نقش مسند مهارگری و خودکارآمدی در پیش بینی انگیزش تحصیلی دانش آموزان

Transcript

1 نقش مسند مهارگری و خودکارآمدی در پیش بینی انگیزش تحصیلی دانش آموزان چکیده افسانه 0 لطفی عظیمی* غالمعلی افروز** فریبرز درتاج*** محترم نعمت طاوسی**** هدف پژوهش حاضرتعیین رابطه مسند مهارگری و خودکارآمدی با انگیزش تحصیلی دانشآموزان بود. جامعه آماری پژوهش حاضر شامل کلیه دانشآموزان رشته علوم تجربی سال آخر دبیرستانهای دخترانه و پسرانه دولتی بود که در سال تحصیلی 1-1 در تهران مشغول تحصیل بودند. جهت انتخاب نمونه از روش نمونه گیری خوشه ای چندمرحله ای استفاده شد. با توجه به طرح پژوهش 11 نفر انتخاب و به مقیاس انگیزش تحصیلی )والرند و همکاران 011 ( مقیاس درونی بودن افراد قدرتمند و شانس )لوینسون 010( وپرسشنامه خودکارآمدی تعمیم یافته )جاج و همکاران 011 ( پاسخ دادند. نتایج تحلیل رگرسیون نشان دادند دو متغیر مسندمهارگری و خودکارآمدی توانایی تبیین 0 درصد از واریانس انگیزش درونی درصد از واریانس انگیزش بیرونی و 1 درصد از واریانس بی- انگیزشی را دارند. در پایان یافتهها بر مبنای اهمیت انگیزش تحصیلی در پیشرفت تحصیلی دانش- آموزان مورد بحث قرار گرفت. واژگان کلیدی: مسندمهارگری خودکارآمدی انگیزش تحصیلی. 1 * دانشجوی دکتری دانشگاه امام رضا )ع( مربی دانشگاه آزاد اسالمی واحد تهران جنوب ** استاد ممتاز دانشگاه تهران *** استاد دانشگاه عالمه طباطبایی 4 **** استادیار دانشگاه آزاد اسالمی واحد تهران جنوب

2 پژوهش در نظامه یا آموزشی مقدمه بحث پیرامون علل رفتار ی دانشآموزان روشنگربرخی از دیدگاههای مختلف در مورد 0 انگیزش است. به طوری که برخی از معلمان رفتاری دانش آموزان را از دیدگاه رفتاری و محیطی بررسی میکنند و برخی دیگر بر نقش علل درونی یا به اتخاذ دیدگاهی بینابینی تأکید می ورزند. این مطلب نشان میدهد الگوهای انگیزشی متفاوتی وجوددارندکه الزم است درباره الگوها یانظریه ها یا نگیزشی چرایی وچگونگی انگیزش تحصیلی دانش آموزان بیندیشنیم )پینتریچ وشانک 06(. انگیزش به سبب ده ها سال پژوهش موضوع بحث برانگیزی بوده است. هدف اولیه از شناسایی و درک اثرات انگیزش این بوده است که بر جهت دهی افراد توان و سماجت آنها در یک رفتار موثر بوده است )کالرک 101(. انگیزش در حوزه هایی از قبیل درمان درک و تغییر رفتار سازمان های صنعتی به منظور افزایش عملکرد شغلی آموزش شیوه هایی برای بهبود عملکرد تحصیلی و یا مطالعات تجربی برای درک رفتار بشری کاربرد دارد. تعریف انگیزش بستگی به بافتی دارد که در آن به کار گرفته می شود )کالرک 101(. 5 انگیزش پیشرفت در پیشرفت تحصیلی دانش آموزان نقش بسزایی دارد )گوآی و همکاران 100(. انگیزش پیشرفت به منزله تمایل به تالش فرد برای کسب موفقیت یا احساس خوشایند مشروط به موفق شدن در انجام دادن وظایف تعریف شده است 6 )آچاریا و جوشی 111 ( به عبارت دیگر انگیزش پیشرفت تمایل به انجام دادن کار به بهترین وجه در نظر خود و دیگران است که با پیشرفت تحصیلی در ارتباط است. 1.motivation.Pintrch, P.. Schunk, D. H. 4. Clark, G. 5.academic motivation 6. Acharya, N. 7. Joshi, S.

