Θέματα Επιστημολογίας. Ρένια Γασπαράτου

Transcript

1 Ρένια Γασπαράτου

2 Λογική vs Αισθητηριακή Αντίληψη γνωστικές δεξιότητες πηγές γνώσης μέθοδοι ελέγχου πεποιθήσεων

3 Λογική λογική (reason) & λογική (logic) λογική (reason) > λογική (logic)

4 Descartes η λογική έμφυτη (a priori) εδράζεται στην ψυχή μας μας πληροφορεί για το αναγκαίο (πραγματική) γνώση είναι η γνώση του αναγκαίου πρότυπο επιστήμης: τα μαθηματικά οντολογικά & γνωσιολογικά ανώτερη οι αισθήσεις εκ των υστέρων (a posteriori) εδράζονται στο σώμα μας μας πληροφορούν για το ενδεχομενικό οντολογικά & γνωσιολογικά κατώτερες

5 Descartes λογικά έγκυρη, αναγκαία (βέβαιη) γνώση: αυτονόητες προτάσεις αναγκαίες αλήθειες έμφυτη γνώση λογικά αξιώματα λογικοί συλλογισμοί (reason & logic)

6 Descartes λογικά έγκυρη, αναγκαία (βέβαιη) γνώση: π.χ. το τρίγωνο έχει 3 γωνίες το τέλειο ον, υπάρχει υπάρχει ύλη όλα τα αποτελέσματα, έχουν μία αιτία κ.λπ.

7 Locke αισθήσεις & αναστοχασμός η υπόθεση περί έμφυτων ιδεών είναι προβληματική & δεν μου χρειάζεται δεν μπορώ να ξέρω αν υπάρχουν ουσίες ή αν υπάρχει ψυχή διάκριση καταδεικτικής (demonstrative) γνώσης & πιθανής (probable) γνώσης/πεποίθησης καταδεικτική γνώση όταν κάτι μου φαίνεται απολύτως αυτονόητο

8 Locke λογικά έγκυρη, αναγκαία (βέβαιη) γνώση η καταδεικτική γνώση (demonstrative knowledge) αυτονόητες προτάσεις αναγκαίες αλήθειες λογικά αξιώματα λογικοί συλλογισμοί (logic)

9 Hume ό,τι γνωρίζω (για ό,τι γνωρίζω) το ξέρω από τις αισθήσεις δεν έχω δει καμία ψυχή καταδεικτική (demonstrative) γνώση & πιθανή (probable) γνώση καταδεικτική γνώση όταν κάτι μου φαίνεται απολύτως αυτονόητο

10 Hume λογικά έγκυρη, αναγκαία (βέβαιη) γνώση η καταδεικτική (demonstrative) γνώση όμως: η καταδεικτική γνώση αφορά σχέσεις μεταξύ ιδεών δεν μπορώ να έχω καταδεικτική γνώση για πράγματα που αφορούν τα γεγονότα έξω στον κόσμο (matters of fact) κριτική στην αιτιότητα & την επαγωγή

11 Hume: η καταδεικτική γνώση αφορά σχέσεις μεταξύ ιδεών π.χ., κανόνες για έγκυρους συλλογισμούς (επιχειρήματα - logic) Κάποια Φ είναι Ψ Το α είναι Φ Άρα, το α είναι Ψ Όλα τα Φ είναι Ψ Το α είναι Φ Άρα, το α είναι Ψ Κάποια σκυλιά είναι κουτσά Ο Μπούμπης είναι σκυλί Άρα, ο Μπούμπης είναι κουτσός Όλα τα σκυλιά είναι κουτσά Ο Μπούμπης είναι σκυλί Άρα, ο Μπούμπης είναι κουτσός Η εγκυρότητα ενός συλλογισμού δεν συνεπάγεται την αλήθεια του και αντιστρόφως: Μπορώ να έχω έγκυρους, αλλά ψευδείς συλλογισμούς και αντιστρόφως Αν δεν κοιτάξω το γεγονός ή την κατάσταση πραγμάτων στην οποία ο συλλογισμός αναφέρεται, δεν μπορώ να ξέρω την αλήθεια, παρά μόνο την εγκυρότητά του

12 Παραγωγικοί & επαγωγικοί συλλογισμοί Παραγωγή: από το γενικό στο μερικό Επαγωγή: από το μερικό στο γενικό

