Φάκελος περιοχής: GR Όρη Όρλιακας και Τσούργιακας. Παραδοτέα: 1. Ορνιθολογική Έκθεση 2. Σχέδιο Δράσης 3. Τυποποιημένο Δελτίο Δεδομένων

Transcript

1 Πρόγραμμα επαναξιολόγησης 69 Σημαντικών Περιοχών για τα Πουλιά για τον χαρακτηρισμό τους ως Ζωνών Ειδικής Προστασίας της ορνιθοπανίδας. Σύνταξη σχεδίων δράσης για την προστασία των ειδών προτεραιότητας Φάκελος περιοχής: GR Όρη Όρλιακας και Τσούργιακας Παραδοτέα: 1. Ορνιθολογική Έκθεση 2. Σχέδιο Δράσης 3. Τυποποιημένο Δελτίο Δεδομένων Ανάδοχοι: Τ. Δημαλέξης Δ. Μπούσμπουρας Οκτώβριος 2009

2 Ομάδα μελέτης: Τάσος Δημαλέξης Βιολόγος Επιστημονικός Συντονισμός, Επιτροπή Τεχνικής Παρακολούθησης Δημήτρης Μπούσμπουρας Βιολόγος Επιστημονικός Συντονισμός, Επιτροπή Τεχνικής Παρακολούθησης Θάνος Καστρίτης Ωκεανογράφος Επιστημονικός Συντονισμός, Επιτροπή Τεχνικής Παρακολούθησης Άρης Μανωλόπουλος Περιβαλλοντολόγος Συντονισμός ομάδας χαρτογράφησης και βάσης δεδομένων, Υπεύθυνος παραγωγής χαρτών, Επιτροπή Τεχνικής Παρακολούθησης Victoria Saravia Περιβαλλοντολόγος Ομάδα χαρτογράφησης, Υπεύθυνη παραγωγής χαρτών ενδιαιτημάτων, Επιτροπή Τεχνικής Παρακολούθησης Λευτέρης Σταύρακας Μηχανικός Η/Υ Υπεύθυνος συμπλήρωσης βάσης δεδομένων Natura Ρούλα Τρίγκου Δασολόγος Συμμετοχή στη συγγραφή επιμέλεια Σχεδίων Δράσης Κώστας Μαργετουσάκης Γεωγράφος Ομάδα χαρτογράφησης, Παραγωγή χαρτών εργασίας Διονυσία Μαρκοπούλου Γεωγράφος Ομάδα χαρτογράφησης, Παραγωγή χαρτών εργασίας Δανάη Πορτόλου Ζωολόγος Επεξεργασία πληθυσμιακών δεδομένων ΙΒΑ και SPA Jakob Fric Φυσικός Ομάδα χαρτογράφησης, Ορνιθολογική έρευνα πεδίου Κώστας Γαγάνης Περιβαλλοντολόγος Ομάδα χαρτογράφησης, Ορνιθολογική έρευνα πεδίου Άγγελος Ευαγγελίδης Περιβαλλοντολόγος Ορνιθολογική έρευνα πεδίου Παναγιώτης Γκιόκας Διοικητική υποστήριξη Επιστημονική και τεχνική υποστήριξη: Τομέας Διατήρησης Ελληνικής Ορνιθολογικής Εταιρείας ΔΗΜΑΛΕΞΗΣ ΜΠΟΥΣΜΠΟΥΡΑΣ Κοινοπραξία

3 ΕΡΓΟ: «Πρόγραμμα επαναξιολόγησης 69 Σημαντικών Περιοχών για τα Πουλιά για τον χαρακτηρισμό τους ως Ζωνών Ειδικής Προστασίας της ορνιθοπανίδας. Σύνταξη σχεδίων δράσης για την προστασία των ειδών προτεραιότητας» ΦΑΣΗ Β: Ορνιθολογική Αξιολόγηση Περιοχών ΠΑΡΑΔΟΤΕΟ: Έκθεση ορνιθολογικής αξιολόγησης της περιοχής «GR050 Όρη Όρλιακας και Τσούργιακας», για το χαρακτηρισμό της ως Ζώνης Ειδικής Προστασίας. ΥΠΕΥΘΥΝΟΣ ΕΙΔΙΚΟΣ ΕΠΙΣΤΗΜΟΝΑΣ ΟΡΝΙΘΟΛΟΓΟΣ ΠΕΡΙΟΧΗΣ: Μπούσμπουρας Δημήτριος ΕΠΙΣΤΗΜΟΝΙΚΟΣ ΣΥΝΤΟΝΙΣΜΟΣ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΟΣ: Τάσος Δημαλέξης Δημήτρης Μπούσμπουρας Θάνος Καστρίτης Αθήνα Οκτώβριος 2009

4 Το έργο «Πρόγραμμα επαναξιολόγησης 69 Σημαντικών Περιοχών για τα Πουλιά για τον χαρακτηρισμό τους ως Ζωνών Ειδικής Προστασίας της ορνιθοπανίδας. Σύνταξη σχεδίων δράσης για την προστασία των ειδών προτεραιότητας», χρηματοδοτήθηκε από το «Επιχειρησιακό Πρόγραμμα Περιβάλλον» του Υπουργείου Περιβάλλοντος Χωροταξίας και Δημοσίων Έργων. Η πλήρης αναφορά στο παρόν κείμενο είναι: Μπούσμπουρας Δ. (2009). Έκθεση Ορνιθολογικής αξιολόγησης περιοχής «GR050 Όρη Όρλιακας και Τσούργιακας». Στο: Δημαλέξης, Α. Μπούσμπουρας, Δ., Καστρίτης, Θ., Μανωλόπουλος Α. και Saravia V. (Συντονιστές Έκδοσης). Τελική αναφορά προγράμματος επαναξιολόγησης 69 σημαντικών περιοχών για τα πουλιά για τον χαρακτηρισμό τους ως Ζωνών Ειδικής Προστασίας της Ορνιθοπανίδας. ΥΠΕΧΩΔΕ, Αθήνα This document may be cited as follows: Bousbouras D. (2009). Ornithological report for the evaluation of the site «GR050 Mounts Orliakas and Tsourgiakas». In: Dimalexis A., Bousbouras D., Kastritis T., Manolopoulos A. & Saravia V. (editors). Final project report for the evaluation of 69 Important Bird Areas as Special Protection Areas. Hellenic Ministry for the Environment, Physical Planning and Public Works, Athens. ΗΜΑΛΕΞΗΣ ΜΠΟΥΣΜΠΟΥΡΑΣ Κοινοπραξία 1

5 ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ 1. ΕΙΣΑΓΩΓΗ Γενική περιγραφή περιοχής μελέτης Παλαιότερες έρευνες για την ορνιθοπανίδα της περιοχής Προστατευόμενες περιοχές διαχειριστικό καθεστώς ΜΕΘΟΔΟΙ ΕΡΕΥΝΑΣ ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΑ Συνοπτική αξιολόγηση Ανάλυση της διαδικασίας αξιολόγησης Περιγραφή κρίσιμων ενδιαιτημάτων/απειλών/μέτρων διατήρησης των ειδών χαρακτηρισμού και Προτεινόμενα μέτρα...σφάλμα! Δεν έχει οριστεί σελιδοδείκτης. 3.5 Χάρτες κρίσιμων ενδιαιτημάτων ειδών χαρακτηρισμού και ΠΡΟΤΑΣΗ ΟΡΙΟΘΕΤΗΣΗΣ SUMMARY OF ORNITHOLOGICAL EVALUATION AND PROPOSED DELIMITATION ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ...17 ΠΑΡΑΡΤΗΜΑΤΑ...18 ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ 1: ΠΙΝΑΚΕΣ ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ 2. ΧΑΡΤΕΣ ΟΠΤΙΚΟΥ ΔΙΣΚΟΥ (CD-ROM) ΗΜΑΛΕΞΗΣ ΜΠΟΥΣΜΠΟΥΡΑΣ Κοινοπραξία 2

