ΒΙΟΛΟΓΙΑ ΖΩΩΝ Ι ΓΝΑΘΟΦΟΡΑ- ΕΛΑΣΣΟΝΑ ΛΟΦΟΤΡΟΧΟΖΩΑ & ΕΚΔΥΣΟΖΩΑ

Transcript

1 ΒΙΟΛΟΓΙΑ ΖΩΩΝ Ι ΓΝΑΘΟΦΟΡΑ- ΕΛΑΣΣΟΝΑ ΛΟΦΟΤΡΟΧΟΖΩΑ & ΕΚΔΥΣΟΖΩΑ Νταϊλιάνης Στέφανος

2 ΒΙΟΛΟΓΙΑ ΖΩΩΝ Ι ΓΝΑΘΟΦΟΡΑ- ΕΛΑΣΣΟΝΑ ΛΟΦΟΤΡΟΧΟΖΩΑ Νταϊλιάνης Στέφανος 1. ΓΕΝΙΚΕΣ ΑΡΧΕΣ - ΕΙΣΑΓΩΓΗ Μελέτη Πρωτοστομίων (σχηματισμός στόματος από τον εμβρυϊκό βλαστοπόρο) που διαιρούνται σε 2 μεγάλους κλάδους: τα Λοφοτροχόζωα και τα Εκδυσόζωα. Τα Λοφοτροχόζωα είναι ακοιλωματικά, αλλά και ψευδοκοιλωματικά* (ύπαρξη ψευδόκοιλου/εμβρυϊκού βλαστόκοιλου που παραμένει καθόλη τη διάρκεια της ανάπτυξης/βλαστοκοιλωματικού οργανισμοί). Είναι μικροσκοπικά, υδρόβια ζώα που ζουν ελεύθερα, αλλά και παρασιτικά π.χ. Ακανθοκέφαλα. *Το ψευδόκοιλο αποτελεί : - χώρο για την ανάπτυξη και διαφοροποίηση του πεπτικού, απεκκριτικού και γεννητικού συστήματος. - απλό μέσο κυκλοφορίας ή διανομής των υλικών σε ολόκληρο το σώμα. - χώρο αποθήκευσης άχρηστων προϊόντων μέχρι την τελική αποβολή τους - υδροστατικό σκελετό. Ψευδοκοιλωματική και ευκοιλωματική οργάνωση του σώματος (πηγή: Hickman et al., 14 th Edition).

3 ΒΙΟΛΟΓΙΑ ΖΩΩΝ Ι ΓΝΑΘΟΦΟΡΑ- ΕΛΑΣΣΟΝΑ ΛΟΦΟΤΡΟΧΟΖΩΑ Νταϊλιάνης Στέφανος 1. ΓΕΝΙΚΕΣ ΑΡΧΕΣ - ΕΙΣΑΓΩΓΗ Κλάδος Λοφοτροχόζωα 1. Φύλο: Γναθοστομουλίδια 2. Φύλο: Μικρογναθόζωα 3. Φύλο: Τροχοφόρα 4. Φύλο: Ακανθοκέφαλα 5. Φύλο: Γαστερότριχα 6. Φύλο: Κυκλιοφόρα 7. Φύλο: Ενδόπρωκτα 8. Φύλο: Εξώπρωκτα 9. Φύλο: Βραχιονόποδα 10. Φύλο: Φορωνίδια Σύνδερμα Γναθοφόρα (πρόγονοι με πολύπλοκες επιδερμικές γνάθους, εκτός από τα Ακανθοκέφαλα) Λοφοφόρα (συσκευή πρόσληψης τροφής με κεραίες σε σχήμα πέταλου)