3 9 نقش مسند مهارگری و خودکارآمدی در پیش بینی... ازعوامل درونی که بر انگیزش پیشرفت تحصیلی تاثیرگذار است ویژگیهای شخصیتی افراد است. برای مثال روانشناسان عقیده دارند که انگیزش پیشرفت دانش آموزان با 0 عوامل شخصیتی گوناگونی از جمله مسندمهارگری )جو لیم و کیم 10 و نظام 6 5 ارزشی فرد )پکرون و پری 10( در ارتباط است. در همین راستا پژوهشگران دریافتند مسندمهارگریمی تواند انگیزش تحصیلی را پیش بینی کند. راتر )010( مسندمهارگری را عبارت از انتظار کلی فرد از نتایج یک رویداد تعریف می کند که یا در درون و یا در فراسوی )بیرون( مهار و فهم شخصی وی وجود دارد. در زمینه رابطه مسندمهارگری و انگیزش پیشرفت تا کنون پژوهش های اندگی صورت گرفته است. در این راستا کراچی )0 نقل از حسینی طباطبایی و قدیمی مقدم 06( در بررسی خود دریافت انگیزش پیشرفت در پیشرفت تحصیلی دانش آموزان نقش مهمی دارد و 1 دانش آموزان با مسند مهارگری درونی و اعتماد به نفس باال از سطح انگیزش پیشرفت باالتری برخوردارند حساس خواه و جاهدی )105( رابطه بین جهت گیری مسندمهارگری و پیشرفت تحصیلی دانشجویان ایرانی در رشته زبان انگلیسی را بررسی کردند و به این امر پرداختند که آیا مسندمهارگری می تواند پیش بینی کننده پیشرفت تحصیلی باشد یا خیر. افزون بر آن هدف دیگر این مطالعه بررسی تفاوت های موجود بین جهت گیری مسندمهارگری و پیشرفت تحصیلی دانشجویان بود. یافته های این پژوهش وجود رابطه 1. Locus of Control. Joo, Y. J.. Lim, K. Y. 4. Kim, J. 5. Pekrun, R. 6. Perry, R. P. 7.Rotter, J. B. 8. internal locus of control 9. self- confidence 10. Hassaskhah, J. 11. Jahedi, F.

4 پژوهش در نظامه یا آموزشی 1 بین جهت گیری مسندمهارگری و پیشرفت تحصیلی را تأیید کردند و همچنین نشان دادند که مسندمهارگری وجود پیشرفت تحصیلی را پیش بینی می کند. بر اساس نتایج به دست آمده بین پیشرفت تحصیلی و مسندمهارگری همبستگی منفی معناداری وجود داشت به عبارت دیگر این یافته ها این نکته را آشکار کردند سطوح باالی جهت گیری مسندمهارگری که با برونی بودن تداعی می شوند با پیشرفت تحصیلی پایین مرتبط هستند و جهت گیری مسند مهارگری پایین تر که با درونی بودن تداعی می شوند با پیشرفت تحصیلی باالتر مرتبط هستند. بعالوه نتایج نشان دادند که پاسخ دهندگانی که دارای مسند مهارگری بیرونی بودند بیشتر احتمال داشت که در گروه پاسخ دهندگان دارای پیشرفت تحصیلی بسیار پایین قرار گیرند. 0 متغیر دیگری که توانایی پیش بینی انگیزش تحصیلی را دارد خودکارآمدی است. خودکارآمدی به اطمینان فرد در توانایی های خویش برای انجام موفقیت آمیز یک وظیفه خاا اشاره دارد )شکوالکو 10(. این نکته آشکار شده است که خودکارآمدی بر انگیزش و یادگیری و به طور خاا بر آموزش و حوزه های کاری تأثیر میگذارد )گوره 116(. در همین راستا بندورا )011( احساس خودکارآمدی را یکی از مهمترین سازههای موثر در خودسامان دهی می داند. به عقیده بندورا باور دانش آموزان در مورد توانایی هایشان برای انجام موفقیت آمیز تکالیف تحصیلی پیش بینی کننده نیرومندی برای توانایی آنها جهت موفقیت در تکالیف است. باورهای خودکارآمدی به تعیین اینکه دانش آموز چه کارهایی را می تواند با دانش و مهارت هایشان انجام دهد کمک می کند. در نتیجه انگیزش پیشرفت تا حد زیادی تحت تاثیر ادراک دانش آموز در مورد توانایی های وی است و به وسیله آن پیش بینی می شود. باورهای خودکارآمدی با تاثیر بر انتخاب های فرد میزان تالش و پشتکار او در مواجهه 1.Self-efficiency. Shkullaku, R.. Gore, P.

