Εργαστηριακοι Προβληματισμοι πα νω στις μετρη σεις λιπιδι ωνλιποπρωτει νω ν

Μέγεθος: px

Εμφάνιση ξεκινά από τη σελίδα:

Download "Εργαστηριακοι Προβληματισμοι πα νω στις μετρη σεις λιπιδι ωνλιποπρωτει νω ν"

Ἀπφία É Βλαχόπουλος
6 χρόνια πριν
Προβολές:

1 Εργαστηριακοι Προβληματισμοι πα νω στις μετρη σεις λιπιδι ωνλιποπρωτει νω ν Δρ. Κωνσταντι νος Μακρη ς. Ph.D, EuSpLM, FACB Βιολόγος-Κλινικός Βιοχημικός Βιοχημικό Τμη μα Νοσοκομει ο ΚΑΤ

2 Δια λεξη ειδικού? Purus mathematicus purus asinus

3 Prelim inary Scientifi c Program 22 nd IFCC - EFLM European Congress of Clinical Chem istry and Laboratory Medicine 25 th Meeting of Balkan Clinical Laboratory Federation 15 th National Congress of GSCC-CB

4 CDC symposium Session title: Implementing and Maintaining Standardization in Laboratory Medicine Making the Pieces Work Together to improve patient care and public health Symposium Chair: Hubert W. Vesper (USA) Speakers: Cas W. Weykamp (Winterswijk, The Netherlands): Standardization of HbA1c and monitoring its impact by European EQA organizers sharing the same samples. Vincent Delatour (Paris, France): The importance of reference methods and commutability in accuracy-based proficiency, examples from the French EQA program Hubert W. Vesper (Atlanta, USA): Standardization of Cholesterol and steroid hormones using accuracy-based Quality Control samples and EQA Programs Christa M. Cobbaert (Leiden, The Netherlands): Quantitation of serum apolipoproteins using a bottom-up proteomics approach: essentials for standardization

5 Θα μιλη σουμε για σφα λματα, αβεβαιότητα και πόσο αυτα επηρεα ζουν τις κλινικές αποφα σεις

6 Ενα παρα δειγμα H Χοληστερόλη ενός ασθενούς = 245 mg/dl Ο γιατρός αποφασι ζει να χορηγη σει στον ασθενη μια θεραπει α Χ Μετα τρι μηνο η χοληστερόλη = 215 mg/dl Μειω θηκε σημαντικα η Χοληστερόλη του ασθενούς? Αποδι δει η θεραπει α? Χρεια ζομαι και α λλες πληροφορι ες για να αξιολογη σω τη μεταβολη?

7 Μπορούμε να κανουμε κατι καλυτερο?

8 Τύποι σφαλμα των-1 Προ-αναλυτικές, αναλυτικές και μετα-αναλυτικές παρεμβολές στις μετρη σεις Σχεδόν ποτέ δεν κα νουμε μια και μοναδικη μέτρηση σε ένα ασθενη Όλες οι ΠΟΣΟΤΙΚΕΣ μετρη σεις που πραγματοποιούμε ΔΕΝ εχουν ως αποτέλεσμα ΜΙΑ ΜΟΝΑΔΙΚΗ ΚΑΙ ΑΚΡΙΒΗ ΤΙΜΗ Εμπεριέχουν σφα λματα και προσδι δουν μεταβλητότητα Το μεγεθος και η πηγη της μεταβλητότητας ει ναι απαραι τητη γνω ση για την εκτι μηση των μεταβολω ν των παραμέτρων που μετρα με για πολους λόγους 1. εκτι μηση μεταβολω ν στην υγει α ενός ασθενούς 2. ερμηνει α αποτελεσμα των απο κλινικές μελέτες

9 Τύποι σφαλμα των-2 Αναλυτικη μεταβλητότητα Δύο τύποι σφαλμα των Τυχαι α (random errors) Συστηματικα (systematic errors)

