Ex situ Γηαηήξεζε Απηνθπώλ Δηδώλ ηεο Διιεληθήο Υισξίδαο ζην Βαιθαληθό Βνηαληθό Κήπν Κξνπζζίσλ ηνπ Δζληθνύ Ιδξύκαηνο Αγξνηηθήο Έξεπλαο

Transcript

1 Ex situ Γηαηήξεζε Απηνθπώλ Δηδώλ ηεο Διιεληθήο Υισξίδαο ζην Βαιθαληθό Βνηαληθό Κήπν Κξνπζζίσλ ηνπ Δζληθνύ Ιδξύκαηνο Αγξνηηθήο Έξεπλαο Μαινύπα Δ. 1, Κξίγθαο Ν. 2, Καξύδαο Α. 1, Παπαλαζηάζε Κ. 1 1 Δξγαζηήξην Πξνζηαζίαο θαη Αμηνπνίεζεο Απηνθπώλ θαη Αλζνθνκηθώλ Δηδώλ, Κέληξν Γεωξγηθήο Έξεπλαο Βόξεηαο Διιάδαο, Δζληθό Ίδξπκα Αγξνηηθήο Έξεπλαο, 57001, Σ.Θ , Θέξκε, Θεζζαινλίθε, Δ-mail: bbgk@bbgk.gr Fritilaria pontica 2 Δξγαζηήξην πζηεκαηηθήο Βνηαληθήο θαη Φπηνγεωγξαθίαο, Σκήκα Βηνινγίαο, Αξηζηνηέιεην Παλεπηζηήκην Θεζζαινλίθεο, 54124, Greece, Δ-mail: nkrigas@bio.auth.gr

2 Ο Υισξηδηθόο Πινύηνο ηεο Διιάδαο Ζ πινπζηόηεξε ριωξίδα ζηελ Δπξώπε ζε ζρέζε κε ηελ επηθάλεηα ηεο ρώξαο, > απηόρζνλα είδε θαη ππνείδε (taxa) ζε km 2 Η θαηαγξαθή ηεο Διιεληθήο Υισξίδαο είλαη έλα δπλακηθό πξόγξακκα. Φπηηθά είδε, λέα γηα ηνπο Δπηζηήκνλεο, αλαθαιύπηνληαη ζπλερώο. Τςειόο ελδεκηζκόο (c. 13,2 %): 1 ζηα 5 θπηηθά είδε είλαη ελδεκηθό ζηελ Διιάδα 739 θαηαρσξεκέλα θπηηθά taxa ζηελ IUCN c. 40% ησλ θπηώλ: άγλσζηε θαηάζηαζε ζηελ θύζε

3 Ο Υισξηδηθόο Πινύηνο ηεο Διιάδαο Io I N Pi S Pi N C P e E C St E N E WA e NA e EA e Πνιππνίθηιε γεσινγηθή ηζηνξία Πνηθηιόηεηα θιηκαηηθώλ ζπλζεθώλ Πνηθίια ελδηαηηήκαηα θαη βηόηνπνη 270 πεξηνρέο Natura πγξνβηόηνπνη Διιάδα Ki k K K 13 θπηνγεσγξαθηθέο πεξηνρέο, γεηηλίαζε κε ζεκαληηθέο βηνγεσγξαθηθέο πεξηνρέο

4 Δξγαζηήξην Πξνζηαζίαο θαη Αμηνπνίεζεο Απηνθπώλ θαη Αλζνθνκηθώλ Δηδώλ- ΒΒΚΚ 1: Μόλνλ απηόρζνλα θπηά Μηα ζηξαηεγηθή κε 6 πνιηηηθέο 2: Κπξίσο ζεκαληηθά απηόρζνλα θπηά: ελδεκηθά, ζπάληα, απεηινύκελα, ηξσηά, πξνζηαηεπόκελα, θπηά κε πηζαλό αλζνθνκηθό ή θαξκαθεπηηθό ελδηαθέξνλ 3: Πιήξσο ηεθκεξησκέλεο ζπιινγέο 4: Πνιιαπιαζηαζκόο θαηά πξνηεξαηόηεηα ησλ ζεκαληηθώλ εηδώλ 5: πλδπαζκέλε in situ θαη ex situ δηαηήξεζε 6: Δπαηζζεηνπνίεζε γηα ηελ πνηθηιόηεηα απηνθπώλ θπηηθώλ εηδώλ

