مقایسه نشانه های فراگفتمان در مجالت انگلیسی بین المللی و داخلی:

Transcript

1 مقایسه نشانه های فراگفتمان در مجالت انگلیسی بین المللی و داخلی: مطالعه موردی مقاالت حوزه زبان شناسی کاربردی تاریخ دریافت: 14/41/41 تاریخ تصویب: 16/1/62 1 رضا خانی 2 مهسا چنگیزی چکیده 3 نشانههای فراگفتمان ابزاری هستند جهت سازماندهی زبان بدون آن که چیزی به محتوای اصلی اضافه کنند. این نشانهها در درک بهتر خوانندگان از نگرش نویسنده و ایجاد و تحکیم ارتباط بین نویسنده و خواننده نقش موثری ایفا میکنند. پژوهش حاضر به بررسی انواع و تعداد نشانههای فراگفتمان به کار رفته در مقاالت علمی پژوهشی انگلیسی در مجالت بین المللی و داخلی میپردازد. بدین منظور با استفاده از برنامه حوزه در "فراوانی " )نیشن و هیتلی 6112( فراگفتمان به کار رفته در 546 مقاله علمی شامل 3,154,421 کلمه چاپ شده در 42 مجله داخلی در حوزه زبانشناسی کاربردی بر اساس مدل نشانهه یا فراگفتمان زبان شناسی کاربردی انواع و تعداد نشانههای بین المللی و 2 هایلند )6115: 11( مورد مطالعه قرار گرفتند. نتایج این مقایسه گواه وجود تفاوتهایی در کاربرد نشانههای فراگفتمان در دو گروه مقاالت برگرفته از مجالت بینالمللی و داخلی است. توجه به این تفاوتها در بهکارگیری نشانههای فراگفتمان و با قدردانی از مهندس حامد چنگیزیان که ما را در نگارش مقاله حاضر یاری کردند. Khani_Reza@yahoo.com,دانشیار آموزش زبان انگلیسی دانشگاه ایالم 1 Mahsa.Changizi.h@gmail.com,کارشناس ارشد آموزش زبان انگلیسی دانشگاه ایالم 2 3 Metadiscourse Markers 4 Frequency 5 I. S. P. Nation 6 A. Heatley 7 K. Hyland 1

2 در نظر گرفتن آن ها مجالت داخلی انگلیسی شود. در آموزش نگارش آکادمیک میتواند موجب ارتقاء کیفیت مقاالت چاپ شده در 1. مقدمه کلیدواژه ها: مقاالت علمی پژوهشی نشانههای فراگفتمان مجالت بینالمللی مجالت داخلی مطالعه مقاالت علمی به عنوان ژانر اصلی تولیدات علمی 6 4 )رویینگ و الیسون 6113: 325( و ابزار مهم تبادل اطالعات در بین اعضای جامعه آکادمیک )سویلز 4111: 441 فالوردیو 4111: 613 هوینگز 6112: 65( در طی چند دهه گذشته در حوزه تحلیل ژانر مورد توجه روزافزون واقع شده است. این توجه رو به افزایش به شکل گیری تحقیقات گستردهای با هدف بررسی مقاالت علمی پژوهشی از جنبههای گوناگون انجامیده است. بعالوه نظر به اهمیتی که چاپ مقاالت علمی پژوهشی درمجالت بینالمللی در جامعه علمی امروز پیدا کردهاست مقاالتی چند به بررسی مشکالتی که نویسندگان فارسیزبان در چاپ مقاالت خود به زبان انگلیسی با آنها مواجه هستند پرداختهاند. در این میان تعدادی از پژوهشگران ایرانی به مطالعه و مقایسه مقاالت منتشر شده در مجالت بینالمللی وداخلی با هدف بررسی شباهتها و تفاوتهای آنها از چشم اندازهای گوناگون پرداختهاند )عطایی و فالح 6115 محضری و مفتون 6112 امیریان کساییان و توکلی 6111 انصاریان و رشیدی 6111 رضایی و سیفوری 6111 شهریاری احمدی 6111 خانی و منصوری نژاد 6141 خانی و تازیک 6144(. با توجه به اهمیت مقاالت علمی در گزارش نتایج پژوهشها و اهمیت زبان انگلیسی به عنوان زبان بینالمللی آکادمیک تحقیق درباره ساختار مقالههای انگلیسی از اهمیت ویژهای برخوردار است. مقاالت علمی قواعد ویژهای دارند که آنها را از دیگر ژانرها متمایز میسازند و بایستی در نگارش مقاله مدنظر قرار داده شوند. مطالعه نشانه های فراگفتمان به عنوان یکی از ویژگیهای زبانی مقاالت علمی اخیرا در حوزه زبان شناسی کاربردی توجه محققان را به خود معطوف نموده است کریزمور مارکانن و استفنسن )4113( نشانههای فراگفتمان را به عنوان ابزاری جهت سازماندهی زبان )گفتاری و نوشتاری( تعریف میکنند بدون آنکه چیزی به محتوای اصلی اضافه کنند به عنوان مثال کلمات و عباراتی همچون "بعالوه" "در نتیجه" هب" عبارت دیگر" و 1 "قطعا". ونده کوپل )4115( در تعریف 1 Y. Ruiying 2 D. Allison 3 J. Swales 4 J. Flowerdew 5 M. Hewings 6 A. Crismore 7 R. Markkanen 8 M. Steffensen 9 W. J. Vande Kopple 2

