ΑΘΑΝΑΣΙΟΥ ΤΡΙΑΝΤΑΦΥΛΛΟΥ

Transcript

1 ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΜΕΤΑΠΤΥΧΙΑΚΩΝ ΣΠΟΥΔΩΝ ΣΤΙΣ ΔΙΕΘΝΕΙΣ ΕΠΙΧΕΙΡΗΜΑΤΙΚΕΣ ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΕΣ Διπλωματικη Εργασι α Η ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗ ΤΗΣ ΔΙΕΘΝΗΣ ΧΡΗΜΑΤΟΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗΣ ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΑΣ ΤΩΝ ΕΞΑΓΩΓΙΚΩΝ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΕΩΝ του ΑΘΑΝΑΣΙΟΥ ΤΡΙΑΝΤΑΦΥΛΛΟΥ Επιβλε πων: Ιωα ννης Ταμπακούδης, Επι κουρος Καθηγητη ς Υποβλη θηκε ως απαιτούμενο για την απο κτηση του μεταπτυχιακού διπλω ματος στις Διεθνει ς Επιχειρηματικε ς Δραστηριο τητες Ιανουα ριος 2018

2 ΕΥΧΑΡΙΣΤΙΕΣ Η παρου σα εργασι α αποτελει διπλωματικη εργασι α στα πλαι σια του μεταπτυχιακου προγρα μματος στις Διεθνει ς Επιχειρηματικές Δραστηριόητες Πριν την παρουσι αση των αποτελεσμα των της παρου σας διπλωματικη ς εργασι ας, αισθα νομαι την υποχρέωση να ευχαριστη σω ορισμένους από τους ανθρω πους που γνω ρισα, συνεργα στηκα μαζι τους και έπαιξαν πολυ σημαντικό ρόλο στην πραγματοποι ηση της. Πρω το από όλους θέλω να ευχαριστη σω τον επιβλέποντα καθηγητη της διπλωματικη ς εργασι ας, Ιωα ννη Ταμπακου δη για την πολυ τιμη καθοδη γηση του και την εμπιστοσυ νη και εκτι μηση που μου έδειξε. Τις ευχαριστι ες μου εκφρα ζω επι σης και στους καθηγητές Σουμπενιω τη Δημη τριο και Ελευθερια δη Ιορδα νη που δέχτηκαν να ει ναι μέλη της τριμελη ς επιτροπη ς αξιολόγησης της μεταπτυχιακη ς εργασι ας. Ιδιαι τερες ευχαριστι ες θέλω να απευθυ νω στο πρόεδρο του μεταπτυχιακου προγρα μματος στις διεθνει ς επιχειρηματικές δραστηριότητες κ.χατζηδημητρι ου Ιωα ννη για την καθοριστικη του βοη θεια, ο οποι ος στα θηκε σημαντικός αρωγός στην προσπα θεια μου και με υποστη ριξε σε κα θε φα ση της πορει ας μου. Τέλος, θέλω να ευχαριστη σω τους γονει ς μου Μιχα λη και Μαρι α, καθω ς και την αδερφη μου Βασιλικη, που με υπομονη και κουρα γιο πρόσφεραν την απαραι τητη ηθικη συμπαρα σταση για την ολοκλη ρωση της μεταπτυχιακη ς μου εργασι ας. 2

3 ΠΕΡΙΛΗΨΗ Η διπλωματικη αυτη εργασι α διενεργη θηκε με σκοπό να μελετη σει τη χρηματοοικονομικη λειτουργι α των πολυεθνικω ν επιχειρη σεων σε συδυασμό με την διεθνη εξαγωγικη τους δραστηριότητα στις διεθνει ς αγορές. Αρχικα, στο Κεφα λαιο 1 γι νεται μια εισαγωγη στο θέμα της εργασι ας, αναλυ οντας τον σκοπό για τον οποι ο πραγματοποιη θηκε και τους λόγους για τους οποι ους ει ναι σημαντικός αυτός ο σκοπός. Στη συνέχεια, στο Κεφα λαιο 2 αναφέρονται κα ποια γενικα στοιχει α σχετικα με την παγκόσμια οικονομι α και το διεθνές εξαγωγικό εμπόριο στις δια φορες χω ρες του κόσμου αλλα και στην Ελλα δα ενω επισημαι νεται επι σης και η σημασι α της διαχει ρισης της χρηματοoικονομικη ς λειτουργι ας σε επιχειρη σεις που έχουν εξαγωγικό χαρακτη ρα. Στο Κεφα λαιο 3 γι νεται μια αναφορα σε πηγές και γενικα στους τρόπους με τους οποι ους μπορου ν οι πολυεθνικές επιχερη σεις να εκμεταλλευτου ν αποτελεσματικα και αποδοτικα τους χρηματικου ς τους πόρους-κεφα λαια απο τις διεθνει ς χρηματοπιστωτικές αγορές επιδιω κοντας παρα λληλα και την βελτι ωση των χρηματοροω ν τους. Επιπλέον, δι νεται έμφαση στα χρηματοδοτικα εργαλει α και στις διαδικασι ες που χρησιμοποιου ν οι πολυεθνικές επιχειρη σεις στην προσπα θεια τους να διαχειριστου ν τις οικονομικές συναλλαγές που απαιτει η χρηματοδότηση του διεθνου ς εξαγωγικου έργου τους στο παγκοσμιοποιημένο πλέον περιβα λλον. Στο Κεφα λαιο 4 γι νεται ανα λυση των βασικω ν κινδυ νων που ελλοχευ ουν στο διεθνές χρηματοοικονομικό περιβα λλον για τις πολυεθνικές επιχειρη σεις ενω επι σης αναφέρονται και κα ποιες απο τις μεθόδους με τις οποι ες καταφέρνουν οι πολυεθνικές επιχειρη σεις που έχουν μεγα λη επιρροη στο διεθνές εμπόριο να καλυ πτουν τις θέσεις τους διατηρω ντας και ενισχυ oντας παρα λληλα και την κερδοφορι α τους διεθνω ς. Τέλος, στο Κεφα λαιο 5 παρουσια ζονται μια σειρα από συμπερα σματα τα οποι α επαληθευ ουν κυρι ως την μεγα λη χρησιμότητα που έχει η σωστη και αποτελεσματικη διαχει ριση ζητημα των, διαδικασιω ν και λειτουργιω ν που αφορου ν την διεθνη χρηματοοικονομικη λειτουργι α των πολυεθνικω ν επιχειρη σεων. 3

4 Περιεχο μενα Κεφα λαιο 1. Εισαγωγη... 7 Κεφα λαιο 2. Ανα λυση της Παγκο σμιας Οικονομι ας και των Εξαγωγικω ν Δραστηριοτη των των Επιχειρη σεων σε Διεθνε ς Επι πεδο Γενικα Στοιχει α Παγκόσμια οικονομι α Διεθνές εξαγωγικό εμπόριο Η εξαγωγικη δραστηριότητα στην Ελλα δα Η σημασι α της χρηματοοικονομικη ς διαχει ρισης στις εξαγωγικές δραστηριότητες των επιχειρη σεων σε συνθη κες διεθνοποιημένου χρηματοοικονομικου περιβα λλοντος Κεφα λαιο 3. H Αποτελεσματικη Χρηματοοικονομικη Διαχει ριση των Πολυεθνικω ν Επιχειρη σεων με τη χρη ση Κατα λληλων Πρακτικω ν Χρηματοοικονομικη ς Διοι κησης Πολυεθνικές Επιχειρη σεις και Διεθνει ς Χρηματοπιστωτικές Αγορές Αξιολόγηση και Εκτι μηση των Διεθνω ν Χρηματοπιστωτικω ν Αγορω ν Κι νητρα για Επιλογη των Διεθνω ν Χρηματοπιστωτικω ν Αγορω ν Η Χρηματοοικονομικη Διαχει ριση των Πολυεθνικω ν Επιχειρη σεων και η Χρησιμότητα των Διεθνω ν Χρηματοπιστωτικω ν Αγορω ν Η βασικη μορφη της χρηματοοικονομικη ς διοι κησης των πολυεθνικω ν επιχειρη σεων (MNCs) Διεθνη ς χρηματοοικονομικη στρατηγικη και τρόποι χρηματοδότησης των πολυεθνικω ν επιχειρη σεων μέσω των διεθνω ν χρηματοπιστωτικω ν αγορω ν Η μορφη της κεφαλαιακη ς δια ρθρωσης και η διαχει ριση του κόστους κεφαλαι ου στις πολυεθνικές επιχειρη σεις (MNCs) Χρη ση χρηματοοικονομικω ν εργαλει ων στις διεθνει ς χρηματοπιστωτικές αγορές για κα λυψη των βραχυπρόθεσμων χρηματοδοτικω ν αναγκω ν των πολυεθνικω ν επιχειρη σεων (MNCs) Οι Πολυεθνικές Επιχειρη σεις (MNCs) και η χρηματοδότηση μέσομακροπρόθεσμου χαρακτη ρα με τη συνδρομη συ γχρονων χρηματοοικονομικω ν εργαλει ων σε ένα παγκοσμιοποιη μενο συ στημα διεθνω ν χρηματοπιστωτικω ν αγορω ν

5 Κεφα λαιο 4. Οι Κι νδυνοι της Διεθνούς Χρηματοοικονομικη ς Λειτουργι ας των Πολυεθνικω ν Επιχειρη σεων και η Αξιοποι ηση Χρηματοοικονομικω ν Μηχανισμω ν για την Κα λυψη των Πιθανω ν Κινδύνων Εισαγωγη Συναλλαγματικός Κι νδυνος (Foreign Exchange Risk) και Ει δη Ανοι γματος σε Συναλλαγματικό κι νδυνο (Foreign Exchange Exposure) Στρατηγικός Σχεδιασμός για την Κα λυψη του Συναλλαγματικου Κινδυ νου στις Πολυεθνικές Επιχειρη σεις (MNCs) Αντιστα θμιση Συναλλαγματικου Κι νδυνου (Foreign Exchange Risk) με τη χρη ση Χρηματοοικονομικω ν Παρα γωγων Προϊόντων (Hedging Techniques with Financial Tools) Προθεσμιακη Αγορα Συναλλα γματος-προθεσμιακές Πρα ξεις (Forward Contracts) Συμβόλαια Μελλοντικη ς Εκπλη ρωσης (Futures Contracts) Δικαιω ματα Προαι ρεσης (Options) Συμφωνι ες Ανταλλαγη ς Συναλλα γματος (Currency Swaps and Interest Rate Swaps) Αντιστα θμιση στην αγορα χρη ματος (Money Market Hedge) Διαχει ριση του Πολιτικου Κινδυ νου και Πολιτικές Αντιστα θμισης του Κινδυ νου σχετικα με τις Χρηματοοικονομικές Επιπτω σεις στις Πολυεθνικές Επιχειρη σεις Κεφα λαιο 5. Συμπερα σματα Βιβλιογραφι α Αρθρογραφι α Ηλεκτρονικε ς Πηγε ς ΚΑΤΑΛΟΓΟΣ ΠΙΝΑΚΩΝ Πι νακας 1: Πραγματικό ΑΕΠ Διαφόρων Χω ρων και Οικονομικω ν Ζωνω ν Πι νακας 2: Εξαγωγές-Αποστολές με πετρελαιοειδη, Ιανουα ριος-σεπτέμβριος Πι νακας 3: Εξαγωγές-Αποστολές χωρι ς πετρελαιοειδη, Ιανουα ριος-σεπτέμβριος Πι νακας 4: Εξαγωγές-Αποστολές χωρι ς αξι α πετρελαιοειδω ν και πλοι ων, Ιανουα ριος- Σεπτέμβριος

6 Πι νακας 5: Εξαγωγές-Αποστολές κατα κατηγορι ες ΤΤΔΕ (Τυποποιημένη Ταξινόμηση του Διεθνου ς Εμπορι ου) Σεπτέμβριος 2016 και Ιανουα ριος-σεπτέμβριος Πι νακας 6: Οι Βαθμι δες Αξιολογη σεις του Πιστωτικου Κινδυ νου των Οικονομιω ν των Χωρω ν ΚΑΤΑΛΟΓΟΣ ΔΙΑΓΡΑΜΜΑΤΩΝ Δια γραμμα 1: Οι 20 κυριότερες χω ρες με βα ση την αξι α των εξαγωγω ν του σε δολα ρια ($) Δια γραμμα 2: Ποσοστιαι α επιλογη χρηματοοικονομικω ν εργαλει ων αντιστα θμισης του συναλλαγματικου κινδυ νου των πολυεθνικω ν επιχειρη σεων παγκοσμι ως ΚΑΤΑΛΟΓΟΣ ΕΙΚΟΝΩΝ-ΣΧΗΜΑΤΩΝ Σχη μα 1: Η μορφη της χρηματοοικονομικη ς διοι κησης των MNCs Σχη μα 2: Η μορφη των διεθνω ν ροω ν κεφαλαι ων των MNCs 6

