ویژگیهای روانسنجی سیاهه چشمانداز زمان زیمباردو )ZTPI( در نوجوانان

Transcript

1 ویژگیهای روانسنجی سیاهه چشمانداز زمان زیمباردو )ZTPI( در نوجوانان دکتر صادق تقیلو عزیزه خالدی محسن باجور 3 فهیمه مهرانه مهرپور 4 قادر بوستانی 5 چکیده هدف پژوهش حاضر بررسی ویژگیهای روانسنجی سیاهه چشمانداز زمان زیمباردو )ZTPI( در نوجوانان بود. نمونهای 866 نفری از نوجوانان دانشآموز مقطع دبیرستان با دامنه سنی 48 پس از انتخاب به شیوه نمونهبرداری خوشهای در مطالعه حاضر شرکت کردند. اگرچه تحلیل عاملی تأییدی در تأیید ساختار پنج عاملی مفروض آن با شکست مواجه شد استفاده از تحلیل عاملی اکتشافی تا حدودی از ساختار اولیه ZTPI حمایت کرد. با وجود این 4 گویه از 56 گویه به عاملهای مناسب بار عاملی ایجاد کردند. 8 گویه با بار عاملی بیش از 0/30 بر عاملهای نامناسب بار انداخت. 4 گویه بار عاملی بزرگتر از 0/3 بر هیچ یک از عاملها نینداختند و دستکم 0 گویه با بارعاملی کمتر از 0/40 نمایان شد. درکل همسو با نتایج مطالعات پیشین پژوهش حاضر استفاده از ZTPI برای اندازهگیری چشمانداز زمان در نوجوانان را مشروط بر رعایت احتیاطهای جدی توصیه میکند. کلید واژهها: چشمانداز زمان روایی پایایی تحلیل عاملی نوجوان The Psychometric properties of Zimbardo Time Perspective Inventory(ZTPI) Among Adolescents Abstract The purpose of this study was to examine the psychometric properties of Zimbardo s Time Perspective Inventory(ZTPI) among adolescents. A sample of 866 high school student adolescents aged 48 years after selecting by cluster sampling, participated in the study. However Confirmatory Factor Analysis acquired unacceptable fit indexes for the posited fivefactor structure, using Exploratory Factor Analysis supported the original factor structure of the ZTPI, 4 of the 56 items belong to their appropriate factors and 8 items had crossloadings over.30 on inappropriate factors. A total of 4 items did not show a substantial loading (>.3) on any of the factors and at least 0 items emerged with factor loadings less than.40. Similar to the results of previous research, current study recommended the use of the instrument only with serious caution in the adolescents population. )استادیار گروه روانشناسی دانشگاه آزاد اسالمی واحد آستارا )Sadeght8@yahoo.com )دانش آموخته رشته روانشناسی دانشگاه علوم و تحقیقات گیالن( 3 )دانش آموخته رشته روانشناسی دانشگاه علوم و تحقیقات گیالن( )دانش آموخته رشته روانشناسی دانشگاه علوم و تحقیقات گیالن( 4 )دانش آموخته رشته روانشناسی دانشگاه علوم و تحقیقات گیالن( 5

2 مقدمه علیرغم عالقه زیاد محققان به مطالعه نقش زمان بر کارکرد نوع بشر در سالهای گذشته اهمیت چشمانداز زمان در رفتارهای انسان برای برخی از پژوهشگران همچنان پوشیده است )استوالرسکی بیتنر و زیمباردو 0(. با وجود این شواهدی وجود دارد که نشان میدهد نگرش فرد به گذشته حال و آینده گستره وسیعی از تصمیمات و اعمال او را تحت تأثیر قرار میدهد )هانسون و همکاران 006(. از این رو صرف نظر کردن از موضوع زمان در مطالعات با موضوعات در حوزه ماهیت انسان ما را از دستیابی به اطالعات ارزشمند درباره رفتار انسان