3 خود از نشانه های فراگفتمان به نقش آن ها در درک بهتر خوانندگان از نگرش نویسنده اشاره می کند. بعالوه 6 )6115( و هایلند و تس )6111( نقش این ابزار زبانی را ایجاد و تحکیم ارتباط بین نویسنده و خواننده میدانند. تعدادی از محققان ایرانی در سالهای اخیر به بررسی 4 هایلند نشانه های فراگفتمان در مقاالت علمی پژوهشی پرداخته اند. این پژوهشها به بررسی نشانههای فراگفتمان به طور کلی و جزئی در قسمتهای مختلف مقاالت علمی از رشتههای مختلف پرداختهاند. پیش از پرداختن به مطالعه حاضر مروری مختصر داریم بر تعدادی از این پژوهشها که نتایج قابل توجهی در راستای پژوهش حاضر داشتهاند. عبدی )6111( نشانههای فراگفتمان تعاملی را طبق مدل 3 وندکاپل )4115( در قسمت بحث و بررسی 21 مقاله علمی پژوهشی زبان انگلیسی از رشته های علوم طبیعی و علوم انسانی را از نظر کمی و کیفی مورد بررسی مقایسه قرار داد. تحقیق او وجود تفاوتهایی را بین دو گروه در استفاده از نشانههای فراگفتمان تعاملی نشان داد. به این صورت که بعضی نشانههای فراگفتمان بسته به موضوع مقاله با کاربردهای متفاوتی در دو نمونه مقاالت به کار برده می شوند. عبداهللزاده )6114( نحوه استفاده از نشانههای فراگفتمان در قسمت مقدمه 23 مقاله علمی پژوهشی به زبان انگلیسی در حوزه آموزش زبان انگلیسی نوشته شده توسط نویسندگان فارسی و انگلیسیزبان را مقایسه کرد. نتیجه مقایسه او نیز نشان دهنده تفاوت دو گروه در بهرهگیری از بعضی انواع نشانههای فراگفتمان بود. او نشان داد که با وجود شباهتهایی بین دو گروه در کاربرد بعضی از انواع نشانههای فراگفتمان انگلیسی زبانان به میزان قابل توجهی بیشتر از فارسی زبانان از این نشانه ها استفاده میکنند. در پژوهشی مشابه عبداهلل زاده )6113( تفاوت های نویسندگان فارسی زبان و انگلیسی زبان را در به کارگیری نشانه های فراگفتمان تعاملی و زیرشاخههای آن در قسمتهای بحث و نتیجهگیری 25 مقاله علمی به زبان انگلیسی در حوزه آموزش زبان مورد مطالعه قرار داد. یکی از اهداف تحقیق وی پاسخ به این پرسش بود که نویسندگاه مقاالت چه میزان به حضور خود اشاره می کنند. نتایج تحقیق او نشان داد که تفاوتهای معنادار قابلتوجهی بین نویسندگان فارسی و انگلیسیزبان در استفاده از همه نشانههای فراگفتمان تعاملی به استثنای عبارات احتیاطی وجود دارد. رحیم پور )6112( نیز به بررسی تفاوت های زبانی و فرهنگی در به کارگیری نشانه های فراگفتمان در قسمت بحث و بررسی 11 مقاله علمی پژوهشی زبان انگلیسی شامل مقاالت نوشته شده توسط انگلیسی زبانان به زبان انگلیسی مقاالت نوشته شده توسط فارسی زبانان به زبان فارسی و مقاالت نوشته شده توسط فارسی زبانان به زبان انگلیسی پرداخت. هر چند در هر سه گروه مقاالت از همه انواع نشانههای فراگفتمان استفاده شده بود مشاهدات او حاکی از وجود تفاوتهای زبانی و فرهنگی در بهکارگیری این نشانهها بود. عطایی و صدر )6112( تأثیر تفاوتهای زبانی و فرهنگی را بر روی نحوه به کارگیری عبارات احتیاطی در قسمت بحث و بررسی مقاله های علمی پژوهشی انگلیسی گویشوران زبان فارسی و گویشوران زبان انگلیسی در حوزه زبان شناسی 1 K. Hyland 2 P. Tse 3 W. J. Vande Kopple 3

