ΑΡΙΣΤΟΤΕΛΕΙΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ ΣΧΟΛΗ ΝΟΜΙΚΩΝ, ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΩΝ ΚΑΙ ΠΟΛΙΤΙΚΩΝ ΕΠΙΣΤΗΜΩΝ ΤΜΗΜΑ ΝΟΜΙΚΗΣ ΤΟΜΕΑΣ ΕΜΠΟΡΙΚΟΥ ΚΑΙ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΟΥ ΔΙΚΑΙΟΥ

Transcript

1 ΑΡΙΣΤΟΤΕΛΕΙΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ ΣΧΟΛΗ ΝΟΜΙΚΩΝ, ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΩΝ ΚΑΙ ΠΟΛΙΤΙΚΩΝ ΕΠΙΣΤΗΜΩΝ ΤΜΗΜΑ ΝΟΜΙΚΗΣ ΤΟΜΕΑΣ ΕΜΠΟΡΙΚΟΥ ΚΑΙ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΟΥ ΔΙΚΑΙΟΥ Μάθημα: Δίκαιο Εμπορικών δικαιοπραξιών Διδάσκοντες καθηγητές: Ουρ.Χατζηνικολάου -Αγγελίδου Ν.Ελευθεριάδης ΔΙΠΛΩΜΑΤΙΚΗ ΕΡΓΑΣΙΑ ΜΕ ΘΕΜΑ: Η ΣΥΜΒΑΣΗ ΧΡΗΜΑΤΟΔΟΤΙΚΗΣ ΜΙΣΘΩΣΗΣ Επιμέλεια: ΜΑΣΤΟΡΙΔΟΥ ΑΝΑΣΤΑΣΙΑ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ Δεκέμβριος

2 ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ ΕΙΣΑΓΩΓΗ ΜΕΡΟΣ ΠΡΩΤΟ 1. Γέννηση και εξέλιξη του θεσμού του leasing. 2. Νομοθετική ρύθμιση.. Ι) Νομοθετική ρύθμιση του leasing Ελλάδα ΙΙ) Η διεθνής σύμβαση της Οτάββας.. ΜΕΡΟΣ ΔΕΥΤΕΡΟ 1. Έννοια και λειτουργία της σύμβασης χρηματοδοτικής μίσθωσης 2. Αντικείμενο της σύμβασης χρηματοδοτικής μίσθωσης.. Ι) Κινητά ως αντικείμενο χρηματοδοτικής μίσθωσης. ΙΙ) Το leasing αυτοκινήτων ειδικότερα.. ΙΙΙ) Ακίνητα ως αντικείμενο χρηματοδοτικής μίσθωσης. 3. Τα συμβαλλόμενα μέρη.. Ι) Το πρόσωπο του εκμισθωτή ΙΙ) Το πρόσωπο του μισθωτή.. 4. Οι έννομες σχέσεις μεταξύ των συμβαλλομένων μερών.. Ι) Η σχέση εκμισθωτή-μισθωτή. ΙΙ) Η σχέση εκμισθωτή-προμηθευτή ΙΙΙ) Η σχέση μισθωτή-προμηθευτή IV) Η σχέση εκμισθωτή-μισθωτή με τρίτο/ καταδολίευση δανειστών.. 5. Προϋποθέσεις κύρους της σύμβασης.. Ι) Παραχώρηση της χρήσης πράγματος.. ΙΙ) Μίσθωμα. ΙΙΙ) Διάρκεια της μίσθωσης.. ΙV) Δικαίωμα προαίρεσης. 6. Συστατικός τύπος 7. Δημοσιότητα της σύμβασης χρηματοδοτικής μίσθωσης.. 2

3 I) Η δημοσιότητα στη χρηματοδοτική μίσθωση κινητών. II) Η δημοσιότητα στη χρηματοδοτική μίσθωση ακινήτων. 8. Η νομική φύση του leasing. Ι) Ο προβληματισμός. ΙΙ) Ανάλυση των επιμέρους δικαιοπρακτικών μορφών που προσιδιάζουν στη σύμβαση leasing..37 1)Σύμβαση μίσθωσης πράγματος:..37 2) Σύμβαση πώλησης με τον όρο διατήρησης της κυριότητας 3) Επικαρπία πράγματος.. 4) Πλασματικό ενέχυρο. 5) Καταπιστευτική μεταβίβαση κυριότητας πράγματος για εξασφάλιση απαίτησης (fiducia) 6) Σύμβαση εκχώρησης απαιτήσεως. 7) Σύμβαση εντολής.. 8) Σύμφωνο προαιρέσεως. 9) Σύμβαση Δανείου. ΙΙΙ) Οι διάφορες απόψεις που επικρατούν στην ελληνική νομολογία και θεωρία. 9. Λήξη της σύμβασης χρηματοδοτικής μίσθωσης. Ι) Πάροδος του συμφωνημένου χρόνου.. ΙΙ) Άσκηση του δικαιώματος προαίρεσης ΙΙΙ) Καταγγελία της σύμβασης.. ΙV) Πτώχευση του μισθωτή.. ΜΕΡΟΣ ΤΡΙΤΟ 1. Διακρίσεις χρηματοδοτικού leasing Ι) Κριτήριο το είδος του αντικειμένου της σύμβασης. 1) Leasing κινητών 2) Leasing ακινήτων ΙΙ) Κριτήριο η μεσολάβηση ή μη του προσώπου του προμηθευτή.. 1)απλό leasing 2) sale and lease back 3

4 ΙΙΙ) Κριτήριο η χώρα εγκατάστασης του επενδυτή-μισθωτή και της χρηματοδοτικής εταιρίας leasing 1) εσωτερικό leasing 2) διεθνές leasing ΙV) Κριτήριο η συμμετοχή περισσότερων προσώπων στη σύμβαση 1) Κοινoπρακτικό leasing ( syndicated leasing ). 2) Συμμετοχικό leasing ( leveraged leasing ). 2. Δικαιοπρακτικές μορφές μισθώσεως που προσιδιάζουν στο leasing Ι) Operating leasing. II) Χρηματοδοτική υπομίσθωση. ΙΙΙ)Αντίστροφη χρηματοδοτική υπομίσθωση..... ΜΕΡΟΣ ΤΕΤΑΡΤΟ I) Ευνοϊκή φορολογική αντιμετώπιση της σύμβασης χρηματοδοτικής μίσθωσης ΙI) Φορολογικές διευκολύνσεις του εκμισθωτή. ΙIΙ) Φορολογικές διευκολύνσεις του μισθωτή ΣΥΜΠΕΡΣΜΑΤΑ ΑΝΤΙ ΕΠΙΛΟΓΟΥ 4

5 ΕΙΣΑΓΩΓΗ Άμεση απόρροια της ιδιαίτερα έντονης τεχνολογικής ανάπτυξης και διεθνοποίησης των συναλλαγών τις τελευταίες δεκαετίες είναι η εμφάνιση νέων συμβατικών μορφών τόσο στον επενδυτικό όσο και στον χρηματοδοτικό τομέα. Η σύμβαση χρηματοδοτικής μίσθωσης συνιστά σε παγκόσμιο επίπεδο ένα νέο οικονομικό-νομικό θεσμό, μία μορφή χρηματοδότησης των επαγγελματικών επενδύσεων. Στην ελληνική έ ννομη τάξη εισήχθη με τον ν. 1665/1986. Μία επιχείρηση ή ελεύθερος επαγγελματίας που έχει την ανάγκη να χρηματοδοτηθεί με ένα κεφάλαιο, έχει διάφορες εναλλακτικές λύσεις, εκ των οποίων οφείλει αφού τις μελετήσει ενδελεχώς, αν επιλέξει την καταλληλότερη για την επιχείρηση ή το επάγγελμά του. Κάποιες από τις επιλογές που έχει είναι η χρηματοδότηση μέσω δανεισμού, η χρηματοδότηση μέσω αύξησης του μετοχικού κεφαλαίου, εάν πρόκειται για κεφαλαιουχική εταιρία, οι πιστώσεις από δανειστές και η χρηματοδότηση μέσω του Leasing. Η επιλογή της χρηματοδότησής του μέσω Leasing συνεπάγεται σημαντικά πλεονεκτήματα. Το πιο βασικό συνίσταται στο γεγονός ότι ο επενδυτής δεν θα χρειαστεί να προβεί σε καμία εκταμίευση χρηματικών ποσών, ενώ θα έχει στην κατοχή του ένα αντικείμενο, άκρως απαραίτητο στη δραστηριότητά του. Η νέα αυτή χρηματοδοτική μέθοδος εμφανίζει σημαντικά πλεονεκτήματα για αμφότερα τα συμβαλλόμενα μέρη, αλλά και για την εθνική οικονομία. Αντικείμενο της παρούσας εργασίας συνιστά η σύμβαση χρηματοδοτικής μίσθωσης. Στο πρώτο μέρος της εργασίας επιχειρείται μια σύντομη αναφορά στην ιστορική εξέλιξη του θεσμού, στην νομοθετική ρύθμισή του στην Ελλάδα και γίνεται μνεία στη διεθνή σύμβαση της Οττάβα για τη διεθνή χρηματοδοτική μίσθωση. Στο δεύτερο μέρος, αναλύεται η κατάρτιση της σύμβασης και ειδικότερα, τα συμβαλλόμενα πρόσωπα, το αντικείμενο της σύμβασης, οι έννομες σχέσεις μεταξύ των μερών, οι προϋποθέσεις του κύρους της σύμβασης. Εν συνεχεία, εξετάζεται το σύστημα δημοσιότητας που καθιερώνει ο ν. 1665/1986, το ζήτημα της νομικής φύσης της σύμβασης χρηματοδοτικής μίσθωσης και η ομαλή ή ανώμαλη λήξη της σύμβασης. Στο τρίτο μέρος, παρουσιάζονται κάποιες δικαιοπρακτικές μορφές μισθώσεως που προσιδιάζουν στο leasing. Τέλος, στο τέταρτο μέρος γίνεται αναφορά στην φορολογική αντιμετώπιση της σύμβασης. 5