5 5 نقش مسند مهارگری و خودکارآمدی در پیش بینی... با مشکالت الگوهای تفکر و واکنش های هیجانی نقش اساسی در تعیین رفتار دارند به همین دلیل سطوح باالی خودکارآمدی موجب تقویت پیشرفت تحصیلی می شود اما سطوح پایین خودکارآمدی پایین منجر به کاهش پیشرفت تحصیلی می 0 شود )لویس 6 5 فورسیس پینتو باک رابرتز و مارکوس 116(. نتایج فراتحلیل هانگ پنگ و 1 وان )100( در مورد تفاوت دانش آموزان ارزش تکالیف منزل و راهبردهای فراشناختی و انگیزش نیز نشان دادند که سطوح باالی خودکارآمدی با انگیزش باال و سطوح پایین خودکارآمدی با انگیزش پایین ارتباط دارد. پژوهش فرال واالک و 0 کای )111( نیز نشان داد که خودکارآمدی پیش بینی کننده متغیرهایعاطفی-انگیزشی در دانش آموزان نوجوان است. خودکارآمدی رابطه نیرومند با مسندمهارگری دارد )راتر 0116(. با این حال در نظریه مسندمهارگری راتر بر این نکته تأکید شده است افراد برحسب سطح مسئولیتی که در اثر حوادث اتفاقات و فرصت های موجود در زندگی به دست می آورند با یکدیگر تفاوت دارند )هاگ و ووگان 11 نقل از خان فلوا و قاضی 105(. 1. Lewis, B. A.. Forsyth, L.H.. Pinto, B. M. 4. Bock, B. C. 5. Roberts, M. 6. Marcus, B. H. 7. Hong, E. 8. Peng, Y. 9. Wan, M. 10. Ferla, J. 11. Valcke, M. 1.Cai, Y. 1. Hogg, M. A. 14. Vaughan, G. M. 15. Khan, A. 16. Fleva, E. 17. Qazi, T.

6 پژوهش در نظامه یا آموزشی 6 به نظر می رسد اهمیت خودکارآمدی بستگی به توانایی آن بر تأثیر در انتخاب ها و رفتار افراد داشته باشد. در واقع بندورا )011 نقل از خان و همکاران 105( معتقد است که خودکارآمدی نقش مهمی در گسترش انگیزش و پیشرفت انسان ایفا می کند و به شدت از این موضوع حمایت می کند که رفتارهای انسان انگیزش و همچنین پیامد واکنش های فرد )موفقیت یا شکست( محصول خودکارآمدی آنهاست. با توجه به مطالب ذکر شده انگیزش تحصیلی تحت تاثیر عوامل متفاوتی می باشد که شناخت این عوامل در بهبود انگیزش تحصیلی دانش آموزان حائز اهمیت است. افزون بر آن از آنجا که در مطالعات گذشته رابطه متغیرهای خودکارآمدی با انگیزش تحصیلی به صورت جداگانه مورد بررسی قرار گرفته و رابطه مسندمهارگریبا انگیزش تحصیلی نیز به ندرت مورد بررسی قرار گرفته است در این پژوهش کوشش شده است تابا بررسی تمامی متغیرها سهم هر یک از متغیر در پیش بینی انگیزش تحصیلی تعیین شود. بنابراین مهمترین پرسش پژوهش حاضر آن است که آیا متغیرهای مسندمهارگری و کارآمدی می تواند انگیزش تحصیلی را پیش بینی کند روش ای ن تحقیق را می توا ن از نظر هدف از نوع تحقیقات کار بر دی و از لحا نحو ه گردآوری داده ها تحقیق توصیفی از نوع همبستگی دانست. جامعه آماری پژوهش حاضرشامل دانشآموزان رشته علوم تجربی سال آخر دبیرستانهای دخترانه و پسرانه دولتی بود که در سال تحصیلی 1-1 در تهران مشغول تحصیل بودند. جهت انتخاب نمونه از روش نمونه گیری خوشه ای چند مرحله ای استفاده شد. بدین صورت که از مناطق شهر تهران به تصادف منطقه انتخاب و سپس از مناطق انتخاب شده تعداد دبیرستان )از هر منطقه دو دبیرستان( انتخاب شد. سپس از هر یک از دبیرستان ها 5 دانش آموز سال سوم انتخاب )در مجموع 11 دانش آموز( شدند وپرسشنامه های پژوهش را تکمیل کردند. الزم به ذکر