محروم خواهد ساخت )زیمباردو و بوید 008(. در مقایسه با دیگر دورههای زندگی مطالعه چشمانداز زمان در نوجوانان به سه دلیل عمده از اهمیت خاصی برخوردار است: اول چشمانداز زمان در شکلدهی هویت که به لحاظ تحولی عمدهترین تکلیف دوره نوجوانی است نقش اساسی دارد )آدالبو 008 سیگنر ورموالست و شویر دالسیو و همکاران کئو زیمباردو و بوید 999(. دوم در این دوره نوجوانان 5 تصمیمهای مهمی درباره تکالیف رشدی در حوزههای آموزشی شغلی و خانوادگی میگیرند که زندگی آنان در دوره بزرگسالی را 007(. سوم مطالعات انجام شده تحت تأثیر قرار میدهد این تصمیمها خود تحت تأثیر چشمانداز زمان قرار دارند )وورل و ملو 6 نشان دادهاند چشمانداز زمان پیشبینی کننده شایستهای برای رفتارهای پرخطر جنسی )روتسپن و رید 996( 7 بزهکاری )بوید و زیمباردو 005( مصرف مواد مخدر )الگی و همکاران نوجوانی است. )هوگین و انگل 00( 0 در دوره 0( و قماربازی بیمارگون 9 8 چشمانداز زمانی و ابعاد آن چشمانداز زمان سازه روانشناختی است که توضیح میدهد چگونه ادراک فرد از گذشته حال و آینده بر تصمیمگیری و اعمال او تأثیر میگذارد )زیمباردو و بوید 999(. زیمباردو و بوید )999( به دنبال تحلیل عاملی مقیاس چشمانداز زمان خود )ZTPI( به صورت تجربی پنج ب عد آن را تعیین کردند. دو ب عد آن مربوط به زمان حال دو ب عد مربوط به زمان گذشته و ب عد دیگر مربوط به زمان آینده است. چشمانداز زمان آینده گرایش فرد به تفکر درباره حوادث آینده پیشبینی آنها برنامهریزی برای آنها و انطباق رفتار خود با آنها اشاره دارد )فورتوناتو و فوری 00(. این ب عد به صورت معنیداری با وجدانگرایی توجه به پیامدهای آینده همبستگی Stolarski, Bitner & Zimbardo Henson et al 3 Seginer, Vermulst, & Shoyer 4 D Alessio, etal. 5 Keough et al 6 Worrell & Mello 7 Rothspan & Read 8 Laghi, etal. 9 pathological gamblers 0 Hodgins & Engel Zimbardo Time Perspective Inventory Fortunato & Furey

3 مثبت و با هیجانخواهی و تازگیخواهی همبستگی منفی دارد )استوالرسکی بینتر و زیمباردو 0(. چشمانداز زمان لذتگرایانه و چشمانداز زمان قضا و دو بعد متمایز چشمانداز زمان حال هستند و براساس مطالعه زیمباردو و بوید )999( به لحاظ مفهومی قدری و تجربی متضادچشمانداز زمان آینده هستند. چشمانداز زمان لذتگرایانه با نگرشهای لذتگرایانه و رفتارهای پرخطر تکانشگری باال تازگیخواهی و هیجانخواهی همبستگی مثبت دارد )استوالرسکی بینتر و زیمباردو 0(. ب عد چشمانداز قضا و قدری با نگرش قضا و قدری نسبت به حال و آینده مشخص است. افرادی که از چنین نگرشی برخوردارند بر این باورند که آینده از پیش مقدر شده است و اراده و اعمال انسانی نمیتواند آن را تغییر دهد )استوالرسکی بینتر و زیمباردو 0(. بر خالف افراد با چشمانداز زمان آینده افراد با چشمانداز زمانی حال نسبت به پیامدهای آینده رفتار خود توجه کمتری نشان میدهند و در هدفگذاری و برنامهریزیهای دراز مدت توفیق چندانی بهدست نمیآورند )فورتوناتو و فوری 00(. چشمانداز زمان گذشته همانند چشمانداز زمانی حال شامل دو ب عد چشمانداز زمان منفی نسبت به گذشته و چشمانداز مثبت نسبت به گذشته است. افراد دارای چشمانداز زمان گذشته تحت تأثیر گذشته خود بوده و اشتغال ذهنی فراوانی با این دوره زمانی دارند. برخی ممکن است جهتگیری مثبتی نسبت به گذشته داشته باشند و آن را خوشایند بیابند