10 Ορισμοι Accuracy = ακρι βεια, μέτρο της μη ακρι βειας (inaccuracy) Bias Μπορει να υπολογισθει μόνο με συμμετοχη του εργαστηρι ου σε πρόγραμμα εξωτερικού ελέγχου της ποιότητας Precision or reproducibility= επαναληψιμότητα η αναπαραγογιμότητα, μέτρο της μη επαναληψιμότητας (impressision) CVa Μπορει να υπολογισθει με την τακτικη χρη ση εσωτερικω ν δειγμα των ελέγχου

11 Σφα λματα

12 Τύποι σφαλμα των-3 Αναλυτικη μεταβλητότητα Τυχαι α (random errors) επηρεα ζουν επαναληψημότητα (reproducibility) - CVa Συστηματικα (systematic errors) επηρεα ζουν την ακρι βεια (Bias) Συνολικό αναλυτικό σφα λμα (total analytical error-tae) TAE = Bias% X CV% Or TAE = Bias% X CV% For one sided estimate

13 πως μπορει να επηρεα σει το ΤΑΕ τις κλινικές αποφα σεις? Total cholesterol Bias = 4.1% Cva = 2.98 Αποτέλεσμα ασθενούς = 200 mg/dl Υπα ρχει 95% πιθανότητα μια νέα μέτρηση στο ι διο δει γμα την ι δια στιγμη να δω σει τιμές από 180 έως 220 mg/dl

14 Current NCEP recommendations for Laboratory bias and CVa for lipid and lipoprotein measurement analyte Bias CVa Total error Total Cholesterol + 3% < 3% < 9% Triglycerides + 5% < 5% < 15% HDLcholesterol LDLcholesterol + 5% < 4% < 13% < 1.7 mg/dl + 4% < 4% < 12%

15 Τύποι σφαλμα των-4 Προαναλυτικη μεταβλητότητα Ελέγξιμες Μη ελέγξιμες ΒΙΟΛΟΓΙΚΗ ΜΕΤΑΒΛΗΤΟΤΗΤΑ

16 Ορισμός της Βιολογικη ς μεταβλητότητας BV Φυσικη και τυχαι α μεταβλητότητα γύρω από ένα ομοιστατικό σημείο το οποι ο ει ναι μοναδικό για κα θε α τομο αυτη ονομα ζεται ενδοατομικη βιολογικη μεταβλητότητα (CVi) Οι διαφορεές ανα μεσα στα ομοιοστατικα σημει α διαφορετικω ν ατόμων αποτελούν την διατομικη βιολογικη μεταβλητότητα (CVg) http//:

17 Υπολογισμός του ομοιοστατικού σημει ου η πόσες μετρη σεις χρειαζομαστε για να βγα λουμε μια αποόφαση Ν= Ζ Χ (CV a 2 +CV i2 ) 1/2 / D Z = z score για μια συγκεκριμένη πιθανότητα (συνη θως επιλέγεται το 1.96 για πιθανότητα p<0.05) D = το ποσοστό εγκύτητας στο ομοιοστατικό σημει ο (συνη θως ει ναι 5%)

18 Αξιολόγηση της σημαντικότητας των μεταβολω ν η αρκει ένα paired t-test? RCV= 2 1/2 X Ζ Χ (CV a 2 +CV i2 ) 1/2 2 = γιατι έχουμε δυο διαδοχικές μετρη σεις Z = z score για μια συγκεκριμένη πιθανότητα (συνη θως επιλέγεται το 1.96 για πιθανότητα p<0.05) CVa = αναλυτικη μεταβλητότητα CVi = ενδοατομικη βιολογικη μεταβλητότητα Και για μπορούμε να ισχυριστούμε ότι το εργαστη ριο δουλεύει κσλα θα πρέπει να ισχύει CVa<1.2 CVi

19 Reference change value - RCV H Χοληστερόλη ενός ασθενούς = 245 mg/dl Ο γιατρός βάζει τον ασθενή σε μια θεραπεία Χ Μετά τρίμηνο η χοληστερόλη = 215 mg/dl Ποσοστιαι α μεταβολη από το πρω το αποτέλεσμα = 12% Το CVa του εργαστηρι ου από εσωτερικό έλεγχο ποιότητας = 1.6% Η ενδοατομικη μεταβλητότητα της χοληστερόλης CVi = 5.95 % RCV = 2 1/2 + Z + (CVa 2 + CVi 2 ) 1/2 = 17.2% (p < 0.05)