4 کاربردی مورد مطالعه قرار دادند. آن ها تفاوت های قابل توجهی بین دو گروه در استفاده از عبارات احتیاطی مشاهده کردند. همچنین جلیلیفر )الف 6112 ( به مقایسه نحوه بهکارگیری عبارات احتیاطی در مقاالت علمی پژوهشی رشتههای علوم طبیعی و علوم انسانی پرداخت. نتایج تحقیق وی نشاندهنده وجود تفاوتها در بعضی قسمتهای مقاالت بود. در مطالعهای دیگر جلیلیفر )ب 6112 ( چکیده مقاالت علمی پژوهشی از رشتههای گوناگون و نوشته فارسی زبانان انگلیسی زبانان و گویشوران زبانهای دیگر را از نظر به کارگیری عبارات احتیاطی مطالعه کرد. نتایج تحقیق او تفاوت خاصی بین چکیده های گروههای مختلف نشان ندادند. جلیلی فر )6144( در مطالعه ای دیگر به بررسی تفاوتهای موجود در بهره گیری از دو نمونه از نشانه های فراگفتمان شامل عبارات احتیاطی و تاکیدها در بخش بحث و بررسی مقاالت نوشته شده به زبانهای انگلیسی و فارسی منتشر شده در مجالت داخلی و بینالمللی دو حوزه آموزش زبان انگلیسی و روانپزشکی پرداخت. نتایج بررسی او حاکی از تفاوتهای قابل توجه در نوع تعداد و عملکرد این ابزار زبانی در دو گروه مقاالت بود. فقیه و رحیمپور )6111( به بررسی تأثیر تفاوتهای فرهنگی در استفاده از نشانههای فراگفتمان در قسمت بحث و بررسی مقاالت علمی پژوهشی زبان انگلیسی شامل مقاالت نوشته شده توسط انگلیسی زبانان به زبان انگلیسی مقاالت نوشته شده توسط فارسی زبانان به زبان فارسی و مقاالت نوشته شده توسط فارسی زبانان به زبان انگلیسی پرداختند. بررسی آنها نشان داد که اگرچه هر سه گروه از همه انواع نشانههای فراگفتمان بهره گرفتند بعضی از نشانهها به صورت متفاوت در این سه گروه با زبان های مادری متفاوت استفاده شدند. 4 بعالوه هر دو گروه از نشانههای راهنمایی بیشترین استفاده را داشتتند. عبدی )6111( با مقایسه نحوه به کارگیری نشانه های فراگفتمان در مقاالت علمی پژوهشی زبان انگلیسی و فارسی به بررسی این موضوع پرداخت که آیا نویسندگان بومی زبان فارسی در نگارش مقاله علمی به زبان خود از هنجارهای جامعه گفتمانی بینالمللی پیروی میکنند یا خیر. بدین منظور او به بررسی و مقایسة 32 مقالة علمی فارسی از گویشوران بومی زبان فارسی و 32 مقالة علمی انگلیسی از گویشوران بومی زبان انگلیسی پرداخت. نتایج تحقیق ایشان حاکی از این بود که در مجموع هنجارهای گویشوران فارسی از نظر بهکارگیری فراگفتمان مانند اعضای جامعة گفتمانی علمی است. با این وجود در برخی راهبردهای فراگفتمان تفاوتهای قابل مالحظهای مشاهده شد که به گفته این محقق میتواند در نگارش مقالة علمی به زبان انگلیسی توسط گویشوران زبان فارسی تأثیرگذار باشد. این پژوهش ها و پژوهش هایی از این دست گویای وجود تفاوت هایی در تعداد و کاربرد نشانه های فراگفتمان در بخش های مختلف مقاله های انگلیسی نوشته شده توسط محققان فارسی زبان و غیر فارسی زبان است و تقریبا همگی پژوهشگر های نامبرده بر لزوم آموزش دانشجویان و محققان فارسی زبان در استفاده صحیح و استاندارد نشانههای مذکور تاکید کرده اند. 1 Interactive Markers 4

5 نظر به نتایج پژوهشهای ذکر شده و در تالش برای افزودن به شواهد مطالعه حاضر به بررسی شباهتها و تفاوتهای مقاالت علمیپژوهشی انگلیسی در مجالت بینالمللی و داخلی در حوزه زبان شناسی کاربردی از نظر انواع و تعداد نشانه های فراگفتمان میپردازد. برخالف اکثر مطالعات پیشین که بخش یا بخشهایی از مقاالت را مورد بررسی قرار دادند این پژوهش دیدگاهی کلی دارد و به استثنای منابع تحقیق تمامی قسمتهای مقاالت را در بر میگیرد. بعالوه تعداد مقاله های مورد بررسی تفاوت قابل توجهی با دیگر مطالعات دارد که به مدد نرم افزار استفاده شده میسر شده است. تاکنون مدلها و طبقهبندیهای متعددی از نشانههای فراگفتمان ارائه 4113 هایلند 6 4 شدهاند )وندکاپل 4115 کریزمور و همکاران ادل 6112(. در مطالعه حاضر طبقهبندی هایلند )6115( مورد استناد قرار گرفته است به این دلیل که طبقه بندی او جدید ساده واضح و کامل است و براساس دسته بندی های پیشین تنظیم شده است. جدول شماره 4 طبقهبندی نشانههای فراگفتمان هایلند )ترجمه عبدی 6111( را نشان می دهد. جدول 4. طبقه بندی نشانه های فراگفتمان هایلند )6115: 11( نشانه کاربرد راهنمایی خواننده در خواندن متن جمالت را به هم ربط می دهند. به مراحل سکانس ها و افعال گفتمانی اشاره می کنند. مثال بعالوه بنابراین... در نهایت در نتیجه... راهنمایی (Interactive) گذارها (Transitions) چارچوب سازها Markers) (Frame ارجاع های درون متنی به اطالعات ارائه شده در قسمتهای دیگر متن اشاره میکنند. در بخش 6 با توجه به جدول 3 به اطالعات ارائه شده در متون دیگر اشاره می کنند توضیح بیشتری ارائه می دهند. درگیر نمودن خواننده در متن به گفته طبق نظر... یعنی به عبارت دیگر... (Endophoric Markers) استنادها (Evidentials) ابهام زداها Glosses) (Code تعاملی (Interactional) عبارات احتیاطی (Hedges) از تعهد نویسنده جلوگیری می کنند و راه را برای گفتگوی آزاد باز می گذارند. بیان کننده تاکید هستند و راه را به روی گفتگوی باز می بندند. نگرش و نظر نویسنده نسبت به متن را بیان می کنند. مستقیما به نویسنده/ نویسندگان اشاره می کنند. به طور مستقیم با خواننده ارتباط برقرار می کنند. شاید به نظر می رسد... بی تردید قطعا... متاسفانه خوشبختانه... من ما... ببینید توجه داشته باشید که... تاکیدها (Boosters) نگرش ها Markers) (Attitude خوداظهارها (Self-mentions) درگیرسازها Markers) (Engagement با توجه به اهمیت استفاده صحیح از نشانه های فراگفتمان در ارتقای کیفیت مقاالت علمی و در نظر گرفتن مقاالت چاپ شده در مجالت بین المللی به عنوان الگویی از قواعد و اصول در نگارش مقاالت تحقیق حاضر به مقایسه نشانه های فراگفتمان به کار رفته در مقاالت علمی پژوهشی چاپ شده در مجالت بینالمللی و داخلی در حوزه زبان شناسی کاربردی 1 W. J. Vande Kopple 2 A. Crismore 3 A. Ädel 5