7 7 نقش مسند مهارگری و خودکارآمدی در پیش بینی... است برای پژوهش هایی از نوع همبستگی حجم نمونه حداقل 011 نفر کفایت می کند )دالور 0(. برای سنجش متغیرهای پژوهش از مقیاس انگیزش درونی بودن افراد قدرتمند شد. مقیاس انگیزش تحصیلی مقیاس انگیزش تحصیلی در سال 011 توسط 0 تحصیلی مقیاس و شانس و پرسشنامه خودکارآمدی تعمیم یافته استفاده 6 5 والرند بلیز بریر و پلتیر درکانادا به زبان فرانسه و برای اندازهگیری انگیزش تحصیلی طراحی و رواسازی شد و در سال 011 توسط والرند و همکارانش به انگلیسی ترجمه و به اجرا گذارده شد. این مقیاس بر مبنای نظریه خود تعی نی هفت گزینهای است که سه بعد انگیزش 01 1 گری )دسی ورایان 015( ساختهشده و دارای پرسش درونی انگیزش بیرونی وبی انگیزشی را میسنجد. انگیزش درونی به انگیزهای اشاره دارد که افراد را به صورت خودجوش و درونی به انجام تکلیفی خاا به حرکت وامیدارد و سوای از پاداشه یا خود تکلیف برای فرد ارزشمند و رضایتبخش است اشاره دارد که افراد را به خاطر پاداشها و تقویته یا اما انگیزش بیرونی انجام بیرونی به انگیزهای بیرونی مجبور به انجام تکلیف مینماید. وقتی افراد به صورت بیرونی برانگیخته میشوند و برای به دست آوردن چیزی بیشتر از لذت خود عمل یا تکلیف فعالیت میکنند. والرند و همکارانش در سال 1. academic motivation scale.internality, Powerful Others, and Chance Scale. Generalized Self-Efficacy Scale (GSES) 4. Vallerand, R. J. 5. Blais, M. R. 6. Briere, N. M. 7. Pelletier, L. G. 8self determination theory 9. Deci, E.L. 10. Ryan, R.M. 11. intrinsic motivation 1. extrinsic motivation 1.amotivation

8 پژوهش در نظامه یا آموزشی مقیاس AMS را به زبان انگلیسی برگردانده و آن را در آزمودنیهای انگلیسیزبان اجرا کردند آنها با استفاده از همسانی درونی و بازآزمایی ضرایب باالیی از همبستگی بین زیر بود. این مؤلفان مقیاس هفتگانهی مقیاس AMS که در غالب موارد باالی 1/1 0 برای سنجش روایی مقیاس نیز از تکنیک روایی سازهای استفاده کردند و دریافتند همبستگی بین زیرمقیاسهای همجوار باال و بین مقیاسهای غیرهمجوار پایین یا منفی است. در ایران باقری شهرآرای و فرزاد در سال 0 پس از ترجمه مقیاس آن را بر روی نفر آزمودنی اجرا کردند و با استفاده از تکنیک تحلیل عاملی دریافتند که پنج عامل از ساختار عاملی مقیاس تکرار میشود و در واقع نتایج بررسی آنها مقیاس را با شرایط و تفاوت های فرهنگ ی جام عه ایرانی منطبق سا خت. آنها همچنین به منظور سنجش پایایی مقیاس ضرایب همبستگی درونی و آزمون بازآزمایی را محاسبه کردند که در هر یک از زیرمقیاسها در غالب موارد باالتر از 1/ بود که حاکی از پایایی مقیاس است. همچنین در پژوهش حاضر ضریب آلفای کرونباخ برای ابعاد انگیزش تحصیلی در دامنه 1/1 1/ به دست آمد که نشاندهنده ثبات درونی مناسب و پایایی مقیاس انگیزش تحصیلی AMS در این پژوهش است. مقیاس درونی بودن افراد قدرتمند و لوینسون )010( در مقیاس 9 شانس درونی بودن افراد قدرتمند و شانس به ارزشیابی مسند مهارگری یعنی حد ادراک مهار زندگی و اطمینان به توانمندی در مهار پیامدها میپردازد. افراد با مسند مهارگری درونی اعتقاددارند که رفتارشان زندگی آنها را مهار میکند درحالیکه افراد با مسند مهارگری برونی باور دارند که زندگی آنها توسط شانس و احتمال و توسط افراد قدرتمند مهارمی شود )راتر 0166 نقالزجاجوالرسن 1. Validity. Reliablity. Internality, Powerful Others, and Chance Scale 4. Larsen, R. JS

