Πίνακας ελάχιστης συχνότητας της Α5/288 /86 (όπως τροποποιήθηκε µε την εγκύκλιο του 2000) Αριθµός δειγµάτων

Transcript

1 Η ΥΦΙΣΤΑΜΕΝΗ ΚΑΤΑΣΤΑΣΗ ΤΩΝ ΕΡΓΑΣΤΗΡΙΩΝ ΕΛΕΓΧΟΥ ΠΟΙΟΤΗΤΑΣ ΝΕΡΟΥ ΣΤΗΝ ΚΡΗΤΗ ΚΑΙ Η ΥΝΑΤΟΤΗΤΑ ΑΝΤΑΠΟΚΡΙΣΗΣ ΤΟΥΣ ΣΤΙΣ ΑΠΑΙΤΗΣΕΙΣ ΤΗΣ ΝΕΑΣ Ο ΗΓΙΑΣ Μάρακα Βούλα,Χηµικός, ΕΥΑ ΧΑΝΙΩΝ Οι υπεύθυνοι ύδρευσης( ήµοι, ΕΥΑ,Σύνδεσµοι) εκτός από την µελέτη,κατασκευή, λειτουργία και συντήρηση του συστήµατος ύδρευσης υποχρεούνται στη διενέργεια εργαστηριακών εξετάσεων ώστε να πιστοποιείται ότι το νερό που διαθέτουν για κατανάλωση είναι υγιεινό και πληροί τις προϋποθέσεις της ισχύουσας νοµοθεσίας. Για να ανταποκριθούν στις απαιτήσεις αυτές,κυρίως οι µεγάλες ΕΥΑ έχουν ιδρύσει εργαστήρια ελέγχου ποιότητας νερού (και λυµάτων). Στην Κρήτη έχουµε 4 εργαστήρια ποιοτικού ελέγχου νερού των ΕΥΑ. Θα προσπαθήσουµε να παρουσιάσουµε τη δουλειά τους, τα προβλήµατα που αντιµετώπιζαν µε την εφαρµογή της υφιστάµενης οδηγίας και θα δούµε τις αλλαγές που φέρνει η νέα οδηγία και τη δυνατότητα ανταπόκρισης στις νέες συνθήκες. Για να κατανοήσουµε τις µεγάλες αλλαγές που φέρνει η νέα οδηγία θα ξεκινήσουµε συγκρίνοντας τους πίνακες που αναφέρονται στην συχνότητα και στο είδος των αναλύσεων Πίνακας ελάχιστης συχνότητας της Α5/288 /86 (όπως τροποποιήθηκε µε την εγκύκλιο του 2000) Όγκος νερού Πληθυσµός Ανάλυση Ε1 Ανάλυση Ε Πίνακας ελάχιστης συχνότητας της Υ2/2600/2001 Όγκος νερού Πληθυσµός οκιµαστική παρακολούθηση < Ανάλυση Ε3 Ελεγκτική παρακολούθηση 1

2 Έχουµε λοιπόν 1)Αλλαγές στη συχνότητα δειγµατοληψιών Έχουµε αύξηση δειγµατοληψιών στους µικρούς πληθυσµούς Με την ισχύουσα νοµοθεσία ένας δήµος που έχει δηµοτικά διαµερίσµατα µέχρι 5000 κατοίκων υποχρεούται σε µία ανάλυση Ε1 και µία Ε2 το έτος για το κάθε ένα.με τη νέα οδηγία θα υποχρεούται σε µία δοκιµαστική παρακολούθηση αν το δηµοτικό διαµέρισµα έχει κάτω από 500 κατοίκους, σε 4 αν είναι από κατοίκους και 6 αν είναι από κατοίκους (θεωρώντας ότι έχουµε νερό διαφορετικής ποιότητας σε κάθε ).Αλλά το σηµαντικότερο, υποχρεούται σε ελεγκτική παρακολούθηση όταν είναι πάνω από 500 κατοίκους. Μείωση δοκιµαστικής παρακολούθησης για τους µεγάλους πληθυσµούς και έµφαση στην ελεγκτική παρακολούθηση. Οι αλλαγές στη συχνότητα δειγµατοληψιών είναι στη σωστή κατεύθυνση καθώς οι µικροί δήµοι συνεχίζουν να έχουν προβλήµατα που σχετίζονται µε την ανελλιπή απολύµανση άρα πρέπει να αυξήσουν τις δειγµατοληψίες, ενώ οι µεγάλοι δήµοι που έχουν λύσει αυτά τα προβλήµατα πρέπει να επικεντρώσουν την προσοχή τους στα υλικά του δικτύου τους και στα τυχόν παραπροϊόντα των απολυµαντικών. Όµως µε αυτές τις αλλαγές (καθώς και τις αλλαγές στις αναλύσεις ) έχουµε κατακόρυφη αύξηση του κόστους ελέγχου για τους µικρούς δήµους και σηµαντική επιβάρυνση για τους µεγάλους δήµους και για το Υπουργείο Υγείας και µας προκαλεί απορία το γεγονός ότι δηλώνεται το αντίθετο στην ίδια την απόφαση. 