Φσηοτημική Ανάλσζη - 4 η άζκηζη

Transcript

1 ΑΛΚΑΛΟΕΙΔΗ Τα αλκαλοειδι είναι χθμικζσ ενϊςεισ που περιζχουν ζνα ι περιςςότερα άτομα αηϊτου ςτο μόριο τουσ, ςυνικωσ ςε ετεροκυκλικό δακτφλιο. Πολλά αλκαλοειδι είναι ιςχυρά δθλθτιρια, ενϊ αρκετά παρουςιάηουν αξιόλογεσ φαρμακολογικζσ δράςεισ (π.χ. αντικαρκινικι, αναλγθτικι, αντιμικροβιακι) ακόμα και ςε πολφ μικρζσ ποςότθτεσ. Δρουν ςτο ΚΝΣ, ςτο ςυμπακθτικό, ςτο παραςυμπακθτικό και ςτο καρδιαγγειακό ςφςτθμα. Ο οικολογικόσ ρόλοσ τουσ δεν είναι απόλυτα κακοριςμζνοσ. Σε πολλζσ περιπτϊςεισ ζχει αποδειχκεί ότι προςτατεφουν τα φυτά από φυτοφάγα ηϊα και ζντομα, ενϊ ζχουν αναφερκεί και ωσ ρυκμιςτικοί παράγοντεσ φυτϊν με δράςθ παρόμοια με αυτι των ορμονϊν. Μνξθίλε Κνθαΐλε Νηθνηίλε

2 Οη πξώηεο απνκνλώζεηο αιθαινεηδώλ αλαθέξζεθαλ ηνλ 19 ν αηώλα όηαλ ν γάιινο θαξκαθνπνηόο Derosne απνκόλσζε γηα πξώηε θνξά ηε λαξθσηίλε ην 1803 θαη ν γεξκαλόο ζπλάδειθνο ηνπ Sertürner κειέηεζε ην όπην θαη απνκόλσζε ηε κνξθίλε ην Σηε ζπλέρεηα αθνινύζεζε ε απνκόλσζε άιισλ αιθαινεηδώλ, όπσο ε ζηξπρλίλε (1817), ε θαθεΐλε (1819), ε θηλίλε (1820) θαη ε θνιρηθίλε (1820), θπξίσο από ηνπο Pelletier θαη Caventou. Ελώ κέρξη ην 1940 κόιηο 800 αιθαινεηδή είραλ απνκνλσζεί, ε εμέιημε ηεο νξγαλνινγίαο έρεη νδεγήζεη ζηελ απνκόλσζε πεξηζζόηεξσλ από αιθαινεηδώλ κέρξη ζήκεξα. Τα αιθαινεηδή ζπάληα ζπλαληώληαη ζε βαθηήξηα, κύθεηεο, θύθε θαη ιεηρήλεο, θαζώο θαη ζε θαηώηεξνπο θπηηθνύο νξγαληζκνύο (πηεξηδόθπηα θαη γπκλόζπεξκα).

3 Παρουςιάηουν μεγάλθ ποικιλομορφία δομισ και δράςθσ ανάλογα με τθ πθγι προζλευςθσ και τθ βιοςυνκετικι οδό από τθν όποια προζρχονται. Το άηωτο των αλκαλοειδϊν μπορεί να είναι πρωτοταγζσ (π.χ. μεςκαλίνθ), δευτεροταγζσ (π.χ. εφεδρίνθ), τριτοταγζσ (π.χ. ατροπίνθ) ι τεταρτοταγζσ (π.χ. τουμποκουραρίνθ), γεγονόσ που επθρεάηει τισ χθμικζσ τουσ ιδιότθτεσ και κατά ςυνζπεια τον τρόπο απομόνωςθσ τουσ. Με βάςθ τθ ςυμμετοχι ι μθ του ατόμου αηϊτου ςτθ δθμιουργία ετεροκυκλικοφ δακτυλίου διακρίνονται ςε δφο μεγάλεσ κατθγορίεσ: α) τα μθ ετεροκυκλικά αλκαλοειδι ι πρωτοαλκαλοειδι, όπου το άτομο αηϊτου βρίςκεται ςε πλευρικι αλυςίδα του μορίου Εφεδρίνθ μουςκαρίνθ