6 1. ΕΙΣΑΓΩΓΗ Η παρούσα έκθεση εκπονήθηκε στο πλαίσιο του έργου «Πρόγραμμα επαναξιολόγησης 69 Σημαντικών Περιοχών για τα Πουλιά για τον χαρακτηρισμό τους ως Ζωνών Ειδικής Προστασίας της ορνιθοπανίδας. Σύνταξη σχεδίων δράσης για την προστασία των ειδών προτεραιότητας», το οποίο χρηματοδοτήθηκε από το Επιχειρησιακό Πρόγραμμα Περιβάλλον του Υπουργείου Περιβάλλοντος Χωροταξίας και Δημοσίων Έργων. Σκοπός της έκθεσης είναι η αξιολόγηση, η οριοθέτηση και ο χαρακτηρισμός της Σημαντικής Περιοχής για τα Πουλιά (ΣΠΠ) «GR050 Όρη Όρλιακας και Τσούργιακας», ως Ζώνης Ειδικής Προστασίας (ΖΕΠ) της ορνιθοπανίδας, σύμφωνα με το Άρθρο 4 της Οδηγίας για τα Πουλιά 79/409/ΕΟΚ. Το εργαλείο για την επίτευξη του σκοπού είναι η εφαρμογή των προδιαγραφών που παρήχθησαν στο πλαίσιο του έργου «Καθορισμός Μεθοδολογίας και σύνταξη προδιαγραφών για την αξιολόγηση περιοχών και το χαρακτηρισμό τους ως Ζωνών Ειδικής Προστασίας της ορνιθοπανίδας, με πιλοτική εφαρμογή σε 10 περιοχές» (Δημαλέξης κ.α., 2004), στην ανωτέρω περιοχή με παραδοτέα τα οποία αποσκοπούν στην ολοκλήρωση της τεχνικής προετοιμασίας για το χαρακτηρισμό της περιοχής αυτής ως ΖΕΠ. 1.1 Γενική περιγραφή περιοχής μελέτης Η περιοχή μελέτης είναι η Σημαντική Περιοχή για τα Πουλιά «GR050 Όρη Όρλιακας και Τσούργιακας», σύμφωνα με την έκδοση «Important Bird Areas in Europe» (Bourdakis & Vareltzidou 2000) του BirdLife International και τον χάρτη με τα όρια της περιοχής που έχει παραχθεί από την Ελληνική Ορνιθολογική Εταιρεία για το Τμήμα Διαχείρισης Φυσικού Περιβάλλοντος του ΥΠΕΧΩΔΕ. Η έκταση της περιοχής μελέτης σύμφωνα με το BirdLife International (Bourdakis & Vareltzidou 2000) είναι εκτάρια. Η περιοχή χαρακτηρίζεται από τις εκτεταμένες βραχώδεις περιοχές με ορθοπλαγιές και φαράγγια στην λεκάνη απορροής του Βενέτικου ποταμού. Η βλάστηση περιλαμβάνει δρυοδάση, μικτά αείφυλλα και δάση μαύρης πεύκης. Υπάρχουν επίσης εγκαταλελειμμένες καλλιέργειες και λιβάδια. Το χρυσογέρακο είναι τα είδος της ορνιθοπανίδας για το οποίο η Σημαντική Περιοχή για τα Πουλιά «GR050 Όρη Όρλιακας και Τσούργιακας», αξιολογήθηκε από το ΗΜΑΛΕΞΗΣ ΜΠΟΥΣΜΠΟΥΡΑΣ Κοινοπραξία 3

7 BirdLife International (Heath & Evans 2000) ότι πληροί τα κριτήρια για ένταξη στο δίκτυο των Ζωνών Ειδικής Προστασίας (πίνακας 1). Πίνακας 1. Κριτήρια ΙΒΑ 2000 Επιστημονική ονομασία Ελληνική ονομασία Πληθυσμός BirdLife Falco biarmicus Χρυσογέρακο 1 ζευγάρι B2, C6 Χάρτης 1. Όρια περιοχής μελέτης (όρια Σημαντικής Περιοχής για τα Πουλιά) (Bourdakis & Vareltzidou, 2000) 1.2 Παλαιότερες έρευνες για την ορνιθοπανίδα της περιοχής ΕΠΜ Ορεινών όγκων Πίνδου. ΥΠΕΧΩΔΕ, Δ/νση Περιβαλλοντικού σχεδιαμσού, ΤΔΦΠ. ΗΜΑΛΕΞΗΣ ΜΠΟΥΣΜΠΟΥΡΑΣ Κοινοπραξία 4

8 Μπούσμπουρας, Δ. (συν) Ειδική Περιβαλλοντική Μελέτη ποταμού Βενέτικου. Ελληνική Ορνιθολογική Εταιρεία, Αναπτυξιακή Εταιρεία Νομού Γρεβενών. Φωτογραφίες, χάρτες GIS. 160 σ. Hatzirvasanis, V.(compiler) Important Bird Areas in Greece: 050. Mounts Orliakas and Tsourgiakas. In: Bourdakis S. & Vareltzidou S. (compilers). Important Bird Areas in Greece Database. Hellenic Ornithological Society, BirdLife International. (unpublished report) Καζαντζίδης, Σ. και Σ. Βαρελτζίδου (συντάκτες) Ορνιθολογικά Στοιχεία για το Τυποποιημένο Δελτίο Δεδομένων της υποψήφιας ΖΕΠ «Όρη Όρλιακας και Τσούργιακας»με κωδικό ΣΠΠΕ 050. ΕΟΕ:Παραδοτέο Προγράμματος «Άμεσες ενέργειες για την προστασία έξη ειδών αρπακτικών» - ΥΠΕΧΩΔΕ, Δ/νση Περιβαλλοντικού Σχεδιασμού, ΤΔΦΠ. 1.3 Χαρακτηρισμένες ζώνες Διαχειριστικό καθεστώς Η περιοχή έχει ενταχθεί στο Εθνικό Πάρκο Βόρειας Πίνδου. Με την Ειδική Περιβαλλοντική Μελέτη για τον Βενέτικο έχει προταθεί η ενσωμάτωση και ο χαρακτηρισμός μικρών τμημάτων του ποταμού στο Εθνικό Πάρκο Βόρειας Πίνδου. Η μελέτη αυτή έχει εγκριθεί και αναμένεται η θεσμοθέτηση των ζωνών. Στον Τσούργιακα υπάρχει αρχαιολογικός χώρος απέναντι από το φαράγγι και τον καταρράκτη. 2. ΜΕΘΟΔΟΙ ΕΡΕΥΝΑΣ Για την έρευνα πεδίου αλλά και για τις απαιτούμενες εργασίες γραφείου εφαρμόστηκαν οι προδιαγραφές που παρήχθησαν στο πλαίσιο του έργου «Καθορισμός Μεθοδολογίας και σύνταξη προδιαγραφών για την αξιολόγηση περιοχών και το χαρακτηρισμό τους ως Ζωνών Ειδικής Προστασίας της ορνιθοπανίδας, με πιλοτική εφαρμογή σε 10 περιοχές» (Δημαλέξης κ.α., 2004). Πραγματοποιήθηκαν 6 ημέρες πεδίου το Τρεις την άνοιξη και τρεις στις αρχές του καλοκαιριού όποτε καλύφτηκαν η εαρινή μετανάστευση και η περίοδος αναπαραγωγής. ΗΜΑΛΕΞΗΣ ΜΠΟΥΣΜΠΟΥΡΑΣ Κοινοπραξία 5

