Τα πρωτεύοντα. Plesiadapis (55-58εκ. χρ)

Μέγεθος: px
Εμφάνιση ξεκινά από τη σελίδα:

Download "Τα πρωτεύοντα. Plesiadapis (55-58εκ. χρ)"

Transcript

1 Ανθρώπινη εξέλιξη

2 Τα πρωτεύοντα Plesiadapis (55-58εκ. χρ) Τα θηλαστικά αναπτύσσονται από τα ερπετά κατά τη διάρκεια της Τριασικής περιόδου, περίπου εκατομμύρια έτη πριν. Μετά από την τελική κρητιδική εξάλειψη (65 εκατομμύριο έτη πριν) που εξαφάνισε τους δεινοσαύρους, τα θηλαστικά ως μια από τις επιζούσες ομάδες, υποβλήθηκε σε μια προσαρμοστική ακτινοβολία κατά τη διάρκεια της τριτογενούς περιόδου. Τα σημαντικότερα γένη των θηλαστικών αναπτύχθηκαν αυτή τη περίοδο, συμπεριλαμβανομένων και των πρωτευόντων στις οποίες οι άνθρωποι ανήκουν. Tα πρωτεύοντα περιλαμβάνουν τους Προσιμιίδες (λεμούριοι, λόρις, τάρσιοι) και τα Ανθρωποειδή (μαϊμούδες παλιού και νέου Κόσμου και πίθηκους).

3 Τα πρωτεύοντα Τα πρωτεύοντα είναι θηλαστικά χωρίς σχετική εξειδίκευση: δεν έχουν φτερά, έχουν ακόμα και τα τέσσερα άκρα, δεν μπορούν να τρέξουν πολύ γρήγορα, έχουν γενικά αδύνατα δόντια, και έλλειψη προστατευτικής πανοπλίας ή τις παχιές προστατευτικές επικαλύψεις. Εντούτοις, ο συνδυασμός των προσαρμογών των πρωτευόντων που περιλαμβάνουν: τους μεγαλύτερους εγκεφάλους, τη χρήση εργαλείων, την κοινωνική δομή, την στερεοσκοπική όραση χρώματος, τα υψηλής ανάπτυξης κάτω άκρα και τα χέρια, ευπροσάρμοστα δόντια, και η όρθια στάση, τους τοποθετεί μεταξύ των περισσότερο προηγμένων θηλαστικών (τουλάχιστον όπως κρίνεται από μια ανθρωποκεντρική προοπτική!).

4 Τα πρωτεύοντα έχουν τις τροποποιήσεις στα οστά του χαμηλότερου βραχίονα που τους επιτρέπουν να γυρίσουν το χέρι τους χωρίς να πρέπει να γυρίσει ο αγκώνας τους. Πολλά πρωτεύοντα μπορούν επίσης να γυρίσουν γύρω από την μέση τους ή να γυρίσουν τα χέρια τους στον ώμο. Αυτές οι δύο προσαρμογές προσφέρουν τα πλεονεκτήματα στη ζωή στα δέντρα. Τα πρωτεύοντα έχουν πέντε δάκτυλα στα άκρα τους. Είναι σε θέση να πιάσουν τα αντικείμενα με τα άκρα τους σε αυτό που είναι γνωστό ως συλληπτήριος μετακίνηση. Μια δεύτερη τροποποίηση καθιστά ένα από τα δάκτυλα αντιτάξιμο, επιτρέποντας στις άκρες των δάχτυλων και του αντίχειρα να αγγίζουν.

5 Εξελικτικά γνωρίσματα Πρωτευόντων Η τοποθέτηση των ματιών μετωπικά στο κεφάλι αυξάνει την αντίληψη βάθους, ένα πλεονέκτημα στα πρωτεύοντα που κατοικούν στα δέντρα. Οι αλλαγές στη θέση των ραβδίων και των κωνίων στο μάτι προσάρμοσαν τα πρωτεύοντα στην χρωματική όραση καθώς επίσης και την περιφερειακή όραση στο αμυδρό φως. Η όρθια στάση επιτρέπει σε ένα πρωτεύον για να ελέγχει τον περιβαλλοντα χώρο ενώ ταυτόχρονα και να χρησιμοποιεί τα χέρια τους για κάποιο άλλο σκοπό. Τα ανθρωποειδή, η εξέλιξη των οποίων οδηγούν στους ανθρώπους, είχαν τις αλλαγές στη μορφή και το μέγεθος της λεκάνης, του μηρού, και των γονάτων τους που επέτρεψαν την διποδία (το περπάτημα σε δύο πόδια). Η αλλαγή από τετράποδο σε δίποδο στον άνθρωπο συνέβη σταδιακά.

6 Ανθρωποειδή Αλαχιώτης 2007

7 Αλαχιώτης 2007

8 Ανθρωποειδή-Μοριακή ανάλυση Η μοριακή βιολογία έχει παράσχει ισχυρά στοιχεία της στενής σχέσης μεταξύ των ανθρώπων και των πίθηκων. Η ανάλυση πολλών πρωτεϊνών και γονιδίων έχει δείξει ότι οι άνθρωποι είναι γενετικά παρόμοιοι με τους χιμπατζές και τους γορίλλες και λιγότερο παρόμοιοι με τους ουρακοτάγκους και άλλα πρωτεύοντα. humans (genus Homo) Ανθρωποειδή Hominoidea chimpanzees (genus Pan) gorillas (genus Gorilla) orangutans (genus Pongo) gibbons (family Hylobatidae)

9 Ανθρωποειδή-Μοριακή ανάλυση 24 ζεύγη χρωμοσωμάτων

10 Αναδρομή στο παρελθόν - Στοιχεία Εύρεση απολιθωμάτων (ταξινόμιση, ανάλυση μιτοχονδριακού ή πυρηνικού DNA) Εύρεση στοιχείων: εργαλεία, όπλα, υπολείμματα φωτιάς, οστά από φονευμένα ζώα

11 Ανθρώπινη εξέλιξη Οι μελέτες στην εξελικτική βιολογία έχουν οδηγήσει στο συμπέρασμα ότι τα ανθρώπινα όντα προέκυψαν από τα προγονικά πρωτεύοντα. Αυτή η σχέση συζητήθηκε έντονα μεταξύ των επιστημόνων την εποχή του αρβίνου. Αλλά σήμερα δεν υπάρχει καμία σημαντική επιστημονική αμφιβολία για τις στενές εξελικτικές σχέσεις μεταξύ όλων των πρωτευόντων, συμπεριλαμβανομένων και των ανθρώπων.

12 Ανθρώπινη εξέλιξη Πολλές από τις σημαντικότερες προόδους στην παλαιοντολογία κατά τη διάρκεια του προηγούμενου αιώνα αφορούν την εξελικτική ιστορία των ανθρώπων. Όχι μια, αλλά πολλές συνδέσεις μεταξύ αλλά και κατά μήκος των διάφορων κλάδων του ανθρώπινου οικογενειακού δέντρου έχουν βρεθεί ως απολιθώματα. Αυτά τα απολιθώματα εμφανίζονται στις γεωλογικές εναποθέσεις των ενδιαμέσων χρόνων. Τεκμηριώνουν το χρόνο και το ρυθμό με τον οποίο τα πρωτεύοντα και η ανθρώπινη εξέλιξη εμφανίστηκαν.

13 Εύρεση απολιθωμάτων Οι επιστήμονες έχουν ξεθάψει χιλιάδες απολιθωμένα δείγματα που αντιπροσωπεύουν τα μέλη της ανθρώπινης οικογένειας. Ένας μεγάλος αριθμός από αυτά δεν μπορεί να προσδιοριστεί στο σύγχρονο ανθρώπινο είδος, Homo sapiens. Τα περισσότερα από αυτά τα δείγματα έχουν χρονολογηθεί καλά, συχνά με τη βοήθεια των ραδιομετρικών τεχνικών. Αποκαλύπτουν ένα καλά-διακλαδισμένο δέντρο, τα μέρη του οποίου επισημαίνουν μια γενική εξελικτική ακολουθία που οδηγεί από τις πιθηκοειδείς μορφές στους σύγχρονους ανθρώπους.

14 Οι συνθήκες στην Αφρική Περίπου 20 εκατομμύρια έτη πριν η κεντροανατολική Αφρική ήταν πυκνό δασος. Οι κλιματολογικές αλλαγές ως αποτέλεσμα των τεκτονικών μετακινήσεων των ηπειρωτικών πλακών και των επεισοδίων παγκόσμιας ψύξης περίπου 15 εκατομμύρια έτη πριν προκάλεσαν μια αντικατάσταση του δάσους από μια ξηρότερη-προσαρμοσμένη σαβάνα που αναμίχθηκε με τις ανοικτές περιοχές του δάσους. Κατά τη διάρκεια της εξέλιξης ανθρωποειδών, οι περιοδικές αλλαγές κλίματος θα προκαλούσαν τις εκρήξεις της εξέλιξης ή/και της εξάλειψης.

15 Προέλευση των πιθήκων και των ανθρωποειδών Το αρχείο απολιθωμάτων δείχνει τα πρωτεύοντα να εξελίσσονται για περίπου 30 εκατομμύρια έτη πριν στην Αφρική. Ένας κλάδος των πρωτευόντων εξελίχθηκε στους πιθήκους του Παλαιού και του Νέου κόσμου, άλλος στα ανθρωποειδή (τους κοινούς προγόνους των πίθηκων και του ανθρώπου). Τα απολιθωμένα ανθρωποειδή εμφανίζονται στην Αφρική κατά τη διάρκεια της Μειοκένου εποχής της Τριτογενούς περιόδου. Έδωσαν αφορμή για την ανακάλυψη μιας σειράς ειδών σε συνδυασμό με σημαντικές ροές του κλίματος στους βιότοπούς τους. Εντούτοις, η φύση εκείνων των βιότοπων οδηγεί σε μία ασάφεια της καταγωγής που οδηγεί στους ανθρώπους (τα ανθρωποειδή). Μέχρι μερικά έτη πριν, οι ραμοπίθηκοι θεωρήθηκαν οι πρόγονοι των ανθρωποειδών. Θεωρούμε τώρα τους παρμοπίθηκους προγόνους των ουραγκοτάγκων. Ο κλάδος των ανθρωποειδών προέκυψε από κάποιο -ακόμα-άγνωστο πρόγονο. Η έλλειψη απολιθωματικών στοιχείων, οι βιοχημικές και γενετικές αποδείξεις υποδεικνύουν μια διάσπαση του προγόνου του ανθρώπου από τα ανθρωποειδή περίπου 6 έως 8 εκατομμύριο έτη πριν.

16

17 Οι παλαιοντολόγοι έχουν ανακαλύψει πολυάριθμα είδη εκλειπόντων πίθηκων σταστρώματαβράχουπου είναι παλαιότερα από τέσσερα εκατομμύρια έτη, αλλά ποτέ ένα μέλος της ανθρώπινης οικογένειας σε εκείνη την χρονική περίοδο. Ο αυστραλιανός πίθηκος, ο οποίος είναι από τα αρχαιότερα γνωστά απολιθώματα είναι περίπου τέσσερα εκατομμύρια ετών, είναι ένα γένος με μερικά χαρακτηριστικά γνωρίσματα πιo στενά στους πίθηκους και μερικά πιo κοντά στους σύγχρονους ανθρώπους. Στο μέγεθος εγκεφάλου, οαυστραλιανός πίθηκος ήταν μόλις λίγο πιό προηγμένος από τους πίθηκους. ιάφορα χαρακτηριστικά γνωρίσματα, συμπεριλαμβανομένων των μακριών χεριών, των κοντών ποδιών, την ενδιάμεση δομή του δακτύλου των ποδιών, και τα χαρακτηριστικά γνωρίσματα των άνω άκρων, δείχνουν ότι τα μέλη αυτού του είδους περνούσαν μέρος της ζωής τους στα δέντρα. Αλλά περπάτησαν επίσης κατακόρυφα στο έδαφος, όπως και οι άνθρωποι. Οι δίποδες διαδρομές του αυστραλιανού πιθήκου έχουν ανακαλυφθεί, υπέροχα συντηρημένες με εκείνους άλλων ζώων που έχουν εκλείψει, στην ηφαιστειακή τέφρα. Οι περισσότεροι από τους προγόνους αυστραλιανών πιθήκων μας εξαφανίστηκαν πριν από δύο-και-μισό εκατομμύρια έτη ενώ άλλα είδη αυστραλιανών πιθήκων, που ήταν στους δευτερεύοντες κλάδους του ανθρώπινου δέντρου, επέζησαν παράλληλα με τα περισσότερο προηγμένα ανθρωποειδή για άλλο ένα εκατομμύριο έτη.

18 Ο αυστραλοπίθηκος Afarensis Ο αυστραλοπιθίκος Afarensis, ο πρώτος των ανθρωπόμορφων ανθρωποειδών ξέρουμε ότι εμφανίστηκε αρχικά περίπου εκατομμύρια έτη πριν. Αυτό το είδος είχε έναν συνδυασμό ανθρώπινων (bipedalism) και πιθηκοειδών χαρακτηριστικών γνωρισμάτων (κοντά πόδια και σχετικά μακριά χέρια). Θηλυκό, ύψους 1.10μ. Πάνω από το σβέρκο έμοιαζε με πίθηκο, ενώ στο σώμα έμοιαζε με άνθρωπο. Τα κόκαλα των βραχιόνων ήταν κυρτά όπως στους χιμπατζήδες, αλλά οι αγκώνες ήταν περισσότερο ανθρώπινοι. Η θέση λεκάνης υποδεικνύει όρθια θέση. Η Lucy Οι επιστήμονες σκέπτονται ότι το ο Α.afarensis περνούσε κάποιο χρόνο αναρριχημένος στα δέντρα, καθώς επίσης και κάποιο χρόνο στο έδαφος.

19

20 Ο Ardipithecus ramidus Ο Ardipithecus ramidus είναι ένα παλαιότερο είδος, περίπου 4.4 εκατομμύριο έτη πρίν, και θεωρείται γενικά πιό ανατομικά πρωτόγονος από το Α.afarensis. Η σχέση μεταξύ των δύο ειδών παραμένει να προσδιοριστεί. Ο ρόλος του Α. afarensis ως διακλάδωση στον κλάδο από τον οποίο τα άλλα ανθρωποειδή προέκυψαν αμφισβητείται. Περίπου 2 εκατομμύριο έτη πριν, μετά από μια μεγάλη περίοδο ενός εκατομμύριου ετών μικρής αλλαγής, τουλάχιστον έξι είδη ανθρωποειδών εξελίχθηκαν σε απάντηση στις αλλαγές κλίματος που συνδέθηκαν με την αρχή της εποχής των παγετώνων. ύο ομάδες αναπτύχθηκαν: Οι αυστραλοπίθηκοι, με γενικότερα μικρότερο εγκέφαλο και χωρίς να είναι χρήστες των εργαλείων και η γραμμή που οδήγησε στο γένος Homo, με μεγαλύτερο εγκέφαλο και κατασκευαστές και χρήστες εργαλείων. Οι αυστραλοπίθηκοι εξαφανίστηκαν 1 εκατομμύριο έτη πριν. Τα Homo, παρά τις καλύτερες προσπάθειές τους (ατομικά όπλα, ρύπανση) είναι ακόμα εδώ!

