ΔΠΑΙΝΟ ΠΡΟ ΣΗΝ ΑΤΣΟΤ ΘΔΙΟΣΑΣΗ ΠΑΝΑΓΙΟΣΗΣΑ ΣΟΤ ΟΙΚΟΤΜΔΝΙΚΟΤ ΠΑΣΡΙΑΡΥΗ Κ.Κ. ΒΑΡΘΟΛΟΜΑΙΟ

Transcript

1 1 ΔΠΑΙΝΟ ΠΡΟ ΣΗΝ ΑΤΣΟΤ ΘΔΙΟΣΑΣΗ ΠΑΝΑΓΙΟΣΗΣΑ ΣΟΤ ΟΙΚΟΤΜΔΝΙΚΟΤ ΠΑΣΡΙΑΡΥΗ Κ.Κ. ΒΑΡΘΟΛΟΜΑΙΟ Παναγιώτατε Πάτερ και Γέσποτα Δκλεκτό ακροατήριο. Σν Γεκνθξίηεην Παλεπηζηήκην Θξάθεο εθ ηεο ζέζεώο ηνπ θαη ηεο απνζηνιήο ηνπ είρε ηελ αλάγθε λα ζπλδεζεί θαη ηππηθά κε δεζκό Πλεπκαηηθό κε ηνλ Παηξηάξρε ηεο Οξζνδνμίαο θαη ηνπ Γέλνπο. Με ηε ζεκεξηλή πλεπκαηηθή παλδαηζία ηεο αλαγόξεπζεο ηεο Απηνύ Παλαγηόηεηνο ζε επίηηκν δηδάθηνξα ηνπ Παλεπηζηεκίνπ καο γηλόκαζηε θαη ηππηθά θνηλσλνί ηεο πςειήο πλεπκαηηθήο πξνζηαζίαο Απηνύ, αθνύ πιένλ γίλεηαη κέινο ηεο παλεπηζηεκηαθήο καο νηθνγέλεηαο. Απηή ηελ ώξα δηαθαηέρνκαη από έληνλα ζπλαηζζήκαηα ζεβαζκνύ πξνο ην ζεπηό πξόζσπν ηνπ Αξρεγνύ ηεο Οξζνδνμίαο αιιά θαη ζπγθηλήζεσο, δηόηη ε ειαρηζηόηεηά κνπ, ππό ηελ ηδηόηεηα ηνπ πξνηείλαληνο ηελ απνλνκή ηνπ ηηκεηηθνύ ηίηινπ, νξίζζεθε λα εθθσλήζεη από κέξνπο ηνπ Παλεπηζηεκίνπ ηνλ έπαηλν πξνο ηηκήλ ηεο Απηνύ Θεηνηάηεο Παλαγηόηεηνο ηνπ Αξρηεπηζθόπνπ Κσλζηαληηλνππόιεσο, Νέαο Ρώκεο θαη Οηθνπκεληθνύ Παηξηάξρνπ θ.θ. Βαξζνινκαίνπ. πλεζίδεηαη ζηνλ έπαηλν λα εμαίξεηαη ε πξνζσπηθόηεηα, ην έξγν θαη ε ηδηαίηεξε ζπκβνιή ηνπ ηηκώκελνπ ζηελ επηζηήκε θαη θπξίσο ζηελ θνηλσλία. ηελ παξνύζα πεξίπησζε ην εγρείξεκα δελ είλαη εύθνιν κέζα ζηνλ ειάρηζην ρξόλν πνπ πξνβιέπεηαη από ην πξόγξακκα. Παξαθαιώ

2 2 ηελ Απηνύ Παλαγηόηεηα λα ζπγρσξήζεη ηπρόλ ζεκαληηθέο παξαιείςεηο από ην έξγν θαη ηελ πςειή πξνζθνξά ηνπ. Ο θαηά θόζκνλ Γεκήηξηνο Αξρνληώλεο ηνπ Υξήζηνπ θαη ηεο Μεξόπεο γελλήζεθε ζηνπο Αγίνπο Θενδώξνπο ηεο Ίκβξνπ ζηηο 29 Φεβξνπαξίνπ ε έλα λεζί, πνπ ζηα θξίζηκα ρξόληα ηεο δσήο ηνπ νη πεξηπέηεηεο δελ άθεζαλ ηνπο θηιεηξεληθνύο απνγόλνπο ησλ επί αηώλεο γεγελώλ θαηνίθσλ ηνπ λα δήζνπλ ζην πεξηβάιινλ όπνπ γελλήζεθαλ απηνί θαη νη πξόγνλνί ηνπο, αιιά ηνπο αλάγθαζαλ λα πάξνπλ ην δξόκν ηεο πξνζθπγηάο. Με ηα δεδνκέλα απηά νη γνλείο ηνπ Υξήζηνο θαη Μεξόπε, είραλ ηδηαηηέξσο δύζθνιν έξγν λα κεγαιώζνπλ ηα ηέζζεξα παηδηά ηνπο θαη λα ηα γαινπρήζνπλ ζύκθσλα κε ηηο ειιελνξζόδνμεο παξαδόζεηο θαη ηηο εζηθνζξεζθεπηηθέο αξρέο ηνπ ηεξνύ ηόπνπ ηνπο. Σα πξώηα γξάκκαηα Ο Γεκήηξηνο Αξρνληώλεο ηα έκαζε ζην ζρνιείν ηνπ ρσξηνύ ηνπ θαη θαηόπηλ ζην Εσγξάθεην Λύθεην ηεο Κσλζηαληηλνππόιεσο θαη ζηελ Κεληξηθή ρνιή Ίκβξνπ. Από κηθξόο δηαθξίζεθε γηα ηνλ ζείν δήιν θαη ηελ επιάβεηά ηνπ θαη δηαθόλεζε κε αθνζίσζε ηνλ εθεκέξην ηνπ ρσξηνύ ηνπ σο ηεξόπαηο κέρξη ηελ αλαρώξεζή ηνπ από ηελ Ίκβξν. Σν ήζνο θαη ε επζέβεηά ηνπ εθηηκήζεθαλ δεόλησο από ηνλ ηόηε κεηξνπνιίηε Ίκβξνπ θαη Σελέδνπ Μειίησλα Υαηδή, ν νπνίνο αλέιαβε ηνλ λεαξό Γεκήηξην ππό ηελ πξνζηαζία ηνπ θαη ηνλ εζηήξημε ήδε από ηα πξώηα καζεηηθά ηνπ ρξόληα. Δίρε ήδε δεκηνπξγεζεί ην θαηάιιειν πεξηβάιινλ γηα λα εθδειώζεη ν ηηκώκελνο ζήκεξα ηα πλεπκαηηθά ηνπ πξνηεξήκαηα θαη ηελ αθαηάιπηε δύλακε ηεο ςπρήο ηνπ. Ζ θνίηεζή ηνπ ζηε Θενινγηθή ρνιή ηεο Υάιθεο, ην πλεπκαηηθό θπηώξην, πνπ επί εθαηόλ εηθνζηεθηά έηε εγαινύρεζε πνιιέο εθαηνληάδεο θνηηεηώλ θαη ηξνθνδόηεζε ηελ Δθθιεζία, ην Γέλνο θαη ηελ θνηλσλία κε πλεπκαηηθνύο άλδξεο, θιεξηθνύο θαη ιατθνύο πνπ δπζηπρώο έθιεηζε βηαίσο ην 1971, ππήξμε απνθαιππηηθή. Γελ ηειείσζε ηε

