Φάκελος περιοχής: GR Βόρεια Χίος. Παραδοτέα: 1. Ορνιθολογική Έκθεση 2. Σχέδιο Δράσης 3. Τυποποιημένο Δελτίο Δεδομένων.

Transcript

1 Πρόγραμμα επαναξιολόγησης 69 Σημαντικών Περιοχών για τα Πουλιά για τον χαρακτηρισμό τους ως Ζωνών Ειδικής Προστασίας της ορνιθοπανίδας. Σύνταξη σχεδίων δράσης για την προστασία των ειδών προτεραιότητας Φάκελος περιοχής: GR Βόρεια Χίος Παραδοτέα: 1. Ορνιθολογική Έκθεση 2. Σχέδιο Δράσης 3. Τυποποιημένο Δελτίο Δεδομένων Ανάδοχοι: Τ. Δημαλέξης Δ. Μπούσμπουρας Οκτώβριος 2009

2 Ομάδα μελέτης: Τάσος Δημαλέξης Βιολόγος Επιστημονικός Συντονισμός, Επιτροπή Τεχνικής Παρακολούθησης Δημήτρης Μπούσμπουρας Βιολόγος Επιστημονικός Συντονισμός, Επιτροπή Τεχνικής Παρακολούθησης Θάνος Καστρίτης Ωκεανογράφος Επιστημονικός Συντονισμός, Επιτροπή Τεχνικής Παρακολούθησης Άρης Μανωλόπουλος Περιβαλλοντολόγος Συντονισμός ομάδας χαρτογράφησης και βάσης δεδομένων, Υπεύθυνος παραγωγής χαρτών, Επιτροπή Τεχνικής Παρακολούθησης Victoria Saravia Περιβαλλοντολόγος Ομάδα χαρτογράφησης, Υπεύθυνη παραγωγής χαρτών ενδιαιτημάτων, Επιτροπή Τεχνικής Παρακολούθησης Λευτέρης Σταύρακας Μηχανικός Η/Υ Υπεύθυνος συμπλήρωσης βάσης δεδομένων Natura Ρούλα Τρίγκου Δασολόγος Συμμετοχή στη συγγραφή επιμέλεια Σχεδίων Δράσης Κώστας Μαργετουσάκης Γεωγράφος Ομάδα χαρτογράφησης, Παραγωγή χαρτών εργασίας Διονυσία Μαρκοπούλου Γεωγράφος Ομάδα χαρτογράφησης, Παραγωγή χαρτών εργασίας Δανάη Πορτόλου Ζωολόγος Επεξεργασία πληθυσμιακών δεδομένων ΙΒΑ και SPA Jakob Fric Φυσικός Ομάδα χαρτογράφησης, Ορνιθολογική έρευνα πεδίου Κώστας Γαγάνης Περιβαλλοντολόγος Ομάδα χαρτογράφησης, Ορνιθολογική έρευνα πεδίου Άγγελος Ευαγγελίδης Περιβαλλοντολόγος Ορνιθολογική έρευνα πεδίου Παναγιώτης Γκιόκας Διοικητική υποστήριξη Επιστημονική και τεχνική υποστήριξη: Τομέας Διατήρησης Ελληνικής Ορνιθολογικής Εταιρείας ΔΗΜΑΛΕΞΗΣ ΜΠΟΥΣΜΠΟΥΡΑΣ Κοινοπραξία

3 ΕΡΓΟ: «Πρόγραμμα επαναξιολόγησης 69 Σημαντικών Περιοχών για τα Πουλιά για τον χαρακτηρισμό τους ως Ζωνών Ειδικής Προστασίας της ορνιθοπανίδας. Σύνταξη σχεδίων δράσης για την προστασία των ειδών προτεραιότητας» ΦΑΣΗ Β: Ορνιθολογική Αξιολόγηση Περιοχών ΠΑΡΑΔΟΤΕΟ: Έκθεση ορνιθολογικής αξιολόγησης της περιοχής «GR141 Βόρεια Χίος», για το χαρακτηρισμό της ως Ζώνης Ειδικής Προστασίας. ΥΠΕΥΘΥΝΟΣ ΕΙΔΙΚΟΣ ΕΠΙΣΤΗΜΟΝΑΣ - ΟΡΝΙΘΟΛΟΓΟΣ: Κακαλής Ελευθέριος και Γαληνού Ελένη ΕΠΙΣΤΗΜΟΝΙΚΟΣ ΣΥΝΤΟΝΙΣΜΟΣ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΟΣ: Τάσος Δημαλέξης Δημήτρης Μπούσμπουρας Θάνος Καστρίτης Αθήνα Οκτώβριος 2009

4 Το έργο «Πρόγραμμα επαναξιολόγησης 69 Σημαντικών Περιοχών για τα Πουλιά για τον χαρακτηρισμό τους ως Ζωνών Ειδικής Προστασίας της ορνιθοπανίδας. Σύνταξη σχεδίων δράσης για την προστασία των ειδών προτεραιότητας», χρηματοδοτήθηκε από το «Επιχειρησιακό Πρόγραμμα Περιβάλλον» του Υπουργείου Περιβάλλοντος Χωροταξίας και Δημοσίων Έργων. Η πλήρης αναφορά στο παρόν κείμενο είναι: Κακαλής Ε. & Ε. Γαληνού (2009). Έκθεση Ορνιθολογικής αξιολόγησης περιοχής «GR141 Βόρεια Χίος». Στο: Δημαλέξης, Α. Μπούσμπουρας, Δ., Καστρίτης, Θ., Μανωλόπουλος Α. και Saravia V. (Συντονιστές Έκδοσης). Τελική αναφορά προγράμματος επαναξιολόγησης 69 σημαντικών περιοχών για τα πουλιά για τον χαρακτηρισμό τους ως Ζωνών Ειδικής Προστασίας της Ορνιθοπανίδας. ΥΠΕΧΩΔΕ, Αθήνα This document may be cited as follows: Kakalis E. & Ε. Galinou (2009). Ornithological report for the evaluation of the site «GR141 North Chios». In: Dimalexis A., Bousbouras D., Kastritis T., Manolopoulos A. & Saravia V. (editors). Final project report for the evaluation of 69 Important Bird Areas as Special Protection Areas. Hellenic Ministry for the Environment, Physical Planning and Public Works, Athens 1

5 ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ 1. ΕΙΣΑΓΩΓΗ Γενική περιγραφή περιοχής μελέτης Παλαιότερες έρευνες για την ορνιθοπανίδα της περιοχής Χαρακτηρισμένες ζώνες Διαχειριστικό καθεστώς ΜΕΘΟΔΟΙ ΕΡΕΥΝΑΣ ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΑ Συνοπτική αξιολόγηση Ανάλυση της διαδικασίας αξιολόγησης Περιγραφή κρίσιμων ενδιαιτημάτων/απειλών των ειδών χαρακτηρισμού και Χάρτες κρίσιμων ενδιαιτημάτων ειδών χαρακτηρισμού και ΠΡΟΤΑΣΗ ΟΡΙΟΘΕΤΗΣΗΣ SUMMARY OF ORNITHOLOGICAL EVALUATION AND PROPOSED DELIMITATION Concise Evaluation Delimitation Proposal ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ...21 ΠΑΡΑΡΤΗΜΑΤΑ...23 ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ 1: ΠΙΝΑΚΕΣ ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ 2. ΧΑΡΤΕΣ ΟΠΤΙΚΟΥ ΔΙΣΚΟΥ (CD-ROM)