21 Από ένα ελλιπές αρχείο απολιθωμάτων αναδεικνύεται ότι, οι από τους αυστραλοπίθηκους, τουλάχιστον η μικρότερη μορφή, africanus Α., θεωρήθηκε προγονική στο Homo. Οι πρόσφατες ανακαλύψεις, εντούτοις έχουν προκαλέσει μια επαναξιολόγηση αυτής της υπόθεσης. Ένα στοιχείο είναι σίγουρο. Τα ανθρώπινα γνωρίσματα που εξελίσσονται σε διαφορετικά ποσοστά και στους διαφορετικούς χρόνους, σε ένα μωσαϊκό: μερικά χαρακτηριστικά γνωρίσματα (σκελετικά, διαιτης) που καθιερώνονται γρήγορα, και άλλα που αναπτύσσονται αργότερα ( κατασκευή εργαλείων, γλώσσα, χρήση της πυρκαγιάς). Μια ομάδα των ειδών αναπτύχθηκε περίπου εκατομμύριο έτη πριν στην Αφρική. Το Homo είχε έναν μεγαλύτερο εγκέφαλο και ένα διαφορετικά διαμορφωμένο κρανίο και τα δόντια από τα australopithecines. Περίπου 1.8 εκατομμύριο έτη πριν, το πρόωρο Homo εξελίχθηκε σε Homo erectus, το είδος που θεωρείται ότι είναι ο πρόγονος μας.

22 ΗιστορίατουγένουςHomo ξεκινά.. Τα στοιχεία απολιθωμάτων για το διάστημα μεταξύ 2.4 εκατομμύριο ετών πριν και του παρόντος περιλαμβάνει τα σκελετικά υπολείμματα διάφορων ειδών που ορίζονται στο γένος Homo. Τα πιο πρόσφατα είδη είχαν τους μεγαλύτερους εγκεφάλους από τους παλαιότερους. Αυτό το αρχείο απολιθωμάτων είναι αρκετά πλήρες για να δείξει ότι το ανθρώπινο γένος διαδόθηκεαρχικάαπότηθέσηπροέλευσήςτουστηναφρικήστηνευρώπη και την Ασία λίγο λιγότερο πριν από δύο εκατομμύριο έτη. Οι διακριτοί τύποι λίθινων εργαλείων συνδέονται με τους διάφορους πληθυσμούς. Τα πιο πρόσφατα είδη με τους μεγαλύτερους εγκεφάλους χρησιμοποίησαν γενικά τα περιπλοκότερα εργαλεία απότααρχαιότεραείδη.

23 Πρόωροι Homo Χαρακτηριστικά οστά των παλαιότερων ειδών του ανθρώπινου γένους, Homo, ανευρίσκονται στα στρώματα βράχου περίπου 2.4 εκατομμύριων ετών. Οι φυσικοί ανθρωπολόγοι συμφωνούν ότι ο Homo εξελίχθηκε από ένα από τα είδη αυστραλιανού πιθήκου. Μέχρι δύο εκατομμύριο έτη πριν, τα πρώτα μέλη Homo είχαν ένα μέσο μέγεθος εγκεφάλου 1,5 φορές μεγαλύτερο από αυτό του αυστραλιανού πιθήκου, ακόμα όμως ουσιαστικά μικρότερο από αυτό των σύγχρονων ανθρώπων.

24 Πρόωροι Homo Homo habilis Οι μορφές των πυελικών οστών και των οστών των ποδιών προτείνουν ότι αυτοί οι πρόωροι Homo δεν ήταν μερικής απασχόλησης αναριχητές όπως οι αυστραλιανοί πίθηκοι αλλά περπάτησαν και έτρεξαν με μακριά πόδια, όπως οι σύγχρονοι άνθρωποι. Όπως ακριβώς οι αυστραλιανοί πίθηκοι παρουσιάστηκαν με ενδιάμεσα χαρακτηριστικά γνωρίσματα, πιθηκοειδών και ανθρώπων, έτσι ήταν και ο πρώτος ενδιάμεσος Homo μεταξύ του αυστραλιανού πιθήκου και των σύγχρονων ανθρώπων σε μερικά χαρακτηριστικά γνωρίσματα, και πιο κοντά στους σύγχρονους ανθρώπους από άλλες απόψεις. Τα πιο πρόωρα λίθινα εργαλεία είναι ουσιαστικά της ίδιας ηλικίας με τα πιο πρόωρα απολιθώματα Homo. Οι πρόωροι Homo, με το μεγαλύτερο από τον αυστραλιανό πίθηκο εγκέφαλό τους, ήταν κατασκευαστές των λίθινων εργαλείων (Homo habilis).

25 Homo erectus Σύντομα μετά από την παρουσία του (1.8 εκατομμύρια αλλά πιθανώς πιό παλιά από 2 εκατομμύριο έτη πριν) στην Αφρική, ο Homo erectus εμφανίζεται να μεταναστεύει από την Αφρική στην Ευρώπη και την Ασία. Το Homo erectus διέφερε από τα πρόωρα είδη Homo στο ότι είχε ένα μεγαλύτερου μεγέθους εγκέφαλο, ένα πιο επίπεδο προσώπο, και προεξεχοντα μετωπικό οστό. Το Homo erectus ήταν παρόμοιο με τους σύγχρονους ανθρώπους στο μέγεθος, αλλά έχει μερικές διαφορές στη μορφή του κρανίου, ενός υποχωρούντος πηγουνιού, προεξέχοντα φρύδια, και διαφορά στα δόντια. Ο Homo erectus ήταν ο πρώτος ανθρωπόμορφος που προσέφερε: 1. αποδείξεις για τις κοινωνικές και πολιτιστικές πτυχές της ανθρώπινης εξέλιξης 2. άφησε την Αφρική (γιαναζήσειστηναφρική, την Ευρώπη, και την Ασία) 3. χρησιμοποίησε την πυρκαγιά 4. δημιούργησε τις κοινωνικές δομές για τη συλλογή τροφίμων 5. χρησιμοποίησε τους μόνιμους καταυλισμούς 6. παρουσιάζει μια παρατεταμένη περίοδο αύξησης και ωρίμανσης μετά από τη γέννηση του

26 Homo sapiens Άνθρωπος ο λογικός Μεταξύ και έτη πριν, ο κατ' εκτίμηση παγκόσμιος πληθυσμός του Homo erectus εξαφανίστηκε, και αντικαταστάθηκε από ένα νέο είδος, τον Homo sapiens. Πώς, και που προέκυψε αυτό το νέο είδος και πώς αντικατέστησε τον προκάτοχό του παραμένει αμφίβολο. Η απάντηση αυτής της ερώτησης έχει γίνει ένας διεπιστημονικός στόχος.

27 Εξελικτικά γνωρίσματα Homo sapiens ιάφορες τάσεις της εξέλιξης πρωτευόντων είναι εμφανείς στα δόντια και το σαγόνι. Κατ' αρχάς, η αλλαγή στη γεωμετρία του σαγονιού μείωσε το ρύγχος προς σε ένα επίπεδο πρόσωπο. εύτερον, οι αλλαγές στη ρύθμιση και τον αριθμό των δοντιών αύξησαν την αποδοτικότητα εκείνων των δοντιών για τη λείανση των τροφίμων. Τρίτον, περίπου 1.5 εκατομμύριο έτη πριν, η διατροφή μας άλλαξε από τα φρούτα και τα λαχανικά για να περιλάβει το κρέας. Άνθρωπος του Cro-Magnon ( έτη)

28 Homo sapiens ύο διαφοροποιημένες υποθέσεις ασχολούνται με τον τρόπο με τον οποίο δημιουργήθηκε ο Homo sapiens. 1. ΗυπόθεσηΕξοδος από την Αφρική προτείνει ότι κάποιοι Η. erectus παρέμειναν στην Αφρική και συνέχισαν να εξελίσσονται στο Η. sapiens, και άφησαν την Αφρική περίπου έτη πριν. Από μια ενιαία πηγή, το Η. sapiens αντικατέστησε όλους τους πληθυσμούς του Η. erectus. Οι ανθρώπινοι πληθυσμοί είναι σήμερα όλοι απόγονοι από ένα μοναδικό γεγονός ειδογένεσης στην Αφρική και πρέπει να επιδείκνύουν έναν υψηλό βαθμό γενετικής ομοιότητας. Η υποστήριξη για αυτήν την υπόθεση προέρχεται από τις μελέτες DNA των μιτοχονδρίων: δεδομένου ότι οι αφρικανικοί πληθυσμοί επιδεικνύουν τη μέγιστη ποικιλομορφία του μιτοχονδριακού DNA, οι σύγχρονοι άνθρωποι παρέμειναν στην Αφρική περισσότερο χρόνο από αλλού. Οι υπολογισμοί προτείνουν ότι όλοι οι σύγχρονοι ανθρώποι προέρχονται από έναν πληθυσμό του αφρικανικού Η. sapiens αριθμώντας μόνο (ενδείξεις από μιτοχονδριακό DNA).

29 Homo sapiens 2. Η περιφερειακή υπόθεση συνοχής προτείνει ότι οι περιφερειακοί πληθυσμοί του Η. erectus εξελίχθηκαν στο Η. sapiens μέσω της διασταύρωσης μεταξύ των διάφορων πληθυσμών.

30 Ποια υπόθεση είναι σωστή; Οι επιστήμονες μπορούν συχνά να χρησιμοποιήσουν τα ίδια «στοιχεία» για να υποστηρίξουν τις αντιπαραβαλλόμενες υποθέσεις ανάλογα με τις οποίες τα στοιχεία (απολιθώματα ή μοριακές μελέτες clock/dna) δίνουν περισσότερο βάρος. Η ακρίβεια του μοριακού ρολογιού, το κλειδί για την υπόθεση Έξοδος από την Αφρική, έχει εξεταστεί πρόσφατα. Οι πρόσφατες μελέτες για το Υ-χρωμόσωμα φαίνονται να αποδυναμώνουν την περιφερειακή υπόθεση συνοχής με την ένδειξη ενός μοναδικού σημείου προέλευσης για το είδος μας περίπου έτη πριν. Η συνεχής μελέτη αναμφισβήτητα θα αποκαλύψει τα νέα στοιχεία και αναμφισβήτητα οι νέες υποθέσεις θα προκύψουν. Είναι ένας στόχος για όλους μας να ζυγιστούν τα στοιχεία αυστηρά και να συναχθεί ένα συμπέρασμα, είτε αφορά τους επιστήμονες είτε τους απλούς ανθρώπους.

31 Οι Neandertals ΟαρχαϊκόςΗ. sapiens έζησε από έως έτη πριν και συνδύασε τα χαρακτηριστικά γνωρίσματα του Η. sapiens με εκείνους του Η. erectus Χ. Οι Neandertals, που ανήκουν σε αυτήν την ομάδα, έζησαν στην Ευρώπη και τη δυτική Ασία μεταξύ και έτη πριν από την εξαφάνισή τους. Οι Neandertals είχαν λίγο μικρότερο εγκέφαλο από ότι οι σύγχρονοι άνθρωποι, είχαν ένα επικλινές μέτωπο, προεξέχοντα φρύδια και ένα μετατοπισμένο προς τα πίσω πηγούνι. Είχαν μια πολύ προεξέχουσα μύτη και κυμάνθηκαν στο ύψος από 5 πόδια 2 ίντσες (μέσο θηλυκό) σε 5 πόδια 6 ίντσες (μέσο αρσενικό). Παρά την εικόνα τους ως ζωώδεις ηλιθίους, Neandertals ήταν οι πρώτοι άνθρωποι που έθαβαν τους νεκρούς τους με τα χειροποίητα αντικείμενα, που δείχνουν την αφηρημένη σκέψη, και ίσως μια πίστη σε μια μετά θάνατον ζωή. Έζησαν σε ανεξάρτητους καταυλισμούς, καθώς επίσης και σπηλιές. Τα εργαλεία των Neandertal ήταν περιπλοκότερα από τα εργαλεία των Η. erectus, χρησιμοποιώντας τις λαβές για να κερδίσουν την πρόσθετη δύναμη.

32 Οι Neandertals εξελίχθηκαν βαθμιαία στους σύγχρονους ανθρώπους, ή αντικαταστάθηκαν από τις σύγχρονες μορφές που προέρχονται από έναν μοναδικό πληθυσμό; Η απάντηση σε αυτό εξαρτάται από την απάντηση στο θέμα προέλευσης του Η. sapiens από το Η. erectus. Η υπόθεση Εξοδος από την Αφρική προτείνει ότι οι Neandertals ήταν ένα χωριστό είδος (neandertalensis Χ.) που αντικαταστάθηκε από τους σύγχρονους άνθρωπους (Η. sapiens) που διαδόθηκαν από την Αφρική. Η περιφερειακή υπόθεση συνοχής προτείνει ότι οι Neandertals ήταν ένα υποείδος (Η. neandertalensis sapiens) που εξελίχθηκε στους σύγχρονους ανθρώπους (Η. sapiens sapiens).

33 Ανάλυση DNA Το DNA έχει εξαχθεί ακόμη και από έναν καλά-συντηρημένο σκελετό εκλείψαντα ανθρώπινου πλάσματος γνωστού ως ανθρώπου του Νεάντερταλ, ένα μέλος του γένους Homo που συχνά αναφέρεται ως υποείδος Homo sapiens είτε ως χωριστό είδος. Η εφαρμογή του μοριακού ρολογιού, που χρησιμοποιεί τα γνωστά ποσοστά γενετικής μεταλλαγής, προτείνει ότι η καταγωγή του Νεάντερταλ απόκλινε από αυτό σύγχρονου Homo sapiens λιγότερο από μισό εκατομμύριο έτη πριν, το οποίο είναι εξ ολοκλήρου συμβατό με τα στοιχεία από το αρχείο απολιθωμάτων.

34 Γεωργία και μεταναστεύσεις Από την εξέλιξη του Η. erectus, οι μεταναστεύσεις είναι ένα γεγονός της ανθρώπινης ύπαρξης, που βοηθά να διαδωθεί η γενετική ποικιλομορφία καθώς επίσης και η τεχνολογική καινοτομία. Οι πιο πρόσφατες καινοτομίες δεν είναι φυσικές, αλλά μάλλον πολιτισμικές. Η νεολιθική μετάβαση, περίπου έτη πριν, περιέλαβε την αλλαγή από τις κοινωνίες του κυνηγού-συλλέκτης στις γεωργικές κοινωνίες βασισμένες στην καλλιέργεια φυτών και την εξημέρωση ζώων. Τα στοιχεία προτείνουν ότι αυτό άρχισε στη Μέση Ανατολή και διαδόθηκε μέσω των μεταναστεύσεων. Οι γενετικές μελέτες προτείνουν τη γεωργία που διαδίδεται από τη μετανάστευση των αγροτών στις κοινωνίες κυνηγών-συλλεκτών. Αυτό παρήγαγε μία γενετική ασάφεια καθώς οι αγρότες διασταυρώνονται με τους γηγενείς λαούς, ένα σχέδιο που υποστηρίζεται από τη γενετική.