6 ΜΕΡΟΣ ΠΡΩΤΟ 1. Γέννηση και εξέλιξη του θεσμού του leasing Η σύμβαση χρηματοδοτικής μίσθωσης (leasing) πρωτοεμφανίστηκε στις Ηνωμένες Πολιτείες της Αμερικής, πρώτα με το γενικό τύπο του sale and lease back σε ακίνητα στη δεκαετία του 1930 και στη συνέχεια με την εξελιγμένη μορφή του leasing σε κινητό εξοπλισμό στη δεκαετία του Ο θεσμός του leasing δεν άργησε να επεκταθεί και στις άλλες χώρες της Ευρώπης. Πρώτη η Μ. Βρετανία, λόγω της ομοιότητας του δικαίου της με αυτό των Η.Π.Α., εφάρμοσε το sale and lease back σε ακίνητα το 1952 και από το 1960 επέκτεινε το leasing και σε κινητά, τα οποία πολλές φορές αποτελούσαν πλοία και αεροσκάφη. Ακολούθησαν οι υπόλοιπες χώρες της ηπειρωτικής Ευρώπης παρά της ιδιαίτερα έντονης διαφοροποίησής τους από το αγγλοσαξωνικό δίκαιο. Μόνο που αντίθετα με τις Η.Π.Α. και τη Μ. Βρετανία, όπου ο θεσμός λειτουργούσε στα πλαίσια της μίσθωσης κινητών, προέβησαν σε ιδιαίτερη νομοθετική ρύθμιση σχετικά με τους όρους και τις προϋποθέσεις άσκησης της χρηματοδότησης από τις εταιρίες leasing, το φορολογικό και λογιστικό πλαίσιο της σύμβασης καθώς και τη δημοσιότητα της δικαιοπραξίας. Η Γαλλία θέσπισε γραπτούς κανόνες για τις συμβάσεις leasing, τόσο των κινητών όσο και των ακινήτων, και μετέπειτα το Βέλγιο, μη προβλέποντας όμως ιδιαίτερη νομοθετική ρύθμιση για το leasing ακινήτων. Η Ιταλία περιέχει επίσης σε σειρά νομοθετικών διατάξεων το leasing, σε αντίθεση με την Ομοσπονδιακή Γερμανία και την Ελβετία, όπου δεν θεσπίστηκαν ειδικές διατάξεις. 1 Ειδικότερα στη Γερμανία το leasing δεν ρυθμίζεται από αστικούς ή εμπορικούς νόμους, αλλά από 1 Παναγιώτης Κ. Μάζης "Η χρηματοδοτική μίσθωση leasing", Δίκαιο και Οικονομία, Π.Ν. Σάκκουλας 1999, σελ Νίκη Χρυσοστομίδου-Κατσαρού " Μια νέα για την Ελλάδα σύμβαση: το leasing " Θεσσαλονίκη 1978, σελ

7 τέσσερις αποφάσεις της φορολογικής διοίκησης που αφορούν τη φορολογική αντιμετώπιση του θεσμού. 2 Στη χώρα μας η σύμβαση της χρηματοδοτικής μίσθωσης καθιερώθηκε με το νόμο 1665/1986. Στην εξέλιξη του leasing, αξίζει να αναφερθεί η αλματώδης και θεαματική χρήση του σήμερα όχι μόνο στις χώρες της Ευρώπης αλλά και σε ολόκληρο τον κόσμο. Με στόχο μάλιστα την ενοποίηση των κανόνων δικαίου των διαφόρων χωρών για τις διεθνείς συμβάσεις leasing υπογράφηκε το Μάιο του 1988 διεθνής σύμβαση στην Οττάβα του Καναδά, η οποία θα αναλυθεί παρακάτω. 2. Νομοθετική ρύθμιση Ι) Νομοθετική ρύθμιση του leasing Ελλάδα Προτού παρατεθούν αναλυτικά οι διατάξεις του νόμου 1665/1986 με τον οποίο ο θεσμός του leasing εισήχθη στην Ελλάδα είναι σκόπιμο να γίνει μια αναφορά στους λόγους που επέβαλαν αυτή τη νομοθετική παρέμβαση. Θα μπορούσε να τεθεί το ζήτημα κατά πόσο ο νέος αυτός θεσμός μπορεί να στηριχτεί στις ρυθμισμένες στον Αστικό Κώδικα επώνυμες συμβάσεις, με την παράλληλη δυνατότητα συνομολόγησης ορισμένων διαφορετικών όρων από τους ενδοτικού δικαίου σχετικούς ορισμούς. Κάτι τέτοιο ακολούθησαν αρκετές χώρες όπως η Γερμανία, η Ελβετία καθώς και η Γαλλία, πριν την νομοθετική επέμβαση για την εισαγωγή ορισμένων γενικών κανόνων. Έτσι και στην Ελλάδα οι δύο αναγκαίες συμβάσεις που συνοδεύουν τη σύμβαση χρηματοδοτικής μίσθωσης, δηλαδή η πώληση από τον προμηθευτή στην εταιρία leasing και η μίσθωση στη συνέχεια απ' 2 Γεράσιμος Σταυρόπουλος "Οι δυνατότητες σύναψης σύμβασης leasing για τη χρηματοδότηση ιδιωτικών- μη επαγγελματικών επενδύσεων κατά το ελληνικό δίκαιο ", ΝοΒ 2009 σελ

8 αυτήν του πράγματος στον επενδυτή θα μπορούσαν να στηριχτούν στις κοινές περί μίσθωσης και πώλησης διατάξεις του ΑΚ 3. Ωστόσο, η παραπάνω λύση θα προσέκρουε σε πληθώρα νομικών εμποδίων, τα πρώτα από τα οποία ανιχνεύονται στις διατάξεις του νόμου 4112/1929. Σύμφωνα με τη διάταξη του άρθρου 1 παρ.2, η κυριότητα και κάθε άλλο εμπράγματο δικαίωμα σε μηχάνημα που τοποθετείται μόνιμα σε ακίνητο, πάνω στο οποίο ασκείται βιομηχανική ή άλλη επιχείρηση, αυτόνομα χάνεται με την τοποθέτηση του και την υποθήκευσή του ακινήτου από τον κύριό του σε ασφάλεια δανείου ή πίστωσης που συνήψε, με συνέπεια τότε η εταιρία leasing να χάνει τη ασφάλειά της. Εκτός από τον νόμο 4112/1929 υπάρχουν και άλλες διατάξεις του ΑΚ που θέτουν σε κίνδυνο το δικαίωμα κυριότητας της εταιρίας ειδικού σκοπού επί του κινητού πράγματος. Χαρακτηριστικές είναι οι 1057 και 1058 ΑΚ, οι οποίες ρυθμίζουν την περίπτωση που το κινητό κυριότητας της εταιρίας leasing γίνει συστατικό αναποχώριστο ενός ακινήτου ή άλλου κινητού. Στην πρώτη περίπτωση συντελείται επέκταση της κυριότητας του ακινήτου στο κινητό που έχει γίνει συστατικό του ενώ στη δεύτερη επέρχεται είτε πλήρης απώλεια του δικαιώματός της εταιράς leasing είτε γεννιέται δικαίωμα συγκυριότητας. Παρομοίως το δικαίωμα κυριότητας της εταιρίας leasing θα κινδύνευε αν το κινητό μεταβιβαζόταν κατά κυριότητα από τον οφειλέτη της μισθωτή σε τρίτο καλόπιστο κατά το άρθρο 1036 Α.Κ., αν εκποιείτο με αναγκαστικό πλειστηριασμό σε καλόπιστο υπερθεματιστή καθώς και αν η κυριότητά της επιβαρυνόταν εμπραγμάτως με σύσταση πάνω σ' αυτό επικαρπίας ή ενεχύρου υπερ τρίτου καλόπιστου κατά τα 1142 και 1215 ΑΚ. 4 Περαιτέρω, η άσκηση νομοθετικής παρέμβασης με θέσπιση ειδικού νόμου επιβαλλόταν για τον καθορισμό των όρων και των προϋποθέσεων ασκήσεως του leasing από τις ειδικευμένες εταιρίες καθώς και για τη θέσπιση ενός συστήματος εποπτείας αυτών. Τέλος σπουδαίος λόγος θέσπισης ειδικής νομοθετικής ρύθμισης είναι το ειδικό φορολογικό και λογιστικό πλαίσιο που η σύμβαση leasing προσφέρει 3 Παναγιώτης Κ. Μάζης "Η χρηματοδοτική μίσθωση leasing", Δίκαιο και Οικονομία, Π.Ν. Σάκκουλας 1999, σελ Παναγιώτης Κ. Μάζης "Η χρηματοδοτική μίσθωση leasing", Δίκαιο και Οικονομία, Π.Ν. Σάκκουλας 1999, σελ

