Αληηθεηκεληθνί ζθνπνί. Δλδείμεηο ηξαρεηνζηνκίαο. Ρη πξέπεη λα γλσξίδεηε. Αλώηεξν αλαπλεπζηηθό. Αλαηνκία - Ρξαρεία 27/11/2010

Transcript

1 Φξνληίδα αζζελή κε ηξαρεηνζσιήλα θαη αλαξξόθεζε βξνγρηθώλ εθθξίζεσλ Νκάδα Δξγαζηεξίσλ Π. Ξαξηζζόπνπινο, Ν. Γθνβίλα, Α. Θνξέιε Γ εμάκελν Λνζειεπηηθή Β ΠΔΞ ΡΔΗ Αζήλαο Αληηθεηκεληθνί ζθνπνί Λα αλαθέξεηε ηηο ελδείμεηο ηεο ηξαρεηνζηνκίαο θαη αλαξξόθεζεο Λα αλαγλσξίδεηε ηνπο δηαθνξεηηθνύο ηύπνπο ηξαρεηνζσιήλα Λα εθηειέζεηε ηε θξνληίδα ηεο ζηνκίαο κε αζθάιεηα Λα εθηειέζεηε ηελ αλαξξόθεζε κέζσ ηξαρεηνζσιήλα κε αζθάιεηα Λα αλαθέξεηε ηηο ελέξγεηεο ζαο ζε πεξίπησζε κε πξνγξακκαηηζκέλεο απνζσιήλσζεο ηνπ αζζελή λα γλσξίδεηε ηνπο απαξαίηεηνπο ειέγρνπο πνπ πξέπεη λα πηνζεηήζεηε 2 Δλδείμεηο ηξαρεηνζηνκίαο Ρη πξέπεη λα γλσξίδεηε Νμεία απόθξαμε αεξαγσγνύ όηαλ δελ είλαη εθηθηή ε δηαζσιήλσζε από ην ζηόκα diasolinosi.flv Κεηεγρεηξεηηθή πξνζηαζία ησλ αεξαγσγώλ ζε πεξίπινθε επέκβαζε ζηε πεξηνρή ηνπ ηξαρήινπ Ξαξαηεηακέλε δηαζσιήλσζε αλάγθε γηα κεραληθό αεξηζκό ζηε ΚΔΘ Αλαξξόθεζε βξνγρηθώλ εθθξίζεσλ πνπ δελ αληηκεησπίδνληαη κε ζπκβαηηθνύο ηξόπνπο Αλαδόκεζε αεξαγσγνύ (Ca ιάξπγγα) Αλαηνκία θαη θπζηνινγία αλώηεξνπ αλαπλεπζηηθνύ ζπζηήκαηνο Φπζηνινγία θαξδηαγγεηαθνύ ζπζηήκαηνο Δλδείμεηο ηξαρεηνζηνκίαο Ππκπηώκαηα αλαπλεπζηηθήο δπζρέξεηαο θαη απόθξαμεο ηνπ αεξαγσγνύ ιηθό επείγνπζαο αλάγθεο ζην ηκήκα Ρύπνπο ηξαρεηνζσιήλα Ραθηηθή ηδξύκαηνο - αλαξξόθεζε 3 4 Αλώηεξν αλαπλεπζηηθό Αλαηνκία - Ρξαρεία 5 6 1