20 Όταν σχεδια ζω μια κλινικη μελέτη που περιλαμβα νει παρακολούθηση ασθενω ν και διαδοχικές μετρη σεις, πρέπει να συνυπολογι ζω την RCV στη στατιστικη ανα λυση των αποτελεσμα των? Όταν υπάρχουν δεδομένα για την βιολογική μεταβλητότητα της παραμέτρου που θα μετρήσετε, ΝΑΙ Και συνεργαστείτε με το εργαστήριο για να μάθετε το αναλυτικό σφάλμα Η στατιστική σημαντικότητα με ένα paired t-test δεν σημαίνει πάντοτε ότι οι μεταβολές ΕΧΟΥΝ ΚΛΙΝΙΚΗ ΣΗΜΑΣΙΑ

21 Clin Chem Lab Med 2015; aop Konstantinos Makris*, Katerina Koniari, Loukia Spanou, Eleni Gialouri, Efimia Evodia and Moyssis Lelekis Prognostic significance of serum albumin level changes in acute ischemic stroke: the role of biological and analytical variation

22 Calculation of RCV for serum albumin The CV i of salb is 3.2% [21] and as the CV a is 3.5% in our laboratory, this means that two serial measurements must show difference 13.1% in order to be considered clinically significant with 95% probability.

23 Serial changes of salb Outcome Non-poor outcome Poor outcome 50.0 Serum albumin in, g/l Admission 24_h 48_h 72_h Week Sample collection time Figure 1: Serial changes of serum albumin in st roke patients in rel ation to outcome.

Table 3: Correlation of mrs-score with the absolute salb levels and their percent changes in the total population. 1.0 ROC curve Source of the curve n Total 105 r-coefficient p-value 0.

24 Table 3: Correlation of mrs-score with the absolute salb levels and their percent changes in the total population. 1.0 ROC curve Source of the curve n Total 105 r-coefficient p-value 0.8 Serum albumin on admission Serum albumin on 24 h Serum albumin on 48 h Serum albumin on 72 h Admission p salb_24 h p salb_48 h p salb_72 h p salb_day p % change_24 h p % change_48 h p % change_72 h p % change_day p Sensitivity Serum albumin on wee k % change at 24 h % change at 48 h % change at 72 h % change at week Reference line Specificity Diagonal segments are produced by ties 1.0 Figure 2: ROC-curves of salb levels as absolute and percent changes from baseline. Table 2: Changes in salb levels (absolute values and percent changes from baseline) in poor and non-poor outcome groups. Poor outcome Non-poor outcome t-test Mean (SD) Dunnett s t-test Mean (SD) Dunnett s t-test n Absolute value, g/ L Admission 41.1 (0.36) 42.8 (0.36) p h 38.9 (0.38) p (0.32) p p h 36.8 (0.45) p (0.33) p p h 35.9 (0.49) p (0.35) p p Day (0.56) p (0.38) p p Anova p p Change from baseline as % 24 h 5.25 (6.09) 5.18 (6.44) p h (8.79) p (10.07) p p h (23.17) p (10.01) p p Day (14.11) p (11.84) p p Anova p p 0.761

25 Logistic regression analysis for outcome Although the prediction success of the full model was 85.7% (90.0% for non-poor outcome and 81.1% for poor outcome), analysis revealed that only age and SSS-score on admission were independently associated with outcome (OR 1.07, 95% CI , p and OR 0.88, 95% CI , p respectively). salb was not a significant predictor of outcome at any time-point. mrs-score was not used in the model as an independent variable since it was part of our definition for poor and non-poor outcome. e Conclusions: This study shows that salb levels might change during the first days after an acute IS, but these changes although statisticall y significant are not clinically significant if we take into account the analytical and biological variation of salb.