7 ΚΕΦΑΛΑΙΟ 1. Εισαγωγη O ρόλος της σωστη ς διαχει ρισης της χρηματοοικονομικη ς λειτουργι ας των επιχειρη σεων, όπως ει ναι προφανές έχει αποτελέσει μεγα λης σημασι ας έργο και μεγα λη πρόκληση, τόσο για τα στελέχη των επιχειρη σεων (CFO s) αλλα και για αρκετου ς ακαδημαϊκου ς που ασχολου νται με τα χρηματοοικονομικα παγκοσμι ως από την αρχη της ιστορι ας της χρηματοοικονομικη ς επιστη μης. Ειδικότερα όμως τα τελευται α χρόνια οι κοσμογονικές αλλαγές που έχουν πραγματοποιηθει στις χρηματοπιστωτικές αγορές (αγορές χρη ματος αγορές κεφαλαι ου) και η διαφοροποι ηση της λειτουργι ας των παραδοσιακω ν χρηματοδοτικω ν ιδρυμα των, προκειμένου να προσαρμοστου ν στη συ γχρονη εποχη και να εκσυγχρονι σουν τους μηχανισμου ς τους για να καλυ ψουν την ζη τηση για νέα χρηματοδοτικα προϊόντα και υπηρεσι ες, έχουν καταστη σει την κατανόηση και την διαχει ριση του χρηματοοικονομικου τμη ματος των επιχειρη σεων μια αρκετα δυ σκολη και πολυ πλοκη διαδικασι α. Επιπρόσθετα, για τις επιχειρη σεις παγκοσμι ως η κατα σταση αυτη της αποτελεσματικη ς αλλα και παρα λληλα αποδοτικη ς διαχει ρισης της λειτουργι ας των χρηματοοικονομικω ν ζητημα των γι νεται ιδιαι τερα ακόμα πιο δυ σκολη και πολυ πλοκη, όταν επιχειρη σεις ανεξαρτη του του μεγέθους τους η και του όγκου συναλλαγω ν τους επιχειρου ν να επεκτει νουν τις δραστηριότητες τους και εκτός συνόρων από την χω ρα ι δρυση ς τους πραγματοποιω ντας σταδιακα εξαγωγές αλλα και α μεσες ξένες επενδυ σεις (FDI) σε αρκετές χω ρες σε όλο τον κόσμο. Με αφορμη όλη αυτη την πολυπλοκότητα που προαναφέρθηκε παραπα νω, σκοπός της παρου σας διπλωματικη ς αποτελει να απλουστευτει όσο περισσότερο γι νεται το θέμα της εργασι ας προσφέροντας στους πιθανου ς αναγνω στες: α) ικανοποιητικη πληροφόρηση σχετικα με το πως μπορει μια πολυεθνικη επιχει ρηση με διεθνει ς δραστηριότητες να διαχειριστει σωστα τους πόρους και τα χρηματικα διαθέσιμα όταν εξα γει β) να καλυφθει επαρκω ς και το χρηματοδοτικό κομμα τι που αφορα πη γες α ντλησης και εξευ ρεσης κεφαλαι ων μέσω των διεθνω ν χρηματοπιστωτικω ν αγορω ν για την κα λυψη των διεθνω ν δραστηριοτη των με τη χρη ση κατα λληλων εργαλει ων χρηματοδότησης. Τέλος, λόγω της ανα γκης των πολυεθνικω ν επιχειρη σεων με διεθνη δραστηριότητα, η οποι α ει ναι να προστατευτου ν από τους όλο και περισσότερους κι νδυνους ενός συνεχω ς παγκοσμιοποιημένου περιβα λλοντος με αναπτυγμένες διεθνει ς χρηματοπιστωτικές αγορές, η παρου σα διπλωματικη στοχευ ει στο να κα νει επι σης κατανοητό στους αναγνω στες κα ποιους από τους βασικότερους κι νδυνους αλλα και τις μεθόδους με τις οποι ες μπορου ν να αντιμετωπιστου ν αυτοι μέσω ορθολογικω ν πρακτικω ν χρηματοοικονομικη ς διαχει ρισης. 7

8 ΚΕΦΑΛΑΙΟ 2. Ανα λυση της Παγκο σμιας Οικονομι ας και των Εξαγωγικω ν Δραστηριοτη των των Επιχειρη σεων σε Διεθνε ς Επι πεδο 2.1 Γενικα Στοιχει α Με δεδομένη την αυξανόμενη αλληλεπι δραση των αγορω ν και των οικονομιω ν των χωρω ν στο ρυθμό της παγκοσμιοποι ησης, η ενδυνα μωση του ανταγωνισμου έχει οδηγη σει έναν σημαντικό αριθμό επιχειρη σεων να στραφου ν σε νέα εγχειρη ματα ξεπερνω ντας τα εθνικα τους όρια με κατευ θυνση προς τις διεθνει ς αγορές. Η έλλειψη των ευκαιριω ν στην εγχω ρια αγορα καθω ς και η εντατικοποι ηση του ανταγωνισμου στις εμπορικές συναλλαγές έχουν ωθη σει τις επιχειρη σεις σε διαρκη αναζη τηση νέων πεδι ων δρα σης με βα ση το διεθνές εμπόριο. Ωστόσο απο μια α λλη σκοπια, η παγκόσμια οικονομι α ακόμα διανυ ει μια μεταβατικη περι οδο σε μια συνεχιζόμενη αδυναμι α ανα καμψης μετα την διεθνη χρηματοπιστωτικη κρι ση που έπληξε τις αγορές προκαλω ντας αρκετα μεγα λες απω λειες για την παγκόσμια οικονομι α. Η ανα γκη για διορθωτικές αλλα γες στις ανεπτυγμένες χω ρες αποτελει πλέον το μεγαλυ τερο εμπόδιο στην ανα πτυξη της παγκόσμιας οικονομι ας, πλη ττoντας έτσι όλο και περισσότερο τόσο τα νοικοκυρια όσο και τις επιχειρη σεις. Επι σης, και στις αναδυόμενες αγορές, μέσα σε αυτό το κλι μα αστα θειας λόγω των αναταραχω ν του πετρελαι ου και των αγορω ν εμπορευμα των που έλαβαν μέρος πρόσφατα, η προσπα θεια να ισορροπη θει η κατανα λωση με τις εξαγωγές μέσω αναμόρφωσης ενος αναπτυξιακου πλα νου συνεχι ζει να αποτελει ένα απο τα δυσκολότερα εγχειρη ματα επιβραδυ νοντας κατα συνέπεια την παγκόσμια ανα πτυξη. 1 Επιπλέον, η συνεχη ς επιβα ρυνση της εικόνας της ΕΕ μέσα απο την αβεβαιότητα που προκαλει το Brexit, οι γεωπολιτικές εντα σεις αλλα και η συνεχιζόμενη μεταναστευτικη κρι ση, σε συνδυασμό με την επιβρα δυνση της οικονομι ας της Κι νας και την εκλογη Trump ως προέδρου των Η.Π.Α έχουν οδηγη σει αρκετου ς αναλυτές της παγκόσμιας οικονομι ας σε προβλέψεις για αρκετα χαμηλου ς ρυθμου ς ανα πτυξη ς της για το Παγκο σμια οικονομι α Την βραδει α ανα πτυξη της παγκόσμιας οικονομι ας επικαλει ται ο ΟΟΣΑ ζητω ντας από τους ηγέτες «που χαρα ζουν τις δημόσιες πολιτικές, να δρα σουν α μεσα, εα ν θέλουν να τηρη σουν τις υποσχέσεις τους». Η παγκόσμια οικονομι α συνεχι ζει μετα την τερα στια 1 8

9 χρηματοπιστωτικη κρι ση να δει χνει οτι δυ σκολα θα μπορέσει να ανακα μψει ικανοποιητικα και αυτό το φαινόμενο παρατηρει ται τόσο στις αναπτυγμένες χω ρες αλλα και ακόμα πιο πολυ στις αναδυόμενες αγορές. Επι σης, η αυ ξηση των ανισοτη των δυσκολέυει ακόμα περισσότερο αυτη την κατα σταση συ μφωνα με τον ΓΓ του ΟΟΣΑ Ανχελ Γκουρι α. 2 Η παγκόσμια ανα πτυξη αναμένεται να αγγι ξει το τρι α τοις εκατό (3%) το 2018, καθω ς η σταθεροποι ηση των τιμω ν των βασικω ν προϊόντων παρέχει στη ριξη στα βασικα προϊόντα εξαγωγη ς των EMDEs (emerging markets and developing economies). Ωστόσο, οι καθοδικοι κι νδυνοι έχουν γι νει ση μερα πιο έντονοι. Αυτοι περιλαμβα νουν την επιδει νωση των συνθηκω ν μεταξυ των βασικω ν εξαγωγέων εμπορευμα των, την πιο η πια από την αναμενόμενη δραστηριότητα στις προηγμένες οικονομι ες, την αυ ξηση του χρέους του ιδιωτικου τομέα σε ορισμένες μεγα λες αναδυόμενες αγορές αλλα και τις αυξημένες πολιτικές και γεωπολιτικές αβεβαιότητες. Επι σης, οι πολιτικές για νομισματικα και φορολογικα κι νητρα που ση μερα θεωρου νται στενές πιθανόν με διαρθρωτικές μεταρρυθμι σεις να δω σουν μια ω θηση στην ανα πτυξη, τόσο βραχυπρόθεσμα όσο και μακροπρόθεσμα. Ωστόσο, οπως επισημαι νουν και μελέτες του ΟΟΣΑ 3 για το δευ τερο εξα μηνο του 2016 και τις προοπτικές ανα πτυξης της παγκόσμιας οικονομι ας για το 2017, μεγα λη εμφανι ζεται η ανα γκη για δρα σεις όπως πλατυ τερη χρη ση των δημοσιονομικω ν πολιτικω ν και μια νέα προω θηση των διαρθρωτικω ν μεταρρυθμι σεων. Αναλυτικότερα, στις μεγα λες προηγμένες οικονομι ες, η μέτρια ανα καμψη θα συνεχισθει ως εξη ς: ΗΠΑ: 1,8% το 2016 και 2,2% το Eυρωζω νη: 1,6% το 2016 και 1,7 % το 2017 Ιαπωνι α: 0,7% το 2016 και 0,4% το 2017 Για τις 34 χω ρες-με λη του ΟΟΣΑ: 1,8 % το 2016 και 2,1 % το Η Κι να: Συνεχι ζεται η επανεξισορρόπηση της δραστηριότητας και παρότι υποστηρι ζεται η ανα πτυξη από μέτρα τόνωσης για τη ζη τηση, θα συνεχι σει η σχετικη δια βρωση και από 6,5% το 2016 θα κατέβει στο 6,2% το Ινδι α: Aναμένεται να κυμανθει στο 7,5% για το 2016 και το 2017, με μια δυναμικη όμως που δει χνει στοιχει α κου ρασης en 9

10 Ρωσι α και Βραζιλι α: Παραμένουν βυθισμένες σε βαρια υ φεση με συνέπεια τη συρρι κνωση της δραστηριότητας κατα 4,3% το 2016 και 1,7% το Τέλος, η τελευται α έκθεση του ΔΝΤ 4 προειδοποιει επι σης για τον κι νδυνο της διαμόρφωσης υποαποδόσεων με αυτές να τει νουν να γι νουν παγιωμένες που παρα λληλα με την αδυ ναμη ανα πτυξη μπορει να οδηγη σουν σε μει ωση των επενδυ σεων, βραδυ τερη αυ ξηση της παραγωγικότητας και δια βρωση του «ανθρω πινου κεφαλαι ου» όπως το ΔΝΤ το αποκαλει, δηλαδη τις δεξιότητες και την εμπειρι α του διαθέσιμου παγκοσμι ως ανθρω πινου δυναμικου. Στον παρακα τω πι νακα παρουσια ζονται αναλυτικα τα πραγματικα ΑΕΠ μερικω ν χω ρων και οικονομικω ν ζωνω ν σε παγκόσμιο επι πεδο αλλα και οι προβλέψεις του πραγματικου ΑΕΠ αυτω ν για το προσεχές μέλλον : Πι νακας 1: Πραγματικό ΑΕΠ Διαφόρων Χωρω ν και Οικονομικω ν Ζωνω ν e f f e f f Κόσμος Αναπτυγμένες Οικονομίες Ηνωμένες Πολιτείες Ευρωπαϊκή περιοχή Ιαπωνία Ανερχόμενες και Αναπτυσσόμενες Οικονομίες (EMDEs) Commodity exporting EMDEs Άλλες EMDEs Άλλες EMDEs εκτός της Κίνας Ανατολική Ασία και Ειρηνικός Κίνα Ινδονησία Ταϊλάνδη Ευρώπη και Κεντρική Ασία Ρωσία Τουρκία Πολωνία Λατινική Αμερική και Καραϊβική