6 می پردازد. امید است که نتایج حاصل از این مقایسه رهنمونی باشد به سوی ارتقاء کیفیت مقاالت علمی پژوهشی انگلیسی داخلی جهت دستیابی به استانداردهای بین المللی. 2. روش پیکره 4 زبانی مورد بررسی در این تحقیق در مجموع شامل 546 مقاله علمی به زبان انگلیسی دربرگیرنده 3,154,421 کلمه می شود که به صورت تصادفی از 42 مجله بین المللی و داخلی در حوزه زبان شناسی کاربردی انتخاب شدند. این پیکره زبانی شامل 652 مقاله دربرگیرنده 4,213,513 کلمه از 1 مجله بین المللی و 652 مقاله تحقیقی شامل 4,112,265 واژه از 1 مجله داخلی می باشد. مقاالت از شماره های متفاوت مجالت نامبرده منتشرشده در سال های 6111 تا 6141 انتخاب شدند. از بین مقاالتی که به صورت تصادفی انتخاب شدند تنها آن هایی مورد تحلیل قرار گرفتند که از الگو های IMRD یا AIMRD پیروی کردندهاند مقاالت کامل بودند و تعداد کلمات آن ها بین 1111 تا 2111 بود. پیش از آنالیز مقاالت توسط برنامه فراوانی تمامی کتاب شناسیها پیوستها منابع جداول گرافها و شکلها حذف شدند تا به نتایج قابل اطمینانتری دست پیدا کنیم. در قدم بعدی به مقایسه به کارگیری نشانههای فراگفتمان در دو مجموعه مقاالت پرداختیم که نتایج آن در ذیل به شرح آمده است. 3. بحث و بررسی نخست نظری اجمالی میاندازیم به تعداد کلی نشانه های فراگفتمان به کار برده شده در مجالت بینالمللی و داخلی در حوزه زبان شناسی کاربردی. در این مقایسه همه انواع نشانه های فراگفتمان راهنمایی و تعاملی که پیش تر در جدول شماره 4 معرفی شدند در نظر گرفته شدهاند. شکل 4 میزان فراوانی نشانه های فراگفتمان در مقاالت انتخاب شده از مجالت بینالمللی و داخلی را نمایش میدهد. همان طور که مشاهده میکنید نویسندگان مقاالت انتخاب شده از مجالت داخلی استفاده بیشتری از نشانههای فراگفتمان داشته اند )%54(. 1 Corpus 6

7 راهبردهای فراگفتمان مقاالت بین المللی %49 مقاالت داخلی %51 شکل 4: مقایسه میزان فراوانی نشانههای فراگفتمان در مقاالت بین المللی و داخلی نتایج Chi-Square که در جدول 6 آمدهاند مؤید معناداری تفاوت مشاهده شده از نظر آماری است. جدول 6. نتایج Chi-Square برای نشانه های فراگفتمان در مقاالت بین المللی و داخلی نشانه های فراگفتمان نشانه ها ρ < 1/15 عدد 4421 /114 Chi-Square درجه آزادی 4 1 /111 سطح معناداری استفاده بیشتر از نشانه های فراگفتمان توسط نویسندگان مقاالت انتخاب شده از مجالت داخلی را میتوان به این تصور غلط رایج نسبت داد که هرچه بیشتر از این نشانه ها استفاده کنیم متن منسجم تر و با کیفیت باالتری خواهیم داشت. در صورتی که باید توجه داشت که استفاده بیش از حد لزوم از نشانه های زبانی به طور کلی و مشخصا نشانههای فراگفتمان میتواند همچون استفاده محدود از آنها زیانآور باشد. از آنجاییکه تصور می شود مجالت بین المللی اصول و قوانین نگارش مقاالت به زبان انگلیسی را تعریف می کنند پیشنهاد می شود که نویسندگان داخلی مقاالت علمی دقت بیشتری در استفاده از نشانه های فراگفتمان در مقاالت خود مبذول دارند و در استفاده از آن ها زیاده روی نکنند. این نیازمند آن است که آگاهی نویسندگان داخلی از نشانه های فراگفتمان انگلیسی و توزیع متعارف فراوانی آنها در مقاالت علمی پژوهشی ارتقاء یابد. در مرحله بعدی به مقایسه زیرشاخه های نشانه های فراگفتمان پرداختیم. جدول 3 نمایانگر میزان فراوانی زیرشاخه های نشانههای فراگفتمان در مقاالت بینالمللی و داخلی است. جدول 3. میزان فراوانی نشانههای فراگفتمان در مقاالت بین المللی و داخلی 7

