο κέζα ζηνλ πξνζηάηε πνπ πξνθαιεί απφθξαμε ησλ εθζπεξκαηη- ζηηθψλ πφξσλ. Σην ζρήκα 5 βιέπνπκε κία ηέηνηα θχζηε φπσο θαίλεηαη ζην δηνξζηθφ ππεξερνγξάθεκα. Σρήκα 4. Λνηκψμεηο Σρήκα 5. Κχζηε ηνπ Muller - Μεηά από επεκβάζεηο ζηε βνπβσληθή πεξηνρή ή ζην όζρεν: απφθξαμε ή δηαθνπή ηεο γελλεηηθήο νδνχ κπνξεί λα πξνθιεζεί ηαηξνγελψο, θαηά ηε δηελέξγεηα επεκβάζεσλ γηα ηελ αληηκεηψπηζε κηαο βνπβσλνθήιεο, θηξζνθήιεο, πδξνθήιεο θ.ά. - πγγελήο απιαζία ηνπ ζπεξκαηηθνύ πόξνπ ή ηεο επηδηδπκίδαο: πξφθεηηαη γηα εθ γελεηήο έιιεηςε ησλ ζηνηρείσλ απηψλ. Όηαλ βξίζθεηαη απηή ε αλσκαιία, ζα πξέπεη λα γίλεηαη έιεγρνο ζηνλ άλδξα γηα ην γνλίδην ηεο θπζηηθήο ίλσζεο, γηα ηελ απνθπγή γέλλεζεο παηδηνχ κε ηε ζαλαηεθφξα απηή αζζέλεηα, αθνχ ην παζνινγηθφ γνλίδην αλεπξίζθεηαη ζε έλα πνζνζηφ 4% ησλ αλδξψλ.

7 ΔΝΓΟΚΡΗΝΗΚΔ ΓΗΑΣΑΡΑΥΔ Δίλαη γεληθά ζπάληεο θαηαζηάζεηο (1,3-2%) θαη πεξηιακβάλνπλ:- Γπζιεηηνπξγία ηνπ ππνζαιάκνπ- απαληάηαη ζε θάπνηα ζπάληα ζχλδξνκα ( Kallmann, Prader-Willi) - Αλεπάξθεηα ηεο ππόθπζεο- εδψ ππάξρεη κεησκέλε παξαγσγή ησλ νξκνλψλ ηεο ππφθπζεο (FSH θαη LH) θαη κπνξεί λα νθείιεηαη ζε φγθνπο, έκθξαθηα ή επεκβάζεηο ζηελ ππφθπζε, παξαηεξείηαη φκσο θαη ζε αηκαηνινγηθέο αζζέλεηεο, φπσο ε δξεπαλνθπηηαξηθή θαη ε β-κεζνγεηαθή αλαηκία. - Τπεξπξνιαθηηλαηκία: αχμεζε ηεο παξαγσγήο ηεο νξκφλεο πξνιαθηίλεο κπνξεί λα νθείιεηαη ζε αδελψκαηα (θαινήζεηο φγθνπο) ηεο ππφθπζεο θαη πξνθαιεί ππνζπεξκαηνγέλεζε. - Δμσγελείο νξκόλεο- ε πεξίζζεηα νηζηξνγφλσλ, αλδξνγφλσλ ή γιπθνθνξηηθνεηδψλ ζπλήζσο απφ εμσγελή ιήςε, κπνξεί λα επεξεάζεη ηε ζπεξκαηνγέλεζε. - Τπεξζπξενεηδηζκόο, λεαληθόο ζαθραξώδεο δηαβήηεο ΚΗΡΟΚΖΛΖ Πξφθεηηαη γηα θηξζνεηδή δηάηαζε ηνπ θιεβηθνχ πιέγκαηνο ηνπ ζπεξκαηηθνχ ηφλνπ, πνπ απνρεηεχεη ην αίκα απφ ηνλ φξρε πξνο ηε ζπεξκαηηθή θιέβα (Σρήκα 6). Αλεπξίζθεηαη ζην % ηνπ γεληθνχ πιεζπζκνχ, πνζνζηφ πνπ αλέξρεηαη ζην 35% ησλ αλδξψλ κε ππνγνληκφηεηα. Γηαηαξαρέο ζην ζπεξκνδηάγξακκα αλαδεηθλχνληαη ζην 50% ησλ αλδξψλ κε θηξζνθήιε. Η θηξζνθήιε επηθέξεη θαζπζηέξεζε ηεο αλάπηπμεο ηνπ εθεβηθνχ φξρενο θαη ζπλδέεηαη κε νξηζκέλεο νξκνληθέο δηαηαξαρέο. Ο πην πηζαλφο κεραληζκφο βιάβεο είλαη ε απμεκέλε ζεξκνθξαζία ζην φζρεν ιφγσ ηεο ιίκλαζεο ηνπ αίκαηνο. Η δηάγλσζε ηίζεηαη βαζηθά κε ηε θπζηθή εμέηαζε θαη επηβεβαηψλεηαη κε ην έγρξσκν Doppler. Η δηφξζσζε είλαη είηε ρεηξνπξγηθή, είηε κε εκβνιηζκό ηεο έζσ ζπεξκαηηθήο θιέβαο. Σρήκα 6. Κηξζνθήιε 3 νπ βαζκνχ ΑΝΟΟΛΟΓΗΚΑ ΑΗΣΗΑ Νεψηεξα δεδνκέλα θαηαδεηθλχνπλ φηη ζε έλα πνζνζηφ 10-20% ηεο αλεμήγεηεο ππνγνληκφηεηαο ε αηηηνινγία είλαη κηα αλνζνινγηθή δηαηαξαρή πνπ εθθξάδεηαη κε ηελ παξνπζία αληηζπεξκαηηθψλ, αληηζπξενζθαηξηθψλ, αληηκηηνρνλδξηαθψλ ή αληηθαξδηνιηπηληθψλ αληηζσκάησλ ζηνλ νξφ ηνπ αίκαηνο ή ζην ζπέξκα ηνπ άλδξα θαη ζηνλ νξφ ηεο γπλαίθαο θαζψο θαη αληηπαηξηθψλ αληηζσκάησλ ζηε βιέλλε ηνπ ηξαρήινπ ηεο κήηξαο ζηε γπλαίθα. Σηα αλνζνινγηθά αίηηα θαηαηάζζνληαη θαη νη δηαηαξαρέο ηζηνζπκβαηφηεηαο (ζχζηεκα HLA) ΔΞΟΤΑΛΗΚΔ ΓΗΑΣΑΡΑΥΔ Αξθεηά δεπγάξηα (πνζνζηφ πεξίπνπ 4,2%),αδπλαηνχλ λα θζάζνπλ ζε νινθιεξσκέλε ζεμνπαιηθή πξάμε κε απνηέιεζκα ηε γνληκνπνίεζε, ζπλεπεία θάπνησλ απφ ηηο αθφινπζεο θαηαζηάζεηο: - ζηπηηθή δπζιεηηνπξγία - δηαηαξαρέο εθζπεξκάηηζεο - ππνζπαδίαο θαη άιιεο αλαηνκηθέο δπζκνξθίεο