35 Η κατάληψη του πλανήτη Οι περισσότεροι ανθρωπολόγοι συμφωνούν ότι ο νέος κόσμος εποικήθηκε από μια σειρά τριών μεταναστεύσεων πέρα από την προσωρινή σύνδεση εδάφους μεταξύ της Ασίας και της Βόρειας Αμερικής. Οι μετανάστες επεκτείνονται νότια, φθάνοντας τελικά στη Γη του Πυρός στο νοτιότερο μέρος της Νότιας Αμερικής. 1. Οι ανθρωπολογικές και γλωσσικές μελέτες βρίσκουν τρεις ομάδες λαών: 2. Τους Amerinds, τοι οποίοι επεκτάθηκαν στη Βόρεια και τη Νότια Αμερική 3. Τους Nα-Denes, οι οποίοι κατέλαβαν τη βορειοδυτική περιοχή της Βόρειας Αμερικής 4. Τους λαούς Eskaleuts, Εσκιμώους και Aleut που ζουν στο μακρινό Βορρά.

36 Οι μιτοχονδριακές μελέτες DNA βρίσκουν τέσσερις ευδιάκριτες ομάδες από τους λαούς της Σιβηρίας. Το Amerind mtdna προτείνει δύο κύματα της μετανάστευσης (ένα ίσως τόσο παλαιό όπως χιλιάδες έτη πριν). Το γενετικό πρότυπο επιβεβαιώνει τις αποδεκτές ιδέες για την ανθρώπινη μετανάστευση στην Αμερική και προτείνει ένα πιθανό τέταρτο κύμα.

Εξέλιξη των πρωτευόντων

Εξέλιξη των πρωτευόντων Π. Πάσχου Εξέλιξη των πρωτευόντων Η ιστορία των σπονδυλωτών στη γη διαιρείται σε τρεις εποχές (αιώνες) -Παλαιοζωικό η εποχή της αρχαίας ζωής µε ψάρια, αµφίβια και πρωτόγονα ερπετά -Μεσοζωικό ενδιάµεση

Διαβάστε περισσότερα

ΦΩΤΟΓΡΑΦΙΑ: Η ΕΞΕΛΙΞΗ:

ΦΩΤΟΓΡΑΦΙΑ: Η ΕΞΕΛΙΞΗ: Πρόλογος: Η θεωρία της Εξέλιξης, είναι µια επιστήµη που οι προβλέψεις της αποδεικνύονται από τις διαρκείς ανακαλύψεις καθηµερινά. Η πρακτική επιβεβαίωση των προβλέψεων, είναι χαρακτηριστικό για κάθε πραγµατική

Διαβάστε περισσότερα

ΕΘΝΙΚΟ ΚΑΙ ΚΑΠΟΔΙΣΤΡΙΑΚΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΑΘΗΝΩΝ ΤΜΗΜΑ ΓΕΩΛΟΓΙΑΣ ΚΑΙ ΓΕΩΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΟΣ ΤΟΜΕΑΣ ΙΣΤΟΡΙΚΗΣ ΓΕΩΛΟΓΙΑΣ-ΠΑΛΑΙΟΝΤΟΛΟΓΙΑΣ ΠΑΛΑΙΟΑΝΘΡΩΠΟΛΟΓΙΑ

ΕΘΝΙΚΟ ΚΑΙ ΚΑΠΟΔΙΣΤΡΙΑΚΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΑΘΗΝΩΝ ΤΜΗΜΑ ΓΕΩΛΟΓΙΑΣ ΚΑΙ ΓΕΩΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΟΣ ΤΟΜΕΑΣ ΙΣΤΟΡΙΚΗΣ ΓΕΩΛΟΓΙΑΣ-ΠΑΛΑΙΟΝΤΟΛΟΓΙΑΣ ΠΑΛΑΙΟΑΝΘΡΩΠΟΛΟΓΙΑ ΕΘΝΙΚΟ ΚΑΙ ΚΑΠΟΔΙΣΤΡΙΑΚΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΑΘΗΝΩΝ ΤΜΗΜΑ ΓΕΩΛΟΓΙΑΣ ΚΑΙ ΓΕΩΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΟΣ ΤΟΜΕΑΣ ΙΣΤΟΡΙΚΗΣ ΓΕΩΛΟΓΙΑΣ-ΠΑΛΑΙΟΝΤΟΛΟΓΙΑΣ ΠΑΛΑΙΟΑΝΘΡΩΠΟΛΟΓΙΑ ΟΙ ΑΥΣΤΡΑΛΟΠΙΘΗΚΟΙ Δρ Σωκράτης Ρουσιάκης Επίκουρος Καθηγητής

Διαβάστε περισσότερα

ΦΥΣΙΚΗ ΑΝΘΡΩΠΟΛΟΓΙΑ ΑΣΚΗΣΗ 7 ΜΕΛΕΤΗ ΤΩΝ ΠΡΩΤΕΥΟΝΤΩΝ Ι

ΦΥΣΙΚΗ ΑΝΘΡΩΠΟΛΟΓΙΑ ΑΣΚΗΣΗ 7 ΜΕΛΕΤΗ ΤΩΝ ΠΡΩΤΕΥΟΝΤΩΝ Ι ΦΥΣΙΚΗ ΑΝΘΡΩΠΟΛΟΓΙΑ ΑΣΚΗΣΗ 7 ΜΕΛΕΤΗ ΤΩΝ ΠΡΩΤΕΥΟΝΤΩΝ Ι ΦΥΣΙΚΗ ΑΝΘΡΩΠΟΛΟΓΙΑ ΑΣΚΗΣΗ 7 ΜΕΛΕΤΗ ΤΩΝ ΠΡΩΤΕΥΟΝΤΩΝ Ι ΦΥΣΙΚΗ ΑΝΘΡΩΠΟΛΟΓΙΑ ΑΣΚΗΣΗ 7 ΜΕΛΕΤΗ ΤΩΝ ΠΡΩΤΕΥΟΝΤΩΝ Ι Συστηματική Πρωτευόντων Συστηματική Πρωτευόντων

Διαβάστε περισσότερα

Η ΑΝΘΡΩΠΙΝΗ ΕΞΕΛΙΞΗ. Ερευνητική Εργασία Β' Τετραμήνου. Υπεύθυνη Καθηγήτρια: Μ.Φρονίμου

Η ΑΝΘΡΩΠΙΝΗ ΕΞΕΛΙΞΗ. Ερευνητική Εργασία Β' Τετραμήνου. Υπεύθυνη Καθηγήτρια: Μ.Φρονίμου Η ΑΝΘΡΩΠΙΝΗ ΕΞΕΛΙΞΗ Ερευνητική Εργασία Β' Τετραμήνου Υπεύθυνη Καθηγήτρια: Μ.Φρονίμου Στην επιστήμη της βιολογίας, με τον όρο εξέλιξη εννοείται η αλλαγή στις ιδιότητες ενός πληθυσμού οργανισμών στο πέρασμα

Διαβάστε περισσότερα

έ ό ή ΔΑΡΒΙΝΟΣ ΕΞΕΛΙΞΗ & ΒΙΟΠΟΙΚΙΛΟΤΗΤΑ

έ ό ή ΔΑΡΒΙΝΟΣ ΕΞΕΛΙΞΗ & ΒΙΟΠΟΙΚΙΛΟΤΗΤΑ ΔΑΡΒΙΝΟΣ ΕΞΕΛΙΞΗ & ΒΙΟΠΟΙΚΙΛΟΤΗΤΑ Η βιοποικιλότητα είναι γύρω μας, παντού. «Όλα τα είδη προέρχονται από έναν κοινό πρόγονο. Κάποια αποκλίνουν και δημιουργούν νέα είδη. Οι αποκλίσεις γίνονται μέσω τηςδιεργασίαςτηςφυσικήςεπιλογήςσύμφωναμετηνοποίαένας

Διαβάστε περισσότερα

HOMO HABILIS HOMO GAUTENGENSIS HOMO RUDOLFENSIS

HOMO HABILIS HOMO GAUTENGENSIS HOMO RUDOLFENSIS HOMO HABILIS HOMO GAUTENGENSIS HOMO RUDOLFENSIS Αδαμοπούλου Μαρίνα Α1 Σαββοπούλου Ζέτα Α3 Χαρίδημος Τζαγκαράκης Α4 Λιονάκης Νεκτάριος Α2 ΕΙΣΑΓΩΓΗ Ο homo habilis, o homo rudolfensis και o homo gautengensis

Διαβάστε περισσότερα

1 Bιολογική ανθρωπολογία και εξέλιξη 3

1 Bιολογική ανθρωπολογία και εξέλιξη 3 ΚΕΦΑΛΑΙΟ 1 Bιολογική ανθρωπολογία και εξέλιξη vii ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ Πρόλογος xvii Πρόλογος Πέμπτης Ελληνικής Έκδοσης xxiii Πρόλογος Έβδομης Ελληνικής Έκδοσης xxv Οδηγός xxvii ΜΕΡΟΣ I Εξελικτικό υπόβαθρο 1 1

Διαβάστε περισσότερα

Η ΘΕΩΡΙΑ ΤΗΣ ΕΞΕΛΙΞΗΣ. «Τίποτε δεν έχει νόημα στη Βιολογία παρά μόνο υπό το φως της εξέλιξης» Θεοδόσιος Ντομπζάνσκυ

Η ΘΕΩΡΙΑ ΤΗΣ ΕΞΕΛΙΞΗΣ. «Τίποτε δεν έχει νόημα στη Βιολογία παρά μόνο υπό το φως της εξέλιξης» Θεοδόσιος Ντομπζάνσκυ Η ΘΕΩΡΙΑ ΤΗΣ ΕΞΕΛΙΞΗΣ «Τίποτε δεν έχει νόημα στη Βιολογία παρά μόνο υπό το φως της εξέλιξης» Θεοδόσιος Ντομπζάνσκυ Η σημασία της θεωρίας της εξέλιξης για τη Βιολογία Η θεωρία της εξέλιξης δεν αποτελεί

Διαβάστε περισσότερα

Η πορεία της βιοποικιλότητας στο χρόνο

Η πορεία της βιοποικιλότητας στο χρόνο Τμήμα Δασολογίας & Διαχείρισης Περιβάλλοντος & Φυσικών Πόρων / ΔΠΘ Η πορεία της βιοποικιλότητας στο χρόνο ΕΞΕΛΙΚΤΙΚΗ ΒΙΟΛΟΓΙΑ & ΒΙΟΠΟΙΚΙΛΟΤΗΤΑ Αριστοτέλης Χ. Παπαγεωργίου Ιδανικός πλανήτης για τη ζωή Θερμοκρασία

Διαβάστε περισσότερα

Προέλευση & Εξέλιξη Των Οργανισμών

Προέλευση & Εξέλιξη Των Οργανισμών Προέλευση & Εξέλιξη Των Οργανισμών Εισαγωγή Στην εργασία μας, θα μιλήσουμε για την προέλευση και την εξέλιξη των οργανισμών. Δηλαδή θα εξηγήσουμε το φαινόμενο της δημιουργίας του κόσμου, αλληλένδετα και

Διαβάστε περισσότερα

Ο Homo erectus έχει σωματικές αναλογίες που μοιάζουν με τις ανθρώπινες. Τρέχει σταθερά και κυνηγάει συστηματικά. Έχει μικρό σε

Ο Homo erectus έχει σωματικές αναλογίες που μοιάζουν με τις ανθρώπινες. Τρέχει σταθερά και κυνηγάει συστηματικά. Έχει μικρό σε HOMO ERECTUS HOMO ERGASTER HOMO GEORGICUS HOMO CERPACENSIS Γεωργία Φραγκιαδάκη Κατερίνα Χαραλαμπάκη Ειρήνη Ρηγάκη Μαρία Φραγιαδάκη Καλλιόπη Χαραλαμπάκη HOMO ERECTUS Ο Homo Erectus (άνθρωπος ο όρθιος στα

Διαβάστε περισσότερα

Σελ7: Ο βαρύτερος δεινόσαυρος Σελ8: Ο μικρότερος δεινόσαυρος Σελ9: Ο πιο πνευματώδης δεινόσαυρος

Σελ7: Ο βαρύτερος δεινόσαυρος Σελ8: Ο μικρότερος δεινόσαυρος Σελ9: Ο πιο πνευματώδης δεινόσαυρος Σελ1:ΤΙΤΛΟΣ Σελ2:ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ Σελ3: ΔΕΙΝΟΣΑΥΡΟΙ Σελ4: Ο πρώτος δεινόσαυρος που ονομάστηκε Σελ 12: Ο αρχαιότερος δεινόσαυρος Σελ5: Ο πρώτος δεινόσαυρος που ανακαλύφθηκε στην Αμερική Σελ6:O μακρύτερος δεινόσαυρος

Διαβάστε περισσότερα

Τα μεγάλα ζητήματα στην Εξέλιξη

Τα μεγάλα ζητήματα στην Εξέλιξη Τα μεγάλα ζητήματα στην Εξέλιξη Τα μεγάλα ζητήματα στην Εξέλιξη Όλα τα διαθέσιμα στοιχεία υποστηρίζουν τα κεντρικά συμπεράσματα της εξελικτικής θεωρίας, δηλ. ότι η ζωή στη γη έχει εξελιχθεί και ότι τα

Διαβάστε περισσότερα

Περί της Φύσης του Ανθρώπου. Ιωάννης Μαχαίρας Δρ. Ανθρωπολογίας - Βιολόγος

Περί της Φύσης του Ανθρώπου. Ιωάννης Μαχαίρας Δρ. Ανθρωπολογίας - Βιολόγος Περί της Φύσης του Ανθρώπου Ιωάννης Μαχαίρας Δρ. Ανθρωπολογίας - Βιολόγος Έχει νόημα, αφού κανείς παρακάμψει τις συγκεκριμένες ιστορικές συνθήκες που προσδιορίζουν τα κοινωνικά φαινόμενα, να διερευνήσει

Διαβάστε περισσότερα

ΕΘΝΙΚΟ ΚΑΙ ΚΑΠΟΔΙΣΤΡΙΑΚΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΑΘΗΝΩΝ ΤΜΗΜΑ ΓΕΩΛΟΓΙΑΣ ΚΑΙ ΓΕΩΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΟΣ ΤΟΜΕΑΣ ΙΣΤΟΡΙΚΗΣ ΓΕΩΛΟΓΙΑΣ-ΠΑΛΑΙΟΝΤΟΛΟΓΙΑΣ ΠΑΛΑΙΟΑΝΘΡΩΠΟΛΟΓΙΑ