4 ΒΙΟΛΟΓΙΑ ΖΩΩΝ Ι ΓΝΑΘΟΦΟΡΑ- ΕΛΑΣΣΟΝΑ ΛΟΦΟΤΡΟΧΟΖΩΑ Νταϊλιάνης Στέφανος 1. ΓΕΝΙΚΕΣ ΑΡΧΕΣ - ΕΙΣΑΓΩΓΗ Κλάδος Εκδυσόζωα Περιλαμβάνονται τα φύλα που παρουσιάζουν έκδυση (απόρριψη νεκρής εξωτερικής στιβάδας/επιδερμιδίου κατά την αύξηση), διαδικασία που ελέγχεται από την ορμόνη εκδυσόνη. Τα Εκδυσόζωα δεν περιλαμβάνουν κοινό σχέδιο οργάνωσης σώματος (Νηματώδεις, Νηματόμορφοι και Κινόρρυγχα = ψευδοκοιλωματικά Πρωτοστόμια Θωρακοφόρα = ψευδοκοιλωματικά ή/και ακοιλωματικά. Παναρθρόποδα = κοιλωματικά. (πηγή: Hickman et al., 14 th Edition).

5 ΒΙΟΛΟΓΙΑ ΖΩΩΝ Ι ΓΝΑΘΟΦΟΡΑ- ΕΛΑΣΣΟΝΑ ΛΟΦΟΤΡΟΧΟΖΩΑ Νταϊλιάνης Στέφανος 2. ΛΟΦΟΤΡΟΧΟΖΩΑ ΓΝΑΘΟΦΟΡΑ Φύλο: Γναθοστομουλίδια (80 είδη) - Λεπτεπίλεπτα σκωληκόμορφα με μήκος <2 mm. - Ζουν σε λεπτά αμμώδη παραλιακά ιζήματα και στη λάσπη (μεσοπαραλιακή ζώνη μέχρι μεγάλα βάθη). - Ιδιαίτερη αντοχή στην έλλειψη οξυγόνου. A Πρόσακος Σάκος Όρχεις Πόρος αρσενικού - Κυκλική και σπειροειδής συμπεριφορά κίνησης/κολύμβησης. - Ύπαρξη βλεφαρίδων στην επιδερμίδα (1 βλεφαρίδα/κύτταρο). B Γνάθοι Έντερο Ωοθήκη Στυλίσκος - Ύπαρξη ζεύγους φαρυγγικών γνάθων για πρόσληψη τροφής (βακτήρια, μύκητες). - Ακοιλωματικό σώμα και απουσία κυκλοφορικού συστήματος. - Κυρίως πρώτανδρα ή σύγχρονα ερμαφρόδιτα. Gnathostoma jenneri & G. paradoxa (πηγή: Hickman et al., 14 th Edition)

6 ΒΙΟΛΟΓΙΑ ΖΩΩΝ Ι ΓΝΑΘΟΦΟΡΑ- ΕΛΑΣΣΟΝΑ ΛΟΦΟΤΡΟΧΟΖΩΑ Νταϊλιάνης Στέφανος 2. ΛΟΦΟΤΡΟΧΟΖΩΑ ΓΝΑΘΟΦΟΡΑ Φύλο: Μικρογναθόζωα (αντιπρόσωπος Limnognathia maerski) - Μικροσκοπικά με μήκος 142 μm, ενδοψαμμιτικά (ανάμεσα στους κόκκους της άμμου). 3 ζεύγη πολύπλοκων σιαγόνων - Διμερές κεφάλι, θώρακας και κοιλιά με κοντή ουρά. - 3 ζεύγη πολύπλοκων σιαγόνων και 2 ζεύγη πρωτονεφριδίων. - Κυτταρική επιδερμίδα με ραχιαίες πλάκες (απουσία κοιλιακών). - Μαξιλαράκι προσκόλλησης: κοιλιακή βλεφαρίδα που παράγει συγκολλητική ουσία. - Έχουν βρεθεί μόνο θηλυκά άτομα (πιθανή η παρθενογένεση). - Κίνηση με ερπυσμό ή κολυμβητική. Limnognathia maerski (πηγή: Hickman et al., 14 th Edition)