2)Αλλαγές στις αναλύσεις. Οι αλλαγές στις αναλύσεις είναι κατά τη γνώµη µας πολύ σηµαντικές, τόσο σηµαντικές που απαιτείται από τις συναρµόδιες αρχές να πάρουν κατάλληλα µέτρα ώστε να µη µείνει η οδηγία κενό γράµµα. Για να εκτιµήσουµε την υφιστάµενη κατάσταση και τις αλλαγές που γίνονται θα χρησιµοποιήσουµε το παράρτηµα ii της υφιστάµενης οδηγίας που ήταν ο οδηγός των εργαστηρίων για τον προγραµµατισµό της δουλειάς τους.είχαµε λοιπόν µε την Α5/288/86 τον διαχωρισµό στον ελάχιστο έλεγχο, τον έλεγχο ρουτίνας, τον περιοδικό έλεγχο και τον έκτακτο έλεγχο. ΕΛΕΓΧΟΣ ΕΛΑΧΙΣΤΟΣ ΑΡΙΘΜΟΣ ΠΑΡΑΜΕΤΡΩΝ Οσµή,γεύση,αγωγιµότη τα, Υπολλειµατικό χλώριο,ολικά κολοβακτηριοειδή,κοπρ ανώδη κολοβακτηριοειδή ΡΟΥΤΙΝΑΣ 11 ΠΕΡΙΟ ΙΚΟ Σ ΑΝΤΑΠΟΚΡΙΣΗ ΑΠΟ ΤΑ ΕΡΓΑΣΤΗΡΙΑ ΤΩΝ ΕΥΑ 62 ΣΕ 43 παραµέτρους(69%) ΥΣΚΟΛΙΕΣ ΣΤΙΣ ΠΑΡΑ ΜΕΤΡΟΥΣ 25,27,28,29,31,39,42,44,45,46,47,48,49,50,51,52, 53,54,55,56 χωρίς ανώτατη παραδεκτή 25,30,32,39,42,45,53,54 χωρίς ενδεικτ & ανώτατη 25,39,45,53,54 2

3 Είχαµε λοιπόν πλήρη κάλυψη του ελάχιστου ελέγχου και του ελέγχου ρουτίνας που αφορούν τον µεγάλο αριθµό που παίρνουµε, και κάλυψη του 69% των παραµέτρων του περιοδικού ελέγχου(που υποχρεούνταν δήµοι µε πληθυσµό άνω των ) Το πρόβληµα της µη κάλυψης κάποιων παραµέτρων του περιοδικού ελέγχου αντιµετωπιζόταν πολύ δύσκολα λόγω µη ύπαρξης κεντρικού εργαστηρίου νερών.οι συνεργασίες επίσης µε πανεπιστηµιακά εργαστήρια είχαν αρκετούς περιορισµούς (µεγάλος αριθµός, χρόνος) Να αναφέρουµε εδώ ότι τα εργαστήρια των ΕΥΑ, ιδιαίτερα τα µεγάλα, καλύπτουν και τις ανάγκες µεγάλου αριθµού άλλων δήµων της περιοχής τους. Έτσι το εργαστήριο της ΕΥΑ Ηρακλείου κάνει αναλύσεις για 11 δήµους του νοµού του ελέγχοντας συνολικά περίπου 3500 δείγµατα ως προς τις µικροβιολογικές παραµέτρους και 1300 ως προς τις φυσικοχηµικές.το εργαστήριο της ΕΥΑ Χανίων κάνει αναλύσεις για 13 δήµους του νοµού του ελέγχοντας συνολικά περίπου 1200 δείγµατα ετησίως. Επίσης εδώ να αναφέρουµε ότι τα εργαστήρια των ΕΥΑ έχουν σηµαντικό εξοπλισµό (αέριους χρωµατογράφους,ατοµικές απορροφήσεις) αλλά δεν αξιοποιείται πλήρως λόγω έλλειψης προσωπικού. Επίσης τα εργαστήρια των ΕΥΑ καλύπτουν τις ανάγκες ελέγχου των βιολογικών καθαρισµών έχοντας έτσι µεγάλη εµπειρία στις αναλύσεις θρεπτικών στοιχείων και ευτροφισµού και γενικά ρύπανσης (αναλύσεις COD,BOD,αζώτου, φωσφόρου, λιπών και ελαίων,υδρογονανθράκων. Να αναφέρουµε επίσης ότι τα εργαστήρια έχουν κάνει σηµαντικές προσπάθειες για τη διασφάλιση της ποιότητας και αυτό φαίνεται από τη συµµετοχή