ΕΘΝΙΚΟ ΚΑΙ ΚΑΠΟΔΙΣΤΡΙΑΚΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΑΘΗΝΩΝ ΤΜΗΜΑ ΓΕΩΛΟΓΙΑΣ ΚΑΙ ΓΕΩΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΟΣ ΤΟΜΕΑΣ ΙΣΤΟΡΙΚΗΣ ΓΕΩΛΟΓΙΑΣ-ΠΑΛΑΙΟΝΤΟΛΟΓΙΑΣ ΠΑΛΑΙΟΑΝΘΡΩΠΟΛΟΓΙΑ ΕΘΝΙΚΟ ΚΑΙ ΚΑΠΟΔΙΣΤΡΙΑΚΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΑΘΗΝΩΝ ΤΜΗΜΑ ΓΕΩΛΟΓΙΑΣ ΚΑΙ ΓΕΩΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΟΣ ΤΟΜΕΑΣ ΙΣΤΟΡΙΚΗΣ ΓΕΩΛΟΓΙΑΣ-ΠΑΛΑΙΟΝΤΟΛΟΓΙΑΣ ΠΑΛΑΙΟΑΝΘΡΩΠΟΛΟΓΙΑ ΟΛΙΓΟΚΑΙΝΙΚΟΙ ΚΑΙ ΜΕΙΟΚΑΙΝΙΚΟΙ ΚΑΤΑΡΡΙΝΟΙ ΔΙΠΟΔΗ ΒΑΔΙΣΗ ΠΡΩΙΜΑ

Διαβάστε περισσότερα

Περίληψη Περιεχομένων

Περίληψη Περιεχομένων Περίληψη Περιεχομένων ΚΕΦΑΛΑΙΟ 1 Εισαγωγή στη Φυσική Ανθρωπολογία 3 Κληρονομικότητα και εξέλιξη ΚΕΦΑΛΑΙΟ 2 Η διαμόρφωση της εξελικτικής θεωρίας 25 ΚΕΦΑΛΑΙΟ 3 Η βιολογική βάση της ζωής 49 ΚΕΦΑΛΑΙΟ 4 Κληρονομικότητα

Διαβάστε περισσότερα

ΠΑΛΑΙΟΝΤΟΛΟΓΙΑ ΣΠΟΝΔΥΛΩΤΩΝ

ΠΑΛΑΙΟΝΤΟΛΟΓΙΑ ΣΠΟΝΔΥΛΩΤΩΝ ΠΑΛΑΙΟΝΤΟΛΟΓΙΑ ΣΠΟΝΔΥΛΩΤΩΝ Μάθημα 9ο: η εξέλιξη του Ανθρώπου Η προέλευση των πρωτευόντων Πρωτεύοντα Κατάρρινοι και Μειοκαινικοί Πίθηκοι Ο Ουρανοπίθηκος και η σημασία του Από το Σαχελάνθρωπο στον Σοφό Ανθρωπο

Διαβάστε περισσότερα

ΔΕΛΤΙΟ ΤΑΥΤΟΤΗΤΑΣ. ΟΝΟΜΑ: Στεγόσαυρος. ΣΗΜΑΣΙΑ ΟΝΟΜΑΤΟΣ: Σαύρα με οροφή. ΧΑΡΑΚΤΗΡΙΣΤΙΚΑ ΤΟΥ ΣΩΜΑΤΟΣ:

ΔΕΛΤΙΟ ΤΑΥΤΟΤΗΤΑΣ. ΟΝΟΜΑ: Στεγόσαυρος. ΣΗΜΑΣΙΑ ΟΝΟΜΑΤΟΣ: Σαύρα με οροφή. ΧΑΡΑΚΤΗΡΙΣΤΙΚΑ ΤΟΥ ΣΩΜΑΤΟΣ: ΟΝΟΜΑ: Στεγόσαυρος ΣΗΜΑΣΙΑ ΟΝΟΜΑΤΟΣ: Σαύρα με οροφή. Ογκώδες τετράποδο που είχε μήκος 8 10 μέτρα. Η πλάτη του καλύπτονταν από μεγάλες κεράτινες πλάκες που ξεκινούσαν μικρές από τη βάση του κεφαλιού, μεγάλωναν

Διαβάστε περισσότερα

Η εξέλιξη και η ποικιλομορφία του ανθρώπινου σκελετού Η ιστορία των ανθρωπογονικών

Η εξέλιξη και η ποικιλομορφία του ανθρώπινου σκελετού Η ιστορία των ανθρωπογονικών Διάλεξη 36η, 21-12-2016 Μαρία-Ελένη Χοβαλοπούλου Η εξέλιξη και η ποικιλομορφία του ανθρώπινου σκελετού Η ιστορία των ανθρωπογονικών Δρ. Μαρία Ελένη Χοβαλοπούλου Οι βιολόγοι βρίσκονται αντιμέτωποι: εκτός

Διαβάστε περισσότερα

Διδακτικό σενάριο: Η εξέλιξη του ανθρώπου. Διάρκεια 3 διδακτικές ώρες

Διδακτικό σενάριο: Η εξέλιξη του ανθρώπου. Διάρκεια 3 διδακτικές ώρες Διδακτικό σενάριο: Η εξέλιξη του ανθρώπου Διάρκεια 3 διδακτικές ώρες Προσδοκώμενα μαθησιακά αποτελέσματα Ο μαθητής να μπορεί: Να περιγράφει τα στάδια εξέλιξης του ανθρώπινου είδους. Να επιχειρηματολογεί

Διαβάστε περισσότερα

ΕΦΑΡΜΟΓΕΣ ΣΤΗΝ ΕΞΕΛΙΞΗ

ΕΦΑΡΜΟΓΕΣ ΣΤΗΝ ΕΞΕΛΙΞΗ ΕΦΑΡΜΟΓΕΣ ΣΤΗΝ ΕΞΕΛΙΞΗ Ερωτήσεις πολλαπλής επιλογής: επιλέξτε το γράμμα που αντιστοιχεί στη σωστή συνέχεια της πρότασης. 1. Η θεμελιώδης μονάδα ταξινόμησης των οργανισμών είναι: α. ο πληθυσμός. β. το είδος.

Διαβάστε περισσότερα

Στο πλαίσιο των Αξόνων Προτεραιότητας:

Στο πλαίσιο των Αξόνων Προτεραιότητας: «ΘΑΛΗΣ: Ενίσχυση της Διεπιστημονικής ή και Διιδρυματικής έρευνας και καινοτομίας με δυνατότητα προσέλκυσης ερευνητών υψηλού επιπέδου από το εξωτερικό μέσω της διενέργειας βασικής και εφαρμοσμένης έρευνας

Διαβάστε περισσότερα

(Μέρος 1 ο ) Εισηγητής: Ν. Πουλακάκης

(Μέρος 1 ο ) Εισηγητής: Ν. Πουλακάκης Ταξινομικοί χαρακτήρες και Φυλογενετική ανασύσταση. Σχολές ταξινόμησης. Θεωρίες για την Ταξινομική. Φυλογενετική ανάλυση: Μοριακή συστηματική. Οι κύριες διαιρέσεις της Ζωής. (Μέρος 1 ο ) Εισηγητής: Ν.

Διαβάστε περισσότερα

ΠΑΛΑΙΟΝΤΟΛΟΓΙΑ ΣΠΟΝΔΥΛΩΤΩΝ

ΠΑΛΑΙΟΝΤΟΛΟΓΙΑ ΣΠΟΝΔΥΛΩΤΩΝ ΠΑΛΑΙΟΝΤΟΛΟΓΙΑ ΣΠΟΝΔΥΛΩΤΩΝ Μάθημα 9ο: η εξέλιξη του Ανθρώπου Η προέλευση των πρωτευόντων Πρωτεύοντα Κατάρρινοι και Μειοκαινικοί Πίθηκοι Ο Ουρανοπίθηκος και η σημασία του Από το Σαχελάνθρωπο στο Σοφό Ανθρωπο

Διαβάστε περισσότερα

ΤΟ ΧΡΟΝΙΚΟ ΤΟΥ ΚΟΣΜΟΥ ISAAC ASIMOV

ΤΟ ΧΡΟΝΙΚΟ ΤΟΥ ΚΟΣΜΟΥ ISAAC ASIMOV ΤΟ ΧΡΟΝΙΚΟ ΤΟΥ ΚΟΣΜΟΥ ISAAC ASIMOV Το σύμπαν δημιουργήθηκε από μια «μικρή συμπαγή μάζα» η οποία εξερράγη ( big bang - george lemaitre Βέλγος αστρονόμος) πριν από 15 δισεκατομμύρια χρόνια περίπου. Το 1973

Διαβάστε περισσότερα

Εικόνα 1.1. Ρομπογιαννάκη Αγγελική Α3 Καλαϊτζάκη Χρύσα Α2 Ρίζου Μαρία Α3 Μακρυδάκη Κωνσταντίνα Α2 Κεφαλάκη Γιώτα Α2 Μπελιπασάκης Παύλος Α3

Εικόνα 1.1. Ρομπογιαννάκη Αγγελική Α3 Καλαϊτζάκη Χρύσα Α2 Ρίζου Μαρία Α3 Μακρυδάκη Κωνσταντίνα Α2 Κεφαλάκη Γιώτα Α2 Μπελιπασάκης Παύλος Α3 «ΟΙ ΠΡΟΓΕΝΕΣΤΕΡΟΙ» Εικόνα 1.1 Ρομπογιαννάκη Αγγελική Α3 Καλαϊτζάκη Χρύσα Α2 Ρίζου Μαρία Α3 Μακρυδάκη Κωνσταντίνα Α2 Κεφαλάκη Γιώτα Α2 Μπελιπασάκης Παύλος Α3 ΕΙΣΑΓΩΓΗ Η εξέλιξη του ανθρώπου έχει περάσει

Διαβάστε περισσότερα

Σχέση μεταξύ της Φυσικής Επιλογής και της Εξέλιξης * Φυσική επιλογή είναι ο μηχανισμός με τον οποίο συμβαίνει η Εξέλιξη.

Σχέση μεταξύ της Φυσικής Επιλογής και της Εξέλιξης * Φυσική επιλογή είναι ο μηχανισμός με τον οποίο συμβαίνει η Εξέλιξη. 3.1. ΕΙΣΑΓΩΓΗ Λόγοι για τους οποίους άργησε να γίνει αποδεκτή η θεωρία της εξέλιξης των ειδών που διατυπώθηκε από τον Κάρολο Δαρβίνο; A. στην κοινή γνώμη 1) Ο «κοινός νους» είναι δύσκολο να αποδεχτεί πολλές

Διαβάστε περισσότερα

ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΚΡΗΤΗΣ ΤΜΗΜΑ ΒΙΟΛΟΓΙΑΣ. Εργαστηριακή άσκηση Η Εξέλιξη των Πρωτευόντων με έμφαση στον άνθρωπο

ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΚΡΗΤΗΣ ΤΜΗΜΑ ΒΙΟΛΟΓΙΑΣ. Εργαστηριακή άσκηση Η Εξέλιξη των Πρωτευόντων με έμφαση στον άνθρωπο ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΚΡΗΤΗΣ ΤΜΗΜΑ ΒΙΟΛΟΓΙΑΣ Εργαστηριακή άσκηση Η Εξέλιξη των Πρωτευόντων με έμφαση στον άνθρωπο Ηράκλειο 2013 Επιμέλεια Πουλακάκης Νίκος Συστηματική Πρωτευόντων Πρωτεύον ονομάζεται κάθε μέλος

Διαβάστε περισσότερα

ΦΥΣΙΚΗ ΑΝΘΡΩΠΟΛΟΓΙΑ Στοιχεία της ανθρώπινης Βιολογίας

ΦΥΣΙΚΗ ΑΝΘΡΩΠΟΛΟΓΙΑ Στοιχεία της ανθρώπινης Βιολογίας ΦΥΣΙΚΗ ΑΝΘΡΩΠΟΛΟΓΙΑ Διαλέξη:7η 14/10/2015 Ε. Δ. Βαλάκος Στοιχεία της ανθρώπινης Βιολογίας Ταξινόµηση των ειδών Η θέση των ανθρώπων στη φύση Μέθοδοι ταξινόµησης Ταξινοµικές προσεγγίσεις Βιβλιογραφία Ταξινομηση

Διαβάστε περισσότερα

ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΚΡΗΤΗΣ ΤΜΗΜΑ ΒΙΟΛΟΓΙΑΣ. Η Εξέλιξη των Πρωτευόντων με έμφαση στον άνθρωπο. Επικ. Καθ. Πουλακάκης Νίκος

ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΚΡΗΤΗΣ ΤΜΗΜΑ ΒΙΟΛΟΓΙΑΣ. Η Εξέλιξη των Πρωτευόντων με έμφαση στον άνθρωπο. Επικ. Καθ. Πουλακάκης Νίκος ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΚΡΗΤΗΣ ΤΜΗΜΑ ΒΙΟΛΟΓΙΑΣ Η Εξέλιξη των Πρωτευόντων με έμφαση στον άνθρωπο Επικ. Καθ. Πουλακάκης Νίκος Συστηματική Πρωτευόντων Πρωτεύον ονομάζεται κάθε μέλος της τάξης των Θηλαστικών Πρωτεύοντα

Διαβάστε περισσότερα

ΒΙΟΛΟΓΙΑ ΓΕΝΙΚΗΣ ΠΑΙΔΕΙΑΣ

ΒΙΟΛΟΓΙΑ ΓΕΝΙΚΗΣ ΠΑΙΔΕΙΑΣ ΙΟΛΟΙ ΕΝΙΚΗΣ ΠΙΕΙΣ ΛΥΚΕΙΟΥ ΕΠΙΜΕΛΕΙ: ΛΛΟΥ ΗΛΙΝ ΙΟΛΟΟΣ Κεφάλαιο 3 ο Εξέλιξη ΙΩΝΙΣΜΤ ΕΡΩΤΗΣΕΙΣ-ΠΝΤΗΣΕΙΣ 1. Οι πάπιες έχουν τη δυνατότητα να κολυμπούν στις λίμνες όπου συλλέγουν την τροφή τους. Στην κολύμβηση

Διαβάστε περισσότερα

Σκορπιός Χειλόποδο Διπλόποδο Ορθόπτερο Ημίπτερο Υμενόπτερο Κολεόπτερο. Φυλογενετικό δέντρο

Σκορπιός Χειλόποδο Διπλόποδο Ορθόπτερο Ημίπτερο Υμενόπτερο Κολεόπτερο. Φυλογενετικό δέντρο Σχολές Συστηματικής Σκορπιός Χειλόποδο Διπλόποδο Ορθόπτερο Ημίπτερο Υμενόπτερο Κολεόπτερο Φυλογενετικό δέντρο Σκορπιός Χειλόποδο Διπλόποδο Ορθόπτερο Ημίπτερο Υμενόπτερο Κολεόπτερο 14 12 11 7 Φαινόγραμμα