5 Fritilaria pontica Μεζνδνινγία

6 Απνζηνιέο πιινγήο Βαζηθέο πιεξνθνξίεο εληνπηζκνύ θπηώλ: κνξθνινγηθή πεξηγξαθή ησλ δηαθνξεηηθώλ εηδώλ, πεξηνρή εμάπισζήο ηνπο, είδνο βηόηνπνπ όπνπ θύνληαη, πςνκεηξηθό εύξνο θαη ππνζηξώκαηα ζηα νπνία απαληνύλ, πεξίνδν αλζνθνξίαο θαη θαξπνθνξίαο ηνπο πιιέγνληαη: θηλδπλεύνληα, ηξσηά, ζπάληα, ηνπηθά ειιεληθά θαη βαιθαληθά ελδεκηθά Πξνζηαηεύνληαη από ηελ εζληθή ή/θαη δηεζλή λνκνζεζία Πεξηιακβάλνληαη ζε θαηαιόγνπο πξνζηαηεπόκελσλ εηδώλ: είδε ηνπ δηθηύνπ ΦΤΗ 2000

7 Βνηαληθέο Απνζηνιέο πιιέγνληαη: Εωληαλό θπηηθό πιηθό γηα πνιιαπιαζηαζκό, Γείγκαηα γηα εξκπάξην, Γείγκαηα ρώκαηνο, Φωηνγξαθηθό πιηθό, Γεωγξαθηθέο ζπληεηαγκέλεο ηωλ ηόπωλ ζπιινγήο, Δάλ είλαη εθηθηό ζπιιέγνληαη καδί κε ην θπηό γξ. λωπήο θπηηθήο κάδαο γηα εξγαζηεξηαθέο αλαιύζεηο (αξωκαηηθά θαξκαθεπηηθά είδε).

8 Γειηίν πιινγήο Θφδ. Σηαθ. Σσλλογής: 1 Όνομα Σσλλέκηη: Μαλούπα Ελένη Ζμερομ. Σσλλογής: 24/11/2005 Φώρα: Ελλάδα Νομός: Ηρακλείοσ Γεφγρ. μήκος: 25 o ' E Γεφγρ. πλάηος: 35 o ' N Τοποθεζία: περιοτή Φούρνοι, 1 km από Αρτάνες Υυόμεηρο: 450 m Γεφλογικό σπόζηρφμα: Αζβεζηόλιθος Ηδιαίηερα ταρ/κά: Πεηρώδες έδαθος με κλίζη Εώνη Βλάζηηζης: Δσμεζογειακή (Μακκεία-θρσγανική με ένηονη σποβάθμιζη) Τύπος Βλάζηηζης: Δπικραηέζηερα είδη: Αριθμός Σσλ. Γειγμ. Φαζμοθσηική Origanum dictamnus, Ptilostemon afer Θφδικός Σσλλεγ. Γειγμ. από: Θφδικός Γείγμαηος Οικογένεια Γένος Δίδος Υποείδος 1/1 Lamiaceae Origanum dictamnus Φαρακηηριζηικά: Σε καρποθορία Ηδιαιη. Φαρ/κα Βιοηόποσ: Δμθανής αποζάρθρφζη Δίδος ζσλλεγόμ. Υλικ.: 2 ολόκληρα υυτά με καλό ριζικό σύστημα έφς: Γείγμα Δρμπαρίοσ: Φφηογραθία: Παραηηρήζεις: Γιάζπαρηος άηομα ζε κάθεηοσς βράτοσς (πληθσζμός: ~ 50 άηομα ζε 300 η.μ.)

9 Σαμηλνκηθόο Πξνζδηνξηζκόο Απόδνζε επηζηεκνληθώλ νλνκάησλ ζύκθσλα κε ην Γηεζλή Κώδηθα Βνηαληθήο Ολνκαηνινγίαο Αλάπηπμε Δξκπαξίνπ