9 نقش مسند مهارگری و خودکارآمدی در پیش بینی (. این مقیاس دارای ماده است که برخی از مادهها آن به صورت معکوس و برخی دیگر به صورت مستقیم مسند مهارگری را ارزشیابی میکنند. در این مقیاس هر ماده بر اساس یک مقیاس لیکرت 5 امتیازی از کامال مخالف )0( تا کامال موافق )5( نمرهگذاری میشود. جاج و همکاران )011( پایایی این مقیاس را برابر با 1/5 گزارش کردهاند. 0 اویلر )11( نیز ضرایب آلفای کرونباخ این مقیاس را برای نمونه دانشجویان 1/1 و برای نمونه کارمندان 1/61 گزارش کرده است. افزون بر آن نتایج تحلیل عاملی نشان دادند چهار رگه دارای یکبار عاملی مشترک بودند و هر ی ک رگهها نیز با مالکه یا داشتند )جاجو از دیگر مانند رضایت شغلی و عملکرد شغلی همبستگی مشابه بونو 110 جاجوکامیر- مولر 10(. در این پژوهش نیز همبستگی بین مسند مهارگری با حرمت خود خود کارآمدی تعمیمیافته نورزگرایی و خلق مثبت معنادار به دست آمد )1/=α(. پرسشنامه خودکارآمدی 1 تعمیمیافته )GSE( مقیاس خودکارآمدی تعمیمیافته ) GSES جاج و همکاران 011( چگونگی ارزیابی فرد را از 6 قابلیتهای 5 های خویش در بسیج انگیزش منابع شناختی و اعمال مورد نیاز برای کاربرد مهار کلی بر رویدادهای زندگی اندازهگیری میکند. این مقیاس دارای ماد ه است که برخی از ماد ههای آن مانند "من میتوانم موقعیتهایی را که در زندگی پیش میآید اداره کنم." به صورت مستقیم و برخی دیگر مانند "اغلب احساس من شبیه یک شکست خورده است." به صورت معکوس به ارزشیابی این رگه میپردازد. در این مقیاس از پاسخدهنده خواسته میشود که بر اساس یک مقیاس لیکرت 5 1. Oyler, J. D.. Bono, J. ES. Kammeyer-Mueller, J. D. 4. Generalized Self-Efficacy Scale (GSES) 5. capability 6. motivation 7. cognitive resources

10 پژوهش در نظامه یا آموزشی 41 درجهای از کامال مخالف )0( تا کامال موافق )5( به ماد هها پاسخ دهد بنابراین دامنه نمره فرد در این مقیاس از تا 1 در نوسان است. وزن تمام ماد هها برای دستیابی به یک نمره خودکارآمدی کلی برای هر پاسخدهنده برابر است. نمرههای باال نشاندهنده سطوح باالی خودکارآمدی و نمرههای پایین سطوح پایین خودکارآمدی را مشخ میکنند. بررسیهایی که به منظور برآورد پایایی این مقیاس انجامشدهاند متوسط پایایی آن را برابر با 1/5 گزارش کردهاند 0 )جاج ارز بونو و تورسن 11(. ضرایب آلفای کرونباخ در نمونههای دانشجویی و کارمندان نیز به ترتیب برابر با 1/1 و 1/ گزارششدهاند )اویلر 11(. جاج و دیگران )011( روایی این مقیاس را قابلقبول گزارش کردهاند در یک نمونه ایرانی نیز همبستگی بین خودکارآمدی تعمیمیافته با حرمت خود مسند مهارگری و نوروزگرایی به ترتیب برابر با 1/ 1/6 و 1/60 معنادار گزارش شد. ضریب آلفای کرونباخ این مقیاس نیز برابر با 1/1 به دست آمد )نعمتطاوسی و اکبرزادهحوری 010(. در پژوهش حاضر ضریب آلفای کرونباخ این مقیاس 1/ به دست آمد. یافتهها در جدول 0 میانگی ن و انحراف استاندار د مت غیرهای انگیزش تحصیلی در سه ب عد درونی بیرونی و بیانگیزشی مسند مهارگری و خودکارآمدی گزارش شده است. 1. Judge, T. A.. Erez, A.. Bono, J. E. 4SThoresen, C. J.

11 44 نقش مسند مهارگری و خودکارآمدی در پیش بینی... جدول 4. مشخصات توصیفی متغیرهای اصلی پژوهش متغیر کوچکترین بزرگترین میانگین انحراف استاندارد 0/ 5/1 01 انگیزش درونی 0 0/61 6/ انگیزش بیرونی 0 6/65 01/6 6 بی انگیزشی /5 /65 1 مسندمهارگری 0 5/1 1/ 1 خودکارآمدی 00 برای پاسخ به پرسش اصلی پژوهش حاضر مبنی بر پیش بینی انگیزش تحصیلی از طریق مسندمهارگری و خودکارآمدی تعمیم یافته نخست ماتریس همبستگی متغیرهای پژوهش گزارش شده است )جدول (. جدول. ماتریس همبستگی انگیزش تحصیلی با مسندمهارگری و خودکارآمدی متغیر مسندمهارگری خودکارآمدی درونی بیرونی بی انگیزشی مسند مهارگری - - خودکارآمدی 1/ - 1/ انگیزش درونی 1/1-1/60 1/ انگیزش بیرونی 1/