4 β) τα ετεροκυκλικά αλκαλοειδι που διακρίνονται περαιτζρω ανάλογα με τθ δομι των δακτυλίων τουσ ςτισ ακόλουκεσ κφριεσ ομάδεσ: (i) αλκαλοειδι με ζναν δακτφλιο με ζνα άτομο αηϊτου πυρρολιδίνη πυρρολίνη πυρρόλιο πιπεριδίνη πυριδίνη οξαζόλιο ιςοξαζόλιο θειαζόλιο

5 (ii) αλκαλοειδι με δφο ςυμπυκνωμζνουσ δακτυλίουσ με ζνα άτομο αηϊτου πυρρολιζιδίνη κινολιζιδίνη ινδολιζιδίνη τροπάνιο κινολίνη ιςοκινολίνη ινδόλιο (iii) αλκαλοειδι με ζναν ι περιςςότερουσ δακτυλίουσ με περιςςότερα του ενόσ ατόμου αηϊτου ιμιδαζόλιο πυριμιδίνη κιναζολίνη πουρίνη

6 Σθμαντικι χθμικι ιδιότθτα είναι ότι όλα τα αλκαλοειδι, είναι βάςεισ και ςε αλκαλικό περιβάλλον είναι διαλυτά ςε οργανικοφσ διαλφτεσ αλλά παρουςία οξζων ςχθματίηουν άλατα και είναι υδατοδιαλυτά.

7 ΥΗΜΙΚΔ ΑΝΣΙΓΡΑΔΙ ΑΛΚΑΛΟΔΙΓΩΝ Ανηιδραζηήριο Wagner: Καζηαλόρξσα θξνθηδώδε ηδήκαηα Ανηιδραζηήριο Mayer: Ακνξθα ππνθίηξηλα αιιά θαη ιεπθά θξπζηαιιηθά ηδήκαηα Ανηιδραζηήριο Dragendorff: Πνξηνθαιέξπζξα άκνξθα ηδήκαηα Γιάλσμα ηαννίνης: Λεπθά ππνθίηξηλα θξνθηδώδε ηδήκαηα

8 ΧΑΡΑΚΣΗΡΙΣΙΚΕ ΑΝΣΙΔΡΑΕΙ ΑΛΚΑΛΟΕΙΔΩΝ Στρυχνίνη: (i) Λίγοι κρφςταλλοι ςτρυχνίνθσ ι αλάτων τθσ διαλφονται ςε 2-3 ςταγόνεσ πυκνοφ διαλφματοσ H 2 SO 4, προςτίκεται 1 μικρόσ κρφςταλλοσ Κ 2 Cr 2 O 7 και το μίγμα αναδεφεται αργά. Παρατθρείται ζντονο ιϊδεσ χρϊμα που μεταπίπτει ςε ερυκρό και τζλοσ ςε πορτοκαλί. (ii) Με το αντιδραςτιριο Mandelin θ ςτρυχνίνθ δίνει ιϊδεσ χρϊμα που μεταπίπτει ςε ερυκρό. Κωδεΐνη: (i) (ii) Με αντιδραςτιριο Froehde θ κωδεΐνθ δίνει κιτρινωπό χρϊμα που γριγορα μεταπίπτει ςε πράςινο και τζλοσ ςε βακφ κυανό. Η αντίδραςθ επιταχφνεται με ελαφρά κζρμανςθ. Με αντιδραςτιριο Marquis θ κωδεΐνθ δίνει ερυκροϊϊδεσ χρϊμα που γριγορα μεταπίπτει ςε αρκετά ςτακερό κυανοϊϊδεσ.