13 Παραγωγή: από το γενικό στο μερικό ο Σωκράτης είναι θνητός ο Μήτσος είναι θνητός η Ελένη είναι θνητή οτιδήποτε ζει, πεθαίνει ο Σωτήρης είναι θνητός ο Μάρκος είναι θνητός η Στέλλα είναι θνητή η Λίτσα είναι θνητή η Μαρία είναι θνητή ο Τόλης είναι θνητός ο Μπάμπης είναι θνητός

14 Επαγωγή: από το μερικό στο γενικό το κοράκι α είναι μαύρο το κοράκι β είναι μαύρο το κοράκι γ είναι μαύρο το κοράκι δ είναι μαύρο όλα τα κοράκια είναι μαύρα το κοράκι ε είναι μαύρο το κοράκι στ είναι μαύρο... το κοράκι ν είναι μαύρο

15 Επαγωγή: η κριτική του Hume

16 Επαγωγή: η κριτική του Hume καμία εγγύηση ότι ο κόσμος θα συνεχίσει να συμπεριφέρεται όπως έχω συνηθίσει οι παρατηρήσεις μου, όσες κι αν είναι, δεν δικαιολογούν γενικεύσεις η επαγωγή είναι μια άξεστη ζωώδης συνήθεια ( a brute animal habit )

17 Hume Κάθε αποτέλεσμα έχει μια αιτία 1. Εμπειρία: διαδοχές συμβάντων 2. Εμπειρία: κάποιες τέτοιες διαδοχές εμφανίζουν κανονικότητα 3. Συνήθεια: ο νους συνηθίζει τέτοιες κανονικότητες & τους αποδίδει την ιδιότητα μιας σταθερής σύνδεσης: την αιτιότητα. Μαθαίνει να θεωρεί το πρώτο γεγονός αιτία και να περιμένει το επόμενο ως αποτέλεσμα Αιτιότητα : χωροχρονική συνάφεια + σταθερή σύζευξη (ψυχολογική συνήθεια)

18 Hume: No matter of fact can be demonstrated [from another] Η γνώση που αφορά τον κόσμο (η συνθετική γνώση ) είναι πιθανή ( ενδεχομενική") Γνωρίζω τον κόσμο πάντα εκ των υστέρων από την αισθητηριακή αντίληψη Σχηματίζω και πεποιθήσεις που ξεπερνούν την άμεση αισθητηριακή αντίληψη, αλλά και αυτές πηγάζουν από την εμπειρία (ιδέες) και τη συνήθεια Είναι στη φύση μου να σχηματίζω τέτοιες πεποιθήσεις και είναι και χρήσιμες πρακτικά, αλλά δεν έχουν καμία λογική εγκυρότητα (σιγά-σιγά) Γνώση = συνθετική γνώση = εμπειρική γνώση = ενδεχομενική γνώση

19 Hume λογικά έγκυρη, αναγκαία (βέβαιη) γνώση; καταδεικτική γνώση: σχέση μεταξύ ιδεών καταδεικτική γνώση: η παραγωγή, τα μαθηματικά αλλά: no matter of fact can be demonstrated [from another] Το σημαντικότερο κομμάτι της πάλαι ποτέ λογικής αποτελεί απλώς ψυχολογική συνήθεια. Ό,τι απομένει δεν μας δίνει και πολύ σπουδαίες (βέβαιες) νέες (συνθετικές) γνώσεις για τον κόσμο

20 Immanuel Kant ( )

21 Ο Kant και η εποχή του: Ντεκάρτ, Λάιμπνιτς & Βολφ Η νευτώνεια φυσική & η επιστημονική πρόοδος Ο Ζ.Ζ. Ρουσσώ Λοκ, Μπέρκλεϋ & Χιούμ!

22 Kant εμπειριστές & ρασιοναλιστές κάνει κριτική και στις δύο σχολές θέλει να συνδυάσει και τις δύο οπτικές

23 Kant (όχι δύο, αλλά) τρεις διακριτές γνωστικές δεξιότητες: Αίσθηση (αισθητηριακά αντικείμενα σε χωρο-χρόνο) Νόηση (κατηγορίες, έννοιες, κρίσεις) Καθαρός Λόγος (Ιδέες: αξίες και κριτήρια)