9 Η έμφαση δόθηκε στην κυρίως στην καταγραφή των αρπακτικών πουλιών με έμφαση στην αναζήτηση για τον ασπροπάρη και του χρυσογέρακου και δευτερευόντως στην καταγραφή των στρουθιομόρφων τα οποία είχαν καταγραφεί πρόσφατα στο πλαίσιο της Ειδικής Περιβαλλοντικής Μελέτης του Βενέτικου. Χρησιμοποιήθηκαν οι παρακάτω μέθοδοι: Look and see. Καταγραφές από επιλεγμένες θέσεις - διαδρομές σε κατάλληλα ενδιαιτήματα για το φώλιασμα και την αναζήτηση τροφής των αρπακτικών. Οι καταγραφές για τα αρπακτικά έγιναν από εποπτικές θέσεις στο δασικό οδικό δίκτυο, και θέσεις απέναντι από τα βράχια που ήταν γνωστές από παλαιότερες έρευνες στην περιοχή. Point counts καταγραφές σημείου σε δασικό περιβάλλον για την καταγραφή των στρουθιομόρφων και δασικών ειδών. Ο στόχος αυτών των καταγραφών ήταν να καταγράφουν το σύνολο των ειδών για το καθεστώς παρουσίας τους. Από τις καταγραφές και τη διαθέσιμη βιβλιογραφική πληροφορία διαμορφώθηκαν οι χάρτες με τα κρίσιμα ενδιαιτήματα και τις επικράτειες για τα είδη χαρακτηρισμού και. 3. ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΑ 3.1 Συνοπτική αξιολόγηση Το σημαντικότερο στοιχείο της περιοχής είναι η ύπαρξη μεγάλων ορθοπλαγιών και φαραγγιών όπου φωλιάζουν σημαντικοί πληθυσμοί αρπακτικών πουλιών. Σημαντική είναι η παρουσία του Μαυροπελαργού, ο οποίος εκτός από τις θέσεις φωλιάσματος έχει στην διάθεσή του, για αναζήτηση τροφής, τους παραπόταμους του Βενέτικου. Στις ορθοπλαγιές αυτές φωλιάζει και ο Πετρίτης. Στις ορθοπλαγιές έχουν παρατηρηθεί και άλλα είδη μεταξύ των οποίων και χρυσαετός. Δεν εντοπίστηκε όμως παρά το επίμονο ψάξιμο το χρυσογέρακο στην περιοχή του Τσούργιακα. Πολύ ενδιαφέρουσα είναι η παρουσία του Ασπροπάρη, ο οποίος παλαιότερα φώλιαζε σε μεγαλύτερους πληθυσμούς. Η παρουσία του παρά την δραματική μείωση των ΗΜΑΛΕΞΗΣ ΜΠΟΥΣΜΠΟΥΡΑΣ Κοινοπραξία 6

10 πληθυσμών του στην Ελλάδα τα τελευταία χρόνια δημιουργεί αισιοδοξία για την διατήρηση του είδους. Από τα νυκτόβια φωλιάζει ο μπούφος αλλά δεν έχε γίνει εκτίμηση του πληθυσμού του. Τα δάση που περιβάλλουν τους δύο ορεινούς όγκους παρουσιάζουν μεγάλη ποικιλία στη δομή τους. Μεταξύ αυτών υπάρχουν και ορισμένα τμήματα με ώριμες δρύες, με σημαντικούς πληθυσμούς δρυοκολαπτών. Στις ανοικτές εκτάσεις εντοπίζεται ο Φιδαετός. 3.2 Ανάλυση της διαδικασίας αξιολόγησης Για την περιοχή μελέτης δημιουργήθηκε αρχικά ένας πίνακας εργασίας με όλα τα είδη που απαντούν στην περιοχή, ο οποίος χρησιμοποιήθηκε για να ετοιμασθούν: α) ο πίνακας αξιολόγησης των ειδών χαρακτηρισμού και και β) οι πίνακες 3.2.a-b του Τυποποιημένου Δελτίου Δεδομένων. Στον πίνακα αξιολόγησης των ειδών χαρακτηρισμού και (βλ. Παράρτημα: Πίνακας Ι) σημειώθηκε ο πληθυσμός του κάθε είδους στη περιοχή μελέτης και εάν το είδος πληροί κάποιο από τα κριτήρια 1, 2, 3 και 6. Τέλος, με βάση την αξιολόγηση που παρουσιάζεται στον παραπάνω πίνακα, ετοιμάστηκε ο πίνακας 2 ο οποίος περιλαμβάνει τα είδη που πληρούν τα κριτήρια 1-6 και συνεπώς πρόκειται για τα είδη χαρακτηρισμού της περιοχής και ο πίνακας 3 που περιλαμβάνει τα είδη που πληρούν τα πληθυσμιακά όρια και αποτελούν τα είδη της περιοχής μελέτης (δηλαδή τα είδη τα ενδιαιτήματα των οποίων μπορούν να ληφθούν υπόψη για την οριοθέτησή της ως ΖΕΠ). ΗΜΑΛΕΞΗΣ ΜΠΟΥΣΜΠΟΥΡΑΣ Κοινοπραξία 7

11 Προστασίας της ορνιθοπανίδας. Σύνταξη σχεδίων δράσης για την προστασία των ειδών προτεραιότητας Πίνακας 2. Είδη χαρακτηρισμού ανά κριτήριο για την περιοχή: «GR050 Όρη Όρλιακας και Τσούργιακας» A/A Πιν. Ι Επιστημονική ονομασία Ελληνική Είδη χαρακτηρισμού ονομασία Ciconia nigra Μαυροπελαργός Ισχύει * 73 Neophron percnopterus Ασπροπάρης Παγκοσμίως απειλούμενο * Η περιοχή είναι για το είδος μια από τις 5 σημαντικότερες περιοχές στην γεωγραφική περιφέρειά της και φιλοξενεί > του εθνικού πληθυσμού. Γεωγραφικές περιφέρειες: 1) Θράκη Μακεδονία - Θεσσαλία, 2) Ήπειρος-Δυτική Ελλάδα-Στερεά Ελλάδα-Πελοπόννησος, 3) Νησιά Αιγαίου Πίνακας 3. Είδη για την περιοχή: «GR050 Όρη Όρλιακας και Τσούργιακας» Ελληνική ονομασία Είδη A/A Πιν. Ι Επιστημονική ονομασία 76 Circaetus gallicus Φιδαετός > πληθυσμού Ελλάδας 103 Falco peregrinus Πετρίτης > πληθυσμού Ελλάδας 234 Apus melba Βουνοσταχτάρα > πληθυσμού Ελλάδας ΗΜΑΛΕΞΗΣ ΜΠΟΥΣΜΠΟΥΡΑΣ Κοινοπραξία 8

12 3.3 Περιγραφή κρίσιμων ενδιαιτημάτων/απειλών των ειδών χαρακτηρισμού και Στο κεφάλαιο αυτό περιγράφεται συνοπτικά ο ελληνικός πληθυσμός των ειδών χαρακτηρισμού και, το καθεστώς παρουσίας τους στην περιοχή μελέτης, τα κρίσιμα ενδιαιτήματά (θέσεις φωλιάσματος, τροφοληψίας και καταφυγίου) και οι απειλές τους, καθώς και τα ενδεδειγμένα μέτρα διατήρησης. Μαυροπελαργός (Ciconia nigra) Καθεστώς παρουσίας - πληθυσμός Στην περιοχή έχουν καταγραφεί τρία ζευγάρια, δύο στον Όρλιακα στο φαράγγι του Βενέτικου και ένα στον Τσούργιακα. Ο Μαυροπελαργός εξαπλώνεται στην Ευρασία (από την Ισπανία μέχρι την Κίνα) αλλά και την νότιο Αφρική ενώ ο παγκόσμιος πληθυσμός του εκτιμάται σε ζευγάρια (BirdLife International 2009). Η Ευρώπη φιλοξενεί σχεδόν το ήμισυ του αναπαραγωγικού του πληθυσμού κυρίως στις χώρες της ανατολικής ( ζευγάρια (BirdLife International 2004). Στην Ελλάδα το είδος διατηρεί ζευγάρια (Handrinos & Akriotis 1997) κυρίως την δυτική και ανατολική Μακεδονία και Θράκη. Επίσης αναπαραγωγή του Μαυροπελαργού έχει εξακριβωθεί στην ανατολική Ήπειρο, την Θεσσαλία και από τα νησιά μόνο στην Λέσβο. Οικολογία Μεταναστευτικό είδος, ο Μαυροπελαργός φωλιάζει μεμονωμένα μακριά από τον άνθρωπο (σε αντίθεση με τον Λευκοπελαργό) προτιμώντας ημιορεινά και ορεινά δάση με κωνοφόρα αλλά και φυλλοβόλα (μέχρι τα 1.300m) κοντά όμως σε ρέματα ή ποτάμια αφού αναζητά την τροφή του σε απόσταση 6-15 km από τις θέσεις φωλιάσματος (Cramp & Simmons 1980, Hancock et al. 1992). Τρέφεται σε ρηχά ποτάμια και ρυάκια, λιμνούλες, έλη και υγρά λιβάδια κυρίως με ψάρια, αμφίβια, καρκινοειδή και υδρόβια έντομα και λιγότερο με ερπετά και μικρά θηλαστικά γι αυτό εξαρτάται περισσότερο από το νερό από ότι ο Πελαργός. Φωλιάζει τα τέλη Μάρτη με τέλη Απρίλη συνήθως σε μεγάλα κακόμορφα δέντρα ή σε απρόσιτα βράχια. Γεννά 3-5 αυγά τα οποία επωάζει για ημέρες. Οι νεοσσοί πτερώνονται σε ηλικία δύο περίπου μηνών. Απειλές ΗΜΑΛΕΞΗΣ ΜΠΟΥΣΜΠΟΥΡΑΣ Κοινοπραξία 9