11 Βραζιλία Μεξικό Αργεντινή Μέση Ανατολή και Βόρεια Αφρική Σαουδική Αραβία Ιράν Αίγυπτος Νότια Ασία Ινδία Πακιστάν Μπαγκλαντές Υποσαχάρια Αφρική Νότια Αφρική Νιγηρία Ανγκόλα Στοιχεία μνημονίου: Πραγματικό ΑΕΠ Χώρες Υψηλού Εισοδήματος Αναπτυσσόμενες Χώρες Χώρες με Χαμηλό Εισόδημα BRICS Kόσμος (2010 PPP weights) Όγκος του παγκόσμιου εμπορίου Τιμές βασικών εμπορευμάτων Τιμή Πετρελαίου Δείκτης τιμών των βασικών εμπορευμάτων εκτός της ενέργειας Πηγη : World Bank Report ( ) 2.3 Διεθνε ς εξαγωγικο εμπο ριο Οι εξαγωγές και η εξωστρέφια αποτελου ν ση μερα μονόδρομο για πολλές επιχειρη σεις παγκοσμι ως ανεξαρτη τως του μεγέθους τους, όχι μόνο για να αναπτυχθου ν ατομικα σε ενδοεπιχειρησιακό επι πεδο αλλα και για να αναπτυχθει παρα λληλα και η χω ρα στην όποια εδρευ ουν και έχουν τη βα ση τους προσδοκω ντας έτσι σε ακόμα μεγαλυ τερο όφελος. Σε μια εποχη που η παγκόσμια οικονομι α πασχι ζει να ανακα μψει σημειω νοντας αργη αλλα και σχετικα σταθερη ανα καμψη απο τη κρι ση, το διεθνές εξαγωγικό εμπόριο ακολουθει μια πορει α 11

12 στην οποι α παρατηρει ται μεγα λη πτω ση, τόσο ως προς τον όγκο όσο και ως προς στην αξι α των εμπορικω ν συναλλαγω ν. Επι σης, η μειωμένη ρευστότητα των τραπεζω ν αλλα και η απροθυμι α τους να αναλα βουν ρι σκο, κα θε α λλο παρα τονω νει την εξαγωγικη εμπορικη δραστηριότητα. Από το 2004, όταν η Κι να πέρασε την Ιαπωνι α, η ΕΕ-28, η Κι να και οι Ηνωμένες Πολιτει ες αποτελου ν μέχρι και ση μερα τους τρει ς κυριότερους παγκόσμιους παρα γοντες στον τομέα του διεθνου ς εμπορι ου καθορι ζοντας τις εξελι ξεις στον παγκόσμιο εξαγωγικό χα ρτη. Η παγκόσμια ανα πτυξη του εμπορι ου έφθασε ση μερα στο πιο (μετα την κρι ση) χαμηλό ποσοστό του 2015, αντανακλω ντας τη σημαντικη επιβρα δυνση της ζη τησης για εισαγωγές από EMDE. Επι σης, τα καταναλωτικα αγαθα και οι υπηρεσι ες συναλλαγω ν παρουσι ασαν μεγαλυ τερη ανθεκτικότητα, αλλα οι προβλέψεις για το παγκόσμιο εμπόριο εξακολουθου ν να εμφανι ζονται αρνητικές, αντανακλω ντας τις προσδοκι ες των αδυ ναμων επενδυ σεων σε όλο τον κόσμο αλλα και ένα πιο αργό ρυθμό της ολοκλη ρωσης της εφοδιαστικη ς αλυσι δας και της απελευθέρωσης του εμπορι ου. Παρα λληλα, εξι σου σημαντικό ζη τημα για το παγκόσμιο εξαγωγικό εμπόριο αποτελει και το Brexit. Ενδεχομένως, το γεγονός αυτό θα επιφέρει κα ποιες ανισορροπι ες για τις μικρομεσαι ες εξαγωγικές επιχειρη σεις αλλα και για τις μεγα λες πολυεθνικές που συναλλα σονται με το Ηνωμένο Βασι λειο. Ωστόσο, αναμένεται να μην ει ναι και σε τόσο υψηλό βαθμό, όσο αρχικα αναμένονταν. Επι σης, οι επιπτω σεις από την νομισματικη πολιτικη των κεντρικω ν τραπεζω ν και η πτω ση των τιμω ν του πετρελαι ου συνεχι ζουν να εντει νουν την αβεβαιότητα σχετικα με τις εξαγωγές παγκοσμι ως. Παρακα τω παρουσια ζονται σε ένα δια γραμμα με βα ση στοιχει α του 2016 οι πιο ισχυρές χω ρες στις εξαγωγές συ μφωνα με στοιχει α σχετικα με τα μερι δια των πιο ισχυρω ν χωρω ν στην παγκόσμια αγορα εξαγωγω ν για το ετός

13 Οι 20 Κορυφαι ες Χω ρες σε Εξαγωγε ς Πηγη : Statista, (2016) Διάγραμμα 1: Οι 20 κυριότερες χώρες με βάση την αξία των εξαγωγών τους σε δολάρια ($) 2.4 Η εξαγωγικη δραστηριο τητα στην Ελλα δα Η Ελλα δα το 2014 θεωρου νταν η 63η μεγαλυ τερη οικονομι α εξαγωγω ν στον κόσμο και η 54η πιο πολυ πλοκη οικονομι α συ μφωνα με το Δει κτη Οικονομικη ς Πολυπλοκότητας (ECI). Το 2014, η Ελλα δα εξη γαγε $ 33.2B με τα εισαγόμενα να ανέρχονται σε $ 60.8B, με αποτέλεσμα ένα αρνητικό εμπορικό ισοζυ γιο των $ 27.6B. 6 Πλέον στα τέλη του 2016, τα κυριότερα προϊόντα συνη θως τα οποι α εξα γει η Ελλα δα ει ναι το πετρέλαιο (37% των συνολικω ν εξαγωγω ν), τα βιομηχανικα προϊόντα (13% των συνολικω ν εξαγωγω ν) και τα τροφι μα και ζω ντα ζω α (12% των συνολικω ν εξαγωγω ν), τα χημικα προϊόντα (9% των συνολικω ν εξαγωγω ν),τα μηχανη ματα και εξοπλισμός (7% των συνολικω ν εξαγωγω ν), τα δια φορα προϊόντα (6% των συνολικω ν εξαγωγω ν εκατό) και α λλα ακατέργαστα υλικα εκτός καυσι μων (4% των συνολικω ν εξαγωγω ν). Επι σης, οι συνηθισμένοι κορυφαι οι προορισμοι των εξαγωγω ν για την Ελλα δα ει ναι : η Γερμανι α (11% των συνολικω ν εξαγωγω ν), η Ιταλι α (10% των συνολικω ν εξαγωγω ν), η Τουρκι α (6% των συνολικω ν εξαγωγω ν), η Κυ προς (7% των συνολικω ν εξαγωγω ν),τα Ηνωμένα Αραβικα Εμιρα τα (4% των συνολικω ν εξαγωγω ν) και

14 οι Ηνωμένες Πολιτει ες (4% των συνολικω ν εξαγωγω ν). Ση μερα στις αρχές του 2017 ένα χρόνο και έξι μη νες μετα την επιβολη των capital controls που επέφερε μεγα λο πλη γμα στις ελληνικές εξαγωγικές επιχειρη σεις και παρα τη σημαντικη χαλα ρωση τους, οι ελληνικές εξαγωγικές επιχειρη σεις πασχι ζουν ακόμα να ανακτη σουν την ρευστότητα τους. Η δυσκολι α του τραπεζικου συστη ματος να βοηθη σει τη χρηματοδότηση των εξαγωγω ν καθω ς και οι συνεχω ς μεγαλυ τερες καθυστερη σεις στην εξόφληση του πιστωτικου ΦΠΑ απο το δημόσιο προς τους ιδιω τες, που κοντευ ει πλεόν τα 1 δις ευρω σε συνδυασμό παρα λληλα και με τη φοροκαταιγι δα συμπληρωματικω ν και ασφαλιστικω ν φόρων που καλου νται να πληρω σουν οι ελληνικές εξαγωγικές επιχειρη σεις (π.χ φόροι ΕΝΦΙΑ, συμπληρωματικοι φόροι ιδιοκτησι ας βιομηχανικω ν χω ρων κ.α) δυσκολέουν ακόμα περισσότερο την ελληνικη εξαγωγικη δραστηριότητα. 7 Επιπρόσθετα, παρα την μικρη αυ ξηση τον Ιου λιο του 2016 στις εξαγωγές πλην καυσι μων κατα 0.7 %, σε σχέση με τον επεισοδιακό μη να Ιου λιο των capital controls του 2015, η συνολικη αξι α των εξαγωγω ν με πετρελαιοειδη για το εννια μηνο Ιανουαρι ου- Σεπτεμβρι ου 2016 ανη λθε στο ποσό των ,0 εκατ.ευρω (18,5 δισ. ευρω ) έναντι ,5 εκατ.ευρω (19,2 δις ευρω ) κατα το ι διο δια στημα του έτους 2015, παρουσια ζοντας μει ωση σε ευρω 3,7 %. Η αντι στοιχη δε μεταβολη χωρι ς τα πετρελαιοειδη παρουσι ασε αυ ξηση κατα εκατ ευρω, δηλαδη περι που 1%. Τέλος, όπως διαφαι νεται και απο στατιστικα στοιχει α της ΕΛΣΤΑΤ τα κυριότερα προϊόντα που σημει ωσαν ανοδικη εξαγωγικη πορει α για το 2016 η ταν 1) τα τρόφιμα, που α λλωστε αμέσως μετα τα πετρελαιοειδη καταλαμβα νουν ένα μεγα λο μερι διο των συνολικω ν ελληνικω ν εξαγωγω ν (περι που το 17%), 2) τα μηχανη ματα-οχη ματα, 3) τα δια φορα βιομηχανικα προιόντα καθω ς και 4) τα ποτα -καπνα. Επι σης, μερικοι απο τους κυριότερους κλα δους φαι νονται να καταγρα φουν απω λειες στις εξαγωγές για το Κα ποιοι απο τους σημαντικότερους κλα δους με μεγα λες απω λειες ει ναι τα καυ σιμα, μερικα βιομηχανικα και χημικα προϊόντα, οι πρω τες υ λες καθω ς και τα λι πη-έλαια. Τα παραπα νω στοιχει α για τις ελληνικές εξαγωγές συνοψι ζονται στους ακόλουθους πι νακες παρακα τω: Πι νακας 2: Εξαγωγές - Αποστολές με πετρελαιοειδη, Ιανουα ριος-σεπτέμβριος Εξαγωγές Αποστολές ( εκατομμύρια) Ιανουα ριος Σεπτε μβριος Μεταβολε ς % / /2015 Ι. Ευρωπαϊκη Ένωση 9.680, , ,3 9,8 0,9 7 ζεται-η-αναιμι α-των-ελληνικω / 14

15 ΙΙ. Τρι τες χω ρες , , ,7-16,5-9,4 Σύνολο , , ,0-3,8-3,7 Εξαγωγές Αποστολές (USD εκατομμύρια) Ιανουα ριος Σεπτε μβριος Μεταβολε ς % / /2015 Ι. Ευρωπαϊκη Ένωση , , ,0-9,8 1,1 ΙΙ. Τρι τες χω ρες , , ,4-31,4-9,1 Σύνολο , , ,4-21,0-3,5 Πηγη : ΕΛΣΤΑΤ Πι νακας 3: Εξαγωγές - Αποστολές χωρι ς πετρελαιοειδη, Ιανουα ριος - Σεπτέμβριος Εξαγωγές Αποστολές ( εκατομμύρια) Ιανουα ριος Σεπτε μβριος Μεταβολε ς % / /2015 Ι. Ευρωπαϊκη Ένωση 7.966, , ,2 13,8 4,1 ΙΙ. Τρι τες χω ρες 4.218, , ,7 7,0-5,4 Σύνολο , , ,9 11,5 1,0 Εξαγωγές Αποστολές (USD εκατομμύρια) Ιανουα ριος Σεπτε μβριος Μεταβολε ς % / /2015 Ι. Ευρωπαϊκη Ένωση , , ,4-6,5 4,3 ΙΙ. Τρι τες χω ρες 5.734, , ,4-12,1-5,1 Σύνολο , , ,8-8,4 1,2 Πηγη : ΕΛΣΤΑΤ Πι νακας 4: Εξαγωγές-Αποστολές χωρι ς αξι α πετρελαιοειδω ν και πλοι ων, Ιανουα ριος- Σεπτέμβριος Εξαγωγές Αποστολές ( εκαταμμύρια) Ιανουα ριος Σεπτε μβριος Μεταβολε ς % / /2015 Ι. Ευρωπαϊκη Ένωση 7.957, , ,8 13,6 4,3 ΙΙ. Τρι τες χω ρες 4.173, , ,7 6,0-5,3 Σύνολο , , ,5 11,0 1,1 15