τους από το 1997 τόσο του εργαστηρίου της ΕΥΑ Χανίων όσο και της ΕΥΑ Ηρακλείου στο δίκτυο Equase για τις µικροβιολογικές αναλύσεις που συντονίζει η Εθνική Σχολή ηµόσιας Υγείας. Οι προσπάθειές τους αυτές πρέπει να ενισχυθούν οικονοµικά από το Υπουργείο Υγείας ώστε να µπορέσουν να διαπιστευτούν τα εργαστήρια, καθώς είναι σηµαντικός ο ρόλος των εργαστηρίων στην περιοχή τους για τη διενέργεια του πρωτοβάθµιου ελέγχου. 3

4 Να δούµε τώρα πως οργανώνονται οι αναλύσεις µε την νέα οδηγία Έχουµε την δοκιµαστική παρακολούθηση,την ελεγκτική παρακολούθηση και την συµπληρωµατική παρακολούθηση ΠΑΡΑΚΟΛΟΥΘΗΣΗ ΠΑΡΑΜΕΤΡΟΙ ΚΑΛΥΨΗ ΑΠΟ ΤΑ ΟΚΙΜΑΣΤΙΚΗ ΕΛΕΓΚΤΙΚΗ ΣΥΜΠΛΗΡΩΜΑΤΙΚΗ Οσµή,γεύση,χρώµα,θολότητα,PH, Αγωγιµότητα,Αµµώνιο,κολοβακτηριοειδή, E.Coli,Aριθµός αποικιών σε 22C και 37C Yπολλειµατικό χλώριο 11 παράµετροι Επίσης σίδηρος και αργίλιο αν χρησιµοποιούνται σαν κροκιδωτικά Νιτρώδη αν για την απολύµανση γίνεται χλωραµίνωση Ψευδοµονάδα για τα εµφιαλωµένα Θειοαναγωγικό κλωστηρίδιο για τα επιφανειακά νερά ή µε επιρροές από επιφανειακά Όλες οι υπόλοιπες παράµετροι Μικροβιολογικές παράµετροι 2 Χηµικές παράµετροι 26 Ενδεικτικές παράµετροι 19 Ραδιενέργεια 2 ΕΡΓΑΣΤΗΡΙΑ ΜΗ Θα παρακολουθείται σύµφωνα µε τις απαιτήσεις παρακολούθησης της Ευρωπ Ενωσης ΜΗ ΚΑΛΥΨΗ Όπως φαίνεται απ τον πίνακα, εκτιµώ ότι τα εργαστήρια των ΕΥΑ δε θα έχουν τη δυνατότητα µε τις τωρινές συνθήκες να καλύψουν αυτοδύναµα όλες τις χηµικές παραµέτρους της ελεγκτικής παρακολούθησης καθώς κρίνεται ασύµφορο οικονοµικοτεχνικά µια και έχουµε 1)Έλλειψη του κατάλληλου εξοπλισµού. Η νέα οδηγία µειώνει το ανώτατο όριο για 4 παραµέτρους και εισάγει 8 νέες παραµέτρους µε πολύ χαµηλές παραµετρικές τιµές.έτσι για την αξιόπιστη µέτρησή τους απαιτείται εξοπλισµός µε µεγάλο κόστος αγοράς,λειτουργίας και συντήρησης. 2)Έλλειψη προσωπικού Για τις αναλύσεις αυτές απαιτείται κατάλληλα εκπαιδευµένο προσωπικό που θα ασχολείται µόνο µε αυτές τις αναλύσεις. εν µπορούµε να έχουµε την απαίτηση το ίδιο άτοµο να κάνει τις αναλύσεις ρουτίνας και να δουλεύει τον αέριο χρωµατογράφο. 3)Οι αναλύσεις οι αξιόπιστες στο εργαστήριο είναι αυτές που γίνονται στη ρουτίνα. Είναι πολύ δύσκολο αναλύσεις που γίνονται µία φορά το χρόνο να είναι αξιόπιστες. Και ένα σοβαρό θέµα που θέτει η νέα οδηγία είναι ο ποιοτικός έλεγχος. Πιστεύω ότι τα εργαστήρια των ΕΥΑ πρέπει άµεσα να φροντίσουν να διαπιστευτούν για τις αναλύσεις που εκτελούν στη ρουτίνα της εργασίας τους. Αλλά η διαπίστευση δεν έχει νόηµα για αναλύσεις που µπορεί να εκτελέσουµε µία δύο φορές το έτος. Αν όµως δεν κάνουµε οι ίδιοι αυτές τις αναλύσεις ποιες επιλογές έχουµε; Πού θα αποταθούµε; 1)Να αποταθούµε σε πανεπιστηµιακά εργαστήρια; 4