9 και οποίο έπρεπε να καθοριστεί για να γίνουν εμφανή τα κίνητρα και οι φοροαπαλλαγές που παρέχει. 5 Η σύμβαση της χρηματοδοτικής μίσθωσης ρυθμίστηκε νομοθετικά στη χώρα μας με το Ν. 1665/1986 (ΦΕΚ 194Α), ο οποίος όμως περιοριζόταν μόνο σε θέματα που αφορούσαν στο leasing κινητών. Στο νόμο υπήρχε η ελπίδα για τη σύσταση ειδικών ανωνύμων εταιριών χρηματοδοτικής μίσθωσης με σκοπό τη διενέργεια των εργασιών του άρθρου 1 του νόμου αυτού. Βέβαια οι απαιτήσεις σχετικά με το μετοχικό κεφάλαιο για την ίδρυση τέτοιων εταιριών ήταν αυξημένες σε σχέση με εταιρείες που ανήκουν κατ' απόλυτη πλειοψηφία σε κάποια ελληνικά τράπεζα. Τελικά μόνο πιστωτικά ιδρύματα ή θυγατρικές εταιρίες πιστωτικών ιδρυμάτων δραστηριοποιήθηκαν. Έπειτα, με τη θέσπιση του Ν. 2367/1995 (ΦΕΚ 261Α ) με τίτλο Νέοι Χρηματοπιστωτικοί Θεσμοί και άλλες διατάξεις, και συγκεκριμένα με το άρθρο 11 του παραπάνω νόμου, ο θεσμός του leasing επεκτάθηκε και στα ακίνητα και έτσι έχουμε πλέον μια πλήρη ρύθμιση για όλα τα πράγματα που δύνανται να αποτελέσουν αντικείμενα της σύμβασης leasing και τις ιδιαιτερότητες της κάθε κατηγορίας. Η προσθήκη της δυνατότητας μίσθωσης και των ακινήτων επέφερε μια σειρά τροποποιήσεων που ήταν αναγκαίες. Ορίστηκε η ελάχιστη διάρκεια της χρηματοδοτικής μίσθωσης, διαφορετική για κινητά και ακίνητα. Η διάρκεια της σύμβασης για τα ακίνητα είναι πάντοτε ορισμένη και δε μπορεί να είναι μικρότερη από 10 έτη ενώ η σχετική σύμβαση καταρτίζεται υποχρεωτικά με συμβολαιογραφικό έγγραφο. Με στόχο τη μείωση του κόστους, ελήφθη μέριμνα για τον προσδιορισμό ανωτάτου ορίου στη συμβολαιογραφική αμοιβή, ανεξάρτητα από την αξία του υπό μίσθωση ακινήτου. Με τον ίδιο νόμο, απαλλάσσονται από τυχόν φόρο αυτόματου υπερτιμήματος που θα επιβληθεί, καθώς και από το φόρο μεταβίβασης ακινήτων: α) η μεταβίβαση ακινήτου από την εκμισθώτρια εταιρεία προς το μισθωτή κατά τη λήξη της χρηματοδοτικής μίσθωσης, β) η εξαγορά του μισθίου ακινήτου πριν από τη λήξη της σύμβασης από τι μισθωτή, σύμφωνα με τους όρους της. 5 Παναγιώτης Κ. Μάζης "Η χρηματοδοτική μίσθωση leasing", Δίκαιο και Οικονομία, Π.Ν. Σάκκουλας 1999, σελ Παναγιώτης Κ. Μάζης "Νομοθετική ρύθμιση του leasing στην Ελλάδα " ΝοΒ 1990 σελ

10 Εν συνεχεία, διατάξεις αντικαταστάθηκαν από νέες με τα ακόλουθα νομοθετήματα : ο Ν. 2520/1997 (ΦΕΚ 173Α ) που περιείχε Μέτρα για τους νέους αγρότες, Σύσταση Οργανισμού Γεωργικής Επαγγελματικής Εκπαίδευσης, Κατάρτισης και Απασχόλησης και άλλες διατάξεις με το άρθρο 24 τροποποίησε το άρθρο 1 3 εδ. α του ν. 1665/1986 και με το άρθρο 25 εξειδίκευσε την χρηματοδοτική μίσθωση αγροτικών εκτάσεων. Ο Ν. 2682/1999 (ΦΕΚ 16Α ) με τίτλο Διαρρυθμίσεις στη φορολογία των αυτοκινήτων οχημάτων και άλλες διατάξεις τροποποίησε το άρθρο 6 του ν. 1665/1986 που αφορά στο ιδιαίτερο και ευνοϊκό φορολογικό καθεστώς που έχει θεσπιστεί για τις συμβάσεις leasing. Με το άρθρο 27 αυτού του νόμου αντικαθίσταται η παράγραφος 2 του άρθρου 1 του Ν.1665/1986 ως εξής: αντικείμενο χρηματοδοτικής μίσθωσης μπορεί να είναι κινητό ή ακίνητο που αγόρασε προηγουμένως η εταιρεία leasing από το μισθωτή. Στην έννοια των ακινήτων πραγμάτων συμπεριλαμβάνονται,όπως αναφέρθηκε παραπάνω, οι αγροτικές εκτάσεις, οι οριζόντιες και κάθετες ιδιοκτησίες με κτίσματα μετά του ποσοστού του γηπέδου και γενικά τα κτίσματα ή το συγκρότημα κτισμάτων μετά των λοιπών εγκαταστάσεων, συμπεριλαμβανομένου του γηπέδου που αναλογεί στα συγκεκριμένα κτίσματα. Επιπλέον ο ακάλυπτος χώρος που προβλέπεται από τις πολεοδομικές διατάξεις ως χώρος στάθμευσης αυτοκινήτων. Στον ίδιο νόμο ορίζεται ότι: "Ακίνητα που αποτελούν αντικείμενο σύμβασης χρηματοδοτικής μίσθωσης εξαιρούνται της αναπροσαρμογής της αξίας τους για όσο χρονικό διάστημα διαρκεί η σύμβαση. Επίσης ορίζεται ότι: "Ειδικά για τα ακίνητα που αποτέλεσαν αντικείμενο σύμβασης leasing του Ν.1665/1986 και μεταβιβάζονται είτε λόγω λήξης της σύμβασης αυτής ή εξαγοράζονται πριν από τη λήξη της μίσθωσης από το μισθωτή, ως αξία πώλησης αυτών λαμβάνεται αυτή που καθορίζεται από τους όρους της σύμβασης leasing που είχε υπογραφεί. Η διάταξη του προηγούμενου εδαφίου δεν εφαρμόζεται στις περιπτώσεις που το ακίνητο μεταβιβάζεται σε τρίτο πρόσωπο πλην του μισθωτή ή των κληρονόμων του. Η εταιρεία leasing ενεργεί τις αποσβέσεις τόσο για τα κινητά όσο και για τα ακίνητα, εκτός των οικοπέδων, σε ίσα μέρη ανάλογα με τα χρόνια που διαρκεί η σύμβαση. Για να είναι όμως συμφέρουσα μια χρηματοδοτική μίσθωση, η διάρκεια σύμβασης πρέπει να είναι μικρότερη της διάρκειας απόσβεσης των παγίων στοιχείων, σύμφωνα με τους συντελεστές απόσβεσης. Αν δηλαδή συμφωνηθεί η 10

11 απόκτηση ενός ακινήτου με τη μέθοδο του leasing και έχουμε συντελεστή απόσβεσης 8% τότε συμφέρει η συνολική διάρκεια της σύμβασης να είναι μικρότερη των 12,5 ετών με ελάχιστη, κατά το νόμο 10 χρόνια. Στη διάρκεια της μισθωτικής περιόδου, ο μισθωτής πληρώνει το συμφωνηθέν μίσθωμα το οποίο αποτελεί λειτουργική δαπάνη και εκπίπτει 100% από το φορολογικό εισόδημα. 6 Το 2003 ο τομέας των ακινήτων ενισχύθηκε περαιτέρω με τον Ν, 3091/ "Απλουστεύσεις και βελτιώσεις στη φορολογία εισοδήματος και κεφαλαίου και άλλες διατάξεις", ο οποίος στην ουσία καταργεί το φόρο μεταβίβασης στις συναλλαγές lease back. Ακολούθως με τον νόμο 3220/ "Μέτρα αναπτυξιακής και κοινωνικής πολιτικής- αντικειμενικοποίηση του φορολογικού ελέγχου και άλλες διατάξεις " γίνεται στο άρθρο 6 η φορολογική αντιμετώπιση της υπεραξίας από πώληση ή εισφορά ακινήτων. Όχι μόνο '' η υπεραξία που προκύπτει από την πώληση ακινήτου επιχείρησης σε εταιρία χρηματοδοτικής μίσθωσης, για το οποίο στη συνέχεια θα συναφθεί σύμβαση χρηματοδοτικής μίσθωσης μεταξύ εταιρίας χρηματοδοτικής μίσθωσης και της πωλήτριας επιχείρησης απαλλάσσεται από το φόρο εισοδήματος '' αλλά ''Οι διατάξεις των προηγούμενων παραγράφων εφαρμόζονται για πράξεις που ενεργούνται από την 1 Ιανουαρίου 2003 αναδρομικά''. Εν συνεχεία ο Ν. 3483/2006 (ΦΕΚ 169Α) με τίτλο Τροποποίηση και συμπλήρωση των διατάξεων για τη χρηματοδοτική μίσθωση, διατάξεις περί δημοσίων εσόδων και άλλες ρυθμίσεις αντικατέστησε διάφορες παραγράφους και τίτλους του ν. 1665/1986. Πλέον επιτρέπεται η παροχή υπηρεσιών leasing και από τις ίδιες τις τράπεζες. Έτσι και οι μικρότερες ελληνικές τράπεζες, αξιοποιώντας τις δυνατότητες που τους παρέχει ο νόμος κινούνται προς την παροχή υπηρεσιών χρηματοδοτικής μίσθωσης, χωρίς να ιδρύσουν ξεχωριστές θυγατρικές εταιρίες. Επίσης, καταργείται η παράγραφος σχετικά με τις υποχρεώσεις που οφείλουν οι εταιρίες σε συνάλλαγμα, από συμβάσεις με τις οποίες αυτές μίσθωσαν από το εξωτερικό κινητά πράγματα για χρηματοδοτική υπεκμίσθωση στην Ελλάδα. 6 Παναγιώτης Κ. Μάζης "Η χρηματοδοτική μίσθωση leasing", Δίκαιο και Οικονομία, Π.Ν. Σάκκουλας 1999, σελ και Γ.Τριανταφυλλάκης "Σύγχρονες Εμπορικές εταιρίες και θεσμοί", Νομική Βιβλιοθήκη 2001 σελ Παναγιώτης Κ. Μάζης "Νομοθετική ρύθμιση του leasing στην Ελλάδα " ΝοΒ 1990 σελ