16 Εξαγωγές Αποστολές (USD εκατομμύρια) Ιανουα ριος Σεπτε μβριος Μεταβολε ς % / /2015 Ι. Ευρωπαϊκη Ένωση , , ,2-6,6 4,5 ΙΙ. Τρι τες χω ρες 5.673, , ,3-13,0-5,1 Σύνολο , , ,5-8,8 1,4 Πηγη : ΕΛΣΤΑΤ Πι νακας 5: Εξαγωγές - Αποστολές κατα κατηγορι ες ΤΤΔΕ (Τυποποιημένη Ταξινόμηση του Διεθνου ς Εμπορι ου), Σεπτέμβριος 2016 και Ιανουα ριος-σεπτέμβριος Εξαγωγές Αποστολές ( εκατομμύρια) Σεπτε μβριος 2016 Ιανουα ριος Σεπτε μβριος Χω ρες Ε.Ε Τρι τες Χω ρες Ε.Ε Τρι τες Σύνολο 1.292, , , ,7 Τρόφιμα και ζω α ζωντανα 290,3 104, ,0 732,3 Ποτα και καπνός 37,0 23,5 340,3 207,4 Πρω τες υ λες μη εδω διμες, εκτός από καυ σιμα 35,2 42,0 248,7 381,0 Ορυκτα καυ σιμα, λιπαντικα κλπ 159,0 556, , ,0 Λα δια και λι πη ζωικη ς η φυτικη ς προέλευσης 60,6 7,6 432,5 76,2 Χημικα προϊόντα και συναφη (μ.α.κ) 181,0 69, ,6 550,9 Βιομηχανικα ει δη ταξινομημένα κυρι ως κατα πρω τη υ λη 222,2 120, , ,2 Μηχανη ματα και υλικό μεταφορω ν 144,9 69, ,8 673,4 Δια φορα βιομηχανικα ει δη 135,4 51, ,6 350,8 Ει δη και συναλλαγές μη ταξινομημένα κατα κατηγορι ες 27,0 22,2 221,6 173,6 Πηγη : ΕΛΣΤΑΤ 16

17 2.5 Η σημασι α της χρηματοοικονομικη ς διαχει ρισης των εξαγωγικω ν δραστηριοτη των των επιχειρη σεων σε συνθη κες διεθνοποιημε νου χρηματοοικονομικού περιβα λλοντος Σε μια περι οδο πλέον στην οποι α η παγκοσμιοποι ηση αποτελει σι γουρα μονόδρομο για την ανα πτυξη και την ευημερι α των χωρω ν του κόσμου, με ένα διεθνές εμπόριο που τει νει όλο και περισσότερο να ενισχυθει μέσα από εμπορικές συμφωνι ες μεταξυ των διαφόρων χωρω ν για κατα ργηση των δασμω ν και ελευ θερη διακι νηση προϊόντων μεταξυ των 5 ηπει ρων, αξι ζει να αναφερθει ότι παρι σταται όλο και περισσότερο η ανα γκη για πιο συνετη διαχει ριση των χρηματοοικονομικω ν ζητημα των των επιχειρη σεων που σχετι ζονται με το εξαγωγικό εμπόριο παγκοσμι ως. Τόσο οι μεγα λες πολυεθνικές (MNCs), οσο και οι μικρομεσαι ες επιχειρη σεις (SMEs) που ασκου ν εξαγωγικη δραστηριότητα προκειμένου να αναπτυχθου ν και και να μεγιστοποιη σουν την απόδοση των ιδι ων κεφαλαι ων τους μέσα από μια επιτυχημένη επιχειρηματικη πορει α θα πρέπει, πέρα από το να έχουν ικανα στελέχη που να διαθέτουν γνω σεις και εμπειρι ες από την παγκόσμια αγορα, να κα νουν και σωστη επιλογη των χρηματοοικονομικω ν εργαλει ων που χρησιμοποιου ν. Αυτα τα εργαλει α ει ναι απαραι τητα προκειμένου να αναλυ σουν και να αξιολογη σουν μερικα εναλλακτικα σενα ρια σχετικα με αποφα σεις για μελλοντικές επενδυ σεις, που θα φέρουν ακόμα μεγαλυ τερη κερδοφορι α αναλόγως βέβαια και των χρηματοδοτικω ν δυνατότητων που έχουν σε κα ποια συγκεκριμένη χρονικη στιγμη. Οι μεγα λες πολυεθνικές οσο και οι μικρομεσαι ες επιχειρη σεις που ασκου ν εξαγωγικη δραστηριότητα παγκοσμι ως, προκειμένου να πραγματοποιη σουν εξαγωγές μπορει να διαθέτουν σημαντικα ιδι α κεφα λαια, με τα οποι α να μπορου ν καλυ πτουν μέρος των εξόδων που απαιτου νται. Ωστόσο, κα τι τέτοιο αποτελει γενικα σπα νια περι πτωση, ιδιαι τερα για τις μικρομεσαι ες εξαγωγικές επιχειρη σεις, οι οποι ες προκειμένου να διασφαλι σουν τα χρηματικα διαθέσιμα, μέσα σε ένα πλέον αβέβαιο παγκοσμιοποιημένο περιβα λλον που αλλα ζει διαρκω ς, προσφευ γουν πολλές φορές σε αναζη τηση ξένων κεφαλαι ων για χρηματοδότηση των εξαγωγικω ν τους δραστηριοτη των. Αυτό επιτυγχα νεται μέσω εξειδικευμένων οργανισμω ν και επιχειρη σεων με τα οποι α συνεργα ζονται συνεχω ς, όχι μόνο για την υποστη ριξη των κεφαλαιακω ν τους αναγκω ν αλλα και πολλές φορές για την υποστη ριξη των τεχνικω ν διαδικασιω ν της εξαγωγικη ς τους λειτουργι ας ( π.χ τρα πεζες, επιχειρη σεις factoring-forfaiting, κ.α). Αντι στοιχα, οσον αφορα τις μεγα λες πολυεθνικές (MNCs) που έχουν σταθερα εξαγωγικό χαρακτη ρα, πιο συνηθισμένο ει ναι η δυνατότητα χρηματοδότησης κατευθει αν από το επενδυτικό κοινό και τις διεθνει ς χρηματοπιστωτικές αγορές με πληθω ρα χρηματοοικονομικω ν εργαλει ων καθω ς επι σης και μέσω των διεθνω ν χρηματιστηρι ων με τη 17

18 χρη ση ομολογιακω ν δα νειων και χρεογρα φων (securities) που εκδι δουν οι ι διες οι πολυεθνικές επιχειρη σεις προς το ευρυ κοινό. Με βα ση λοιπόν όσα αναφέρθηκαν παραπα νω, προσμετρω ντας επι σης και την πολυπλοκότητα που ορι ζει η χρηματοοικονομικη διοι κηση ως επιστη μη και ακόμα περισσότερο φυσικα λόγω και των κινδυ νων που εσωκλει ει η ενασχόληση με διαφορετικές χω ρες και οικονομι ες, γι νεται κατανοητη η ανα γκη που έχουν οι επιχειρη σεις για ολο και πιο αποτελεσματικη διαχει ριση των χρηματοοικονομικω ν θεμα των τους. Βέβαια, για να θεωρει ται μια διαχει ριση των χρηματοοικονομικω ν αποτελεσματικη θα πρέπει να βασι ζεται κυρι ως τόσο στην επιλογη της κατα λληλης χρηματοδοτικη ς στρατηγικη ς και των μέσων χρηματοδότησης οσο επι σης και στο επι πεδο γνω σεων που θα πρέπει να διαθέτει το αρμόδιο ανθρω πινο δυναμικό έτσι ω στε να ανταποκρι νεται στις όλο και μεγαλυ τερες προκλη σεις του εξαγωγικου εμπορι ου και της παγκόσμιας οικονομι ας. Κεφα λαιο 3. H Αποτελεσματικη Χρηματοοικονομικη Διαχει ριση των Πολυεθνικω ν Επιχειρη σεων με τη χρη ση Κατα λληλων Πρακτικω ν Χρηματοοικονομικη ς Διοι κησης 3.1 Πολυεθνικε ς Επιχειρη σεις και Διεθνει ς Χρηματοπιστωτικε ς Αγορε ς Στόχος των επιχειρη σεων γενικότερα ει ναι να να μεγιστοποιη σουν την αξι α τους και ως εκ του του να πετυ χουν επι σης και τη μεγιστοποι ηση του πλου του των μετόχων τους. Όπως ει ναι προφανές, ο στόχος αυτός δεν ισχυ ει μόνο για τις επιχειρη σεις που επικεντρω νονται στις εγχω ριες αγορές, αλλα και σε επιχειρη σεις που εστια ζουν στις διεθνει ς αγορές και έχουν πολυεθνικη δραστηριότητα. Η α νθηση του παγκόσμιου εμπορι ου τα τελευται α χρόνια μεταξυ των χωρω ν με την μει ωση των εμποδι ων για την ει σοδο σε ξένες αγορές, ενθα ρρυνε ιδιαι τερα τις επιχειρη σεις να μεγενθυ νουν τις διεθνει ς επιχειρηματικές τους δραστηριότητες με την εγκατα σταση παραγωγη ς η και την πω ληση αγαθω ν σε χω ρες του εξωτερικου μεταρέποντας πολλές απο αυτές σε πολυεθνικές η ενισχυ οντας ακόμα περισσότερο τις η δη υπα ρχουσες παγιω νοντας έτσι τη θέση τους μεταξυ των χωρω ν και των οικονομιω ν του κόσμου. Λόγω αυτη ς της μεγευ θυνσης των επιχειρη σεων, αποτέλεσε αδη ριτη ανα γκη για τους διαχειριστές των χρηματοοικονομικω ν ζητη ματων των πολυεθνικω ν επιχειρη σεων να ασχοληθου ν με τη λειτουργι α των παγκόσμιων χρηματαγορω ν, οι οποι ες σημει ωσαν επι σης μεγα λη ανα πτυξη. Οι προσπα θειες τους αυτές για διαχει ριση των διεθνω ν επενδυτικω ν και χρηματοδοτικω ν αποφα σεων ει χαν στόχο κυρι ως να ενισχυ σουν την αξι α των πολυεθνικω ν επιχειρη σεων. Όπως και ο Shapiro (2010) αναφέρει παρόλες τις διαφορές που υπα ρχουν μεταξυ των διαφόρων χωρω ν του κόσμου σε θέματα πρακτικω ν χρηματοοικονομικη ς διοι κησης και πηγω ν 18

19 χρηματοδότησης ολο και περισσότερες επιχειρη σεις και κυρι ως οι μεγα λες πολυεθνικές τει νουν να ξεπερνου ν τους εγχω ριους χρηματοπιστωτικου ς θεσμου ς στις χω ρες που δραστηριοποιου νται (π.χ εμπορικές τρα πεζες) και να στρέφονται προς τις διεθνει ς χρηματοπιστωτικές αγορές για επι λυση των χρηματοοικονομικω ν ζητημα των τους. Κα ποιες κυ ριες λειτουργι ες των αγορω ν αυτω ν ει ναι ο δανεισμός, η επένδυση κεφαλαι ων αλλα και η μει ωση των χρηματοοικονικω ν κινδυ νων που αντιμετωπι ζουν οι πολυεθνικές επιχειρη σεις λόγω της παγκόσμιας δραστηριότητας τους. Επι σης, οι διεθνει ς χρηματοπιστωτικές αγορές σε συ γκριση με τις εγχω ριες αγορές, πέρα απο τις εξαιρετικές ευκαιρι ες που προσφέρουν στις επιχειρη σεις, εμπεριέχουν και έναν παρα γοντα που θεωρει ται αρκετα περι πλοκος και πολλές φορες έχει απρόβλεπτες εκφα νσεις, ο οποι ος αναφέρεται στη διεθνη βιβλιογραφι α ως ο παρα γοντας των διακυμα νσεων των συναλλαγματικω ν ισοτιμιω ν. Επομένως, παρότι οι διεθνει ς χρηματοπιστωτικές αγορές έχουν καταφέρει να αποτελου ν ένα εργαλει ο για την επι λυση αρκετω ν χρηματοοικονομικω ν ζητημα των των πολυεθνικω ν επιχειρη σεων, τα στελέχη των χρηματοοικονομικω ν τμημα των των πολυεθνικω ν επιχειρη σεων για να διαχειριστου ν αποτελεσματικα και αποδοτικα αυτές τις αγορές ωφει λουν να έχουν, όχι μόνο τις γνω σεις των χρηματοοικονομικω ν εργαλει ων που υπόκεινται σε αυτές τις αγορές αλλα και επι σης να κατανοου ν σε βα θος την λειτουργι α τους και τις συνεχω ς εναλλασόμενες συνθη κες που επικρατου ν στις διεθνει ς χρηματοπιστωτικές αγορές. 3.2 Αξιολο γηση και Εκτι μηση των Διεθνω ν Χρηματοπιστωτικω ν Αγορω ν Η μορφη των μεγα λων πολυεθνικω ν επιχειρη σεων όπως αναφέρθηκε και παραπα νω εμπεριέχει επιχειρηματικές δραστηριότητες σε πολλές χω ρες του κόσμου μέσω εξαγωγω ν η εγκατα στασης θυγατρικω ν η παραγωγικω ν μονα δων σε τρι τες χω ρες. Με βα ση αυτη τη μορφη, αποτελει μεγα λη ανα γκη να υπα ρχει συνετη διαχει ριση των χρηματοοικονομικω ν ζητημα των, με την επιλογη κατα λληλων στρατηγικω ν σχετικα με την αξιοποι ηση των χρηματοοικονομικω ν περουσιακω ν στοιχει ων των πολυεθνικω ν επιχειρη σεων. Επι σης, εξι σου σημαντικό θέμα αποτελει και η διασφα λιση της ομαλη ς διεξαγωγη ς των διεθνω ν συναλλαγω ν ετσι ω στε να επιτυγχα νεται η μεγιστοποιη ση των κερδω ν, η ελαχιστοποιη ση των δαπα νων καθω ς και η μεγιστοποιη ση του μεριδι ου αγορα ς των πολυεθνικω ν στην παγκόσμια αγορα. Οπως αναφέρουν και οι Suk et al. (2002), η ανα πτυξη της παγκοσμιοποι ησης και η μεγευ θυνση των διεθνω ν χρηματοπιστωτικω ν αγορω ν έχει συμβα λλει αποτελεσματικα στην ενι σχυση των πολυεθνικω ν επιχειρη σεων ενω η ανα γκη για αξιολόγηση και εκτι μηση των διεθνω ν χρηματοπιστωτικω ν αγορω ν συνεπα γεται πλέον μέρος της συνολικη ς διοι κησης των μεγα λων 19