8 جمع کل جمع درگیرسازها خوداظهارها نگرش ها تاکیدها عبارات احتیاطی جمع ابهام زداها استنادها ارجاع های درون متنی چارچوب سازها گذارها راهنمایی تعاملی مقاالت بین المللی تعداد مقاالت داخلی تعداد نظری اجمالی به جمع کل فراوانیجها این تصور را ایجاد می کند که دو نمونه مقاالت تفاوت چندانی در بهرهگیری از نشانه های فراگفتمان ندارند حال آن که بررسی دقیقتر گواه وجود تفاوتهایی است که در مورد بعضی انواع نشانههای فراگفتمان بسیار چشمگیرند. شکل 6 میزان فراوانی نشانه های راهنمایی و تعاملی را به تفکیک داخلی نشان میدهد. در مقاالت بین المللی و مقاالت بین المللی مقاالت داخلی تعاملی راهنمایی شکل 6 : مقایسه میزان فراوانی نشانه های راهنمایی و تعاملی در مقاالت بین المللی و داخلی همان گونه که شکل 6 نشان می دهد دو نمونه مقاالت از نظر به کار بردن هر دو نوع نشانه ها متفاوت عمل کردند. نویسندگان مقاالت بینالمللی از نشانههای تعاملی بیشتر بهره بردند درحالیکه نویسندگان مقاالت داخلی بیشتر از نشانههای 8

9 راهنمایی استفاده کردهاند. تفاوت های مشاهده شده توسط Chi-square مورد بررسی قرار گرفتند. جدول 1 نتایج آن را نشان می دهد. جدول 1. نتایج Chi-Square برای نشانههای راهنمایی و تعاملی در مقاالت بینالمللی و داخلی نشانه ها راهنمایی تعاملی 441 /265 عدد 521 / 142 Chi-Square درجه آزادی /111 سطح معناداری 1 / 111 ρ < 1/15 همان گونه که مالحظه می کنید تفاوت های مشاهده شده در مورد هر دو نوع نشانه های راهنمایی و تعاملی از لحاظ آماری معنا دارند. با توجه به نقش نشانه های راهنمایی شامل گذارها نظیر "بنابراین" چارچوب سازها مثل "در نتیجه" ارجاع های درون متنی همچون "با توجه به جدول شماره 4" استنادها نظیر "به گفته..." و ابهام زداها مثل "به عبارت دیگر" در نگارش که راهنمایی مخاطبان در خواندن مطلب است میتوان برداشت کرد که نویسندگان مقاالت داخلی مورد بررسی بیش از حد الزم تالش در راهنمایی خوانندگان دارند. این میتواند ظاهری تصنعی به مقاالت آنها دهد و نشانهای از انگلیسی غیر استاندارد باشد. نظر به نقش نشانه های فراگفتمان تعاملی شامل عبارات احتیاطی مثل "ممکن است" تاکیدها مثل "قطعا" نگرش ها همچون"خوشبختانه" اشاره نویسندگان به خود و یا اشاره مستقیم آن ها به مخاطب در نشان دادن رابطه و تعامل بین نویسنده و مخاطبان و اعالم حضور نویسنده در متن و تفاوت دو گروه مقاالت در استفاده از این نشانهها نیز میتوان چنین برداشت کرد که به طور کلی نویسندگان مقاالت انتخاب شده از مجالت داخلی آگاهی قابل قبولی از قراردادهای جامعه آکادمیک بین المللی در رابطه با بهره گیری صحیح از این نشانه ها ندارند. از آنجایی که زیرشاخههای نشانههای راهنمایی و تعاملی هر کدام نقشهای متفاوتی دارند در قدم بعدی به مقایسه این زیرشاخهجها پرداختیم تا به تصویر روشنتری از شباهتها و تفاوتهای موجود دست یابیم. الزم به ذکر است که تحلیل تفاوت های موجود در به کار گیری نشانه های فراگفتمان بدون در نظر گرفتن موقعیت نویسنده در حین نگارش مخاطبان او مفهوم مورد بحث و فاکتورهای دیگر بسیار دشوار است فراگفتمان راهنمایی شکل 3 میزان فراوانی زیرشاخههای نشانههای راهنمایی را به تفکیک در مقاالت بینالمللی و داخلی نشان میدهد. همان طور که مالحظه میکنید دو نمونه مقاالت در بهکاربردن زیرشاخههای نشانههای راهنمایی شباهتها و تفاوتهایی نشان دادند. هر دو گروه نویسندگان مقالهها بیشترین استفاده را از گذارها مثل "از این رو" و کمترین استفاده را از چارچوب سازها همچون "در نهایت" بردند. بعالوه دو گروه میزان تقریبا یکسانی از چارچوبسازها را به کار گرفتند. 9

10 مقاالت بین المللی مقاالت داخلی ابهام زداها استنادها ارجاع های درون متنی چارچوب گذارها سازها شکل 3. مقایسه میزان فراوانی زیرشاخههای نشانه های راهنمایی در مقاالت بینالمللی و داخلی اما دو گروه به طور کلی از نظر ترتیب فراوانی متفاوت عمل کردند. جالب توجه اینکه نقش استنادها از قبیل "طبق نظر..." در مقاالت داخلی پررنگ تر از مقاالت بین المللی است. تفاوت های دیگر دو گروه در میزان فراوانی زیرشاخههای نشانه های راهنمایی نیز مشهود هستند. ارجاعهای درون متنی از قبیل "با توجه به شکل شماره 4" و ابهام زداها نظیر " هب عبارت دیگر" در استنادها همچون "به گفته..." مقاالت بینالمللی فراوانی بیشتری دارند حال آن که مقاالت داخلی از گذارها مثل "بنابراین" و استفاده شد که نتایج آن در جدول 5 گزارش داده شده است. بیشتر بهره میبرند. از Chi-square جهت سنجش اهمیت آماری تفاوتهای مشاهده شده جدول 5. نتایج Chi-Square برای زیرشاخههای نشانه های راهنمایی در مجالت بینالمللی و داخلی نشانه ها گذارها چارچوب سازها ارجاعهای درون متنی استنادها ابهام زداها 32 / / / / 441 عدد 11 / 116 Chi-Square درجه آزادی /111 1 / / / / 111 سطح معناداری ρ < 1/15 همانگونه که در جدول 5 میبینید تفاوتهای مشاهده شده در مورد همه زیرشاخهها به استثنای چارچوبسازها از نظر آماری معنادار هستند. از تفاوت دو گروه در استفاده از گذارها چنین برداشت میشود که نویسندگان مقاالت انتخاب شده از مجالت داخلی بیش از حد از این زیرشاخه راهبردهای فراگفتمان استفاده میکنند. تفاوت مشاهده شده در مورد ارجاع های درون متنی ممکن است بدین معنا باشد که نویسندگان نمونه مجالت داخلی نسبت به نویسندگان نمونه بینالمللی کمتر به قسمتهای دیگر مقاالت خود اشاره میکنند. در حالیکه این کار می تواند 11