درحالی که برخی دیگر از افراد ممکن است نگرش منفی نسبت به گذشته داشته و آن را آزاردهنده بیابند. چنین نگرش منفی ممکن است ناشی از رخدادهای ناخوشایند و حوادث تروماتیک واقعی در گذشته باشد که با افسردگی اضطراب و عزت نفس پایین همبستگی مثبت دارد )استوالرسکی بینتر و زیمباردو.)0 کارلی ویبرگ و ویبرگ 3 )0( معتقدند همانطور که ابعاد چشمانداز گذشته از یکدیگر متمایز شدهاند بهتر است ب عد آینده نیز به ابعاد معینتر تفکیک شود. بنابراین آنها براین باورند که ب عد آینده ZTPI باید گسترش یافته و بهتر تعیین شود. کارلی و همکاران )0( مطالعهای با اضافه کردن 8 آیتم جدید به سیاهه ZTPI و با استفاده از تحلیل عاملی تأییدی در نمونهای سوئدی عوامل آینده مثبت و آینده منفی را در مقابل عامل آینده زیمباردو گسترش دادند. وورل و ملو )007( هم در مطالعه خود بدون اضافه کردن آیتم جدید به ZTPI شواهدی مبنی بر شش عاملی بودن ZTPI بهدست آوردند. آنها عامل آینده را به دو ب عد متمایز آینده و برنامهریزی آینده تقسیم کردند. وورل ملو و بوهی )0( نیز براساس نتایج مطالعه وورل و ملو )007( که ساخت ابزار جدید در حوزه چشمانداز زمان برای نوجوانان را به عنوان یک پیشنهاد پژوهشی به پژوهشگران توصیه میکرد در این حوزه ابزار جدیدی را معرفی کردند. آنها با استفاده از نمونهای از نوجوانان ب عد آینده را به دو عامل جداگانه آینده مثبت و آینده منفی تبدیل کردند. سیاهه چشمانداز زمان زیمباردو (ZTPI) برای سنجش نگرش و جهتگیری نسبت به زمان مقیاسهای زیادی وجود دارد. اما بیشترین توجه به یک بعد از زمان مثل زمان حال یا آینده معطوف شده است به همین دلیل کمتر مورد توجه پژوهشگران قرار گرفتهاند )دالسیو و همکاران 003 وورل و همکاران 0(. در این بین دو مقیاس وجود دارد که جهتگیری فرد نسبت به گذشته حال و آینده را همزمان مورد سنجش قرار )پاوت داینر و سو 998( 5 و.ZTPI مقیاس رضایت از زندگی در زمان میدهد که عبارتند از: رضایت از زندگی در زمان حال 4 حال تنها نگرشهای مثبت نسبت به زمان حال آینده و گذشته را میسنجد. در مقابل ZTPI در یک ساختار پنج عاملی جهتگیری Present Hedonistic PresentFatalistic 3 Carelli, Wiberg & Wiberg 4 Temporal Satisfaction with Life 5 Pavot, Diener, & Suh

4 های مثبت و منفی نسبت به گذشته حال لذتگرایانه حال قضا و قدری و آینده را مورد سنجش قرار میدهد و این ویژگی موجب محبوبیت بیشتر آن بین پژوهشگران شده است )وورل و همکاران ZTPI.)0 بهمنظور که است آیتمی 56 مقیاس یک اندازهگیری چشمانداز زمان در دوره بزرگسالی ساخته شده است. زیمباردو و بوید در چند مطالعه ویژگیهای روانسنجی آن را مطالعه کردند. بر پایه این مطالعات آنها به این نتیجه رسیدند که ZTPI قادر است به صورت معتبر و روا چشمانداز زمان را اندازهگیری کند. همچنین مطالعات دیگری نیز ساختار عاملی ZTPI یا نسخه ترجمه شده آن را در کشورهای مختلف بررسی کردهاند )رک وورل و همکاران 0(. اگر چه اغلب مطالعات از ساختار پنج عاملی اولیه آن حمایت میکند با وجود این وورل و همکاران )0( با مروری بر مطالعات انجام شده برخی ضعفهای روانسنجی آن را ثبات درونی متوسط یا پایین نمرههای خرده مقیاسهای آن شاخصهای برازندگی پایین در تحلیل عاملی تأییدی متغیر بودن نتایج تحلیل عاملی تأییدی و اکتشافی در مطالعات مختلف واریانس تبیین شده کمتر از 40 درصد برای پنج عامل در تحلیل