8 - ζπρλφηεηα ζπγρξνληζκφο Οη θαηαζηάζεηο απηέο ζα πξέπεη λα αλαγλσξίδνληαη θαη λα αληηκεησπίδνληαη, θάηη πνπ πξνυπνζέηεη ηελ χπαξμε ζσζηήο ελεκέξσζεο θαη ζεμνπαιηθήο δηαπαηδαγψγεζεο, θάηη ην νπνίν δπζηπρψο είλαη αλχπαξθην ζηε ρψξα καο ΦΑΡΜΑΚΑ, ΠΔΡΗΒΑΛΛΟΝ, ΣΡΔ Η παξαγσγή ησλ ζπεξκαηνδσαξίσλ φπσο είπακε είλαη κία πνιχπινθε θαη πνιχ επαίζζεηε δηαδηθαζία, ε νπνία επεξεάδεηαη απφ πάξα πνιινχο παξάγνληεο πνπ κπνξεί λα ππάξρνπλ ζην πεξηβάιινλ καο. Έηζη, ε ιήςε θάπνησλ θαξκάθσλ, ε θαηάρξεζε αιθνφι, ην θάπληζκα, ε ηαθηηθή έθζεζε ζε πςειέο ζεξκφηεηεο γηα εξγαζηαθνχο ιφγνπο ή κε ηε ρξήζε ζάνπλαο θαη ηαθηηθψλ κεγάιεο δηάξθεηαο ζεξκψλ ινπηξψλ, κπνξνχλ λα βιάςνπλ ηε ζπεξκαηνγέλεζε, ελψ είλαη βέβαηε θαη ε βιαπηηθή επίδξαζε ηεο έθζεζεο ζε ηνμηθνχο παξάγνληεο φπσο θπηνθάξκαθα, εληνκνθηφλα, κπθεηνθηφλα, θάδκην, θαζζίηεξν, κφιπβδν, πιαζηηθά, δηνμίλεο, αθηηλνβνιίεο θαη άιια. Γελ ζα πξέπεη λα παξαγλσξίδεηαη θαη ην άγρνο, ην ζηξεο ηεο θαζεκεξηλφηεηαο θαζψο θαη άιινη ςπρνινγηθνί παξάγνληεο πνπ κπνξεί λα δξνπλ αξλεηηθά ζην νξκνληθφ πξνθίι θαη ηε ζπεξκαηνγέλεζε ηνπ ππνγφληκνπ άλδξα. Τέινο, εξεπλάηαη ηδηαίηεξα ηειεπηαία ε επίδξαζε ηεο ειεθηξνκαγλεηηθήο αθηηλνβνιίαο ζηελ παξαγσγή ηνπ ζπέξκαηνο, θαζψο ζηε δσή καο πξνζηίζεληαη θαζεκεξηλά ζπζθεπέο πνπ παξάγνπλ ηέηνηα αθηηλνβνιία, θάπνηεο απφ ηηο νπνίεο κάιηζηα ηηο έρνπκε θαζεκεξηλά ζε επαθή κε ην ζψκα καο, αθφκα θαη φιε ηε κέξα (θηλεηά ηειέθσλα, Bluetooth, mp3 players, ξαδηφθσλα, ππνινγηζηέο, ηειενξάζεηο, θνχξλνη κηθξνθπκάησλ θιπ). Πξέπεη λα ηνλίζνπκε ζην ζεκείν απηφ ηδηαίηεξα, φηη απφ κία πξφζθαηε κειέηε πνπ αλαθνηλψζεθε ζην Παλεπξσπατθφ Σπλέδξην γηα ηελ Αλζξψπηλε Αλαπαξαγσγή ζην Βεξνιίλν, πξνθχπηεη φηη ε θαζεκεξηλή ρξήζε θηλεηνχ ηειεθψλνπ κεηψλεη ηηο παξακέηξνπο ηνπ ζπέξκαηνο ζε λένπο άλδξεο ζε πνζνζηφ έσο θαη 33% ΗΓΗΟΠΑΘΖ ΑΝΔΠΑΡΚΔΗΑ ΠΔΡΜΑΣΗΚΟΤ ΔΠΗΘΖΛΗΟΤ (ΗΑΔ) Πξφθεηηαη γηα πεξηπηψζεηο ππνγνληκφηεηαο φπνπ παξά ηνλ πιήξε έιεγρν δελ αλαδεηθλχεηαη θάπνηνο αηηηνινγηθφο παξάγνληαο. Τφηε κηιάκε γηα ΙΑΣΔ, ε νπνία αληηπξνζσπεχεη ηνπιάρηζηνλ ην 25% ησλ πεξηπηψζεσλ ππνγνληκφηεηαο. 1.5 Πώο γίλεηαη ε δηεξεύλεζε ηεο αηηηνινγίαο ηεο αλδξηθήο ππνγνληκόηεηαο ; Όπσο θαηαιαβαίλνπκε απφ φζα έρνπκε πεη έσο ηψξα, είλαη πνιχ ζεκαληηθφ λα βξεζεί ε αηηία πνπ θαζηζηά έλαλ άλδξα ππνγφληκν, νχησο ψζηε λα κπνξέζνπκε λα ηνπ δψζνπκε κία ηειηθή νινθιεξσκέλε δηάγλσζε θαη λα ηνπ πξνζθέξνπκε ηελ θαηάιιειε θαηά πεξίπησζε ζεξαπεία. Γηα λα έρεη ινηπφλ ν ππνγφληκνο άλδξαο ηελ επθαηξία γηα ηελ θαιχηεξε δπλαηή αληηκεηψπηζε θαη ηε κεγαιχηεξε πηζαλφηεηα γηα επίιπζε ηνπ πξνβιήκαηφο ηνπ, ππεχζπλα θαη ηεθκεξησκέλα, ζα πξέπεη λα απεπζπλζεί ζηνλ εηδηθό γηαηξό, ν νπνίνο είλαη ν Οπξνιόγνο-Αλδξνιόγνο. Απηφο ζα αλαιάβεη λα αλαθαιχςεη πνχ νθείιεηαη ε ππνγνληκφηεηά ηνπ, κέζα απφ κηα ζπγθεθξηκέλε δηαδηθαζία πνπ πεξηιακβάλεη ηα αθφινπζα βήκαηα: ΠΡΧΣΖ ΔΠΗΚΔΦΖ : ΗΣΟΡΗΚΟ ΚΑΗ ΚΛΗΝΗΚΖ ΔΞΔΣΑΖ Η πξψηε επαθή κε ηνλ ππνγφληκν άλδξα απαηηεί ηε ιήςε ελφο πνιχ θαινχ ηζηνξηθνύ απφ ηνλ εηδηθφ γηαηξφ, ην νπνίν ζα πξέπεη λα γίλεηαη ζε θιίκα ακνηβαίαο