20 πολυεθνικω ν επιχειρη σεων με διεθνει ς εμπορικές δραστηριότητες. Αυτό δι νει τη δυνατότητα στους αρμόδιους διαχειριστές (CFOs) να κα νουν περικοπές στα κόστη πέραν των εθνικω ν συνόρων, ενω επι σης συμβα λλει στο να διαχειρι ζονται σωστα οι εισροές-εκροές των κεφαλαι ων παγκοσμιω ς και επομένως και τα συνολικα αποτελέσματα των πολυεθνικω ν επιχειρη σεων, οσον αφορα την έκφραση τους σε χρηματικου ς όρους. Βέβαια, η λειτουργι α των διεθνω ν χρηματοπιστωτικω ν αγορω ν, λόγω και του έυρους και της ποικιλι ας αυτω ν δημιουργει μέσα απο τις δια φορες αγορές ( π.χ αγορα ξένου συναλλα γματος, διεθνη ς αγορα χρη ματος, διεθνη ς πιστωτικη αγορα, διεθνη ς αγορα ομολόγων, διεθνει ς χρηματιστηριακές αγορές) ευκαιρι ες και απειλές για τη λειτουργι α των μεγα λων πολυεθνικω ν επιχειρη σεων. Ιδιαι τερα σημαντικός παρα γοντας που αξι ζει να αξιολογηθει και να εκτιμηθει απο τα χρηματοοικονομικα τμη ματα αυτω ν των επιχειρη σεων αποτελει το γεγονός οτι μέσα στις παγκόσμιες χρηματοπιστωτικές αγορές έχουν πρόσβαση, επηρεα ζοντας τη λειτουργι α αυτω ν, και δια φοροι α λλοι κρατικοι -επενδυτικοι οργανισμοι και χρηματοπιστωτικα ιδρυ ματα όπως επι σης και ιδιω τες επενδυτές που στόχο έχουν την επένδυση των πλεονασματικω ν τους κεφαλαι ων. 3.3 Κι νητρα για Επιλογη των Διεθνω ν Χρηματοπιστωτικω ν Αγορω ν Οι μεγα λες πολυεθνικές επιχειρη σεις για να οργανω σουν και να συντονι σουν αποτελεσματικα όλες τις παγκόσμιες δραστηριότητες τους παραμένοντας εξι σου κερδοφόρες σε διεθνές επι πεδο, θα πρέπει πέρα απο την επιλογη κατα λληλων στρατηγικω ν διεθνοποι ησης να ει ναι και σε θέση να διατηρη σουν και ενα θετικό επι πεδο χρηματοροω ν διεθνω ς. Προκειμένου όμως να το πετυ χουν αυτό, αξι ζει να αναφερθει οτι πρέπει να μπορου ν να συγκεντρω νουν τα επαρκη κεφα λαια για να χρηματοδοτου ν επαρκω ς κα θε διαδικασι α των διεθνω ν δραστηριοτη των τους ενω παρα λληλα να ελαχιστοποιου ν και το κόστος που επιφέρει αυτη η συσσω ρευση κεφαλαι ων. Μια χρηματοπιστωτικη αγορα ει ναι ένας ευρυ ς όρος που περιγρα φει κα θε αγορα όπου οι αγοραστές και πωλητές συμμετέχουν στο εμπόριο στοιχει ων ενεργητικου, όπως μετοχές, ομόλογα, νομι σματα και παρα γωγα. Οι χρηματοπιστωτικές αγορές συνη θως καθορι ζονται από την κατοχη διαφανου ς τιμολόγησης, βασικου ς κανονισμου ς σχετικα με την εμπορι α, έξοδα και τέλη, και τις δυνα μεις της αγορα ς που διαμορφω νουν τις τιμές των τι τλων που διαπραγματευ ονται. Οι χρηματοπιστωτικές αγορές μπορει επι σης να λειτουργου ν σχεδόν σε κα θε έθνος στον κόσμο. Μερικές ει ναι πολυ μικρές, με λι γους μόνο συμμετέχοντες, ενω α λλες όπως (π.χ το Χρηματιστη ριο της Νέας Υόρκης (NYSE) και οι αγορές forex) διεκπαιραιω νουν συναλλαγές τρισεκατομμυ ριων δολα ριων την ημέρα. Οι 20

21 μεγα λες πολυεθνικές επιχειρη σεις λόγω και της κεφαλαιακη ς τους δομη ς έχουν τη δυνατότητα μέσω αυτω ν των χρηματοπιστωτικω ν αγορω ν να ενισχυ σουν τη δρα ση τους και συνεπω ς την διεθνη χρηματοοικονομικη λειτουργι α τους καθω ς αυτές οι αγορές προσφέρουν πλη θος κινη τρων για αυτές τις επιχειρη σεις. Επι σης, οπως και οι Suk et al. (2002) επισημαι νουν, οι διεθνει ς χρηματοπιστωτικές αγορές συμβα λλουν σημαντικα στη μει ωση του κόστους του κεφαλαι ου (cost of capital) των πολυεθνικω ν επιχειρη σεων. Κα ποια απο τα σημαντικότερα κι νητρα που προσφέρουν οι διεθνει ς χρηματοπιστωτικές αγορές στις πολυεθνικές επιχειρη σεις (MNCs) ει ναι τα εξη ς: 1) Δυνατότητα χρηματοδότησης μέσω δανειακω ν συμβα σεων σε ξένες χω ρες με χαμηλότερα επιτόκια. 2) Διαχει ριση των συναλλαγματικω ν διακυμα νσεων προς όφελος χαμηλότερου κόστους δανεισμου για τη μητρικη επιχει ρηση η τις δια φορες θυγατρικές. 3) Ευκολι α στη λειτουργι α του διεθνου ς εμπορι ου και των χρηματοοικονομικω ν συναλλαγω ν που πραγματοποιου ν οι πολυεθνικές επιχειρη σεις λόγω της υ παρξης της αγορα ς συναλλα γματος και των δυνατοτη των της. 4) Ενι σχυση των πολυεθνικω ν επιχειρη σεων απο την εξυπηρέτηση χρηματοπιστωτικω ν ιδρυμα των με την αποδοχη καταθέσεων και την παροχη δανει ων σε μια ποικιλι α των νομισμα των στις διεθνει ς αγορές χρη ματος. 5) Χρηματοδότηση με εφαρμογη κοινοπρακτικω ν δανει ων (Syndicated loans) και μεσοπρόθεσμη χρηματοδότηση σε δια φορα νομι σματα μέσα απο τη διεθνη πιστωτικη αγορα (Eurocredit market). 6) Άντληση περισσότερων κεφαλαι ων παγκοσμι ως και ενι σχυση της χρηματοδότησης σε τοπικές δρα σεις (π.χ χρηματοδότηση ενός project σε μια χω ρα με υποβαθμισμένο επενδυτικό υπόβραθρο) μέσα απο την έκδοση ευρωομολόγων στις διεθνει ς αγορές ομολόγων. 7) Αποκτη ση συνη θως μακροπρόθεσμης χρηματοδότησης μέσω της έκδοσης μετοχω ν καθω ς οι πολυεθνικές επιχειρη σεις μπορου ν να προσελκυ σουν κεφα λαια από ξένους επενδυτές από την έκδοση μετοχω ν στις διεθνει ς αγορές. Επιπλέον, η έκδοση μετοχω ν σε μια ξένη χω ρα μπορει να βελτιω σει την εικόνα και το όνομα μιας πολυεθνικη ς επιχει ρησης και συνεπω ς υπα ρχει μεγαλυ τερη αναγνω ριση αυτη ς της επιχει ρησης διεθνω ς. 21

22 3.4 Η Χρηματοοικονομικη Διαχει ριση των Πολυεθνικω ν Επιχειρη σεων και η Χρησιμο τητα των Διεθνω ν Χρηματοπιστωτικω ν Αγορω ν Η βασικη μορφη της χρηματοοικονομικη ς διοι κησης των πολυεθνικω ν επιχειρη σεων Η χρηματοοικονομικη διοι κηση των μεγα λων πολυεθνικω ν επιχειρη σεων συ μφωνα και με όσα αναφέρθηκαν παραπα νω αποτελει μια συ νθετη διαδικασι α και πολυ πλοκη διαδικασι α που αλλα ζει διαρκω ς λόγω και της α μεσης σχέσης της με τις μεταβολές που συμβαι νουν στις διεθνει ς χρηματοπιστωτικές αγορές. Oι πολυεθνικές επιχειρη σεις ωφει λουν να εξυπηρετη σουν τα συμφέροντα αρκετω ν ομα δων ενδιαφέροντος όπως (π.χ μετόχους, εργαζομένους, πελα τες, πιστωτές, προμηθευτές, τοπικές κοινωνι ες κ.α). Η επι τευξη όμως όλων αυτω ν των συμφερόντων θεωρει ται συνη θως αρκετα δυ σκολο εγχει ρημα και ειδικότερα λόγω και της υψηλη ς διαφορετικότητας που ορι ζει αυτές τις ομα δες ενδιαφέροντος εξαιτι ας και της πολυεθνικη ς λειτουργι ας τους. Επι σης, ενας ακόμη λόγος που καθιστα δυ σκολη την ταυ τιση συμφερόντων αποτελει και η διαφορετικη αντι ληψη που επικρατει συνη θως στις δια φορες χω ρες που έχουν την έδρα τους οι πολυεθνικές επιχειρη σεις αναφορικα με το ζη τημα της επι τευξης των στόχων (π.χ Αμερικανικές-Αγγλικές Πολυεθνικές Πρωταρχικός στόχος ει ναι η μεγιστοποι ηση των κερδω ν των μετόχων ενω Γερμανικές-Ιαπωνικές Πολυεθνικές Πρωταρχικός στόχος ει ναι η μεγιστοποι ηση του εταιρικου πλόυτου-corporate wealth). Οι συ γχρονες εκφα νσεις του διεθνου ς χρηματοοικονομικου μα νατζεμεντ ορι ζουν τρει ς βασικου ς τομει ς διαχωρισμου των αποφα σεων της χρηματοοικονομικη ς λειτουργι ας των μεγα λων πολυεθνικω ν επιχειρη σεων προκειμένου να επιτευχθου ν οι σχετικοι στόχοι. Οι τρει ς βασικοι τομει ς με βα ση τους οποι ους κατανει μονται οι αποφα σεις που συνεπα γονται την χρηματοικονομικη διοι κηση των μεγα λων πολυεθνικω ν επιχειρη σεων (MNCs) ει ναι οι εξη ς: Σχη μα 1: Η μορφη της χρηματοοικονομικη ς διοι κησης των MNCs Investement Desicion Financial Desicions Dividend Desicion Financing Desicion 22