2 ηξαρεηνζσιήλαο 7 8 Ρξαρεηνζηνκία νξηζκόο Ρξαρεηνηνκή είλαη ε ρεηξνπξγηθή ή δηαδεξκηθή ηνκή ηεο ηξαρείαο γηα λα δεκηνπξγεζεί αεξαγσγόο. Ρξαρεηνζηνκία είλαη ε ηξαρεηαθή ζηνκία ή ε νπή σο απνηέιεζκα ηεο ηξαρεηνηνκήο Σεηξνπξγηθή ή δηαδεξκηθή Γηαθνξέο Ξξνζσξηλή ή κόληκε βίληεo δηαδεξκηθήο δηαδηθαζίαο.flv Δηζαγσγή ηξαρεηνζσιήλα 9 10 Λα ζπκάζηε ν ξόινο ζαο σο λνζειεπηέο; Ν αζζελήο πνπ θέξεη ηξαρεηνζσιήλα έρεη αλάγθε ζπρλήο λνζειεπηηθήο εθηίκεζεο θαη παξαθνινύζεζεο ηνπ αλαπλεπζηηθνύ ζπζηήκαηνο (αλαπλνέο, δπζρέξεηα, βήραο, ρνξήγεζε Ν2, εθύγξαλζε Ν2, αλαξξόθεζε, λεθεινπνηεηέο) Ππρλήο θξνληίδαο ηεο ζηνκίαο ιόγσ ηνπ θηλδύλνπ επηπινθώλ (ινίκσμε, απόθξαμε) Τπρνινγηθήο ππνζηήξημεο θαη ρξήζεο κε ιεθηηθώλ κέζσλ επηθνηλσλίαο Λα γίλεηαη έιεγρνο ηνπ ζπζηήκαηνο αλαξξόθεζεο ζε θάζε βάξδηα Έιεγρνο ζε θάζε βάξδηα θαη δηαζθάιηζε ύπαξμεο θαηάιιεινπ πιηθνύ επείγνπζαο αλάγθεο ζε ζεκείν πξνζηηό θαη εκθαλέο θίλδπλνο κε πξνγξακκαηηζκέλεο απνζσιήλσζεο ή απόθξαμεο

3 Δπηπηώζεηο ηεο ηξαρεηνζηνκίαο πξνθαιεί ζεκαληηθέο θπζηνινγηθέο αιιαγέο ζηε δηαδηθαζία ηεο αλαπλνήο κεηώλεη ην έξγν ηεο αλαπλνήο, θαζώο κεηώλεη ην λεθξό ρώξν κεηαμύ ηνπ άλσ θαη θάησ αλαπλεπζηηθνύ ζπζηήκαηνο παξαθάκπηεη ηηο θαλνληθέο δηαδηθαζίεο ηεο αύμεζεο ηεο ζεξκνθξαζίαο, ην θηιηξάξηζκα θαη ηελ ύγξαλζε πνπ πξαγκαηνπνηείηαη ζπλήζσο γίλεηαη ζηνλ αλώηεξν αεξαγσγό (Price, 2004) απνηξέπεη ηελ νκηιία, θαζώο ν αέξαο πεξλά κέζσ ηνπ ζσιήλα ζην κπξνζηηλό κέξνο ηνπ ιαηκνύ θαη όρη κέζσ ησλ θσλεηηθώλ ρνξδώλ επίζεο Ζ Αλαξξόθεζε είλαη απαξαίηεηε, δηόηη ην αληαλαθιαζηηθό ηνπ βήρα είλαη ιηγόηεξν απνηειεζκαηηθό Ζ ηξαρεηνζηνκία επεξεάδεη ην κεραληζκό ηεο θαηάπνζεο (απεπαηζζεηνπνίεζε ηνπ ιάξπγγα θαη θάξπγγα θαη παξεκπνδίδεη ηελ αλύςσζε ηνπ ιάξπγγα (Hales, 2004). Αλ ην κπαινλάθη είλαη θνπζθσκέλν, ν αζζελήο δελ κπνξεί λα θαηαπηεί, θαη ίζσο ρξεηαζηεί θαη αλαξξόθεζε ζηόκαηνο κε θαζεηήξα yanker, θαζώο θαη ηξαρεηαθή αλαξξόθεζε. Ν ζσιήλαο ηξαρεηνζηνκίαο κπνξεί λα πξνθαιέζεη εξεζηζκό, πξνθαιώληαο απμεκέλε παξαγσγή πηπέισλ Νη αζζελείο κε ηξαρεηνζηνκία είλαη πηζαλό λα είλαη αλήζπρνη, θνβνύληαη γηα ηε βαηόηεηα ηνπ ζσιήλα ηνπο θαη απνδεηνύλ επαηζζεζία, εκπεηξία θαη ζρέζε εκπηζηνζύλεο από ηνπο λνζειεπηέο ηνπο (Griffiths θαη Jones, 2002) Ρύπνη ηξαρεηνζσιήλσλ Κνλνύ απινύ (βξαρεία ρξήζε) ρσξίο κπαινλάθη Σσξίο νπή (αλαξξόθεζε) PVC, ζηιηθόλε, κεηαιιηθόο Κεγέζε 7.5, 8.0, 8.5, 9.0 (εζσηεξηθή δηάκεηξνο ζε mm) Γηπινύ απινύ (απνγαιαθηηζκόο από ηνλ αλαπλεπζη ήξα) κε κπαινλάθη (κεραληθόο αεξηζκόο) Κε νπή (νκηιία) Κίλη ηξαρεηνζσιήλαο (εθθξίζεηο) Κεηαιιηθόο Κε εηδηθή ελίζρπζε (reinforced), θαη επηπιένλ κήθνο (extendable) Ρξαρεηνζσιήλαο κνλνύ απινύ Ρξαρεηνζσιήλαο δηπινύ απινύ ρσξίο νπή Ρξαρεηνζσιήλαο δηπινύ απινύ κε νπή