9 ΚΑΦΕΪΝΗ ΘΕΟΦΤΛΛΙΝΗ - ΘΕΟΒΡΩΜΙΝΗ Δεν δίνουν ίηθμα με το αντιδραςτιριο Mayer. Σε 10 mg αλκαλοειδοφσ προςτίκενται 100 mg ςτερεοφ χλωρικοφ καλίου. Το διάλυμα κερμαίνεται ςε υδατόλουτρο μζχρι ξθροφ και παραμζνει κίτρινο. Αν κερμανκεί περιςςότερο γίνεται κόκκινο. Παρουςία ατμϊν αμμωνίασ γίνεται πορφυρό και εξαφανίηεται αν προςτεκεί άλκαλι.

10 ΚΑΦΔΪΝΗ ΘΔΟΦΤΛΛΙΝΗ - ΘΔΟΒΡΩΜΙΝΗ Η καφεΐνθ είναι αδιάλυτθ ςε διάλυμα αμμωνίασ και διάλυμα καυςτικοφ καλίου Η κεοφυλλίνθ είναι διαλυτι και ςτα 2 διαλφματα Η κεοβρωμίνθ είναι αδιάλυτθ ςε διάλυμα αμμωνίασ αλλά διαλυτι ςε διάλυμα καυςτικοφ καλίου Σε αλκαλικό περιβάλλον μετά από ανατάραξθ με βενηόλιο κα παραλθφκεί μόνο θ καφεΐνθ.

11 Αλκαλοειδή του τροπανίου Atropa belladonna Ευρϊπθ, Βόρεια Αμερικι, Δυτικι Αςία. Τα φφλλα και οι καρποί είναι ιδιαίτερα τοξικά και περιζχουν αλκαλοειδι του τροπανίου.

12 Η Atropa belladonna είναι ζνα γοθτευτικό και ταυτόχρονα φπουλο φυτό. Όλα τα μζρθ του φυτοφ είναι εξαιρετικά τοξικά, δθλθτθριϊδθ. Τα ξερά φφλλα περιζχουν ατροπίνθ και ςκοπαλαμίνθ που ζχουν ναρκωτικι και αντιςπαςμωδικι δράςθ. Ο υψθλόσ βακμόσ τοξικότθτάσ τθσ υπάρχει ςε όλα τα μζρθ του φυτοφ και ιδιαίτερα ςτουσ ςπόρουσ, τισ ρίηεσ και τα φφλλα. Tο όνομα "Atropa belladonna" αναφζρεται ςτθν Μοίρα Άτροπο τθσ ελλθνικισ μυκολογίασ, τθν άκαμπτθ που κόβει το νιμα τθσ ηωισ, υπονοϊντασ τθν δραςτθριότθτα του δθλθτθρίου. Από τα πολφ παλιά χρόνια, θ ονομαςία του βοτάνου ςτα ελλθνικά είναι "Άτροποσ θ δελεαςτικι".

13 Η δρόγθ αποτελείται από τα ξερά φφλλα του φυτοφ και ονομάηεται Folia Belladonnae. Τα κφρια δραςτικά ςυςτατικά τθσ δρόγθσ είναι τα αλκαλοειδι του τροπανίου, με κυριότερο τθν υοςκυαμίνθ και δευτερεφοντα τθν ατροπίνθ και τθ ςκοπολαμίνθ. Η δράςθ τθσ ευκαλείασ είναι κεντρικι και περιφερειακι. Η κεντρικι εκδθλϊνεται ςτο ΚΝΣ, ενϊ θ περιφερειακι δράςθ μπορεί να είναι ςτθ καρδιά, ςτισ λείεσ μυϊκζσ ίνεσ, ςτουσ αδζνεσ και ςτα μάτια. Η δρόγθ χρθςιμοποιείται με τθ μορφι βάμματοσ και χορθγείται για πακιςεισ του πεπτικοφ ςυςτιματοσ, κολικοφσ, διάρροιεσ και ελκϊδεισ κολίτιδεσ για τθ κατάπαυςθ των πόνων. Λόγω τθσ αντιχολινεργικισ δράςθσ των αλκαλοειδϊν, θ δρόγθ χρθςιμοποιείται για τθ ρφκμιςθ τθσ υπερβολικισ κινθτικότθτασ του γαςτρεντερικοφ ςωλινα και των ςπαςμϊν του ουροποιθτικοφ ςυςτιματοσ.