9 θαιήο δηάζεζεο, εκπηζηνζχλεο θαη εηιηθξίλεηαο, θαη ζα πξέπεη λα πεξηιακβάλεη: - ηε ρξνληθή δηάξθεηα πνπ επηζπκεί ην δεπγάξη λα ηεθλνπνηήζεη θαη έρεη μεθηλήζεη ηελ πξνζπάζεηα πξνο απηήλ ηελ θαηεχζπλζε - ηε ζπρλφηεηα, ηελ πνηφηεηα θαη ηελ νξζφηεηα ησλ ζεμνπαιηθψλ επαθψλ (ειεχζεξεο θνιπηθέο επαθέο, κε ηελ χπαξμε ηθαλήο ζηχζεο θαη πξαγκαηνπνίεζε πιήξνπο ελδνθνιπηθήο εθζπεξκάηηζεο αλά δηήκεξν απνηεινχλ θαηάιιειεο ζπλζήθεο γηα ην επηζπκεηφ απνηέιεζκα). - ηελ ηήξεζε ζσζηήο ζεμνπαιηθήο πγηεηλήο: ζα πξέπεη λα έρεη πξνεγεζεί πξφζθαηε θξνληίδα ησλ γελλεηηθψλ πεξηνρψλ θαη απφ ηνπο δχν ζπληξφθνπο., ελψ ζα πξέπεη λα απνθεχγνληαη απζηεξά νη πξσθηηθέο επαθέο ρσξίο ηε ρξήζε πξνθπιαθηηθνχ. - απφ ην αηνκηθφ ηζηνξηθφ ηνπ άλδξα, εάλ έρεη πεξάζεη θάπνηεο θιεγκνλέο ή έρεη ππνζηεί θαθψζεηο ησλ γελλεηηθψλ νξγάλσλ, αλ έρεη ππνβιεζεί ζε θάπνηα επέκβαζε ζηα γελλεηηθά φξγαλα ή ζηε βνπβσληθή πεξηνρή, ή ηέινο αλ έρεη ηζηνξηθφ θξπςνξρίαο, ζπζηξνθήο φξρενο ή παξσηίηηδαο ζηελ εθεβεία. - ηηο πξνζσπηθέο ζπλήζεηεο ηνπ άλδξα: θαηαλάισζε θαπλνχ, αιθνφι ή λαξθσηηθψλ νπζηψλ, δηαηξνθή, άζθεζε, ιήςε ζπκπιεξσκάησλ δηαηξνθήο - ηε ιήςε νξκνλψλ θαη θαξκάθσλ γηα νπνηαδήπνηε πάζεζε - ηηο εξγαζηαθέο ηνπ ζπλζήθεο : έθζεζε ζε ρεκηθά ή θάξκαθα, θαζηζηηθή πνιχσξε εξγαζία, έθζεζε ζε πςειέο ζεξκνθξαζίεο, εξγαζηαθφ ζηξεο. - ην θνηλσληθφ θαη νηθνγελεηαθφ πεξηβάιινλ ηνπ: θαιέο θαη ήξεκεο ζπλζήθεο, ή θνξηηζκέλν θαη ζηξεζνγφλν πεξηβάιινλ. Μεηά ηε ιήςε ηνπ ηζηνξηθνχ, αθνινπζεί ε θιηληθή εμέηαζε ηνπ ππνγφληκνπ άλδξα απφ ην γηαηξφ, ν νπνίνο ειέγρεη: - ηε θπζηνινγηθή κνξθή θαη κέγεζνο ηνπ πένπο θαη ησλ φξρεσλ, ηε κνξθή θαη ηελ πθή ηεο επηδηδπκίδαο, ηελ παξνπζία ησλ ζπεξκαηηθψλ πφξσλ - ηελ παξνπζία θηξζνθήιεο, κε ςειάθεζε ηνπ νζρένπ ζε θαηάθιηζε θαη ζε φξζηα ζέζε, πξηλ θαη θαηά ην ζθίμηκν ηεο θνηιηάο ηνπ πάζρνληνο - ηελ χπαξμε βνπβσλνθήιεο ή πδξνθήιεο - ηελ θιηληθή παξνπζία θιεγκνλήο ησλ γελλεηηθψλ αδέλσλ, πνπ εθδειψλεηαη κε άιγνο θαηά ηελ ςειάθεζε ησλ φξρεσλ θαη ησλ επηδηδπκίδσλ θαζψο θαη ηνπ πξνζηάηε θαηά ηε δαθηπιηθή εμέηαζε, ε νπνία πξέπεη πάληα λα γίλεηαη γηα ηελ εθηίκεζε ηεο θαηάζηαζεο ηνπ ηειεπηαίνπ. - ηελ θαηάζηαζε ησλ δεπηεξεπφλησλ ραξαθηεξηζηηθψλ ηνπ θχινπ ( δέξκα, ηξηρνθπΐα, θαηαλνκή ηνπ ιίπνπο, κπτθή κάδα, παξνπζία γπλαηθνκαζηίαο) Αθνχ νινθιεξσζεί θαη ε θιηληθή εμέηαζε, αλάινγα θαη κε ηα επξήκαηα, ν γηαηξφο παξαπέκπεη ηνλ ππνγφληκν άλδξα γηα εξγαζηεξηαθφ έιεγρν ΔΡΓΑΣΖΡΗΑΚΟ ΔΛΔΓΥΟ πεξκνδηάγξακκα: απνηειεί ηελ πξψηε θαη πην βαζηθή εξγαζηεξηαθή εμέηαζε, αθνχ εάλ είλαη θπζηνινγηθφ δελ ζεσξείηαη ν άλδξαο ππνγφληκνο, αιιά αλαδεηνχληαη άιινη παξάγνληεο. Τν δείγκα ηνπ ζπέξκαηνο ζπιιέγεηαη κε απλαληζκφ ζε απνζηεηξσκέλν δνρείν, αθνχ έρεη πξνεγεζεί απνρή 2-5 εκεξψλ θαη πξέπεη λα εμεηάδεηαη φζν ην δπλαηφλ πην άκεζα, γη απηφ πξνηηκάηαη ε ιήςε λα γίλεηαη ζην εξγαζηήξην. Διέγρνληαη ε νζκή θαη ε ρξνηά, ν φγθνο ηνπ δείγκαηνο, ην ph ηνπ, ε ξεπζηφηεηα ηνπ ζπεξκαηηθνχ πγξνχ θαη ν ρξφλνο πιήξνπο ξεπζηνπνίεζεο, ν αξηζκφο ησλ ζπεξκαηνδσαξίσλ θαη ε θηλεηηθφηεηά ηνπο, ην πνζνζηφ θπζηνινγηθψλ θαη αλψκαισλ κνξθψλ ζπεξκαηνδσαξίσλ, θαζψο θαη ην αλ ππάξρνπλ ζπγθνιιήζεηο κεηαμχ ηνπο. Μπνξεί θαηά πεξίπησζε λα γίλνπλ θαη θάπνηεο βηνρεκηθέο εμεηάζεηο ζην ζπέξκα, φπσο ε κέηξεζε θξνπθηφδεο, θαξληηίλεο, ςεπδαξγχξνπ θ.ά. Τν ζπεξκνδηάγξακκα ζεσξείηαη θπζηνινγηθφ, φηαλ πιεξεί ηηο αθφινπζεο πξνυπνζέζεηο:

10 - φγθνο 2-5 θ.εθ., ph 7,2-7,8 - φρη απμεκέλε γινηφηεηα, ρξφλνο ξεπζηνπνίεζεο 20 ιεπηά - αξηζκφο ζπεξκαηνδσαξίσλ > 20 εθαηνκκχξηα / θ.εθ. - θηλεηηθφηεηα: δσεξή θαη αζζελή θίλεζε πξνο ηα εκπξόο > 50%, εθ ησλ νπνίσλ ηνπιάρηζηνλ 25% κε δσεξή πξνσζεηηθή θίλεζε - κνξθνινγία: > 14% θπζηνινγηθέο κνξθέο, ζχκθσλα κε ηα θξηηήξηα Kruger θαη Mengfeld - ππνζθαίξηα ιηγφηεξα απφ αλά θπβηθφ εθαηνζηφ, αξλεηηθέο θαιιηέξγεηεο γηα θνηλά κηθξφβηα (αεξόβηα θαη αλαεξόβηα), θαζψο θαη γηα ριακχδηα, κπθφπιαζκα, νπξεφπιαζκα, ηξηρνκνλάδεο -ειαζηάζε, ηληεξιεπθίλε 6. Πξφθεηηαη γηα λένπο δείθηεο πνπ δείρλνπλ θιεγκνλή ζην ζπεξκαηηθφ πγξφ. Όηαλ ππάξρεη ρακειφο αξηζκφο ζπεξκαηνδσαξίσλ ε θαηάζηαζε νλνκάδεηαη νιηγνζπεξκία, ελψ ζαλ αδσνζπεξκία ραξαθηεξίδεηαη φηαλ δελ βξίζθνληαη θαζφινπ ζπεξκαηνδσάξηα ζην δείγκα. Όηαλ ππάξρεη ρακειή θηλεηηθφηεηα ηφηε κηιάκε γηα αζζελνζπεξκία, ελψ φηαλ ππάξρνπλ πνιιέο αλψκαιεο κνξθέο ηφηε ε θαηάζηαζε ραξαθηεξίδεηαη σο ηεξαηνζπεξκία. Πνιιέο θνξέο ζπλππάξρνπλ φιεο νη δηαηαξαρέο θαη ε θαηάζηαζε πεξηγξάθεηαη ζαλ νιηγναζζελνηεξαηνζπεξκία. Σηνλ εξγαζηεξηαθφ έιεγρν επίζεο πεξηιακβάλεηαη θαη ε εμέηαζε θαη θαιιηέξγεηεο ηνπ πξνζηαηηθνχ πγξνχ κεηά απφ καιάμεηο πξνζηάηνπ, φηαλ ππάξρεη πςειή ππνςία γηα πξνζηαηίηηδα. Σηε ζπλέρεηα πξαγκαηνπνηείηαη πιήξεο νξκνληθφο έιεγρνο, κε ηε κέηξεζε ζην αίκα ησλ γνλαδνηξνπηλψλ ( LH, FSH ), ηεζηνζηεξφλεο, νηζηξαδηφιεο, πξνιαθηίλεο, SHBG θαη νξκνλψλ ηνπ ζπξενεηδνχο (T3,T4, TSH). Σε εηδηθέο πεξηπηψζεηο κπνξεί ηέινο λα ρξεηαζηεί λα γίλεη αλάιπζε ρξσκνζσκάησλ (θαξπφηππνο), ή αλνζνινγηθφο έιεγρνο (γηα αληηθαξδηνιηπηληθά, αληηζπεξκηθά, αληηκηηνρνλδξηαθά, αληηζπξενζθαηξηληθά θαη αληηπαηξηθά αληηζψκαηα). Αθνχ γίλνπλ φιεο απηέο νη εξγαζηεξηαθέο εμεηάζεηο, ν ππνγφληκνο άλδξαο επηζθέπηεηαη θαη πάιη ηνλ νπξνιφγν-αλδξνιφγν ΓΔΤΣΔΡΖ ΔΠΗΚΔΦΖ: ΔΚΣΗΜΖΖ ΔΡΓΑΣΖΡΗΑΚΟΤ ΔΛΔΓΥΟΤ ΚΑΗ ΟΛΟΚΛΖΡΧΖ ΣΟΤ ΓΗΑΓΝΧΣΗΚΟΤ ΔΛΔΓΥΟΤ Σε απηή ηε δεχηεξε επίζθεςε ν εηδηθφο γηαηξφο ζα εθηηκήζεη ηηο εξγαζηεξηαθέο εμεηάζεηο πνπ πξνζθνκίδεη ν αζζελήο θαη βάζεη απηψλ ζα θαζνξίζεη ην βαζκφ βαξχηεηαο ηεο ππνγνληκφηεηαο θαη ζα θάλεη ηε δηάγλσζε ηνπ ή ησλ αηηίσλ πνπ νδεγνχλ ζε απηήλ, νχησο ψζηε λα ζρεδηάζεη θαη ηε ζεξαπεπηηθή ζηξαηεγηθή πνπ ζα αθνινπζήζεη. Γηα ηελ νινθιήξσζε ηεο αηηηνινγηθήο δηαγλσζηηθήο δηαδηθαζίαο, ν αλδξνιφγνο κπνξεί θαηά πεξίπησζε λα ππνβάιιεη ηνλ πάζρνληα θαη ζε θάπνηεο άιιεο εμεηάζεηο, πνπ είλαη ην έγρξσκν ππεξερνγξάθεκα Triplex γηα ηνλ έιεγρν θαη επηβεβαίσζε ηεο θηξζνθήιεο (Σρήκα 7), ην ππεξερνγξάθεκα λεθξψλ, νπξνδφρνπ θχζηεσο, νζρένπ θαη φξρεσλ, ε νπξνξννκέηξεζε φηαλ ππάξρνπλ δηαηαξαρέο ηεο νχξεζεο, θαζψο θαη ην δηνξζηθφ ππεξερνγξάθεκα ηνπ πξνζηάηε θαη ησλ ζπεξκαηνδφρσλ θχζηεσλ (Σρήκα 8), ην νπνίν είλαη πνιχ ζεκαληηθφ θαη πξέπεη λα γίλεηαη ζε θάζε ππνγφληκν άλδξα. Πξαγκαηνπνηείηαη κε Σρήκα 7.Triplex νζρένπ-θηξζνθήιε κία εηδηθή θεθαιή ππεξήρσλ πνπ εηζάγε-