Διαβάστε περισσότερα

Περιεχόμενα. 1 Η ιστορία της εξελικτικής βιολογίας: Εξέλιξη και Γενετική 2 Η Προέλευση της Μοριακής Βιολογίας 3 Αποδείξεις για την εξέλιξη 89

Περιεχόμενα. 1 Η ιστορία της εξελικτικής βιολογίας: Εξέλιξη και Γενετική 2 Η Προέλευση της Μοριακής Βιολογίας 3 Αποδείξεις για την εξέλιξη 89 Περιεχόμενα Οι Συγγραφείς Πρόλογος της Ελληνικής Έκδοσης Πρόλογος της Αμερικανικής Έκδοσης Σκοπός και Αντικείμενο του Βιβλίου ΜΕΡΟΣ Ι ΜΙΑ ΕΠΙΣΚΟΠΗΣΗ ΤΗΣ ΕΞΕΛΙΚΤΙΚΗΣ ΒΙΟΛΟΓΙΑΣ 1 Η ιστορία της εξελικτικής

Διαβάστε περισσότερα

Η συγγραφή του βιβλίου είναι απότέλεσμα

Η συγγραφή του βιβλίου είναι απότέλεσμα ΤΟΜΟΣ E Η συγγραφή του βιβλίου είναι απότέλεσμα συλλογικής εργασίας μελών της Πανελλήνιας Ένωσης Βιολόγων, στα πλαίσια του διαγωνισμού του Παιδαγωγικού Ινστιτούτου για τη συγγραφή διδακτικών βιβλίων Βιολογίας

Διαβάστε περισσότερα

ΟΜΟΣΠΟΝΔΙΑ ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΩΝ ΦΡΟΝΤΙΣΤΩΝ ΕΛΛΑΔΟΣ (Ο.Ε.Φ.Ε.) ΕΠΑΝΑΛΗΠΤΙΚΑ ΘΕΜΑΤΑ ΕΠΑΝΑΛΗΠΤΙΚΑ ΘΕΜΑΤΑ 2019 Β ΦΑΣΗ

ΟΜΟΣΠΟΝΔΙΑ ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΩΝ ΦΡΟΝΤΙΣΤΩΝ ΕΛΛΑΔΟΣ (Ο.Ε.Φ.Ε.) ΕΠΑΝΑΛΗΠΤΙΚΑ ΘΕΜΑΤΑ ΕΠΑΝΑΛΗΠΤΙΚΑ ΘΕΜΑΤΑ 2019 Β ΦΑΣΗ ΤΑΞΗ: ΜΑΘΗΜΑ: Γ ΓΕΝΙΚΟΥ ΛΥΚΕΙΟΥ ΒΙΟΛΟΓΙΑ / ΓΕΝΙΚΗΣ ΠΑΙΔΕΙΑΣ Ημερομηνία: Πέμπτη 2 Μαΐου 2019 Διάρκεια Εξέτασης: 3 ώρες ΕΚΦΩΝΗΣΕΙΣ ΘΕΜΑ Α: Να γράψετε στο τετράδιό σας τον αριθμό καθεμίας από τις παρακάτω

Διαβάστε περισσότερα

ΟΜΟΣΠΟΝ ΙΑ ΕΚΠΑΙ ΕΥΤΙΚΩΝ ΦΡΟΝΤΙΣΤΩΝ ΕΛΛΑ ΟΣ (Ο.Ε.Φ.Ε.) ΕΠΑΝΑΛΗΠΤΙΚΑ ΘΕΜΑΤΑ ΕΠΑΝΑΛΗΠΤΙΚΑ ΘΕΜΑΤΑ 2017 Β ΦΑΣΗ ÅÐÉËÏÃÇ

ΟΜΟΣΠΟΝ ΙΑ ΕΚΠΑΙ ΕΥΤΙΚΩΝ ΦΡΟΝΤΙΣΤΩΝ ΕΛΛΑ ΟΣ (Ο.Ε.Φ.Ε.) ΕΠΑΝΑΛΗΠΤΙΚΑ ΘΕΜΑΤΑ ΕΠΑΝΑΛΗΠΤΙΚΑ ΘΕΜΑΤΑ 2017 Β ΦΑΣΗ ÅÐÉËÏÃÇ ΤΑΞΗ: ΜΑΘΗΜΑ: ΘΕΜΑ A Α1. γ Α2. β Α3. β Α4. α Α5. δ ΘΕΜΑ Β Β1. Β2. Α. 1 Β. 1 Γ. 1. 2 Ε. 2 ΣΤ. 2 Ζ. 1 Η. 2 Α. 4 Β. 3 Γ. 5. 2 Ε. 1 Γ ΓΕΝΙΚΟΥ ΛΥΚΕΙΟΥ ΒΙΟΛΟΓΙΑ / ΓΕΝΙΚΗΣ ΠΑΙ ΕΙΑΣ Ηµεροµηνία: Σάββατο 22 Απριλίου

Διαβάστε περισσότερα

ΌΛΑ ΤΑ ΕΜΒΙΑ ΟΝΤΑ ΕΊΝΑΙ ΠΡΟΪΟΝΤΑ ΕΞΕΛΙΞΗΣ ΠΟΥ ΥΠΕΣΤΗΣΑΝ ΠΡΟΗΓΟΥΜΕΝΟΙ ΟΡΓΑΝΙΣΜΟΙ ΔΑΡΒΙΝΟΣ

ΌΛΑ ΤΑ ΕΜΒΙΑ ΟΝΤΑ ΕΊΝΑΙ ΠΡΟΪΟΝΤΑ ΕΞΕΛΙΞΗΣ ΠΟΥ ΥΠΕΣΤΗΣΑΝ ΠΡΟΗΓΟΥΜΕΝΟΙ ΟΡΓΑΝΙΣΜΟΙ ΔΑΡΒΙΝΟΣ EΞΕΛΙΞΗ ΌΛΑ ΤΑ ΕΜΒΙΑ ΟΝΤΑ ΕΊΝΑΙ ΠΡΟΪΟΝΤΑ ΕΞΕΛΙΞΗΣ ΠΟΥ ΥΠΕΣΤΗΣΑΝ ΠΡΟΗΓΟΥΜΕΝΟΙ ΟΡΓΑΝΙΣΜΟΙ ΔΑΡΒΙΝΟΣ και πριν από αυτόν οι αρχαίοι Έλληνες (Ηράκλειτος, Θαλής ο Μιλήσιος, Αναξίμανδρος, Ξενοφάνης, Εμπεδοκλής,

Διαβάστε περισσότερα

ENOTHTA 1: ΧΑΡΤΕΣ ΕΡΩΤΗΣΕΙΣ ΘΕΩΡΙΑΣ

ENOTHTA 1: ΧΑΡΤΕΣ ΕΡΩΤΗΣΕΙΣ ΘΕΩΡΙΑΣ 1 ENOTHTA 1: ΧΑΡΤΕΣ ΕΡΩΤΗΣΕΙΣ ΘΕΩΡΙΑΣ Μάθημα 1: Οι έννοιες και θέση 1. Τι ονομάζεται σχετική θέση ενός τόπου; Να δοθεί ένα παράδειγμα. Πότε ο προσδιορισμός της σχετικής θέσης

Διαβάστε περισσότερα

ΚΕΦΑΛΑΙΟ 1. Η ΠΡΟΕΛΕΥΣΗ ΚΑΙ Η ΕΠΙΔΡΑΣΗ ΤΗΣ ΕΞΕΛΙΚΤΙΚΗΣ ΣΚΕΨΗΣ

ΚΕΦΑΛΑΙΟ 1. Η ΠΡΟΕΛΕΥΣΗ ΚΑΙ Η ΕΠΙΔΡΑΣΗ ΤΗΣ ΕΞΕΛΙΚΤΙΚΗΣ ΣΚΕΨΗΣ ΚΕΦΑΛΑΙΟ 1. Η ΠΡΟΕΛΕΥΣΗ ΚΑΙ Η ΕΠΙΔΡΑΣΗ ΤΗΣ ΕΞΕΛΙΚΤΙΚΗΣ ΣΚΕΨΗΣ Οι αρχές της εξελικτικής σκέψης Η προέλευση των ειδών Ορθές και λανθασµένες αντιλήψεις σχετικά µε τη θεωρία της εξέλιξης Η θεωρία της εξέλιξης

Διαβάστε περισσότερα

ΓΙΑΤΙ ΕΙΝΑΙ ΣΗΜΑΝΤΙΚΟ ΝΑ ΔΙΔΑΣΚΟΥΜΕ ΤΗΝ ΕΞΕΛΙΞΗ:

ΓΙΑΤΙ ΕΙΝΑΙ ΣΗΜΑΝΤΙΚΟ ΝΑ ΔΙΔΑΣΚΟΥΜΕ ΤΗΝ ΕΞΕΛΙΞΗ: ΓΙΑΤΙ ΕΙΝΑΙ ΣΗΜΑΝΤΙΚΟ ΝΑ ΔΙΔΑΣΚΟΥΜΕ ΤΗΝ ΕΞΕΛΙΞΗ: (Από το δικτυακό τόπο της Αμερικανικής Ακαδημιας Επιστημών http://www.nap.edu/books/0309063647/html/1.html ) Ίσως τελικά, πολλές ερωτήσεις στη βιολογία

Διαβάστε περισσότερα

Είμαστε σίγουροι πως έχετε ακούσει πολλές φορές ότι τα παιδιά παίρνουν από 7 γενιές. Αυτό αποτέλεσε αφετηρία για την παρουσίαση μας με θέμα τη

Είμαστε σίγουροι πως έχετε ακούσει πολλές φορές ότι τα παιδιά παίρνουν από 7 γενιές. Αυτό αποτέλεσε αφετηρία για την παρουσίαση μας με θέμα τη Είμαστε σίγουροι πως έχετε ακούσει πολλές φορές ότι τα παιδιά παίρνουν από 7 γενιές. Αυτό αποτέλεσε αφετηρία για την παρουσίαση μας με θέμα τη κληρονομικότητα στον άνθρωπο. 1 Καταρχήν, η πρώτη επιστημονική

Διαβάστε περισσότερα

PROJECT Β 1 ΓΕΛ. Θέμα: Μετανάστευση Καθηγήτρια: Στέλλα Τσιακμάκη

PROJECT Β 1 ΓΕΛ. Θέμα: Μετανάστευση Καθηγήτρια: Στέλλα Τσιακμάκη PROJECT Β 1 ΓΕΛ Θέμα: Μετανάστευση Καθηγήτρια: Στέλλα Τσιακμάκη ΟΡΙΣΜΟΣ Μετανάστευση ονομάζεται η γεωγραφική μετακίνηση ανθρώπων είτε μεμονωμένα είτε κατά ομάδες. Υπάρχουν δυο είδη μετανάστευσης : 1. Η

Διαβάστε περισσότερα

3.1 ΕΙΣΑΓΩΓΗ. Ανάλυση θεωρίας

3.1 ΕΙΣΑΓΩΓΗ. Ανάλυση θεωρίας Κεφάλαιο Εξέλιξη 3.1 ΕΙΣΑΓΩΓΗ Ανάλυση θεωρίας Πολλές από τις επιστημονικές απόψεις που έχουν κατά καιρούς διατυπωθεί δεν γίνονται εύκολα αποδεκτές, διότι αντιβαίνουν την αντίληψη που οι άνθρωποι διαμορφώνουν

Διαβάστε περισσότερα

KΕΦΑΛΑΙΟ 3: Εξέλιξη. Να βάλετε σε κύκλο το γράµµα που αντιστοιχεί στη σωστή απάντηση ή στη φράση που συµπληρώνει σωστά την πρόταση:

KΕΦΑΛΑΙΟ 3: Εξέλιξη. Να βάλετε σε κύκλο το γράµµα που αντιστοιχεί στη σωστή απάντηση ή στη φράση που συµπληρώνει σωστά την πρόταση: KΕΦΑΛΑΙΟ 3: Εξέλιξη Α. ΕΡΩΤΗΣΕΙΣ ΚΛΕΙΣΤΟΥ ΤΥΠΟΥ Να βάλετε σε κύκλο το γράµµα που αντιστοιχεί στη σωστή απάντηση ή στη φράση που συµπληρώνει σωστά την πρόταση: 1. Όταν διατύπωσε τη θεωρία της εξέλιξης των

Διαβάστε περισσότερα

Η ΧΛΩΡΙΔΑ ΚΑΙ Η ΠΑΝΙΔΑ ΣΤΗΝ ΧΩΡΑ ΜΑΣ. ΟΜΑΔΑ 1 Κορμπάκη Δέσποινα Κολακλίδη Ναταλία Ζαχαροπούλου Φιλιππούλα Θανοπούλου Ιωαννά

Η ΧΛΩΡΙΔΑ ΚΑΙ Η ΠΑΝΙΔΑ ΣΤΗΝ ΧΩΡΑ ΜΑΣ. ΟΜΑΔΑ 1 Κορμπάκη Δέσποινα Κολακλίδη Ναταλία Ζαχαροπούλου Φιλιππούλα Θανοπούλου Ιωαννά Η ΧΛΩΡΙΔΑ ΚΑΙ Η ΠΑΝΙΔΑ ΣΤΗΝ ΧΩΡΑ ΜΑΣ ΟΜΑΔΑ 1 Κορμπάκη Δέσποινα Κολακλίδη Ναταλία Ζαχαροπούλου Φιλιππούλα Θανοπούλου Ιωαννά ΓΙΑΤΙ ΤΟ ΕΠΙΛΕΞΑΜΕ: Η χλωρίδα και η πανίδα στην χώρα μας είναι ένα πολύ σημαντικό

Διαβάστε περισσότερα

ΑΡΧΕΣ ΤΗΣ ΒΙΟΤΕΧΝΟΛΟΓΙΑΣ ΣΤΗ ΓΕΩΡΓΙΑ ΚΑΙ ΤΗΝ ΚΤΗΝΟΤΡΟΦΙΑ

ΑΡΧΕΣ ΤΗΣ ΒΙΟΤΕΧΝΟΛΟΓΙΑΣ ΣΤΗ ΓΕΩΡΓΙΑ ΚΑΙ ΤΗΝ ΚΤΗΝΟΤΡΟΦΙΑ ΑΡΧΕΣ ΤΗΣ ΒΙΟΤΕΧΝΟΛΟΓΙΑΣ ΣΤΗ ΓΕΩΡΓΙΑ ΚΑΙ ΤΗΝ ΚΤΗΝΟΤΡΟΦΙΑ Προκειμένου να καλυφθούν οι ανάγκες σε τροφή του αυξανόμενου ανθρώπινου πληθυσμού, πρέπει να αυξηθεί η φυτική και ζωική παραγωγή Ελεγχόμενες διασταυρώσεις

Διαβάστε περισσότερα

Από τους πρώτους ανθρώπους ως το νεολιθικό πολιτισμό 2.000.000--3000 π.χ. περίπου

Από τους πρώτους ανθρώπους ως το νεολιθικό πολιτισμό 2.000.000--3000 π.χ. περίπου Απο τουσ Πρωτουσ Ανθρωπουσ ωσ το Νεολιθικο Πολιτισμο Κεφάλαιο 1 Από τους πρώτους ανθρώπους ως το νεολιθικό πολιτισμό 2.000.000--3000 π.χ. περίπου H εξέλιξη του ανθρώπου κράτησε εκατοντάδες χιλιάδες χρόνια

Διαβάστε περισσότερα

Ο ΑΝΘΡΩΠΟΣ ΣΤΑ ΟΡΙΑ ΤΟΥ ΓΕΩΛΟΓΙΚΟΥ ΧΡΟΝΟΥ.