6 1. ΕΙΣΑΓΩΓΗ Η παρούσα έκθεση εκπονήθηκε στο πλαίσιο του έργου «Πρόγραμμα επαναξιολόγησης 69 Σημαντικών Περιοχών για τα Πουλιά για τον χαρακτηρισμό τους ως Ζωνών Ειδικής Προστασίας της ορνιθοπανίδας. Σύνταξη σχεδίων δράσης για την προστασία των ειδών προτεραιότητας», το οποίο χρηματοδοτήθηκε από το Επιχειρησιακό Πρόγραμμα Περιβάλλον του Υπουργείου Περιβάλλοντος Χωροταξίας και Δημοσίων Έργων. Σκοπός της έκθεσης είναι η αξιολόγηση, η οριοθέτηση και ο χαρακτηρισμός της Σημαντικής Περιοχής για τα Πουλιά (ΣΠΠ) «GR141 Βόρεια Χίος» ως Ζώνης Ειδικής Προστασίας (ΖΕΠ) της ορνιθοπανίδας, σύμφωνα με το Άρθρο 4 της Οδηγίας για τα Πουλιά 79/409/ΕΟΚ. Το εργαλείο για την επίτευξη του σκοπού είναι η εφαρμογή των προδιαγραφών που παρήχθησαν στο πλαίσιο του έργου «Καθορισμός Μεθοδολογίας και σύνταξη προδιαγραφών για την αξιολόγηση περιοχών και το χαρακτηρισμό τους ως Ζωνών Ειδικής Προστασίας της ορνιθοπανίδας, με πιλοτική εφαρμογή σε 10 περιοχές» (Δημαλέξης κ.α., 2004), στην ανωτέρω περιοχή με παραδοτέα τα οποία αποσκοπούν στην ολοκλήρωση της τεχνικής προετοιμασίας για το χαρακτηρισμό της περιοχής αυτής ως ΖΕΠ. 1.1 Γενική περιγραφή περιοχής μελέτης Η περιοχή μελέτης είναι η Σημαντική Περιοχή για τα Πουλιά «GR141 Βόρεια Χίος», σύμφωνα με την έκδοση «Important Bird Areas in Europe» (Bourdakis & Vareltzidou 2000) του BirdLife International και τον χάρτη με τα όρια της περιοχής που έχει παραχθεί από την Ελληνική Ορνιθολογική Εταιρεία για το Τμήμα Διαχείρισης Φυσικού Περιβάλλοντος του ΥΠΕΧΩΔΕ. Η έκταση της περιοχής μελέτης σύμφωνα με το BirdLife International (Bourdakis & Vareltzidou 2000) είναι εκτάρια. Καλύπτεται ως επί το πλείστον από φρυγανική βλάστηση και ακόλουθα από σκληροφυλλική (μακκία). Περιλαμβάνει επίσης εκτάσεις δάσους κωνοφόρων, μεταβατκές δασώδεις- θαμνώδεις εκτάσεις, καλλιέργειες και τέλος βραχώδεις κορυφές (Όρος Πεληναίον 1297 μ., Όρος Αμανή 818 μ.). Αναλυτικά τα όρια της περιοχής μελέτης παρουσιάζονται στο Χάρτη 1. 3

7 Το Σμυρνοτσίχλονο ήταν το μοναδικό είδος ορνιθοπανίδας για το οποίο η Σημαντική Περιοχή για τα Πουλιά «Βόρεια Χίος» αξιολογήθηκε από το BirdLife International (Heath & Evans 2000) ότι πληροί τα κριτήρια για ένταξη στο δίκτυο των Ζωνών Ειδικής Προστασίας (πίνακας 1). Πίνακας 1. Κριτήρια ΙΒΑ 2000 Επιστημονική ονομασία Ελληνική ονομασία Πληθυσμός Κριτήριο BirdLife Emberiza cineracea Σμυρνοτσίχλονο 4 B2, C6 Χάρτης 1. Όρια περιοχής μελέτης (όρια Σημαντικής Περιοχής για τα Πουλιά) (Bourdakis & Vareltzidou, 2000) 4

8 1.2 Παλαιότερες έρευνες για την ορνιθοπανίδα της περιοχής Choremi, J. and Ε. Spinthakis Birds and habitat conservation in Chios, Greece. Ιn: Μ. Fasola (ed.) Proc. MEDMARAVIS Symιpos. Μanagement of Ιslαnd and Coastal Ecosystems in the Mediterranean. Chios, Greece Sept Avocetta 16: Holzinger, J Die Brutvogel der insel Chios (Griechenland). Grundkartierung: Horizontal and Vertical verbreitung. Kartierung mediterrane Brutvogel. Holzinger, J The Cinereous Bunting Emberiza cineracea breeding on Skyros (Greece). Zool. Middle East 11: Knijff, P. and C. Alivizatos, H Cinereous Bunting. Pp. 750 in E. J. M. Hagemeijer and M. J. Blair, eds. The EBCC Atlas of European Breeding Birds: their distribution and abundance. London: T. and A. D. Poyser. Tsounis, G. and Dimitropoulos, A. (1992) The avifauna of the north-eastern Aegean islands Lesvos and Chios: differences and similarities. Biologia Gallo-hellenica 19(2): Γκαίτλιχ, Μ. Προκαταρκτική μελέτη για την προστασία και ανάδειξη των βιοτόπων της Χίου. Αδημοσίευτη Αναφορά. Ελληνική Εταιρεία Προστασίας του Περιβάλλοντος και της Πολιτιστικής Κληρονομιάς, Αθήνα. Σπινθάκης, Β., Χούλης, Δ., και Γ., Χωρέμης, Τα Πουλιά της Χίου. Δήμος Ομηρούπολης. Alivizatos, C. (compiler) Important Bird Areas in Greece: 141. North Chios. In: Bourdakis S. & Vareltzidou S. (compilers). Important Bird Areas in Greece Database. Hellenic Ornithological Society, BirdLife International. (unpublished report) Καζαντζίδης, Σ. και Σ. Βαρελτζίδου (συντάκτες) Ορνιθολογικά Στοιχεία για το Τυποποιημένο Δελτίο Δεδομένων της υποψήφιας ΖΕΠ «Βόρεια Χίος» με κωδικό ΣΠΠΕ GR141. ΕΟΕ:Παραδοτέο Προγράμματος 5

9 «Άμεσες ενέργειες για την προστασία έξη ειδών αρπακτικών» - ΥΠΕΧΩΔΕ, Δ/νση Περιβαλλοντικού Σχεδιασμού, ΤΔΦΠ 1.3 Χαρακτηρισμένες ζώνες Διαχειριστικό καθεστώς Στην περιοχή μελέτης έχουν θεσμοθετηθεί και οριοθετηθεί έως σήμερα οι εξής προστατευόμενες περιοχές: Καταφύγια Άγριας Ζωής : «Άγιος Γάλας» (Δήμος Αμανής) συνολικής έκτασης 172,5 εκταρίων (ΦΕΚ/Β 1059/4-8-06) «Κορακιές- Λιτάρι» (Δήμος Αμανής) συνολικής έκτασης 827 εκταρίων (ΦΕΚ/Β 1231/4-8-06) «Κύμινας» (Δήμος Αμανής) συνολικής έκτασης 637 εκταρίων (ΦΕΚ/Β 1651/04) «Κόφινας- Συρικάρι» (Δήμος Καρδαμύλων) συνολικής έκτασης 220 εκταρίων (ΦΕΚ/Β 660/ ) Περιοχή «GR Βόρεια Χίος και Νήσοι Οινούσες», συνολικής έκτασης εκταρίων, που περιλαμβάνεται στον εθνικό κατάλογο των προτεινόμενων Τόπων Κοινοτικής Σημασίας. 2. ΜΕΘΟΔΟΙ ΕΡΕΥΝΑΣ Για την έρευνα πεδίου αλλά και για τις απαιτούμενες εργασίες γραφείου εφαρμόστηκαν οι προδιαγραφές που παρήχθησαν στο πλαίσιο του έργου «Καθορισμός Μεθοδολογίας και σύνταξη προδιαγραφών για την αξιολόγηση περιοχών και το χαρακτηρισμό τους ως Ζωνών Ειδικής Προστασίας της ορνιθοπανίδας, με πιλοτική εφαρμογή σε 10 περιοχές» (Δημαλέξης κ.α., 2004). Συγκεντρώθηκαν οι πληροφορίες για την ορνιθοπανίδα της περιοχής από την ήδη δημοσιευμένη βιβλιογραφία και από αδημοσίευτες αναφορές ελλήνων και ξένων παρατηρητών. Η έρευνα πεδίου έγινε στην αρχή και τα μέσα της άνοιξης και διάρκεσε συνολικά 10 μέρες. Κατά την έρευνα πεδίου έγιναν καταγραφές όλων των ειδών, ενώ λόγω του 6

10 περιορισμένου χρόνου της εργασίας πεδίου, δόθηκε έμφαση στη συλλογή στοιχείων για τον εντοπισμό των κρίσιμων ενδιαιτημάτων των ειδών που πληρούν τα κριτήρια ένταξης της περιοχής στο δίκτυο των ΖΕΠ σύμφωνα με το BirdLife International (Heath & Evans 2000), καθώς και όσων άλλων ειδών είχαν αξιόλογους πληθυσμούς σε σχέση με τα πληθυσμιακά όρια των κριτηρίων χαρακτηρισμού και των ΖΕΠ και καταγράφηκαν στην περιοχή μετά το 2000 και επίσης κατά την εξέλιξη των καταγραφών πεδίου. Η έρευνα επικεντρώθηκε στην κάλυψη κατά προτεραιότητα των πιθανών περιοχών αναπαραγωγής και τροφοληψίας των παραπάνω ειδών, που σύμφωνα με τα υπάρχοντα στοιχεία έχουν παρατηρηθεί στην περιοχή. Κατά την έρευνα πεδίου χρησιμοποιήθηκαν οι ακόλουθες μέθοδοι καταγραφών, σύμφωνα με τις οδηγίες που δίνονται από τους Χατζηχαραλάμπους κ.ά. (2004): Επιλέχτηκαν δειγματοληπτικές διαδρομές στους αντιπροσωπευτικότερους βιότοπους εντός κι εκτός της περιοχής ΙΒΑ Σε καθορισμένα σημεία χρησιμοποιήθηκε η μέθοδος look and see για ποιοτική καταγραφή των ειδών που εμφανίζονται εκεί, ενώ έγινε πληθυσμιακή εκτίμηση για τα αναπαραγόμενα στρουθιόμορφα και τα μεταναστευτικά και αναγωγή των πληθυσμιακών δεδομένων στον χώρο ή στον χρόνο αντίστοιχα. Για τα είδη που δεν παρουσιάζουν ομοιόμορφη κατανομή ή διατηρούν επικράτειες (π.χ. αρπακτικά) έγιναν παρατηρήσεις σε όλο το εύρος της περιοχής και καταγράφηκε η παρατηρηθείσα δραστηριότητά τους ενώ έγινε προσπάθεια εντοπισμού των θέσεων φωλεοποίησης. Για την έρευνα πεδίου χρησιμοποιήθηκαν κυάλια 8Χ42 και τηλεσκόπιο 20Χ60, Παγκόσμιο Σύστημα Εντοπισμού Θέσης (Global Positioning System-GPS) και χάρτες της Γεωγραφικής Υπηρεσίας Στρατού σε κλίμακα 1: Στους χάρτες καταγράφονταν οι περιοχές τροφοληψίας, θέσεις φωλιάσματος και τα εκτιμώμενα όρια επικρατειών. Από τις καταγραφές και τη διαθέσιμη βιβλιογραφική πληροφορία διαμορφώθηκαν οι χάρτες με τα κρίσιμα ενδιαιτήματα και τις επικράτειες για τα είδη χαρακτηρισμού και. 7