11 ηαη ζην νξζφ θαη καο δίλεη πνιχηηκεο πιεξνθνξίεο γηα φιεο ηηο παζήζεηο ηνπ πξνζηάηε: ιηζίαζε, ρξφληεο θιεγκνλέο, κηθξναπνζηήκαηα, ζπγγελείο θχζηεηο ηνπ Muller ή άιιεο ζπγγελείο αλσκαιίεο, θαζψο θαη γηα ηελ παξνπζία απφθξαμεο ησλ ζπεξκαηνδφρσλ θχζηεσλ. Τέινο, ζαλ κέξνο ηεο δηαγλσζηηθήο δηαδηθαζίαο, φηαλ απφ δχν ηνπιάρηζηνλ ζπεξκνδηαγξάκκαηα πξνθχπηεη φηη ππάξρεη αδσνζπεξκία, ζα πξέπεη λα γίλεη βηνςία φξρενο ηφζν γηα ηε δηαπίζησζε ή κε ηεο αλεπάξθεηαο ηεο ζπεξκαηνγέλεζεο, φζν θαη γηα ηελ αλεχξεζε ζπεξκαηνδσαξίσλ κέζα ζηνλ νξρηθφ ηζηφ, πνπ ζα θαηαςπρζνχλ θαη ζα ρξεζηκνπνηεζνχλ αξγφηεξα γηα εμσζσκαηηθή γνληκνπνίεζε. (Σρήκα 9). Σρήκα 8. Γηνξζηθφ ππεξερνγξάθεκα 1.6 Θεξαπεία ηεο αλδξηθήο ππνγνληκόηεηαο Σρήκα 9. βηνςία φξρενο Οη ζεξαπεπηηθνί καο ρεηξηζκνί θαηεπζχλνληαη απφ ην αίηην ηεο ππνγνληκφηεηαο. Έηζη ινηπφλ, ε ζεξαπεία είλαη αλάινγε κε ηελ θαηάζηαζε πνπ πξνθαιεί βιάβε ζηε ζπεξκαηνγέλεζε θαη εμαηνκηθεχεηαη ζε θάζε αζζελή. Παξαθάησ αλαιχνληαη νη βαζηθέο αξρέο ηεο αηηηνινγηθήο ζεξαπείαο ηεο αλδξηθήο ππνγνληκφηεηαο ΦΛΔΓΜΟΝΔ ΣΖ ΓΔΝΝΖΣΗΚΖ ΟΓΟΤ ΚΑΗ ΣΧΝ ΔΠΗΚΟΤΡΗΚΧΝ ΑΓΔΝΧΝ Όια ηα κέξε ηεο γελλεηηθήο νδνχ κπνξεί λα πξνζβιεζνχλ απφ κηθξνβηαθή ινίκσμε, ν πξνζηάηεο είλαη φκσο ν αδέλαο πνπ ζπκκεηέρεη ζρεδφλ ζε φιεο ηηο πεξηπηψζεηο θαη πνπ είλαη πην δχζθνιν λα αληηκεησπηζηεί ε ινίκσμή ηνπ ξηδηθά. Γεληθά ζηηο ινηκψμεηο ηεο γελλεηηθήο νδνχ ρνξεγνχκε αληηβηνηηθά αλάινγα κε ην κηθξφβην πνπ αλεπξίζθεηαη ζηηο θαιιηέξγεηεο νχξσλ θαη νπξεζξηθνχ εθθξίκαηνο πξηλ θαη κεηά απφ καιάμεηο πξνζηάηνπ θαη βάζεη ηνπ αληηβηνγξάκκαηνο πνπ πξνθχπηεη απφ απηέο (δνθηκαζία 4 πνηεξηψλ, θαηά Stamey-Meares, Σρήκα 10) πξώηα νύξα επόκελα νύξα κάιαμε πξνζηάηε πξνζηαηηθό πγξό νύξα (νπξήζξα ) ( θύζηε ) κεηά ηε κάιαμε Σρήκα 10. Γνθηκαζία Stamey-Meares γηα ηνλ εληνπηζκφ ηεο ινίκσμεο Σπγθεθξηκέλα φκσο ν πξνζηάηεο έρεη κία ηδηαίηεξε αηκάησζε, ιφγσ ηεο νπνίαο δεκηνπξγείηαη έλαο θξαγκφο κεηαμχ ηνπ αίκαηνο θαη ηνπ αδέλα, πνπ δελ επηηξέπεη ζε

12 φια ηα θνηλά αληηβηνηηθά λα εηζρσξήζνπλ ζε απηφλ. Τα θάξκαθα πνπ δηαπεξλνχλ απηφλ ην θξαγκφ, είλαη ε Γνμπθπθιίλε, ε εξπζξνκπθίλε θαη ηα λεψηεξα καθξνιίδηα (αδηζξνκπθίλε, ξνμπζξνκπθίλε, θιαξηζξνκπθίλε), νη ακηλνγιπθνζίδεο πνπ φκσο ππάξρνπλ κφλν ζε ελέζηκε κνξθή θαη ηέινο νη θηλνιφλεο (κε θχξηνπο εθπξνζψπνπο ηηο ζηπξνθινμαζίλε, νθινμαζίλε, ιεβνθινμαζίλε, κνμηθινμαζίλε, πξνπιηθινμαζίλε) πνπ είλαη θαη ηα ζπλεζέζηεξα ρξεζηκνπνηνχκελα θάξκαθα γηα ηελ αληηκεηψπηζε ησλ ινηκψμεσλ ηνπ νπξνπνηνγελλεηηθνχ ζπζηήκαηνο. Θα πξέπεη λα ζεκεηψζνπκε φηη ε ζεξαπεία ησλ ινηκψμεσλ απηψλ είλαη καθξά ζε δηάξθεηα θαη απαηηεί γηα λα επηηχρεη ππνκνλή απφ ηελ πιεπξά ηνπ αζζελνχο θαη πιήξε ζπκκφξθσζε κε ηηο νδεγίεο ηνπ ζεξάπνληνο γηαηξνχ ΚΗΡΟΚΖΛΖ Όπσο αλαθέξζεθε θαη λσξίηεξα, ε ζεξαπεία γίλεηαη κε ρεηξνπξγηθή απνιίλσζε, ή κε εκβνιηζκφ ησλ ζπεξκαηηθψλ θιεβψλ. Η ρεηξνπξγηθή αληηκεηψπηζε, παιαηφηεξα γηλφηαλ κε ηελ θιαζζηθή κέζνδν Palomo, κε κία ηνκή πςειή, πάλσ απφ ην βνπβσληθφ πφξν, φπσο θαίλεηαη ζην Σρήκα 10, ζηε ζπλέρεηα κε ηε κέζνδν Bernardi, ηα