5 Έχουµε κιόλας την πληροφορία ότι κάνουν κάποιες αναλύσεις που µας ενδιαφέρουν. Σε επικοινωνία µας όµως µαζί τους µας πληροφορούν ότι τις έκαναν παλιότερα σε κάποιο ερευνητικό πρόγραµµα που είχαν.αλλά τώρα έχουν εξεταστική περίοδο και δεν µπορούν να ασχοληθούν µαζί µας.και όταν µπορέσουν θέλουν πάνω από 10 δείγµατα για να αξίζει τον κόπο να ασχοληθούν. Πιστεύω ότι όλοι το έχουµε αντιµετωπίσει αυτό. Τα πανεπιστήµια έχουν άλλο ρόλο,δεν έχουν οργανωµένα εργαστήρια ρουτίνας που χρειαζόµαστε εµείς. 2)Να αποταθούµε σε δηµόσια εργαστήρια; Η απάντησή τους είναι ότι κάνουν κάποιες παραµέτρους αλλά τις υπόλοιπες δε θα τις ξεκινήσουν αν δε τους εντάξει το υπουργείο σε κάποιο πρόγραµµα. Λογικό από την πλευρά τους. Αλλά το Υπουργείο Υγείας τι µέτρα παίρνει; Πώς θα διασφαλίσει την εφαρµογή της οδηγίας; Σε ποιο εργαστήριο θα στέλνει τα δείγµατα που οφείλει να παίρνει για να βεβαιώνει την εφαρµογή της οδηγίας ; Και το κόστος; Από τον τιµοκατάλογο του ΓΧΚ πληροφορούµαστε ότι για 14 παραµέτρους θα πληρώσουµε 769 ευρώ (εξαιρουµένων των παρασιτοκτόνων που δεν είναι καν στον κατάλογο και από ιδιωτικό διαπιστευµένο εργαστήριο πληροφορούµαστε ότι µόνο για τα οργανοφωσφορικά και τα αλογογωνοµένα θα πληρώσουµε 260 ευρώ) ηλαδή θα πληρώσουµε 1029 ευρώ και θα µας λείπουν ακόµα 7 παράµετροι που δεν γνωρίζουµε δηµόσιο εργαστήριο ή διαπιστευµένο ιδιωτικό να τις κάνει. Και να θεωρήσουµε ότι οι ΕΥΑ µπορούν να πληρώσουν.(παρόλο που αν χρησιµοποιούν διαφορετικά νερά είναι και για αυτές πολύ δύσκολο) Οι µικροί δήµοι όµως τι θα κάνουν; Τι προτείνουµε 1) Καταρχήν η άµεση ίδρυση (ή τη µετατροπή, αναβάθµιση ενός ήδη υπάρχοντος) ενός δηµόσιου σύγχρονου κεντρικού εργαστηρίων νερών που θα είναι και κέντρο αναφοράς για τα νερά και το οποίο θα µπορεί να εκτελεί όλες τις αναλύσεις( αλλά ιδιαίτερα αυτές για τις οποίες εντοπίσαµε το πρόβληµα), θα παρακολουθεί την τεχνολογία και θα έχει και συµβουλευτικό χαρακτήρα στα υπόλοιπα εργαστήρια νερού. Σε αυτό το εργαστήριο θα στέλνονται δείγµατα από τις Νοµαρχίες, τους ήµους και τις ΕΥΑ.( ε µιλάµε για περιφερειακά εργαστήρια νερών καθώς δεν υπάρχει ακόµα κεντρικό.) 2) Την χρηµατοδότηση των εργαστηρίων των ΕΥΑ ώστε να βοηθηθούν στο να διαπιστευτούν καταρχήν για τις αναλύσεις της ρουτίνας τους, να αυξήσουν το προσωπικό τους και να αξιοποιήσουν και να αναβαθµίσουν τον εξοπλισµό τους. 3) Την διερεύνηση της δυνατότητας συνεργασιών µεταξύ των εργαστηρίων των ΕΥΑ µε ανάληψη κάλυψης αναλύσεων σε επίπεδο Περιφέρειας. 4 )Τη χρηµατοδότηση των δήµων για τις αυξηµένες ανάγκες που δηµιουργούνται µε τη νέα οδηγία µε τέτοιο τρόπο ώστε να µη µπορούν να χρησιµοποιήσουν για άλλο σκοπό τα χρήµατα(π.χ Ταµείο για το Νερό) 5