4 κε νπή κε νπή (ηη λα ζπκάζηε) Κηθξήο δηάξθεηαο δνθηκαζία αζζελή κε ζσιήλα νκηιίαο (κε νπή) Δθηίκεζε γηα εηζξόθεζε εθθξίζεσλ Πηελή παξαθνινύζεζε αξρηθά δελ απνηειεί επράξηζηε εκπεηξία γηα ηνλ αζζελή Μεθνύζθσκα κπαινληνύ (cuff) Ξξναηξεηηθά εθαξκνγή βαιβιίδαο νκηιίαο (αξρηθά γηα 15 ιεπηά ρ 2-3 θνξέο ην 24σξν) ΑΛ Ν ΑΠΘΔΛΖΠ ΣΟΔΗΑΕΔΡΑΗ ΑΛΑΟΟΌΦΖΠΖ ΞΟΔΞΔΗ ΛΑ ΔΞΑΛΑ-ΔΗΠΑΓΝΚΔ ΡΝΛ ΔΠΥΡΔΟΗΘΝ ΠΥΙΖΛΑ ΞΝ ΓΔΝ ΔΣΔΗ ΝΞΖ! Γηαηί;;; Κεηαιιηθόο ρσξίο κπαινλάθη Κίλη - ηξαρεηνζσιήλαο Νμπγνλνζεξαπεία 1 Νμπγνλνζεξαπεία

5 Αλαξξόθεζε νξηζκόο; Γηαηί θαη πώο Γηαηεξεί αλνηθηό ηνλ αεξαγωγό θαη πξνάγεη ηελ αληαιιαγή ηωλ αεξίωλ απνκαθξύλνληαο ηηο εθθξίζεηο από ηνλ αζζελή πνπ δελ κπνξεί λα βήμεη επαξθώο. Δθηηκνύκε ηελ αλάγθε ηνπ αζζελή γηα αλαξξόθεζε Βήραο (π.ρ κεηεγρεηξεηηθή πεξίνδν) Αθνπζηέο θαη ζνξπβώδεηο εθθξίζεηο Τξίδνληεο ήρνη ή ζπξηγκόο Απμεκέλνο θαξδηαθόο ή αλαπλεπζηηθόο ξπζκόο Δθθξίζεηο ζηνλ ηερλεηό αεξαγωγό Γίλεηαη (ζπλήζωο) κέζω ηερλεηνύ αεξαγωγνύ Μέζω κύηεο κε ή ρωξίο ξηλνθαξπγγηθό αεξαγωγό Μέζω ζηόκαηνο ζηνκαηνθαξπγγηθνύ αεξαγωγνύ Μέζω ελδνηξαρεηαθνύ ζωιήλα ή ηξαρεηνζωιήλα 26 Πηνκαηνθαξπγγηθόο αεξαγσγόο Οηλνθαξπγγηθόο αεξαγσγόο Δλδνηξάρεηνο ζσιήλαο Ξξηλ αλαξξνθήζσ Ξξνεηνηκαζία λνζειεπηή ; (γάληηα, κάζθα, πξνζηαηεπηηθά γπαιηά) Ξξνεηνηκαζία αζζελή ; (εθηίκεζε δσηηθώλ ζεκείσλ, παικηθήο νμπκεηξίαο, αλάγθεο αζζελή ζε Ν2, αθξόαζε, ζέζε ζην θξεβάηη, ελεκέξσζε ) Ξξνεηνηκαζία πεξηβάιινληνο Διέγρσ ην ζύζηεκα αλαξξόθεζεο, κέγηζηε πίεζε 13,5-20 kpa ή mmhg!!!! Δπηινγή θαζεηήξα ΑΛΝΗΘΡΝ Ή ΘΙΔΗΠΡΝ ΠΠΡΖΚΑ ; Κέγεζνο ηνπ θαζεηήξα = (εζσηεξηθή δηάκεηξνο ηνπ ζσιήλα - 2) x 2 Ξαξαδείγκαηα: 8 ρηιηνζηά εζσηεξηθή δηάκεηξν, (8-2) x 2 = 12. Δπηιέμηε κέγεζνο 12 θαζεηήξα 9 ρηιηνζηά εζσηεξηθή δηάκεηξν, (9-2) x 2 = 14. Δπηιέμηε κέγεζνο 14 θαζεηήξα