10 Μεηξών Σεθκεξίσζεο Φπηηθνύ Τιηθνύ Βάζε Γεδνκέλσλ Μνλαδηθόο θσδηθόο πξόζβαζεο-accession number Πιήζνο πιεξνθνξηώλ πνπ ζπιιέρζεθαλ από ην πεδίν Υξήζε Γεσγξαθηθώλ πζηεκάησλ Πιεξνθνξηώλ γηα πεξηγξαθή επηηόπησλ νηθνινγηθώλ ζπλζεθώλ γηα ηα εκαληηθά Δίδε Φπηώλ Βηβιηνγξαθηθέο αλαθνξέο ζρεηηθά κε ηηο νηθνινγηθέο απαηηήζεηο, ηελ ρσξνινγία θαη ην θαζεζηώο πξνζηαζίαο ύλδεζε κε πιεξνθνξίεο πνπ πξνθύπηνπλ θαηά ηε δηεξεύλεζε ηνπ βηνινγηθνύ θύθινπ

11 Μεηξών Σεθκεξίσζεο Φπηηθνύ Τιηθνύ Krigas N., Mouflis G., Grigoriadou K. and Maloupa E Conservation of important plants from the Ιonian Islands at the Balkan Botanic Garden of Kroussia, N Greece: using GIS to link the in situ collection data with plant propagation and ex situ cultivation. Biodiversity and Conservation, 19:

12 Απνζηνιέο πιινγήο > 90 απνζηνιέο ζε 13 γεσγξαθηθά δηακεξίζκαηα ηεο Διιάδαο Δξεπλήζεθαλ > 100 γεσγξαθηθέο πεξηνρέο ζε ηνπιάρηζηνλ 20 δηαθνξεηηθνύο λνκνύο Γεκηνπξγία > θσδηθώλ πξόζβαζεο > 500 θσδηθνί από εκαληηθά Δίδε > θσδηθνί πξνζδηνξίζηεθαλ ηαμηλνκηθά ζε επίπεδν γέλνπο θαη είδνπο Γεκηνπξγήζεθαλ δείγκαηα εξκπαξίνπ

13 Απνζηνιέο πιινγήο

14 Απνζηνιέο πιινγήο Πεξηνρέο ζπιινγήο εκαληηθώλ Φπηηθώλ Δηδώλ αλά γεσγξαθηθή πεξηνρή

15 Αλαπαξαγσγή ex situ Γηαηήξεζε Έξεπλα Δθπαίδεπζε ηόρνο Μέζνδνη Δγγελώο: κε ζπέξκαηα Αγελώο: κε κνζρεύκαηα, δηαίξεζε ξηδσκάησλ Ιζηνθαιιηέξγεηα

16 Δγγελήο Αλαπαξαγσγή Δηήζηα είδε θαη ζε είδε πνπ δελ εθαξκόδεηαη άιιε κέζνδνο Όρη γεληθεπκέλε κέζνδνο ιόγσ γελεηηθήο παξαιιαθηηθόηεηαο Γεκηνπξγία πξσηνθόιισλ πνιιαπιαζηαζκνύ: δηεξεύλεζε ζπλζεθώλ θπηξσηηθόηεηαο ζπεξκάησλ Γηαδνρηθά ζηάδηα θύηξωζεο ζπεξκάηωλ

17 Αγελήο Αλαπαξαγσγή Δπξεία εθαξκνγή Γηαηήξεζε γελνηύπνπ Γεκηνπξγία πξσηνθόιισλ αλαπαξαγσγήο Melissa officinalis Μνζρεύκαηα Sedum sp. Γηαίξεζε

18 Ιζηνθαιιηέξγεηα Δίδε πνπ δελ ξηδνβνινύλ εύθνια Παξαγσγή κεγάινπ αξηζκνύ θπηώλ Απόιπηα πγηή θπηά ε ζύληνκν ρξνληθό δηάζηεκα Πξνηεξαηόηεηα ζε ζπάληα, θηλδπλεύνληα, απεηινύκελα είδε Γεκηνπξγία πςειήο πνηόηεηαο (elite) πνιιαπιαζηαζηηθνύ πιηθνύ Crithmum maritimum Campanula incurva Centaurea citharonea

19 Αλαπαξαγσγή > θπηά πνιιαπιαζηάζηεθαλ κε ζπέξκαηα από θσδηθνύο πξόζβαζεο ζε εξγαζηεξηαθέο ζπλζήθεο ειεγρόκελεο θύηξσζεο ζε ζαιάκνπο ζηαζεξώλ ζπλζεθώλ > θπηά πνιιαπιαζηάζηεθαλ κε αγελή ηξόπν από θσδηθνύο πξόζβαζεο θσδηθώλ πξόζβαζεο Αλαπηύρζεθαλ εμεηδηθεπκέλα πξσηόθνιια αλαπαξαγσγήο γηα 88 θπηηθά είδε από 185 θσδηθνύο πξόζβαζεο