12 Ο δε Ν. 3581/2007 (ΦΕΚ 140Α) περί Πώλησης και ταυτόχρονης μίσθωσης ακινήτων του Δημοσίου, Μακροχρόνιων και Χρηματοδοτικών Μισθώσεων του Δημοσίου και άλλες διατάξεις με το άρθρο 16 1 προσέθεσε στο άρθρο 1 του ν. 1665/1986 την παράγραφο 5 που ορίζει ότι: Το Δημόσιο δύναται, μέσω της Κτηματικής Εταιρίας του Δημοσίου (Κ.Ε.Δ.), η οποία ενεργεί ως πληρεξουσία του, κατόπιν σχετικής απόφασης του Υπουργού Οικονομίας και Οικονομικών, να συνάπτει, ως μισθωτής, συμβάσεις χρηματοδοτικής μίσθωσης επί ακινήτων. Με αυτήν λοιπόν την τελευταία προσθήκη το πρόσωπο του μισθωτή σε μία χρηματοδοτική μίσθωση δύναται να είναι και το Δημόσιο καθώς επίσης και Νομικά Πρόσωπα Δημοσίου Δικαίου. Τέλος, ο Ν. 3601/2007 (ΦΕΚ Α178) με τίτλο: «Ανάληψη και άσκηση δραστηριοτήτων από τα πιστωτικά ιδρύματα, επάρκεια ιδίων κεφαλαίων των πιστωτικών ιδρυμάτων και των επιχειρήσεων παροχής επενδυτικών υπηρεσιών και λοιπές διατάξεις», με τον οποίο ενσωματώνονται στην ελληνική τραπεζική νομοθεσία οι οδηγίες 2006/48/ΕΚ και 2006/49/ΕΚ, με το άρθρο 92 περ. α παρ. 8 τροποποίησε την παράγραφο 7 του άρθρου 2 του ν. 1665/1986 που αφορά στον έλεγχο που ασκεί η Τράπεζα της Ελλάδας στις εταιρίες leasing. ΙΙ) Η διεθνής σύμβαση της Οτάββας Στο πλαίσιο της, κατά τις τελευταίες δεκαετίες, ολοένα αυξανόμενης διεθνοποίησης της οικονομίας, ο θεσμός της χρηματοδοτικής μίσθωσης προσφέρει στις επιχειρήσεις που επιθυμούν να επεκτείνουν τη δραστηριότητα τους πέραν των εθνικών συνόρων, τη μοναδική δυνατότητα απόκτησης ή προσφοράς στις αγορές του εξωτερικού, τεχνογνωσίας και εξοπλισμού με ευνοϊκούς μάλιστα όρους χρηματοδότησης. Προκειμένου να αντιμετωπιστεί αυτή η «διεθνής» σύμβαση χρηματοδοτικής μίσθωσης, ψηφίστηκε στις στην Οττάβα του Καναδά η διεθνής σύμβαση για το leasing, ύστερα από πρωτοβουλία και υπό την αιγίδα του ιεθνούς Ινστιτούτου για την Ενοποίηση του Ιδιωτικού ικαίου (UNIDROIT). Στόχος της ήταν η θέσπιση ενός ενιαίου νοµικού πλαισίου για την αντιµετώπιση των συµβάσεων leasing που παρουσιάζουν στοιχεία υπερεθνικότητας''. Η Ελλάδα δεν 12

13 έχει υπογράψει ακόμη την εν λόγω σύμβαση ενώ αξίζει να σημειωθεί ότι οι διατάξεις της αποτελούν ενδοτικό δίκαιο (άρθρο 5 παρ. 1 της σύμβασης). Εφαρμογή της χωρεί στις εξής περιπτώσεις: όταν εκμισθωτής και μισθωτής είναι εγκατεστημένοι σε διαφορετικά κράτη και επιπρόσθετα είτε τόσο αυτά τα κράτη όσο και το κράτος εγκατάστασης του προμηθευτή είναι συμβαλλόμενα στη διεθνή σύμβαση είτε τόσο η σύμβαση προμήθειας όσο και ή σύμβαση leasing διέπονται από το δίκαιο ενός κράτους μέλους. Σύμφωνα με το άρθρο 1 της σύμβασης της Οττάβας ως σύμβαση leasing θεωρείται η σύμβαση, προς εκτέλεση της οποίας η χρηματοδότρια εταιρία συνάπτει κατά τις εντολές του αντισυμβαλλομένου της μια σύμβαση προμήθειας όχι δηλαδή οπωσδήποτε πώλησης κινητού πράγματος, το οποίο προορίζεται για χρήση επαγγελματική και το οποίο το εκμισθώνει στη συνέχεια στον αντισυμβαλλόμενό της, εφόσον συντρέχουν επιπλέον και οι εξής προϋποθέσεις: ο μισθωτής επιλέγει τον προμηθευτή και το αντικείμενο της χρηματοδοτικής μίσθωσης, η απόκτηση του υλικού ανατίθεται στη χρηματοδότρια εταιρία με σύμβαση γνωστή στον προμηθευτή, και, τέλος, το σύνολο των μισθωμάτων ανταποκρίνεται στη αξία του εκμισθούμενου αντικειμένου. Ο μισθωτής ευθύνεται για τη διατήρηση του μισθίου σε καλή κατάσταση (άρθρο 9). Περαιτέρω το άρθρο 7 προς εξασφάλιση των δικαιωμάτων της εταιρίας χρηματοδοτικής μίσθωσης ορίζει ότι αυτή μπορεί να αντιτάξει το δικαίωμά από την κυριότητά της σε περίπτωση πτώχευσης του μισθωτή απέναντι σε κάθε τρίτον, πιστωτή ή διοικητή της περιουσίας του πτωχεύσαντος. Επιπλέον, ορίζει απαλλαγή της εκμισθώτριας εταιρία απέναντι στον μισθωτή από ευθύνη σχετικά με το πράγμα, παρά μόνο στο μέτρο που ο μισθωτής υπέστη κάποια ζημία εξαιτίας της εμπιστοσύνης που επέδειξε στην κρίση της εταιρείας leasing και εξαιτίας της επέμβασης της εταιρείας leasing στην επιλογή του προμηθευτή ή του αγαθού (άρθρο 8). Αυτός είναι ένας κανόνας που θέτει. Ο δικαιολογητικός λόγος της ρύθμισης αυτής ανευρίσκεται στην ιδιαίτερη φύση της σύμβασης χρηματοδοτικού leasing και ιδίως στην ουδετερότητα της εταιρείας leasing, η οποία δεν παραλαμβάνει ποτέ το πράγμα, απλά περιορίζεται στην χρηματοδοτική της λειτουργία, ενώ ο μισθωτής είναι υπεύθυνος για την επιλογή του 13

14 αγαθού σύμφωνα με τις επιχειρησιακές του ανάγκες καθώς και για την επιλογή του προμηθευτή. Όμως, ως εξαίρεση προβάλει την ευθύνη της εκμισθώτριας εταιρίας για τα νομικά ελαττώματα που μπορεί να υπάρχουν στο πράγμα (άρθρο 8 παρ 2). Επίσης δεύτερη εξαίρεση αποτελεί το δικαίωμα του μισθωτή σε περίπτωση υλικού μη ανταποκρινόμενου στη σύμβαση προμήθειας (δηλαδή σε περίπτωση εμφάνισης πραγματικών ελαττωμάτων ή έλλειψης συμφωνημένων ιδιοτήτων) να μην πληρώνει τα μισθώματα ή και να λύσει τη σύμβαση αξιώνοντας πίσω τα μισθώματα που έδωσε προκαταβολικά. Συγκεντρωτικά, λοιπόν η διεθνής σύμβαση ορίζει δύο περιπτώσεις ευθύνης του εκμισθωτή, για νομικά και πραγματικά ελαττώματα. Το άρθρο 13 της διεθνούς σύμβασης παρέχει στην εταιρία τη δυνατότητα να αξιώσει την καταβολή των καθυστερούμενων μισθωμάτων καθώς και των τόκων τους. Σε ουσιώδεις παραβάσεις δικαιούται υπό προϋποθέσεις να αξιώσει και καταβολή των μελλοντικών μισθωμάτων ή να καταγγείλει τη σύμβαση και στη συνέχεια να αναλάβει το μίσθιο εισπράττοντας επιπλέον και αποζημίωση για μη εκπλήρωση της σύμβασης(άρθρο 12). Τέλος, το άρθρο 14 επιτρέπει στην εταιρία να συνομολογεί ασφάλειες πάνω στο μίσθιο και να μεταβιβάσει το δικαίωμα της κυριότητας της ή να εκχωρήσει τις απαιτήσεις της έναντι του μισθωτή. Η σύμβαση της Οττάβας εισάγοντας μία ριζοσπαστική ρύθμιση, χορηγεί με ρητή διάταξη ευθεία αγωγή στον μισθωτή κατά του προμηθευτή για την ύπαρξη πραγματικών ελαττωμάτων στο πράγμα, ξεκαθαρίζοντας επίσης πως ανάμεσα στον μισθωτή και τον προμηθευτή δεν υπάρχει καμία συμβατική σχέση. 7 Αξιοποιώντας την ιδέα της σύζευξης της σύμβασης leasing με τη σύμβαση προμήθειας σε μία ενιαία σχέση και κάμπτοντας την αρχή της σχετικότητας της ενοχής, ορίζει στο άρθρο 10 παρ. 1, ότι ο προμηθευτής οφείλει τις υποχρεώσεις που αναλαμβάνει σύμφωνα με τη σύμβαση προμήθειας και έναντι του μισθωτή, σαν να ήταν και αυτός συμβαλλόμενο μέρος στη σύμβαση προμήθειας και σαν να επρόκειτο το πράγμα να παραδοθεί απευθείας σ' αυτόν. Η άμεση ευθύνη του προμηθευτή έναντι του μισθωτή υφίσταται μόνο εφόσον ο προμηθευτής γνωρίζει την ύπαρξη της σύμβασης leasing, ενώ ο 7 Αναλυτικά για τα δικαιώματα και τις υποχρεώσεις των μερών όπως ρυθμίζονται στη διεθνή σύμβαση της Οττάβας βλ. Παναγιώτη Κ. Μάζη "Η χρηματοδοτική μίσθωση leasing", Δίκαιο και Οικονομία, Π.Ν. Σάκκουλας 1999, σελ