11 3. ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΑ 3.1 Συνοπτική αξιολόγηση Τα είδη χαρακτηρισμού και που διαβιούν στην περιοχή είναι σαφώς περισσότερα του ενός που είχε χρησιμοποιηθεί για τον χαρακτηρισμό της περιοχής ως ΙΒΑ το Το γεγονός αυτό οφείλεται στα δεδομένα δημοσιεύσεων και αξιόπιστων αδημοσίευτων δεδομένων από ερευνητές/παρατηρητές αλλά κυρίως στα αποτελέσματα των επιτόπιων καταγραφών στα πλαίσια της παρούσας μελέτης. Κατά συνέπεια, ο κατάλογος των ειδών πουλιών για τα οποία επαναξιολογείται η περιοχή ως ΖΕΠ αποτελείται πλέον από τέσσερα είδη χαρακτηρισμού και τρία είδη. Λαμβάνοντας υπόψη τις περιοχές αναπαραγωγής και τροφοληψίας των ειδών κριτηρίων που φαίνονται στους πίνακες 2 και 3 δεν αξιολογήθηκε αναγκαία η μεταβολή των ορίων της περιοχής μελέτης προκειμένου να διατηρηθούν οι πληθυσμοί των ειδών- κριτηρίων στην περιοχή και τα όρια της ΖΕΠ προτείνεται να παραμείνουν ως έχουν. Η διεθνής σημασία της περιοχής μελέτης για τα είδη χαρακτηρισμού προκύπτει από την ύπαρξη αξιόλογου αναπαραγόμενου πληθυσμού των ακόλουθων ειδών: Σμυρνοτσίχλονο Emberiza cineracea (Κριτήριο 1) και Φρυγανοτσίχλονου E. caesia, Αετογερακίνας Buteo rufinus και Χρυσογέρακου Falco biarmicus (Κριτήριο 2). Για τα είδη της περιοχής η σημασία της περιοχής μελέτης προκύπτει από την ύπαρξη αξιόλογου αναπαραγόμενου πληθυσμού που ξεπερνά το 1% του εθνικού πληθυσμού (Κριτήριο 6) για τα είδη: Φιδαετός Circaetus gallicus, Πετρίτης Falco peregrinus και Δεντροσταρήθρα Lullula arborea. Από τα στοιχεία που συγκεντρώθηκαν δεν έγινε δυνατό να διαπιστωθεί εάν η περιοχή πληροί τα κριτήρια 4 και 5 των προδιαγραφών της Φάσης Β του έργου (βλ. Δημαλέξης κ.ά. 2004). Για την εξαγωγή ασφαλών συμπερασμάτων, ιδιαίτερα ως προς το κριτήριο 5 (για τα στρουθιόμορφα και τα αρπακτικά πουλιά), θα πρέπει να γίνει εξειδικευμένη έρευνα κατά τις μεταναστευτικές περιόδους, κάτι που δεν κατέστη εφικτό στο πλαίσιο του παρόντος έργου. 8

12 3.2 Ανάλυση της διαδικασίας αξιολόγησης Για την περιοχή μελέτης δημιουργήθηκε αρχικά ένας πίνακας εργασίας με όλα τα είδη που απαντούν στην περιοχή, ο οποίος χρησιμοποιήθηκε για να ετοιμασθούν: α) ο πίνακας αξιολόγησης των ειδών χαρακτηρισμού και και β) οι πίνακες 3.2.a-b του Τυποποιημένου Δελτίου Δεδομένων. Στον πίνακα αξιολόγησης των ειδών χαρακτηρισμού και (βλ. Παράρτημα: Πίνακας Ι) σημειώθηκε ο πληθυσμός του κάθε είδους στη περιοχή μελέτης και εάν το είδος πληροί κάποιο από τα κριτήρια 1, 2, 3 και 6. Τέλος, με βάση την αξιολόγηση που παρουσιάζεται στον παραπάνω πίνακα, ετοιμάστηκε ο πίνακας 2 ο οποίος περιλαμβάνει τα είδη που πληρούν τα κριτήρια 1-6 και συνεπώς πρόκειται για τα είδη χαρακτηρισμού της περιοχής και ο πίνακας 3 που περιλαμβάνει τα είδη που πληρούν τα πληθυσμιακά όρια και αποτελούν τα είδη της περιοχής μελέτης (δηλαδή τα είδη τα ενδιαιτήματα των οποίων μπορούν να ληφθούν υπόψη για την οριοθέτησή της ως ΖΕΠ). 9

13 Προστασίας της ορνιθοπανίδας. Σύνταξη σχεδίων δράσης για την προστασία των ειδών προτεραιότητας Πίνακας 2. Είδη χαρακτηρισμού ανά κριτήριο για την περιοχή: «GR141 Βόρεια Χίος» A/A Πιν. Ι Επιστημονική ονομασία Ελληνική ονομασία 85 Buteo rufinus Αετογερακίνα 101 Falco biarmicus Χρυσογέρακο 414 Emberiza cineracea Σμυρνοτσίχλονο 416 Emberiza caesia Φρυγανοτσίχλονο Είδη χαρακτηρισμού Κριτήριο 1 Κριτήριο 2 Κριτήριο 3 Κριτήριο 4 Κριτήριο 5 Κριτήριο 6 παγκοσμ. απειλ. ειδ. αναπαρ. πληθ. Ε.Ε αναπαρ. πληθ. Ε.Ε αναπαρ. πληθ. Ε.Ε αναπαρ. πληθ. Ε.Ε Πίνακας 3. Είδη για την περιοχή: «GR141 Βόρεια Χίος» A/A Πιν. Ι Επιστημονική ονομασία Ελληνική ονομασία Είδη 76 Circaetus gallicus Φιδαετός αναπαρ. πληθ. Ελλάδας 103 Falco peregrinus Πετρίτης αναπαρ. πληθ. Ελλάδας 260 Lullula arborea Δεντροσταρήθρα αναπαρ. πληθ. Ελλάδας 10

14 3.3 Περιγραφή κρίσιμων ενδιαιτημάτων/απειλών των ειδών χαρακτηρισμού και Στο κεφάλαιο αυτό περιγράφεται συνοπτικά ο ελληνικός πληθυσμός των ειδών χαρακτηρισμού και, το καθεστώς παρουσίας τους στην περιοχή μελέτης, τα κρίσιμα ενδιαιτήματά (θέσεις φωλιάσματος, τροφοληψίας και καταφυγίου) και οι απειλές τους, καθώς και τα ενδεδειγμένα μέτρα διατήρησης. Αετογερακίνα (Buteo rufinus) Καθεστώς παρουσίας πληθυσμός Εμφανίζεται στην ηπειρωτική χώρα στη Στερεά Ελλάδα, την Ανατολική Μακεδονία και τη Θράκη και τα νησιά του ανατολικού Αιγαίου (Λήμνος, Λέσβος, Χίος, Κυκλάδες και Δωδεκάνησα), ενώ υπάρχουν μεμονωμένες αναφορές για αναπαραγωγή του είδους και άλλες περιοχές (Πελοπόννησο, Κεφαλονιά και πιθανά Κρήτη). Ο αναπαραγόμενος πληθυσμός της Ελλάδα υπολογίζεται στα ζευγάρια (Handrinos & Akriotis, 1997). Μεγάλο τμήμα των πληθυσμών στα νησιά και τη νότια χώρα παραμένουν κατά τη χειμερινή περίοδο ενώ οι βορειότεροι πληθυσμοί θεωρείται ότι μεταναστεύουν. Στην περιοχή εκτιμάται πως αναπαράγονται 3-4 ζεύγη (Κακαλής, αδημ. δεδ.). Οικολογία Η Αετογερακίνα είναι αρπακτικό των χαμηλών και μεσαίων υψομέτρων όπου απαντάται κυρίαρχα σε περιοχές άνυδρες και ημιερημικές με ανοιχτή χαμηλή βλάστηση. Επίσης περιοχές τροφοληψίας του είδους αποτελούν βοσκοτόπια ενώ πολύ λιγότερο γεωργικές εκτάσεις. Φωλιάζει σε απόκρημνους βράχους και σπανιότερα σε ψηλά δέντρα. Τρέφεται στην πλειονότητα των περιοχών εξάπλωσής της κυρίως με θηλαστικά αλλά στις περιοχές εξάπλωσής της στο Αιγαίο κυρίως με ερπετά, μεγάλα έντομα, μικρά θηλαστικά και σε μικρότερο βαθμό με πουλιά. Απειλές Η Αετογερακίνα θεωρείται ότι απειλείται από την αλλοίωση των χαρακτηριστικών του ενδιαιτήματός της πιο κοινά της καταστροφής μικρών δασών σε γειτνίαση με 11