20 Ex situ Γηαηήξεζε Φπηώλ Μεηξηθέο Φπηείεο Σξάπεδα πεξκάησλ Ιζηνθαιιηέξγεηα Βνηαληθνί Κήπνη Σξόπνη

21 Μεηξηθέο Φπηείεο Αλεύξεζε θαηαιιειόηεξσλ ζπλζεθώλ αλάπηπμεο Γηαηήξεζε ζην έδαθνο Γηαηήξεζε ζε θπηνδνρεία Φπηά κεηέξεο Γηαηήξεζε νξρηδεώλ Γηαηήξεζε βνιβσδώλ Σνπιίπεο Κξπνθήπην

22 Σξάπεδα πεξκάησλ πιινγή από ηα κεηξηθά θπηά θαη από ηηο βνηαληθέο απνζηνιέο Καζαξηζκόο θαη αθπδάησζε Βξαρπρξόληα δηαηήξεζε ζε ςπθηηθό ζάιακν 4 ν C Δμππεξέηεζε αλαγθώλ αλαπαξαγσγήο θαη αληαιιαγήο πιηθνύ

23 Ιζηνθαιιηέξγεηα εκαληηθά θπηηθά είδε (ζπάληα, ελδεκηθά, απεηινύκελα θ.ά.) Δίδε κε ηδηαίηεξν εξεπλεηηθό ελδηαθέξνλ Γηαηήξεζε ζε αζεπηηθέο ζπλζήθεο, ζε in vitro πεξηβάιινλ

24 Ex situ Γηαηήξεζε Φπηώλ Μεηξηθέο Φπηείεο: θσδηθνί πξόζβαζεο 30% εκαληηθά Φπηηθά Δίδε Σξάπεδα πεξκάησλ: θσδηθνί πξόζβαζεο ζε θπηνδνρεία θαη ζην έδαθνο Από απηνύο νη θσδηθνί πξόζβαζεο ζηελ Σξάπεδα Ιζηνθαιιηέξγεηα: 30 θσδηθνί πξόζβαζεο Σα θπηά αλαπηύζζνληαη ζε εηδηθνύο ζαιάκνπο θαιιηέξγεηαο

25 Βνηαληθνί Κήπνη Βαιθαληθόο Βνηαληθόο Κήπνο Κξνπζζίσλ Ννκόο Κηιθίο Τςόκεηξν: 600 κέηξα Έθηαζε: 300 ζηξ. 150 ζηξ. θπζηθό δξπνδάζνο 150 ζηξ. εηδηθνί ρώξνη θύηεπζεο & κνλνπάηηα 10 ρξόληα ιεηηνπξγίαο

26 Δίζνδνο Βαιθαληθόο Βνηαληθόο Κήπνο Κξνπζζίσλ N Greece Ex situ : 15ha In situ : 16ha Δίζνδνο

27 Βαιθαληθόο Βνηαληθόο Κήπνο Κξνπζζίσλ «Οσμές από θυμάρια» Πολυετή ποώδη Dianthus corymbosus Thymus thracicus Υδρόφιλα είδη Αρωματικά-φαρμακευτικά Iris pseudacorus Teucrium divaricatum

28 Βαιθαληθόο Βνηαληθόο Κήπνο Κξνπζζίσλ Geum coccineum Αλπικά φυτά Iberis sempervirens Υδρόφιλα είδη Geranium macrorrhizum Εκπαιδευτικός ποόκηπος Nymphaea alba

29 Βαιθαληθόο Βνηαληθόο Κήπνο Κξνπζζίσλ

30 Βνηαληθνί Κήπνη Κήπνο Πεξηβαιινληηθήο Δπαηζζεηνπνίεζεο Ννκόο Θεζζαινλίθεο, Θέξκε Τςόκεηξν: επηθάλεηα ηεο ζάιαζζαο Έθηαζε: 8 ζηξ. Δηδηθνί ρώξνη θύηεπζεο