3 3 Θενινγηθή ρνιή κόλνλ σο αξηζηνύρνο, αιιά απεθάιπςε έλα λέν κε επγελή αηζζήκαηα θαη νξάκαηα, πνπ ζπλδπάδεη ηελ απιόηεηα κε ηελ ζνβαξόηεηα, ην ήζνο κε ηελ επγέλεηα, ηελ θαινζύλε κε ηελ πξνζθνξά, ην θαζήθνλ κε ηελ ππεπζπλόηεηα, ραξίζκαηα πνπ πξννηώληδαλ ηε ιακπξή πνξεία πνπ επαθνινύζεζε. Σνλ Αύγνπζην ηνπ 1961, ιίγν θαηξό κεηά ηελ απνθνίηεζή ηνπ από ηε Θενινγηθή ρνιή ηεο Υάιθεο, ρεηξνηνλήζεθε δηάθνλνο ζηνλ Μεηξνπνιηηηθό λαό ηεο Ίκβξνπ από ηνλ πλεπκαηηθό ηνπ παηέξα κεηξνπνιίηε Ίκβξνπ θαη Σελέδνπ Μειίησλα, ν νπνίνο ηνπ έδσζε ην όλνκα Βαξζνινκαίνο, πξνο ηηκήλ ηνπ Ηκβξίνπ ινγίνπ ηεξνκνλάρνπ Βαξζνινκαίνπ ηνπ Κνπηινπκνπζηαλνύ. Σν 1963 έσο ην 1968 αθνύ είρε ήδε ππεξεηήζεη ηελ ππνρξεσηηθή ζεηεία ηνπ ζηνλ ηνπξθηθό ζηξαηό κε ην βαζκό ηνπ αλζππνινραγνύ, κε ηελ επινγία ηνπ ηόηε Οηθνπκεληθνύ Παηξηάξρε Αζελαγόξα θαη ππνηξνθία ηνπ Οηθνπκεληθνύ Παηξηαξρείνπ απεζηάιε ζηε Ρώκε, όπνπ επξαγκαηνπνίεζε κεηαπηπρηαθέο ζπνπδέο ζην Ηλζηηηνύην Αλαηνιηθώλ πνπδώλ ηεο Ρώκεο ηνπ Γξεγνξηαλνύ Παλεπηζηεκίνπ, από ην νπνίν έιαβε ηελ Licenza. Από ηε Ρώκε κεηέβε ζηελ Διβεηία θαη παξαθνινύζεζε καζήκαηα Οηθνπκεληθήο Κηλήζεσο ζην Οηθνπκεληθό Ηλζηηηνύην Bossey. Αθνινύζσο πήγε ζην Μόλαρν όπνπ ζπλέρηζε ηηο ζπνπδέο ηνπ ζην πεδίν ηνπ Καλνληθνύ Γηθαίνπ. Σν δηδαθηνξηθό δίπισκα έιαβε από ην Γξεγνξηαλό Παλεπηζηήκην, όπνπ ππέβαιε δηαηξηβή κε ζέκα: «Πεξί ηελ θσδηθνπνίεζηλ ησλ Ηεξώλ Καλόλσλ θαη ησλ Καλνληθώλ Γηαηάμεσλ ελ ηε Οξζνδόμσ Δθθιεζία», έξγν πνπ εθδόζεθε ην 1970 ζηε Θεζζαινλίθε από ην Παηξηαξρηθό Ίδξπκα Παηεξηθώλ Μειεηώλ. Καηά ηε δηάξθεηα ησλ κεηαπηπρηαθώλ ηνπ ζπνπδώλ, ν Βαξζνινκαίνο ζηηο δηάθνξεο ρώξεο ππεξεηνύζε θαη σο δηάθνλνο ζηηο θαηά ηόπνπο εθθιεζίεο πνπ επξίζθνλην ζηελ πεξηθέξεηα πνπ ζπνύδαδε. πσο αλεκέλεην, άθεζε ζε όζνπο είραλ ηελ επηπρία λα ηνλ γλσξίζνπλ, όρη

4 4 κόλνλ ηηο θαιύηεξεο εληππώζεηο, αιιά πξνθαινύζε ηνλ ζαπκαζκό γηα ηελ θαζαξόηεηα ησλ ζθέςεώλ ηνπ, ηελ επζύηεηα ησλ ιεγνκέλσλ ηνπ, ηελ εηνηκόηεηά ηνπ ζηελ αληηκεηώπηζε ησλ πξνβιεκάησλ πνπ αλέθππηαλ θαη ηελ ηηκηόηεηα ησλ πξάμεώλ ηνπ. Καηά ηελ παξακνλή ηνπ ζηηο δηάθνξεο ρώξεο επηδόζεθε, παξάιιεια κε ηηο ζπνπδέο ηνπ ζηε ζπζηεκαηηθή εθκάζεζε ησλ γισζζώλ ησλ ρσξώλ απηώλ. Έηζη πέξαλ ηεο κεηξηθήο ειιεληθήο γιώζζαο θαη ηεο αλαγθαίσο ηνπξθηθήο, γλσξίδεη άξηζηα ηελ ηηαιηθή, ιαηηληθή, αγγιηθή, γαιιηθή θαη γεξκαληθή γιώζζα, πνπ αζθαιώο ηνλ βνήζεζαλ ζηελ ιακπξή ζηαδηνδξνκία πνπ επαθνινύζεζε. Σν 1968 κεηά ηελ επηηπρή νινθιήξσζε ησλ ζπνπδώλ ηνπ, επέζηξεςε ζηελ Κσλζηαληηλνύπνιε. Ζ Ηεξά ύλνδνο ηνπ Οηθνπκεληθνύ Παηξηαξρείνπ, έρνπζα γλώζε ηνπ ραξαθηήξα, ησλ πξνζόλησλ ηνπ θαη ηελ αγάπε ηνπ ζηε ρνιή, ηνλ δηνξίδεη βνεζό ρνιάξρνπ ζηελ ηξνθό Ηεξά Θενινγηθή ρνιή ηεο Υάιθεο. Με ηελ ηδηόηεηα απηή ε κνίξα ηνπ επηθύιαμε λα γεπζεί ην πηθξό πνηήξην ηεο βηαίαο αλαζηνιήο ηεο ιεηηνπξγίαο απηήο, ε νπνία, παξά ηε δηεζλή θαηαθξαπγή, ζπλερίδεηαη κέρξη ζήκεξα γηα 43ζπλαπηά έηε. ηηο 19 Οθησβξίνπ 1969 ρεηξνηνλείηαη πξεζβύηεξνο θαη κεηά εμάκελν ν Παηξηάξρεο Αζελαγόξαο ηνλ ερεηξνζέηεζε εηο Αξρηκαλδξίηε ζην παηξηαξρηθό παξεθθιήζην ηνπ Απνζηόινπ Αλδξέα. Σν 1972 ν λενεθιεγείο Οηθνπκεληθόο Παηξηάξρεο Γεκήηξηνο, κέρξη ηόηε κεηξνπνιίηεο Ίκβξνπ θαη Σελέδνπ, ζπλέζηεζε ην Ηδηαίηεξν Παηξηαξρηθό Γξαθείν κε απόθαζε ηεο Αγίαο θαη Ηεξάο πλόδνπ, ζην νπνίν εηνπνζέηεζε σο δηεπζπληή θαη άκεζν πξνζσπηθό ζπλεξγάηε ηνπ ηνλ πνιπηάιαλην θαη πνιύγισζζν Αξρηκαλδξίηε Βαξζνινκαίν Αξρνληώλε. Σν 1973 ε Ηεξά ύλνδνο εμέιεμε ηνλ Αξρηκαλδξίηε Βαξζνινκαίν κεηξνπνιίηε ζηελ Ηεξά Μεηξόπνιε