15 μισθωτής δεν δικαιούται να λύσει και επομένως ούτε να αναστρέψει τη σύμβαση προμήθειας χωρίς τη συγκατάθεση της εταιρείας leasing. ΜΕΡΟΣ ΔΕΥΤΕΡΟ 1. Έννοια και λειτουργία της σύμβασης χρηματοδοτικής μίσθωσης Το leasing είναι μια νέα μορφή σύμβασης που συνάπτεται μεταξύ μιας εταιρίας ειδικού σκοπού (εταιρία leasing ή αλλιώς εκμισθωτής) και μιας επιχείρησης ή ενός ελεύθερου επαγγελματία (μισθωτής ή αλλιώς επενδυτής), σύμφωνα με την οποία η πρώτη παραχωρεί για ορισμένο χρόνο και έναντι μισθώματος στο δεύτερο την κατοχή και χρήση ενός κινητού/ακίνητου πράγματος, ή και των δυο μαζί, που προορίζεται αποκλειστικά για επαγγελματική του χρήση, το οποίο αγοράζει από ένα προμηθευτή μετά από υπόδειξη των ακριβών ιδιοτήτων από το μισθωτή. Μετά τη λήξη της σύμβασης ο μισθωτής έχει το δικαίωμα είτε να αγοράσει το πράγμα, είτε να ανανεώσει τη μισθωτική σύμβαση για ορισμένο χρόνο, είτε να το επιστρέψει στην εκμισθώτρια εταιρία 8. Κεντρική ιδέα στο θεσμό του leasing συνιστά η επίτευξη της απόκτησης της χρήσης κεφαλαιουχικών αγαθών, κινητών ή ακινήτων, με ολική χρηματοδότηση της αξίας τους χωρίς ανάγκη καμίας άμεσης εκταμίευσης εκ μέρους του επενδυτή. Η σύμβαση χρηματοδοτικής μίσθωσης διέρχεται από τρεις φάσεις. Σε ένα πρώτο στάδιο μια επιχείρηση/ένας ελεύθερος επαγγελματίας, ο οποίος θα αποτελέσει το μελλοντικό μισθωτή υποβάλλει σε μια εταιρία ειδικού σκοπού ή τράπεζα που ασχολείται με το leasing κινητών/ακινήτων αίτημα με το οποίο ζητά τη σύναψη μεταξύ τους μιας σύμβασης leasing. Στην αίτησή της περιλαμβάνει 8 Απόστολος Σ.Γεωργιάδης " Νέες μορφές συμβάσεων της σύγχρονης οικονομίας", εκδόσεις Αν.Σάκκουλα 2008, σελ 25 ΕφΑθ 8345/2006 ΕλλΔνη 2007,

16 αναλυτική περιγραφή των χαρακτηριστικών και των ιδιοτήτων του αντικειμένου που επιθυμεί να αγοράσει η εταιρία leasing και στη συνέχεια να της το εκμισθώσει καθώς και επιλογή του προσώπου του προμηθευτή. Κατόπιν η εταιρία ειδικού σκοπού αφού προβεί σε μια ενδελεχή εξέταση της ταυτότητας και της φερεγγυότητας του υποψήφιου μισθωτή καθώς και σε στάθμιση των κινδύνων από τη σύναψη της σύμβασης, κρίνει αν τελικά θα τη συνάψει. Σε περίπτωση που το κρίνει πρόσφορο για την ίδια συνάπτει τελικά τη σύμβαση, αγοράζοντας συγχρόνως το υποδεικνυόμενο κινητό/ακίνητο πράγμα και παραχωρώντας τη χρήση του στο μισθωτή. Στη δεύτερη φάση της σύμβασης ακολουθεί η λεγόμενη ''ανέκκλητη περίοδος'', κατά την οποία κανένα από τα δύο μέρη δεν έχει δικαίωμα λύσης της σύμβασης με καταγγελία. Σύμφωνα με ρητή πρόβλεψη του νόμου η σύμβαση χρηματοδοτικής μίσθωσης είναι υποχρεωτικά ορισμένου χρόνου, η δε ελάχιστη διάρκειά της είναι τρία χρόνια για τα κινητά, πέντε για τα αεροσκάφη και δέκα για τα ακίνητα, εκτός αν η διάρκειά της συμφωνηθεί μικρότερη (αρ. 3 παρ 1 ν.1665/1986). Όσο διαρκεί αυτή η περίοδος η εκμισθώτρια διατηρεί την κυριότητα του πράγματος και ο μισθωτής την κατοχή, υποχρεούμενος να καταβάλλει περιοδικά μίσθωμα το ύψος του οποίου καθορίζεται από την εταιρία ειδικού σκοπού ανάλογα με την αξία του αντικειμένου της σύμβασης, το κόστος απόκτησής του, την προβλεπόμενη διάρκεια ζωής του, τόκους, έξοδα και ένα επιπρόσθετο ποσό που αποτελεί τη αμοιβή, ήτοι το κέρδος της εταιρίας leasing απ' αυτή τη σύμβαση. Αξιοσημείωτο είναι το ιδιαίτερο νομικό καθεστώς που επικρατεί αυτό το χρονικό διάστημα όσον αφορά τους κινδύνους της τυχαίας καταστροφής, απώλειας ή βλάβης του πράγματος, τους οποίους φέρει ο μισθωτής και όχι ο εκμισθωτής, όπως είθισται στην κοινή μίσθωση του αστικού δικαίου. Σε περίπτωση που λάβει χώρα μια απ' τις προαναφερόμενες περιπτώσεις ο μισθωτής- επενδυτής υποχρεούται σε αντικατάσταση του μισθίου με άλλο ίσης αξίας ή σε πληρωμή (πέραν των ληξιπρόθεσμων και) των άληκτων δόσεων του μισθώματος ή σε επιδιόρθωση με δικά του έξοδα. Ένα τελευταίο χαρακτηριστικό της ανέκκλητης περιόδου είναι η κατ' εξαίρεση δυνατότητα άσκησης του δικαιώματος καταγγελίας για τους λόγους που προβλέπονται ειδικά στη σύμβαση, ο συνηθέστερος εκ των οποίων είναι η υπερημερία του μισθωτή ως προς την καταβολή 16

17 του μισθώματος. Σ' αυτήν την περίπτωση ο εκμισθωτής δύναται και πριν το πέρας της τριετίας, πενταετίας και δεκαετίας αντίστοιχα να καταγγείλει τη σύμβαση 9. Κατά την τελευταία φάση της σύμβασης leasing, συναντάται το ''δικαίωμα προαίρεσης/ option'' του μισθωτή. Όπως ορίζεται στο άρθρο 1 παρ 1 του ν.1665/1986 ''ο εκμισθωτής υποχρεούται να παραχωρεί έναντι μισθώματος τη χρήση πράγματος...παρέχοντας στον αντισυμβαλλόμενό του συγχρόνως το δικαίωμα είτε ν' αγοράσει το πράγμα είτε ν' ανανεώσει τη μίσθωση για ορισμένο χρόνο. Οι συμβαλλόμενοι έχουν την ευχέρεια να ορίσουν ότι το δικαίωμα αγοράς μπορεί να ασκηθεί και πριν από τη λήξη του χρόνου της μίσθωσης''. Έτσι μετά το πέρας της ανέκκλητης περιόδου ο μισθωτής έχει τη δυνατότητα επιλογής είτε της option αγοράς του πράγματος που μέχρι τότε μίσθωνε είτε της option ανανέωσης της σύμβασης μίσθωσης. Φυσικά μπορεί απλώς με τη λήξη της συμφωνημένης διάρκειας της σύμβασης και σύμφωνα με τους συνήθεις γενικούς όρους συναλλαγών να επιστρέψει το πράγμα στην κυρία εκμισθώτρια εταιρία, διακόπτοντας σε εκείνο το σημείο το συμβατικό τους δεσμό με αποτέλεσμα η εταιρία, εάν το πράγμα συνεχίζει να έχει κάποια αξία, να το εκμισθώσει ή να το πωλήσει σε τρίτο πρόσωπο Αντικείμενο της σύμβασης χρηματοδοτικής μίσθωσης Σύμφωνα με το άρθρο 1 παρ. 1 του Ν. 1665/1986, όπως ισχύει μετά την τροποποίηση του με τον ν. 2367/1995 και τον ν. 3483/2006, «με τη σύμβαση χρηματοδοτικής μίσθωσης ο κατά την παράγραφο 1 του άρθρου 2 εκμισθωτής υποχρεούται να παραχωρεί έναντι μισθώματος τη χρήση πράγματος, κινητού ή ακινήτου ή και των δύο μαζί, που προορίζεται αποκλειστικά για επαγγελματική χρήση του αντισυμβαλλόμενου, παρέχοντας στον αντισυμβαλλόμενό του συγχρόνως το δικαίωμα είτε να αγοράσει το πράγμα είτε να ανανεώσει τη μίσθωση για ορισμένο χρόνο. Οι συμβαλλόμενοι έχουν την ευχέρεια να ορίσουν ότι το δικαίωμα αγοράς μπορεί να ασκηθεί και πριν από τη λήξη του χρόνου της μίσθωσης». Επιπλέον, σύμφωνα με την παρ. 3 του ίδιου άρθρου «στην έννοια των κινητών πραγμάτων της παρ. 1 περιλαμβάνονται τα αεροσκάφη και εξαιρούνται τα πλοία και τα πλωτά 9 Παναγιώτης Κ. Μάζης "Η χρηματοδοτική μίσθωση leasing", εκδόσεις Σμυρνιωτάκη 1990, σελ Παναγιώτης Κ. Μάζης "Η χρηματοδοτική μίσθωση leasing", εκδόσεις Σμυρνιωτάκη 1990, σελ