24 Kant (όχι δύο, αλλά) τρεις διακριτές γνωστικές δεξιότητες: Αίσθηση (αισθητηριακά αντικείμενα σε χωρο-χρόνο) εμπειρία, εμπειρική γνώση Νόηση (κατηγορίες, έννοιες, κρίσεις) Καθαρός Λόγος (Ιδέες: αξίες και κριτήρια)

25 Kant Γνώση: συνεργασία αίσθησης και νόησης Αισθητηριακή εμπειρία : αίσθηση + νόηση δουλεύουν παρέα Σε κάθε τι που αντιλαμβανόμαστε «εφαρμόζουμε» αυτόματα τις έννοιές μας Μπορούμε να μιλήσουμε για γνώση μόνο όταν υπάρχει αναφορά στην εμπειρία

26 Kant Γνώση: συνεργασία αίσθησης και νόησης Αυτή είναι και η κριτική του στον εμπειρισμό: Η έννοια της εμπειρίας είναι ήδη εννoιακά φορτισμένη Δεν μπορεί να υπάρξει καθαρή εμπειρία

27 Kant (όχι δύο, αλλά) τρεις διακριτές γνωστικές δεξιότητες: Αίσθηση (αισθητηριακά αντικείμενα σε χωρο-χρόνο) Νόηση (κατηγορίες, έννοιες, κρίσεις) Καθαρός Λόγος (Ιδέες: αξίες και κριτήρια) λογική ιδανικά, αξίες, κριτήρια (όχι γνώσεις )

28 Kant Ο Καθαρός Λόγος Αντικείμενό του οι ιδέες : κριτήρια, αξίες, πρέπει Ρυθμίζει τις πράξεις μας, αλλά δεν προσφέρει (νέα) γνώση Αυτή είναι και η κριτική του στον ρασιοναλισμό: H καθαρή λογική δεν μπορεί να μας βοηθήσει να γνωρίσουμε Χωρίς αναφορά στην εμπειρία, δεν υπάρχει γνώση

29 Kant (όχι δύο, αλλά) τρεις διακριτές γνωστικές δεξιότητες: Αίσθηση (αισθητηριακά αντικείμενα σε χωρο-χρόνο) εμπειρία, εμπειρική γνώση Νόηση (κατηγορίες, έννοιες, κρίσεις) Καθαρός Λόγος (Ιδέες: αξίες και κριτήρια) λογική ιδανικά, αξίες, κριτήρια (όχι γνώσεις )

30 Kant Αυτή είναι και η κριτική του στον ρασιοναλισμό: H καθαρή λογική δεν μπορεί να μας βοηθήσει να γνωρίσουμε Χωρίς αναφορά στην εμπειρία, δεν υπάρχει γνώση Λογική : άλλο νόηση, άλλο καθαρός λόγος Εμπειρία : νόηση + αίσθηση Αυτή είναι και η κριτική του στον εμπειρισμό: Η έννοια της εμπειρίας είναι ήδη εννoιακά φορτισμένη Δεν μπορεί να υπάρξει καθαρή εμπειρία

31 Kant απαραίτητη η συνεργασία αίσθησης & νόησης για εμπειρία και γνώση ο καθαρός λόγος μας δίνει κάποιες ρυθμιστικές αρχές αλλά δεν συνεισφέρει στη γνώση μας για τον κόσμο ο άνθρωπος κατασκευάζει τον κόσμο με τις αισθήσεις του & τις κατηγορίες της νόησης

32 Kant Υπάρχει ( βέβαιη ) γνώση, πάνω στην οποία να μπορεί να θεμελιωθεί η ανθρώπινη γνωστική ικανότητα; Ναι, η συνθετική a priori γνώση Προτάσεις μαθηματικών, γεωμετρίας και μεταφυσικής τις γνωρίζω εκ των προτέρων (a priori) εφόσον έχουν να κάνουν με τις κατηγορίες του νου μου αποτελούν νέα γνώση για τον κόσμο

33 Kant Υπάρχει ( βέβαιη ) γνώση, πάνω στην οποία να μπορεί να θεμελιωθεί η ανθρώπινη γνωστική ικανότητα; Ναι, η συνθετική a priori γνώση π.χ = κάθε αποτελέσμα έχει μια αιτία Η συνθετική a priori γνώση αποτελεί το θεμέλιο της γνώσης μας & την απάντηση του Καντ στον Χιουμ