6 Θαζεηήξεο αλαξξόθεζεο Νη θαζεηήξεο αλαξξόθεζεο είλαη θαηαζθεπαζκέλνη από ειαζηηθό, εύθακπην πιηθό πνπ ζπλήζσο δελ πξνθαιεί ηξαπκαηηζκό ζηνλ αζζελή. Ρν κέγεζόο ηνπο πνηθίιιεη από 8 κέρξη 18 Ch. Ρα κεγέζε 8 θαη 10 Ch ρξεζηκνπνηνύληαη θπξίσο ζε παηδηά, ελώ ηα κεγαιύηεξα κεγέζε ζε ελήιηθεο. Πην έλα άθξν θέξνπλ αλνίγκαηα, θπθιηθά ή ζε δηαθνξεηηθά ύςε, γηα λα αλαξξνθώληαη νη εθθξίζεηο, ελώ ζην άιιν δύν νπέο. Πηε κία εθαξκόδεη ην δάθηπιν ηνπ αηόκνπ πνπ πξαγκαηνπνηεί ηελ αλαξξόθεζε, όηαλ κεηαθηλεί ηνλ θαζεηήξα έμσ από ηελ ηξαρεία, κε ζθνπό λα αλαξξνθήζεη ηηο εθθξίζεηο θαη ζηε δεύηεξε, ν ζσιήλαο αλαξξόθεζεο πνπ ζπλδέεη ηνλ θαζεηήξα κε ηε ζπζθεπή αλαξξόθεζεο Θιεηζηό ζύζηεκα αλαξξόθεζεο Αληί γηα ηνπο απινύο θαζεηήξεο αλαξξόθεζεο κπνξεί λα ρξεζηκνπνηεζεί θιεηζηό θύθισκα αλαξξόθεζεο. Ρν πιενλέθηεκά ηνπ είλαη όηη ππάξρεη κηθξόηεξε πηζαλόηεηα δεκηνπξγία κόιπλζεο Αιιάδνληαη θάζε 24 ή 72 ώξεο Ππζθεπή αλαξξόθεζεο Ζ ζπζθεπή αλαξξόθεζεο κπνξεί λα είλαη κόληκε ή θνξεηή, κε ζάθνπο ζπιινγήο εθθξίζεσλ κίαο ή πνιιαπιώλ ρξήζεσλ. Πηνπο ζάθνπο κίαο ρξήζεσο ηνπνζεηείηαη κηθξή πνζόηεηα απεζηαγκέλνπ λεξνύ. Νη ζπζθεπέο αλαξξόθεζεο θέξνπλ κεηξεηή (καλόκεηξν) πνπ δείρλεη ηελ αξλεηηθή πίεζε πνπ αζθείηαη. Ρξαρεηνζηνκία - αλαξξόθεζε Σελάξην: ό αζζελήο έρεη ηξαρεηνζσιήλα κνλνύ ή δηπινύ απινύ. Σνξήγεζε νμπγόλνπ κέζσ ηξαρεηαθήο κάζθαο Φνξεηή αλαξξόθεζε & ζσιήλαο αλαξξόθεζεο Γίζθνο λνζειείαο Γάληηα θαζαξά, δηαθαλέο απνζηεηξσκέλν γάληη κάζθα, πξνζηαηεπηηθά γπαιηά καηηώλ, πιαζηηθή πνδηά Φηάιε κε απνζηεηξσκέλν λεξό Θαζεηήξα αλαξξόθεζεο θαηάιιεινπ κεγέζνπο Ππλδεηηθό «ςαξάθη» (εμαξηάηαη από ηνλ ηύπν ηνπ θαζεηήξα αλαξξόθεζεο) Πάθνο απόξξηςεο αληηθεηκέλσλ Ξαικηθό νμύκεηξν, ζηεζνζθόπην