15 ανοιχτές εκτάσεις και επίσης την απόδοση των τελευταίων εκτάσεων σε αροτραίες καλλιέργειες ή τουριστική ανάπτυξη. Σημαντική θεωρείται επίσης και η ανθρωπογενής όχληση στις θέσεις φωλιάσματος (Tucker & Heath, 1994). Χρυσογέρακο (Falco biarmicus) Καθεστώς παρουσίας - πληθυσμός Εμφανίζεται κυρίως στη βόρεια ηπειρωτική χώρα (Β. Θεσσαλία, Ήπειρο, Μακεδονία, Θράκη) ενώ έχει επιβεβαιωθεί πως αναπαράγεται στα νησιά της Κέρκυρας, Λέσβου και της Κω (Handrinos & Akriotis, 1997). Ο συνολικός αναπαραγωγικός πληθυσμός στη χώρα εκτιμάται πως είναι της τάξης των ζευγαριών. Είναι είδος με μόνιμη παρουσία στις περιοχές όπου κατανέμεται και δε θεωρείται πως παρουσιάζει τάσεις μεταβολής του πληθυσμού του στην Ελλάδα (Birdlife, 2004). Στην περιοχή εκτιμάται πως αναπαράγεται ένα ζεύγος (Κακαλής, αδημ. δεδ.). Οικολογία Τυπικό πουλί των ξηρών, ημιερημικών περιοχών με γυμνό και πετρώδες έδαφος με θέσεις για επόπτευση της ευρύτερης περιοχής (βράχους, δέντρα κά.). Αναπαράγεται σε βραχώδη ενδιαιτήματα ενώ εκτός αναπαραγωγικής περιόδου απαντάται επίσης σε χαμηλότερα εδάφη, πεδιάδες, στέπες και λιβάδια. Τρέφεται κυρίως με πουλιά μεσαίου μεγέθους αλλά επίσης με ποικιλία ασπόνδυλων και μεγάλων εντόμων συλλαμβάνοντας τη λεία του τόσο στον αέρα όσο και στην επιφάνεια του εδάφους. Πολύ συχνά παρατηρούνται δύο άτομα του είδους να κυνηγάνε σε συνεργασία. Απειλές Το είδος απειλείται από το παράνομο κυνήγι και την παγίδευση των νεοσσών του και τη συλλογή αυγών. Σμυρνοτσίχλονο (Emberiza cineracea) Καθεστώς παρουσίας - πληθυσμός Το Σμυρνοτσίχλονο είναι καλοκαιρινός επισκέπτης στη χώρα μας και έχει καταγραφεί στα νησιά της Λέσβου, Χίου, Σκύρου ενώ θεωρείται πιθανό να 12

16 αναπαράγεται επίσης και στα νησιά της Σάμου και της Ικαρίας (Handrinos, & Akriotis, 1997; Albayrak et al. 2003). Ο συνολικός αναπαραγόμενος πληθυσμός στη χώρα μας εκτιμάται στα ζεύγη ενώ στη Χίο, πιθανά να αναπαράγονται 5-50 ζεύγη (Albayrak et al. 2003). Με το πέρας της παρούσας μελέτης, επιβεβαιώθηκε η ύπαρξη ενός πληθυσμού που αριθμεί τα ζεύγη στο όρος Αμανή, ενώ είναι πολύ πιθανή η παρουσία του είδους στο όρος Πελινναίο. Οικολογία Το Σμυρνοτσίχλονο απαντάται σε βραχώδεις πλαγιές με αραιή φρυγανική βλάστηση (Handrinos, & Akriotis, 1997). Τρέφεται με σπόρους και μικρά ασπόνδυλα που συλλαμβάνει στο έδαφος. Απειλές Το Σμυρνοτσίχλονο θεωρείται πως απειλείται από την υπερβόσκηση στις περιοχές όπου εμφανίζεται, ενώ πιθανή θεωρείται και η αρνητική επίδραση της υποβόσκησης σε κάποιες περιοχές (μέσω της αλλαγής στη δομή της κυριαρχούσας βλάστησης σε πιο κλειστές μορφές) (Albayrak, et al. 2003). Παρόμοια αναμένεται και η επίδραση της χρήσης της φωτιάς στα μεσογειακά θαμνώδη ενδιαιτήματα όπου ασκείται κτηνοτροφία. Οι απειλές για το είδος παραμένουν σε μεγάλο βαθμό μη επαρκώς αξιολογημένες λόγω της ελλιπούς γνώσης για τη βιολογία και οικολογία του είδους. Φρυγανοτσίχλονο (Emberiza caesia) Καθεστώς παρουσίας - πληθυσμός Ενδημικό είδος της μεσογειακής περιοχής αποτελεί καλοκαιρινό επισκέπτη στη χώρα μας σε περιοχές της κεντρικής και νότιας χώρας, επίσης τη Χαλκιδική και τα νησιά του Αιγαίου (πλην Κρήτης και Καρπάθου) και Ιονίου Πελάγους. Στα νησιά του Αιγαίου Πελάγους και τις περιοχές της νότιο-ανατολικής ηπειρωτικής χώρας το είδος εμφανίζει τις πιο μεγάλες πυκνότητες (Handrinos& Akriotis, 1997). Σε εθνικό επίπεδο, ο αναπαραγωγικός πληθυσμός του είδους εκτιμάται πως είναι της τάξης των με ζευγών. Στην περιοχή μελέτης εκτιμάται ότι ο πληθυσμός ξεπερνά τα 130 αναπαραγόμενα ζευγάρια. 13

17 Οικολογία Απαντάται σε περιοχές με βραχώδεις πλαγιές και φρύγανα ή χαμηλή, ανοιχτής δομής μακκία βλάστηση, από το επίπεδο της θάλασσας μέχρι και το υψόμετρο των μέτρων. Επίσης εμφανίζεται σποραδικά σε διάκενα ή ανοιχτές θέσεις σε ενδιαιτήματα όπως πευκοδάση και ελαιώνες. Μετά το τέλος της αναπαραγωγής εξαπλώνεται και σε αγροτικές περιοχές ενώ οικογενειακές ομάδες συχνά καταγράφονται σε υγροτοπικές περιοχές λίγο πριν αναχωρήσουν το φθινόπωρο. Τρέφεται με σπόρους και μικρά ασπόνδυλα που συλλέγει σχεδόν αποκλειστικά στην επιφάνεια του εδάφους. Απειλές Το είδος, όπως έχει αξιολογηθεί για παρόμοια είδη (λ.χ. Emberiza cineracea, E. cia ) θεωρείται πως απειλείται από την αλλοίωση ή και καταστροφή του ενδιαιτήματος αναπαραγωγής του από την ανεξέλεγκτη δράση της βόσκησης και της φωτιάς στα μεσογειακά θαμνώδη οικοσυστήματα. Ο περιορισμός της ασκούμενης βόσκησης οδηγεί σε διαδοχή της εμφανιζόμενης βλάστησης προς πιο κλειστές δομές και, στον αντίποδα, η υπερβόσκηση οδηγεί επίσης στην αλλοίωση των χαρακτηριστικών του αναπαραγωγικού ενδιαιτήματος για το είδος. Με τον ίδιο τρόπο εκτιμάται πως επιδρά και η χρήσης της φωτιάς στους μεσογειακούς θαμνοτόπους. Απειλή αποτελεί επίσης η απόδοση τέτοιων εκτάσεων σε τουριστικές δραστηριότητες (Tucker & Heath,1994). Φιδαετός (Circaetus gallicus) Καθεστώς παρουσίας - πληθυσμός Ο Φιδαετός είναι καλοκαιρινός επισκέπτης στη χώρα μας με συνολικό πληθυσμό που εκτιμάται στα ζευγάρια (Handrinos & Akriotis, 1997) και θεωρείται ότι παραμένει αμετάβλητος τις τελευταίες δεκαετίες (Birdlife International, 2004). Στην περιοχή εκτιμάται πως αναπαράγονται 3-4 ζεύγη (Κακαλής, αδημ. δεδ.). Οικολογία Απαντάται σε περιοχές όπου η δεντροκάλυψη εναλλάσσεται με εκτάσεις ανοιχτή βλάστησης: σε φρύγανα, αραιή δενδρώδη ή θαμνώδη βλάστηση, ανοίγματα δασών 14