34 Kant Υπάρχει ( βέβαιη ) γνώση, πάνω στην οποία να μπορεί να θεμελιωθεί η ανθρώπινη γνωστική ικανότητα; Ναι, η συνθετική a priori γνώση Λογική υφή Γνωστική σύλληψη Μεταφυσικό status αναλυτικές a priori αναγκαίες η διάκριση σε αισθητηριακή εμπειρία και λογική ήταν απλουστευτική Λογικά αληθείς: «το κατηγόρηµα ενυπάρχει στο κατηγορούµενο». Η άρνηση λογικά αντιφατική. Π.χ. «Ο οφθαλµίατρος είναι ο γιατρός για τα µάτια». αληθείς ανεξάρτητα από εµπειρικές κρίσεις. Π.χ. «τίποτα δεν µπορεί να είναι ταυτόχρονα άσπρο και µαύρο ολόκληρο». αληθείς σε κάθε πιθανό κόσµο συνθετικές a posteriori ενδεχοµενικές

35 Kant Το γνωστικό υποκείμενο συνεισφέρει στη γνώση του κόσμου Λογικά έγκυρη, αναγκαία (βέβαιη) γνώση: συνθετική a priori οπότε, τον γνωρίζω τον κόσμο;

36 Kant Το γνωστικό υποκείμενο συνεισφέρει στη γνώση του κόσμου Λογικά έγκυρη, αναγκαία (βέβαιη) γνώση: συνθετική a priori διάκριση μεταξύ φαινομένων και πραγμάτων καθαυτών έχουμε πρόσβαση μόνο στα φαινόμενα είναι υπερβατολογικό αίτημα του Λόγου να υπάρχουν τα πράγματα καθαυτά

37 Kant Το γνωστικό υποκείμενο συνεισφέρει στη γνώση του κόσμου Λογικά έγκυρη, αναγκαία (βέβαιη) γνώση: συνθετική a priori Το εμείς του Καντ Σιγά-σιγά αναδεικνύεται η σημασία της διϋποκειμενικότητας

38 Kant διάκριση μεταξύ φαινομένων και πραγμάτων καθαυτών έχουμε πρόσβαση μόνο στα φαινόμενα είναι υπερβατολογικό αίτημα του Λόγου να υπάρχουν τα πράγματα καθαυτά

39 Kant Όμως πώς μπορώ στ αλήθεια να ξέρω ότι υπάρχουν τα πράγματα καθαυτά ; οι κατηγορίες της νόησης είναι οικουμενικές (πανανθρώπινες & διαχρονικές); υπάρχει συνθετική a priori γνώση ;

40 έννοιες κρίσεις κατηγορίες Kant οι κατηγορίες της νόησης είναι οικουμενικές; ικανότητα διατύπωσης κρίσεων συγκριµένου είδους. Ποσότητας Ποιότητας καθολικές µερικές ενικές καταφατικές αποφατικές ενότητα πολλαπλότητα ολότητα πραγµατικότητα άρνηση άπειρες κατηγορικές περιορισµός ουσία Σχέση υποθετικές αιτία διαζευκτικές προβληµατικές αλληλεπίδραση δυνατότητα Τρόπος βεβαιωτικές ύπαρξη αποδεικτικές αναγκαιότητα

41 Kant Λογικοί θετικιστές οι κατηγορίες της νόησης είναι οικουμενικές; οι κατηγορίες της νόησης είναι γλωσσικές

42 Kant υπάρχει συνθετική a priori γνώση ; π.χ. όλα τα αποτελέσματα έχουν μια αιτία =

43 Kant Λογικοί θετικιστές υπάρχει συνθετική a priori γνώση ; όλη η συνθετική γνώση είναι a posteriori

44 τι μας απομένει από τις πάλαι ποτέ λογικές κρίσεις; Λογική υφή Γνωστική σύλληψη Μεταφυσικό status αναλυτικές a priori αναγκαίες Λογικά αληθείς: «το κατηγόρηµα ενυπάρχει στο κατηγορούµενο». Η άρνηση λογικά αντιφατική. Π.χ. «Ο οφθαλµίατρος είναι ο γιατρός για τα µάτια». αληθείς ανεξάρτητα από εµπειρικές κρίσεις. Π.χ. «τίποτα δεν µπορεί να είναι ταυτόχρονα άσπρο και µαύρο ολόκληρο». αληθείς σε κάθε πιθανό κόσµο συνθετικές a posteriori ενδεχοµενικές