ηειεπηαία ρξφληα φκσο ε ηάζε είλαη λα πξαγκαηνπνηείηαη ε απνθαηάζηαζε ηεο θηξζνθήιεο κε πξνζπέιαζε ππνβνπβσληθή, θαη κάιηζηα κηθξνρεηξνπξγηθά, κε ηε ρξήζε ρεηξνπξγηθνχ κηθξνζθνπίνπ (Σρήκα 11), γηα ηελ απνθπγή ηξαπκαηηζκνχ ηεο νξρηθήο αξηεξίαο θαη ησλ ιεκθαγγείσλ πνπ νδεγνχζαλ κε ηηο θιαζζηθέο κεζφδνπο ζε πεξηζζφηεξεο επηπινθέο. Σρήκα 10. Κιαζζηθή νπηζζνπεξηηνλατθή πξνζπέιαζε (Palomo) Σρήκα 11. Υπνβνπβσληθή κηθξνρεηξνπξγηθή ηερληθή Ο εκβνιηζκφο ηεο ζπεξκαηηθήο θιέβαο είλαη κηα αθηηλνινγηθή επεκβαηηθή κέζνδνο κε θπξηφηεξν κεηνλέθηεκα ην πςειφ πνζνζηφ ππνηξνπήο ηεο θηξζνθήιεο, ελψ ηειεπηαία ρξεζηκνπνηνχληαη θαη θάπνηεο κέζνδνη ζθιεξνζεξαπείαο κε έγρπζε εηδηθψλ νπζηψλ ζηηο δηαηεηακέλεο θιέβεο, πάιη κέζσ κηαο ππνβνπβσληθήο ηνκήο (κέζνδνη Tauber θαη Colpi). Η δηφξζσζε ηεο θηξζνθήιεο φκσο ζα πξέπεη λα ζεκεησζεί φηη πξέπεη λα γίλεηαη αθνινπζψληαο ζπγθεθξηκέλεο ελδείμεηο θαη φρη ζε φιεο ηηο πεξηπηψζεηο, ελψ δελ πεξηκέλεη θαλείο φθεινο φηαλ γίλεηαη ζε ειηθία κεγαιχηεξε ησλ 30 εηψλ. Δάλ γίλεη ζσζηά ε επηινγή ησλ αζζελψλ πνπ ζα ρεηξνπξγεζνχλ απφ θηξζνθήιε, πεξηκέλνπκε βειηίσζε ζην ζπέξκα ζε πνζνζηφ πεξίπνπ 70%, πνπ ζα θαλεί κεηά απφ 6 κήλεο απφ ην ρεηξνπξγείν. Οη θχξηεο ελδείμεηο αληηκεηψπηζεο ηεο θηξζνθήιεο φπσο δίλνληαη απφ ηελ Δπξσπατθή Οπξνινγηθή Έλσζε, είλαη ζπλνπηηθά νη εμήο:

13 - Σε εθήβνπο ή λένπο άλδξεο φηαλ ππάξρεη θαζπζηέξεζε ζηελ αλάπηπμε, ή αηξνθία ηνπ φξρενο ζχζηνηρα ζηελ θηξζνθήιε. - Σε λένπο ππνγφληκνπο άλδξεο κε παζνινγηθφ ζπεξκνδηάγξακκα, φηαλ δελ πξνθχπηεη απφ ηνλ έιεγρν θάπνηα άιιε αηηία ππνγνληκφηεηαο, θαη αθνχ ελεκεξσζνχλ φηη δελ είλαη 100% βέβαηε ε βειηίσζε ησλ παξακέηξσλ ηνπ ζπέξκαηνο θαη ε επαθφινπζε εγθπκνζχλε κε ηελ δηφξζσζε ηεο θηξζνθήιεο. - Όηαλ ππάξρεη δπζκνξθία ζην φζρεν ιφγσ επκεγέζνπο θηξζνθήιεο, ή φηαλ απηή δεκηνπξγεί (ζπάληα βέβαηα), ελνριεηηθά ζπκπηψκαηα. - Γελ ζπληζηάηαη ε ρεηξνπξγηθή απνθαηάζηαζε ηεο θηξζνθήιεο ζε άλδξεο κε ελδείμεηο πξσηνπαζνχο νξρηθήο αλεπάξθεηαο, ζε ππνθιηληθή θηξζνθήιε θαη ζε κεγαιχηεξεο ειηθίεο. Τειεπηαίεο κειέηεο απφ ηνλ θαζεγεηή W.Schill ζέηνπλ θάπνηεο επηπιένλ ελδείμεηο γηα ηελ αληηκεηψπηζε ηεο θηξζνθήιεο: φηαλ ππάξρνπλ > 8% ζπεξκαηνδσάξηα κε αλσκαιίεο απρέλνο, ή >5% άσξεο κνξθέο, ή >5%ζπεξκαηνδσάξηα κε πεξηειίμεηο νπξάο ΑΕΧΟΠΔΡΜΗΑ Η αδσνζπεξκία, ε παληειήο αδπλακία δειαδή αλεχξεζεο ζπεξκαηνδσαξίσλ ζην εθζπεξκάηηζκα κεηά απφ πνιιαπιή επεμεξγαζία, κπνξεί λα νθείιεηαη φπσο είδακε ζην θεθάιαην 1.4 είηε ζε νξρηθή αλεπάξθεηα (παξ ), νπφηε ραξαθηεξίδεηαη σο αδσνζπεξκία παξαγσγηθνχ ηχπνπ, είηε ζε απφθξαμε ηεο γελλεηηθήο νδνχ (παξ ) νπφηε ραξαθηεξίδεηαη σο απνθξαθηηθνχ ηχπνπ αδσνζπεξκία. Να ζεκεηψζνπκε φηη αδσνζπεξκία κπνξεί λα πξνθιεζεί θαη ιφγσ αδπλακίαο κεηαθνξάο ηνπ ζπέξκαηνο, απφ βιάβε ηεο λεπξηθήο νδνύ, φπσο ζπκβαίλεη ζε κεγάια ρεηξνπξγεία θαη ζνβαξέο θαθψζεηο ηεο ππέινπ, θαζψο θαη ζε θαθψζεηο ηνπ λσηηαίνπ κπεινχ. -Απνθξαθηηθνύ ηύπνπ αδσνζπεξκία. Η ζεξαπεία έγθεηηαη είηε ζηε ρεηξνπξγηθή απνθαηάζηαζε ηεο γελλεηηθήο νδνχ φηαλ απηφ είλαη εθηθηφ, ή ζηε ιήςε ζπέξκαηνο απφ ηνλ φξρε γηα ηε ρξεζηκνπνίεζή ηνπ ζηε ζπλέρεηα γηα