18 ναυπηγήματα, ενώ στην έννοια των ακινήτων πραγμάτων συμπεριλαμβάνονται οι αγροτικές εκτάσεις, οι οριζόντιες και κάθετες ιδιοκτησίες με κτίσματα μετά του ποσοστού του γηπέδου που αναλογεί στα συγκεκριμένα κτίσματα σε σχέση με τη δομήσιμη επιφάνεια του γηπέδου και γενικά τα κτίσματα ή το συγκρότημα κτισμάτων μετά των λοιπών εγκαταστάσεων, συμπεριλαμβανομένου του γηπέδου που αναλογεί στα συγκεκριμένα κτίσματα, σε συνάρτηση με το εμβαδόν του και τη συνολική δομήσιμη επιφάνεια που μπορεί να πραγματοποιηθεί στο γήπεδο και επιπλέον ο ακάλυπτος χώρος που προβλέπεται από τις πολεοδομικές διατάξεις ως χώρος στάθμευσης αυτοκινήτων». Από τις ανωτέρω διατάξεις καθίσταται σαφές ότι αντικείμενο της χρηματοδοτικής μίσθωσης μπορεί να είναι τόσο κινητό πράγμα όσο και ακίνητο. Ι) Κινητά ως αντικείμενο χρηματοδοτικής μίσθωσης Όσον αφορά την έννοια του κινητού ισχύουν τα οριζόμενα στο β εδάφιο του άρθρου 948 του ΑΚ. 11 Η σύμβαση χρηματοδοτικής μίσθωσης κινητών αφορά σε ενσώματα αντικείμενα που χρησιμεύουν στην άσκηση του επαγγέλματος ή της επιχείρησης του μισθωτή (αρ. 1παρ. 1 ν. 1665/1986), όπως χώροι γραφείων, μηχανολογικός εξοπλισμός, ιατρικά μηχανήματα κλπ. Αποκλείεται λοιπόν, η μίσθωση με leasing πράγματος, το οποίο πρόκειται να εξυπηρετήσει τον μισθωτή είτε εξολοκλήρου είτε εν μέρει στην κάλυψη οικογενειακών, προσωπικών και οικιακών αναγκών. 12 Κατά μία αντίθετη άποψη, η διάταξη του αρ.1 αποτελεί ενδοτικό δίκαιο ως προς την προϋπόθεση της επαγγελματικής χρήσης του μισθίου και άρα, οι συμβαλλόμενοι μπορούν να την παρακάμψουν συνάπτοντας έγκυρα σύμβαση leasing που θα αφορά αντικείμενα προορισμένα για την ιδιωτική- μη επαγγελματική χρήση του μισθωτή. Μ' αυτό τον τρόπο δεν αποστερούνται χωρίς εύλογη αιτία οι ιδιώτες από μια πρόσθετη επιλογή ως προς τη χρηματοδότηση των προσωπικών- οικιακών 11 Απόστολος Σ.Γεωργιάδης " Νέες μορφές συμβάσεων της σύγχρονης οικονομίας", εκδόσεις Αν.Σάκκουλα 2008, σελ Παναγιώτης Κ. Μάζης "Η χρηματοδοτική μίσθωση leasing", εκδόσεις Σμυρνιωτάκη 1990, σελ.125 ΕφΑθ 5829/2003, ΔΕΕ 2003,

19 τους αναγκών η οποία μπορεί να αποβεί συμφέρουσα και γι αυτούς, όπως ακριβώς και για τους επαγγελματίες μισθωτές 13. Επιπλέον, αποκλείονται τα άυλα περιουσιακά αγαθά. Τα προς μίσθωση αγαθά δε μπορούν να είναι αναλωτά και γενικότερα καταναλωτικά, διότι ελλείπει ο χρηματοδοτικός σκοπός. Επιβάλλεται συνεπώς, να πρόκειται για διαρκή κεφαλαιουχικά αγαθά, τα οποία μπορεί να είναι είτε καινούρια, είτε μεταχειρισμένα, με κάποια σημαντική αξία χρήσης όμως. Ακόμα, αντικείμενα σύμβασης leasing δε μπορούν να είναι υπηρεσίες, παρά μόνον πράγματα ενώ εξαιρούνται οι τίτλοι και οι μετοχές. Σε περίπτωση που αντικείμενο της χρηματοδοτικής μίσθωσης αποτελέσει πράγμα που δεν ανταποκρίνεται στους σκοπούς του νόμου, πχ αναλωτό, η σύμβαση είναι άκυρη ως χρηματοδοτική μίσθωση του άρθρου Ύστερα από την τροποποίηση του Ν. 1665/1986 από το Ν. 2367/1995 θεσπίσθηκε ρητά η δυνατότητα των αεροσκαφών να αποτελέσουν αντικείμενο χρηματοδοτικής μίσθωσης. Ωστόσο, ο Νόμος εξαιρεί από τη σύμβαση χρηματοδοτικής μίσθωσης τα πλοία και τα πλωτά ναυπηγήματα. Η διάταξη αυτή προκάλεσε ιδιαίτερο προβληματισμό, καθώς πριν από τη θέσπιση του Ν. 2367/1995 γινόταν αναντίρρητα δεκτή η δυνατότητα σύναψης χρηματοδοτικής μίσθωσης και επ αυτών των κινητών, ενώ επιπλέον σύμφωνα με τη μεταγενέστερη διάταξη του άρθρου 8 παρ. 4 του Ν.2743/1999 «επιτρέπεται η απόκτηση άδειας επαγγελματικού πλοίου αναψυχής, προκειμένου περί πλοίου για το οποίο έχει συναφθεί χρηματοδοτική μίσθωση. Με προεδρικό διάταγμα που εκδίδεται ύστερα από πρόταση των Υπουργών Εμπορικής Ναυτιλίας, Εθνικής Οικονομίας, Οικονομικών και Ανάπτυξης, ρυθμίζονται οι ειδικοί όροι που διέπουν τη χρηματοδοτική μίσθωση, τη νηολόγηση των πλοίων αυτών και κατ εξαίρεση της κείμενης νομοθεσίας, ως και κάθε λεπτομέρεια». Η διάταξη αυτή οδηγεί στο συμπέρασμα ότι επιτρέπεται η χρηματοδοτική μίσθωση και στην περίπτωση πλοίου αναψυχής, εφόσον βέβαια αυτό προορίζεται για επαγγελματική χρήση 15. ΙΙ) Το leasing αυτοκινήτων ειδικότερα 13 Γ.Σταυρόπουλος ''Οι δυνατότητες σύναψης σύμβασης leasing για τη χρηματοδότηση ιδιωτικών-μη επαγγελματικών επενδύσεων κατά το ελληνικό δίκαιο'' ΝοΒ 2009 σελ Παναγιώτης Κ. Μάζης "Η χρηματοδοτική μίσθωση leasing", εκδόσεις Σμυρνιωτάκη 1990, σελ Απόστολος Σ.Γεωργιάδης " Νέες μορφές συμβάσεων της σύγχρονης οικονομίας", εκδόσεις Αν.Σάκκουλα 2008, σελ

20 Όπως έχε ήδη αναφερθεί αντικείμενα χρηματοδοτικής μίσθωσης μπορούν να αποτελέσουν μεταξύ άλλων και τα αυτοκίνητα. Αυτό μάλιστα αποτελεί και τη συνηθέστερη περίπτωση στη συναλλακτική ζωή. Σε περίπτωση ολικής καταστροφής του αυτοκινήτου - μισθίου χρηματοδοτικής μίσθωσης, για την οποία ευθύνεται τρίτος, την σχετική αξίωση αποζημιώσεως έναντι του ζημιώσαντος έχει, όχι ο εκμισθωτής του αυτοκινήτου, ο οποίος απλώς διατηρεί την ιδιότητα του κυρίου, αλλά ο μισθωτής, ο οποίος από πλευράς υποχρεώσεων και δικαιωμάτων χαρακτηρίζεται ως κάτοχος κατά την έννοια του άρθρου 4 Ν. ΓΠΝ/1911. Τα αυτά ισχύουν και στις περιπτώσεις αποκατάστασης επισκευάσιμης ζημίας και αποζημίωσης για την μείωση της εμπορικής αξίας του αυτοκινήτου, όπου μάλιστα θεμελιώνεται και αποκλειστική νομιμοποίηση του μισθωτή 16. 'Έχει κριθεί ότι στη χρηματοδοτική μίσθωση οι κίνδυνοι που συνήθως φέρει ο ιδιοκτήτης του μισθίου μετατοπίζονται στο μισθωτή, του οποίου η νομική θέση ως προς την ευθύνη για το πράγμα μοιάζει με αυτήν του αγοραστή, στην πώληση 17. Πέραν των ως άνω και εφόσον πρόκειται για αυτοκίνητο, στον μισθωτή ανήκει και η αξίωση αποζημιώσεως, που έχει ως αντικείμενο διαφυγόντα εισοδήματα από την ακινητοποίηση ή μη εκμετάλλευση αυτού (πχ. Δημοσίας Χρήσεως Φορτηγό αυτοκίνητο ή ΙΧΦ αυτοκίνητο επιχειρήσεως). Ο μισθωτής, εξ άλλου, από το προϊόν της εκμετάλλευσης του αυτοκινήτου του αντλεί συνήθως τα μέσα για την εξόφληση των δόσεων του μισθώματος 18. Συμπερασματικά, βασική υποχρέωση του μισθωτή leasing είναι η αποκατάσταση της βλάβης του μισθίου (εν προκειμένω, αυτοκινήτου) με δικά του 16 Αθ.Γ.Κρητικός ''Ζητήματα από τη βλάβη ή την καταστροφή αυτοκινήτου στη χρηματοδοτική μίσθωση'', ΧρΙΔ Ζ/2007, σελ ΑΠ 1661/2007, Επιδικία 2007, σελ.387. Η απόφαση αυτή αναίρεσε εφετειακή, η οποία ερμηνεύοντας τις διατάξεις των άρθρων 298, 914, 987 και 997 ΑΚ σε συνδυασμό μ αυτές του Ν. 1665/1986, έκρινε, ότι ο μισθωτής δεν νομιμοποιείται να ζητήσει αποζημίωση για την μείωση της αξίας του αυτοκινήτου, καθώς φέρεται όχι ως κύριος, αλλά ως κάτοχος και δικαιούμενος σε απλή χρήση και εκμετάλλευση του βλαβέντος αυτοκινήτου δυνάμει της σύμβασης χρηματοδοτικής μίσθωσης. 18 Σπυριδάκης Ι.: ''Αυτοκινητικό ατύχημα- Χρηματοδοτική μίσθωση αυτοκινήτου-ζημίες αυτοκινήτου στο ατύχημα', ΔΕΕ 2007, σελ