7 37 38 Ρη λα ζπκάζηε Δθαξκόδνπκε θαζαξά γάληηα θαη κάιηζηα δύν γάληηα ζην ρέξη πνπ ζα ρεηξηζηεί ηνλ θαζεηήξα αλαξξόθεζεο Αθνινπζήζηε ηελ ηαθηηθή ηνπ ηδξύκαηνο - ε παξέκβαζε είλαη άζεπηε Ό θαζεηήξαο αλαξξόθεζεο ρξεζηκνπνηείηαη κόλν κηα θνξά Δθαξκόδνπκε ηελ αλαξξόθεζε κόλν θαηά ηελ απνκάθξπλζε ηνπ θαζεηήξα Γελ ζπληζηάηαη ε ελζηάιαμε ηνπ θπζηνινγηθνύ νξνύ νξνύ! Ν ζσιήλαο αλαξξόθεζεο αιιάδεηαη θάζε 24 ώξεο. Δπηθνιιάηε εηηθέηα κε εκ/ληα θαη ώξα πξώηεο ρξήζεο Ν ζάθνο (δεμακελή) ζπιινγή πγξώλ αιιάδεηαη όηαλ έρεη γεκίζεη ζηα 2/ Δπηπινθέο αλαξξόθεζεο πνμία Θαξδηαθέο αξξπζκίεο Βξαδπθαξδία < 45 Αζπζηνιία (πνην λεύξν επζύλεηαη ;) Ρξαπκαηηζκόο ηνπ βιελλνγόλνπ / καιαθώλ κνξίσλ Ινίκσμε Αύμεζε ελδνθξάληαο πίεζεο Ξξνιεπηηθά κέηξα ππεξνμπγόλσζε πξηλ ηελ αλαξξόθεζε θαιή ηερληθή Ζ ζσζηή δηάξθεηα ηεο δηαδηθαζίαο Ζ ρξήζε ζσζηνύ θαζεηήξα ε θαηάιιειε αξλεηηθή πίεζε Ζ ζσζηή ζπρλόηεηα