5 5 Φηιαδειθείαο θαη ην επόκελν έηνο δηνξίζζεθε κέινο ηεο Αγίαο θαη Ηεξάο πλόδνπ, ελώ παξέκεηλε δηεπζπληήο ηνπ Ηδηαηηέξνπ Παηξηαξρηθνύ Γξαθείνπ θαζ όιε ηελ 19εηή παηξηαξρία ηνπ Παηξηάξρνπ Γεκεηξίνπ. Από ηε ζέζε απηή ν λεαξόο Μεηξνπνιίηεο ηνπ Οηθνπκεληθνύ ζξόλνπ, όρη κόλν δελ εγθαηαιείπεη ηελ επηζηεκνληθή ηνπ δξαζηεξηόηεηα, αιιά ιακβάλεη κέξνο κε αλαθνηλώζεηο ζε ζπλέδξηα, θπξίσο κε αληηθείκελν ην Καλνληθό Γίθαην, γξάθεη άξζξα ζε έγθξηηα πεξηνδηθά θαη παξαθνινπζεί ηε ζύγρξνλε βηβιηνγξαθία. Παξάιιεια απνηειεί ηνλ αθαλή πξσηνπξγό κεγάισλ εθθιεζηαζηηθώλ πξσηνβνπιηώλ ηνπ ζεκλνύ Παηξηάξρνπ Γεκεηξίνπ, κεηαμύ ησλ νπνίσλ θαη ε έλαξμε ηνπ Θενινγηθνύ Γηαιόγνπ κεηαμύ Οξζνδόμνπ Δθθιεζίαο θαη Ρσκαηνθαζνιηθώλ ην 1980, ηνπ «Γηαιόγνπ ηεο Αιεζείαο» ζε ζπκπιήξσζε θαη νινθιήξσζε ηνπ «Γηαιόγνπ ηεο Αγάπεο» πνπ είραλ εγθαηληάζεη ν Παηξηάξρεο Αζελαγόξαο κε ηνλ Πάπα Ησάλλε ηνλ ΚΓ. Με ηηο εηζεγήζεηο θαη ηελ αγαζηή ζπλεξγαζία ηνπ Μεηξνπνιίηνπ Βαξζνινκαίνπ, ν Παηξηάξρεο Γεκήηξηνο πξνρώξεζε ζε ζεκαληηθά βήκαηα γηα ηελ πξνεηνηκαζία ηεο Αγίαο θαη Μεγάιεο πλόδνπ ηεο Οξζνδόμνπ Δθθιεζίαο, κε ηε ζύγθιεζε Παλνξζνδόμσλ δηαζθέςεσλ ζην νξζόδνμν θέληξν ηνπ Οηθνπκεληθνύ Παηξηαξρείνπ ζην ακπεδί ηεο Γελεύεο. Δπίζεο ν Μεηξνπνιίηεο Βαξζνινκαίνο ππήξμε ν εκπλεπζηήο ηεο πξσηνβνπιίαο πνπ αλέιαβε ην 1989 ην Οηθνπκεληθό Παηξηαξρείν κε ηελ έθδνζε Παηξηαξρηθήο θαη πλνδηθήο Δγθπθιίνπ πνπ όξηδε ηελ 1 ε επηεκβξίνπ σο εκέξα πξνζεπρήο «γηα ηε δηαθύιαμε ηεο Γεκηνπξγίαο ηνπ Θενύ» ηεο πξνζηαζίαο δειαδή ηνπ πεξηβάιινληνο. Μεηά ην ζάλαην ηνπ πλεπκαηηθνύ ηνπ παηέξα Μεηξνπνιίηε Γέξνληνο Υαιθεδόλνο Μειίησλνο Υαηδή εμειέγε πακςεθεί Γέξσλ Υαιθεδόλνο, θαζηζηάκελνο «πξώηνο ηε ηάμεη» Μεηξνπνιίηεο ηνπ Οηθνπκεληθνύ

6 6 Παηξηαξρείνπ. Τπό ηελ ηδηόηεηα απηή δηεηέιεζε Πξόεδξνο ηεο Γηνξζνδόμνπ Πξνπαξαζθεπαζηηθήο Δπηηξνπήο ηεο Αγίαο θαη Μεγάιεο πλόδνπ ζηε Γελεύε, πνπ αζρνιήζεθε κε ην ζέκα ηεο «Οξζνδόμνπ δηαζπνξάο», αληηπξνζώπεπζε ην Οηθνπκεληθό Παηξηαξρείν ζε δηάθνξεο πςίζηνπ επηπέδνπ απνζηνιέο δηεθθιεζηαζηηθώλ θαη δηαζξεζθεπηηθώλ ζρέζεσλ, ζπλόδεπζε ηνλ Παηξηάξρε Γεκήηξην ζηελ «Ηεξή Πνξεία Αγάπεο, Δηξήλεο θαη Δλόηεηνο» ζε δηάθνξεο εθθιεζίεο θαη ρώξεο, ελώ παξάιιεια πξαγκαηνπνίεζε επίζεκεο επηζθέςεηο ζην Βαηηθαλό θαη ζην Παγθόζκην πκβνύιην Δθθιεζηώλ. ην ηειεπηαίν κάιηζηα ππεξέηεζε σο κέινο θαη Αληηπξόεδξνο ηεο Δπηηξνπήο «Πίζηηο θαη Σάμηο» θαη σο εθιεγκέλν κέινο ηεο Κεληξηθήο Δπηηξνπήο ηνπ Παγθνζκίνπ πκβνπιίνπ Δθθιεζηώλ. Ζ πξνζσπηθόηεηα, ην πλεπκαηηθό θαη επηζηεκνληθό ηνπ επίπεδν, ε δηνηθεηηθή εκπεηξία θαη γλώζε ησλ παηξηαξρηθώλ ζεκάησλ θαη ε παγθόζκηα εθηίκεζε ζην πξόζσπό ηνπ, θαηέζηεζαλ ηνλ Μεηξνπνιίηε Βαξζνινκαίν ιακπξή ππνςεθηόηεηα γηα ηνλ νηθνπκεληθό Θξόλν. Γελ απνηέιεζε επνκέλσο έθπιεμε, όηαλ κεηά ηελ εθδεκία ηνπ Παηξηάξρνπ Γεκεηξίνπ (2 Οθησβξίνπ 1991) αλέιαβε Πξόεδξνο ηεο Δλδεκνύζεο πλόδνπ ηνπ Θξόλνπ, από ηελ νπνία ζηε ζπλέρεηα εμειέγε πακςεθεί 270 νο Πξνθαζήκελνο ηνπ Απνζηνιηθνύ Θξόλνπ ηνπ Πξσηνθιήηνπ θαη Οηθνπκεληθόο Παηξηάξρεο ζηηο 22 Οθησβξίνπ Ζ Οξζνδνμία ζε θαηξό δύζθνιν απέθηεζε ιακπξό θαξαβνθύξε, πνπ ζπγθέληξσλε όρη κόλνλ ηελ αγάπε, ηελ εθηίκεζε θαη ηηο ρξεζηέο ειπίδεο όιεο ηεο Ηεξαξρίαο ηνπ Θξόλνπ, αιιά θαη ηελ παγθόζκηα εθηίκεζε θαη ζεβαζκό. Ο Νενεθιεγείο Οηθνπκεληθόο Παηξηάξρεο είρε απόιπηε ζπλαίζζεζε ησλ δπζθνιηώλ πνπ ζα ζπλαληνύζε. Ο ίδηνο ζηνλ ελζξνληζηήξην ιόγν ηνπ, πνπ εθθώλεζε ζηνλ πάλζεπην Παηξηαξρηθό Ναό ηνπ Αγίνπ Γεσξγίνπ ζηηο 2 Ννεκβξίνπ 1991 ηνλίδεη: «Αη κεγάιαη θξνληίδεο, αο αλαδέρεηαη ν