45 τι μας απομένει από τις πάλαι ποτέ λογικές κρίσεις; Λογικοί θετικιστές Λογική υφή Γνωστική σύλληψη Μεταφυσικό status αναλυτικές a priori αναγκαίες Λογικά αληθείς: «το κατηγόρηµα ενυπάρχει στο κατηγορούµενο». Η άρνηση λογικά αντιφατική. Π.χ. «Ο οφθαλµίατρος είναι ο γιατρός για τα µάτια». αληθείς ανεξάρτητα από εµπειρικές κρίσεις. Π.χ. «τίποτα δεν µπορεί να είναι ταυτόχρονα άσπρο και µαύρο ολόκληρο». αληθείς σε κάθε πιθανό κόσµο συνθετικές a posteriori ενδεχοµενικές

46 Descartes, Locke, Hume, Kant ομοιότητες; διαφορές; τι εννοεί ο καθένας του όταν μιλά για λογική; μέσω της λογικής προσπαθούν να τεκμηριώσουν βέβαιη γνώση; πώς; κατά πόσο τα καταφέρνουν;

47 Descartes, Locke, Hume, Kant τι είναι η λογική; ένα έμφυτο σετ από προτάσεις; μια οργανωτική αρχή; ένας τρόπος σύνδεσης ευκρινών ιδεών; μια παλέτα από έννοιες; τι είδους πληροφορίες μπορώ να αντλήσω από την λογική;

48 τι μας απομένει από την πάλαι ποτέ λογική ; Λογική (logic) κανόνες για έγκυρους συλλογισμούς (επιχειρήματα) Αν a>b και b>c, τότε a>c a = a a -a

49 τι μας απομένει από την πάλαι ποτέ λογική ; Λογική (logic) κανόνες για έγκυρους συλλογισμούς (επιχειρήματα) προκείμενες (υποθέσεις) όροι συμπέρασμα ποσοδείκτες π.χ. Όλα τα πουλιά έχουν φτερά. Οι πιγκουίνοι είναι πουλιά. Άρα, οι πιγκουίνοι έχουν φτερά.

50 τι μας απομένει από την πάλαι ποτέ λογική ; Λογική (logic) κανόνες για έγκυρους συλλογισμούς (επιχειρήματα) Όλα τα Φ είναι Ψ Το α είναι Φ Άρα, το α είναι Ψ

51 τι μας απομένει από την πάλαι ποτέ λογική ; Λογική (logic) κανόνες για έγκυρους συλλογισμούς (επιχειρήματα) Αν ισχύει P, ισχύει και Q Ισχύει Q Άρα ισχύει P modus ponens (o τρόπος να καταφάσκεις με τη κατάφαση) Αν ισχύει P, ισχύει και Q Δεν ισχύει Q Άρα δεν ισχύει P modus tollens (o τρόπος να αρνείσαι με την άρνηση)

52 τι μας απομένει από την πάλαι ποτέ λογική ; Λογική (logic) κατ ελάχιστον, (ιδανικά) η ανθρώπινη σκέψη ακολουθεί 3 λογικές αρχές: τον νόμο της ταυτότητας: Ό,τι ισχύει, ισχύει (α = α) τον νόμο της μη-αντίφασης: Τίποτα δεν μπορεί να ισχύει και να μην ισχύει ταυτόχρονα (α -α) τον νόμο του αποκλειόμενου μέσου: Κάθε τι θα πρέπει ή να ισχύει ή να μην ισχύει. (Για όλα τα α: α ή ~α)

53 τι μας απομένει από την πάλαι ποτέ λογική ; Λογική (logic) κανόνες για έγκυρους συλλογισμούς χωρίς γνωστικό περιεχόμενο

54 τι μας απομένει από την πάλαι ποτέ λογική ; Λογική (reason): τι εννοούμε σήμερα με τον όρο; τυπική λογική (formal logic) άτυπη λογική (informal logic) λογικές διαισθήσεις η αρχή της συλληψιμότητας (conceivability principle)

55 Είμαστε λογικά όντα; λογικές πλάνες ή σφάλματα (logical fallacies) γνωσιακές διαστρεβλώσεις (cognitive distortions) Αν οι περισσότεροι από εμάς τις περισσότερες φορές κάνουμε λογικά σφάλματα τότε γιατί ισχυριζόμαστε ακόμα ότι είμαστε λογικά όντα; Δείτε 6 animations λογικών σταλμάτων στους συνδέσμους του class:

56 Είμαστε λογικά όντα; Άνθρωπος από άχυρο: αγνοείς (εκούσια ή ακούσια) την θέση του άλλου, την αντικαθιστάς από μια ψευδοθέση (μια ανόητη παραλλαγή της θέσης του) και επιτίθεσαι σε αυτή τη β θέση που εσύ κατασκεύασες από άχυρο

57 Είμαστε λογικά όντα; Η πλάνη του τζογαδόρου: όταν παρατηρούμε αποκλίσεις από την αναμενόμενη συμπεριφορά κάποιας κάποιας τυχαίας διεργασίας σε επανειλημμένες δοκιμές, θεωρούμε πιο πιθανό ότι οι επόμενες δοκιμές θα αποκλίνουν προς την αντίθετη κατεύθυνση

58 Είμαστε λογικά όντα; Αd ignorantiam (από την άγνοια): το να θεωρείς ότι κάτι είναι αλήθεια επειδή δεν μπορεί να αποδειχθεί ότι είναι ψέμα

59 Είμαστε λογικά όντα; Βιαστικές γενικεύσεις: το να γενικεύεις χωρίς επαρκή στοιχεία Η πιθανότητα να ευσταθεί μια γενίκευση αυξάνει: - όσο πιο μεγάλος είναι ο αριθμός των παρατηρήσεων - όσο πιο πολύ ποικιλία έχει - όσο λιγότερες είναι οι εξαιρέσεις - όσο πιο συνεκτικά είναι τα στοιχεία που την υποστηρίζουν - όσο πιο εύκολο είναι να μελετήσεις το ζήτημα

60 Είμαστε λογικά όντα; Post hoc ergo propter hoc (μετά από αυτό και άρα για αυτό): το να θεωρείς τον (τυχαίο) συσχετισμό μεταξύ δύο ή περισσότερων γεγονότων ως αιτιακή σχέση

61 Είμαστε λογικά όντα; correlation causation η σχέση δεν συνεπάγεται αιτιότητα

62 Είμαστε λογικά όντα; Ad hominem (κατά του ανθρώπου): το να προσβάλεις ή να υπερασπίζεσαι τον άνθρωπο που προβάλει ένα επιχείρημα, αντί του επιχειρήματος

63 Είμαστε λογικά όντα; Κυκλικός συλλογισμός ή κυκλικό επιχείρημα: το να προϋποθέτεις την αλήθεια αυτού που προσπαθείς να υπερασπιστείς

64 Είμαστε λογικά όντα; Ειδική υπεράσπιση: το να χρησιμοποιείς δύο μέτρα και δύο σταθμά, έτσι ώστε σε ειδικές περιπτώσεις να υπερασπίζεσαι επιχειρήματα ή πράξεις που, σε άλλη περίσταση, θα προσέβαλες

65 Είμαστε λογικά όντα; Aμφιλογία: το να χρησιμοποιείς την γλώσσα αμφίσημα

66 Είμαστε λογικά όντα; Ψευδής αναλογία: το να θεωρείς ότι επειδή δύο πράγματα μοιάζουν υπό κάποια άποψη, θα μοιάζουν και σε άλλες ή σε όλες τις απόψεις

67 Είμαστε λογικά όντα; Ψευδές δίλημμα: το να θεωρείς ότι ισχύουν μόνο δύο αντίθετες εναλλακτικές απόψεις

68 Είμαστε λογικά όντα; Φορτισμένος λόγος: μια πρόταση ή ερώτηση, η οποία είναι έτσι διατυπωμένη ώστε να εκφράζει κάποιου είδους προκατάληψη

69 Είμαστε λογικά όντα; υπολογισμοί πιθανοτήτων & λήψη αποφάσεων

70 homework Ο Λόττο και ο Γκίλμπερτ επικαλούνται την θεωρία της εξέλιξης για να εξηγήσουν πώς λειτουργούν οι γνωστικοί μας μηχανισμοί. Όμως, ο πρώτος χρησιμοποιεί το δαρβινιστικό επιχείρημα για να μας πείσει ότι οι αισθήσεις μας είναι γενικά αξιόπιστες, ενώ ο δεύτερος το χρησιμοποιεί για να μας δείξει ότι η λογική μας είναι γενικά αναξιόπιστη. Πώς εξηγείται αυτή η ανακολουθία; Τελικά, τι μπορεί να δείξει το δαρβινιστικό επιχείρημα σε σχέση με τους γνωστικούς μας μηχανισμούς;