14 Ποζοηικός προζδιοριζμός αλκαλοειδών ηροπανίοσ ζε βάμμα θύλλων εσθαλείας (Atropa belladonna) 10 g ηξηκκέλσλ θύιισλ ηνπ θπηνύ Atropa belladonna εκβαπηίδνληαη ζε 100 ml δηαιύκαηνο αιθνόιεο (3 κέξε αιθνόιεο, 1 κέξνο λεξό) γηα ηε παξαιαβή βάκκαηνο κε εμίθκαζε. 100 ml βάκκαηνο ηνπνζεηνύληαη ζε πνξζειάληλε θάςα, ε νπνία ζεξκαίλεηαη ζε πδαηόινπηξν κέρξη λα εμαηκηζηεί πιήξσο ε αιθνόιε. Τν ππόιεηκκα εθπιέλεηαη κε 25 ml δηρισξνκεζάλην θαη 25 ml λεξό, ηα νπνία ηνπνζεηνύληαη ζε δηαρσξηζηηθή ρνάλε. Γίλεηαη αιθαινπνίεζε κε NH 3 (ph 9-11), ώζηε ηα αιθαινεηδή λα πάξνπλ ηελ κνξθή ησλ βάζεσλ. Τν κίγκα αλαηαξάζζεηαη θαη αθνύ δηαρσξηζηνύλ νη δύν ζηνηβάδεο, παραλαμβάνεηαι η οργανική θάζη ζε θσληθή θηάιε (3 επαλαιήςεηο).

15 Η οργανικι φάςθ τοποκετείται ςε διαχωριςτικι χοάνθ και προςτίκενται 25 ml H 2 SO N, ϊςτε τα αλκαλοειδι να πάρουν τθν μορφι των αλάτων. Το μίγμα αναταράςςεται και αφοφ διαχωριςτοφν οι δφο ςτοιβάδεσ, παραλαμβάνεται η υδατική φάςη ςε κωνικι φιάλθ (3 επαναλιψεισ). Γίνεται εκ νζου αλκαλοποίθςθ τθσ υδατικισ φάςθσ με NH 3 και προςτίκενται 25 ml διχλωρομεκάνιο Το μίγμα αναταράςςεται και αφοφ διαχωριςτοφν οι δφο ςτοιβάδεσ, παραλαμβάνεται η οργανική φάςη ςε κωνικι φιάλθ (3 επαναλιψεισ ςυνολικά). Η οργανικι φάςθ κερμαίνεται ςε υδατόλουτρο μζχρι να εξατμιςτεί πλιρωσ ο διαλφτθσ και το δείγμα κερμαίνεται για 15 λεπτά επιπλζον ϊςτε να απομακρυνκοφν τυχόν πτθτικζσ βάςεισ. Προςτίκενται 15 ml H 2 SO N και ερυκρό του μεκυλίου ωσ δείκτθσ και θ περίςςεια του οξζοσ εξουδετερϊνεται με NaOH 0.02 N. Υπολογίηεται θ % κ.β. περιεκτικότθτα των αλκαλοειδϊν του τροπανίου εκφραςμζνων ωσ υοςκυαμίνθ ςτο δείγμα, δεδομζνου ότι 1 ml H 2 SO N εξουδετερϊνει mg υοςκυαμίνθσ

16 Ποζοηικός προζδιοριζμός αλκαλοειδών ηροπανίοσ ζε βάμμα θύλλων εσθαλείας (Atropa belladonna) 10 g ηξηκκέλσλ θύιισλ ηνπ θπηνύ Atropa belladonna εκβαπηίδνληαη ζε 100 ml δηαιύκαηνο αιθνόιεο (3 κέξε αιθνόιεο, 1 κέξνο λεξό) γηα ηε παξαιαβή βάκκαηνο κε εμίθκαζε. 100 ml βάκκαηνο ηνπνζεηνύληαη ζε πνξζειάληλε θάςα, ε νπνία ζεξκαίλεηαη ζε πδαηόινπηξν κέρξη λα εμαηκηζηεί πιήξσο ε αιθνόιε.