عاملی اکتشافی و بار عاملی کمتر از 0/4 برای تعداد قابل توجهی از آیتمه یا آن در مطالعات تحلیل عاملی اکتشافی عنوان کردهاند. هدف پژوهش هدف مطالعه حاضر بررسی ویژگیهای روان سنجی ZTPI در جامعه نوجوانان است. به همین دلیل پژوهش حاضر برآن بود تا ثبات نمرات آن را با روشهای تحلیل عاملی مورد ارزیابی قرار دهد. درونی نمرات خرده مقیاسهای آن را بررسی کند و روایی عاملی ارزیابی ویژگیهای روانسنجی ZTPI در جامعه نوجوانان از آن جهت اهمیت دارد که علیرغم ضعفهای روانسنجی فراوان این ابزار در جامعه بزرگساالن )وورل و همکاران 0( این ابزار به بارها در پژوهشهای مختلف برای سنجش چشمانداز زمان در نوجوانان به کار رفته است. این در حالی است که شواهد اندکی درباره قابلیت های روان سنجی ZTPI در سنجش چشمانداز زمان در جامعه نوجوانان وجود دارد. روش پژوهش شرکتکنندگان گروه نمونه این پژوهش شامل 866 نوجوان با دامنه سنی 4 تا 8 سال )میانگین 6/0 و انحراف استاندارد 0/93( بودند که با روش نمونهگیری خوشهای از دبیرستانهای شهرستان رشت انتخاب شدند. 7 نفر از شرکتکنندگان بیش از 0 درصد آیتمهای مقیاسها را بدون پاسخ گذاشته بودند به همین دلیل اطالعات آنان از بین داده ها حذف شد. بدین ترتیب اطالعات مربوط به باقی شرکتکنندگان شامل 508 پسر و 35 دختر برای تحلیل آماده شد. ابزاراندازهگیری سیاهه چشمانداز زمان زیمباردو :)ZTPI( ZTPI )زیمباردو و بوید 999( ابزاری 56 آیتمی است که از پنج خرده مقیاس شامل گذشته منفی آینده حال لذتگرایی حال قضا و قدری و گذشته مثبت تشکیل شده است. شرکتکنندگان با استفاده از مقیاس لیکرت پنج درجه ای )خیلی شبیه من است) 5 ( تا اصال شبیه من نیست )(( به هر یک از آیتمه یا این سیاهه پاسخ میدهند. زیمباردو و structural validity

5 بوید )999( ثبات درونی عاملهای این سیاهه را با استفاده از آلفای کرونباخ بین 0/74 تا 0/8 گزارش کردهاند. ساختار پنج عاملی این سیاهه با استفاده از تحلیل عاملی اکتشافی و تأییدی در مطالعه زیمباردو و بوید )999( تأیید شده است. روش کار سیاهه چشمانداز زمان ابتدا به فارسی ترجمه شد. سپس از دو مدرس زبان انگلیسيی درخواسيت شيد تيا آن را بيه انگلیسيی برگرداننيد. این تفاوتها به حداقل ممکن کياهش یافيت. بير ایين تفاوت موجود بین نسخه انگلیسی و فارسی ارزیابی شد و با»فرایند مرور مکرر«اساس مترادف معنایی دو نسخه فارسی و انگلیسی به دقت بررسی شد. در ادامه چهار دانشجوی کارشناسيی ارشيد روانشناسيی پيس از اخذ مجوز از مسئوالن اداره آموزش و پرورش شهرستان رشت برای گردآوری دادهها به دبیرستانهای انتخياب شيده مراجعيه کردنيد. آنها پس از ایجاد هماهنگیهای الزم با ميدیران و معلميان دبیرسيتانها بيه کيالسهيا مراجعيه کيرده و رضيایت دانشآميوزان را بيرای مشارکت در پژوهش جلب کردند. سپس پرسشنامههيا در اختیيار شيرکتکننيدگان قيرار داده شيد و از آنيان خواسيته شيد تيا براسياس دستورالعملها پرسشنامهها را تکمیل کنند. یافتههای پژوهش جدول )( همبستگی درونی میانگین انحراف استاندارد و ضریب اعتبار آلفای کرونباخ خرده های ZTPI را نشان میدهد. همچنان که در جدول دیده میشود ثبات درونی خرده مقیاسهایZTPI بین 0/56 تا 0/73 است و میانگین α برای همه خرده مقیاسها 0/65 است. تنها ضرایب آلفای کرونباخ خرده مقیاسهای گذشته منفی و حال لذتگرا کمی بیشتر از 0/70 است و ضریب آلفای کرونباخ برای خرده مقیاسه یا گذشته مثبت و حال قضا و قدری از 0/60 هم کمتر است. در جهت مورد انتظار بوده و تقریبا مشابه نتایج مطالعه زیمباردو و بوید )999( و وورل و ملو )007( است. همبستگی درونی خرده مقیاس های ZTPI جدول )( همبستگی درونی میانگین انحراف استاندارد و ضریب آلفای 5 4 کرونباخ خرده مقیاس های ZTPI 3.گذشته منفی.حال لذتگرایانه ** 0/8 0/03 0/ آینده iterative review process