7 ΒΙΟΛΟΓΙΑ ΖΩΩΝ Ι ΓΝΑΘΟΦΟΡΑ- ΕΛΑΣΣΟΝΑ ΛΟΦΟΤΡΟΧΟΖΩΑ Νταϊλιάνης Στέφανος 2. ΛΟΦΟΤΡΟΧΟΖΩΑ ΓΝΑΘΟΦΟΡΑ Φύλο: Τροχοφόρα Σύνδερμα (περίπου 2000 είδη) - Διαθέτουν στεφάνι με βλεφαρίδες (στέμμα). - Μήκος που ποικίλει (40 μm-3 mm, μm). - Βενθικά, ανάμεσα στους κόκκους της άμμου, πελαγικά ή παρασιτικά. - Ποικίλη σωματική μορφή (σφαιρικά, επιμήκη). - Είναι ψευδοκοιλωματικά. Philodina της ομοταξίας Βδελλοειδή (πηγή: Hickman et al., 14 th Edition)

8 ΒΙΟΛΟΓΙΑ ΖΩΩΝ Ι ΓΝΑΘΟΦΟΡΑ- ΕΛΑΣΣΟΝΑ ΛΟΦΟΤΡΟΧΟΖΩΑ Νταϊλιάνης Στέφανος 2. ΛΟΦΟΤΡΟΧΟΖΩΑ ΓΝΑΘΟΦΟΡΑ Φύλο: Τροχοφόρα Σύνδερμα (περίπου 2000 είδη) Εξωτερικά χαρακτηριστικά - Βλεφαριδοφόρο στέμμα στο κεφάλι, στόμα, κορμός και ουρά ή πόδι (4 δάκτυλα). - Ινώδες στρώμα μέσα στην επιδερμίδα που σχηματίζει θώρακα. - Πόδι με ποδικούς αδένες (όργανο προσκόλλησης). - Μετακίνηση με τη βοήθεια του ποδιού και των βλεφαρίδων του στέμματος. Philodina (πηγή: Hickman et al., 14 th Edition)

9 ΒΙΟΛΟΓΙΑ ΖΩΩΝ Ι ΓΝΑΘΟΦΟΡΑ- ΕΛΑΣΣΟΝΑ ΛΟΦΟΤΡΟΧΟΖΩΑ Νταϊλιάνης Στέφανος 2. ΛΟΦΟΤΡΟΧΟΖΩΑ ΓΝΑΘΟΦΟΡΑ Φύλο: Τροχοφόρα Σύνδερμα (περίπου 2000 είδη) Εσωτερικά χαρακτηριστικά - Συγκυτιακή επιδερμίδα κάτω από το επιδερμίδιο και υποεπιδερμικοί μύες. - Πλήρες πεπτικό σύστημα και φάρυγγας (μάσταξ) που φέρει σκληρές γνάθους (τροφοί). - Ζεύγος πρωτονεφριδιακών σωληνίσκων με φλογοκύτταρα και ύπαρξη αμάρας. - Δίλοβος εγκέφαλος με αισθητήρια όργανα (ζεύγος οπτικών κηλίδων, σμήριγγες και θηλές, βλεφαριδοφόρα βοθρία και κεραίες). Philodina (πηγή: Hickman et al., 14 th Edition)