7 7 Παηξηάξρεο ηεο Νέαο Ρώκεο θαη νη πνηθίινη πεηξαζκνί θαη επήξεηα, θαζώλ έρεη λα παιαίζε, απαηηνύζηλ απηόλ δεδνθηκαζκέλνλ ελ ησ έξγσ ηνπ πεδαιηνπρείλ ην κέγα ζθάθνο». ηνλ ίδην ιόγν ηνπ ν Παηξηάξρεο δίλεη ην ζηίγκα ησλ πξσηνβνπιηώλ πνπ ζα αλαιάβεη θαη ησλ δξαζηεξηνηήησλ πνπ ζα αλαπηύμεη: Ο Οηθνπκεληθόο Παηξηάξρεο ζα αθηεξσζεί «εηο ηεξνπξγίαλ ηεο αδηαζπάζηνπ απνζηνιηθόηεηνο, εηο δηαθνλίαλ θαη καξηπξίαλ ηεο Οξζνδνμίαο, θαη εηο νηθνδνκήλ ηεο ρξηζηηαληθήο ελόηεηνο». πσο ζα δηαπηζηώζνπκε ζηε ζπλέρεηα, ν ηηκώλ ζήκεξα ηελ παλεπηζηεκηαθή καο θνηλόηεηα θαη ηηκώκελνο απ απηήλ δηάδνρνο ηνπ Απνζηόινπ Αλδξέα ζηνλ επηζθνπηθόλ ζξόλνλ ηεο Κσλζηαληηλνππόιεσο, όρη κόλν πξαγκαηνπνίεζε ηα εμαγγειζέληα, αιιά αλέπηπμε λέεο πξσηνβνπιίεο θαη πξνέβε ζε θαίξηεο παξεκβάζεηο γηα ηελ αληηκεηώπηζε πξνβιεκάησλ πνπ αλέθπςαλ εμαηηίαο ησλ λέσλ ζπλζεθώλ πνπ δηακνξθώζεθαλ θαη ησλ δηαθόξσλ γεγνλόησλ πνπ έιαβαλ ρώξαλ ζην παγθόζκην ζηεξέσκα. Οη δξαζηεξηόηεηεο θαη πξσηνβνπιίεο ηνπ Παηξηάξρνπ Βαξζνινκαίνπ θηλήζεθαλ, αλαπηύρζεθαλ θαη αλαπηύζζνληαη πξνο ηηο αθόινπζεο θαηεπζύλζεηο θαη ηνκείο: α. ηνλ ηνκέα ησλ εθθιεζηαζηηθώλ θαη ζξεζθεπηηθώλ δξαζηεξηνηήησλ θαη πξσηνβνπιηώλ εληόο ησλ νξίσλ ηεο Αξρηεπηζθνπήο ηεο Πόιεσο. αα) Ο ηηκώκελνο Οηθνπκεληθόο Παηξηάξρεο, ηέθλνλ ηνπ πλεπκαηηθνύ θπησξίνπ ηεο Θενινγηθήο ρνιήο ηεο Υάιθεο θαη επί ηξηεηία βνεζόο ρνιάξρνπ ζ απηήλ, νπδέπνηε ιεζκόλεζε ην πηθξό πνηήξην πνπ ήπηε θαηά ην βίαην θιείζηκν απηήο ην Έρνληαο απόιπηε ζπλαίζζεζε γηα ηνλ πλεπκαηηθό ξόιν ηεο Αγίαο απηήο ρνιήο από ηελ πξώηε εκέξα ηεο

8 8 αλαξξήζεώο ηνπ ζηνλ Παηξηαξρηθό ζξόλν, έζεζε ζε όινπο ηνπο ηόλνπο θαη πξνο θάζε θαηεύζπλζε ην ζέκα ηεο επαλαιεηηνπξγίαο απηήο. Οη αξλήζεηο, νη απαηηήζεηο θαη ηα πξνβαιιόκελα θάζε ηόζν παξάινγα θαη αληίζεηα κε ηηο δηεζλείο ζπκβάζεηο αληαιιάγκαηα από ηελ γείηνλα ρώξα, δελ έρνπλ επεξεάζεη ην αγσληζηηθό θξόληκα ηνπ Παλαγησηάηνπ Παηξηάξρνπ Βαξζνινκαίνπ. Ηδηαηηέξσο ζεκαληηθό είλαη όηη ην 1994 κε πξσηνβνπιία ηνπ γηνξηάζζεθαλ ηα 150 ρξόληα από ηεο ηδξύζεσο ηεο ρνιήο (28-30 Απγνύζηνπ), παξνπζία Πξνθαζεκέλσλ θαη Αληηπξνζώπσλ ησλ πεξηζζνηέξσλ Απηνθεθάισλ Οξζνδόμσλ Δθθιεζηώλ. Ζ επαλαιεηηνπξγία ηεο ρνιήο σο ζέκα πξνζηαζίαο αλζξσπίλσλ δηθαησκάησλ, κε ηηο ζπλερείο θαη ζηνρεπκέλεο πξσηνβνπιίεο ηνπ Παλαγησηάηνπ θαηέζηε πιένλ δήηεκα δηεζλέο. ββ) Σν πνίκλην ηεο Αξρηεπηζθνπηθήο πεξηθέξεηαο ηνπ Παλαγησηάηνπ, από ην 1955 έσο θαη ην 1974 δέρζεθε δησγκνύο, πιήγκαηα θαη μεξηδσκνύο. Δληνύηνηο, έζησ θαη ζπξξηθλσκέλν, θξαηηέηαη ζπκπαγέο θαη ελεξγό. Ζ απεπζείαο επηθνηλσλία ηνπ Παλαγησηάηνπ κεη απηνύ, θαηά ηηο ζπρλέο επηζθέςεηο θαη ρνξνζηαζίεο ζηηο εθθιεζίεο ησλ θαηά ηόπνπο εθθιεζηαζηηθώλ θνηλνηήησλ ηεο Πόιεσο, απνηειεί δείγκα αγάπεο, θξνληίδαο θαη ςπρηθήο ζηήξημεο ηνπ πνηκλίνπ ηνπ. Δίλαη ηδηαηηέξσο ζεκαληηθό, αμηνζαύκαζην θαη ζπγθηλεηηθό όηη, παξά ην κηθξό πνίκλην, ε ζεία ιεηηνπξγία ηειείηαη ηαθηηθά αθόκε θαη ζηηο εθθιεζίεο ησλ πην απνκαθξπζκέλσλ θνηλνηήησλ. Ζ ζπρλή παξνπζία ηνπ Παηξηάξρνπ ζηηο ηεινύκελεο ζείεο ιεηηνπξγίεο απνηειεί ηζρπξό δείγκα παξνπζίαο ηνπ επί ησλ επάιμεσλ. Ο Παηξηάξρεο επηδεηθλύεη ηδηαίηεξε επαηζζεζία θαη εγθύπηεη ζηα πξνβιήκαηα ησλ λέσλ, πνπ απνηεινύλ ηελ ειπίδα θαη ην κέιινλ. πκκεξίδεηαη ηηο αλεζπρίεο ηνπο θαη δείρλεη πξνο απηνύο ην παηξηθό ηνπ

9 9 ελδηαθέξνλ. Σν γξαθείν ηνπ είλαη πάληνηε αλνηθηό γηα ηνπο λένπο, αλεμαξηήησο ηνπ από πνύ πξνέξρνληαη απηνί. Κάζε Υξηζηνύγελλα θαη Πάζρα δεμηώλεηαη ηνπο λένπο ηεο Πόιεσο ζην Παηξηαξρείν θαη θάζε Ηνύιην ζηελ Ηεξά Μνλή ηεο Αγίαο Σξηάδνο ζηε Υάιθε, ελώ νξγαλώλεη εθδξνκέο καδί ηνπο εθηόο Πόιεσο. Παξαθνινπζεί ηελ πξόνδό ηνπο, αγσλίδεηαη λα ηνπο θξαηήζεη ςειά ην θξόλεκα θαη ηελ ειπίδα, ελώ κεξηκλά αθόκε θαη γηα ηελ επαγγεικαηηθή ηνπο απνθαηάζηαζε. Με ηε δηνξγάλσζε ησλ δύν κεγάισλ πλεδξίσλ Νενιαίαο πνπ ζπλεθάιεζε ζηελ Κσλζηαληηλνύπνιε ην 2000 θαη ην 2007, εράξηζε ζηνπο λένπο όισλ ησλ επαξρηώλ ηνπ Οηθνπκεληθνύ ζξόλνπ λέεο ειπίδεο θαη ηνπο αλαδσπύξσζε ην αίζζεκα ηεο ελ Υξηζηώ αδειθνζύλεο. Σν 2000 ζπλεθάιεζε ζηελ Κσλζηαληηλνύπνιε Μείδνλα Κιεξηθνιατθή πλέιεπζε όισλ ησλ επαξρηώλ ηνπ Οηθνπκεληθνύ Παηξηαξρείνπ (27 Ννεκβξίνπ 1 Γεθεκβξίνπ), κε ζέκα: «Ζ Δλνξία, Κύηηαξνλ ηεο δσήο ηεο Δθθιεζίαο Βηνπκέλε Πξαγκαηηθόηεο, ύγρξνλνη Πξνβιεκαηηζκνί θαη Πξνθιήζεηο», ε νπνία, καδί κε ην πλέδξην Νενιαίαο, ππήξμαλ νη θνξπθαίεο εθδειώζεηο ενξηαζκνύ ζηελ Γ Υξηζηηαληθή ρηιηεηία. ην πιαίζην ηεο επζύλεο ηνπ σο Αξρηεπηζθόπνπ Κσλζηαληηλνππόιεσο, ν Παηξηάξρεο Βαξζνινκαίνο εκεξίκλεζε κε πνιύ δήιν γηα ηελ αλαζηήισζε, αλαθαίληζε θαη εμσξατζκό ηνπ ελόο κεηά ηνλ άιινλ όισλ ζρεδόλ ησλ λαώλ ηεο πεξηθέξεηαο ηεο Αξρηεπηζθνπήο, κε πξώην ηνλ παηξηαξρηθό λαό ηνπ Αγίνπ Γεσξγίνπ θαη ηελ ηζηνξηθή κνλή Εσνδόρνπ Πεγήο ηνπ Μπαινπθιή, εμαζθαιίδνληαο ρνξεγνύο, ελζαξξύλνληαο ηνπο θνηλνηηθνύο παξάγνληεο θαη επηβιέπνληαο πξνζσπηθώο ηηο ζρεηηθέο εξγαζίεο κέρξηο απνπεξαηώζεσο. Αλάινγα δξαζηεξηνπνηήζεθε θαη γηα ηηο άιιεο κεηξνπόιεηο πνπ βξίζθνληαη ζηελ Σνπξθία, ζπκπαξηζηάκελνο ζηνπο πνηκελάξρεο απηώλ. Δπίζεο εκεξίκλεζε γηα ηελ αλαδσνγόλεζε ηεο απνηεικαησκέλεο δσήο θαη δηνηθήζεσο ησλ θνηλνηήησλ, εκπλένληαο ζε