11 موجب به هم پیوستگی بیشتر مطالب و جلوگیری از تکرار مطالب پیشین باشد. به نظر می رسد مقاله نویسان ایرانی باید شناخت خود از ارجاعهای درونمتنی زبان انگلیسی و استفاده از آنها را باال ببرند. بعالوه نمونه دو مقایسه مقاالت تفاوت چشمگیری استنادها از استفاده مورد در را می توان داد. نشان که گفت 41 نویسندگان مقاالت انتخاب شده از مجالت داخلی تقریبا برابر بیشتر از نویسندگان مقاالت انتخاب شده از مجالت بینالمللی از استنادها بهره گرفتند. این تفاوت بدین معناست که نویسندگان مقاالت داخلی در نگارش به زبان انگلیسی بیش از حد مقبول به دیگر محققان و گفتههایشان استناد میکنند و کمتر به بیان عقاید و ایدههای خویش میپردازند. این استفاده اغراق آمیز نویسندگان مقاالت داخلی از استنادها در نگارش به زبان انگلیسی میتواند دالیل متعددی داشته باشد. بعضی نویسندگان ممکن است بدین وسیله بخواهند نشان دهند که از همه تحقیقات موجود در زمینه مورد بحث مطلع هستند. بعضی دیگر ممکن است اعتماد به نفس کافی در بیان یافته ها و نظرهای خود نداشته باشند و یا تمایل نداشته باشند مسئولیت نوشته هایشان را به عهده بگیرند. دلیل هر چه باشد چیزی که روشن است تفاوت چشمگیر نویسندگان دو گروه مقاله در استفاده از استنادها است. تفاوت دو نمونه مقاالت در بهکارگیری ابهامزداهایی مثل "به بیان دیگر" نشان میدهد که نویسندگان مقاالت داخلی در نگارش مقاله به زبان انگلیسی نسبت به نویسندگان مقاالت بین المللی از ابهامزداها کمتر بهره میگیرند. میتوان توصیه کرد که نویسندگان مقالههای داخلی در استفاده از ابهامزداها در نگارش به زبان انگلیسی دقت بیشتری به کار برند و در نظر داشته باشند که خوانندگان مقاالت لزوما از مطلب مورد بحث آگاهی کافی ندارند و باید بیشتر از این راهبردهای فراگفتمان در واضح کردن مطالب عنوان شده بهره بگیرند تا مطالعه مقاالت را برای مخاطبان سریعتر و آسان تر کنند. 2-3.فراگفتمان تعاملی شکل 1 نشان دهنده میزان فراوانی زیرشاخههای نشانههای تعاملی در مقاالت بینالمللی و داخلی است. 11

12 مقاالت بین المللی مقاالت داخلی شکل 1. مقایسه میزان فراوانی زیرشاخه های نشانه های تعاملی در مقاالت بین المللی و داخلی شکل 1 نشان میدهد که در دو نمونه مقاالت زیرشاخه های راهبردهای تعاملی از نظر ترتیب فراوانی به یک صورت به کار برده شدهاند. بعالوه آنها تعداد تقریبا یکسانی از عبارات احتیاطی به عنوان مثال "ممکن است" را در مقاالت خود به کار گرفتهاند. این مشاهده میتواند نشانه آگاهی مناسب نویسندگان مقاالت داخلی از کاربرد صحیح این نشانهها باشد. البته تفاوتهایی نیز بین دو نمونه مقاالت در بهرهگیری از سایر زیرشاخه ها مشاهده می شود. نویسندگان مقاالت انتخاب شده از مجالت بین المللی از تأکیدها مثل "قطعا" خوداظهارها استفاده "ما" مثل نگرش ها همچون "متاسفانه" و بیشتری کردند در صورتی که نویسندگان مقاالت انتخاب شده از مجالت داخلی درگیرسازهای بیشتری را به کار گرفتند با استفاده از عباراتی همچون "همان طور که مالحظه می کنید". در این میان تفاوت مشاهده شده در مورد تأکیدها از همه مشهودتر است. جهت اطمینان یافتن از معناداری تفاوت های مشاهده شده از Chi-Square استفاده کردیم. نتایج آن در جدول 2 در ذیل آمده است. جدول 2. نتایج Chi-Square برای نشانه های تعاملی در مقاالت بینالمللی و داخلی نشانهها عبارات احتیاطی تاکیدها نگرش ها خوداظهارها درگیرسازها 16 / / / / / 342 عدد Chi-Square درجه آزادی /111 1 / / / / 523 سطح معناداری همان طور که مالحظه میکنید نتایج و درگیرسازها را تأیید میکند. ρ < 1/15 Chi-Square تفاوتهای مشاهده شده در مورد تأکیدها نگرشها خوداظهارها 12