10 ΒΙΟΛΟΓΙΑ ΖΩΩΝ Ι ΓΝΑΘΟΦΟΡΑ- ΕΛΑΣΣΟΝΑ ΛΟΦΟΤΡΟΧΟΖΩΑ Νταϊλιάνης Στέφανος 2. ΛΟΦΟΤΡΟΧΟΖΩΑ ΓΝΑΘΟΦΟΡΑ Φύλο: Τροχοφόρα Σύνδερμα (περίπου 2000 είδη) Αναπαραγωγή - Δίοικα είδη, γονοχωριστικά (ομοταξίες Βδελλοειδή και Μονογόναδα). Μικτικά αυγά: ικανότητα απλοειδών αυγών να γονιμοποιούνται με τον πυρήνα του σπέρματος, προς διπλοειδές έμβρυο. Αμικτικά αυγά: διπλοειδή αυγά που αναπτύσονται με παρθενογένεση. - Ύπαρξη βλαστοβιτελλάριων σε θηλυκό αναπαραγωγικό σύστημα (συνδυασμός ωοθηκών και λεκιθικών αδένων), ωαγωγών και αμάρας. - Βδελλοειδή: Μόνο θηλυκά άτομα που παράγουν διπλοειδή αυγά και εκκολάπτονται θηλυκά άτομα (παρθενογένεση). - Σεισονίδες: παραγωγή απλοειδών αυγών από τα θηλυκά άτομα και εκκόλαψη θηλυκών και αρσενικών ατόμων, μετά από γονιμοποίηση (εγγενής αναπαραγωγή). Μονογόναδα: - Διπλοειδή θηλυκά που παράγουν διπλοειδή αμικτικά αυγά με λεπτό κέλυφος (αναπτύσσονται με παρθενογένεση) και εκκολάπτονται διπλοειδή θηλυκά. - Υπό την περιβαλλοντική πίεση (π.χ. συνωστισμός, δίαιτα ή φωτοπερίοδος) τα Μονογόναδα εμφανίζουν κυκλικό πρότυπο αναπαραγωγής Αμικτικά αυγά διπλοειδή μικτικά θηλυκά και παραγωγή απλοειδών μικτικών αυγών με κέλυφος Απλοειδή μικτικά αυγά Απλοειδή αρσενικά άτομα (μη γονιμοποίηση απλοειδών) Αυγά διάπαυσης (μετά από γονιμοποίηση των απλοειδών)

11 ΒΙΟΛΟΓΙΑ ΖΩΩΝ Ι ΓΝΑΘΟΦΟΡΑ- ΕΛΑΣΣΟΝΑ ΛΟΦΟΤΡΟΧΟΖΩΑ Νταϊλιάνης Στέφανος 2. ΛΟΦΟΤΡΟΧΟΖΩΑ ΓΝΑΘΟΦΟΡΑ ΜΙΤΩΣΗ ΜΙΤΩΣΗ Αυγό Αμικτικό θηλυκό Αυγό Αμικτικό θηλυκό ΔΙΠΛΟΕΙΔΗΣ ΠΑΡΘΕΝΟΓΕΝΕΣΗ Αμικτικό θηλυκό Αυγό Αμικτικό θηλυκό Αυγό ΜΙΤΩΣΗ Ερέθισμα μίξης ΜΙΤΩΣΗ Αυγό διάπαυσης ΓΟΝΙΜΟΠΟΙΗΣΗ ΕΓΓΕΝΗΣ ΑΝΑΠΑΡΑΓΩΓΗ Απλοειδές αυγό Μικτικό θηλυκό ΜΕΙΩΣΗ Σπερματοζωάριο Αυγό Αγονιμοποίητο απλοειδές αυγό Αρσενικό Αναπαραγωγικά πρότυπα Μονογονάδων π.χ. Philodina (πηγή: Hickman et al., 14 th Edition)

12 ΒΙΟΛΟΓΙΑ ΖΩΩΝ Ι ΓΝΑΘΟΦΟΡΑ- ΕΛΑΣΣΟΝΑ ΛΟΦΟΤΡΟΧΟΖΩΑ Νταϊλιάνης Στέφανος 2. ΛΟΦΟΤΡΟΧΟΖΩΑ ΓΝΑΘΟΦΟΡΑ Φύλο: Ακανθοκέφαλα Σύνδερμα (>1100 είδη με παγκόσμια εξάπλωση) - Παρασιτικά είδη των ψαριών, πουλιών και θηλαστικών (μήκος <2 mm μέχρι >1 m), με ανάπτυξη προνυμφών στο σώμα Αρθροπόδων (Καρκινοειδή και Έντομα). - Αμφίπλευρα πεπλατυσμένο σώμα με πολυάριθμες εγκάρσιες πτυχώσεις. - Είναι ψευδοκοιλωματικά. Κυλινδρική αποσυρόμενη προβοσκίδα με κυρτές άκανθες προσκόλλησης Ακανθοκέφαλος Leptorhynchoides thecatus (πηγή:

13 ΒΙΟΛΟΓΙΑ ΖΩΩΝ Ι ΓΝΑΘΟΦΟΡΑ- ΕΛΑΣΣΟΝΑ ΛΟΦΟΤΡΟΧΟΖΩΑ Νταϊλιάνης Στέφανος 2. ΛΟΦΟΤΡΟΧΟΖΩΑ ΓΝΑΘΟΦΟΡΑ Φύλο: Ακανθοκέφαλα Σύνδερμα (>1100 είδη με παγκόσμια εξάπλωση) Μορφή & Λειτουργία - Συγκυτιακό τοίχωμα σώματος με διάτρητη επιφάνεια (αύξηση επιφάνειας σωματικού καλύμματος). - Το σωματικό κάλυμμα διαθέτει ένα δίκτυο διακλαδισμένων αγωγών με υγρό (σύστημα χασμάτων), το οποίο διευκολύνει την ανταλλαγή των αερίων και των θρεπτικών ουσιών. - Δεν υπάρχει κυκλοφορικό σύστημα και καρδιά. - Δεν υπάρχει αναπνευστικό και πεπτικό σύστημα. - Μπορεί να διαθέτουν ένα ζεύγος πρωτονεφριδίων με φλογοκύτταρα. - Νευρικό σύστημα με ένα κεντρικό γάγγλιο στην προβοσκίδα (παρουσία αισθητηρίων απολήξεων). Ενήλικα Ακανθοκέφαλα και δομή αναπαραγωγικού στο θηλυκό άτομο (πηγή: Hickman et al., 14 th Edition)

14 ΒΙΟΛΟΓΙΑ ΖΩΩΝ Ι ΓΝΑΘΟΦΟΡΑ- ΕΛΑΣΣΟΝΑ ΛΟΦΟΤΡΟΧΟΖΩΑ Νταϊλιάνης Στέφανος 2. ΛΟΦΟΤΡΟΧΟΖΩΑ ΓΝΑΘΟΦΟΡΑ Φύλο: Ακανθοκέφαλα Σύνδερμα (>1100 είδη με παγκόσμια εξάπλωση) Μορφή & Λειτουργία - Γονοχωριστικά είδη (ζεύγος όρχεων στα αρσενικά και ζεύγος συνδετικών σάκων στα θηλυκά άτομα). - Μηχανισμός διαλογής στον κώδωνα της μήτρας: τα αναπτυγμένα (κελυφωτά) έμβρυα περνάνε από τη μήτρα προς το εξωτερικό, ενώ τα ανώριμα συγκρατούνται για περεταίρω ωρίμανση. Ενήλικα Ακανθοκέφαλα και δομή αναπαραγωγικού στο θηλυκό άτομο (πηγή: Hickman et al., 14 th Edition)

15 ΒΙΟΛΟΓΙΑ ΖΩΩΝ Ι ΓΝΑΘΟΦΟΡΑ- ΕΛΑΣΣΟΝΑ ΛΟΦΟΤΡΟΧΟΖΩΑ Νταϊλιάνης Στέφανος 2. ΛΟΦΟΤΡΟΧΟΖΩΑ ΓΝΑΘΟΦΟΡΑ Φύλο: Ακανθοκέφαλα Σύνδερμα (>1100 είδη με παγκόσμια εξάπλωση) Μορφή & Λειτουργία Δομή Προβοσκίδας - Φέρει σειρές κυρτών αγκίστρων προσκόλλησης στον ξενιστή. - Προσφύεται στην περιοχή του αυχένα, μέσα σε θήκη (μύες απόσυρσης). - Ύπαρξη 2 υδραυλικών σάκων (λημνίσκοι) που λειτουργούν ως δεξαμενές χασματικού υγρού. Αναδιπλωμένη προβοσκίδα Άγκιστρα Μύες απόσυρσης προβοσκίδας Στρώμα μυών Κάλυμμα σώματος Χάσματα Θήκη προβοσκίδας Λημνίσκος Εισέλκοντες μύες θήκης προβοσκίδας Θήκη προβοσκίδας Λημνίσκος Γάγγλιο Ψευδόκοιλο Εισέλκοντες μύες θήκης προβοσκίδας Προβοσκίδα σε απόσυρση (πηγή: Hickman et al., 14 th Edition) Προβοσκίδα σε εξώθηση (πηγή: Hickman et al., 14 th Edition)