Ο ΑΝΘΡΩΠΟΣ ΣΤΑ ΟΡΙΑ ΤΟΥ ΓΕΩΛΟΓΙΚΟΥ ΧΡΟΝΟΥ. Ο ΑΝΘΡΩΠΟΣ ΣΤΑ ΟΡΙΑ ΤΟΥ ΓΕΩΛΟΓΙΚΟΥ ΧΡΟΝΟΥ. Η Προϊστοριολογία προχωρεί πέρα από την αρχαιολογική ανάλυση, πίσω από τα κατάλοιπα, τα προϊόντα δηλαδή της πολιτιστικής δράσης και επειδή υποχρεώνεται να διεισδύσει

Διαβάστε περισσότερα

ΕΞΕΛΙΚΤΙΚΗ ΠΑΛΑΙΟΝΤΟΛΟΓΙΑ

ΕΞΕΛΙΚΤΙΚΗ ΠΑΛΑΙΟΝΤΟΛΟΓΙΑ ΕΘΝΙΚΟ ΚΑΙ ΚΑΠΟΔΙΣΤΡΙΑΚΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΑΘΗΝΩΝ ΤΜΗΜΑ ΓΕΩΛΟΓΙΑΣ ΚΑΙ ΓΕΩΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΟΣ ΤΟΜΕΑΣ ΙΣΤΟΡΙΚΗΣ ΓΕΩΛΟΓΙΑΣ-ΠΑΛΑΙΟΝΤΟΛΟΓΙΑΣ ΕΞΕΛΙΚΤΙΚΗ ΠΑΛΑΙΟΝΤΟΛΟΓΙΑ ΤΙ ΕΙΝΑΙ Η ΦΥΛΟΓΕΝΕΣΗ ΤΙ ΜΑΣ ΛΕΝΕ ΤΑ ΦΥΛΟΓΕΝΕΤΙΚΑ

Διαβάστε περισσότερα

Νότα Λαζαράκη - Ελένη Χαλικιά

Νότα Λαζαράκη - Ελένη Χαλικιά ΒΙΟΛΟΓΙΑ ΓΠ Γ Λ (ΘΕΡΙΝΑ) 04 02-2018 Νότα Λαζαράκη - Ελένη Χαλικιά ΘΕΜΑ Α Να επιλέξετε την φράση που συμπληρώνει ορθά κάθε μία από τις ακόλουθες προτάσεις: Α1. Για την κατάταξη των αλεπούδων σε είδη εφαρμόζεται:

Διαβάστε περισσότερα

Προτεινόμενα Θέματα Εξετάσεων Βιολογία Γενικής

Προτεινόμενα Θέματα Εξετάσεων Βιολογία Γενικής Προτεινόμενα Θέματα Εξετάσεων Βιολογία Γενικής ΘΕΜΑ Α Α1. Να κυκλώσετε το γράμμα που αντιστοιχεί στη σωστή απάντηση (Μονάδες 10) 1. Τα βακτήρια διαθέτουν: α. μιτοχόνδρια β. ριβοσώματα γ. χλωροπλάστες δ.

Διαβάστε περισσότερα

Η ΕΜΦΑΝΙΣΗ ΚΑΙ Η ΕΞΕΛΙΞΗ ΤΟΥ ΑΝΘΡΩΠΟΥ ΩΣ ΦΑΙΝΟΜΕΝΟΥ ΕΥΦΥΟΥΣ ΖΩΗΣ ΣΤΗ ΓΗ ΚΑΙ ΤΟ ΕΥΛΟΓΟ ΕΡΩΤΗΜΑ ΤΗΣ ΜΟΝΑΔΙΚΟΤΗΤΑΣ ΜΑΣ Ή ΟΧΙ ΣΤΟ ΣΥΜΠΑΝ

Η ΕΜΦΑΝΙΣΗ ΚΑΙ Η ΕΞΕΛΙΞΗ ΤΟΥ ΑΝΘΡΩΠΟΥ ΩΣ ΦΑΙΝΟΜΕΝΟΥ ΕΥΦΥΟΥΣ ΖΩΗΣ ΣΤΗ ΓΗ ΚΑΙ ΤΟ ΕΥΛΟΓΟ ΕΡΩΤΗΜΑ ΤΗΣ ΜΟΝΑΔΙΚΟΤΗΤΑΣ ΜΑΣ Ή ΟΧΙ ΣΤΟ ΣΥΜΠΑΝ ΙΑΤΡΙΚΗ ΣΧΟΛΗ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟΥ ΑΘΗΝΩΝ ΑΝΘΡΩΠΟΛΟΓΙΚΟ ΜΟΥΣΕΙΟ Η ΕΜΦΑΝΙΣΗ ΚΑΙ Η ΕΞΕΛΙΞΗ ΤΟΥ ΑΝΘΡΩΠΟΥ ΩΣ ΦΑΙΝΟΜΕΝΟΥ ΕΥΦΥΟΥΣ ΖΩΗΣ ΣΤΗ ΓΗ ΚΑΙ ΤΟ ΕΥΛΟΓΟ ΕΡΩΤΗΜΑ ΤΗΣ ΜΟΝΑΔΙΚΟΤΗΤΑΣ ΜΑΣ Ή ΟΧΙ ΣΤΟ ΣΥΜΠΑΝ Δρ. ΚΩΝ/ΝΟΣ

Διαβάστε περισσότερα

DNA στα μιτοχόνδρια και τους χλωροπλάστες (1963)

DNA στα μιτοχόνδρια και τους χλωροπλάστες (1963) DNA στα μιτοχόνδρια και τους χλωροπλάστες (1963) ΕΙΔΟΣ mtdna Κύτταρα Μόρια ανά Οργανίδια DNA οργανιδίου οργανίδιο ανά κύτταρο ως % συνολικού κυτταρικού DNA Αρουραίος Συκώτι 5-10 1000 1% άνθρωπος Hela 10

Διαβάστε περισσότερα

ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΦΙΛΟΣΟΦΙΑ ΚΑΙ ΜΕΤΑΒΟΛΕΣ

ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΦΙΛΟΣΟΦΙΑ ΚΑΙ ΜΕΤΑΒΟΛΕΣ Α. Ο ΠΛΑΝΗΤΗΣ ΓΗ BIG BANG: πριν 15 δις χρόνια. Αποτέλεσμα η σύμπτυξη των 11 διαστάσεων σε 4 (μήκος, πλάτος, ύψος και χρόνος) δηλ. η δημιουργία του χρόνου και του χώρου και η διαστολή της ύλης που οδηγεί

Διαβάστε περισσότερα

Γενετική της ιατήρησης επαπειλούμενων ειδών

Γενετική της ιατήρησης επαπειλούμενων ειδών Γενετική της ιατήρησης επαπειλούμενων ειδών Εκτίμηση γενετικής διαφοροποίησης σε μικρούς πληθυσμούς Αιμομικτική κατάπτωση και γενετικό φορτίο Εκτίμηση ανάγκης - επιτυχίας εμπλουτισμών και εισαγωγής ειδών

Διαβάστε περισσότερα

Η εξέλιξη και η ποικιλομορφία του ανθρώπινου σκελετού Η ιστορία των ανθρωπογονικών

Η εξέλιξη και η ποικιλομορφία του ανθρώπινου σκελετού Η ιστορία των ανθρωπογονικών Διάλεξη 37η 38η, 17-01-2017 Μαρία Ελένη Χοβαλοπούλου Η εξέλιξη και η ποικιλομορφία του ανθρώπινου σκελετού Η ιστορία των ανθρωπογονικών Δρ. Μαρία Ελένη Χοβαλοπούλου Αυστραλοπίθηκος σεντίμπα: Μια μεταβατική

Διαβάστε περισσότερα

Σε τι αναφέρεται η αναλογία 9:3:3:1 του διυβριδισμού και υπό ποιες προϋποθέσεις ισχύει;

Σε τι αναφέρεται η αναλογία 9:3:3:1 του διυβριδισμού και υπό ποιες προϋποθέσεις ισχύει; Σημειώστε τον αριθμό των χρωματίδων που υπάρχουν σε ένα κύτταρο του ανθρώπου 1)που μόλις έχει προκύψει από μίτωση 2)στη μετάφαση της μείωσης ΙΙ και 3)στην πρόφαση της μίτωσης. Σε τι αναφέρεται η αναλογία

Διαβάστε περισσότερα

ΛΥΚΕΙΟ ΑΓΙΑΣ ΦΥΛΑΞΕΩΣ ΣΧΟΛΙΚΉ ΧΡΟΝΙΑ ΓΡΑΠΤΕΣ ΠΡΟΑΓΩΓΙΚΕΣ ΕΞΕΤΑΣΕΙΣ ΙΟΥΝΙΟΥ 2005

ΛΥΚΕΙΟ ΑΓΙΑΣ ΦΥΛΑΞΕΩΣ ΣΧΟΛΙΚΉ ΧΡΟΝΙΑ ΓΡΑΠΤΕΣ ΠΡΟΑΓΩΓΙΚΕΣ ΕΞΕΤΑΣΕΙΣ ΙΟΥΝΙΟΥ 2005 ΛΥΚΕΙΟ ΑΓΙΑΣ ΦΥΛΑΞΕΩΣ ΣΧΟΛΙΚΉ ΧΡΟΝΙΑ 2004-2005 ΓΡΑΠΤΕΣ ΠΡΟΑΓΩΓΙΚΕΣ ΕΞΕΤΑΣΕΙΣ ΙΟΥΝΙΟΥ 2005 Μάθηµα : Επιστήµη του Περιβάλλοντος Ηµεροµηνία : 8/6/05 Τάξη /Τµήµα : Β Ονοµατεπώνυµο :... Χρόνος : 2,5 Ώρες (

Διαβάστε περισσότερα

ΤΟ ΣΩΜΑ ΜΑΣ. Ένας «χάρτης» από λέξεις. αρθρώσεις. σκελετό. είναι γερό όταν. φροντίζουμε. για τη διατροφή μας. προσέχουμε.

ΤΟ ΣΩΜΑ ΜΑΣ. Ένας «χάρτης» από λέξεις. αρθρώσεις. σκελετό. είναι γερό όταν. φροντίζουμε. για τη διατροφή μας. προσέχουμε. 103-112_22ENOTHTA5 4/3/2013 12:35 µµ Page 103 ENOTHTA 5 ENOTHTA 5 ΓΝΩΡΙΖΟΥΜΕ ΚΑΙ ΠΡΟΣΕΧΟΥΜΕ ΤΟ ΣΩΜΑ ΜΑΣ (Άτομο - Άνθρωπος) Ένας «χάρτης» από λέξεις μυς αρθρώσεις σκελετό άλλα όργανα: μάτια, έχει έχει έχει

Διαβάστε περισσότερα

Η Αφρική είναι η τρίτη σε μέγεθος ήπειρος του πλανήτη μας, μετά την Ασία και την Αμερική. Η έκτασή της είναι, χωρίς τα νησιά, 29,2 εκατομμύρια τετρ. χ

Η Αφρική είναι η τρίτη σε μέγεθος ήπειρος του πλανήτη μας, μετά την Ασία και την Αμερική. Η έκτασή της είναι, χωρίς τα νησιά, 29,2 εκατομμύρια τετρ. χ Β. Π. Γ. Π. Η Αφρική είναι η τρίτη σε μέγεθος ήπειρος του πλανήτη μας, μετά την Ασία και την Αμερική. Η έκτασή της είναι, χωρίς τα νησιά, 29,2 εκατομμύρια τετρ. χιλιόμετρα, ενώ με τα νησιά φτάνει τα 30,2

Διαβάστε περισσότερα

ΓΕΩΛΟΓΙΚΟΣ ΧΡΟΝΟΣ. Γεωλογικός χρόνος Στρωµατογραφική κλίµακα

ΓΕΩΛΟΓΙΚΟΣ ΧΡΟΝΟΣ. Γεωλογικός χρόνος Στρωµατογραφική κλίµακα ΓΕΩΛΟΓΙΚΟΣ ΧΡΟΝΟΣ Γεωλογικός χρόνος Στρωµατογραφική κλίµακα ρ. Ε. Λυκούδη Αθήνα 2005 Γεωλογικός χρόνος Ηλικία της γης Ηλικία της γης ονοµάζεται το χρονικό διάστηµα που πέρασε από τη στιγµή που η γη αποσπάστηκε

Διαβάστε περισσότερα

ΑΝΑΛΥΣΗ ΑΡΘΡΟΥ ΜΕ ΘΕΜΑ: ΟΙ ΙΔΕΕΣ ΤΩΝ ΠΑΙΔΙΩΝ ΣΧΕΤΙΚΑ ΜΕ ΤΟ

ΑΝΑΛΥΣΗ ΑΡΘΡΟΥ ΜΕ ΘΕΜΑ: ΟΙ ΙΔΕΕΣ ΤΩΝ ΠΑΙΔΙΩΝ ΣΧΕΤΙΚΑ ΜΕ ΤΟ ΑΝΑΛΥΣΗ ΑΡΘΡΟΥ ΜΕ ΘΕΜΑ: ΟΙ ΙΔΕΕΣ ΤΩΝ ΠΑΙΔΙΩΝ ΣΧΕΤΙΚΑ ΜΕ ΤΟ ΦΩΣ ΚΑΙ ΤΗΝ ΟΡΑΣΗ. Το άρθρο αυτό έχει ως σκοπό την παράθεση των αποτελεσμάτων πάνω σε μια έρευνα με τίτλο, οι ιδέες των παιδιών σχετικά με το

Διαβάστε περισσότερα

Δασική Γενετική Εισαγωγή: Βασικές έννοιες

Δασική Γενετική Εισαγωγή: Βασικές έννοιες Δασική Γενετική Εισαγωγή: Βασικές έννοιες Χειμερινό εξάμηνο 2014-2015 Γενετική Πειραματική επιστήμη της κληρονομικότητας Προέκυψε από την ανάγκη κατανόησης της κληρονόμησης οικονομικά σημαντικών χαρακτηριστικών

Διαβάστε περισσότερα

ΔΥΟ ΠΑΡΑΔΕΙΓΜΑΤΑ ΜΕΛΕΤΗΣ ΑΡΧΑΙΩΝ ΘΡΗΣΚΕΙΩΝ:

ΔΥΟ ΠΑΡΑΔΕΙΓΜΑΤΑ ΜΕΛΕΤΗΣ ΑΡΧΑΙΩΝ ΘΡΗΣΚΕΙΩΝ: ΔΥΟ ΠΑΡΑΔΕΙΓΜΑΤΑ ΜΕΛΕΤΗΣ ΑΡΧΑΙΩΝ ΘΡΗΣΚΕΙΩΝ: Α. Ο ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΣ ΤΟΥ ΙΝΔΟΥ Β. Η ΘΡΗΣΚΕΙΑ ΣΤΗΝ ΚΙΝΑ ΤΩΝ ΝΕΟΛΙΘΙΚΩΝ ΧΡΟΝΩΝ! ΝΕΟΛΙΘΙΚΗ ΕΠΟΧΗ (7000-3500 π.χ.) Νεολιθική Επανάσταση + αλλαγή τρόπου ζωής ανθρώπων:

Διαβάστε περισσότερα

Ο Βιτρούβιος Άντρας του Λεονάρντο Ντα Βίντσι

Ο Βιτρούβιος Άντρας του Λεονάρντο Ντα Βίντσι Ο Βιτρούβιος Άντρας του Λεονάρντο Ντα Βίντσι Ο Άνθρωπος του Βιτρούβιου είναι ένα διάσημο σχέδιο με συνοδευτικές σημειώσεις του Λεονάρντο Ντα Βίντσι, που φτιάχτηκε περίπου το 1490 σε ένα από τα ημερολόγιά

Διαβάστε περισσότερα

Νεοφυτικός αιώνας (περίοδος των Αγγειοσπέρμων)

Νεοφυτικός αιώνας (περίοδος των Αγγειοσπέρμων) Νεοφυτικός αιώνας (περίοδος των Αγγειοσπέρμων) Η κυριαρχία των Αγγειοσπέρμων αρχίζει από το Mέσο Kρητιδικό (πριν 100 εκ. χρόνια) και συνεχίζεται μέχρι σήμερα. Υπάρχουν περίπου 250.000 είδη Αγγειοσπέρμων.