13 Βασικές απειλές για το είδος είναι η καταστροφή του βιοτόπου τροφοληψίας (αποστράγγιση υγροτόπων, ρύπανση ρεμάτων και ποταμών) καθώς και η συρρίκνωση του βιοτόπου φωλιάσματος με την υλοτόμηση ώριμων συστάδων και την απομάκρυνση γέρικων δέντρων. Επίσης στην νότιο Ευρώπη αρκετά άτομα πέφτουν θύματα λαθροθηρίας, ειδικά κατά την φθινοπωρινή μετανάστευση ενώ η σύγκρουση με ηλεκτροφόρα καλώδια αποτελεί μία επιπλέον αιτία θανάτου (Boettcher-Streim 1992, Hancock 1992). Ο Μαυροπελαργός είναι ίσως το πιο άμεσα απειλούμενο είδος της ελληνικής ορνιθοπανίδας από την κατασκευή φραγμάτων και μικρών υδροηλεκτρικών έργων. Ασπροπάρης (Neophron percnopterus) Καθεστώς παρουσίας - πληθυσμός Στην περιοχή έχει καταγραφεί ένα ζευγάρι στην περιοχή Μοναχητίου - Τρικώμου. Πριν μερικά χρόνια φώλιαζε και στο φαράγγι του Βενέτικου. Το μικρότερο είδος γύπα που απαντάται στην Ευρώπη και το μοναδικό που παρουσιάζει τυπική μετανάστευση. Καλοκαιρινός επισκέπτης φωλιάζει σε χαλαρές αποικίες στην νότια Ευρώπη και την ευρύτερη περιοχή της Μεσογείου (καθώς και την Ρωσία). Ο πληθυσμός του εκτιμάται σε ζευγάρια και αποτελεί το 25-50% του παγκόσμιου πληθυσμού του είδους (BirdLife International 2004). Το είδος παρουσίασε σημαντική μείωση τις τελευταίες δεκαετίες σε πανευρωπαϊκό επίπεδο, κυρίως στην Ισπανία και την Βαλκανική. Στην Ελλάδα υπολογίζεται ότι ενδημούν ζευγάρια σε τρεις κυρίως περιοχές δηλαδή Έβρο, Αντιχάσια-Μετέωρα και Ήπειρο (Handrinos & Akriotis 1997, Xirouchakis & Tsiakiris 2009). Οικολογία Πτωματοφάγο είδος, ο Ασπροπάρης τρέφεται με τα μαλακά μέρη των κουφαριών ενώ συχνά παρατηρείται κοντά σε σκουπιδότοπους, στάνες και χωματερές. Φωλιάζει σε βράχια μεμονωμένα ή χαλαρές αποικίες από τα τέλη Μαρτίου μέχρι τα τέλη Απριλίου ενώ γεννά δύο αυγά και πτερώνει με επιτυχία μετά από ημέρες και τους δύο νεοσσούς μόνο αν η διαθεσιμότητα τροφής είναι υψηλή. Απειλές ΗΜΑΛΕΞΗΣ ΜΠΟΥΣΜΠΟΥΡΑΣ Κοινοπραξία 10

14 Η βασικότερη απειλή για το είδος είναι η δηλητηρίαση νεκρών ζώων (δολώματα) που γίνεται με σκοπό την καταπολέμηση θηρευτών (λύκοι, αλεπούδες κ.λπ). Άλλες απειλές είναι η λαθροθήρα, η ενόχληση στις θέσεις φωλιάσματος (η αναρρίχηση, το αλεξίπτωτο πλαγιάς, το δελταπλάνο), η κατασκευή δρόμων και η οδική διάνοιξη ορεινών όγκων και απρόσιτων βραχωδών σχηματισμών, η καταστροφή των θέσεων φωλιάσματος (εγκατάσταση λατομείων -εξορύξεων σε κοντινή απόσταση στην φωλιά του), η έλλειψη τροφής, η δάσωση της περιοχής (λόγω εγκατάλειψης παραδοσιακών χρήσεων ή αναδασώσεων), και η πρόσκρουση ή ηλεκτροπληξία σε καλώδια. Όσον αφορά την έλλειψη τροφής, αυτή οφείλεται στον μειωμένο αριθμό άγριων οπληφόρων (στην χώρα μας κυρίως λόγω λαθροθήρας) και στον περιορισμό των πτωμάτων από κτηνοτροφικά ζώα (λόγω περιορισμού της εκτατικής κτηνοτροφίας και καλύτερης περίθαλψης) Το κλείσιμο των χωματερών τελευταία μπορεί να επιτείνει το πρόβλημα. Τα αίτια μείωσης του πληθυσμού μπορεί να εντοπίζονται επίσης στην Αφρική (κυρίως χρήση δηλητηρίων όπως εντομοκτόνα). Η μείωση εμφανίζεται πολύ έντονη σε όλη την Ελλάδα τα τελευταία δύο χρόνια σύμφωνα με στοιχεία της Ελληνικής Ορνιθολογικής Εταιρείας. Φιδαετός (Circaetus gallicus) Καθεστώς παρουσίας - πληθυσμός Στην περιοχή έχουν καταγραφεί 4 τουλάχιστον επικράτειες. Μεταναστευτικό είδος, ο Φιδαετός παρουσιάζει ευρεία εξάπλωση στην δυτική Παλαιαρκτική καθώς συναντάται από την δυτική και νότια Ευρώπη μέχρι την κεντρική Ασία. Ο παγκόσμιος πληθυσμός του εκτιμάται σε 51, ,000 ενώ στην Ευρώπη κυμαίνεται μεταξύ ζευγάρια (BirdLife 2004). Το είδος ξεχειμωνιάζει στην υποσαχάρια Αφρική ενώ στην Ελλάδα έρχεται στα μέσα Μάρτη μέχρι αρχές Απρίλη. Παρατηρείται σχεδόν σε όλη την ηπειρωτική χώρα αλλά και σε πολλά νησιά συμπεριλαμβανομένης και της Κρήτης. Είναι ίσως ο πιο κοινός αετός ΗΜΑΛΕΞΗΣ ΜΠΟΥΣΜΠΟΥΡΑΣ Κοινοπραξία 11