16 ΒΙΟΛΟΓΙΑ ΖΩΩΝ Ι ΓΝΑΘΟΦΟΡΑ- ΕΛΑΣΣΟΝΑ ΛΟΦΟΤΡΟΧΟΖΩΑ Νταϊλιάνης Στέφανος 2. ΛΟΦΟΤΡΟΧΟΖΩΑ ΓΝΑΘΟΦΟΡΑ Φύλο: Ακανθοκέφαλα Σύνδερμα (>1100 είδη με παγκόσμια εξάπλωση) Χαρακτηριστικό Ακανθοκέφαλο παράσιτο: Macracanthorhynchus hirudinaceus Ακάνθωρ Κυστάκανθος (προνύμφη σε σκαραβαίο Phyllophaga) (νεαρό άτομο σε ξενιστή) Είσοδος με τροφή στον ξενιστή Προσβολή σκαθαριών Αυγά με περιττώματα

17 ΒΙΟΛΟΓΙΑ ΖΩΩΝ Ι ΓΝΑΘΟΦΟΡΑ- ΕΛΑΣΣΟΝΑ ΛΟΦΟΤΡΟΧΟΖΩΑ Νταϊλιάνης Στέφανος 3. ΛΟΦΟΤΡΟΧΟΖΩΑ Φύλο: Κυκλιοφόρα (3 είδη, τα 2 περιγραφικά άγνωστα) - Ζουν στα στοματικά εξαρτήματα (σμήριγγες) θαλάσσιων Δεκαπόδων Καρκινοειδών στο Βόρειο Ημισφαίριο. - Σώμα ακοιλωματικό (επιδερμίδα που περιβάλλεται από επιδερμίδιο). - Κύκλος ζωής με εγγενή και αγενή φάση (προνύμφες Πανδώρας). Χαρακτηριστικό Κυκλιοφόρο: Symbion pandora (πηγή: Hickman et al., 14 th Edition)

18 ΒΙΟΛΟΓΙΑ ΖΩΩΝ Ι ΓΝΑΘΟΦΟΡΑ- ΕΛΑΣΣΟΝΑ ΛΟΦΟΤΡΟΧΟΖΩΑ Νταϊλιάνης Στέφανος 3. ΛΟΦΟΤΡΟΧΟΖΩΑ Φύλο: Γαστερότριχα ( είδη) - Μικρά, κοιλιακά πεπλατυσμένα ζώα (1-3 mm). - Δεν έχουν στέμμα και μάστακα. - Διαθέτουν σώμα με σμήριγγες ή έλυτρα. - Απαντούν σε γλυκά, υφάλμυρα και αλμυρά νερά. - Είναι Ακοιλωματικά. Πηγή: Κοινό Γαστερότριχο Chaetonotus simrothic (πηγή: Hickman et al., 14 th Edition)