17 Το υπόλειμμα εκπλζνεται με 25 ml διχλωρομεκάνιο και 25 ml νερό, τα οποία τοποκετοφνται ςε διαχωριςτικι χοάνθ. Γίνεται αλκαλοποίθςθ με NH 3 (ph 9-11), ϊςτε τα αλκαλοειδι να πάρουν τθν μορφι των βάςεων. Το μίγμα αναταράςςεται και αφοφ διαχωριςτοφν οι δφο ςτοιβάδεσ, παραλαμβάνεται η οργανική φάςη ςε κωνικι φιάλθ (3 επαναλιψεισ).

18 Φσηοτημική Ανάλσζη - 5 η άζκηζη ΓΛΤΚΟΙΔΕ Είναι χθμικζσ ενϊςεισ υδατανκράκων (μονο- ι ολιγοςακχαρίτεσ) ομοιοπολικά ςυνδεδεμζνων με κάποιο άλλο οργανικό μόριο που ονομάηεται γενίνθ ι άγλυκο. Οι γλυκοςίδεσ διαδραματίηουν ςθμαντικό ρόλο ςτουσ ηωντανοφσ οργανιςμοφσ. Πολλά φυτά αποκθκεφουν ενϊςεισ με τθ μορφι των ανενεργϊν γλυκοςιδϊν οι οποίεσ μποροφν να ενεργοποιθκοφν με ενηυματικι υδρόλυςθ, αποκόπτοντασ τον υδατάνκρακα και απελευκερϊνοντασ το δραςτικό άγλυκο. Στα ηϊα και τον άνκρωπο, τοξικζσ ουςίεσ ςυχνά μετατρζπονται ςε γλυκοςίδεσ προκειμζνου να απεκκρικοφν από τον οργανιςμό. Η φαρμακολογικι δράςθ των γλυκοςιδϊν εξαρτάται ςε μεγάλο βακμό από τθ δομι του άγλυκου, αλλά τροποποιείται από το τμιμα του ςακχάρου.

19 Φσηοτημική Ανάλσζη - 5 η άζκηζη Το θμιακεταλικό υδροξφλιο του ςακχάρου ςυνδζεται με το άγλυκο τμιμα του μορίου μζςω του γλυκοςιδικοφ δεςμοφ με διάφορουσ τρόπουσ. Οι γλυκοςίδεσ διακρίνονται ςε: α) Ο-γλυκοςίδεσ όταν ο γλυκοςιδικόσ δεςμόσ είναι με άτομο οξυγόνου τθσ γενίνθσ, β) C-γλυκοςίδεσ όταν ο γλυκοςιδικόσ δεςμόσ είναι με άτομο άνκρακα τθσ γενίνθσ, γ) N-γλυκοςίδεσ (γλυκοςυλαμίνεσ) όταν ο γλυκοςιδικόσ δεςμόσ είναι με άτομο αηϊτου τθσ γενίνθσ, και δ) S-γλυκοςίδεσ (κειογλυκοςίδεσ) όταν ο γλυκοςιδικόσ δεςμόσ είναι με άτομο κείου τθσ γενίνθσ. Οι πλζον ςυχνά απαντϊμενοι γλυκοςίδεσ ανικουν ςτθ κατθγορία των Ο-γλυκοςιδϊν. Ανάλογα με τθ διαμόρφωςθ του θμιακεταλικοφ υδροξυλίου διακρίνονται ςε α- και β-γλυκοςίδεσ. Οι γλυκοςίδεσ μποροφν να διακρικοφν είτε με βάςθ τθ φφςθ του ςακχάρου (π.χ. φρουκτοςίδεσ, γλουκουρονίδια) είτε με βάςθ τθ φφςθ τθσ γενίνθσ (π.χ. γλυκοςίδεσ ανκρακινονϊν, γλυκοςίδεσ κουμαρινϊν, γλυκοςίδεσ φλαβονοειδϊν, τριτερπενικοί γλυκοςίδεσ, ςτεροειδικοφσ γλυκοςίδεσ). Επιπλζον, μποροφν να διακρικοφν με βάςθ τθ φαρμακολογικι τουσ δράςθ (π.χ. καρδιοτονωτικοί, θπακτικοί).