6 0/7 ** 0/69 ** 4.گذشته مثبت 0/003 0/055 0/6 ** 0/36 ** 5. حال قضاو قدری ** 0/504 39/75 33/7 33/5 40/79 40/3 میانگین 8/99 5/4 5/4 5/7 انحراف استاندارد 6/85 0/56 0/590 0/675 0/70 آلفای کرونباخ 0/78 و P<05 P<0 تحلیل عاملی تحلیل عاملی تأییدی: زیمباردو و بوید )999( با استفاده از تحلیل عاملی اکتشافی و تأییدی حمایتهایی را برای ساختار پنج عاملی ZTPI فراهم آوردند. همچنین ساختار عاملی این سیاهه به وسیله وورل و ملو )007( هم بررسی شد. آنها با استفاده از تحلیل عاملی تأییدی شاخصهای برازندگی ZTPI را در سه موقعیت مدل یک عاملی مدل سه عاملی )حال گذشته و آینده( و مدل پنج عاملی مبتنی بر فرض زیمباردو و بوید )999( مقایسه کردند. آنها چنین نتیجه گرفتند که اگر چه شاخصهای برازندگی برای مدل پنج عاملی بهتر از مدل سه عاملی و برای مدل سه عاملی بهتر از مدل تک عاملی است با وجود این شاخصهای برازاندگی برای همه آنها کامال ضعیف بود. مطالعه حاضر براساس مطالعات وورل و ملو )007( و زیمباردو و بوید )999( به منظور بررسی ساختار پنج عاملی ZTPI تحلیل عاملی تأییدی به وسیله Amos 6.0 )آربوکل 005( و روش برآورد بیشینه احتمال انجام شده است. تحلیل تمام آیتم های ZTPI را در برگرفت و هر آیتم تنها به به عامل مکنون مورد نظر محدود شد و اجازه داده شد عامل مکنون با یکدیگر همبسته باشند. شاخص کای اسکوئر برپایه 474 درجه آزادی برابر با 4657/53 بود که از نظر آماری همچنان که در یک نمونه بزرگ انتظار می رود معنیدار بود. شاخص برازش تطبیقی) )CFI 3 برابر با 0/60 و شاخص نکویی برازش ( 4 )GFI برابر با 0/86 بود که پایینتر از نقاط برش ( به ترتیب 0/90 و ) 0/95 توصیه شده به وسیله هو و بنتلر بودند )999 رجوع کنید به میرز و همکاران 006(. در مقابل شاخص برازندگی ریشه خطای میانگین مجذورات تقریب) )RMSEA 5 برابر با 0/05 بود که تنها شاخص برازندگی قابل قبول در مطالعه حاضر براساس دیدگاه بایرنه )00( بود. شاخصهای برازندگی بهدست آمده نشان داد که مدل پنج عاملی سیاهه ZTPI با دادههای گردآوری شده برازش ندارد. تحلیل عاملی اکتشافی: همانند وورل و ملو )007( به دنبال نتایج ضعیف حاصل از تحلیل عامل تأییدی برای تعیین بهترین برازش نمرههای ZTPI تحلیل عاملی اکتشافی با استفاده از تحلیل مؤلفههای اصلی با چرخش واریماکس انجام شد. شاخص کایسر اوکلین مایرز )KMO( برای کفایت نمونه برداری برابر با 0/835 و تست کرویت بارتلت به لحاظ آماری معنیدار بود )0/00>p Arbuckle Maximum Likelihood 3 Comparative fit index 4 Goodness of fit index 5 Root Mean Square Error of Approximation