15 των ορεινών όγκων της κεντρικής Ελλάδας. Ο πληθυσμός του είδους εκτιμάται σε ζευγάρια (Hallman 1985). Οικολογία Τυπικό είδος των Μεσογειακών οικοσυστημάτων συναντάται σε ανοιχτές εκτάσεις κυρίως με παραδοσιακές χρήσεις γης όπως βοσκότοπους, αραιούς θαμνώνες και χωράφια με ξερολιθιές και χέρσες εκτάσεις (Cramp & Simmons 1980). Φωλιάζει σε ψηλά δέντρα (κωνοφόρα αλλά και φυλλοβόλα) σε δασικές συστάδες με διάκενα ή με πεδιάδες σε άμεση γειτνίαση. Ο τυπικός βιότοπος κυνηγίου του περιλαμβάνει λοφώδης περιοχές με χαμηλή βλάστηση και αραιή δασοκάλυψη. Επίσης είναι κοινός σε αλπικά λιβάδια με βράχια και σάρες αρκεί να υπάρχει ικανοποιητική πυκνότητα ερπετών. Τρέφεται σχεδόν αποκλειστικά με φίδια (>90%) και σαύρες. Απειλές Βασικές απειλές για το είδος αποτελούν οι πυρκαγιές και η απομάκρυνση των ώριμων δέντρων που του στερούν σημαντικές θέσεις φωλιάσματος. Επίσης η εγκατάλειψη των εκτατικών μορφών γεωργίας και κυρίως η παρακμή των παραδοσιακών συστημάτων βόσκησης έχουν ως αποτέλεσμα την υποβάθμιση του βιοτόπου κυνηγίου. Πετρίτης (Falco peregrinus) Καθεστώς παρουσίας - πληθυσμός Στην περιοχή έχουν καταγραφεί 2 τουλάχιστον ζευγάρια. Ένα φωλιάζει στο φαράγγι του Βενέτικου και ένα στην δυτική πλευρά του Όρλιακα. Είδος που απαντάται σε όλες τις ηπείρους από την Τούνδρα μέχρι τους τροπικούς. Ο παγκόσμιος πληθυσμός εκτιμάται σε άτομα (Ferguson-Lees et al. 2001). Στην Ευρώπη ενδημούν ζευγάρια (BirdLife 2004) ενώ στην χώρα μας ο πληθυσμός του είδους κυμαίνεται μεταξύ 100 και 250 ζευγάρια (Tucker & Heath 1994). Οικολογία ΗΜΑΛΕΞΗΣ ΜΠΟΥΣΜΠΟΥΡΑΣ Κοινοπραξία 12

16 Ο Πετρίτης ενδημεί σε απόκρημνες ορεινές περιοχές αλλά και σε πεδινές αρκεί να υπάρχουν κατάλληλα βράχια όπως παράκτιες ορθοπλαγιές ενώ τις τελευταίες δεκαετίες εξαπλώνεται και σε κατοικημένες περιοχές όπου φωλιάζει σε ψηλά κτίρια και τρέφεται με περιστέρια και ψαρόνια. Φωλιάζει σε απότομα βράχια αν και ένας μικρός πληθυσμός στις χώρες της Βαλτικής προτιμά τα ψηλά δένδρα ενώ στην Φιλανδία φωλιάζει στο έδαφος. Τρέφεται κυρίως σε ανοιχτές εκτάσεις κυνηγώντας μικρού ή μεσαίου μεγέθους πουλιά (Ratcliffe 1993) τα οποία σχεδόν πάντα πιάνει στον αέρα. Απειλές Ο Πετρίτης απειλείται από τη σταδιακή μείωση των πληθυσμών των πουλιών με τα οποία τρέφεται. Επιπλέον, ως κορυφαίος θηρευτής, ο Πετρίτης είναι ευάλωτος στη βιοσυσσώρευση τοξικών ουσιών που οδηγούν είτε σε θάνατο ή σε αναπαραγωγική αποτυχία. Το παράνομο κυνήγι και το παράνομο εμπόριο αυγών και νεοσσών για ιερακοθηρία. Βουνοσταχτάρα (Apus melba) Καθεστώς παρουσίας - πληθυσμός Στην περιοχή έχουν καταγραφεί περισσότερα από 25 ζευγάρια στον Όρλιακα. Ο ελληνικός πληθυσμός: ζεύγη (πιθανά υποεκτίμηση). Οικολογία Η Βουνοσταχτάρα φωλιάζει σε σχισμές βράχων σε όλα τα υψόμετρα, από γκρεμούς στα μ. μέχρι παράκτια βράχια και μικρές νησίδες. Συχνά φωλιάζει σε κάστρα ή σε ψηλά κτήρια σε πόλεις και χωριά. Απαραίτητη προϋπόθεση για φώλιασμα είναι η μη πρόσβαση θηρευτών όπως χερσαία σαρκοφάγα και αρουραίοι. Συνήθως φωλιάζει κατά αποικίες. Τρέφεται με έντομα που πιάνει ψηλά στον αέρα. Πετά με ευκολία και διανύει μεγάλες αποστάσεις κάθε ημέρα και μπορεί να αναζητήσει τροφή σε πολύ μεγάλη απόσταση από τη φωλιά. Απειλές ΗΜΑΛΕΞΗΣ ΜΠΟΥΣΜΠΟΥΡΑΣ Κοινοπραξία 13

17 Η Βουνοσταχτάρα χρειάζεται υγιείς πληθυσμούς εντόμων και ασφαλείς θέσεις φωλιάσματος. Δεν είναι γνωστές τυχόν απειλές γι αυτήν στην περιοχή με δεδομένο ότι δεν είναι γνωστές οι ακριβείς θέσεις φωλιάσματος. 3.4 Χάρτες κρίσιμων ενδιαιτημάτων ειδών χαρακτηρισμού και Στον επισυναπτόμενο χάρτη 2 παρουσιάζονται τα κρίσιμα ενδιαιτήματα των ειδών χαρακτηρισμού και. Ο χάρτης 2 διαμορφώθηκε από τα δεδομένα που συγκεντρώθηκαν από την εργασία πεδίου ενώ συμπληρωματικά χρησιμοποιήθηκαν αξιόπιστα δεδομένα από βιβλιογραφικές πηγές. Αποτυπώθηκαν στον χάρτη τα παρακάτω ενδιαιτήματα: Περιοχές βουνοσταχτάρας Περιοχές φωλιάσματος μαυροπελαργού Περιοχές τροφοληψίας μαυροπελαργού Επικράτειες φιδαετού Περιοχές φωλιάσματος και άμεση επικράτεια πετρίτη Περιοχές φωλιάσματος ασπροπάρη ΗΜΑΛΕΞΗΣ ΜΠΟΥΣΜΠΟΥΡΑΣ Κοινοπραξία 14