18 και εκτατικές καλλιέργειες. (Forsman, 1999; Cramp & Perrins, 1993). Στη χώρα μας έχει βρεθεί πως τρέφεται κατά κύριο λόγο με φίδια και σε μικρότερο βαθμό με πουλιά και τρωκτικά (βλέπε αναφορές σε Handrinos & Akriotis, 1997). Φωλιάζει σε δέντρα. Απειλές Το είδος θεωρείται πως απειλείται από τις αλλαγές στις καλλιέργειες και τις χρήσεις γης: την επικράτηση μονοκαλλιέργειών, την εκτεταμένη χρήση εντομοκτόνων και την εγκατάλειψη των παραδοσιακών γεωργικών πρακτικών που αποτέλεσμα έχουν την αλλοίωση των προτιμώμενων ενδιαιτημάτων ή τη μείωση των τροφικών του πόρων (κυρίως φίδια). Επίσης την άμεση θανάτωση ατόμων (παράνομο κυνήγι) και την καταστροφή των φωλιών του. Πετρίτης (Falco peregrinus) Καθεστώς παρουσίας - πληθυσμός Ο Πετρίτης κατανέμεται στο σύνολο της ηπειρωτικής χώρας και των νησιών. Παρόλα αυτά ο πληθυσμός του στη χώρα είναι ασυνεχής και διακοπτόμενος. Το σύνολο του αναπαραγόμενου πληθυσμού στην Ελλάδα χώρα υπολογίζεται σε ζευγάρια (Handrinos &Akriotis, 1997) ενώ θεωρείται πως παραμένει σταθερός (Birdlife, 2004). Στην περιοχή εκτιμάται πως αναπαράγονται 2-4 ζεύγη (Κακαλής, αδημ. δεδ.). Οικολογία Φωλιάζει σε βράχια συχνότερα σε παραθαλάσσιους γκρεμούς επίσης σε αντίστοιχης γεωμορφολογίας νησιά. Επίσης στην ενδοχώρα σε γκρεμούς σε ορεινές περιοχές κατά μήκος κοιλάδων ποταμών. Οι θέσεις φωλιάσματος αποτελούν πολύ συχνά τον περιοριστικό παράγοντα για την εξάπλωση του είδους. Κύρια πηγή τροφής του αποτελούν πουλιά που συλλαμβάνει κυρίως στον αέρα πάνω από ανοιχτές εκτάσεις ή πάνω από το νερό. Εκτός αναπαραγωγικής περιόδους απαντάται σε ποικιλία ενδιαιτημάτων ανοιχτής βλάστησης μακριά από βραχώδεις σχηματισμούς ακόμη και σε οικισμούς όπου μπορεί να βρει την απαιτούμενη τροφή. Απειλές 15

19 Βασικότερες αιτίες της μείωσης που έχουν σημειώσει οι πληθυσμοί του είδους σε πολλά μέρη είναι η χρήση εντομοκτόνων και φυτοφαρμάκων η εκτεταμένη χρήση των οποίων οδηγεί στη βιοσυσσώρευση τοξικών ουσιών στο σώμα των πουλιών. Παρόμοια αποτελέσματα έχει και η συσσώρευση υπολειμμάτων εντομοκτόνων στα θαλασσοπούλια που αποτελούν τη λεία του στα παραθαλάσσια ενδιαιτήματα του. Επίσης το είδος απειλείται από άμεση θανάτωση (παράνομο κυνήγι) και όχληση στις θέσεις φωλιάσματος. Δενδροσταρήθρα (Lullula arborea) Καθεστώς παρουσίας - πληθυσμός. Το είδος έχει ευρεία εξάπλωση σε όλη την ηπειρωτική χώρα, ενώ στα νησιά έχει καταγραφεί να αναπαράγεται σε Κέρκυρα, Λήμνο, Λέσβο, Κέα, Κάρπαθο, Ρόδο και την Κρήτη και θεωρείται πιθανό να αναπαράγεται σε Χίο και Σάμο (Handrinos, & Akriotis, 1997). Ο συνολικός της πληθυσμός εκτιμάται σε ζευγάρια ενώ στην περιοχή μελέτης εκτιμάται ότι αναπαράγονται περισσότερα από 50 ζευγάρια (Κακαλής, αδημ. δεδ.). Οικολογία Απαντάται σε μια ποικιλία ενδιαιτημάτων που διαθέτουν εκτάσεις γυμνού εδάφους που εναλλάσσονται με εκτάσεις με χαμηλό χορτάρι και ταυτόχρονα ψηλούς θάμνους και διάσπαρτα δέντρα πιο συχνά από το υψόμετρο των 200 μέχρι μέτρων. Επίσης καταλαμβάνει ανοιχτές εκτάσεις ή διάκενα σε περιοχές με μακκία βλάστηση, πευκοδάσος ή ελαιώνες. Τρέφεται με μεσαίου μεγέθους έντομα και αράχνες και επίσης σπόρους (ιδιαίτερα το χειμώνα). Απειλές Η Δενδροσταρήθρα απειλείται από αλλοίωση και η απώλεια του ενδιαιτήματός της που συντελείται κυρίως από τη απόδοση λιβαδικών εκτάσεων σε εντατικές αρόσιμες καλλιέργειες. Επίσης την εγκατάλειψη βοσκοτόπων που οδηγεί στη κάλυψη των εκτάσεων αυτών με βλάστηση των επόμενων βλαστητικών σταδίων. 16

20 3.4 Χάρτες κρίσιμων ενδιαιτημάτων ειδών χαρακτηρισμού και Στον επισυναπτόμενο χάρτη 2 παρουσιάζονται τα κρίσιμα ενδιαιτήματα των ειδών χαρακτηρισμού και. Ο χάρτης 2 διαμορφώθηκε από τα δεδομένα που συγκεντρώθηκαν από την εργασία πεδίου ενώ συμπληρωματικά χρησιμοποιήθηκαν αξιόπιστα δεδομένα από βιβλιογραφικές πηγές. 4. ΠΡΟΤΑΣΗ ΟΡΙΟΘΕΤΗΣΗΣ Στον επισυναπτόμενο χάρτη 3 (κλίμακας 1: ) παρουσιάζονται: α) η προτεινόμενη οριοθέτηση της περιοχής μελέτης ως ΖΕΠ και β) τα υφιστάμενα όρια ΤΚΣ και ΖΕΠ πλησίον ή εντός της περιοχής μελέτης. Η πρόταση της περιοχής μελέτης ως Ζώνης Ειδικής Προστασίας διαμορφώθηκε έτσι ώστε να περιλάβει τα κρίσιμα ενδιαιτήματα των ειδών χαρακτηρισμού για όλες τις εποχές που αυτά χρησιμοποιούν την περιοχή, καθώς και τα αντίστοιχα ενδιαιτήματα των ειδών, σύμφωνα με τις προδιαγραφές ΖΕΠ (βλ. Δημαλέξης κ.ά. 2004). Από την προτεινόμενη οριοθέτηση εξαιρούνται οι οικισμοί που βρίσκονται εντός της περιοχής με βάση τα νόμιμα όρια τους. Πιο αναλυτικά τα είδη χαρακτηρισμού (συνολικά 4 είδη) έπαιξαν καθοριστικό ρόλο στην επιλογή του γενικού πλαισίου της προτεινόμενης, περιλαμβάνοντας τις γνωστές θέσεις όπου έχουν καταγραφεί ως τώρα. Επιπλέον αυτών λήφθηκαν υπόψη τα κρίσιμα ενδιαιτήματα των ειδών (συνολικά 3 είδη). Τα προτεινόμενα όρια της ΖΕΠ δεν διαφοροποιούνται από αυτά της ΣΠΠΕ του 2000 καθώς βρέθηκε πως τα ενδιαιτήματα φωλεοποίησης και τροφοληψίας του Σμυρνοτσίχλονου και του Φρυγανοτσίχλονου, της Αετογερακίνας και του Χρυσογέρακου και επιπρόσθετα του Φιδαετού, του Πετρίτη και της Δεντροσταρήθρας περικλείονται με επάρκεια εντός των ορίων της περιοχής μελέτης. 17