8 Φξνληίδα εζσηεξηθνύ ζσιήλα 1 Ρξαρεηνζηνκία δηπινύ απινύ: θαζαξηζκόο εζσηεξηθνύ ζσιήλα Νη ζσιήλεο ηξαρεηνζηνκίαο ζα πξέπεη λα έρνπλ αθαηξνύκελν εζσηεξηθό ζσιήλα πνπ επηηξέπεη ηνλ θαζαξηζκό ηνπ εζσηεξηθνύ ηεο ηξαρεηνζηνκίαο ρσξίο ηελ απνκάθξπλζε ηνπ θύξηνπ ζσιήλα (Russell, 2004) Ζ εθύγξαλζε θαη ε απνηειεζκαηηθή ελπδάησζε ηνπ αζζελή ζα εμαζθαιίζνπλ όηη νη βξνγρηθέο εθθξίζεηο δελ ζα γίλνπλ παρύξξεπζηεο θάηη πνπ ζα πξνθαιέζεη απόθξαμε ηνπ εζσηεξηθνύ ζσιήλα Ραθηηθόο έιεγρνο θαη αιιαγέο ηνπ εζσηεξηθνύ ζσιήλα, πεξίπνπ θάζε 4 ώξεο, ώζηε λα δηαζθαιίδεηαη ε βαηόηεηα ηνπ αεξαγσγνύ (πξσηόθνιιν Oxford Radcliffe NHS Λνζνθνκεία Trust, 2003) 44 Φξνληίδα εζσηεξηθνύ ζσιήλα 2 Αιιαγή εζσηεξηθνύ ζσιήλα Λα ππάξρεη δηαζέζηκνο ηξαρεηνζσιήλαο ίδηνπ θαη κηθξόηεξνπ κεγέζνπο κε ιαβίδα ηξαρείαο (tracheal dilator) Όηαλ πξόθεηηαη γηα ηξαρεηνζσιήλα 2 ηεκαρίσλ, πξέπεη λα ππάξρεη δηαζέζηκνο θαη 2νο εζσηεξηθόο ζσιήλαο - εύθνια πξνζβάζηκνο ζηεγλόο θαη θαζαξόο ). Θαζαξίζηε θαη αληηθαηαζηήζηε ηνλ εζσηεξηθό ζσιήλα ζύκθσλα κε ηηο νδεγίεο ηνπ θαηαζθεπαζηή Ξεξηζηαζηαθά, ν ζσιήλαο κπνξεί λα ελ κέξεη ή πιήξσο λα παξεκπνδίδεηαη από πηύεια, ή ίζσο θαη αίκα, αλ ε ηξαρεηνζηνκία δεκηνπξγήζεθε πξόζθαηα. Ξξόθεηηαη γηα πεξίπησζε έθηαθηεο αλάγθεο θαη ζα πξέπεη λα ιάβεηε ηα επείγνληα κέηξα - Θαιέζηε άκεζα ηαηξηθή βνήζεηα Τξαρεηνζηνκία θξνληίδα ζηνκίαο θαη αιιαγή εζωηεξηθνύ ζωιήλα (κόλν εάλ ν ηξαρεηνζωιήλαο είλαη δηπινύ απινύ) Φξνληίδα ζηνκίαο αιιαγή επηζέκαηνο Πελάξην: ό αζζελήο έρεη ηξαρεηνζσιήλα δηπινύ απινύ ρσξίο νπή. Νμπγνλνζεξαπεία κέζσ ηξαρεηαθήο κάζθαο 2 λνζειεπηέο Γάληηα θαζαξά θαη γάληηα απνζηεηξσκέλα Ξιαζηηθή πνδηά, πξνζηαζία καηηώλ, κάζθα Απνζηεηξσκέλν ζεη αιιαγήο Ακπνύιεο θπζηνινγηθνύ νξνύ επίζεκα κε άλνηγκα (keyhole dressing) Ππγθξαηεηηθέο ηαηλίεο ηξαρεηνζσιήλα ή θνξδέια ζάθνο απνξξηκκάησλ Πε ηξαρεηνζσιήλα δηπινύ απινύ: εθεδξηθόο εζσηεξηθόο ζσιήλαο (ίδην κέγεζνο κε ηνλ εμσηεξηθό ζσιήλα), θαζαξόο θαη θπιαγκέλνο ζε πιαζηηθή ζαθνύια, Δηδηθνί ζηεηιενί κε βακβάθη γηα θαζαξηζκό εζσηεξηθνύ ζσιήλα Πύζηεκα αλαξξόθεζεο έηνηκν γηα ρξήζε, ιαβίδα ηξαρείαο, ζύξηγγα 10ml 48 8

9 πξνβιήκαηα Κεηαθίλεζε ζσιήλα Απόθξαμε Ρξαπκαηηζκόο ηζηώλ / ηξαρείαο ιόγσ κεγάιεο πίεζεο ζην κπαινλάθη Δηζξόθεζε θαγεηνύ Αλαπλεπζηηθή ινίκσμε εηζξόθεζε εθθξίζεσλ Ρξαρεηό-νηζνθαγηδηθό ζπξίγγην

10 Δάλ αθνινπζήζεηε όζα είπακε. Γελ ππάξρεη ιόγνο λα παληθνβάιιεζηε! Ξεξηνδηθόο έιεγρνο θαη εθηίκεζε ηνπ αζζελή Έιεγρνο αλαξξόθεζεο ζηελ αξρή ηεο βάξδηαο Δμαζθαιίζηε ηε παξνπζία όινπ ηνπ πξνβιεπόκελνπ πιηθνύ (ηξαρεηνζσιήλεο, ιαβίδα ηξαρείαο θιπ) ζην δσκάηην ηνπ αζζελή Ώζηε λα είζηε HAPPY όπσο ε Jo! Θξεβάηη ζηε ΚΔΘ Βηβιηνγξαθία Woodrow P (2002) Managing patients with a tracheostomy in acute care. Nursing Standard 16(44) Serra A (2000). Tracheostomy care. Nursing Standard, 14(42), Moore T (2003). Suctioning techniques for the removal of respiratory secretions. Nursing Standard, 18(9),