13 تمایل بیشتر نویسندگان 13 مقاله های انتخاب شده از مجالت بین المللی به استفاده از تأکیدها با توجه به مشاهدات پیشین معقول به نظر می رسد. با استفاده از تأکیدهای بیشتر مقاله نویسان تمایل خود را به القای افکارشان به مخاطبان نشان میدهند. این مشاهده را میتوان به این واقعیت نسبت داد که نویسندگان مقاالت داخلی اعتماد به نفسکافی در بیان یافتهها و ادعاهای خود به زبان انگلیسی ندارند. در حالی که نویسندگان مقاالت برگزیده شده از مجالت بینالمللی در بیان مفاهیم با اطمینان بیشتری عمل می کنند. در مورد تفاوت مشاهده شده در مورد نگرشها میتوان این گونه برداشت کرد که نویسندگان انتخاب شده از مجالت داخلی تمایل کمتری به اظهار نظر درباره نوشته های خود دارند و بیشتر مایلند ارزیابی را به مخاطبان واگذار کنند. این ممکن است به دلیل وجود این تصور اشتباه باشد که اظهار نظر در نگارش مقاالت علمی جایی ندارد و ممکن است باعث شود مقاله غیر رسمی و غیر آکادمیک به نظر بیاید. بعالوه بعضی دیگر از نویسندگان ممکن است نظر و گرایش خاصی نسبت به نوشته های خود نداشته باشند که با مخاطبان در ارتباط بگذارند و ترجیح دهند فاصله خود را با آنچه می نویسند حفظ کنند. دلیل این ناهماهنگی هر چه هست پیشنهاد می شود که نویسندگان مقاله های داخلی از نگارش خنثی فاصله گرفته و نظر و احساس خود را نسبت به نوشته ها به صورت متعارف بیان کنند چرا که در این صورت نوشته هایشان برای مخاطبان جذابیت بیشتری پیدا می کنند. البته بایستی توجه داشته باشند که ابراز بیش از اندازه نظرات شخصی در نگارش آکادمیک پسندیده نیست. از طرف دیگر مالحظه شد که خوداظهارها نقش بسیار پررنگتری در مقاالت انتخاب شده از مجالت بینالمللی بازی می کنند. این بدان معناست که نویسندگان مقاالت انتخاب شده از مجالت داخلی تمایل کمتری دارند که در نگارش مقاالت علمی پژوهشی به زبان انگلیسی در صحنه حاضر شوند. نظیر آن چه در مورد نگرشها گفته شد این ممکن است بدان معنا باشد که نویسندگان مقاالت داخلی ترجیح می دهند فاصله خود را با نوشته هایشان حفظ کنند تا مسئولیت کمتری در قبال آن ها داشته باشند. همان طور که قبال نیز اشاره کردیم این می تواند ناشی از اطمینان کمتر نویسندگان داخلی در نگارش به زبان انگلیسی باشد. رابطه نتیجه مقایسه نیز درگیرسازها نشان داد که نویسندگان مقاالت انتخاب شده از مجالت داخلی تمایل بیشتری به تأکید به خود و مخاطبان می پردازند. با در نظر گرفتن ماهیت این راهبردها می توان نتیجه گرفت که نویسندگان مقاالت داخلی در نگارش مقاله به زبان انگلیسی تمایل بیشتری به دخیل کردن مخاطبان خود دارند. 1. نتیجهگیری یافتههای تحقیق حاضر مؤید این واقعیت است که نویسندگان مقالههای داخلی در نگارش مقاله علمی پژوهشی به زبان انگلیسی از هنجارهای جامعه گفتمانی علمی در مورد بهکارگیری بعضی از راهبردهای فراگفتمان پیروی نمیکنند. برای مطابقت بیشتر با جامعه گفتمان علمی بینالمللی و ارتقاء کیفی مقاالت داخلی پیشنهاد میشود که محققان داخلی آگاهی خود را از هنجارهای بینالمللی مرتبط با راهبردهای فراگفتمان و اصول جامعه گفتمان علمی بین المللی مربوط به استفاده از آنها در مقاالت علمی پژوهشی باال برند.