21 έξοδα και η αντικατάστασή του με άλλο ισάξιο, σε περίπτωση καταστροφής ή απώλειάς του 19. Η ενισχυμένη θέση του μισθωτή, τόσο από άποψη υποχρεώσεων όσο και δικαιωμάτων, επιβάλλει το χαρακτηρισμό του ως κατόχου κατά την έννοια του 4 Ν ΓΠΝ/1911. Ο εκμισθωτής του αυτοκινήτου διατηρεί απλώς την ιδιότητα του κυρίου. ΙIΙ) Ακίνητα ως αντικείμενο χρηματοδοτικής μίσθωσης Ύστερα από την τροποποίηση του Ν. 1665/1986 από το Ν. 2367/1995, επιτρέπεται πλέον και η χρηματοδοτική μίσθωση ακινήτων. Στο άρθρο 1 3 ορίζεται ότι: «στην έννοια των ακινήτων πραγμάτων συμπεριλαμβάνονται οι αγροτικές εκτάσεις, οι οριζόντιες και κάθετες ιδιοκτησίες με κτίσματα μετά του ποσοστού του γηπέδου που αναλογεί στα συγκεκριμένα κτίσματα σε σχέση με τη δομήσιμη επιφάνεια του γηπέδου και γενικά τα κτίσματα ή το συγκρότημα κτισμάτων μετά των λοιπών εγκαταστάσεων, συμπεριλαμβανομένου του γηπέδου που αναλογεί στα συγκεκριμένα κτίσματα, σε συνάρτηση με το εμβαδόν του και τη συνολική δομήσιμη επιφάνεια που μπορεί να πραγματοποιηθεί στο γήπεδο και επιπλέον ο ακάλυπτος χώρος που προβλέπεται από τις πολεοδομικές διατάξεις ως χώρος στάθμευσης αυτοκινήτων». Μάλιστα, επιθυμία του νομοθέτη ήταν η άρση των αμφιβολιών που είχαν δημιουργηθεί υπό το προϊσχύον καθεστώς, σύμφωνα με το οποίο από τα ακίνητα εξαιρούνταν τα οικόπεδα. Ωστόσο, η νέα διατύπωση του Νόμου δεν μετέβαλε το προϊσχύον καθεστώς, με αποτέλεσμα να εξακολουθεί να μην επιτρέπεται η μίσθωση ενός μη οικοδομημένου οικοπέδου, με σκοπό να χρησιμοποιηθεί για παράδειγμα ως υπαίθριος σταθμός αυτοκινήτων ή ως θερινός κινηματογράφος. Συνεπώς, οι ασκεπείς εκτάσεις, οι οποίες είναι μεν οικοδομήσιμες, αλλά όχι οικοδομημένες δεν μπορούν να είναι αντικείμενο leasing. 20 Πάντως η παραπάνω περίπτωση δεν θα πρέπει να συγχέεται με την αγορά οικοπέδων από τον εκμισθωτή με σκοπό την ανέγερση οικοδομής σε αυτά και την εν συνεχεία εκμίσθωση ολόκληρης της οικοδομής ή τμημάτων αυτής (οριζόντιων ή κάθετων ιδιοκτησιών με το ποσοστό συνιδιοκτησίας επί του οικοπέδου που 19 ΜΠρΑθ 3866/2005, ΕΠΙΔΙΚΙΑ 2007,σελ Παπαχρίστου Θανάσης, Νεζερίτη Ευαγγελία, Γεράκη Κατερίνα "Μισθωτικές συμβάσεις και διαιρεμένη ιδιοκτησία:θεωρία-νομοθεσία-νομολογία", εκδόσεις Σάκκουλα, 2009, σελ

22 αντιστοιχεί σε αυτές), η οποία και επιτρέπεται από το νόμο. Μάλιστα η σχετική σύμβαση χρηματοδοτικής μίσθωσης μπορεί να συναφθεί και πριν την ανέγερση της οικοδομής οπότε και θα τελεί υπό την αναβλητική αίρεση της παράδοσης του μισθίου από τον εκμισθωτή στο μισθωτή 21. Ζήτημα προκύπτει στην περίπτωση κατάρρευσης οικοδομήματος που έχει μισθωθεί χρηματοδοτικά, καθώς το οικόπεδο δεν θα μπορεί πλέον να αποτελέσει αντικείμενο χρηματοδοτικής μίσθωσης, εφόσον τα μη οικοδομημένα ακίνητα εξαιρούνται του αντικειμένου της. Η κατάρρευση της οικοδομής δεν οδηγεί αυτομάτως σε λύση της χρηματοδοτικής μίσθωσης, αλλά μπορεί να αποτελέσει λόγο καταγγελίας αυτής. Με βάση την αρχή της καλής πίστης ο εκμισθωτής οφείλει να ανεχθεί την ανέγερση νέας οικοδομής εκ μέρους του μισθωτή με δαπάνες του τελευταίου. Στην άποψη αυτή συνηγορεί και το γεγονός ότι το μίσθιο είναι υποχρεωτικά ασφαλισμένο από τον μισθωτή, και συνεπώς έχει τη δυνατότητα να καλύψει τις δαπάνες ανέγερσης της νέας οικοδομής με το ποσό που θα λάβει από την ασφαλιστική εταιρία Τα συμβαλλόμενα μέρη Από τις διατάξεις των άρθρων 1-2 του ν. 1665/1986, όπως αντικαταστάθηκαν από τον ν. 3483/2006, προκύπτει ότι συμβαλλόμενοι στη σύμβαση χρηματοδοτικής μίσθωσης μπορεί να είναι τράπεζα ή ανώνυμη εταιρία ειδικού σκοπού ως εκμισθωτής και επιχείρηση ή επαγγελματίας ως μισθωτής. Ι) Το πρόσωπο του εκμισθωτή Με το Ν. 1665/1986 εισήχθη για πρώτη φορά στη χώρα μας ο θεσμός της χρηματοδοτικής μίσθωσης εγκαινιάζοντας μία νέα μορφή οικονομικής δραστηριότητας. Εξαιτίας του χρηματοδοτικού χαρακτήρα της ως άνω δραστηριότητας, κρίθηκε ότι αυτή δεν θα μπορούσε να ανατεθεί σε οποιοδήποτε 21 Απόστολος Σ.Γεωργιάδης " Νέες μορφές συμβάσεων της σύγχρονης οικονομίας", εκδόσεις Αν.Σάκκουλα 2008, σελ Απόστολος Σ.Γεωργιάδης " Νέες μορφές συμβάσεων της σύγχρονης οικονομίας", εκδόσεις Αν.Σάκκουλα 2008, σελ 32 22

23 φυσικό ή νομικό πρόσωπο (με οποιαδήποτε νομική μορφή), αλλά σε φορείς με μέγεθος και κεφαλαιακή διάρθρωση ανάλογη με τον χρηματοδοτικό σκοπό τους και που υπόκεινται σε εποπτεία και έλεγχο από την Τράπεζα της Ελλάδος 23. Σύμφωνα με το άρθρο 2 παρ. 1 εδάφιο α του Ν. 1665/1986 ''Συμβάσεις χρηματοδοτικής μίσθωσης μπορούν να συνάπτουν ως εκμισθωτές μόνο: α) οι ανώνυμες εταιρίες χρηματοδοτικής μίσθωσης, οι οποίες συνιστώνται με σκοπό τη διενέργεια εργασιών του άρθρου 1 του Νόμου αυτού, β) τα πιστωτικά ιδρύματα κατά την έννοια της περίπτωσης α του στοιχείου 1 του άρθρου 2 του Ν. 2076/1992 (ΦΕΚ 130 Α ), όπως ισχύει, τα οποία έχουν συσταθεί και λειτουργούν στην Ελλάδα, γ) τα πιστωτικά ιδρύματα, κατά την παραπάνω έννοια, τα οποία εδρεύουν σε κράτος-μέλος του Ευρωπαϊκού Οικονομικού Χώρου (Ε.Ο.Χ.) και εγκαθίστανται στην Ελλάδα μέσω υποκαταστήματος ή παρέχουν στην Ελλάδα διασυνοριακώς υπηρεσίες κατά την έννοια των άρθρων 11 και 13 του Ν. 2076/1992, καθώς και πιστωτικά ιδρύματα, κατά την παραπάνω έννοια, που εδρεύουν σε τρίτο κράτος και εγκαθίστανται στην Ελλάδα μέσω υποκαταστήματος, δ) τα χρηματοδοτικά ιδρύματα κατά την έννοια του στοιχείου 6 του άρθρου 2 του Ν. 2076/1992, τα οποία εδρεύουν σε κράτος-μέλος του Ε.Ο.Χ. και εγκαθίστανται στην Ελλάδα μέσω υποκαταστήματος ή παρέχουν στην Ελλάδα διασυνοριακώς υπηρεσίες, σύμφωνα με το άρθρο 14 του Ν. 2076/1992, ε) τα χρηματοδοτικά ιδρύματα, τα οποία εδρεύουν στην αλλοδαπή και εγκαθίστανται στην Ελλάδα μέσω υποκαταστήματος και δεν εμπίπτουν στην περίπτωση (δ) του παρόντος εδαφίου'' Σύμφωνα με το άρθρο 2 παρ. 1 περ. α του Ν. 1665/1986, οι ανώνυμες εταιρίες χρηματοδοτικής μίσθωσης απαιτείται να συστήνονται με σκοπό τη διενέργεια των εργασιών του άρθρου 1 του Νόμου αυτού. Ως εκ τούτου, οι εν λόγω εταιρίες δεν επιτρέπεται να αναπτύξουν παράλληλα με τη σύναψη χρηματοδοτικών μισθώσεων και άλλη επιχειρηματική δραστηριότητα, παρά μόνο εργασίες παρεμφερείς ή συμπληρωματικές προς το σκοπό τους και πάντοτε με τους ειδικότερους όρους και τις προϋποθέσεις της Τράπεζας της Ελλάδος. Τέτοιες παρεμφερείς ή συμπληρωματικές εργασίες είναι για παράδειγμα η σύναψη πιστωτικών συμβάσεων με πιστωτικά ιδρύματα, η αγορά των μισθούμενων κινητών ή 23 Απόστολος Σ.Γεωργιάδης " Νέες μορφές συμβάσεων της σύγχρονης οικονομίας", εκδόσεις Αν.Σάκκουλα 2008, σελ