21 Τα προτεινόμενα όρια της ΖΕΠ επιδιώχθηκε, στο μέτρο της ακρίβειας που παρέχουν οι ασπρόμαυροι χάρτες της ΓΥΣ, να είναι εύκολα αναγνωρίσιμα από τους υπεύθυνους για τη διαχείριση της περιοχής, με βάση φυσιογραφικά (θαλάσσια ακτογραμμή, ρέματα, κορυφογραμμές) ή άλλα γνωρίσματα (π.χ. δρόμοι, μονοπάτια) της περιοχής (βλ. Δημαλέξης κ.ά. 2004). Αναλυτικά, ξεκινώντας από τον οικισμό της Λαγκάδας, με κατεύθυνση νότια νοτιοδυτική, το όριο της περιοχής ακολουθεί το ρέμα Λαγκάδας με κατεύθυνση προς τον Αγ. Γεώργιο Φλωριανό, έως ότου συναντήσει την επαρχιακή οδό προς Βροντάδο, την οποία και ακολουθεί με κατεύθυνση νοτιοανατολική προς Βροντάδο, έως το ύψος της Μονής Αγ. Στεφάνου, όπου στρέφεται δυτικά για να συναντήσει την επαρχιακή οδό από Χίο προς Αυγώνυμα την οποία και ακολουθεί ως τον τελευταίο. Από εκεί στρέφεται βόρεια, περνώντας από τις κορυφές Αγ. Ισίδωρος, Κουκουδότσουμπος, περικλείει από τα ανατολικά την κορυφή Καλόγηρος και κατόπιν στρέφεται δυτικά για να συναντήσει την επαρχιακή οδό από Μετόχι προς τη βόρεια πλευρά του νησιού. Στη συνέχεια ακολουθεί την οδό αυτή, παρακάμπτοντας τους οικισμούς (Βολισσό, Πιραμά, Παρπαριά, Τρύπες, Κουρουνιά, Κέραμος) για να φτάσει στη θάλασσα στην θέση του οικισμού Αγιάσματα. Από εκεί στρέφεται ανατολικά, ακολουθώντας την ακτογραμμή, έως ότου φτάσει στον οικισμό Μάρμαρο. Εκεί στρέφεται νότια, ακολουθώντας την επαρχιακή οδό από Μάρμαρο προς Λαγκάδα, και παρακάμπτοντας από ανατολικά τον οικισμό Άνω Καρδάμυλα καταλήγει στη Λαγκάδα. 18

22 5. SUMMARY OF ORNITHOLOGICAL EVALUATION AND PROPOSED DELIMITATION 5.1. Concise Evaluation The study area is of international importance due to the presence of the breeding population of the globally threatened species Cinereous bunting (Emberiza cineracea), the breeding population of the Cretzschman s bunting (Emberiza caesia) and the breeding population of two raptorial species: Long-legged buzzard (Buteo rufinus) and Lanner falcon (Falco biarmicus). Additionally, at national level, the area is holding a significant breeding population (>1% of national population) for Shorttoed Eagle (Circaetus gallicus), Peregrine Falcon (Falco peregrinus) and Wood Lark (Lullula arborea). From the data that was collected during this study it was not possible to determine whether the area fulfill criteria 4 and 5 as they are prescribed in Phase B of this work (Dimalexis A., S. Bourdakis and E. Chatzicharalampous 2004). A firm conclusion, especially regarding criterion 5 (for passerines and raptors) can be reached after more specific field work during the migratory periods. The latter was not feasible in the framework of the present study Delimitation Proposal The attached map (scale 1: ) depicts the boundaries of the proposed Special Protection Area. The boundaries of the proposed SPA have been designed so as to include all critical habitats of the selection species during all seasons that they are using the area, and the relevant habitats of demarcation species, in accordance with the boundaries prescription for the SPA (Dimalexis A., S. Bourdakis and E. Chatzicharalampous 2004). Particularly Long-legged Buzzard, Lanner Falcon, Cretzschmar s bunting and Cinereous bunting were was the key species that shaped the proposed boundaries, which include all known localities where it has been observed so far at the area. Aditionally habitats of Short-toed Eagle, Peregrine Falcon and Woodlark were taken 19

23 into account The proposed boundaries of the SPA were the same as the ones of the formally proposed IBA - see relevant maps. The boundaries of the proposed SPA were drawn at the closest possible precision based on the only available black and white topographic maps (dated from 1971), using natural landmarks (streams, ridges) or other landscape characteristics (roads, paths, etc.) of the area (Dimalexis A., S. Bourdakis and E. Chatzicharalampous 2004). Villages, inhabited and agricultural areas were not included within the boundaries of the SPA, as long as they didn't form part of any critical habitat for priority species. 20

24 6. ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ Albayrak, T., Gursoy, A. & Kirwan, G.M. (2003) International Species Action Plan for the Cinereous Bunting Emberiza cineracea. BirdLife International. BirdLife International, Birds in Europe: population estimates, trends and conservation status. BirdLife Conservation series No. 12. BirdLife International. Cambridge. Bourdakis S. & Vareltzidou, S Greece pp In Heath, M. F. and Evans, M. I., eds Important Bird Areas in Europe: Priority sites for conservation. 2: Southern Europe. Cambridge, UK: BirdLife International. BirdLife Conservation Series No. 8 Cramp, S. (1998) The Complete Birds of the Western Palearctic on CD-ROM. Oxford: Oxford University Press Forsman, D., The raptors of Europe and the Middle East. Helm. London. Gustin M., G. Palumbo & A. Corso International Species Action Plan. Lanner Falcon Falco biarmicus. BirdLife International. The Netherlands. Handrinos, G. & Akriotis, T The Birds of Greece. Helm Publishers. London Tsounis, G. and A., Dimitropoulos The avifauna of the north-eastern Aegean islands Lesvos and Chios: differences and similarities. Biologia Gallohellenica 19(2): Tucker, G.M. & Heath, M.F Birds in Europe: their conservation status. BirdLife Conservation Series no 3. BirdLife International. Cambridge Γαληνού, Ε., Γραμματικάκη, Μ., Γκαλογιάννης, Κ., Κουτσίδου,Ε., Μάργαρης, Ν. (2006). Η ορνιθοπανίδα σε αγρό-οικοσυστήματα και φυσικά οικοσυστήματα στα νησιά του Β. Α. Αιγαίου (Λέσβο, Χίο, Σάμο). Πανελλήνιο Συνέδριο Ένωσης Ελλήνων Οικολόγων και Ελληνικής Ζωολογικής Εταιρίας: "Οικολογία και διατήρηση της βιοποικιλότητας", Ιωάννινα. Γαληνού, Ε.(2009). Αδημοσίευτα δεδομένα

25 Γραμματικάκη, Μ., Γαληνού, Ε., Μάργαρης, Ν. (2007). Φυσικό περιβάλλον, γεωργία και βιοποικιλότητα στα νησιά του Βορείου Αιγαίου. Αθήνα, Τμήμα Περιβάλλοντος- Πανεπιστήμιο Αιγαίου. Δημαλέξης Α., Μπουρδάκης, E., Χατζηχαραλάμπους, Ε Προδιαγραφές Ζωνών Ειδικής Προστασίας. ΥΠΕΧΩΔΕ, Αθήνα και Ελληνικό Κέντρο Βιοτόπων Υγροτόπων (ΕΚΒΥ), Θέρμη. Κακαλής, Ε. (2009). Αδημοσίευτα δεδομένα

26 ΠΑΡΑΡΤΗΜΑΤΑ ANNEXES 23

27 ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ 1: ΠΙΝΑΚΕΣ Πίνακας Ι. Αξιολόγηση των ειδών χαρακτηρισμού και 24

28 Πίνακας Ι. Αξιολόγηση των ειδών χαρακτηρισμού και για την περιοχή «GR141 Βόρεια Χίος» AA Πιν. Ι Επιστημονική ονομασία Καθεστώς παρουσίας στην περιοχή μελέτης παγκος. απειλ. ειδ. αναπαραγ. πληθ. Ε.Ε 1% flyway Ε.Ε. 25 αναπαρ. πληθ. Ευρώπης 1% flyway Ευρώπης άτ υδροβια ή ζ Θαλασσοπ πελαργ αρπακτ γεραν στρ 5 σημ περ γεωγ περ >1% εθ πλ ή >0,1 βιογ πληθ αναπ. πληθ. Ελλάδας Ελλάδας Res (p) Br (p) W in Sta ge Κριτ. 1 (C1) (αναπαραγω γή) (μετανάστ ) (διαχείμαση) Κριτ. 3 (C3) (αναπαραγωγή) 2 Gavia arctica Υ 1 4 Tachybaptus ruficollis Υ 15 5 Podiceps cristatus Υ 8 Κριτ. 3 (C3) (μετανάστ ) 6 Podiceps grisegena Υ 8 Podiceps nigricollis Υ 1 9 Calonectris diomedea Θ Puffinus yelkouan X 20/60 ind Θ Hydrobates pelagicus Θ Phalacrocorax carbo X Υ Phalacrocorax aristotelis X Υ Phalacrocorax pygmeus Υ Pelecanus onocrotalus Υ Pelecanus crispus 10/30 ind Υ Botaurus stellaris Υ Ixobrychus minutus Υ Nycticorax nycticorax Υ Ardeolla ralloides X Υ Egretta garzetta X Υ Casmerodius albus Υ Ardea cinerea X Υ 6 27 Ardea purpurea Υ Ciconia nigra Υ Π 1 1 Κριτ. 3 (C3) Κριτ. 4 (C4) Κριτ. 5 (C5) Κριτ. 6 (C6) Κριτήριο (delimitation criterion) Κριτήριο (delimitation criterion) 25