10 10 πξνζνληνύρνπο λένπο ηεο νκνγέλεηαο δήιν θαη ελζνπζηαζκό γηα λα αλακηρζνύλ ζηα θνηλά. Μεηά από πνιιά ρξόληα δηεμήρζεζαλ δεκνθξαηηθέο εθινγέο γηα ηελ αλάδεημε λέσλ Γηνηθεηηθώλ πκβνπιίσλ, ηα νπνία εθξόληηζαλ γηα ην λνηθνθύξεκα ησλ νηθνλνκηθώλ ησλ θνηλνηήησλ θαη δηεθδίθεζαλ θσλή ππεπζύλνπ εθθξάζεσο ηνπ ιατθνύ ζηνηρείνπ ζην ηνπξθηθό θνηλσληθό γίγλεζζαη θαη ελώπηνλ ησλ βαθνπθηθώλ αξρώλ. γγ) Σν 1993 ν Παηξηάξρεο Βαξζνινκαίνο εηζεγήζεθε ζηελ Αγία θαη Ηεξά ύλνδν ηελ επαλέθδνζε ηνπ πεξηνδηθνύ «Οξζνδνμία», επηζήκνπ εζηθνζξεζθεπηηθνύ ηξηκεληαίνπ πεξηνδηθνύ ηνπ Οηθνπκεληθνύ Παηξηαξρείνπ. Οξίζζεθε σο εθδόηεο ην «Παηξηαξρηθό Ίδξπκα Παηεξηθώλ Μειεηώλ» πνπ εδξεύεη ζηε Θεζζαινλίθε. Σν πξώην ηεύρνο Β πεξηόδνπ ήηαλ ην ηνπ Ηαλνπαξίνπ Μαξηίνπ Έηζη ην Παηξηαξρείν απέθηεζε μαλά ηε δηθή ηνπ έληππε θσλή, κεηά από πνιιά ρξόληα αζέιεηεο ζηγήο. Παξάιιεια ν Παηξηάξρεο Βαξζνινκαίνο εκεξίκλεζε γηα ηελ έθδνζε «Ζκεξνινγίνπ ηνπ Οηθνπκεληθνύ Παηξηαξρείνπ» κε ηελ ηππηθή δηάηαμε ησλ ηεξώλ αθνινπζηώλ θαη ηα βαζηθά ηζηνξηθά θαη δηνηθεηηθά ζηνηρεία ηνπ Παηξηαξρείνπ θαη ησλ αλά ηνλ θόζκν επαξρηώλ, ηδξπκάησλ θαη νξγαληζκώλ ηνπ. Σέινο εκεξίκλεζε γηα ηελ έθδνζε από ηνπ έηνπο 2003 θαη εγθνιπίνπ ζεκαηηθνύ εκεξνινγίνπ ηνπ Παηξηαξρείνπ. δδ) Ο Παηξηάξρεο Βαξζνινκαίνο θαζηέξσζε εηήζηα θαη πεξηζηαζηαθά πξνζθπλήκαηα κε ηεξέο αθνινπζίεο θαη Λεηηνπξγίεο ζηελ Καππαδνθία θαη άιιεο «ελ ύπλσ» εζηίεο ηεο Οξζνδνμίαο ζηε Μηθξά Αζία, κε απνθνξύθσκα ηε Θεία Λεηηνπξγία ζηελ Παλαγία νπκειά ηνπ Πόληνπ, κε αξρή ζηηο 15 Απγνύζηνπ 2010 θαη επαλαιακβαλόκελε έθηνηε θάζε ρξόλν.

11 11 β. ηνλ ηνκέα ησλ Μεηξνπόιεσλ ηνπ Οηθνπκεληθνύ Παηξηαξρείνπ ζην εμσηεξηθό. πσο είλαη γλσζηό ην πνίκλην ηνπ Οηθνπκεληθνύ Παηξηαξρείνπ, πνπ δεη ζην εμσηεξηθό ζε όια ηα πιάηε θαη ηα κήθε ηεο νηθνπκέλεο αλέξρεηαη ζε πνιιά εθαηνκκύξηα. Ήηαλ επνκέλσο θπζηνινγηθό ην έληνλν ελδηαθέξνλ ηνπ Οηθνπκεληθνύ Παηξηάξρε, όπσο θαη ησλ πξνθαηόρσλ ηνπ, γη απηό. Έηζη κε θεηδόκελνο θόπσλ θαη ζπζηώλ, ηαμηδεύεη ζε δηάθνξεο ρώξεο ηνπ θόζκνπ, γηα λα ζπλαληεζεί, λα πξνζεπρεζεί, λα ζπλνκηιήζεη πξόζσπν πξνο πξόζσπν θαη λα εληζρύζεη ηα πλεπκαηηθά ηνπ ηέθλα, πνπ ππάγνληαη ζηε δηθαηνδνζία ηνπ θαη είλαη νξγαλσκέλα ζε θνηλόηεηεο, ζε Δπηζθνπέο, ζε Μεηξνπόιεηο θαη ζε Αξρηεπηζθνπέο ζε δηάθνξα κέξε ηεο Δπξώπεο, ηεο Ακεξηθήο, ηεο Απζηξαιίαο θαη ηεο Άπσ Αλαηνιήο. ηα πιαίζηα ηεο εληζρύζεσο ηνπ πνηκλίνπ απηνύ ίδξπζε αξθεηέο λέεο Μεηξνπόιεηο (Ηηαιίαο θαη Μειίηεο, Μεμηθνύ, Υόλγθ Κόλγθ, Ηζπαλίαο θαη Πνξηνγαιίαο, Κνξέαο, ηγθαπνύξεο, Αξθαινρσξίνπ, Καζηειιίνπ θαη Βηάλλνπ ζηελ Κξήηε θαη ύκεο ζηα Γσδεθάλεζα). Σέινο πξώελ Δπηζθνπέο αλπςώζεθαλ ζε Μεηξνπόιεηο (ηθάγνπ, Πηηζβνύξγνπ, Βνζηόλεο, Νηέλβεξ, Αηιάληαο, Νηεηξόηη, Αγίνπ Φξαγθίζθνπ θαη Νέαο Ηεξζέλεο ζηηο Ζ.Π.Α., Σνξόλην ζηνλ Καλαδά θαη Μπνπέλνο Άηξεο ζηε Λαηηληθή Ακεξηθή). γ. Ο Παηξηάξρεο Βαξζνινκαίνο είρε πάληνηε μερσξηζηή αγάπε γηα ην Πεξηβόιη ηεο Παλαγηάο θαη ηνπο Αγηνξείηεο. Δθδήισζε απηήο ηεο αγάπεο ππήξμε ε θαη επαλάιεςε επίζθεςή ηνπ ζ απηό σο Μεηξνπνιίηεο θαη σο Παηξηάξρεο. Μάιηζηα ε πξώηε εθηόο έδξαο παηξηαξρηθή ηνπ επίζθεςε ήηαλ ζην Άγην ξνο (5-8 Ννεκβξίνπ 1992). Δξγάζζεθε κε ζύλεζε θαη επηκνλή γηα ηελ εμύςσζή ηνπ. ηα πιαίζηα απηά θαηάθεξε ηελ νξηζηηθή θαηάξγεζε ηνπ αληηθαλνληθνύ θαζεζηώηνο ηνπ ηδηνξξύζκνπ