Διαβάστε περισσότερα

ΠΑΝΕΛΛΗΝΙΕΣ ΕΞΕΤΑΣΕΙΣ Γ' ΤΑΞΗΣ ΗΜΕΡΗΣΙΟΥ ΓΕΝΙΚΟΥ ΛΥΚΕΙΟΥ ΤΡΙΤΗ 18 ΙΟΥΝΙΟΥ 2019 ΕΞΕΤΑΖΟΜΕΝΟ ΜΑΘΗΜΑ: ΒΙΟΛΟΓΙΑ ΘΕΤΙΚΩΝ ΣΠΟΥΔΩΝ

ΠΑΝΕΛΛΗΝΙΕΣ ΕΞΕΤΑΣΕΙΣ Γ' ΤΑΞΗΣ ΗΜΕΡΗΣΙΟΥ ΓΕΝΙΚΟΥ ΛΥΚΕΙΟΥ ΤΡΙΤΗ 18 ΙΟΥΝΙΟΥ 2019 ΕΞΕΤΑΖΟΜΕΝΟ ΜΑΘΗΜΑ: ΒΙΟΛΟΓΙΑ ΘΕΤΙΚΩΝ ΣΠΟΥΔΩΝ ΠΑΝΕΛΛΗΝΙΕΣ ΕΞΕΤΑΣΕΙΣ Γ' ΤΑΞΗΣ ΗΜΕΡΗΣΙΟΥ ΓΕΝΙΚΟΥ ΛΥΚΕΙΟΥ ΤΡΙΤΗ 18 ΙΟΥΝΙΟΥ 2019 ΕΞΕΤΑΖΟΜΕΝΟ ΜΑΘΗΜΑ: ΒΙΟΛΟΓΙΑ ΘΕΤΙΚΩΝ ΣΠΟΥΔΩΝ ΘΕΜΑ Α Να γράψετε στο τετράδιό σας τον αριθμό καθεμιάς από τις παρακάτω ημιτελείς

Διαβάστε περισσότερα

Διδακτέα Εξεταστέα ύλη. ΒΙΟΛΟΓΙΑ ΟΜΑΔΑ ΠΡΟΣΑΝΑΤΟΛΙΣΜΟΥ Επιστημών Υγείας. Γ ΤΑΞΗΣ ΗΜΕΡΗΣΙΟΥ ΓΕΝΙΚΟΥ ΛΥΚΕΙΟΥ Γ (τριετούς) - Δ (τετραετούς) ΕΣΠΕΡΙΝΟΥ ΓΕΛ

Διδακτέα Εξεταστέα ύλη. ΒΙΟΛΟΓΙΑ ΟΜΑΔΑ ΠΡΟΣΑΝΑΤΟΛΙΣΜΟΥ Επιστημών Υγείας. Γ ΤΑΞΗΣ ΗΜΕΡΗΣΙΟΥ ΓΕΝΙΚΟΥ ΛΥΚΕΙΟΥ Γ (τριετούς) - Δ (τετραετούς) ΕΣΠΕΡΙΝΟΥ ΓΕΛ Διδακτέα Εξεταστέα ύλη ΒΙΟΛΟΓΙΑ ΟΜΑΔΑ ΠΡΟΣΑΝΑΤΟΛΙΣΜΟΥ Επιστημών Υγείας Γ ΤΑΞΗΣ ΗΜΕΡΗΣΙΟΥ ΓΕΝΙΚΟΥ ΛΥΚΕΙΟΥ Γ (τριετούς) - Δ (τετραετούς) ΕΣΠΕΡΙΝΟΥ ΓΕΛ Σχολικό έτος 019-0 Δοκοπούλου Μαρία Σύμβουλος Β ΙΕΠ

Διαβάστε περισσότερα

ΑΣΚΗΣΕΙΣ ΠΡΟΣ ΛΥΣΗ ΚΕΦ. 5ο

ΑΣΚΗΣΕΙΣ ΠΡΟΣ ΛΥΣΗ ΚΕΦ. 5ο ΑΣΚΗΣΕΙΣ ΠΡΟΣ ΛΥΣΗ ΚΕΦ. 5ο ΔΙΫΒΡΙΔΙΣΜΟΣ ΟΜΑΔΑ Α 1. Από τη διασταύρωση μοσχομπίζελων προκύπτουν στην επόμενη γενιά τα εξής άτομα: 110 άτομα με κίτρινο χρώμα σπέρματος και ιώδες χρώμα άνθους. 109 άτομα με

Διαβάστε περισσότερα

Ο λύκος των παραμυθιών και ο λύκος της φύσης

Ο λύκος των παραμυθιών και ο λύκος της φύσης 250579 Natural Europe CIP-ICT PSP-2009-3 Δρ Βορεάδου Κατερίνα Υπεύθυνη Εκπαίδευσης ΜΦΙΚ Ο λύκος των παραμυθιών και ο λύκος της φύσης Το όνομά του εικάζεται πως προέρχεται από τη λέξη 'λύκη που σημαίνει

Διαβάστε περισσότερα

Δασική Γενετική Τα πειράματα του Mendel

Δασική Γενετική Τα πειράματα του Mendel Δασική Γενετική Τα πειράματα του Mendel Χειμερινό εξάμηνο 2014-2015 Παράδοξο... Οι απόγονοι μοιάζουν στους γονείς τους Δεν είναι όμως ακριβώς ίδιοι, ούτε με τους γονείς τους, ούτε μεταξύ τους Κληρονομικότητα

Διαβάστε περισσότερα

Καλωσήρθατε στο Μεγάλο Ζωολογικό Πάρκο PLAYMOBIL!

Καλωσήρθατε στο Μεγάλο Ζωολογικό Πάρκο PLAYMOBIL! Καλωσήρθατε στο Μεγάλο Ζωολογικό Πάρκο PLAYMOBIL! Τι είναι το ζωολογικό πάρκο; Το ζωολογικό πάρκο ή ζωολογικός κήπος είναι ένα είδος πάρκου στο οποίο πολλά και διαφορετικά είδη ζώων μένουν και μεγαλώνουν,

Διαβάστε περισσότερα

Εξερευνώντας την Εξέλιξη Κεφάλαιο 7

Εξερευνώντας την Εξέλιξη Κεφάλαιο 7 Εξερευνώντας την Εξέλιξη Κεφάλαιο 7 Εξερευνώντας την Εξέλιξη Σχέση μεταξύ αλληλουχίας αμινοξέων, δομής και λειτουργίας πρωτεϊνών Καταγωγή από έναν κοινό πρόγονο Εξελικτική Συγγένεια/Προέλευση Δύο ομάδες

Διαβάστε περισσότερα

OΥΡΑΝΟΠΙΘΗΚΟΣ Ο ΜΑΚΕΔΟΝΙΚΟΣ

OΥΡΑΝΟΠΙΘΗΚΟΣ Ο ΜΑΚΕΔΟΝΙΚΟΣ 1 OΥΡΑΝΟΠΙΘΗΚΟΣ Ο ΜΑΚΕΔΟΝΙΚΟΣ (Ouranopithecus macedoniensis) ΓEΩΡΓΙΟΣ Δ. ΚΟΥΦΟΣ Καθηγητής Παλαιοντολογίας, Α.Π.Θ. Ιστορικό Η παρουσία απολιθωμένων θηλαστικών ζώων στην ευρύτερη κοιλάδα του Αξιού ποταμού

Διαβάστε περισσότερα

ΒΙΟΛΟΓΙΑ ΓΕΝΙΚΗΣ ΘΕΜΑΤΑ : ΒΙΟΛΟΓΙΑ ΓΕΝΙΚΗΣ Γ ΛΥΚΕΙΟΥ ΕΞΕΤΑΖΟΜΕΝΗ ΥΛΗ: ΚΕΦΑΛΑΙΟ 1-2-3

ΒΙΟΛΟΓΙΑ ΓΕΝΙΚΗΣ ΘΕΜΑΤΑ : ΒΙΟΛΟΓΙΑ ΓΕΝΙΚΗΣ Γ ΛΥΚΕΙΟΥ ΕΞΕΤΑΖΟΜΕΝΗ ΥΛΗ: ΚΕΦΑΛΑΙΟ 1-2-3 ΒΙΟΛΟΓΙΑ ΓΕΝΙΚΗΣ ΘΕΜΑΤΑ : ΒΙΟΛΟΓΙΑ ΓΕΝΙΚΗΣ Γ ΛΥΚΕΙΟΥ ΕΞΕΤΑΖΟΜΕΝΗ ΥΛΗ: ΚΕΦΑΛΑΙΟ 1-2-3 ΘΕΜΑ Α Στις ερωτήσεις 1-5 να γράψετε στο φύλλο απαντήσεων τον αριθμό της ερώτησης και δίπλα το γράμμα που αντιστοιχεί

Διαβάστε περισσότερα

Σχεδιασμός Προγραμμάτων

Σχεδιασμός Προγραμμάτων Σχεδιασμός Προγραμμάτων Ευλυγισία & Ισορροπία Μ. Μιχαλοπούλου Δ. Π. Θράκης Διατάσεις με καρέκλα Κάθισμα σε καρέκλα και Αυτί στον ώμο (κατέβασμα του αυτιού προς τον ώμο). Το σαγόνι βλέπει τον ώμο. Κυκλικές

Διαβάστε περισσότερα

Πολλαπλασιασμός των ειδών - Ειδογένεση. Αλλοπάτρια, παραπάτρια και συμπάτρια ειδογένεση. Μηχανισμοί αναπαραγωγικής απομόνωσης.

Πολλαπλασιασμός των ειδών - Ειδογένεση. Αλλοπάτρια, παραπάτρια και συμπάτρια ειδογένεση. Μηχανισμοί αναπαραγωγικής απομόνωσης. Πολλαπλασιασμός των ειδών - Ειδογένεση. Αλλοπάτρια, παραπάτρια και συμπάτρια ειδογένεση. Μηχανισμοί αναπαραγωγικής απομόνωσης. Εισηγητής: Ν. Πουλακάκης Ειδογένεση H ειδογένεση αναφέρεται στο σχηματισμό

Διαβάστε περισσότερα

ΕΠΑΝΑΛΗΠΤΙΚΟ ΔΙΑΓΩΝΙΣΜΑ ΒΙΟΛΟΓΙΑΣ ΠΡΟΣΑΝΑΤΟΛΙΣΜΟΥ

ΕΠΑΝΑΛΗΠΤΙΚΟ ΔΙΑΓΩΝΙΣΜΑ ΒΙΟΛΟΓΙΑΣ ΠΡΟΣΑΝΑΤΟΛΙΣΜΟΥ ΕΠΑΝΑΛΗΠΤΙΚΟ ΔΙΑΓΩΝΙΣΜΑ ΒΙΟΛΟΓΙΑΣ ΠΡΟΣΑΝΑΤΟΛΙΣΜΟΥ ΘΕΜΑ 1 ο Στις ερωτήσεις 1-5 να γράψετε στο τετράδιό σας τον αριθμό της ερώτησης και δίπλα του το γράμμα που αντιστοιχεί στη σωστή απάντηση. 1. Στο πείραμα

Διαβάστε περισσότερα

(Μερος 2 ο ) Εισηγητής: Ν. Πουλακάκης

(Μερος 2 ο ) Εισηγητής: Ν. Πουλακάκης Ταξινομικοί χαρακτήρες και Φυλογενετική ανασύσταση. Σχολές ταξινόμησης. Θεωρίες για την Ταξινομική. Φυλογενετική ανάλυση: Μοριακή συστηματική. Οι κύριες διαιρέσεις της Ζωής. (Μερος 2 ο ) Εισηγητής: Ν.