18 4. ΠΡΟΤΑΣΗ ΟΡΙΟΘΕΤΗΣΗΣ Στον επισυναπτόμενο χάρτη 3 (κλίμακας 1: ) παρουσιάζονται: α) η προτεινόμενη οριοθέτηση της περιοχής μελέτης ως ΖΕΠ και β) τα υφιστάμενα όρια ΤΚΣ και ΖΕΠ πλησίον ή εντός της περιοχής μελέτης. Από την προτεινόμενη οριοθέτηση εξαιρούνται οι οικισμοί που βρίσκονται εντός της περιοχής με βάση τα νόμιμα όρια τους. Έχουν προταθεί μικρές αλλαγές στα όρια ώστε στον Τσούργιακα να καλύπτεται ένα τμήμα με ώριμες δρύες στην θέση ανοικτών εκτάσεων και στον Όρλιακα ώστε να περιλαμβάνονται τμήματα των παραποτάμων του Βενέτικου και να μην περιλαμβάνεται ο οικισμός Περιβολάκι. H ΖΕΠ περιλαμβάνει δύο ενότητες. Το όριο του τμήματος Όρλιακα της προτεινόμενης ΖΕΠ ξεκινά, δυτικά των Μαυραναίων από την διασταύρωση προς Ζιάκα ή Τρίκωμο και ακολουθεί τον δρόμο προς Τρίκωμο και τον ακολουθεί έως το Μικρολίβαδο. Στην συνέχεια ακολουθεί δασικούς δρόμους και αφού διασχίσει τον Βενέτικο ακολουθεί το ισοκλινές στην περιοχή Αγριομηλιά και στην συνέχεια προς την κορυφή Λιάγκουνα, απ όπου ακολουθεί μονοπάτι που κινείται στο ισοκλινές προς τα βόρεια έως τον δρόμο προς Ζιάκα τον οποίο ακολουθεί έως το ύψος του Περιβολακίου το οποίο παρακάπτει ακολουθόντας ρεματιά και στην συνέχεια περιλαμβάνει τον παραπόταμο του Βενέτικου Ποταμούλι έως την περιοχή Γήλοφος τον οποίο διασχίζει παρακάμπτοντας τον οικισμό Ζιάκα έως την άσφαλτο που ακολουθεί έως το αρχικό σημείο. Το όριο του τμήματος Τσούργιακα ξεκινά από το δυτικό όριο της Αλατόπετρας και ακολουθεί τον δρόμο προς Πρόσβορο το οποίο παρακάμπτει και ακολουθεί δασικό δρόμο έως την περιοχή Φακιόλι απ όπου ανεβαίνει το ισοκλινές προς Προφ. Ηλία και παρακάμπτει τους Φιλιππαίους. Στην συνέχεια ακολουθεί μονοπάτι στα Προσήλια έως την θέση 1314μ απ όπου κινείται προς τα νότια προς την περιοχή Αυχένα απ όπου ακολουθεί μονοπάτι προς Προφ. Ηλία. Από την κορυφή αυτή ακολουθεί το ισοκλινές και περνώντας το Σμιιώτικο ρέμα ακολουθεί έως την κορυφή του λόφου Πολύρεμα απ όπου ακολουθεί το ισοκλινές και στην συνέχεια μονοπάτι έως την άσφαλτο και στην συνέχεια συνεχίζει έως την Αλατόπετρα την οποία παρακάμπτει. ΗΜΑΛΕΞΗΣ ΜΠΟΥΣΜΠΟΥΡΑΣ Κοινοπραξία 15

19 5. SUMMARY OF ORNITHOLOGICAL EVALUATION AND PROPOSED DELIMITATION The IBA «GR050 Mounts Orliakas and Tsourgiakas» has a total area of ha and includes extended rocky areas with slopes and gorges in the watershed of Venetikos River. The main habitats are oak, mixed evergreen and black pine forests, grasslands and abandoned cultivations. The trigger species of the proposed SPA are Black Stork (Ciconia nigra) and Egyptian Vulture (Neophron percnopterus). In addition, important numbers (> of Greek population) of the following species were recorded in the study area: Short-toed Eagle (Circaetus gallicus), Peregrine Falcon (Falco peregrinus) and Alpine Swift (Apus melba). The proposed SPA boundaries are almost the same with the IBA, including also an area with mature oaks on Tsourliakas and the tributaries of Venetikos River on Orliakas. ΗΜΑΛΕΞΗΣ ΜΠΟΥΣΜΠΟΥΡΑΣ Κοινοπραξία 16

20 6. ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ Bourdakis S. & Vareltzidou, S Greece pp In Heath, M. F. and Evans, M. I., eds Important Bird Areas in Europe: Priority sites for conservation. 2: Southern Europe. Cambridge, UK: BirdLife International. BirdLife Conservation Series No. 8, p Hatzirvasanis, V.(compiler) Important Bird Areas in Greece: 050. Mounts Orliakas and Tsourgiakas. In: Bourdakis S. & Vareltzidou S. (compilers). Important Bird Areas in Greece Database. Hellenic Ornithological Society, BirdLife International. (unpublished report) Δημαλέξης Α., E. Μπουρδάκης και Έλενα Χατζηχαραλάμπους Προδιαγραφές Ζωνών Ειδικής Προστασίας. ΥΠΕΧΩΔΕ, Αθήνα και Ελληνικό Κέντρο Βιοτόπων Υγροτόπων (ΕΚΒΥ), Θέρμη. 117 σελ. + i παράρτημα. ΕΠΜ Ορεινών όγκων Πίνδου. ΥΠΕΧΩΔΕ, Δ/νση Περιβαλλοντικού Σχεδιασμού. Καζαντζίδης, Σ. και Σ. Βαρελτζίδου (συντάκτες) Ορνιθολογικά Στοιχεία για το Τυποποιημένο Δελτίο Δεδομένων της υποψήφιας ΖΕΠ «Όρη Όρλιακας και Τσούργιακας»με κωδικό ΣΠΠΕ 050. ΕΟΕ:Παραδοτέο Προγράμματος «Άμεσες ενέργειες για την προστασία έξη ειδών αρπακτικών» - ΥΠΕΧΩΔΕ, Δ/νση Περιβαλλοντικού Σχεδιασμού. Μπούσμπουρας, Δ. (συν) Ειδική Περιβαλλοντική Μελέτη ποταμού Βενέτικου.Ελληνική Ορνιθολογική Εταιρεία, Αναπτυξιακή Εταιρεία Νομού Γρεβενών. Φωτογραφίες, χάρτες GIS. 160 σ. ΗΜΑΛΕΞΗΣ ΜΠΟΥΣΜΠΟΥΡΑΣ Κοινοπραξία 17

21 ΠΑΡΑΡΤΗΜΑΤΑ ANNEXES ΗΜΑΛΕΞΗΣ ΜΠΟΥΣΜΠΟΥΡΑΣ Κοινοπραξία 18

22 ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ 1: ΠΙΝΑΚΕΣ Πίνακας Ι. Αξιολόγηση των ειδών χαρακτηρισμού και ΗΜΑΛΕΞΗΣ ΜΠΟΥΣΜΠΟΥΡΑΣ Κοινοπραξία 19

23 Πίνακας Ι. Αξιολόγηση των ειδών χαρακτηρισμού και για την περιοχή «GR050 Όρη Όρλιακας και Τσούργιακας» AA Πιν. Ι Επιστημονική ονομασία Καθεστώς παρουσίας στην περιοχή μελέτης παγκος. απειλ. ειδ. (ζευγάρια ) αναπαραγ. πληθ. Ε.Ε Ε.Ε. 25 αναπαρ. πληθ άτ υδροβια ή ζ Θαλασσοπ πελαργ αρπακτ γεραν στρ 5 σημ περ γεωγ περ > εθ πλ ή >0,1 βιογ πληθ αναπ. πληθ. Ελλάδας Ελλάδας Res (p) Br (p) Wi n Stage Κριτ. 1 (C1) (αναπαραγω γή) (διαχείμαση) (αναπαραγωγή) 2 Gavia arctica Υ 1 4 Tachybaptus ruficollis Υ 15 5 Podiceps cristatus Υ Podiceps grisegena Υ 8 Podiceps nigricollis Υ 1 9 Calonectris diomedea Θ Puffinus yelkouan 20/60 ind Θ Hydrobates pelagicus Θ Phalacrocorax carbo Υ Phalacrocorax aristotelis Υ Phalacrocorax pygmeus Υ Pelecanus onocrotalus Υ Pelecanus crispus 10/30 ind Υ Botaurus stellaris Υ Ixobrychus minutus Υ Nycticorax nycticorax Υ Ardeolla ralloides Υ Egretta garzetta Υ Casmerodius albus Υ Ardea cinerea p Υ 6 27 Ardea purpurea Υ 1 1 Κριτ. 4 (C4) Κριτ. 5 (C5) Κριτ. 6 (C6) ΗΜΑΛΕΞΗΣ ΜΠΟΥΣΜΠΟΥΡΑΣ Κοινοπραξία 20