26 however H βιολογικη μεταβλητότητα έχει υπολογισθει σε «υγιη» α τομα. H βιολογικη μεταβλητότητα υφι σταται και σε «παθολογικές καταστα σεις» (χρόνιες και οξει ες) και συνη θως ει ναι μεγαλύτερη και δυσκολότερο να μετρηθει (υπα ρχουν μελέτες) Υποθέτει οτι η μεταβλητη υπό εξέταση ακολουθει την κανονικη κατανομη και τέλος οτι δεν υπα ρχει συσχέτιση (serial correlation) μεταξύ των διαδοχικω ν αποτελεσματων των ασθενω ν (αυτό δεν ει ναι παντα αληθές όταν έχουμε μετρη σεις επι καθημερινη ς βα σης)

27 Δει κτης ατομικότητας η πόσο χρη σιμες ει ναι οι τιμές αναφορα ς? ΙΙ= CV ι / CV g Όταν ο ΙΙ ει ναι <1 οι πληθυσμιακές τιμές αναφορα ς ει ναι αχρηστες για να αποφασι σεται εαν το αποτέλεσμα μοιας εξέατασης ει ναι φυσιολογικό η παθολογικό

Ενα παρα δειγμα = κρεατινι νη πληθυσμιακές τιμές αναφορα ς 0.7-1.2 mg/dl Χ ασθενη ς με τιμές γύρω στο 0.

28 Ενα παρα δειγμα = κρεατινι νη πληθυσμιακές τιμές αναφορα ς mg/dl Χ ασθενη ς με τιμές γύρω στο 0.75 mg/dl Μια αύξηση της τιμη ς γύρω στο 1.10 mg/dl Σημαντικη μει ωση (50%) της νεφρικη ς του λειτουργι ας παραμένοντας εντός ΦΤ

30 Ας συνοψι σουμε

32 Dr William Friedwald and his equation

33 Need for standardization of lipid and lipoprotein measurements?

34 Steps towards standardization NCEP convened the Laboratory Standardization Panel (LSP) to assess the state of reliability of blood cholesterol measurements in the US. The LSP subsequently issued two reports describing the status of blood cholesterol measurements and the need for adequate precision and accuracy in cholesterol testing. The first report concluded that the quality of cholesterol testing was inadequate and recommended analytical performance specifications for precision and accuracy. In a second more extensive report, the LSP made further recommendations for improving cholesterol measurements. The LSP recommended that, as a national goal, clinical laboratories should ultimately achieve an overall precision consistent with a CV 3% and that bias from the true value should not exceed 3%.

35 What is standardization Standardization refers to the process by which results of clinical laboratory assays are made consistent in terms of accuracy or agreement with a reference measurement procedure (RMP) The main objective for standardization is to ensure that reported results for analytes agree across measurement systems and laboratories and over time Standardization of laboratory measurements to the same reference system ensures that patient characterization is consistent with the NCEP recommendations Relatively small biases can result in misclassification of patients, making accuracy of measurements especially important

36 Reference Measurement System Definitive Reference Method Reference Measurement Procedure Selected Measurement Procedure Routine Measurement Procedure Primary Reference Material (i.e. pure analyte) Secondary Reference Material (matrixed reference material) Tertiary Reference Material (master calibrator) Product calibrator Routine samples Uncertainty increases Tracebility incrases

37 The Who - who s next 1971 won t get fooled again

Σχετικά έγγραφα

ΠΡΟΣΔΙΟΡΙΣΜΟΣ & ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗ (ΜΕΤΑΒΟΛΩΝ) ΕΠΙΠΕΔΩΝ ΛΙΠΙΔΙΩΝ

ΠΡΟΣΔΙΟΡΙΣΜΟΣ & ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗ (ΜΕΤΑΒΟΛΩΝ) ΕΠΙΠΕΔΩΝ ΛΙΠΙΔΙΩΝ Πως μπορούμε να εμπιστευθούμε τους αριθμούς? Κώστας Μακρής. Κλινικός Βιοχημικός. Ph.D, EurClinChem Βιοχημικό Τμήμα - ΚΑΤ ΕΥΧΑΡΙΣΤΙΕΣ ΜΑΡΙΑ ΤΣΟΧΑΝΤΑΡΗ