12 12 πνπ επηθξαηνύζε ζε θάπνηεο Μνλέο αθόκε. Ωο Παηξηάξρεο είρε ηε ραξά λα γίλεη επί ησλ εκεξώλ ηνπ ε κεηαηξνπή θαη ηεο ηειεπηαίαο ηδηόξξπζκεο Μνλήο Παληνθξάηνξνο ζε θνηλνβηαθή ζηηο 4 Ηνπλίνπ δ. ηνλ ηνκέα ηεο ζύζθημεο δεζκώλ αγάπεο κεηαμύ ησλ θαηά ηόπνπο Δθθιεζηώλ θαη ζηελ αληηκεηώπηζε κεγάισλ επηθαίξσλ δεηεκάησλ. Ο Παηξηάξρεο Βαξζνινκαίνο, ακέζσο κεηά ηελ εθινγή θαη ηελ ελζξόληζή ηνπ, εζεώξεζε πξσηαξρηθό ηνπ ρξένο ηε ζύζθημε ησλ δεζκώλ αγάπεο κεηαμύ ησλ θαηά ηόπνπο Δθθιεζηώλ θαη ηελ θαιιηέξγεηα θαιώλ δηεθθιεζηαζηηθώλ ζρέζεσλ. Ο ζηόρνο απηόο ήηαλ επηηεύμηκνο αθνύ ν ίδηνο ήηαλ ήδε αξθεηά γλσζηόο ζηνπο θαηά ηόπνπο πξνθαζεκέλνπο θαη ηηο ηεξαξρίεο. ην πιαίζην απηό, κε ζθνπό ηελ πξνβνιή ηεο ελόηεηνο ησλ Οξζνδόμσλ Δθθιεζηώλ θαη ηνλ ζπληνληζκό ηνπο ζηελ αληηκεηώπηζε κεγάισλ επίθαηξσλ δεηεκάησλ, ζπγθάιεζε ζηελ Κσλζηαληηλνύπνιε ύλαμε ησλ Πξνθαζεκέλσλ ησλ Απηνθεθάισλ Οξζνδόμσλ Δθθιεζηώλ (13-15 Μαξηίνπ 1992), ζηελ νπνία κεηείρε ην ζύλνιν ησλ Οξζνδόμσλ Παηξηαξρώλ θαη Αξρηεπηζθόπσλ. Ζ ζύλαμε απηή επηζηεγάζηεθε κε ην ηζηνξηθό πιιείηνπξγν ησλ Πξνθαζεκέλσλ ζηνλ Παηξηαξρηθό Ναό ηνπ Αγίνπ Γεσξγίνπ ηελ Κπξηαθή ηεο Οξζνδνμίαο θαη ηελ απόιπζε επηζήκνπ Κνηλνύ Μελύκαηνο πξνο ηελ Δθθιεζία θαη ηνλ θόζκν, ην νπνίν ραξαθηεξίζηεθε σο «ε εληαία θσλή ηεο Οξζνδνμίαο». Δπαθνινύζεζαλ αλάινγεο ζπλάμεηο ησλ Πξνθαζεκέλσλ ζηελ Πάηκν επηεκβξίνπ 1995, κε ηελ επθαηξία ηνπ Ησβειαίνπ 1900 εηώλ από ηεο ζπγγξαθήο ηεο Απνθαιύςεσο, ζηε όθηα ζηηο 30 επηεκβξίνπ 10 Οθησβξίνπ 1998, γηα λα επηιεθζεί σο «Μείδσλ θαη Τπεξηειήο ύλνδνο» ηνπ ζνβνύληνο ζηελ Δθθιεζία ηεο Βνπιγαξίαο ζρίζκαηνο. ηα Ηεξνζόιπκα ζηηο 5-6 Ηαλνπαξίνπ 2000 κε ηελ επθαηξία ησλ ενξηαζκώλ ηνπ Ησβειαίνπ 2000 εηώλ από ηεο Γελλήζεσο ηνπ σηήξνο. ην Φαλάξη ζηηο 24 Μαΐνπ 2005,

13 13 γηα λα επηιεθζεί σο «Μείδσλ θαη Τπεξηειήο ύλνδνο» ηεο θξίζεσο πνπ είρε ελζθύςεη ζην Παηξηαξρείν Ηεξνζνιύκσλ. ην Φαλάξη ζηηο Οθησβξίνπ 2008 κε ηελ επθαηξία ησλ ενξηαζκώλ ηνπ έηνπο ηνπ Απνζηόινπ Παύινπ. ηελ Κσλζηαληηλνύπνιε (1 ε επηεκβξίνπ 2011) πξνθεηκέλνπ λα γίλεη δηαβνύιεπζε ησλ Πξνθαζεκέλσλ ζρεηηθά κε ηηο θνηλσληθέο αλαζηαηώζεηο θαη ηελ αηκαηνρπζία ζηνπο ρώξνπο ησλ Πξεζβπγελώλ Παηξηαξρείσλ (Σπλεζία, Ληβύε, Αίγππηνο, Ηζξαήι, Παιαηζηίλε, πξία). Ηδηαηηέξσο ζεκαληηθή ππήξμε ε δηαθξηηηθή επέκβαζε ηνπ Παλαγησηάηνπ Παηξηάξρε Βαξζνινκαίνπ, ζηα πιαίζηα πάληνηε ηνπ «θαλνληθνύ» ελδηαθέξνληνο θαη θαζήθνληόο ηνπ ζηηο Δθθιεζίεο Αιβαλίαο, Σζερίαο θαη ινβαθίαο, Βνπιγαξίαο, Δζζνλίαο, Ηεξνζνιύκσλ, Κύπξνπ θαη Οπθξαλίαο, γηα ηελ επάλνδν ηεο θαλνληθόηεηαο θαη ηνπ απηνθεθάινπ ησλ Δθθιεζηώλ απηώλ (πιελ ηεο Κύπξνπ θαη ησλ Ηεξνζνιύκσλ) κεηά ηελ θαηάξξεπζε ηνπ αιβαληθνύ θαη ζνβηεηηθνύ θαζεζηώηνο. ε. ηνλ ηνκέα ησλ Γηαρξηζηηαληθώλ θαη Γηαζξεζθεπηηθώλ ζρέζεσλ. Ο Παηξηάξρεο Βαξζνινκαίνο αλέπηπμε ηδηαίηεξε δξαζηεξηόηεηα θαη ζηνλ ηνκέα ησλ Γηαρξηζηηαληθώλ θαη Γηαζξεζθεπηηθώλ ζρέζεσλ. Ξεθίλεζε κε επηζθέςεηο ζηηο έδξεο ησλ ζηηο άιιεο Υξηζηηαληθέο Οκνινγίεο, ζην Παγθόζκην πκβνύιην Δθθιεζηώλ θαη ζην πκβνύιην ησλ Δπξσπαηθώλ Δθθιεζηώλ. πλέρηζε κε ζπκκεηνρέο ζε δηαρξηζηηαληθά ζπλέδξηα θαη επεηεηαθέο εθδειώζεηο. Απνθνξύθσκα ησλ πξσηνβνπιηώλ ηνπ ήηαλ ε ππνδνρή ζην Φαλάξη ηνπ Πάπα Βελέδηθηνπ ΗΣ (2006), ησλ Αξρηεπηζθόπσλ ηνπ Κάληεξκπεξη ην 1992 θαη ην 2003, άιισλ Πξνθαζεκέλσλ θαζώο θαη ηνπ Γεληθνύ Γξακκαηέα ηνπ Παγθνζκίνπ πκβνπιίνπ Δθθιεζηώλ. Πξνώζεζε θαη αλέπηπμε ηνπο δηαρξηζηηαληθνύο δηαιόγνπο, κε έκθαζε ζε εθείλνπο κε ηε Ρσκαηνθαζνιηθή Δθθιεζία, κε