7 بزرگتر از یک و 94/05=) 859 =N( (. برای پیدا کردن تعداد عاملها دو مالک در نظر گرفته شد: ارزش ویژه اسکری کتل. تست تحلیل اولیه 6 عامل با ارزش ویژه بزرگتر از یک را نشان داد که در کل 54 درصد از وراریانس کل را تبیین میکرد. براساس تئوری زیمباردو و بوید )999( بررسی اسکری پالت بر حضور پنج عامل داللت داشت. به همین دلیل تحلیل با تأکید بر روش حل پنج عامل تکرار شد که در کل 30/435 درصد از واریانس کل را تبیین کرد. با توجه به بررسی بارهای عاملی گویهها مشخص شد عامل اول شامل گویههای گذشته منفی عامل دوم گویههای آینده عامل سوم گویههای حال قضا و قدری عامل چهارم گویهه یا حال لذتگرایی و عامل پنجم گویهه یا اصلی با استفاده از چرخش واریماکس را نشان میدهد. گذشته مثبت بود. جدول بارهای عاملی هر یک از گویهه یا ZTPI در تحلیل مؤلفههای جدول )( بارهای عاملی هر یک از گویههای ZTPI در تحلیل مؤلفههای اصلی با استفاده از چرخش واریماکس عاملی که گویه به آن شماره گویه عامل عامل متعلق است دوم اول 0/666 گذشته منفی 6 0/63 گذشته منفی 34 0/583 گذشته منفی 50 0/506 گذشته منفی 7 0/500 گذشته منفی 54 0/500 گذشته منفی 4 0/445 گذشته مثبت 5 0/404 حال قضا و قدری 46 عاملهای استخراج شده عامل عامل سوم چهارم 0/309 عامل پنجم 0/383 Eigenvalue Cattell S Scree plot

8 36 گذشته منفی 0/399 0/398 8 آینده گذشته منفی 0/ /68 40 آینده 0/605 آینده 6 0/590 3 آینده 0/574 آینده 0/55 5 آینده 0/460 4 آینده 0/ آینده 0/47 45 آینده 0/357 0/334 آینده 9 0/ آینده 56 آینده 0/58 39 حال قضا و قدری 0/ حال قضا و قدری 0/ حال قضا و قدری 0/456 0/359 حال لذتگرایانه 8 0/45 35 حال قضا و قدری 0/49 44 حال لذتگرایانه 0/409 گذشته منفی 0/359 0/403 5 حال قضا وقدری 0/400 حال قضا وقدری 3 0/39 4 گذشته مثبت 0/ گذشته منفی 0/383 4 حال قضا و قدری 0/359 3 حال لذتگرایانه 0/339 0/34 9 حال لذتگرایانه 0/63 4 حال لذتگرایانه 0/579 3 حال لذتگرایانه 0/564 6 حال لذتگرایانه 0/499 8 حال لذتگرایانه

9 0/44 38 حال قضا و قدری 0/367 0/37 0 آینده 0/35 7 حال لذتگرایانه 0/336 حال لذتگرایانه 0/35 48 حال لذتگرایانه 55 حال لذتگرایانه 3 حال لذتگرایانه 0/63 گذشته مثبت 7 0/60 گذشته مثبت 0/59 گذشته مثبت 0/56 0 گذشته مثبت 0/54 9 گذشته مثبت 0/47 5 گذشته مثبت 0/ حال قضا و قدری 0/33 0/38 49 گذشته مثبت حال لذتگرایانه /84 /0 /760 3/906 6/8 ارزش ویژه 3/3 3/67 5/0 7/0 /3 واریانس تبیین شده 0/639 0/64 0/75 0/704 0/750 ضریب آلفا نکته: تنها بارهای عاملی بزرگتر از ±0/3 نشان داده شده است چنانکه در جدول )( دیده میشود 4 گویه از 56 گویه به عاملهای مناسب بار عاملی ایجاد کردهاند و 8 گویه با بار عاملی بیش از 0/30 بر عاملهای نامناسب بار انداختهاند. در کل 4 گویه بار عاملی )بزرگتر از 0/3( بر هیچ یک از عاملها نینداختند و دستکم 0 گویه با بار عاملی کمتر از 0/40 نمایان شد. مجددا ضریب آلفای کرونباخ برای هر یک از عاملهای استخراج شده در مطالعه حاضر محاسبه شد که نشان داد همسانی درونی گویههای مربوط به هر یک از عاملهای استخراج شده )به استثنای عامل حال لذتگرایی( کمی بهبود یافته است به طوری که میانگین آن از 0/65 به 0/69 افزایش یافته است. بحث و نتیجهگیری پژوهش حاضر با هدف ارزیابی ویژگیهای روانسنجی مقیاس ZTPI در جامعه نوجوانان ایرانی انجام شد. نتایج آن را میتوان به شکل زیر خالصه کرد: ارزیابی ضریب برای دو خرده مقیاس گذشته مثبت و حال قضاو قدری آلفای کرونباخ برای هر یک از خرده مقیاسهای ZTPI نشان داد که ارزشهای اعتبار به ویژه )به ترتیب 0/59 و 0/56( پایینتر از سطح بهینه است. بررسی همبستگی درونی