29 AA Πιν. Ι Επιστημονική ονομασία Καθεστώς παρουσίας στην περιοχή μελέτης παγκος. απειλ. ειδ. αναπαραγ. πληθ. Ε.Ε 1% flyway Ε.Ε. 25 αναπαρ. πληθ. Ευρώπης 1% flyway Ευρώπης άτ υδροβια ή ζ Θαλασσοπ πελαργ αρπακτ γεραν στρ 5 σημ περ γεωγ περ >1% εθ πλ ή >0,1 βιογ πληθ αναπ. πληθ. Ελλάδας Ελλάδας Res (p) Br (p) W in Sta ge Κριτ. 1 (C1) (αναπαραγω γή) (μετανάστ ) (διαχείμαση) Κριτ. 3 (C3) (αναπαραγωγή) 29 Ciconia ciconia Υ Π Plegadis falcinellus Υ Platalea leucorodia Υ Phoenicopterus ruber Υ Cygnus olor Υ 1 37 Anser albifrons 620 Κριτ. 3 (C3) (μετανάστ ) 5300 / 250 Κριτ. 3 (C3) Κριτ. 4 (C4) Κριτ. 5 (C5) Κριτ. 6 (C6) Κριτήριο (delimitation criterion) Κριτήριο (delimitation criterion) Υ Anser erythropus 15 ind Υ 1 39 Anser anser / Υ 1 41 Branta ruficollis 60 ind. / regular presence Υ Tadorna ferruginea Υ Tadorna tadorna Υ 1 44 Anas penelope Υ Anas strepera Υ 1 46 Anas crecca Υ 47 Anas platyrhynchos Υ 1 48 Anas acuta Υ 49 Anas querquedula Υ 0 51 Anas clypeata Υ 53 Netta rufina Υ 0 54 Aythya ferina Υ 0 55 Aythya nyroca 20/60 ind Υ Aythya fuligula Υ 57 Aythya marila Υ 1 61 Melanitta fusca / Υ 26

30 AA Πιν. Ι Επιστημονική ονομασία Καθεστώς παρουσίας στην περιοχή μελέτης παγκος. απειλ. ειδ. αναπαραγ. πληθ. Ε.Ε 1% flyway Ε.Ε. 25 αναπαρ. πληθ. Ευρώπης 1% flyway Ευρώπης άτ υδροβια ή ζ Θαλασσοπ πελαργ αρπακτ γεραν στρ 5 σημ περ γεωγ περ >1% εθ πλ ή >0,1 βιογ πληθ αναπ. πληθ. Ελλάδας Ελλάδας Res (p) Br (p) W in Sta ge Κριτ. 1 (C1) (αναπαραγω γή) (μετανάστ ) (διαχείμαση) Κριτ. 3 (C3) (αναπαραγωγή) Κριτ. 3 (C3) (μετανάστ ) 15 Κριτ. 3 (C3) Κριτ. 4 (C4) Κριτ. 5 (C5) Κριτ. 6 (C6) Κριτήριο (delimitation criterion) Κριτήριο (delimitation criterion) 62 Bucephala clangula Υ 63 Mergelus albellus Υ 1 64 Mergus serrator Υ 3 65 Mergus merganser Υ 1 66 Oxyura leucocephala regular presence Υ 3 67 Pernis apivorus non br X Α Milvus migrans 300 Α Haliaeetus albicilla Α Gypaetus barbatus 1 Α Neophron percnopterus regular presence 16 Α Gyps fulvus 180 Α Aegypius monachus 5/15 ind 14 Α Circaetus gallicus 3-4 X 54 Α Circus aeruginosus X 290 Α Circus cyaneus 110 Α 79 Circus macrourus 15 ind Α 80 Circus pygargus 94 Α Accipiter brevipes non br 10 Α Buteo buteo X Α Buteo rufinus Α Aquila pomarina 70 Α Aquila clanga 6 ind 1 Α 89 Aquila nipalensis 50 Α 90 Aquila heliaca 2/ 6 ind 1 Α

31 AA Πιν. Ι Επιστημονική ονομασία Καθεστώς παρουσίας στην περιοχή μελέτης παγκος. απειλ. ειδ. αναπαραγ. πληθ. Ε.Ε 1% flyway Ε.Ε. 25 αναπαρ. πληθ. Ευρώπης 1% flyway Ευρώπης άτ υδροβια ή ζ Θαλασσοπ πελαργ αρπακτ γεραν στρ 5 σημ περ γεωγ περ >1% εθ πλ ή >0,1 βιογ πληθ αναπ. πληθ. Ελλάδας Ελλάδας Res (p) Br (p) W in Sta ge Κριτ. 1 (C1) (αναπαραγω γή) (μετανάστ ) (διαχείμαση) Κριτ. 3 (C3) (αναπαραγωγή) 91 Aquila chrysaetos 41 Α Hieraaetus pennatus 27 Α Hieraaetus fasciatus? 9 Α Pandion haliaetus 53 Α 95 Falco naumanni X 20/60 ind 180 Α Falco vespertinus X 30 ind 9 Α 98 Falco columbarius 76 Α Falco eleonorae X 140 Α Falco biarmicus 1 1 Α Falco cherrug regular presence Κριτ. 3 (C3) (μετανάστ ) Κριτ. 3 (C3) Κριτ. 4 (C4) 2 Α 103 Falco peregrinus 2-4 X 74 Α Bonasa bonasia Tetrao urogallus Alectoris graeca Coturnix coturnix X Porzana porzana Υ Porzana parva Υ Crex crex 20/60 ind Υ 122 Fulica atra Υ Otis tarda 30 ind ind Haematopus ostralegus Υ Himantopus himantopus Υ Recurvirostra avosetta Υ Burhinus oedicnemus Υ Glareola pratincola Υ 6 6 Κριτ. 5 (C5) Κριτ. 6 (C6) Κριτήριο (delimitation criterion) Κριτήριο (delimitation criterion) 28

32 AA Πιν. Ι Επιστημονική ονομασία Καθεστώς παρουσίας στην περιοχή μελέτης παγκος. απειλ. ειδ. αναπαραγ. πληθ. Ε.Ε 1% flyway Ε.Ε. 25 αναπαρ. πληθ. Ευρώπης 1% flyway Ευρώπης άτ υδροβια ή ζ Θαλασσοπ πελαργ αρπακτ γεραν στρ 5 σημ περ γεωγ περ >1% εθ πλ ή >0,1 βιογ πληθ αναπ. πληθ. Ελλάδας Ελλάδας Res (p) Br (p) W in Sta ge Κριτ. 1 (C1) (αναπαραγω γή) (μετανάστ ) (διαχείμαση) Κριτ. 3 (C3) (αναπαραγωγή) 135 Charadrius dubius X Υ Charadrius hiaticula Υ Charadrius alexandrinus Υ Κριτ. 3 (C3) (μετανάστ ) 138 Charadrius leschenaultii 10 Υ 142 Pluvialis apricaria Υ Pluvialis squatarola Υ Hoplopterus spinosus Υ Vanellus vanellus Υ Calidris canutus Υ Calidris alba / Κριτ. 3 (C3) Κριτ. 4 (C4) 470 Υ 150 Calidris minuta Υ Calidris temminckii Υ 154 Calidris ferruginea Υ 156 Calidris alpina Υ 157 Limicola falcinellus Υ 158 Philomachus pugnax 510 Υ Lymnocryptes minimus Υ Gallinago gallinago X Υ 163 Scolopax rusticola X Υ Limosa limosa 30 ind Υ 165 Limosa lapponica Υ Numenius phaeopus Υ 167 Numenius tenuirostris regular presence 1 Υ 168 Numenius arquata Υ 169 Tringa erythropus Υ 1 Κριτ. 5 (C5) Κριτ. 6 (C6) Κριτήριο (delimitation criterion) Κριτήριο (delimitation criterion) 29