14 14 ηελ Αγγιηθαληθή Κνηλσλία, κε ηνπο Λνπζεξαλνύο θαη ηνπο Αληηραιθεδνλίνπο. Δξγάδεηαη ζπζηεκαηηθά γηα ηελ αιιεινγλσξηκία, αιιεινθαηαλόεζε θαη ζπλεξγαζία ζε βαζηθά παλαλζξώπηλα δεηήκαηα κεηαμύ Υξηζηηαλώλ, Δβξαίσλ θαη Μνπζνπικάλσλ, ελζαξξύλνληαο αλάινγνπο δηαζξεζθεπηηθνύο δηαιόγνπο θαη δηαζξεζθεπηηθέο ζπλαληήζεηο. Δπηζθέθζεθε θαη επαλάιεςε ην Βαηηθαλό θαη ζην πιαίζην ησλ θαιώλ ηνπ ζρέζεσλ κε ηνλ Πάπα Ησάλλε Παύιν Β, επέηπρε λα επηζηξαθνύλ από ηελ Ρσκαηνθαζνιηθή Δθθιεζία ηεξά ιείςαλα ησλ Αγίσλ Γξεγνξίνπ ηνπ Θενιόγνπ θαη Ησάλλνπ ηνπ Υξπζνζηόκνπ, Αξρηεπηζθόπσλ Κσλζηαληηλνππόιεσο, ηα νπνία παξέιαβε απηνπξνζώπσο θαη κεηέθεξε ζηελ Κσλζηαληηλνύπνιε ζηηο 27 Ννεκβξίνπ εκεηώλεηαη ηδηαηηέξσο, όηη ζην δηαρξηζηηαληθό ηνκέα ε ζέζε ηνπ Παηξηάξρνπ ήηαλ αξρήζελ θαη εμαθνινπζεί λα είλαη μεθάζαξε. Σάζζεηαη ππέξ ηεο ζπκθηιηώζεσο θαη ηεο θαηαιιαγήο. Γελ δηζηάδεη όκσο λα θαηαδηθάδεη, λα επηθξίλεη θαη λα θαηαγγέιιεη δεκνζίσο, ηα αηνπήκαηα θαη ηελ παξέθθιηζε ησλ άιισλ ρξηζηηαληθώλ εθθιεζηώλ από ηελ νξζή πνξεία ησλ ζρέζεώλ ηνπο κε ηελ Οξζόδνμε Αλαηνιηθή Δθθιεζία. Γηα πξώηε θνξά Οηθνπκεληθόο Παηξηάξρεο δηα ιόγσλ θαη πξάμεσλ θαηέζηεζε ζαθέο πξνο πάζα θαηεύζπλζε, όηη ε πξνώζεζε ησλ δηαρξηζηηαληθώλ ζρέζεσλ κπνξεί λα απνδώζεη θαξπνύο κόλνλ, όηαλ βαζίδεηαη ζηνλ αιιεινζεβαζκό, ζηελ εηιηθξίλεηα θαη ζηελ αγάπε ελ Υξηζηώ, θαζώο θαη ζηε δηδαζθαιία ηεο Δλσκέλεο Δθθιεζίαο ηνλ νθηώ πξώησλ αηώλσλ. Ο Γηαζξεζθεπηηθόο δηάινγνο θαηά ηνλ Παηξηάξρε Βαξζνινκαίν ππαγνξεύεηαη από ην ζέιεκα ηνπ ζενύ θαη ηελ επηηαγή ησλ θαηξώλ. Με ηε ζέζε απηή είλαη ν πξώηνο από ηνπο εθθιεζηαζηηθνύο Ζγέηεο ηεο Αλαηνιηθήο Οξζνδόμνπ Δθθιεζίαο πνπ έθαλε ιόγν θαηά ηξόπν κε επηδερόκελν ακθηζβεηήζεηο ή παξεξκελείεο γηα ηελ αλάγθε πξνώζεζεο

15 15 ησλ ζρέζεσλ κεηαμύ ηεο Οξζνδόμνπ Δθθιεζίαο θαη ησλ άιισλ κνλνζετζηηθώλ ζξεζθεηώλ πνπ πξνέξρνληαη εθ ηεο Αβξακηαίαο Παξαδόζεσο, δειαδή ηεο Μνπζνπικαληθήο θαη ηεο Ηνπδατθήο. Με ηε πεπνίζεζε, όηη ε αλαδήηεζε δηαύισλ επηθνηλσλίαο θαη ζπλεξγαζίαο κεηαμύ ησλ ζξεζθεηώλ, είλαη αλαγθαία γηα ηελ από θνηλνύ αληηκεηώπηζε ησλ πνιιώλ θαη δύζθνισλ πξνβιεκάησλ πνπ αληηκεησπίδεη ζήκεξα ε αλζξσπόηεηα, εξγάζηεθε κεζνδηθά κε ζέζεηο ζαθείο θαη εηιηθξηλείο θαη επηηεύρζεθε, κε πξσηνβνπιία θαη ζπλεξγαζία ηνπ Οηθνπκεληθνύ Παηξηαξρείνπ, ε ζύγθιηζε ηνπ Γηεζλνύο Γηαζξεζθεπηηθνύ πλεδξίνπ κεηαμύ ησλ ηξηώλ κνλνζετζηηθώλ ζξεζθεηώλ ην Φεβξνπάξην ηνπ 1994 ζηνλ Βόζπνξν, κε ζέκα «Δηξήλε θαη Αλεμηζξεζθεία». Οη βαξπζήκαληεο νκηιίεο θαη παξεκβάζεηο ηνπ Οηθνπκεληθνύ Παηξηάξρε ζ απηό, ππήξμαλ θαζνξηζηηθέο γηα ηελ επηηπρή έθβαζε ηνπ πλεδξίνπ θαη γηα ηε ζύληαμε ηνπ ηειηθνύ θεηκέλνπ απηνύ, πνπ έκεηλε γλσζηή ζηελ ηζηνξία σο ε «Γηαθήξπμε ηνπ Βνζπόξνπ». Αθνπιηζηηθή έλαληη όισλ θαη θαζνξηζηηθή γηα ηελ θαηάιεμε ηνπ ζπλεδξίνπ ππήξμε ε θξάζε ηνπ Παλαγησηάηνπ όηη «θάζε πόιεκνο ν νπνίνο γίλεηαη ελ νλόκαηη ηεο ζξεζθείαο είλαη ζηελ πξαγκαηηθόηεηα έλαο πόιεκνο ελαληίνλ ηεο ζξεζθείαο», ε νπνία είλαη πιένλ γλσζηή ζε όιν ηνλ θόζκν. ζη. ηνλ ηνκέα ηεο πξνζηαζίαο ηνπ Πεξηβάιινληνο. Ζ επί πνιιέο δεθαεηίεο επηρεηξνύκελε νηθνινγηθή θαηαζηξνθή ηνπ πιαλήηε καο κε ηξαγηθέο ζπλέπεηεο γηα ηνλ άλζξσπν δελ κπνξνύζε λα αθήζεη αζπγθίλεην ηνλ Παηξηάξρε Βαξζνινκαίν. Έρνληαο πιήξε ζπλαίζζεζε ησλ επζπλώλ ηνπ έλαληη ηεο αλζξσπόηεηαο θαη ησλ πξνβιεκάησλ πνπ ηελ απαζρνινύλ, έζεζε σο κία από ηηο πξώηεο πξνηεξαηόηεηέο ηνπ ηελ πξνζπάζεηα επαηζζεηνπνίεζεο ηεο παγθόζκηαο θνηλήο γλώκεο πξνο αληηκεηώπηζε ηεο ζπληεινύκελεο θαηαζηξνθήο ηνπ