εμσζσκαηηθή κηθξνγνληκνπνίεζε (ICSI). H ρεηξνπξγηθή απνθαηάζηαζε γίλεηαη ζηηο πεξηπηψζεηο χπαξμεο θχζηεο ηνπ Muller κε δηνπξεζξηθή δηάλνημε, ή ζε πεξηπηψζεηο απφθξαμεο ηνπ ζπεξκαηηθνχ πφξνπ ή ηεο επηδηδπκίδαο, ζηηο νπνίεο βιέπνπκε κε ην δηαγλσζηηθφ έιεγρν φηη κπνξνχκε λα παξαθάκςνπκε ηελ απφθξαμε, ζπλελψλνληαο πγηή, βαηά ηκήκαηα ηεο γελλεηηθήο νδνχ κε κηθξνρεηξνπξγηθέο κεζφδνπο (Σρήκα 12). Σρήκα 12. Μηθξνρεηξνπξγηθή αλαζηφκσζε ηνπ ζπεξκαηηθνχ πφξνπ κε ζσιελάξην ηεο επηδηδπκίδαο

14 Η ιήςε ζπέξκαηνο ζηελ απνθξαθηηθή αδσνζπεξκία είλαη ζπλήζσο εχθνιε θαη κπνξεί λα είλαη επηηπρήο αθφκε θαη κε δηαδεξκηθή αλαξξφθεζε κε βειφλε, ελψ αλ απηή δελ απνδψζεη ηφηε θαηαθεχγνπκε ζε ιήςε κε αλνηθηή βηνςία (Σρήκα 13). (Α) (Β) Σρήκα 13. (Α) Γηαδεξκηθή αλαξξφθεζε (Β) Αλνηθηή βηνςία -Παξαγσγηθνύ ηύπνπ αδσνζπεξκία. Δδψ ε ζεξαπεία έγθεηηαη απνθιεηζηηθά ζηελ αλεχξεζε ζπεξκαηνδσαξίσλ ζε νξρηθφ ηζηφ κεηά απφ πνιιαπιέο βηνςίεο θαη ζηνπο δχν φξρεηο (Σρήκα 14). Πξέπεη λα ζεκεησζεί φηη ζε πνιιέο πεξηπηψζεηο δελ αλεπξίζθνληαη ψξηκα ζπεξκαηνδσάξηα, νπφηε γίλεηαη εηδηθή θαιιηέξγεηα ηνπ νξρηθνχ ηζηνχ, γηα λα πάξνπκε γελλεηηθά θχηηαξα πξσηκφηεξνπ ζηαδίνπ αλάπηπμεο (ζπεξκαηίδεο) θαη λα ηα ρξεζηκνπνηήζνπκε γηα ICSI. Να αλαθέξνπκε φηη ην 1996 γελλήζεθε απφ ηελ νκάδα καο ζηε Θεζζαινλίθε ην πξψην παηδί κε γνληκνπνίεζε απφ ζηξνγγπιή ζπεξκαηίδα (πξσηκφηεξε κνξθή γελλεηηθνχ θπηηάξνπ), πνπ αθνινπζήζεθε θαη απφ ηε γέλλεζε θαη άιισλ παηδηψλ ζηνλ θφζκν κε ηελ ίδηα κέζνδν (ROSI ή ELSI). Σρήκα 14. Πνιιαπιέο βηνςίεο φξρενο Ψζηφζν, ζήκεξα πηα νη γελεηηζηέο πξνηείλνπλ ε κηθξνγνληκνπνίεζε λα γίλεηαη κε ηε ρξήζε κφλν ζπεξκαηνδσαξίσλ, ή ην πνιχ ψξηκεο ζπεξκαηίδαο. Σε θάζε πεξίπησζε πάλησο, ε θαηάςπμε γηα θχιαμε θαη ζηε ζπλέρεηα ε θαιιηέξγεηα θαη επεμεξγαζία ηνπ νξρηθνχ ηζηνχ γηα ηε ιήςε γελλεηηθψλ θπηηάξσλ, δίλεη ειπίδεο ζε θάζε αδσνζπεξκηθφ αζζελή λα γίλεη βηνινγηθφο παηέξαο. - Αδπλακία κεηαθνξάο (λεπξνινγηθή βιάβε). Γίλνληαη ζε εηδηθά θέληξα πξνζπάζεηεο πξφθιεζεο εθζπεξκάηηζεο κε ειεθηξηθή δηέγεξζε (electroejaculation), ή θαηαθεχγνπκε θαη εδψ ζε βηνςίεο φξρενο.

15 Να ζεκεηψζνπκε επίζεο, φηη θάζε λένο αζζελήο πνπ ζέιεη ζην κέιινλ λα γίλεη παηέξαο θαη πξέπεη λα ππνβιεζεί ζε ρεκεην- ή αθηηλνζεξαπεία ιφγσ θαξθίλνπ ηνπ φξρενο ή άιιεο θαθνήζεηαο, ζα πξέπεη λα δίλεη ζπέξκα γηα θαηάςπμε ΑΝΟΟΛΟΓΗΚΑ ΑΗΣΗΑ Όηαλ ππάξρνπλ ελδείμεηο ππνγνληκφηεηαο αλνζνινγηθήο αηηηνινγίαο, κε ή ρσξίο ηελ παξνπζία αληηζσκάησλ, ή αλνζνινγηθήο αξρήο αζπκβαηφηεηα ζπέξκαηνο θαη ηξαρειηθψλ θαη θνιπηθψλ εθθξίζεσλ, ζα πξέπεη ην δεπγάξη λα παξαπέκπεηαη ζε εηδηθφ αλνζνιφγν, θαζψο νη εκπεηξηθέο ζεξαπείεο κε θνξηηθνεηδή πνπ εθαξκφζηεθαλ θαηά ην παξειζφλ, απεδείρζεζαλ αλαπνηειεζκαηηθέο θαη κε αξθεηέο παξελέξγεηεο ΔΝΓΟΚΡΗΝΗΚΔ ΓΗΑΣΑΡΑΥΔ Σηηο νξκνληθέο δηαηαξαρέο, πεξηιακβάλνληαη θάπνηεο πεξηπηψζεηο πνπ επέξρεηαη κηα αληζνξξνπία κεηαμχ ησλ νξκνλψλ ηφζν ηνπ θχινπ, φζν θαη ησλ ζπξενεηδηθψλ νξκνλψλ, ελψ δελ ζα πξέπεη λα καο δηαθεχγεη ν έιεγρνο ηνπ ζαθράξνπ, θαζψο κπνξεί πίζσ απφ κηα ππνγνληκφηεηα λα θξχβεηαη έλαο ππνθιηληθφο ζαθραξψδεο δηαβήηεο. Ο Οπξνιφγνο-Αλδξνιφγνο ζα