33 AA Πιν. Ι Επιστημονική ονομασία Καθεστώς παρουσίας στην περιοχή μελέτης παγκος. απειλ. ειδ. αναπαραγ. πληθ. Ε.Ε 1% flyway Ε.Ε. 25 αναπαρ. πληθ. Ευρώπης 1% flyway Ευρώπης άτ υδροβια ή ζ Θαλασσοπ πελαργ αρπακτ γεραν στρ 5 σημ περ γεωγ περ >1% εθ πλ ή >0,1 βιογ πληθ αναπ. πληθ. Ελλάδας Ελλάδας Res (p) Br (p) W in Sta ge Κριτ. 1 (C1) (αναπαραγω γή) (μετανάστ ) (διαχείμαση) Κριτ. 3 (C3) (αναπαραγωγή) 170 Tringa totanus Υ 4 Κριτ. 3 (C3) (μετανάστ ) 171 Tringa stagnatilis Υ 172 Tringa nebularia Υ Tringa ochropus X Υ Tringa glareola Υ 177 Actitis hypoleucos Υ Arenaria interpres Υ Larus melanocephalus Υ Larus minutus Υ Larus ridibundus X Υ 191 Larus genei Υ Larus audouinii 20/60 ind Υ Larus canus Υ 194 Larus fuscus Υ Gelochelidon nilotica Υ Sterna caspia Υ 203 Sterna sadvicensis Υ Sterna hirundo Υ Sterna albifrons Υ Chlidonias hybridus Υ Chlidonias niger Υ Chlidonias leucopterus Υ 214 Columba oenas Columba palumbus X Streptopelia turtur X X Κριτ. 3 (C3) Κριτ. 4 (C4) Κριτ. 5 (C5) Κριτ. 6 (C6) Κριτήριο (delimitation criterion) Κριτήριο (delimitation criterion) 30

34 AA Πιν. Ι Επιστημονική ονομασία Καθεστώς παρουσίας στην περιοχή μελέτης παγκος. απειλ. ειδ. αναπαραγ. πληθ. Ε.Ε 1% flyway Ε.Ε. 25 αναπαρ. πληθ. Ευρώπης 1% flyway Ευρώπης άτ υδροβια ή ζ Θαλασσοπ πελαργ αρπακτ γεραν στρ 5 σημ περ γεωγ περ >1% εθ πλ ή >0,1 βιογ πληθ αναπ. πληθ. Ελλάδας Res (p) Br (p) W in Sta ge Κριτ. 1 (C1) (αναπαραγω γή) (μετανάστ ) (διαχείμαση) Κριτ. 3 (C3) (αναπαραγωγή) 220 Clamator glandarius Otus scops X X Bubo bubo Asio flammeus Caprimulgus europaeus X X Κριτ. 3 (C3) (μετανάστ ) Κριτ. 3 (C3) Κριτ. 4 (C4) Κριτ. 5 (C5) Κριτ. 6 (C6) Κριτήριο (delimitation criterion) 232 Apus apus X X Apus melba X Alcedo atthis Merops apiaster X Coracias garrulus X Σ Jynx torquilla X Picus canus Dryocopus martius Dendrocopos syriacus Dendrocopos medius Dendrocopos leucotos Picoides tridactylus Melanocorypha calandra Σ Calandrella brachydactyla Σ Lullula arborea Min Alauda arvensis X Σ Riparia riparia X Σ Hirundo rustica X X Σ Delichon urbica X X Σ Anthus campestris X X Σ Ελλάδας Κριτήριο (delimitation criterion) 31

35 AA Πιν. Ι Επιστημονική ονομασία Καθεστώς παρουσίας στην περιοχή μελέτης παγκος. απειλ. ειδ. αναπαραγ. πληθ. Ε.Ε 1% flyway Ε.Ε. 25 αναπαρ. πληθ. Ευρώπης 1% flyway Ευρώπης άτ υδροβια ή ζ Θαλασσοπ πελαργ αρπακτ γεραν στρ 5 σημ περ γεωγ περ >1% εθ πλ ή >0,1 βιογ πληθ αναπ. πληθ. Ελλάδας Res (p) Br (p) W in Sta ge Κριτ. 1 (C1) (αναπαραγω γή) (μετανάστ ) (διαχείμαση) Κριτ. 3 (C3) (αναπαραγωγή) 274 Motacilla flava X Σ 100 Κριτ. 3 (C3) (μετανάστ ) Κριτ. 3 (C3) Κριτ. 4 (C4) Κριτ. 5 (C5) Κριτ. 6 (C6) Κριτήριο (delimitation criterion) 290 Phoenicurus phoenicurus X Σ Oenanthe isabellina X Σ Oenanthe hispanica X X Σ Monticola saxatilis X Σ Turdus torquatus Σ Acrocephalus melanopogon 130 Σ Hippolais pallida X X Σ Hippolais olivetorum 30 Σ Sylvia rueppelli X 30 Σ Sylvia hortensis X Σ Sylvia nisoria 820 Σ Muscicapa striata X X Σ Ficedula parva Σ Ficedula semitorquata Σ Ficedula albicollis Σ 365 Sitta krueperi 20 1 Σ Oriolus oriolus X Σ Lanius collurio X X Σ Lanius minor X 65 Σ Lanius excubitor Σ 377 Lanius senator X X Σ Lanius nubicus X 45 Σ Pyrrhocorax pyrrhocorax 150 Σ Ελλάδας Κριτήριο (delimitation criterion) 32

36 AA Πιν. Ι Επιστημονική ονομασία Καθεστώς παρουσίας στην περιοχή μελέτης παγκος. απειλ. ειδ. αναπαραγ. πληθ. Ε.Ε 1% flyway Ε.Ε. 25 αναπαρ. πληθ. Ευρώπης 1% flyway Ευρώπης άτ υδροβια ή ζ Θαλασσοπ πελαργ αρπακτ γεραν στρ 5 σημ περ γεωγ περ >1% εθ πλ ή >0,1 βιογ πληθ αναπ. πληθ. Ελλάδας Ελλάδας Res (p) Br (p) W in Sta ge Κριτ. 1 (C1) (αναπαραγω γή) (μετανάστ ) (διαχείμαση) Κριτ. 3 (C3) (αναπαραγωγή) 392 Passer hispaniolensis X X Σ Κριτ. 3 (C3) (μετανάστ ) Κριτ. 3 (C3) Κριτ. 4 (C4) Κριτ. 5 (C5) Κριτ. 6 (C6) Κριτήριο (delimitation criterion) Κριτήριο (delimitation criterion) 414 Emberiza cineracea X 10/30 ind 1 Σ Emberiza hortulana X Σ Emberiza caesia Min 130 X 130 Σ Emberiza melanocephala X X Σ 300 Υπόμνημα (Explanations): Ειδικότερες επεξηγήσεις σχετικά με τα πληθυσμιακά όρια και τα κριτήρια που αναφέρονται στον πίνακα, υπάρχουν στις Προδιαγραφές Ζωνών Ειδικής Προστασίας της Φάσης Β του έργου (βλ. Δημαλέξης Α., E. Μπουρδάκης και Έλενα Χατζηχαραλάμπους 2004). AA Πιν.Ι: Αύξων αριθμός του Πίνακα Ι. «Κατάλογος των ειδών που απαντούν στην Ελλάδα, καθεστώς παρουσίας τους και κατηγοριοποίηση με βάση την Οδηγία των πτηνών», σύμφωνα με τις Προδιαγραφές Ζωνών Ειδικής Προστασίας της Φάσης Β του έργου (βλ. Δημαλέξης Α., E. Μπουρδάκης και Έλενα Χατζηχαραλάμπους 2004). Επιστημονική ονομασία (Scientific name): Με έντονα στοιχεία (Bold) φαίνονται τα είδη που χρησιμοποιούνται για το χαρακτηρισμό ΖΕΠ ενώ με κανονικά στοιχεία φαίνονται τα είδη (Selection species are indicated in bold Delimitation species are indicated in normal). Καθεστώς παρουσίας στην περιοχή μελέτης: Όπως αναφέρονται στο Τυποποιημένο Δελτίο Δεδομένων (βλέπε European Commission 1995 Standard Data Form) Res: βρίσκεται στον τόπο καθ όλη τη διάρκεια του έτους Br: χρησιμοποιεί τον τόπο για να φωλιάζει και να ανατρέφει τους νεοσσούς Win: το είδος χρησιμοποιεί τον τόπο κατά τη διάρκεια του χειμώνα Stage: τόπος που χρησιμοποιείται στη μετανάστευση ή για την πτερόρροια εκτός των περιοχών αναπαραγωγής Κριτήριο 4: Υ: είδος που περιλαμβάνεται στα μεταναστευτικά υδρόβια είδη (migratory water birds) Θ: είδος που περιλαμβάνεται στα αποδημητικά θαλασσοπούλια (migratory sea birds) Κριτήριο 5: Π: Πελαργοί (Ciconiidae), Α: Aρπακτικά (Accipitridae), Γ: Γερανοί (Gruidae), Σ: Στρουθιόμορφα (Passeriformes) Κατά τον υπολογισμό του πληθυσμού λαμβάνονται υπόψη όλα τα είδη των μεταναστευτικών στρουθιόμορφων. 33

37 Τα σκιασμένα κελιά δείχνουν το κριτήριο που πληροί κάθε είδος (Highlighted cells indicate the criteria fulfilled by a single species). 34