23 Investement Desicion: Αφορα τις αποφα σεις των πολυεθνικω ν επιχειρη σεων σχετικα με την αξιοποι ηση των κεφαλαι ων που διαθέτουν σε επενδυ σεις, σε δια φορα περουσιακα στοιχει α (assets), προκειμένου να υπα ρχει μεγαλυ τερη απόδοση για τις ομα δες ενδιαφέροντος (π.χ επενδυτές) Financing Desicion: Πρόκειται για αποφα σεις των πολυεθνικω ν επιχειρη σεων σχετικα με το το υ ψος της χρηματοδότησης που θα συγκεντρω σουν από δια φορες πηγές (π.χ έκδοση μετοχω ν η ομολόγων στις διεθνει ς χρηματοπιστωτικές αγορές) αλλα και επι σης αποφα σεις για τη δομη και το κόστος αυτη ς της χρηματοδότησης Dividend Desicion: Σχετι ζεται με αποφα σεις για την επιστροφη των κερδω ν απο τις θυγατρικές στη μητρικη επιχει ρηση και με αποφα σεις για τη διανομη των κερδω ν των πολυεθνικω ν επιχειρη σεων σε μετόχους η σε αποθεματικα για την κα λυψη μελλοντικω ν επενδυ σεων Ο παραπα νω βασικός διαχωρισμός επικεντρω νεται κυρι ως στις διαφορετικές χρηματοοικονομικές αποφα σεις, που λαμβα νουν τα χρηματοοικονομικα τμη ματα των πολυεθνικω ν επιχειρη σεων και έχουν μεγα λη σημασι α για τη διαχει ριση των ροω ν των κεφαλαι ων παγκοσμι ως που διέπουν τις πολυεθνικές επιχειρη σεις. Επι σης, αξι ζει να αναφερθει οτι η διαχει ριση της ροη ς των κεφαλαι ων των πολυεθνικω ν επιχειρη σεων θεωρει ται εξαιρετικα σημαντικη για τη λειτουργι α των διεθνω ν χρηματοπιστωτικω ν αγορω ν καθω ς οι πολυεθνικές επιχειρη σεις χρησιμοποιου ν ποικιλι α χρηματοοικονομικω ν εργαλει ων στις διεθνει ς χρηματοπιστωτικές αγορές δημιουργω ντας έτσι πολλές φορές σχέσεις αλληεπι δρασης μεταξυ των ροω ν των κεφαλαι ων τους και των χρηματοοικονομικω ν προϊόντων που υπα ρχουν στις διεθνει ς χρηματοπιστωτικές αγορές. Όπως και ο Shapiro (2010) αναφέρει, ενα κρι σιμο χαρακτηριστικό της χρηματοοικονομικη ς στρατηγικη ς των πολυεθνικω ν επιχειρη σεων αποτελει και το έυρος των πηγω ν χρηματοδότησης που έχουν στη διαθεση τους να χρησιμοποιη σουν οι πολυεθνικές επιχειρη σεις μέσα στις διεθνει ς χρηματοπιστωτικές αγορές. Επιπλέον, ει ναι σημαντικη η αναφορα οτι η ι δια η λειτουργι α των διεθνω ν χρηματοπιστωτικω ν αγορω ν έχει τερα στια σημασι α για τις πολυεθνικές επιχειρη σεις και για τις αποφα σεις που λαμβα νουν τα χρηματοοικονομικα τους τμη ματα καθω ς επηρεα ζει α μεσα και τέσσερις βασικές λειτουργι ες τους, οι οποι ες ει ναι οι εξη ς: 23

24 1) Η πρω τη λειτουργι α ει ναι το εξωτερικό εμπόριο με τους πελα τες των επιχειρη σεων. Οι εξαγωγές δημιουργου ν ξένες εισροές, ενω οι εισαγωγές απαιτου ν ταμειακές εκροές. 2) Δευ τερη λειτουργι α ει ναι οι α μεσες ξένες επενδυ σεις, η η απόκτηση των ξένων ακι νητων περιουσιακω ν στοιχει ων. Αυτη η λειτουργι α απαιτει ταμειακές εκροές αλλα δημιουργει και μελλοντικές εισροές μέσω μερι σματων πι σω στη μητρικη η την πω ληση αυτω ν των ξένων περιουσιακω ν στοιχει ων. 3) Τρι τη λειτουργι α ει ναι η βραχυπρόθεσμη επένδυση η χρηματοδότηση σε ξένους τι τλους 4) Τέταρτη λειτουργι α ει ναι η μακροπρόθεσμη χρηματοδότηση στις διεθνει ς αγορές μέσω έκδοσης ομολόγων η μετοχω ν. Τέλος, η χρηματοοικονομικη διοι κηση των πολυεθνικω ν επιχειρη σεων για να ει ναι αποτελεσματικη βασι ζεται σε μεγα λο βαθμό και στην αποτελεσματικη διαχει ριση της αγορα ς συναλλα γματος. Η συγκεκριμένη διεθνη ς χρηματοπιστωτικη αγορα ασκει μεγα λη επιρρόη και η χρη ση της ει ναι απολυ τως απαραι τητη και για τις τέσσερις λειτουργι ες που αναφέρθηκαν παραπα νω αλλα και γενικότερα για τις αποφα σεις που λαμβα νονται προκειμένου να επιτευχθου ν στο μέγιστο βαθμό οι στόχοι των πολυεθνικω ν επιχειρη σεων Διεθνη ς χρηματοοικονομικη στρατηγικη και τρο ποι χρηματοδο τησης των πολυεθνικω ν επιχειρη σεων με σω των διεθνω ν χρηματοπιστωτικω ν αγορω ν Το διεθνές περιβα λλον μέσα στο οποι ο δραστηριοποιου νται οι πολυεθνικές επιχειρη σεις σε συνδυασμό με τη σταδιακη ενι σχυση της παγκοσμιοποι ησης και την ανα πτυξη των διεθνω ν χρηματοπιστωτικω ν αγορω ν στη συ γχρονη εποχη έχουν δημιουργη σει αρκετές ευκαιρι ες και προυποθέσεις για την κεφαλαιακη ενι σχυση των πολυεθνικω ν επιχειρη σεων διεθνω ς. Tα τελευται α χρόνια, υπη ρξε δραματικη αυ ξηση στις ροές κεφαλαι ων διεθνω ς λόγω της ανα πτυξης των τεχνολογιω ν, της μει ωσης του κόστους μεταφορω ν, της ανα πτυξης των καινοτομιω ν στο χρηματοοικονομικό συ στημα αλλα και λόγω της απομα κρυνσης των κεφαλαιακω ν ελέγχων και της φιλελευθεροποι ησης των χρηματοπιστωτικω ν αγορω ν σε αρκέτες χω ρες. Επομένως, όπως ει ναι προφανές όλες αυτές οι αλλαγές έχουν συντελέσει σε 24

25 σημαντικές αλλαγές στην χρηματοοικονομικη στρατηγικη που ακολουθου ν οι πολυεθνικές επιχειρη σεις ση μερα. Ετσι, παγιοποιη θηκε πλέον και η αντι ληψη ότι η αναζη τηση κεφαλαι ων σε μια παγκόσμια βα ση αποδι δει περισσότερο σε σχέση με την περιορισμένη αναζη τηση κεφαλαι ων σε μι α η περισσότερες τοπικές αγορές η κεφαλαιαγορές. Ωστόσο, όπως ηδη προαναφέρθηκε, αυτη η αυ ξηση της αποδοτικότητας που επιφέρει η κα λυψη των κεφαλαικω ν αναγκω ν απο τις διεθνει ς χρηματοπιστωτικές αγορές στις πολυεθνικές επιχειρη σεις εγκυμονει και αρκετου ς κινδυ νους και προβλη ματα, τα οποι α οι πολυεθνικές επιχειρη σεις καλου νται να αντιμετωπι σουν καλυ πτοντας τις θέσεις τους με δια φορους τρόπους και τεχνικές αντιστα θμισης κινδυ νου. Γενικα, η χρηματοδότηση των πολυεθνικω ν επιχειρη σεων μέσω διεθνω ν χρηματοπιστωτικω ν αγορω ν μπορει να χωριστει σε τρει ς βασικές κατηγορι ες με βα ση την χρονικη δια ρκεια που ζητει ται η χρηματοδότηση, οι οποι ες ει ναι οι εξη ς: Βραχυπρόθεσμη χρηματοδότηση (Short-term Financing): Σε αυτη την κατηγορι α, οι πολυεθνικές επιχειρη σεις βρι σκονται σε αναζη τηση κεφαλαι ων προκειμένου να χρηματοδοτη σουν δια φορες υποχρεω σεις όπως (π.χ πληρωμές εισαγωγω ν σε δια φορα νομι σματα κ.α). Λόγω της διεθνη ς τους λειτουργι ας και μέσω των θυγατρικω ν τους στις δια φορες χω ρες, ει ναι εφικτό οι πολυεθνικές επιχειρη σεις να αναζητη σουν δανειακα κεφα λαια μέσα απο τις παγκόσμιες χρηματαγορές η τις παγκόσμιες πιστωτικές αγορές. Με αυτη την διαδικασι α μπορου ν να επιτυ χουν μια μει ωση στο συνολικό κόστος κεφαλαι ου τους, κα θως ενδέχεται να δανειστου ν με χαμηλότερα επιτόκια απο χω ρες με οικονομι ες που ενισχυ ουν αυτη τη δρα ση η να επιτυ γχουν επι σης δανεισμό με χαμηλότερα κόστη λόγω της διαχει ρισης των συναλλαγματικω ν ισοτιμιω ν προς όφελος τους σε σχέση με το βασικό νόμισμα που χρησιμοποιει η μητρικη επιχει ρηση. Επι σης, προκειμένου να χρηματοδοτηθου ν βραχυχρόνια οι πολυεθνικές επιχειρη σεις ενδέχεται να εκδω σουν χρεόγραφα που έχουν μικρη δια ρκεια (συνη θως μέχρι ενός έτους) και λαμβα νουν ποικι λες μορφές όπως (π.χ κρατικα ομολόγα, εταιρικα ομολόγα, πιστοποιητικα καταθέσεων (CD), κοινοτικα ομόλογα η προνομιου χες μετοχές). Το βασικό πλεόνεκτημα που προσφέρουν αυτα τα συ γχρονα χρηματοοικονομικα προϊόντα ει ναι οτι αναφέρουν το ποσό που δανει στηκε, καθω ς και το επιτόκιο, την ωριμότητα και την ημερομηνι α ανανέωσης. Επι σης, υπα ρχει η δυνατότητα χρη σης περισσότερων και πιο εξασφαλισμένων χρεογρα φων όπως (π.χ εξασφαλισμένες υποθη κες (collateralized mortgage obligations (CMOs), τι τλοι εξασφαλισμένων χρεωστικω ν υποχρεω σεων (collateralized debt obligations (CDOs), τι τλοι που εξασφαλι ζονται με υποθη κες που εκδι δονται από την Κυβέρνηση Εθνικη ς 25

26 Ένωσης Δανει ων (GNMA) (mortgage-backed securities issued by the Government National Mortgage Association (GNMAs) και τι τλοι με μηδενικό τοκομερι διο (zerocoupon securities). Γενικότερα όπως αναφέρθηκε και παραπα νω, μέσα στις διεθνει ς χρηματοπιστωτικές αγορές δραστηριοποιου νται και δια φοροι κρατικοι -επενδυτικοι οργανισμοι και χρηματοπιστωτικα ιδρυ ματα όπως επι σης και ιδιω τες επενδυτές που στόχο έχουν την επένδυση των πλεονασματικω ν τους κεφαλαι ων. Επομένως, συχνα οι πολυεθνικές επιχειρη σεις εκδι δουν χρεόγραφα προς δια θεση σε δια φορους πιθανου ς αγοραστές επιτυγχα νοντας έτσι χαμηλότερο κόστος σε σχέση με α λλες μεθόδους χρηματοδότησης. Βέβαια, εξαιρετικα χρη σιμη κρι νεται και η συμβολη της πληροφόρησης μέσα στις διεθνει ς χρηματοπιστωτικές αγορές σχετικα με την ποικιλι α, τις τιμές αλλα και τις αποδόσεις αυτω ν των χρηματοδοτικω ν εργαλει ων που εκδι δουν οι πολυεθνικές επιχειρη σεις. Τέλος, οι πολυεθνικές επιχειρη σεις έχουν τη δυνατότητα να χρηματοδοτη σουν τις βραχυχρόνιες υποχρεω σεις τους και με δανειακές συμβα σεις με τις δια φορες συνεργαζόμενες τρα πεζες διεθνω ς μέσω των παγκόσμιων χρηματαγορω ν η ακόμα και με την χρη ση εμπορικω ν χρεογρα φων (commercial papers) που αποτελου ν βραχυπρόθεσμα χρεόγραφα που εκδι δονται απο πολυεθνικές επιχειρη σεις συνη θως για τη χρηματοδότηση των εισπρακτέων λογαριασμω ν, των αποθεμα των και την κα λυψη διαφόρων βραχυπρόθεσμων υποχρεω σεων που έχουν δια ρκεια κυρι ως μέχρι 270 ημέρες. Επι σης, τα εμπορικα χρεογρα φα συνη θως εκδι δονται με έκπτωση απο την ονομαστικη τους αξι α και αντανακλου ν τα επικρατου ντα επιτόκια μιας αγορα ς. Μεσο-μακροπρόθεσμη χρηματοδότηση (Medium and Long-term Financing): Σε αυτη την κατηγορι α, οι πολυεθνικές επιχειρη σεις αναζητου ν κυρι ως κεφα λαια διεθνω ς που να έχουν ένα μεγαλυ τερο χρονικό δια στημα αποπληρωμη ς (1 εως 5 έτη) για να εξυπηρετη σουν τις μέσο-μακροπρόθεμες υποχρεω σεις που προυποθέτει η λειτουργι α τους στο διεθνές περιβα λλον. Για να το επιτυ χουν αυτό οι πολυεθνικές επιχειρη σεις απευθυ νονται συνη θως στις διεθνει ς πιστωτικές αγορές όπου δια φορες συνεργαζόμενες τρα πεζες με διεθνη δραστηριότητα παρέχουν στις πολυεθνικές επιχειρη σεις τη δυνατότητα να συνα ψουν δανειακές συμβα σεις. Τα δα νεια ενός έτους η περισσότερο από τις τρα πεζες σε πολυεθνικές στην Ευρω πη, ονομα ζονται ευροδα νεια η δα νεια Eurocredit. Τα δα νεια αυτα παρέχονται στη λεγόμενη αγορα Eurocredit. Τα δα νεια αυτα μπορει να ει ναι εκφρασμένα σε δολα ρια η πολλα α λλα νομι σματα και συνη θως έχουν δια ρκεια πέντε ετω ν. Επι σης, το επιτόκιο αυτω ν των 26