71 τι θα πάρουμε σπίτι στη μαμά σήμερα; Hume: Η αιτιότητα & η επαγωγή βασίζονται σε ψυχολογικές συνήθειες. Οι πεποιθήσεις που αφορούν αιτίες ή έχουν αποκτηθεί επαγωγικά δεν έχουν λογική εγκυρότητα. Η εμπειρική μέθοδος των επιστημών δεν έχει λογική τεκμηρίωση Kant: για να έχω εμπειρία χρειάζομαι εννοιολογικούς υποδοχείς, δηλ. τις κατηγορίες της νόησης. Οι κατηγορίες της νόησης είναι a priori και μου δίνουν την δυνατότητα συνθετικών a priori κρίσεων. Στις συνθετικές a priori κρίσεις αναζητά ο Kant την τεκμηρίωση της ανθρώπινης γνώσης & επιστήμης

72 τι θα πάρουμε σπίτι στη μαμά σήμερα; Hume: ακραίος εμπειρισμός Kant: ένας νέου τύπου ημι-ρασιοναλισμός οι δύο μεγάλες επιρροές στη γνωσιολογία & επιστημολογία του 20ου αιώνα

73 σκέφτομαι: Πώς εκλαμβάνει την λογική ο Descartes, o Locke, o Hume, o Kant; Τι εννοούμε όταν μιλάμε για λογική ; Τι είδους πληροφορίες παίρνω από την λογική; Πόσες και τι είδους πεποιθήσεις μου προέρχονται από τη λογική και μόνο; Πόσο εύκολο είναι να διακρίνω ποιες πεποιθήσεις μου προέρχονται από την λογική και ποιες από την αισθητηριακή αντίληψη ;

74 σκέφτομαι: Λογική: reason > logic Descartes, Locke, Hume, Kant: τι σημαίνει λογική ; τι είδους πεποιθήσεις αποκτώ μέσω λογικής; τι είδους δεξιότητα είναι η λογική μου δεξιότητα; πώς ξέρω αν κάτι είναι λογικό ; το γεγονός ότι είναι τόσο συνηθισμένα τα λογικά σφάλματα, συνεπάγεται ότι ο άνθρωπος δεν είναι λογικό ον; τι άλλο μπορεί να συμβαίνει; Ορολογία: καταδεικτική, αναγκαία, a priori, αναλυτική γνώση πιθανή, ενδεχομενική, a posteriori, συνθετική γνώση

75 διαβάζω Γασπαράτου, Λογική. Στο Φιλοσοφία της Γνώσης Chalmers, Κεφάλαιο 1 & 2 από το Τι είναι αυτό που το λένε επιστήμη; (Quine & Ullian, Επαγωγή, αναλογία & διαίσθηση. Στο Ο Ιστός της Πεποίθησης)

76 Πηγές και βιβλιογραφικές προτάσεις: Nagel, T. (1989). «Πώς γνωρίζουμε τα πράματα». Στο Nagel, T., Θεμελιώδη φιλοσοφικά προβλήματα. Σμίλη. Quine W. V. O. & Ullian J.S. (2002). Ο ιστός της πεποίθησης (Κεφ.IV & VII). Leader. Russell, B. (2010). Τα προβλήματα της φιλοσοφίας (Κεφ. 6-11). Αρσενίδη. Cottingham, J. (2003). Φιλοσοφία της επιστήμης Α': οι ορθολογιστές. Πολύτροπον. Woolhouse, R.S. (2003). Φιλοσοφία της επιστήμης Β : Οι εμπειριστές. Πολύτροπον. Okasha, S. (2002). Philosophy of Science (ch. 2&3), Oxford University Press. Επίσης: Ayer, A. J. (1977). Γλώσσα, αλήθεια και λογική. Τροχαλία. Ρενέ Ντεκάρτ (2003). Στοχασμοί περί της πρώτης φιλοσοφίας. Εκκρεμές. Ρενέ Ντεκάρτ (1976). Λόγος περί της μεθόδου μτφ. Χρ. Χρηστίδης. Αθήνα, Παπαζήσης. Ντέιβιντ Χιουμ (2006). Πραγματεία για την ανθρώπινη φύση, (βιβλίο Ι). Πατάκης. Ι. Καντ (1977/2006). Η Κριτική του καθαρού Λόγου, Παπαζήσης.