12 پژوهش در نظامه یا آموزشی /6-1/ -1/1 بی انگیزشی 1/- همانطور جدول نشان می دهد رابطه انگیزش درونی با مسندمهارگری )1/1=r 1/10<p( و خودکارآمدی )1/=r 1/10<p( انگیزش بیرونی با مسندمهارگری )1/=r 1/10<p( و خودکارآمدی )1/=r 1/10<p( رابطه بی انگیزشی با مسندمهارگری )1/-=r 1/10<p( و خودکارآمدی )1/1-=r 1/10<p( معنادار است. نظر به عدم توانایی روابط همبستگی در تبیین دقیق روابط بین متغیرها و تعیین نقش هریک از متغیرهای مسند مهارگری و خودکارآمدی در پیش بینی ابعاد انگیزش تحصیلی به طور مجزا از رگرسیونهمزمان استفاده شده است. همانطور که جدول نشان میدهد دو متغیر مسندمهارگری و خودکارآمدی به عنوان متغیرهایپیش بین توانایی پیش بینیو تبیین 0 درصد از واریانس انگیزش درونی درصد از واریانس انگیزش بیرونی و 1 درصد از واریانس بیانگیزشی را دارند. برای مشخ شدن سهم هریک از متغیرهای پیش بین در پیش بینی متغیر مالک ضرایب رگرسیونی در ادامه گزارش شده است )جدول (. جدول 9. خالصه مدل رگرسیونی پیش بینی ابعاد انگیزش تحصیلی بر اساس مسندمهارگری و خودکارآمدی R R F MS df SS متغیر مالک منبع 1/0 1/6 / 651/0 011/ انگیزش رگرسیون 0/ /1 درونی باقیمانده 1/1 1/ 01/1 0/ 5/6 انگیزش رگرسیون /16 بیرونی باقیمانده 1/11 1/0 6/6 015/1 1/ /15 1/55 بی انگیزشی رگرسیون باقیمانده

13 49 نقش مسند مهارگری و خودکارآمدی در پیش بینی... بر اساس آنچه ضرایب رگرسیونی نشان میدهند ضرایب استاندارد خودکارآمدی و مسند مهارگری در پیش بینی واریانس انگیزش درونی به ترتیب 1/ و 1/0 است که این دو متغیر 1/0 از ت غییرات انگیزش در ونی را تبیی ن می کنند. از طرف د یگر خودکارآمدی با ضریب استاندارد 1/0 و مسندمهارگری با ضریب استاندارد 1/0 نقش معناداری در پیش بینی واریانس انگیزش بیرونی دارند و در نهایت اینکه معادله رگرسیونی مربوط به متغیر مالک بیانگیزشی نشان میدهد که خودکارآمدی تعیمیم یافته با ضریب استاندارد 1/- و مسندمهارگری با ضریب استاندارد 1/00- برروی هم 1 درصد از واریانس و تغییرات بی انگیزشی را تبیین میکنند )جدول (. جدول 1. ضرایب رگرسیونی پیش بینی ابعاد انگیزش تحصیلی sig t Beta B متغیر مالک پیش بین 1/10 / /15 ثابت 0/6 1/10 /1 1/01 1/ انگیزش درونی مسندمهارگری 1/10 5/11 1/0 خودکارآمدی 1/61 1/10 /6 ثابت /6 1/10 /11 1/0 1/51 انگیزش بیرونی مسندمهارگری 1/10 / 1/0 خودکارآمدی 1/ 1/10 01/6 ثابت /1 1/10 -/ -1/00-1/0 بی انگیزشی مسندمهارگری 1/10 -/10-1/ خودکارآمدی 1/- بحث و نتیجهگیری هدف این پژوهش تعیین نقش مسندمهارگری و خودکارآمدی در پیش بینی انگیزش تحصیلی بود. نتایج نشان دادند خودکارآمدی توانایی پیش بینی انگیزش درونی