20 Φσηοτημική Ανάλσζη - 5 η άζκηζη Κακϊσ το άγλυκο τμιμα των γλυκοςιδϊν μπορεί να ανικει ςε διάφορεσ χθμικζσ κατθγορίεσ, δεν υπάρχει ειδικό αντιδραςτιριο για τθν ανίχνευςθ τουσ. Το μόνο κοινό γνϊριςμα όλων των γλυκοςιδϊν είναι θ ςφνδεςθ τθσ γενίνθσ με το ςάκχαρο. Η παρουςία του ςακχάρου ςτο μόριο μπορεί να ανιχνευκεί φςτερα από υδρόλυςθ του γλυκοςιδικοφ δεςμοφ λόγω τθσ αναγωγικισ ιδιότθτασ του ελεφκερου θμιακεταλικοφ υδροξυλίου. Για τθν ανίχνευςθ των γλυκοςιδϊν δοκιμάηεται θ αναγωγι του φελίγγειου υγροφ πριν και μετά τθν υδρόλυςθ. Οι γλυκοςίδεσ μποροφν να υδρολυκοφν ςε ςάκχαρα και γενίνεσ είτε ενηυμικά είτε με προςκικθ οξζοσ ι βάςθσ. Υπάρχουν εξειδικευμζνα ζνηυμα που μποροφν εκλεκτικά να υδρολφςουν μόνο α- ι β-γλυκοςιδικοφσ δεςμοφσ (α- ι β-γλυκοςιδάςεσ). Μερικοί γλυκοςίδεσ υδρολφονται εφκολα, ενϊ άλλοι απαιτοφν πολφωρθ κζρμανςθ, ιςχυρά οξζα, κλπ. Οι γλυκοςίδεσ ςυνικωσ είναι υδατοδιαλυτοί, ενϊ τα πιο άπολα άγλυκα είναι διαλυτά ςε οργανικοφσ διαλφτεσ.

21 Φσηοτημική Ανάλσζη - 5 η άζκηζη Οι γλυκοςίδεσ παραλαμβάνονται από το φυτό με εν κερμϊ εκχφλιςθ με αλκοόλθ ι νερό. Η κζρμανςθ αυξάνει τθ διαλυτότθτα των γλυκοςιδϊν και παράλλθλα μετουςιϊνει τα ζνηυμα ϊςτε να αποφεφγεται θ υδρόλυςθ. Συχνά πριν τθν παραλαβι των γλυκοςιδϊν, εκχυλίηεται θ δρόγθ με οργανικοφσ διαλφτεσ ϊςτε να απομακρυνκοφν οι λιποδιαλυτζσ ουςίεσ και οι χρωςτικζσ. Η μζκοδοσ ποςοτικοφ προςδιοριςμοφ γλυκοςιδϊν εξαρτάται αποκλειςτικά από τον τφπο τθσ γενίνθσ τουσ. Ανάλογα τθ χθμικι κατθγορία του άγλυκου μποροφν να χρθςιμοποιθκοφν διάφορεσ μζκοδοι όπωσ παραλαβι κακαρισ γενίνθσ και ηφγιςθ ι φαςματοφωτομετρικόσ προςδιοριςμόσ τθσ. Συχνά γίνεται υδρόλυςθ ςτο βάμμα ι ςτο εκχφλιςμα και οι γλυκοςίδεσ υπολογίηονται ςτο ςφνολο τουσ ι αφοφ διαχωριςτοφν. Σε οριςμζνεσ περιπτϊςεισ είναι απαραίτθτθ θ δθμιουργία παραγϊγων των γενινϊν για τον προςδιοριςμό τουσ.