14 باید در نظر داشت که 4 مانند سایر نشانههای بالغی نشانههای فراگفتمان را می توان به صورت مؤثر و غیرمؤثر به کار گرفت. استفاده بیش از حد از این نشانههای زبانی میتواند به اندازه استفاده محدودشان مضر باشد. بعالوه این می تواند نشانه ای باشد از انگلیسی غیر استاندارد که ممکن است منجر به عدم پذیرش مقاالت محققان داخلی در مجالت بینالمللی و کاهش سطح کیفیت مجالت انگیسی داخلی جامعه گفتمان بینالمللی در رابطه با بهرهگیری از نشانههای فراگفتمان پایبند باشند. شود. از این رو به مقالهنویسان داخلی پیشنهاد میشود که بیشتر به قواعد همان طور که جلیلیفر )6144( اشاره نموده است این تفاوتها در استفاده از نشانه های فراگفتمان بین مقالههای نوشته شده توسط محققان داخلی به زبان انگلیسی و مقاالت منتشر شده در مجالت انگلیسی بینالمللی ممکن است ناشی از عدم آگاهی کافی محققان ایرانی از قوانین متعارف نگارش علمی به زبان انگلیسی مرتبط با این نشانه ها و دانش نسبتا محدود درباره نگارش آکادمیک و عدم آموزش مستقیم آن به دانشجویان دانست. البته الزم به ذکر است که تفاوتهای فردی در سبک نگارش نیز تا اندازهای در این تفاوت ها میتواند تاثیرگذار باشند. تحقیقات بیشتر در این زمینه و در حوزههای دیگر به شکلگیری تعمیمهای دقیقتر و مطمئنتر کمک میکند. همان طور که جلیلی فر ) 6112 ب( اشاره می کند برای این که نویسندگان ایرانی بتوانند مقاله های خود در مجالت بین المللی انگلیسی زبان چاپ کنند باید به آموزش خصوصیات زبانی در انگلیسی توجه کافی شود. با توجه به نیاز روزافزون به انجام پژوهش علمی و چاپ نتایج آن در مجالت انگلیسیزبان بینالمللی و مشکالتی که نویسندگان داخلی ممکن است در نگارش به زبان انگلیسی داشته باشند نیاز به تدریس راهبردهای فراگفتمان در دروس آموزش نگارش به ویژه نگارش مقاالت علمی بیش از پیش احساس می شود و جهت نیل به این مقصود آگاهی خود مدرسان از کاربرد صحیح نشانه های بالغی اولین قدم ضروری است. منابع عبدی رضا )4311(. هب«کار گیری نشانههای فراگفتمان در مقاالت علمی پژوهشی فارسی و انگلیسی مطالعه هنجارهای ژانری جامعه گفتمانی در مقاله های فارسی». زبان و زبان شناسی /4 Abdi, R. (2000). Interpersonal metadiscourse markers in social science and natural science research article discussion sections. Unpublished Master s thesis, Tehran: University of Tehran.. (2009). «Projecting cultural identity through metadiscourse marking; a comparison of Persian and English research articles». Journal of English Language Teaching and Learning. 52/212, Abdollahzadeh, E. (2001). Native and Non-Native Writers Use of Textual Metadiscourse in ELT Papers. Unpublished Master s thesis, Tehran: University of Tehran.. (2003). Interpersonal Metadiscourse in ELT Papers by Iranian and Anglo- American Academic Writers. Paper presented at the International Conference on Multiculturalism in ELT Practice at Baskent University, Turkey. Ädel, A. (2006). Metadiscourse in L1 and L2 English. Philadelphia: John Benjamins. 1 Rhetorical Markers 14

15 Amirian, Z., Z. Kassaian, & M. Tavakoli (2008). «Genre analysis: an investigation of the discussion sections of applied linguistics research articles». The Asian ESP Journal. 4 /1, Ansarin, A. A., & F. Rashidi (2009). «Discourse community or cultural conventions: rhetorical analysis of research abstracts». Asian EFL Journal. 11/3, Atai, M. R., & S. Falah (2005). «A contrastive genre analysis of result and discussion sections of applied linguistic research articles written by native and non-native English speakers with respect to evaluated entities and ascribed values», & L. Sadr (2006). «A Cross-cultural genre study on hedging devices in discussion section of applied linguistics research articles». TELL. 2/7, Beighmohammadi, A. (2003). An investigation into the patterns of use of discourse features of intensity markers in academic research articles of hard science, social science and TEFL. Unpublished Master s thesis, Tehran: University of Tehran. Conner, U. (1996). Contrastive rhetorics: a cross-cultural study. Cambridge: Cambridge University Press. Crismore, A., R. Markkanen, & M. Steffensen (1993). «Metadiscourse in persuasive writing: a study of texts written by American and Finnish university students». Written Communication, 10, Faghih, E., & S. Rahimpour (2009). «Contrastive rhetoric of English and Persian written texts: metadiscourse in applied linguistics research articles». Rice Working Papers in Linguistics. 93/1, Flowerdew, J. (1999). «Problems in writing for scholarly publication in English: the case of Hong Kong». Journal of Second Language Writing. 8, Hyland, K. (2005). Metadiscourse: Exploring writing in interaction. London: Continuum. Hyland, K., & P. Tse (2004). «Metadiscourse in academic writing: A reappraisal». Applied Linguistics, 25/2, Jalilifar, A. (2007a). «All the way through the hedges: a corpus analysis of hedges in research articles». JAL. 23, (2007b). «Hedging as a pragmatic strategy: variations across disciplines and cultures». TELL. 1/3, (2011). «World of attitudes in research article discussion sections: a cross-linguistic perspective». Journal of Technology & Education. 5/3, Kaplan, R. B. (1966).»Cultural thought pattern in intercultural communication«. Journal of Language Learning. 1, Khany, R., & A. Mansoori Nejad (2010). «The interaction between rhetorical structure and thematisation in academic research articles». TELL. 4/5, , & K. Tazik (2011). «The relationship between rhetorical moves and lexical cohesion patterns; the case of introduction and discussion sections of Iranian local and international research articles». Journal of English Language Teaching and Learning. 222,

16 Mahzari, A., & P. Maftoon (2007). «A contrastive study of the introduction section of English and Persian medical research articles». Iranian Journal of Language Studies. 1/3, Rahimpour, S. (2006). Contrastive rhetoric of English and Persian texts; metadiscourse in applied linguistics research articles. Unpublished Master s thesis, Mashad: Mashad University. Rezaee, A. A., & N. Sayfouri (2009). «Iranian ISI and non-isi medical research articles in English: a comparative ESP/EAP move analysis». Journal of English Language Teaching and Learning. 52, Ruiying, Y., & D. Allison (2003). «Research articles in applied linguistics: moving from results to conclusion». English for Specific Purposes. 2, Shahriari Ahmadi, H. (2009). «A comparison of genre: biological science research article abstracts by Iranian and native English-speaking scholars». The Asian ESP Journal. 5/2, Vande Kopple, W. J. (1985). «Some exploratory discourse on metadiscourse». College Composition and Communication. 36, Zarei, G. R., & S. Mansoori (2007). «Metadiscourse in academic prose: a contrastive analysis of English and Persian research articles». The Asian ESP Journal. 3/2,