16 16 πεξηβάιινληνο, πξνβάιινληαο πάληνηε ηελ Οξζόδνμε ζενινγηθή ζεώξεζε θαη δηδαζθαιία γηα ηελ αθεξαηόηεηα ηεο θηίζεσο. ηηο 5 Ννεκβξίνπ 1991 ακέζσο κεηά ηελ ελζξόληζή ηνπ, απεύζπλε ην πξώην ηνπ ζεξκό παηξηαξρηθό κήλπκα ζηε Γηνξζόδνμε πλδηάζθεςε γηα ηελ Πξνζηαζία ηνπ θπζηθνύ πεξηβάιινληνο πνπ ζπλήιζε ζηελ Οξζόδνμε Αθαδεκία Κξήηεο. Σν 1995 (20-27 επηεκβξίνπ) ν Παηξηάξρεο Βαξζνινκαίνο ζε ζπλεξγαζία κε ηνλ βαζηιηθό ζύδπγν πξίγθηπα Φίιηππν, δνύθα ηνπ Δδηκβνύξγνπ, ζπλδηνξγάλσζε ην πξώην Θξεζθεπηηθό Δπηζηεκνληθό Πεξηβαιινληηθό πκπόζην «Αηγαίν 1995». Σν ζπκπόζην εμέδσζε ηηο Πξνηάζεηο ηεο Πάηκνπ 7 Βήκαηα γηα Γξάζε. Σν 1997 (20-28 επηεκβξίνπ) ν Παηξηάξρεο ζε ζπλεξγαζία κε ηνλ Πξόεδξν ηεο Δπξσπατθήο Δπηηξνπήο Jacques Santer, πξνρώξεζε ζηε δηνξγάλσζε ηνπ δεπηέξνπ Θξεζθεπηηθνύ Δπηζηεκνληθνύ Πεξηβαιινληηθνύ πκπνζίνπ ελ πισ «Ζ Μαύξε Θάιαζζα ζε θξίζε». Σν ζπκπόζην απηό έγηλε πιένλ ζεζκόο, αθνύ έιαβε ρώξαλ ην 1999, ην 2002, ην 2003, ην 2006, ην 2007, ην 2009 πάληνηε ππό ηελ αηγίδα ηνπ Οηθνπκεληθνύ Παηξηάξρνπ θαη δηεζλώλ πξνζσπηθνηήησλ όπσο ηνπ Kofi Annan, Jose Barroso θ.α. ήκεξα νη πξνζπάζεηεο ηνπ Παλαγησηάηνπ έθεξαλ θαξπνύο, επαηζζεηνπνηήζεθε ην ζύλνιν ηεο δηεζλνύο θνηλσλίαο θαη θαηαξηίδνληαη πξνγξάκκαηα πξνζηαζίαο ηνπ πεξηβάιινληνο από δηεζλείο νξγαληζκνύο θαη ηα πεξηζζόηεξα από ηα έζλε. Ζ πξνζσπηθόηεηα, ην θύξνο, νη δξαζηεξηόηεηεο θαη πξσηνβνπιίεο ηνπ Οηθνπκεληθνύ Παηξηάξρε Βαξζνινκαίνπ πξνθάιεζαλ ην έληνλν ελδηαθέξνλ πνιιώλ εγεηώλ ζε όιν ηνλ θόζκν, νη νπνίνη όρη κόλνλ επηζθέπηνληαη ην Κέληξν ηεο Οξζνδνμίαο, αιιά απεπζύλνπλ θαη νη ίδηνη πξνζθιήζεηο πξνο ηελ Απηνύ Θεηνηάηε Παλαγηόηεηα γηα λα επηζθεθζεί ηα θξάηε ηνπο, θαη ηνλ ππνδέρνληαη πάληνηε σο ηνλ ζξεζθεπηηθό Ζγέηε ηεο Οξζνδνμίαο, απνδίδνληάο ηνπ ηηο πςειόηεξεο θξαηηθέο ηηκέο.

17 17 Δλδεηθηηθά κπνξνύλ λα αλαθεξζνύλ: Ζ πξόζθιεζε πνπ ηνπ απεύζπλε ε Δπξσπατθή Κνηλόηεηα γηα λα νκηιήζεη ζην Δπξσπατθό Κνηλνβνύιην. Γεγνλόο ηδηαηηέξσο ζεκαληηθό αθνύ γηα πξώηε θνξά πξνζεθιήζε ζξεζθεπηηθόο εγέηεο λα νκηιήζεη από ην βήκα ηνπ Δπξσπατθνύ Κνηλνβνπιίνπ. ηε βαξπζήκαληε νκηιία ηνπ ζην ηξαζβνύξγν, ζηηο 14 Απξηιίνπ ηνπ 1994 εληππσζίαζε αθελόο γηα ηελ απόιπηε γλώζε ησλ θνηλσληθώλ, πνιηηηζηηθώλ θαη άιισλ πξνβιεκάησλ πνπ απαζρνινύλ ηελ αλζξσπόηεηα θαη αθεηέξνπ γηα ηηο ιύζεηο πνπ πξνηείλεη ππό ην πξίζκα ηεο νξζνδόμνπ ζεσξήζεσο ησλ πξαγκάησλ. ηελ νκηιία απηή πξνηείλεη γηα ην κέιινλ ηεο αλζξσπόηεηαο σο αξσγό ηελ νξζόδνμε πλεπκαηηθή δσή θαη ζενινγία, ε νπνία ηνλίδεη όρη κόλν ηελ πιηθή, αιιά θπξίσο ηελ πλεπκαηηθή ππόζηαζε θαη αμία ηνπ αλζξώπνπ σο δεκηνπξγήκαηνο ηνπ Θενύ. Πξνο ηελ ίδηα θαηεύζπλζε ήηαλ θαη ε νκηιία ηνπ ζηελ 28 ε πεξίνδν ηελ Γεληθήο πλειεύζεσο ηεο UNESCO ζηηο 3 Ννεκβξίνπ 1995 ζην Παξίζη. Με βάζε ηα αλσηέξσ πνπ απνηεινύλ πεληρξή πεξηγξαθή ηεο πξνζθνξάο θαη ηνπ έξγνπ ηνπ Παλαγησηάηνπ Οηθνπκεληθνύ Παηξηάξρε Βαξζνινκαίνπ, γίλεηαη αληηιεπηό, όηη νη δξαζηεξηόηεηεο θαη πξσηνβνπιίεο ηνπ δελ πεξηνξίδνληαη κόλν ζην ζξεζθεπηηθό ηνκέα, αιιά θαηαιακβάλνπλ ηνλ θνηλσληθό, ηνλ πνιηηηζηηθό θαη θάζε ηνκέα ηεο δσήο. Ζ ζεηεία ηνπ ζην ζξόλν ηνπ Απνζηόινπ Αλδξέα, ηνπ Ηεξνύ Υξπζνζηόκνπ θαη άιισλ θιεηλώλ Παηξηαξρώλ, είλαη πινύζηα, ειπηδνθόξνο θαη επσθειήο γηα ηελ νξζνδνμία θαη ηελ αλζξσπόηεηα. Δπνκέλσο ε Παλεπηζηεκηαθή Κνηλόηεηα ηνπ Γεκνθξηηείνπ Παλεπηζηεκίνπ Θξάθεο δηθαίσο ηνλ ηηκά ζήκεξα εθ κέξνπο ηνπ Σκήκαηνο Γιώζζαο, Φηινινγίαο θαη Πνιηηηζκνύ Παξεπμεηλίσλ Υσξώλ δηα ηεο αλαγνξεύζεσο Απηνύ εηο Δπίηηκν Γηδάθηνξα.

18 18 Σνπ Παλαγησηάηνπ Οηθνπκεληθνύ Παηξηάξρνπ θ.θ. Βαξζνινκαίνπ είεζαλ ηα έηε πνιιά θαη πγηεηλά. Κωνσταντίνος. Μπότσαρης Αν. Καθηγητής Νομικής χολής Γ.Π.Θ.