δηνξζψζεη ηηο δπζαξκνλίεο ησλ νξκνλψλ ηνπ θχινπ, νη νπνίεο πνιιέο θνξέο είλαη θαη παξνδηθέο θαη κπνξεί λα νθείινληαη θαη απιά ζε θαηαζηάζεηο άγρνπο θαη ζηξεο, ελψ επί ζπξενεηδηθήο δπζιεηηνπξγίαο ή ζαθράξνπ ζα πξέπεη λα παξαπέκπεηαη ν αζζελήο ζε Δλδνθξηλνιόγν. Η ελδνθξηληθή θαηάζηαζε ππνγνληκφηεηαο πνπ ζεξαπεχεηαη κε βεβαηφηεηα, είλαη ν ππνγνλαδνηξνπηθόο ππνγνλαδηζκόο, φπνπ ε ζπεξκαηνγέλεζε απνθαζίζηαηαη κεηά απφ ζεξαπεία αξθεηψλ, (6-24) κελψλ, κε γνλαδνηξνπίλεο. Σηηο πεξηπηψζεηο πνπ νη ελδνθξηληθέο δηαηαξαρέο νθείινληαη ζε θάπνηα ρξσκνζσκηθή αλσκαιία ζηα πιαίζηα θάπνηνπ ζπλδξφκνπ, φπσο ζην ζχλδξνκν Kleinefelter, πξέπεη νπσζδήπνηε λα ζπλεξγαδφκαζηε κε Γελεηηζηή, ν νπνίνο ζα θάλεη θαη ηνλ πξνεκθπηεπηηθφ δηαγλσζηηθφ ρξσκνζσκηθφ έιεγρν, γηα ηελ απνθπγή γέλλεζεο παηδηψλ κε ην ίδην ζχλδξνκν ΗΓΗΟΠΑΘΖ ΟΛΗΓΟΑΘΔΝΟΣΔΡΑΣΟΠΔΡΜΗΑ Σηελ πεξίπησζε απηή γίλεηαη εκπεηξηθή ζεξαπεία κε δηάθνξα ζεξαπεπηηθά ζρήκαηα, κε πησρά φκσο ζπλήζσο απνηειέζκαηα. Μειέηεο πξνζσπηθέο ηνπ Κνπ Γξαθφπνπινπ φζν θαη θάπνηεο πνπ ηξέρνπλ απηή ηε ζηηγκή ζηε Γεξκαλία, θαηαδεηθλχνπλ ηελ επεξγεηηθή επίδξαζε ζηε ζπεξκαηνγέλεζε ζηηο πεξηπηψζεηο ηδηνπαζνχο ππνγνληκφηεηαο ησλ ηρλνζηνηρείσλ Χεπδαξγχξνπ θαη Σειελίνπ ζε ζπλδπαζκφ κε ηα ακηλνμέα L-Αξγηλίλε, L-Καξληηίλε θαη ηηο βηηακίλεο Δ θαη Β6. Πνιχ ζπρλά εθαξκφδνληαη σο εκπεηξηθή ζεξαπεία ε αγσγή κε αληηνηζηξνγφλα (θαη ζπγθεθξηκέλα Κηηξηθή Κινκηθαίλε ή Τακνμηθαίλε) ζε ζπλδπαζκφ κε αληηνμεηδσηηθά (βηηακίλε Δ) θαη L-Καξληηίλε, παξ φηη έρνπλ ακθίβνιε απνηειεζκαηηθφηεηα, αθνχ θαίλεηαη λα κελ παξνπζηάδνπλ επηβιαβείο παξελέξγεηεο. Έλα άιιν εκπεηξηθφ ζρήκα πξνηείλεηαη απφ ηνλ θαζεγεηή ελδνθξηλνινγίαο Κν Παπαδήκα θαη αθνξά ζηε ρνξήγεζε Τακνμηθαίλεο κε Δλδεθαλντθή Τεζηνζηεξφλε. Πέξαλ απηψλ, ζπληζηψληαη ζηνλ ππνγφληκν άλδξα απφ δηαηξνθηθήο πιεπξάο, ε θαηαλάισζε νζηξαθνεηδψλ, καχξνπ πνιχζπνξνπ ςσκηνχ νιηθήο άιεζεο, μεξψλ θαξπψλ, βαζηιηθνχ πνιηνχ, αθηηληδίσλ θαη θπζηθψλ ρπκψλ, ελψ ηέινο ζπληζηάηαη επί παρπζαξθίαο ε απώιεηα βάξνπο θαη βεβαίσο ε δηαθνπή ηνπ θαπλίζκαηνο θαη ε ινγηθή θαηαλάισζε νηλνπλεπκαησδώλ πνηώλ.

16 ΣΔΛΗΚΑ - Σε φζα πξναλαθέξζεθαλ, εμαληιείηαη θαη ε δπλαηφηεηα ζεξαπείαο ηεο αλδξηθήο ππνγνληκφηεηαο. Όηαλ παξ φια απηά δελ επηηπγράλεηαη ζχιιεςε ζε εχινγν ρξνληθφ δηάζηεκα, ζα πξέπεη λα παξνηξχλνπκε ην δεπγάξη λα πξνρσξήζεη ζε ηερληθήο ππνβνεζνχκελεο αλαπαξαγσγήο, δειαδή αξρηθά ζπεξκαηέγρπζε (έσο θαη ηξεηο πξνζπάζεηεο ) θαη επί απνηπρίαο ζε εμσζσκαηηθή γνληκνπνίεζε, εηδηθά φηαλ νη ειηθίεο ησλ ζπληξφθσλ είλαη άλσ ησλ 40 εηψλ. - Θα πξέπεη εηδηθά νη λένη άλδξεο λα ιακβάλνπλ κέηξα ψζηε λα κεηψλνπλ θαηά ην δπλαηφλ ηελ έθζεζή ηνπο ζε πεγέο Ηιεθηξνκαγλεηηθήο Αθηηλνβνιίαο, κε πεξηνξηζκφ ηεο ρξήζεο ηεο νζφλεο ( ηειεφξαζε, Η/Υ, Video Games) θαη ηνπ θηλεηνχ ηειεθψλνπ, ην νπνίν δελ ζα πξέπεη λα αλαξηάηαη θαη ζε ζεκεία πνπ λα είλαη θνληά ζηνπο φξρεηο (ζηελ ηζέπε ηνπ παληεινληνχ ή ζε ηζαληάθη κέζεο ). - Τέινο, λα ηνλίζνπκε φηη γηα ην κεγαιχηεξν δπλαηφ φθεινο ηνπ ππνγφληκνπ άλδξα θαη ηνπ δεπγαξηνχ, απαηηείηαη ε θαιή ζπλεξγαζία κεηαμύ ησλ εκπιεθνκέλσλ γηαηξώλ θαη βηνιόγσλ ηεο αλαπαξαγσγήο.