10 خرده مقیاسهای ZTPI نشان داد اگر چه روابط در جهت مورد انتظار است ( همچنان که زیمباردو و بوید فرض کرده بودند( با وجود این برخی از ارزشهای همبستگی معنیدار نبود. بررسی ساختار عاملی مفروض ZTPI با استفاده از تحلیل عاملی تأییدی منجر به حصول شاخصهای برازندگی غیر قابل قبول شد. در مقابل استفاده از تحلیل عاملی اکتشافی حمایتهایی را برای ساختار پنج عاملی این مقیاس فراهم آورد. بررسی مجدد ثبات درونی نمرات هر یک از خرده مقیاسها براساس نتایج تحلیل عاملی اکتشافی مطالعه حاضر نشان داد که هر چند میانگین ضریب آلفای کرونباخ از 0/65 به 0/69 رسیده با وجود این ضرایب بهدست آمده برای گذشته مثبت و حال لذتگرایانه همچنان کمتر از مالک توصیه شده )آلفا بزرگتر از 0/70( از سوی تاباچینک و فیدل )007( است. بررسی یافتههای مطالعه حاضر نشان داد که همانطور که پیشتر به وسیله وورل و همکاران )0( اشاره شده برخی مشکالت حول روایی و اعتبار ZTPI وجود دارد که از جمله آنها میتوان به موارد زیر اشاره کرد: واریانس تبیین شده برای پنج عامل در تحلیل عاملی اکتشافی کمتر از 40 درصد بود تنها 4 گویه از 56 گویه بر عاملهای فرض شده خود بار انداختند بار عاملی تعداد قابل توجهی از گویهها )36 درصد( کمتر از 0/4 بود ثبات درونی نمرات خرده مقیاسها هم متوسط یا پایین بود. عالوه بر آن در این پژوهش مالحظه شد که چهار آیتم از کل 56 گویه بر هیچ یک از عاملها بار عاملی باالتر از 0/30 نینداخته و هشت گویه بر بیش از یک عامل بار عاملی باالتر از 0/30 انداخته است. با توجه به نتایج پژوهش حاضر و مسائلی که به وسیله وورل و همکاران )0( درباره ZTPI مطرح شده است میتوان نتیجه گرفت که ثبات درونی متوسط یا پایین نمرات خرده مقیاسهای ZTPI و نتایج نه چندان رضایتبخش حاصل از تحلیل عاملی تأییدی و تحلیل عاملی اکتشافی آن احتماال ناشی از ضعفهایی است که در خود مقیاس وجود دارد و نباید آن را به تفاوتهای فرهنگی و سنی نسبت داد. بنابراین همسو با نتیجهگیریهای وورل و همکاران )0( پژوهش حاضر استفاده از این ابزار برای اندازهگیری چشمانداز زمان در نوجوانان را مشروط بر رعایت احتیاطهای الزم توصیه میکند. پژوهش حاضر به استفاده از یک نمونه از نوجوانان دبیرستانی شهر رشت محدود شده است. از این رو یافتههای حاضر احتماال به دیگر نوجوانان ایرانی از قبیل نوجوانان غیر دانشآموز نوجوانان با دیگر سطوح تحصیلی نوجوانان دیگر قومیتها )به عنوان مثال ترک لر کرد بلوچ ترکمن و عرب( قابل تعمیم نیست. همچنین روایی واگرا روایی پیشبین و روایی تفکیکی ZTPI در این مطالعه بررسی نشده است. به همین جهت بهتر است پژوهشهای آتی با استفاده از نمونههای متنوعتر از نوجوانان و گروههای قومی و تحصیلی متفاوت ویژگیهای روانسنجی ZTPI را بررسی کنند. بهعالوه روایی واگرا روایی پیشبین و روایی تفکیکی ZTPI نیازمند بررسی در پژوهشهای آتی است. منابع Arbuckle, J. L.(005). Amos Version 6.0[Computer Programcago]. Chicago: SPSS. Adelabu, D.H.(008).Future time perspective, hope, and ethnic identity among african american adolescents, Urban Education, 43, Boyd, J. N. & Zimbardo, P. G. (005). Time perspective, health and risk taking. In A. Strathman, & J. Joireman (Eds.), Understanding behavior in the context of time: Theory, research, and applications in social personality, health and environmental psychology (pp ). Mahwah, NJ: Erlbaum. Byrne,B. M.(00). Structural equation modeling with AMOS, Basic concepts, applications and programming, th edition, Routledge, New York. Tabachnick & Fidell