22 Φσηοτημική Ανάλσζη - 5 η άζκηζη Ποςοτικόσ προςδιοριςμόσ ςεννοςιδών ςε φφλλα ςζννησ Η ςζννα (Cassia acutifolia και C. angustifolia, οικ. Leguminosae) είναι ζνα μικρό δζντρο, αυτοφυζσ ςτισ περιοχζσ τθσ τροπικισ Αφρικισ και τθσ Αραβίασ. Η χριςθ των φφλλων τθσ ςζννασ ςτθ κεραπευτικι άρχιςε τον 10 ο αιϊνα από Άραβεσ γιατροφσ. Η δρόγθ αποτελείται από τα ξερά φφλλα του φυτοφ και ονομάηεται Folia Sennae, γνωςτι και ωσ φφλλα Αλεξανδρείασ. Τα κφρια δραςτικά ςυςτατικά τθσ δρόγθσ είναι τα παράγωγα ανκρακινονϊν είτε ελεφκερα είτε ωσ γλυκοςίδεσ, με κυριότερα τουσ ςεννοςίδεσ A-D (γλυκοςίδεσ διανκρονϊν). Η δρόγθ χρθςιμοποιείται ωσ υπακτικό με τθ μορφι εγχφματοσ ι εμβρζγματοσ ςε περιπτϊςεισ οξείασ δυςκοιλιότθτασ.

23 Φσηοτημική Ανάλσζη - 5 η άζκηζη σεννοσίδης Α σεννοσίδης Β

24 Φσηοτημική Ανάλσζη - 5 η άζκηζη Ποσοτικός προσδιορισμός σεννοσιδών σε φύλλα σέννης 0.25 g κονιοποιημένων φύλλων του φυτού Senna sp. τοποθετούνται σε σφαιρική φιάλη και προστίθενται 30 ml νερού. Η σφαιρική φιάλη θερμαίνεται σε υδατόλουτρο για 20 λεπτά με τη χρήση κάθετου ψυκτήρα ώστε να μην μειώνεται ο όγκος του νερού. Αφού ψυχθεί η σφαιρική φιάλη, το περιεχόμενο διηθείται μέσω ηθμού βαμβακιού σε ογκομετρικό κύλινδρο και συμπληρώνεται με νερό μέχρι όγκου 30 ml. 20 ml διαλύματος μεταφέρονται σε διαχωριστική χοάνη, γίνεται οξίνιση με 1 σταγόνα π. HCl, ώστε να υδρολυθούν τα υπόλοιπα παράγωγα, και προστίθενται 25 ml διχλωρομεθάνιο. Το μίγμα αναταράσσεται και αφού διαχωριστούν οι δύο στοιβάδες, παραλαμβάνεται η υδατική φάση ε νπνία εθπιέλεηαη εθ λένπ άιιεο 2 θνξέο κε 25 ml CH 2 Cl 2 θαη παξαιακβάλεηαη σε κωνική φιάλη.

25 Φσηοτημική Ανάλσζη - 5 η άζκηζη 10 ml τθσ υδατικισ φάςθσ μεταφζρονται ςε ςφαιρικι φιάλθ, προςτίκενται 2-3 ςταγόνεσ Na 2 CO 3 (ph 7-8), 8 ml διαλφματοσ FeCl 3 και 12 ml νεροφ Η ςφαιρικι φιάλθ κερμαίνεται ςε υδατόλουτρο για 20 λεπτά με τθ χριςθ κάκετου ψυκτιρα, ϊςτε να ςπάςει ο δεςμόσ άνκρακα-άνκρακα μεταξφ των δφο μορίων ανκρακινόνθσ Χωρίσ να διακοπεί θ κζρμανςθ, προςτίκενται 20 ςταγόνεσ π. HCl και ςυνεχίηεται θ κζρμανςθ για 20 λεπτά επιπλζον, ϊςτε να ςπάςει ο γλυκοςιδικόσ δεςμόσ μεταξφ γενίνθσ και ςακχάρου. Αφοφ ψυχκεί θ ςφαιρικι φιάλθ, το περιεχόμενο μεταφζρεται ςε διαχωριςτικι χοάνθ και προςτίκενται 25 ml διχλωρομεκάνιο Το μίγμα αναταράςςεται και αφοφ διαχωριςτοφν οι δφο ςτοιβάδεσ, παραλαμβάνεται θ οργανικι φάςθ ςε κωνικι φιάλθ (3 επαναλιψεισ)