27 δανει ων ει ναι κυμαινόμενο και συ μφωνα με την κι νηση κα ποιου επιτοκιου της αγορα ς, όπως π.χ το London Inter-Bank Rate (LIBOR). Για παρα δειγμα, ένα δα νειο Eurocredit μπορει να έχει επιτόκιο που προσαρμόζεται κα θε έξι μη νες και έχει οριστει σε «LIBOR συν 3%». Η πριμοδότηση που καταβα λλεται πα νω από το LIBOR θα εξαρτηθει από τον πιστωτικό κι νδυνο του δανειολη πτη. Επι σης, αξι ζει να αναφερθει οτι εξι σου σημαντικό χρηματοοικονομικό εργαλει ο που χρησιμοποιου ν οι πολυεθνικές επιχειρη σεις όταν αναζητου ν μεσο-μακροπρόθεσμη χρηματοδότηση αποτελου ν τα κοινοπρακτικα δα νεια (Syndicated loans) που ουσιαστικα αποτελου ν τα δα νεια που χρηματοδοτου ν κυρι ως επενδυτικα σχέδια σε ξένες χω ρες που έχουν δραστηριότητα οι πολυεθνικές επιχειρη σεις. Τα κοινοπρακτικα δα νεια στις διεθνει ς πιστωτικές αγορές βασι ζονται κυρι ως στην κοινοπραξι α διαφόρων συνεργαζόμενων τραπεζικω ν ιδρυμα των (μια τρα πεζα που ει ναι υπέυθυνη για τη συ μβαση και δια φορες α λλες που εγγυω νται το δανεισμό) και μπορει να παρέχουν κεφα λαια σε δια φορα νομι σματα. Το επιτόκιο συνη θως σε αυτα τα δα νεια εξαρτα ται από το νόμισμα που εκφρα ζει το δα νειο, τη δια ρκεια του δανει ου, καθω ς και την πιστοληπτικη ικανότητα του δανειολη πτη. Τα επιτόκια των κοινοπρακτικω ν δανει ων ει ναι συνη θως προσαρμοσμένα ανα λογα με τις κινη σεις σε ένα επιτόκιο δανεισμου στη διατραπεζικη αγορα και η προσαρμογη μπορει να συμβει κα θε έξι μη νες η κα θε χρόνο. Επι σης, πέρα των τόκων οι πολυεθνικές επιχειρη σεις επιβαρυ νονται και με δια φορα α λλα εξοδα και τέλη σε ετη σιο επι πεδο. Ωστόσο, τα παραπα νω θεωρου νται αρκετα χρη σιμα και διευκολυ νουν αρκετα τις συναλλαγές των πολυεθνικω ν επιχειρη σεων παγκοσμι ως. Mακροπρόθεσμη χρηματοδότηση (Long-term Financing): Οι πολυεθνικές επιχειρη σεις σε αυτη τη κατηγορι α αναζητου ν μακροπρόθεσμη χρηματοδότηση (χρονικό δια στημα > 5 ετη ) καθω ς λόγω της πολυεθνικη ς λειτουργι ας τους απαιτου νται κεφα λαια σε διεθνη κλι μακα προκειμένου να αποκτηθει νέος εξοπλισμός για τις παραγωγικές μονα δες που μπορει να έχουν σε δια φορες χω ρες, όπως επι σης και να χρηματοδοτη σουν τα έξοδα του τμη ματος R&D η ακόμα και για την ενι σχυση των ταμειακω ν ροω ν του διεθνου ς εμπορι ου και την περαιτέρω επέκταση με την πραγματοποι ηση νέων ΑΞΕ. 8 Για να επιτυ χουν μια μακροπρόθεσμη χρηματοδότηση, οι πολυεθνικές επιχειρη σεις λόγω της αλληλεπι δρασης που έχουν με τις διεθνει ς χρηματιστηριακές αγορές έχουν τη δυνατότητα να εκδω σουν μετοχές (προνομιου χες η

28 κοινές) στα δια φορα διεθνη χρηματιστη ρια και να αντλη σουν κεφα λαια απο δυνητικου ς επενδυτές. Βέβαια, αυτη η μέθοδος χρηματοδότησης μειω νει την κυριότητα των μετόχων και συνη θως και τα κέρδη και συνεπα γεται και μεγαλυ τερο κόστος και κι νδυνο λόγω των διακυμα νσεων των συναλλαγματικω ν ισοτιμιω ν. Ωστόσο, συνη θως έχει χαμηλό ρι σκο για τις πολυεθνικές επιχειρη σεις οσον αφορα τις ταμειακές τους ροές. Eπι σης, οι πολυεθνικές επιχειρη σεις μπορου ν να έχουν πρόσβαση και σε μακροπρόθεσμα κεφα λαια σε ξένες αγορές με την έκδοση ομολόγων στις διεθνει ς αγορές ομολόγων καθω ς υπα ρχει μεγαλυ τερη ζη τηση απο τις εγχω ριες αγορές η μπορει να πρέπει να χρηματοδοτηθει ένα συγκεκριμένο ξένο επενδυτικό σχέδιο (ΑΞΕ) σε συγκεκριμένο νόμισμα και ως εκ του του να κρι νεται καλυ τερη επιλογη η απόκτηση κεφαλαι ων απο εκει όπου χρησιμοποιει ται ευρέως το νόμισμα. Το κόστος έκδοσης ομολόγων σε σχέση με α λλους τρόπους χρηματοδότησης ει ναι σχετικα χαμηλό και έτσι οι πολυεθνικές επιχειρη σεις μπορου ν να μειω σουν το κόστος κεφαλαι ου τους, αν και συνη θως εκτι θενται σε συναλλαγματικό κι νδυνο που καθιστα πιο δυ σκολη τη μει ωση του κόστους κεφαλαι ου τους Η μορφή της κεφαλαιακής διάρθρωσης και η διαχείριση του κόστους κεφαλαίου στις πολυεθνικές επιχειρήσεις (MNCs) Οι πολυεθνικές επιχειρη σεις με βα ση την διεθνη χρηματοοικονομικη λειτουργι α τους, προκειμένου να διαχειριστου ν αποδοτικα και αποτελεσματικα τις ροές των κεφαλαι ων που συνεπα γεται η ενασχόληση με τις διεθνει ς επιχειρηματικές δραστηριότητες διαμορφω νουν κατα λληλες στρατηγικές τόσο για τη επιλογη της δομη ς της κεφαλαιακη ς τους δια ρθωσης οσο και για την μεγαλυ τερη ελαχιστοποι ηση του κόστους κεφαλαι ου τους διεθνω ς. Συ μφωνα με τους Mitto και Zhang (2008), η ενασχόληση των επιχειρη σεων γενικότερα με τις διεθνει ς κεφαλαιαγορές δι νει πρόσβαση σε καινου ργια και φθηνότερα κεφα λαια και ειδικότερα όταν μια επιχει ρηση έχει την έδρα της σε μι α συγκεκριμένη χω ρα η ανη κει σε μια νομισματικη ένωση, η κεφαλαιαγορα της οποι ας μπορει να έχει περιορισμένη ρευστότητα (illiquid capital markert), τότε υπα ρχει δυνατότητα μει ωσης του κόστους κεφαλαι ου και μεγαλυ τερες ευκαιρι ες για χρηματοδότηση. Ωστόσο, όσον αφορα τις πολυεθνικές επιχειρη σεις, επειδη διαθέτουν δια φορες θυγατρικές και έχουν παγκόσμια χρηματοοικονομικη δραστηριότητα σε δια φορες χω ρες και αγορές, έχουν τη δυνατότητα να δημιουργη σουν μια διαφορετικη κεφαλαιακη δομη που να βασι ζεται σε ενα παγκόσμιο σχεδιασμό των χρηματοικονομικω ν τους αναγκω ν που να ενισχυ ει την παγκόσμια δρα ση τους σε συνδυασμό πα ντα με την όσο το 28

29 δυνατόν περισσότερο και εφικτη μει ωση του κόστους κεφαλαι ου τους. Βέβαια, όπως και οι Eiteman et al. (2016) αναφέρουν, μια καθορισμένη παγκόσμια χρηματοικονομικη δομη στα πλαι σια των πολυεθνικω ν επιχειρη σεων επιφέρει και δια φορους κινδυ νους και χρηματοοικονομικές αστα θειες όπως (π.χ πολιτικοι κι νδυνοι, συναλλαγματικοι κι νδυνοι και κι νδυνοι παραπληροφόρησης) ενω επι σης θα πρέπει να περιλαμβα νει και τέσσερις μεταβλητές που ει ναι απαραι τητο να συνυπολογι ζονται στη διαμόρφωση της κατα λληλης δομη ς. Οι εν λόγω μεταβλητές ει ναι: 1) η διαθεσιμότητα των κεφαλαι ων 2) η διαφοροποι ηση των ταμειακω ν ροω ν 3) ο συναλλαγματικός κι νδυνος 4) οι προσδοκι ες των διεθνω ν επενδυτω ν χαρτοφυλακι ου Επιπρόσθετα, η κεφαλαιακη δια ρθρωση των πολυεθνικω ν επιχειρη σεων καθορι ζει το μει γμα των πηγω ν κεφαλαιακη ς ενισχυ σης που συνολικα παρέχουν και τους χρηματικου ς πόρους που χρησιμοποιου νται για την αποτελεσματικη λειτουργι α των διεθνω ν δραστηριοτη των των πολυεθνικω ν επιχειρη σεων οπως ει ναι (π.χ η επέκταση της παραγωγη ς παγκοσμι ως η αγορα περιουσιακω ν στοιχει ων σε διεθνές επι πεδο). Δυ ο κυ ριες μορφές πηγω ν χρηματοδότησης που έχουν στη διαθεση τους και επιλέγουν συχνα οι πολυεθνικές επιχειρη σεις όταν αναζητου ν χρηματοδότηση στις διεθνει ς χρηματοπιστωτικές αγορές, ανεξαρτη τως του χρονικου διαστη ματος της χρηματοδότησης (βραχυπρόθεσμες η μακροπρόθεσμες χρηματοδοτη σεις), ει ναι μέσω της ε κδοσης χρε ους (Debt Financing) και μέσω της ε κδοσης μετοχω ν (Equity Financing). Δεδομένου ότι πολλές πολυεθνικές εταιρει ες επενδυ ουν συνη θως σε μακροπρόθεσμα έργα και σε μεγα λο βαθμό βασι ζονται στη μακροπρόθεσμη χρηματοδότηση, οι πολυεθνικές επιχειρη σεις ωφει λουν να εξετα ζουν τοσο τις πιθανές πηγές χρηματοδότησης μέσω ιδι ων κεφαλαι ων η χρέους αλλα και επι σης το κόστος και τον κι νδυνο που συνδέονται με κα θε πηγη. Κα θε πηγη χρηματοδότησης όπως ει ναι ευ λογο έχει τα πλεονεκτη ματα και τα μειονεκτη ματα της ενω συνη θως βασικός παρα γοντας στην επιλογη της συ νθεσης στρατηγικη ς χρηματοδότησης με τη χρη ση αυτω ν των δυ ο μορφω ν πηγω ν χρηματοδότησης αποτελει το κόστος της α ντλησης κεφαλαι ων που αποτελει και σημαντικό συστατικό των αποφα σεων χρηματοδότησης για μει ζονα ζητη ματα όπως (π.χ η χρηματοδότηση ενός νέου επενδυτικου σχεδι ου η project σε μια ξένη χω ρα). Επιπλέον, τα στελέχη των πολυεθνικω ν επιχειρη σεων ωφει λουν να αξιολογη σουν τις στρατηγικές φορολογικου σχεδιασμου τους για την ελαχιστοποι ηση των φορολογικω ν 29