14 پژوهش در نظامه یا آموزشی 41 انگیزش بیرونی و بیانگیزشی را دارند. این نتیجه با پژوهش های بندورا )01( هانگ و همکاران )100( شکوالکو )10( گوره )116( وفرال و همکاران )111( همسواست. در همین راستا پژوهشگران مختلف )برای مثال هانگ و همکاران 100( این نکته را برجسته ساختند که سطوح باالی خودکارآمدی با انگیزش باال و سطوح پایین خودکارآمدی با انگیزش پایین ارتباط دارد. یک تبیین احتمالی آن است که دانش آموزانی که از خودکارآمدی باالیی برخوردارند و نقاط قوت و ضعف خود را بهترمی شناسند با عالقه بیشتری به تکالیف درسی می پردازند و دارای انگیزش درونی بیشتری برای یادگیری هستند. این افراد در برخورد با مسائل و مشکالت با دید بازتری وارد عمل می شوند و شکست را عاملی برای موفقیت های بعدی می دانند و نیز بیشتر بر روی اهداف یادگیری متمرکز می شوند تا اهداف عملکرد. در موقع امتحان نیز کمتر دچار اضطراب می شوند و در نتیجه عملکرد بهتری دارند و در رسیدن به اهداف از پیش تعیین شده موفق ترند. افراد با سطوح باالی خودکارآمدی موفقیت خود را به تالش باال و عدم موفقیت و شکست خود را به تالش کم یا عدم تالش نسبت می دهند. در همین راستا پفرالو همکاران )111( نیز نشان دادند خودکارآمدی پیشبینی کنندهم تغیرهای عاطفی-انگیزشی در دانش آموزان نوجوان بوده است. نتایج این پژوهش این نکته را نیز آشکار کردند که مسندمهارگری میتواند انگیزش تحصیلی را پیشبینی کند. این یافته با نتایج پژوهشه یا دیگر )برای مثال راتر 010 حساس خواه و جاهدی 105 جو و همکاران 10 حسینی طباطبایی و قدیمی مقدم 06( همسو است. در همین راستا حساس خواه و جاهدی )105( نشان دادند انگیزش پیشرفت در پیشرفت تحصیلی دانشآموزان نقش بسزایی دارد و دانشآموزان با مسندمهارگری درونی از سطوح باالی انگیزش پیشرفت برخوردارند. یک تبیین احتمالی آن است که افراد با مسندمهارگری درونی ممکن است محرکهای نیرومندتر و انرژی بیشتری برای پیگیری اهداف خود داشته باشند. داشتن هدف و امید دستیابی به آن بامعنا دادن به زندگی فرد وی را در مسیر خاصی قرار میدهد. در نتیجه

15 45 نقش مسند مهارگری و خودکارآمدی در پیش بینی... در رویارویی با مشکالت تحصیلی و زندگی مقاوم تر میشود. دانشآموزان با مسندمهارگری درونی آینده را بهتر از حال میبینند و معتقدند این قدرت را دارند که آیندهای خوب برای خود بسازند این دسته از افراد پر انرژی و سرشار از زندگی هستند. برای مشکالتی که در طول مسیر با آنها روبرو میشوند راهحلهایی را ارائه میدهند و در نتیجه به موفقیت فکر میکنند بنابراین انگیزش تحصیلی همواره در آنها موج می زند. مطالعه حاضر محدود به دانشآموزان رشته علوم تجربی سال آخر دبیرستانهای دخترانه و پسرانه دولتی بود بنابراین تعمیم نتایج به سایر نمونهها باید با احتیاط صورت گیرد. محدودیت دیگر مربوط به استفاده از پرسشنامههای خودگزارشی است که با افزایش احتمال عدم صداقت بیدقتی واهمالکاری دانشآموزان در پاسخگویی به رغم مراقبت پژوهشگر و استفاده از روشه یا برانگیزاننده منجر به کاهش روایی سازه پژوهش میشود. از آنجا که ویژگیهای شخصیتی نقش غیرقابلانکاری در ابعاد مختلف زندگی و بهویژه انگیزش و عملکرد تحصیلی ایفا میکنند پیشنهاد میشود آموزش و پرورش در کنار سنجشهای گوناگونی که در مقاطع مختلف تحصیلی به عمل میآورد بخشی را نیز به سنجش ابعاد روانی و شخصیت دانشآموزان اختصاا دهد تا از این طریق بتواند به دانشآموزان و خانوادهه یا آنها در جهت عملکرد تحصیلی یاری رساند. همچنین پیشنهاد میشود مدارس با برگزاری کارگاههای آموزشی را به دانش آموزان آموزش دهند. همچنین مدارس با تهیه بروشورهای آموزشی اطالعات دانشآموزان را درزمینه خودکارآمدی در زندگی ارتقا دهند.