26 Φσηοτημική Ανάλσζη - 5 η άζκηζη Γηα λα απνκαθξπλζνύλ ηπρόλ ππνιείκκαηα FeCl 3 πνπ κπνξεί λα δώζνπλ ζεηηθό ζθάικα, ε νξγαληθή θάζε ηνπνζεηείηαη εθ λένπ ζε δηαρσξηζηηθή ρνάλε θαη πξνζηίζεληαη 25 ml λεξό Τν κίγκα αλαηαξάζζεηαη θαη αθνύ δηαρσξηζηνύλ νη δύν ζηνηβάδεο, παξαιακβάλεηαη ε νξγαληθή θάζε ζε θσληθή θηάιε (3 επαλαιήςεηο). Η νξγαληθή θάζε κεηαθέξεηαη ζε νγθνκεηξηθή θηάιε ησλ 100 ml θαη ν όγθνο ζπκπιεξώλεηαη κε δηρισξνκεζάλην κέρξη ηε ραξαγή 10 ml δηαιύκαηνο κεηαθέξνληαη κε ζηθώλην ζε πνξζειάληλε θάςα, ε νπνία ζεξκαίλεηαη ζε πδαηόινπηξν κέρξη λα εμαηκηζηεί πιήξσο ν δηαιύηεο Τν ππόιεηκκα δηαιύεηαη ζε 10 ml ΚΟΗ 1 Ν θαη ακέζσο κεηξάηαη ε απνξόθεζε ζηα 500 nm Υπνινγίδεηαη ε % θ.β. πεξηεθηηθόηεηα ησλ ζελλνζηδώλ εθθξαζκέλσλ σο ζελλνζίδεο Β ζην δείγκα, δεδνκέλνπ όηη Ε(1%, 1 cm) = 170 ζηα 500 nm

27 Φσηοτημική Ανάλσζη - 5 η άζκηζη Ποςοτικόσ προςδιοριςμόσ ςεννοςιδών ςε φφλλα ςζννησ 0.25 g κονιοποιθμζνων φφλλων του φυτοφ Senna sp. τοποκετοφνται ςε ςφαιρικι φιάλθ και προςτίκενται 30 ml νεροφ. Η ςφαιρικι φιάλθ κερμαίνεται ςε υδατόλουτρο για 20 λεπτά με τθ χριςθ κάκετου ψυκτιρα ϊςτε να μθν μειϊνεται ο όγκοσ του νεροφ. Αφοφ ψυχκεί θ ςφαιρικι φιάλθ, το περιεχόμενο διθκείται μζςω θκμοφ βαμβακιοφ ςε ογκομετρικό κφλινδρο και ςυμπλθρϊνεται με νερό μζχρι όγκου 30 ml. 20 ml διαλφματοσ μεταφζρονται ςε διαχωριςτικι χοάνθ, γίνεται οξίνιςθ με 1 ςταγόνα π. HCl, ϊςτε να υδρολυκοφν τα υπόλοιπα παράγωγα, και προςτίκενται 25 ml διχλωρομεκάνιο. Το μίγμα αναταράςςεται και αφοφ διαχωριςτοφν οι δφο ςτοιβάδεσ, παραλαμβάνεται η υδατική φάςη ςε κωνικι φιάλθ (ςυνολικά 3 επαναλιψεισ).