31 Κήπνο Πεξηβαιινληηθήο Δπαηζζεηνπνίεζεο

32 Κήπνο Πεξηβαιινληηθήο Δπαηζζεηνπνίεζεο

33 Ex situ Γηαηήξεζε Φπηώλ Βαιθαληθόο Βνηαληθόο Κήπνο Κξνπζζίσλ: Πξνζηαηεύνληαη θπηηθά άηνκα > 600 θπηηθώλ εηδώλ Οξγαλσκέλα ζε 46 ζεκαηηθέο ελόηεηεο παξνπζίαζεο in situ πξνζηαζία 300 απηνθπώλ θπηηθώλ εηδώλ θαη ππνεηδώλ Κήπνο Πεξηβαιινληηθήο Δπαηζζεηνπνίεζεο: Δγθαηάζηαζε 867 θπηηθώλ αηόκσλ από 135 θσδηθνύο Πξόζβαζεο Οξγαλσκέλα ζε 7 ζεκαηηθέο ελόηεηεο παξνπζίαζεο

34 Καιιηέξγεηα-Αλάπηπμε Πξσηνθόιισλ ηόρνο Καιιηέξγεηα εηδώλ κε πηζαλή εκπνξηθή αμηνπνίεζε Μειέηε πλζεθώλ θαιιηέξγεηαο αξσκαηηθώλ-θαξκαθεπηηθώλ εηδώλ ζε εξεπλεηηθέο εθαξκνγέο θαη πηινηηθνύο αγξνύο Πξόγξακκα Αλάπηπμεο Βηνκεραληθήο Έξεπλαο θαη Σερλνινγίαο: «Αλάπηπμε πηινηηθνύ ζρήκαηνο παξαγσγήο θαη εκπνξηθή Αμηνπνίεζε ζηελ αξρηηεθηνληθή ηνπίνπ θαη ηε βηνκεραλία Καιιπληηθώλ ηξηώλ απηνθπώλ αξσκαηηθώλ-θαξκαθεπηηθώλ εηδώλ» Μειηζζόρνξην (Melissa officinalis), Γίθηακν (Origanum dictamus), Κξίηακν (Crithmum maritimum)

35 Βνηαληθνί Κήπνη Πηινηηθή θαιιηέξγεηα Μειηζζόρνξηνπ (Melissa officinalis)

36 Καιιηέξγεηα-Αλάπηπμε Πξσηνθόιισλ Αλάπηπμε εμεηδηθεπκέλσλ πξσηνθόιισλ θαιιηέξγεηαο: Ρίγαλε-Origanum vulgare subsp. hirtum, Labiatae: θπηά Μειηζζόρνξην-Melissa officinalis, Labiatae: θπηά Φαζθόκειν-Salvia triloba, Labiatae: θπηά Σζάη ηνπ βνπλνύ-sideritis scardica, Labiatae: θπηά Θπκάξη-Thymus spp., Labiatae: θπηά Κξίηακν-Crithmum maritimum, Apiaceae: θπηά Γίθηακν-Origanum dictamnus, Labiatae: θπηά

37 Ρίγαλε-Origanum vulgare Φασκόμηλο-Salvia triloba

38 Σζάη ηνπ βνπλνύ-sideritis scardica Θπκάξη-Τhymus spp.

39 Γεκνζηεύζεηο Cook C.M., Maloupa E., Kokkini S. & Lanaras T Differences between the inflorescence, leaf and stem essential oils of wild Mentha pulegium plants from Zakynthos, Greece. Journal of Essential Oil Research 19, Grigoriadou K. and Maloupa E Micropropagation and salt tolerance of in vitro grown Crithmum maritinum L. Plant Cell Tissue and Organ Culture v. 94: Maloupa E. & Krigas N The profile of the Balkan Botanic Garden of Kroussia, N. Greece: A Garden dedicated to the conservation of the native plants of Greece and the Balkans. Sibbaldia v. 6: Argyropoulou C., Papadatou M., Grigoriadou K., Maloupa E., Skaltsa H., Carvacrol content of cultivated in North Greece Origanum dictamnus L. Food Chemistry Krigas N., Mouflis G., Grigoriadou K. and Maloupa E Conservation of important plants from the Ionian Islands at the Balkan Botanic Garden of Kroussia, N Greece: using GIS to link the in situ collection data with plant propagation and ex situ cultivation. Biodiversity and Conservation, 19: Maloupa E, Krigas N, Grigoriadou K, Lazari D and Tsoktouridis G Conservation strategies for native plant species and their sustainable exploitation: case of the Balkan Botanic Garden of Kroussia, N. Greece. In: Teixeira da Silva J.A. (Ed), Floriculture Ornamental Plant Biotechnology: Advances and Topical Issues

40 αο επραξηζηώ πνιύ