24 AA Πιν. Ι Επιστημονική ονομασία Καθεστώς παρουσίας στην περιοχή μελέτης παγκος. απειλ. ειδ. (ζευγάρια ) αναπαραγ. πληθ. Ε.Ε Ε.Ε. 25 αναπαρ. πληθ άτ υδροβια ή ζ Θαλασσοπ πελαργ αρπακτ γεραν στρ 5 σημ περ γεωγ περ > εθ πλ ή >0,1 βιογ πληθ αναπ. πληθ. Ελλάδας Ελλάδας Res (p) Br (p) ΗΜΑΛΕΞΗΣ ΜΠΟΥΣΜΠΟΥΡΑΣ Κοινοπραξία Wi n Stage Κριτ. 1 (C1) (αναπαραγω γή) (διαχείμαση) (αναπαραγωγή) 28 Ciconia nigra Υ Π Ciconia ciconia Υ Π Plegadis falcinellus Υ Platalea leucorodia Υ Phoenicopterus ruber Υ Cygnus olor Υ 1 37 Anser albifrons / 250 Κριτ. 4 (C4) Κριτ. 5 (C5) Κριτ. 6 (C6) Υ Anser erythropus 15 ind Υ 1 39 Anser anser / Υ 1 41 Branta ruficollis regular presence Υ Tadorna ferruginea Υ Tadorna tadorna Υ 1 44 Anas penelope Υ Anas strepera Υ 1 46 Anas crecca Υ 47 Anas platyrhynchos Υ 1 48 Anas acuta Υ 49 Anas querquedula Υ 0 51 Anas clypeata Υ 53 Netta rufina Υ 0 54 Aythya ferina Υ 0 55 Aythya nyroca 20/60 ind Υ Aythya fuligula Υ 57 Aythya marila Υ 1 61 Melanitta fusca / Υ 21

25 AA Πιν. Ι Επιστημονική ονομασία Καθεστώς παρουσίας στην περιοχή μελέτης παγκος. απειλ. ειδ. (ζευγάρια ) αναπαραγ. πληθ. Ε.Ε Ε.Ε. 25 αναπαρ. πληθ άτ υδροβια ή ζ Θαλασσοπ πελαργ αρπακτ γεραν στρ 5 σημ περ γεωγ περ > εθ πλ ή >0,1 βιογ πληθ αναπ. πληθ. Ελλάδας Ελλάδας Res (p) Br (p) Wi n Stage Κριτ. 1 (C1) (αναπαραγω γή) (διαχείμαση) (αναπαραγωγή) 15 Κριτ. 4 (C4) Κριτ. 5 (C5) Κριτ. 6 (C6) 62 Bucephala clangula Υ 63 Mergelus albellus Υ 1 64 Mergus serrator Υ 3 65 Mergus merganser Υ 1 66 Oxyura leucocephala regular presence Υ 3 67 Pernis apivorus non br Α Milvus migrans 300 Α Haliaeetus albicilla Α Gypaetus barbatus 1 Α Neophron percnopterus 1 regular presence 16 Α Gyps fulvus 180 Α Aegypius monachus 5/15 ind 14 Α Circaetus gallicus Α Circus aeruginosus 290 Α Circus cyaneus 110 Α 79 Circus macrourus 15 ind Α 80 Circus pygargus 94 Α Accipiter brevipes non br 10 Α Buteo buteo Α Buteo rufinus 2 Α Aquila pomarina 70 Α Aquila clanga 6 ind 1 Α 89 Aquila nipalensis 50 Α ΗΜΑΛΕΞΗΣ ΜΠΟΥΣΜΠΟΥΡΑΣ Κοινοπραξία 22

26 AA Πιν. Ι Επιστημονική ονομασία Καθεστώς παρουσίας στην περιοχή μελέτης παγκος. απειλ. ειδ. (ζευγάρια ) αναπαραγ. πληθ. Ε.Ε Ε.Ε. 25 αναπαρ. πληθ άτ υδροβια ή ζ Θαλασσοπ πελαργ αρπακτ γεραν στρ 5 σημ περ γεωγ περ > εθ πλ ή >0,1 βιογ πληθ αναπ. πληθ. Ελλάδας Ελλάδας Res (p) Br (p) ΗΜΑΛΕΞΗΣ ΜΠΟΥΣΜΠΟΥΡΑΣ Κοινοπραξία Wi n Stage Κριτ. 1 (C1) (αναπαραγω γή) (διαχείμαση) (αναπαραγωγή) 90 Aquila heliaca 2/ 6 ind 1 Α Aquila chrysaetos 41 Α Hieraaetus pennatus 27 Α Hieraaetus fasciatus 9 Α Pandion haliaetus 53 Α 95 Falco naumanni 20/60 ind 180 Α Falco vespertinus 30 ind 9 Α 98 Falco columbarius 76 Α Falco eleonorae 140 Α Falco biarmicus 1 Α Falco cherrug regular presence Κριτ. 4 (C4) 2 Α 103 Falco peregrinus 2 74 Α Bonasa bonasia Tetrao urogallus Alectoris graeca Coturnix coturnix Porzana porzana Υ Porzana parva Υ Crex crex 20/60 ind Υ 122 Fulica atra Υ Otis tarda 30 ind ind Haematopus ostralegus Υ Himantopus himantopus Κριτ. 5 (C5) Κριτ. 6 (C6) Υ Recurvirostra avosetta Υ Burhinus oedicnemus Υ

27 AA Πιν. Ι Επιστημονική ονομασία Καθεστώς παρουσίας στην περιοχή μελέτης παγκος. απειλ. ειδ. (ζευγάρια ) αναπαραγ. πληθ. Ε.Ε Ε.Ε. 25 αναπαρ. πληθ άτ υδροβια ή ζ Θαλασσοπ πελαργ αρπακτ γεραν στρ 5 σημ περ γεωγ περ > εθ πλ ή >0,1 βιογ πληθ αναπ. πληθ. Ελλάδας Ελλάδας Res (p) Br (p) ΗΜΑΛΕΞΗΣ ΜΠΟΥΣΜΠΟΥΡΑΣ Κοινοπραξία Wi n Stage Κριτ. 1 (C1) (αναπαραγω γή) (διαχείμαση) (αναπαραγωγή) 133 Glareola pratincola Υ Charadrius dubius Υ Charadrius hiaticula Υ Charadrius alexandrinus Υ Charadrius leschenaultii 10 Υ 142 Pluvialis apricaria Υ Pluvialis squatarola Υ Hoplopterus spinosus Υ Vanellus vanellus Υ Calidris canutus Υ Calidris alba / Κριτ. 4 (C4) 470 Υ 150 Calidris minuta Υ Calidris temminckii Υ 154 Calidris ferruginea Υ 156 Calidris alpina Υ 157 Limicola falcinellus Υ 158 Philomachus pugnax 510 Υ Lymnocryptes minimus Υ Gallinago gallinago Υ 163 Scolopax rusticola Υ Limosa limosa 30 ind Υ 165 Limosa lapponica Υ Numenius phaeopus Υ 167 Numenius tenuirostris regular presence 1 Υ Κριτ. 5 (C5) Κριτ. 6 (C6) 24

28 AA Πιν. Ι Επιστημονική ονομασία Καθεστώς παρουσίας στην περιοχή μελέτης παγκος. απειλ. ειδ. (ζευγάρια ) αναπαραγ. πληθ. Ε.Ε Ε.Ε. 25 αναπαρ. πληθ άτ υδροβια ή ζ Θαλασσοπ πελαργ αρπακτ γεραν στρ 5 σημ περ γεωγ περ > εθ πλ ή >0,1 βιογ πληθ αναπ. πληθ. Ελλάδας Ελλάδας Res (p) Br (p) Wi n Stage Κριτ. 1 (C1) (αναπαραγω γή) (διαχείμαση) (αναπαραγωγή) 168 Numenius arquata Υ 169 Tringa erythropus Υ Tringa totanus Υ Tringa stagnatilis Υ 172 Tringa nebularia Υ Tringa ochropus Υ Tringa glareola Υ 177 Actitis hypoleucos Υ Arenaria interpres Υ Larus melanocephalus Υ Larus minutus Υ Larus ridibundus Υ 191 Larus genei Υ Larus audouinii 20/60 ind Υ Larus canus Υ 194 Larus fuscus Υ Gelochelidon nilotica Υ Sterna caspia Υ 203 Sterna sadvicensis Υ Sterna hirundo Υ Sterna albifrons Υ Chlidonias hybridus Υ Chlidonias niger Υ Chlidonias leucopterus Υ 214 Columba oenas Κριτ. 4 (C4) Κριτ. 5 (C5) Κριτ. 6 (C6) ΗΜΑΛΕΞΗΣ ΜΠΟΥΣΜΠΟΥΡΑΣ Κοινοπραξία 25