24 ακινήτων καθώς και η παραπέρα εκμίσθωση ή πώληση των πραγμάτων εκείνων για τα οποία λύθηκε πρόωρα η χρηματοδοτική μίσθωση ή δεν ασκήθηκε το δικαίωμα προαίρεσης από τον μισθωτή. 24 Περαιτέρω προϋπόθεση για να συσταθεί μία εταιρία leasing είναι η χορήγηση της ειδικής άδειας της Τράπεζας της Ελλάδος. Πέρα δηλαδή από την διοικητική άδεια σύστασης που θα πρέπει να εκδοθεί από τον αρμόδιο νομάρχη μετά από τον έλεγχο και την έγκριση του καταστατικού -πράγμα που συμβαίνει αδιακρίτως για τη νόμιμη ίδρυση κάθε ανώνυμης εταιρίας-, σύμφωνα με το άρθρο 4 του ν. 2190/1920, θα πρέπει να εκδοθεί και μία ειδική άδεια εγκατάστασης και λειτουργίας της εταιρίας από την Τράπεζα της Ελλάδος, που δημοσιεύεται στο οικείο τεύχος της εφημερίδας της Κυβερνήσεως. Ως προς την ειδική άδεια της Τράπεζας της Ελλάδος, σημειωτέον ότι αυτή δεν απαιτείται σε όλες τις παραπάνω κατηγορίες εταιριών leasing που αναφέρθηκαν. Συγκεκριμένα, δεν απαιτείται τέτοια άδεια για τις περιπτώσεις (ε) και (στ), διότι και στις δύο πρόκειται για θυγατρικές πιστωτικών ιδρυμάτων, για τη σύσταση των οποίων έχει σαφώς στο παρελθόν εκδοθεί σχετική άδεια λειτουργίας και επιπλέον τα ίδια τα πιστωτικά ιδρύματα ασκούν την απαραίτητη εποπτεία στις θυγατρικές τους εταιρίες. Να επισημανθεί επίσης πως η Τράπεζα της Ελλάδος καθ' όλη τη διάρκεια λειτουργίας μιας εταιρίας leasing ασκεί εποπτεία σε αυτήν, ζητώντας πολλές φορές στοιχεία της προς έλεγχο κ.ο.κ. Σε περίπτωση παράβασης του νόμου η Τράπεζα της Ελλάδος δικαιούται να επιβάλλει κυρώσεις, ενώ μπορεί ακόμα και να ανακαλεί ή να αναστέλλει προσωρινά τη χορηγηθείσα άδεια λειτουργίας της εταιρίας, βάσει των καθοριζόμενων προϋποθέσεων προς τούτο με πράξη του Διοικητή ή άλλου εξουσιοδοτημένου οργάνου (άρθρο 2 παρ. 8 του Ν. 1665/1986). Όσον αφορά το ελάχιστο καταβεβλημένο μετοχικό κεφάλαιο για τη σύσταση ανώνυμης εταιρίας leasing ή για την έγκριση μετατροπής άλλης ανώνυμης σε τέτοια, αυτό δεν μπορεί να υπολείπεται από το ήμισυ του εκάστοτε απαιτούμενου για την ίδρυση πιστωτικών ιδρυμάτων με τη μορφή ανωνύμων εταιριών (άρθρο 2 παρ. 2 του Ν. 1665/1986). Αντίστοιχη υποχρέωση καταβολής ελάχιστου μετοχικού κεφαλαίου, αλλά σε ύψος καθοριστέο κατά περίπτωση από την Τράπεζα της Ελλάδος, 24 Παναγιώτης Κ. Μάζης "Η χρηματοδοτική μίσθωση leasing", εκδόσεις Σμυρνιωτάκη 1990, σελ

25 προβλέπεται και για την αδειοδότηση εγκατάστασης στη χώρα μας υποκαταστήματος αλλοδαπού χρηματοδοτικού ιδρύματος (άρθρο 2 παρ. 2 περ. β του Ν. 1665/1986). Επιπρόσθετα, σύμφωνα με το άρθρο 2 παρ. 4 και 5, το ελάχιστο μετοχικό κεφάλαιο πρέπει να είναι ολόκληρο καταβεβλημένο σε μετρητά ή και σε είδος, με ανάλογη εφαρμογή των σχετικών διατάξεων για τις ανώνυμες εταιρίες, ενώ οι μετοχές των εταιριών leasing είναι εκ του Νόμου ονομαστικές. Διχογνωμία επικρατεί αναφορικά με το αν η σύναψη χρηματοδοτικής μίσθωσης από πρόσωπο που δεν συγκεντρώνει τα παραπάνω χαρακτηριστικά, δηλαδή είτε από φυσικό πρόσωπο, είτε από εταιρία που δεν έχει όμως τη μορφή ανώνυμης εταιρίας ειδικού σκοπού, συνεπάγεται την απόλυτη ακυρότητα της σύμβασης κατά το άρθρο 174 Α.Κ. ή σχετική μόνον ακυρότητα υπέρ του καλόπιστου μισθωτή. Έχουν υποστηριχθεί και οι δύο απόψεις. Η μεν πρώτη θεωρεί τη συναπτόμενη σύμβαση ως μία απολύτως άκυρη κατά το άρθρο 174 Α.Κ. σύμβαση χρηματοδοτικής μίσθωσης, με δυνατότητα αναζήτησης των καταβληθέντων κατά τις διατάξεις του αδικαιολόγητου πλουτισμού. Αποτέλεσμα αυτής της ακυρότητας είναι η απώλεια των φορολογικών ελαφρύνσεων για τον συμβαλλόμενο μισθωτή. Η σύμβαση λοιπόν δεν ισχύει ως «χρηματοδοτική σύμβαση» του νόμου 1665/ Σύμφωνα με τη δεύτερη υποστηριζόμενη άποψη, σε περίπτωση σύναψης σύμβασης χρηματοδοτικής μίσθωσης με εκμισθώτρια εταιρία, η οποία δεν είναι ανώνυμη εταιρία ειδικού σκοπού, η συνέπεια που απορρέει είναι σχετική μόνον ακυρότητα της σύμβασης υπέρ του καλόπιστου μισθωτή, ο οποίος, αφού πρώτα σταθμίσει τα συμφέροντά του, θα έχει το δικαίωμα να κρίνει εάν επιθυμεί να συνεχίσει ή να λύσει τη σύμβαση 26. Η άποψη αυτή θεωρεί την επιβολή των ειδικών προϋποθέσεων στο πρόσωπο του εκμισθωτή ως ρύθμιση διοικητικής φύσης. ΙΙ) Το πρόσωπο του μισθωτή Στη σύμβαση χρηματοδοτικής μίσθωσης το δεύτερο πρόσωπο που εμφανίζεται είναι ο ελεύθερος επαγγελματίας ή η επιχείρηση, η οποία επιλέγει τη σύναψη της σύμβασης leasing ως τον τρόπο με τον οποίο επιθυμεί να χρηματοδοτηθεί. Προσεγγίζει λοιπόν έναν χρηματοδοτικό οίκο και υποβάλλει το 25 Παναγιώτης Κ. Μάζης "Η χρηματοδοτική μίσθωση leasing", εκδόσεις Σμυρνιωτάκη 1990, σελ Απόστολος Σ.Γεωργιάδης " Νέες μορφές συμβάσεων της σύγχρονης οικονομίας", εκδόσεις Αν.Σάκκουλα 2008, σελ

26 αίτημά του περιγράφοντας με λεπτομέρειες το πράγμα που θέλει να του παραχωρηθεί καθώς επίσης και τον προμηθευτή που θα το πωλήσει στην εταιρία. Εφόσον η εταιρία εγκρίνει και αποδεχτεί το αίτημά του, θα ακολουθήσει η σύναψη της σύμβασης 27. Μισθωτής στη σύμβαση χρηματοδοτικής μίσθωσης μπορεί να είναι οποιοδήποτε φυσικό ή νομικό πρόσωπο, ιδιωτικού ή δημοσίου δικαίου, αρκεί να ασκεί επιχειρηματική ή επαγγελματική δραστηριότητα και να επιδιώκει την εξασφάλιση της χρήσης του μισθίου χάριν της εμπορίας ή της άσκησης του επαγγέλματός του και όχι για την προσωπική εξυπηρέτησή του. Η τελευταία αυτή προϋπόθεση του Νόμου δικαιολογείται από τη λειτουργία της χρηματοδοτικής μίσθωσης ως θεσμού για την ενίσχυση των μικρομεσαίων επιχειρήσεων προς διενέργεια παραγωγικών επενδύσεων. Οποιαδήποτε άλλη χρήση (οικιακή, οικογενειακή, προσωπική) του πράγματος εκ μέρους του απαγορεύεται. Αξίζει να σημειωθεί πως απαγορεύεται ακόμα και εν μέρει να χρησιμοποιηθεί το πράγμα για αλλότριους από επαγγελματικούς σκοπούς. Αυτός ο συλλογισμός στον οποίο μας οδηγεί το γράμμα του νόμου καταλήγει στο συμπέρασμα πως δεν μπορεί να είναι ιδιώτης ο μισθωτής μιας χρηματοδοτικής μίσθωσης, παρά μόνο επαγγελματίας ή επιχειρηματίας. Εκφράστηκε ωστόσο και αντίθετη άποψη 28. Περαιτέρω, την ιδιότητα του μισθωτή σε μία σύμβαση χρηματοδοτικής μίσθωσης μπορεί να αποκτήσει και το Δημόσιο, μέσω της ενεργούσας ως πληρεξούσιάς του Κτηματικής Εταιρίας του Δημοσίου (ΚΕΔ), κατόπιν σχετικής υπουργικής απόφασης (άρθρο 1 παρ. 5 του Ν. 1665/1986). Εξάλλου, την ιδιότητα του χρηματοδοτικού μισθωτή μπορεί να αποκτήσει και ο τέως κύριος του πράγματος, εφόσον το πώλησε σε εταιρία leasing προκειμένου να προβεί στη συνέχεια σε σύναψη χρηματοδοτικής μίσθωσης μαζί της για το συγκεκριμένο πράγμα (άρθρο 1 παρ. 2 του Ν. 1665/1986). Στην περίπτωση αυτή, θα πρόκειται για το είδος της αντίστροφης χρηματοδοτικής μίσθωσης. 29 Τέλος, ο μισθωτής μπορεί να έχει οποιαδήποτε ιθαγένεια και όχι μόνο την ελληνική, όπως και οποιοδήποτε τόπο εγκατάστασης. Εάν αυτός ο τόπος βρίσκεται σε 27 Απόστολος Σ.Γεωργιάδης " Νέες μορφές συμβάσεων της σύγχρονης οικονομίας", εκδόσεις Αν.Σάκκουλα 2008, σελ Βλ. ανωτέρω 2, Ι. 29 Β.Τσούμας, ''Η σύμβαση χρηματοδοτικής μίσθωσης (leasing)'', ΕφΑΔ 3/2009, σελ