16 پژوهش در نظامه یا آموزشی 46 منابع باقری ن. شدهرآرای م. و فدرزاد و. ) 498 (.وارسیهای روانسنجی مقیاس انگیزش تحصیلی در بین پینتریچ پ. انتشارات علم. دانشآموزان دبیرستانهای تهران دانشور رفتار و شانک د. ) 4986 (.انگیزش در تعلیم و تربیت. ترجمه م. شهرآرای. تهران: حسینی طباطبایی ف. و قدیمی مقدم م. )4986(. بررسی علل پیشرفت تحصیلی دختران در مقایسه با پسران در استانه یا خراسان رضوی شمالی و جنوبی. دانش و پژوهش در علوم تربیتی دالور ع. ) 4981 (.روش تحقیق در روانشناسی و علوم تربیتی تهران: نشر ویرایش. نعمتطاوسی م.و اکبرزاده حوری ش. ) 494 (.روی آورد خلقی رضایت شغلی: هسته ارزشیابیهای خود در محیط کار. فصلنامه علوم رفتاری Acharya, N., & Joshi, S. (009). Influence of parents' education on achievement motivation of adolescents. Indian Journal of Social Science Researches, 6(1), Bandura. A.(1977). Self-efficacy: Toward a unifying theory of behavioral change. Psychological Review, 84, Bandura. A. (198). Self-efficacy mechanism in human agency. American Psychologist, 7 (), Clark, G. L. (010). Differences in the Domains of Achievement Motivation based on Gender and Developmental Group. Online thesis, retrieved from 17 January 016. Deci, E.L., & Ryan, R.M. (1985).Deci, E. L., & Ryan, R. M. (1985b). The General Causality Orientations Scale: Self-determination in personality. Journal of Research in Personality, 19, Ferla, J., Valcke, M. &Cai, Y. (009). Academic self-efficacy and academic self- concept: reconsidering structural relationships. Learning and individual differences, 19, Hassaskhah, J. &Jahedi, F. (015). The Relationship between Locus of Control Orientation and Academic Achievement of Iranian English Major Students. International Journal of English and Education, 4 (),

17 47 نقش مسند مهارگری و خودکارآمدی در پیش بینی... Hong, E., Wan, M. & Peng, Y. (011). Discrepancies between students and teachers perceptions of homework. Journal of Advanced Academics, (), Gore, P. (006). Academic self-efficacy as a predictor of college outcomes: Twoincremental validity studies. Journal of Career Assessment, 14, Guay, F., Ratelle, C. F., Roy, A., &Litalien, D. (010). Academic selfconcept, autonomous academic motivation, and academicachievement: Mediating and additive effects. Learning and Individual Differences, 0, Khan, A., Fleva, E. &Qazi, T. (015).Role of Self-Esteem and General Self- Efficacy in Teachers Efficacy in Primary Schools. Psychology, 6, Joo, Y.J., Lim, K.Y. & Kim, J. (01). Locus of Control, Self-Efficacy, and Task Value as Predictors of Learning Outcome in an Online University Context. Computers & Education, 6, Judge, T. A., & Larsen, R. J. (001). Dispositional source of job satisfaction:a review and theoretical extension. Organizational Behavior and Human Decision Processes, 86, Judge, T. A., Erez, A., Bono, J. E., &Thoresen, C. J. (00). The core Self- Evaluations Scale (CSES): Development of a measure. Personnel Psychology, 56, 0 1. Judge, T. A., Kammeyer-Mueller, J. D. (01). Job Attitudes. Annual Review of Psychology,6, Judge, T. A., Locke, E. A., Durham, C. C., &Kluger, A. N. (1998). Dispositional effects on job and life satisfaction: The role of core evaluations. Journal of Applied Psychology, 8, Judge, T.A., & Bono, J.E. (001). Relationship of core self-evaluations traits self-esteem, generalized self-efficacy, locus of control, and emotional stability with job satisfaction and job performance: A metaanalysis. Journal of AppliedPsychology, 86, Levenson, H. (1981). Differentiating among internality, powerful others, and chance. In H. M. Lefcourt (Ed.), Research with the locus of control constructs (pp.15-6). New York: Academic Press. Lewis B. A.; Forsyth, L.H. ; Pinto, B. M.; Bock, B. C.; Roberts, M. & Marcus, B. H. (006). Psychosocial mediators of physical activity in a randomized controlled intervention trial. Journal of Sport & Exercise Psychology, 8,19 04.

18 پژوهش در نظامه یا آموزشی 48 Oyler, J.D. (007). Core self-evaluations and job satisfaction: The role of organizational and community embeddedness. Available online at Pekrun, R., & Perry, R. P. (014). Control-Value Theory of achievement emotions. In R. Pekrun& L. Linnenbrink-Garcia (Eds.), International handbook of emotions in education (pp ). New York: Routledge. Rotter, J. B. (1971). On the evaluation of methods of intervening in other people's lives. Clinical Psychologist, 4, 1-. Shkullaku, R. (01).The relationship between self-efficacy and academic performance in the context of gender among Albanian students.european Academic Research, 1(4), Vallerand, R. J., Blais, M. R., Briere, N. M., & Pelletier, L. G. (1989). Construction etvalidationdel'échelle de Motivation en Éducation (EME) [Construction and validation of the Academic Motivation Scale]. Canadian Journal of Behavioral Science, 1, 49. Zimmerman, B. J., &Kitsantas, A. (005). Homework practices and academic achievement: the mediating role of self-efficacy and perceived responsibility beliefs. Contemporary Educational Psychology, 0,