11 Carelli, M. G. ; Wiberg,B. & Wiberg,M.(0). Development and Construct Validation of the Swedish Zimbardo Time Perspective Inventory, European Journal of Psychological Assessment 0; 7:0 7. D'Alessio,M. ; Guarino,A. ; De Pascalis,V. & Zimbardo, P.G.(003). Testing Zimbardo's Stanford Time Perspective Inventory (STPI) Short Form : An Italian Study, Time & Society,, Fortunato, V. J. & Furey,J.T.(00). The theory of MindTime: The relationships between thinking perspective and time perspective, Personality and Individual Differences,48, Henson, J. M.; Carey, M.P.; Carey,. K.B & Maisto, S.A. (006). Associations among health behaviors and time perspective in young adults: Model testing with bootstrapping replication. Journal of Behavioral Medicine, 9, Hodgins, D.. C & Engel, A. (00). Future time perspective in pathological gamblers. The Journal of Nervous and Mental Disease, 90, Keough, K. A.; Zimbardo, P.G. & Boyd, J.N. (999). Who s smoking, drinking, and using drugs? Time perspective as a predictor of substance abuse. Basic and Applied Social Psychology,, Laghi,F.; Liga,F.; Baumgartner, E. & Baiocco.,R.(0). Time perspective and psychosocial positive functioning among Italian adolescents who binge eat and drink, Journal of Adolescence, xxx, 8. doi:0.06/j.adolescence Meyers,L.S ; Gamest.G. & Goarin,A.J. (006).Applied multivariate research, design and interpretation, Thousand oaks. London. New Deihi, Sage publication. Pavot, W.; Diener,. E & Suh, E. (998). The Temporal Satisfaction with Life Scale. Journal of Personality Assessment, 70, Rothspan,. S & Read, S. J. (996). Present versus future time perspective and HIV risk among heterosexual college students. Health Psychology, 5, Seginer, R.; Vermulst, A. & Shoyer, S. (004). The indirect link between perceived parenting and adolescent future orientation: A multiplestep model. International Journal of Behavioral Development, 8, Stolarski,M.; Joanna Bitner, J. B. & Zimbardo,P.G.(0). Time perspective, emotional intelligence and discounting of delayed awards, Time and Society,0(3) Tabachnick, B. G., & Fidell, L. S. (007). Using multivariate statistics (5th ed.). Boston, MA: Allyn & Bacon. Zimbardo, P. G. & Boyd, J. (008). The Time Paradox: The New Psychology of Time That Can Change Your Life. New York: Free Press. Worrell, F. C. & Mello, Z. R. (007). Reliability and validity ofzimbardo Time Perspective Inventory scores in academically talented adolescents. Educational and Psychological Measurement,67, Worrell, F.c.; Mello, Z.R. & Buhl, M. (0).Introducing English and German versions of the adolescent time attitude scale, Assessment, XX(X) 5. DOI: 0.77/

12