Διαβάστε περισσότερα

ΜΕΤΑΝΑΣΤΕΥΣΗ ΚΑΙ ΙΑΣΠΟΡΑ ΤΩΝ ΕΝΤΟΜΩΝ ΣΕ ΜΕΣΟΓΕΙΑΚΟΥ ΤΥΠΟΥ ΟΙΚΟΣΥΣΤΗΜΑΤΑ

ΜΕΤΑΝΑΣΤΕΥΣΗ ΚΑΙ ΙΑΣΠΟΡΑ ΤΩΝ ΕΝΤΟΜΩΝ ΣΕ ΜΕΣΟΓΕΙΑΚΟΥ ΤΥΠΟΥ ΟΙΚΟΣΥΣΤΗΜΑΤΑ ΜΕΤΑΝΑΣΤΕΥΣΗ ΚΑΙ ΙΑΣΠΟΡΑ ΤΩΝ ΕΝΤΟΜΩΝ ΣΕ ΜΕΣΟΓΕΙΑΚΟΥ ΤΥΠΟΥ ΟΙΚΟΣΥΣΤΗΜΑΤΑ Α. Λεγάκις* & Π.Β. Πετράκης** * Ζωολογικό Μουσείο Πανεπιστημίου Αθηνών ** ΕΘΙΑΓΕ, Ινστιτούτο Μεσογειακών Οικοσυστημάτων 11 ο Πανελλήνιο

Διαβάστε περισσότερα

Τα γεγονότα γονιδιωματικού αναδιπλασιασμού στην εξέλιξη. Whole genome

Τα γεγονότα γονιδιωματικού αναδιπλασιασμού στην εξέλιξη. Whole genome Τα γεγονότα γονιδιωματικού αναδιπλασιασμού στην εξέλιξη Whole genome duplication (WGD) Τα γεγονότα γονιδιωματικού αναδιπλασιασμού (WGD) στην εξέλιξη Αν και οι απόγονοι των γεγονότων WGD δεν επιβιώνουν

Διαβάστε περισσότερα

Εισαγωγή στη Ζωολογία. Εισηγητής: Ν. Πουλακάκης

Εισαγωγή στη Ζωολογία. Εισηγητής: Ν. Πουλακάκης Εισαγωγή στη Ζωολογία Εισηγητής: Ν. Πουλακάκης Βασικές αρχές της επιστήμης της Ζωολογίας Η ζωολογία είναι η επιστημονική μελέτη των ζώων και στηρίζεται σε παρατηρήσεις εκατοντάδων χρόνων Βασικές αρχές

Διαβάστε περισσότερα

Μίτωση - Μείωση και φυλετικοί βιολογικοί κύκλοι Γ. Παπανικολάου MD, PhD

Μίτωση - Μείωση και φυλετικοί βιολογικοί κύκλοι Γ. Παπανικολάου MD, PhD Μίτωση - Μείωση και φυλετικοί βιολογικοί κύκλοι Γ. Παπανικολάου MD, PhD Ομοιότητα και διαφορά Κληρονομικότητα: η μεταβίβαση χαρακτηριστικών από τη μια γενιά στην άλλη Ποικιλία: εκτός από την ομοιότητα

Διαβάστε περισσότερα

ΓΕΝΙΚΗ ΒΙΟΛΟΓΙΑ & ΑΡΧΕΣ ΣΥΣΤΗΜΑΤΙΚΗΣ

ΓΕΝΙΚΗ ΒΙΟΛΟΓΙΑ & ΑΡΧΕΣ ΣΥΣΤΗΜΑΤΙΚΗΣ ΓΕΝΙΚΗ ΒΙΟΛΟΓΙΑ & ΑΡΧΕΣ ΣΥΣΤΗΜΑΤΙΚΗΣ Κων/νος Μπαταργιάς Αναπληρωτής Καθηγητής Διάλεξη 1 η Copyright The McGraw-Hill Companies, Inc. 2 2011 Utopia Publishing, All rights reserved 3 ΒΙΟΛΟΓΙΑ Η μελέτη της

Διαβάστε περισσότερα

Ποιος είναι ο ρόλος των πρωτεϊνών στα κύτταρα και ποιες είναι οι δομικές τους μονάδες;

Ποιος είναι ο ρόλος των πρωτεϊνών στα κύτταρα και ποιες είναι οι δομικές τους μονάδες; Ποιος είναι ο ρόλος των πρωτεϊνών στα κύτταρα και ποιες είναι οι δομικές τους μονάδες; Οι πρωτεΐνες αποτελούν δομικά ή λειτουργικά συστατικά των κυττάρων και δομούνται από απλούστερες ενώσεις, τα αμινοξέα.

Διαβάστε περισσότερα

Θεωρία της εξέλιξης των ειδών: τι γνωρίζουν οι μαθητές; Ερευνητική εργασία β τετραμήνου

Θεωρία της εξέλιξης των ειδών: τι γνωρίζουν οι μαθητές; Ερευνητική εργασία β τετραμήνου Θεωρία της εξέλιξης των ειδών: τι γνωρίζουν οι μαθητές; Ερευνητική εργασία β τετραμήνου Η ΘΕΩΡΙΑ ΤΗΣ ΕΞΕΛΙΞΗΣ ΤΩΝ ΕΙΔΩΝ (ΔΑΡΒΙΝΟΣ) Σύμφωνα με τη θεωρία της εξέλιξης, το «είδος» δεν είναι σταθερό και αναλλοίωτο.

Διαβάστε περισσότερα

ΤΕΛΟΣ 1ΗΣ ΑΠΟ 6 ΣΕΛΙΔΕΣ

ΤΕΛΟΣ 1ΗΣ ΑΠΟ 6 ΣΕΛΙΔΕΣ ΘΕΜΑ Α ΑΡΧΗ 1ΗΣ ΣΕΛΙΔΑΣ Γ ΗΜΕΡΗΣΙΩΝ ΠΑΝΕΛΛΑΔΙΚΕΣ ΕΞΕΤΑΣΕΙΣ Γ ΤΑΞΗΣ ΗΜΕΡΗΣΙΟΥ ΓΕΝΙΚΟΥ ΛΥΚΕΙΟΥ ΤΡΙΤΗ 18 ΙΟΥΝΙΟΥ 2019 ΕΞΕΤΑΖΟΜΕΝΟ ΜΑΘΗΜΑ: ΒΙΟΛΟΓΙΑ ΠΡΟΣΑΝΑΤΟΛΙΣΜΟΥ ΣΥΝΟΛΟ ΣΕΛΙΔΩΝ: ΕΞΙ (6) Να γράψετε στο τετράδιό

Διαβάστε περισσότερα

ΦΥΤΟΦΑΓΑ λαγός. ΠΑΜΦΑΓΑ γουρούνι. ΣΑΡΚΟΦΑΓΑ τσακάλι. ΦΥΤΟΦΑΓΑ αγελάδα. ΠΑΜΦΑΓΑ αλεπού. ΦΥΤΟΦΑΓΑ πρόβατο. ΠΑΜΦΑΓΑ αρκούδα

ΦΥΤΟΦΑΓΑ λαγός. ΠΑΜΦΑΓΑ γουρούνι. ΣΑΡΚΟΦΑΓΑ τσακάλι. ΦΥΤΟΦΑΓΑ αγελάδα. ΠΑΜΦΑΓΑ αλεπού. ΦΥΤΟΦΑΓΑ πρόβατο. ΠΑΜΦΑΓΑ αρκούδα Τα θηλαστικά είναι η πιο εξελιγμένη κατηγορία σπονδυλωτών ζώων. Ζουν σε κάθε φυσικό περιβάλλον, στις ζούγκλες, στις ερήμους, στα ποτάμια, στους ωκεανούς. Έχουν όλα μία βασική ομοιότητα. Θηλάζουν τα μικρά

Διαβάστε περισσότερα

ΑΣΚΗΣΕΙΣ ΒΙΟΛΟΓΙΑΣ ΕΙΣΑΓΩΓΙΚΩΝ ΕΞΕΤΑΣΕΩΝ ΑΠΟ ΤΟ 2003-2013

ΑΣΚΗΣΕΙΣ ΒΙΟΛΟΓΙΑΣ ΕΙΣΑΓΩΓΙΚΩΝ ΕΞΕΤΑΣΕΩΝ ΑΠΟ ΤΟ 2003-2013 ΑΣΚΗΣΕΙΣ ΒΙΟΛΟΓΙΑΣ ΕΙΣΑΓΩΓΙΚΩΝ ΕΞΕΤΑΣΕΩΝ ΑΠΟ ΤΟ 2003-2013 ΧΡΙΣΤΙΝΑ ΠΕΡΔΙΟΥ ΒΙΟΛΟΓΟΣ (MSc) 1 ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ ΕΝΟΤΗΤΑ ΣΕΛΙΔΑ Ενότητα 2 : Χημεία της ζωής 4 Ενότητα 3: Ενέργεια και οργανισμοί 13 Ενότητα 4: κυτταρική

Διαβάστε περισσότερα

Γ ΛΥΚΕΙΟΥ κεφ. 5. ΜΕΝΔΕΛΙΚΗ ΚΛΗΡΟΝΟΜΙΚΟΤΗΤΑ Μάθημα 1,2

Γ ΛΥΚΕΙΟΥ κεφ. 5. ΜΕΝΔΕΛΙΚΗ ΚΛΗΡΟΝΟΜΙΚΟΤΗΤΑ Μάθημα 1,2 Γ ΛΥΚΕΙΟΥ κεφ. 5 ΜΕΝΔΕΛΙΚΗ ΚΛΗΡΟΝΟΜΙΚΟΤΗΤΑ Μάθημα 1,2 O Mendel στο Brno (Τσεχία) Τον αναγνωρίζετε; Το μοναστήρι σήμερα Οι κήποι σήμερα Το μοσχομπίζελο Η επιτυχία των πειραμάτων του Μέντελ 1. χωριστά η

Διαβάστε περισσότερα

Για να μεγαλώσεις, να παίξεις, να τρέξεις, να εργασθείς, ακόμη και να κοιμηθείς ο οργανισμός σου χρειάζεται ενέργεια.

Για να μεγαλώσεις, να παίξεις, να τρέξεις, να εργασθείς, ακόμη και να κοιμηθείς ο οργανισμός σου χρειάζεται ενέργεια. Για να μεγαλώσεις, να παίξεις, να τρέξεις, να εργασθείς, ακόμη και να κοιμηθείς ο οργανισμός σου χρειάζεται ενέργεια. Αλλα χρειαζεται ακόμη πολλά θρεπτικά συστατικά, τα οποία σχηματίζουν τους ιστούς του

Διαβάστε περισσότερα

Αφού παρακολουθήσετε τα βίντεο με τα σαρκοφάγα φυτά και τις ναστίες συμπληρώστε την παραπάνω ερώτηση. Με ποιους τρόπους στηρίζονται τα φυτά;

Αφού παρακολουθήσετε τα βίντεο με τα σαρκοφάγα φυτά και τις ναστίες συμπληρώστε την παραπάνω ερώτηση. Με ποιους τρόπους στηρίζονται τα φυτά; ΦΥΛΛΟ ΕΡΓΑΣΙΑΣ Κεφάλαιο 5 «Στήριξη και Κίνηση» Ποια είναι η διαφορά ανάμεσα στις λέξεις κίνηση και μετακίνηση; Μετακινούνται όλοι οι ζωικοί οργανισμοί; Άσκηση σελ. 98 ΣΒ Α. Η Κίνηση στους μονοκύτταρους

Διαβάστε περισσότερα

Βιολογία Ζώων Ι. Σίνος Γκιώκας. Πανεπιστήμιο Πατρών Τμήμα Βιολογίας. Πάτρα 2015

Βιολογία Ζώων Ι. Σίνος Γκιώκας. Πανεπιστήμιο Πατρών Τμήμα Βιολογίας. Πάτρα 2015 Βιολογία Ζώων Ι Σίνος Γκιώκας Πανεπιστήμιο Πατρών Τμήμα Βιολογίας Πάτρα 2015 Πατρών 2015 1 Η Βιολογική Εξέλιξη Πατρών 2015 2 Η Θεωρία της Εξέλιξης Η βιολογική εξέλιξη ερμηνεύει την ποικιλότητα των έμβιων

Διαβάστε περισσότερα

ΒΙΟΛΟΓΙΑ ΓΕΝΙΚΗΣ ΠΑΙΔΕΙΑΣ

ΒΙΟΛΟΓΙΑ ΓΕΝΙΚΗΣ ΠΑΙΔΕΙΑΣ ΜΑΘΗΜΑ / ΤΑΞΗ : ΣΕΙΡΑ: ΗΜΕΡΟΜΗΝΙΑ: ΕΠΙΜΕΛΕΙΑ ΔΙΑΓΩΝΙΣΜΑΤΟΣ: ΒΙΟΛΟΓΙΑ ΓΕΝΙΚΗΣ ΠΑΙΔΕΙΑΣ ΘΕΜΑ 1 ο 1. Στους μεταμοσχευμένους ασθενείς χορηγούνται: Α. Αντιισταμινικά φάρμακα Β. Αντιβιοτικά Γ. Ανοσοκατασταλτικά

Διαβάστε περισσότερα

ΒΙΟΛΟΓΙΑ ΓΕΝΙΚΗΣ ΠΑΙΔΕΙΑΣ

ΒΙΟΛΟΓΙΑ ΓΕΝΙΚΗΣ ΠΑΙΔΕΙΑΣ Κανάρη 36, Δάφνη Τηλ. 210 9713934 & 210 9769376 ΔΙΑΓΩΝΙΣΜΑ ΠΡΟΣΟΜΟΙΩΣΗΣ ΒΙΟΛΟΓΙΑ ΓΕΝΙΚΗΣ ΠΑΙΔΕΙΑΣ ΘΕΜΑ Α Να σημειώσετε το γράμμα που συμπληρώνει σωστά κάθε μία από τις παρακάτω προτάσεις : 1. Μικροοργανισμοί

Διαβάστε περισσότερα

«Γενετικά τροποποιημένα φυτά» ΓΥΜΝΑΣΙΟ ΝΥΔΡΙΟΥ ΛΕΥΚΑΔΑΣ ΣΧ. ΕΤΟΣ ΤΑΞΗ Γ ΓΥΜΝΑΣΙΟΥ

«Γενετικά τροποποιημένα φυτά» ΓΥΜΝΑΣΙΟ ΝΥΔΡΙΟΥ ΛΕΥΚΑΔΑΣ ΣΧ. ΕΤΟΣ ΤΑΞΗ Γ ΓΥΜΝΑΣΙΟΥ «Γενετικά τροποποιημένα φυτά» ΓΥΜΝΑΣΙΟ ΝΥΔΡΙΟΥ ΛΕΥΚΑΔΑΣ ΣΧ. ΕΤΟΣ 2015-2016 ΤΑΞΗ Γ ΓΥΜΝΑΣΙΟΥ Γενετικά τροποποιημένοι οργανισμοί Με τον όρο γενετικά τροποποιημένοι οργανισμοί εννοούμε τους ζωντανούς οργανισμούς

Διαβάστε περισσότερα

Η ΕΞΕΛΙΞΗ ΤΗΣ ΖΩΗΣ. Αν η ζωή στη Γη γεννήθηκε πριν από δώδεκα ώρες.

Η ΕΞΕΛΙΞΗ ΤΗΣ ΖΩΗΣ. Αν η ζωή στη Γη γεννήθηκε πριν από δώδεκα ώρες. Η ΕΞΕΛΙΞΗ ΤΗΣ ΖΩΗΣ Η ιστορία της Γης χωρίζεται σε αιώνες, περιόδους και εποχές. Καθεμία από αυτές τις χρονικές περιόδους σηματοδοτείται από σημαντικά γεγονότα για την εξέλιξη της ζωής. Αν η ζωή στη Γη

Διαβάστε περισσότερα

Homo antecessor Homo heidelbergensis Homo neanderthalensis

Homo antecessor Homo heidelbergensis Homo neanderthalensis Homo antecessor Homo heidelbergensis Homo neanderthalensis Κατερινα Μπουζα Α3 Βασιλης Παπαδακης του Ιωαννη Α3 Βασιλης Παπαδακης του Χρηστου Α3 Πετρας Κωνσταντινος Α3 Χουστουλακης Ηρακλης Α4 Homo antecessor

Διαβάστε περισσότερα