30 υποχρεω σεων τους καθω ς η φορολογικη μεταχει ριση που συναντου ν οι πολυεθνικές επιχειρη σεις σε ορισμένες χω ρες που δραστηριοποιου νται ει ναι καθοριστικη για τη λη ψη αποφα σεων κεφαλαιακη ς δια ρθρωσης. Για παρα δειγμα, στις Ηνωμένες Πολιτει ες η απόκτηση χρηματοδότησης μέσω της μορφη ς χρέους (Debt Financing) ει ναι πιο διαδεδομένη και ευνοει ται αρκετα επειδη το επιτόκιο εκπι πτει του φόρου. Συνοπτικα, η κεφαλαιακη δια ρθρωση των πολυεθνικω ν επιχειρη σεων καθορι ζεται από μια συ νθετη αλληλεπι δραση μεταξυ των παραγόντων της χω ρας καταγωγη ς και της χω ρας υποδοχη ς καθω ς και από την επέκταση τους σε περιφερειακές και παγκόσμιες αγορές Χρηματοδο τηση με σω ε κδοσης μετο χων (Equity Financing) Οι πολυεθνικές επιχειρη σεις συνη θως χρησιμοποιου ν αυτη τη μορφη χρηματοδότησης όπως αναφέρθηκε και παραπα νω όταν αναζητου ν μακροπρόθεσμες πηγές κεφαλαι ων για χρηματοδότηση μακροπρόθεσμων έργων στις ξένες χω ρες. Οι πολυεθνικές επιχειρη σεις προκειμένου να συγκεντρω σουν τα κεφα λαια που απαιτου νται μπορου ν αρχικα να στραφου ν σε προσφορα εγχω ριων μετοχω ν στη μητρικη χω ρα προέλευσης τους, στην οποι α τα κεφα λαια εκφρα ζονται στο τοπικό τους νόμισμα. Δευ τερον, μπορου ν να εξετα σουν μια προσφορα παγκόσμιας ισορροπι ας, στην οποι α εκδι δουν μετοχές στην χω ρα προελευση ς τους αλλα και σε μι α η περισσότερες ξένες χω ρες. Με αυτό τον τρόπο ει ναι δυνατόν να λα βουν μερικη χρηματοδότηση σε ένα νόμισμα μέσω της πρόσβασης τόσο σε εγχω ριες όσο και σε ξένες πηγές κεφαλαι ων για να χρηματοδοτη σουν τις δραστηριότητες ξένων θυγατρικω ν. Επιπλέον, η παγκόσμια προσφορα μπορει να τους δω σει και κα ποια αναγνω ριση ονόματος. Οι επενδυτές σε μια ξένη χω ρα ενδιαφέρονται περισσότερο όταν μια παγκόσμια προσφορα μιας πολυεθνικη ς επιχει ρησης τοποθετει επαρκη αριθμό μετοχω ν στη χω ρα αυτη για να παρέχει ρευστότητα. Επι σης, το απόθεμα που θα εισαχθει στο χρηματιστη ριο μιας ξένης χω ρας δι νει τη δυνατότητα στους διεθνει ς επενδυτές να μπορου ν να πουλη σουν και τις μετοχές τους ευκολότερα. Τρι τον, οι πολυεθνικές επιχειρη σεις μπορου ν να προσφέρουν ιδιωτικη τοποθέτηση κεφαλαι ων σε χρηματοπιστωτικα ιδρυ ματα στην πατρι δα τους η σε χρηματοπιστωτικα ιδρυ ματα στην ξένη χω ρα όπου επεκτει νονται. Οι ιδιωτικές τοποθετη σεις ει ναι επωφελει ς επειδη μπορου ν να μειω σουν το κόστος συναλλαγη ς. Ωστόσο, οι πολυεθνικές επιχειρη σεις ενδέχεται να μην ει ναι σε θέση να λα βουν όλα τα κεφα λαια που χρεια ζονται με ιδιωτικη τοποθέτηση. Η χρηματοδότηση πρέπει να προέρχεται από περιορισμένο αριθμό μεγα λων επενδυτω ν που 30

31 ει ναι διατεθειμένοι να διατηρη σουν την επένδυση για μεγα λο χρονικό δια στημα, διότι η μετοχη έχει πολυ περιορισμένη ρευστότητα. Χρηματοδο τηση με σω ε κδοσης χρε ους (Debt Financing) Όταν οι πολυεθνικές επιχειρη σεις επιλέγουν τη χρηματοδότηση του χρέους έχουν ένα παρόμοιο συ νολο επιλογω ν ει τε να ενταχθου ν σε μια δημόσια τοποθέτηση χρέους στη χω ρα τους (π.χ ομολογι ες, τοπικές δανειακές συμβα σεις τραπεζω ν) η σε μια παγκόσμια προσφορα χρέους (π.χ διεθνη ομόλογα, τι τλοι ευρωομολόγων, κοινοπρακτικα δα νεια απο διεθνει ς τρα πεζες και οργανισμου ς). Επιπλέον, μπορου ν να συμμετα σχουν αντι στοιχα σε ιδιωτικη τοποθέτηση χρεω ν στη χω ρα τους η στην ξένη χω ρα στην οποι α επεκτει νονται. Ωστόσο, συ μφωνα και με τους Park et al. (2013) πιο συ νηθες για τις περισσότερες μεγα λες πολυεθνικές ει ναι να λαμβα νουν χρηματοδότηση ιδι ων κεφαλαι ων στην μητρικη χω ρα τους ενω η χρηματοδότηση του χρέους να πραγματοποιει ται συχνα σε ξένες χω ρες, σε αντι θεση με τις μικρότερου μεγέθους επιχειρη σεις που στρέφονται συνη θως σε εγχω ριες χρηματαγορές. Προκειμένου να έχουν πρόσβαση σε χαμηλου κόστους χρηματοδότηση οι πολυεθνικές επιχειρη σεις λόγω της διεθνόυς δραστηριότητας τους επιλέγουν να εκδι δουν τι τλους σε διεθνει ς επενδυτές. H μακροπρόθεσμη απόφαση χρηματοδότησης των πολυεθνικω ν επιχειρη σεων μέσω έκδοσης χρέους επηρεα ζεται συνη θως και από τα διαφορετικα επιτόκια που υπα ρχουν μεταξυ των νομισμα των. Οταν εκδι δουν για παρα δειγμα κα ποιο τι τλο διεθνου ς ομολόγου (foreign bonds) στις διεθνει ς χρηματοπιστωτικές αγορές, το πραγματικό κόστος της μακροπρόθεσμης χρηματοδότησης βασι ζεται τόσο στο αναφερόμενο επιτόκιο όσο και στην ποσοστιαι α μεταβολη της συναλλαγματικη ς ισοτιμι ας του δανεισμένου νομι σματος κατα τη δια ρκεια του δανει ου. Οι αποδόσεις των μακροπρόθεσμων ομολόγων για διαφορετικές χω ρες διαμορφω νονται όπως τα επιτόκια των βραχυπρόθεσμων τραπεζικω ν δανει ων, τα οποι α ποικι λλουν μεταξυ των νομισμα των. Για να επιτυ χουν επομένως χαμηλη χρηματοδότηση σε παγκόσμιο επι πεδο, οι πολυεθνικές επιχειρη σεις εκτιμου ν τις μεγα λες διαφορές στις αποδόσεις των ομολόγων μεταξυ των χωρω ν, οι οποι ες αντανακλου ν το διαφορετικό κόστος της χρηματοδότησης του χρέους για τις επιχειρη σεις σε δια φορες χω ρες. Επι σης, επειδη οι ομολογι ες που εκφρα ζονται σε ξένα νομι σματα έχουν μερικές φορές χαμηλότερες αποδόσεις, αρκετές πολυεθνικές επιχειρη σεις επιλέγουν τέτοιες ομολογι ες. Για παρα δειγμα, κυρι ως μεγα λες πολυεθνικές επιχειρη σεις των ΗΠΑ θεωρου ν αποδοτικότερο το να εκδι δουν ομόλογα εκφρασμένα σε γιεν Ιαπωνι ας για να επωφεληθου ν από τα χαμηλα ιαπωνικα επιτόκια. Ωστόσο, 31

32 δεδομένου ότι το πραγματικό κόστος χρηματοδότησης μιας αμερικανικη ς πολυεθνικη ς επιχει ρησης που εκδι δει ομολόγα σε ξένο νόμισμα επηρεα ζεται από την αξι α αυτου του νομι σματος σε σχέση με το δολα ριο ΗΠΑ κατα τη δια ρκεια της περιόδου χρηματοδότησης, δεν υπα ρχει εγγυ ηση ότι το ομόλογο θα ει ναι λιγότερο δαπανηρό από το δολα ριο ΗΠΑομόλογο. Επιπλέον, η πολυεθνικη επιχει ρηση δανεισμου πρέπει να κα νει πληρωμές τοκομεριδι ων στο νόμισμα που εκδι δει το ομολογιακό δα νειο. Εα ν το νόμισμα αυτό υποτιμα ται έναντι του εθνικου νομι σματος της επιχει ρησης, θα χρειαστου ν περισσότερα κεφα λαια για την πραγματοποι ηση των πληρωμω ν με κουπόνια. Για το λόγο αυτό, οι πολυεθνικές επιχειρη σεις δεν επιλέγουν πα ντοτε την έκδοσης χρέους σε ένα νόμισμα που παρουσια ζει χαμηλό επιτόκιο. Για να λα βουν τέτοιες αποφα σεις ιδιαι τερα όταν χρεια ζονται μακροπρόθεσμη χρηματοδότηση, οι πολυεθνικές επιχειρη σεις εξετα ζουν 1) το ποσό των απαιτου μενων κεφαλαι ων, 2) την τιμη με την οποι α μπορου ν να εκδω σουν ομολογιακα δα νεια και 3) τις προβλέψεις των περιοδικω ν συναλλαγματικω ν ισοτιμιω ν για το νόμισμα που αφορα η χρηματοδότηση. Αυτές οι πληροφορι ες μπορου ν να χρησιμοποιηθου ν για τον προσδιορισμό του κόστους χρηματοδότησης του ομολόγου, το οποι ο μπορει να συγκριθει με το κόστος χρηματοδότησης που θα αναλα μβανε η επιχει ρηση χρησιμοποιω ντας το εθνικό της νόμισμα στη χω ρα προέλευσης της. Τέλος, εξι σου σημαντικό κριτη ριο στην επιλογη των πολυεθνικω ν για έκδοση χρέους στις διεθνει ς χρηματοπιστωτικές αγορές αποτελει η αβεβαιότητα των πραγματικω ν χρηματοδοτικω ν δαπανω ν που θα προκυ ψουν από τη χρηματοδότηση από το εξωτερικό. 32

33 Σχη μα 2: Η μορφη των διεθνω ν ροω ν κεφαλαι ων των MNCs Αγορε ς Συναλλα γματος Πολυεθνικη Μητρικη Εταιρι α Εξαγωγές- Εισαγωγές Κε ρδη και Χρηματοδο τηση Πελα τες Ξε νων Επιχειρη σεων Μακροπρο θεσμη Χρηματοδο τηση Ξε νες Θυγατρικε ς Εξαγωγές- Εισαγωγές Βραχυπρο θεσμες Επενδύσεις και Χρηματοδο τηση Μεσοπρο θεσμη και Μακροπρο θεσμη Χρηματοδο τηση Διεθνει ς Χρηματιστηριακε ς Αγορε ς Διεθνει ς Χρηματαγορε ς Διεθνει ς Πιστωτικε ς Αγορε ς Χρήση χρηματοοικονομικών εργαλείων στις διεθνείς χρηματοπιστωτικές αγορές για την κάλυψη των βραχυπρόθεσμων χρηματοδοτικών αναγκών των πολυεθνικών επιχειρήσεων (MNCs) Όπως αναφέρθηκε και παραπα νω οι πολυεθνικές επιχειρη σεις λόγω και της παγκόσμιας λειτουργι ας τους έχουν αρκετα αναπτυγμένους δι αυλους σχετικα με τις ροές των κεφαλαι ων τους διεθνω ς. Όπως και οι Madura και Roland (2011) αναφέρουν, στις πολυεθνικές επιχειρη σεις, λόγω της πρόσβασης που υπα ρχει σε δια φορες πηγές χρηματοδότησης στις διεθνει ς χρηματοοπιστωτικές αγορές, η λη ψη αποφα σεων για την χρηματοδότηση των 33