29 AA Πιν. Ι Επιστημονική ονομασία Καθεστώς παρουσίας στην περιοχή μελέτης παγκος. απειλ. ειδ. (ζευγάρια ) αναπαραγ. πληθ. Ε.Ε Ε.Ε. 25 αναπαρ. πληθ άτ υδροβια ή ζ Θαλασσοπ πελαργ αρπακτ γεραν στρ 5 σημ περ γεωγ περ > εθ πλ ή >0,1 βιογ πληθ αναπ. πληθ. Ελλάδας Res (p) Br (p) ΗΜΑΛΕΞΗΣ ΜΠΟΥΣΜΠΟΥΡΑΣ Κοινοπραξία Wi n Stage Κριτ. 1 (C1) (αναπαραγω γή) (διαχείμαση) (αναπαραγωγή) 215 Columba palumbus Streptopelia turtur Clamator glandarius Otus scops Bubo bubo > Asio flammeus Caprimulgus europaeus p Apus apus Apus melba > Alcedo atthis Merops apiaster Coracias garrulus Jynx torquilla Picus canus Dryocopus martius Dendrocopos syriacus p Dendrocopos medius p Dendrocopos leucotos Picoides tridactylus Melanocorypha calandra Calandrella brachydactyla Κριτ. 4 (C4) Κριτ. 5 (C5) Κριτ. 6 (C6) Σ Σ Lullula arborea p Σ Alauda arvensis Σ Riparia riparia Σ Hirundo rustica Σ 500 Ελλάδας 26

30 AA Πιν. Ι Επιστημονική ονομασία Καθεστώς παρουσίας στην περιοχή μελέτης παγκος. απειλ. ειδ. (ζευγάρια ) αναπαραγ. πληθ. Ε.Ε Ε.Ε. 25 αναπαρ. πληθ άτ υδροβια ή ζ Θαλασσοπ πελαργ αρπακτ γεραν στρ 5 σημ περ γεωγ περ > εθ πλ ή >0,1 βιογ πληθ αναπ. πληθ. Ελλάδας Res (p) Br (p) ΗΜΑΛΕΞΗΣ ΜΠΟΥΣΜΠΟΥΡΑΣ Κοινοπραξία Wi n Stage Κριτ. 1 (C1) (αναπαραγω γή) (διαχείμαση) (αναπαραγωγή) 267 Delichon urbica Σ Anthus campestris Σ Motacilla flava Σ Phoenicurus phoenicurus Κριτ. 4 (C4) Κριτ. 5 (C5) Κριτ. 6 (C6) Σ Oenanthe isabellina Σ Oenanthe hispanica Σ Monticola saxatilis > Σ Turdus torquatus Σ Acrocephalus melanopogon 130 Σ Hippolais pallida Σ Hippolais olivetorum 30 Σ Sylvia rueppelli 30 Σ Sylvia hortensis Σ Sylvia nisoria 820 Σ Muscicapa striata Σ Ficedula parva Σ Ficedula semitorquata Σ Ficedula albicollis Σ 365 Sitta krueperi 20 1 Σ Oriolus oriolus p Σ Lanius collurio p Σ Lanius minor 65 Σ Lanius excubitor Σ 377 Lanius senator Σ Lanius nubicus 45 Σ 5 5 Ελλάδας 27

31 AA Πιν. Ι Επιστημονική ονομασία Καθεστώς παρουσίας στην περιοχή μελέτης παγκος. απειλ. ειδ. (ζευγάρια ) αναπαραγ. πληθ. Ε.Ε Ε.Ε. 25 αναπαρ. πληθ άτ υδροβια ή ζ Θαλασσοπ πελαργ αρπακτ γεραν στρ 5 σημ περ γεωγ περ > εθ πλ ή >0,1 βιογ πληθ αναπ. πληθ. Ελλάδας Ελλάδας 383 Pyrrhocorax pyrrhocorax Res (p) Br (p) Wi n Stage Κριτ. 1 (C1) (αναπαραγω γή) (διαχείμαση) (αναπαραγωγή) Κριτ. 4 (C4) Κριτ. 5 (C5) Κριτ. 6 (C6) 150 Σ Passer hispaniolensis Σ Emberiza cineracea 10/30 ind 1 Σ Emberiza hortulana Σ Emberiza caesia 130 Σ Emberiza melanocephala Σ 300 Υπόμνημα (Explanations): Ειδικότερες επεξηγήσεις σχετικά με τα πληθυσμιακά όρια και τα κριτήρια που αναφέρονται στον πίνακα, υπάρχουν στις Προδιαγραφές Ζωνών Ειδικής Προστασίας της Φάσης Β του έργου (βλ. Δημαλέξης Α., E. Μπουρδάκης και Έλενα Χατζηχαραλάμπους 2004). AA Πιν.Ι: Αύξων αριθμός του Πίνακα Ι. «Κατάλογος των ειδών που απαντούν στην Ελλάδα, καθεστώς παρουσίας τους και κατηγοριοποίηση με βάση την Οδηγία των πτηνών», σύμφωνα με τις Προδιαγραφές Ζωνών Ειδικής Προστασίας της Φάσης Β του έργου (βλ. Δημαλέξης Α., E. Μπουρδάκης και Έλενα Χατζηχαραλάμπους 2004). Επιστημονική ονομασία (Scientific name): Με έντονα στοιχεία (Bold) φαίνονται τα είδη που χρησιμοποιούνται για το χαρακτηρισμό ΖΕΠ ενώ με κανονικά στοιχεία φαίνονται τα είδη (Selection species are indicated in bold Delimitation species are indicated in normal). Καθεστώς παρουσίας στην περιοχή μελέτης: Όπως αναφέρονται στο Τυποποιημένο Δελτίο Δεδομένων (βλέπε European Commission 1995 Standard Data Form) Res: βρίσκεται στον τόπο καθ όλη τη διάρκεια του έτους Br: χρησιμοποιεί τον τόπο για να φωλιάζει και να ανατρέφει τους νεοσσούς Win: το είδος χρησιμοποιεί τον τόπο κατά τη διάρκεια του χειμώνα Stage: τόπος που χρησιμοποιείται στη μετανάστευση ή για την πτερόρροια εκτός των περιοχών αναπαραγωγής 4: Υ: είδος που περιλαμβάνεται στα μεταναστευτικά υδρόβια είδη (migratory water birds) Θ: είδος που περιλαμβάνεται στα αποδημητικά θαλασσοπούλια (migratory sea birds) 5: Π: Πελαργοί (Ciconiidae), Α: Aρπακτικά (Accipitridae), Γ: Γερανοί (Gruidae), Σ: Στρουθιόμορφα (Passeriformes) Κατά τον υπολογισμό του πληθυσμού λαμβάνονται υπόψη όλα τα είδη των μεταναστευτικών στρουθιόμορφων. ΗΜΑΛΕΞΗΣ ΜΠΟΥΣΜΠΟΥΡΑΣ Κοινοπραξία 28

32 Τα σκιασμένα κελιά δείχνουν το κριτήριο που πληροί κάθε είδος (Highlighted cells indicate the criteria fulfilled by a single species). ΗΜΑΛΕΞΗΣ ΜΠΟΥΣΜΠΟΥΡΑΣ Κοινοπραξία 29

33 Προστασίας της ορνιθοπανίδας. Σύνταξη σχεδίων δράσης για την προστασία των ειδών προτεραιότητας ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ 2. ΧΑΡΤΕΣ ΟΠΤΙΚΟΥ ΔΙΣΚΟΥ (CD-ROM) (Ψηφιακά αρχεία εικόνας τύπου tiff) Χ2. Χάρτης κρίσιμων ενδιαιτημάτων ειδών χαρακτηρισμού και (1: ) Χ3. Χάρτης προτεινόμενης (1: ) ΗΜΑΛΕΞΗΣ ΜΠΟΥΣΜΠΟΥΡΑΣ Κοινοπραξία 30