19 ΒΙΟΛΟΓΙΑ ΖΩΩΝ Ι ΓΝΑΘΟΦΟΡΑ- ΕΛΑΣΣΟΝΑ ΛΟΦΟΤΡΟΧΟΖΩΑ Νταϊλιάνης Στέφανος 3. ΛΟΦΟΤΡΟΧΟΖΩΑ Φύλο: Γαστερότριχα ( είδη) Μορφή & Λειτουργία - Λοβωτό κεφάλι με βλεφαρίδες και επιμηκυσμένη ή/και δισχιδής ουρά. - Φέρει μερικώς συγκυτιακή επιδερμίδα κάτω από το επιδερμίδιο και λείους μύες. - Σωλήνες προσκόλλησης εκκρίνουν ουσίες για την προσκόλληση στο υπόστρωμα (σύστημα διπλών αδένων, όπως οι Στροβιλιστικοί Πλατυέλμινθες. - Δεν υπάρχει εξειδικευμένο αναπνευστικό και κυκλοφορικό σύστημα (ανταλλαγή αερίων με απλή διάχυση). - Πλήρες πεπτικό σύστημα (τροφή: φύκη, πρωτόζωα και οργανικά θρύμματα) με εξωτερική πέψη. - Πρωτονεφρίδια με σωληνοκύτταρα αντί για φλογοκύτταρα (ένα μαστίγιο αντί για πολλά που φέρουν τα φλογοκύτταρα). - Νευρικό σύστημα (εγκέφαλος και ζεύγος πλευρικών νεύρων) και αισθητήρια όργανα (συνήθως λείπουν οι οπτικές κηλίδες) παρόμοια με των Τροχοφόρων. - Είναι ερμαφρόδιτα (τυπικά παρθενογενετικά θηλυκά άτομα).

20 ΒΙΟΛΟΓΙΑ ΖΩΩΝ Ι ΓΝΑΘΟΦΟΡΑ- ΕΛΑΣΣΟΝΑ ΛΟΦΟΤΡΟΧΟΖΩΑ Νταϊλιάνης Στέφανος 3. ΛΟΦΟΤΡΟΧΟΖΩΑ Φύλο: Γαστερότριχα ( είδη) Κοινό Γαστερότριχο Chaetonotus simrothic (πηγή: Hickman et al., 14 th Edition)

21 ΒΙΟΛΟΓΙΑ ΖΩΩΝ Ι ΓΝΑΘΟΦΟΡΑ- ΕΛΑΣΣΟΝΑ ΛΟΦΟΤΡΟΧΟΖΩΑ Νταϊλιάνης Στέφανος 3. ΛΟΦΟΤΡΟΧΟΖΩΑ Φύλο: Ενδόπρωκτα (150 είδη) - Ζουν προσκολλημένα (μονήρη και/ή αποικιακά πάνω σε όστρακα και φύκη, ή ομοσιτικά σε Δακτυλιοσκώληκες, π.χ. Loxosoma) και μοιάζουν με τα Υδρόζωα (μήκος 3 mm). - Φέρουν βλεφαριδωτές κεραίες. - Θαλάσσιες μορφές (με εξαίρεση το γένος Urnatella). - Είναι ψευδοκοιλωματικά. Urnatella του γλυκού νερού σε αποικία (πηγή: Hickman et al., 14 th Edition) Loxosomella μονήρες (πηγή: Hickman et al., 14 th Edition)

22 ΒΙΟΛΟΓΙΑ ΖΩΩΝ Ι ΓΝΑΘΟΦΟΡΑ- ΕΛΑΣΣΟΝΑ ΛΟΦΟΤΡΟΧΟΖΩΑ Νταϊλιάνης Στέφανος 3. ΛΟΦΟΤΡΟΧΟΖΩΑ Φύλο: Ενδόπρωκτα (150 είδη) Μορφή & Λειτουργία - Κυπελλοειδές σώμα (κάλυκας) με στέμμα ή στεφάνη βλεφαριδοφόρων κεραίων (8-10 κεραίες) και μίσχο προσκόλλησης (φέρει αδένες). - Σωματικό τοίχωμα με επιδερμίδιο, κυτταρική επιδερμίδα και επιμήκεις μύες. - Είναι αιωρηματοφάγα (τροφή: πρωτόζωα, διάτομα και οργανικά θρύμματα). - Πέψη και απορρόφηση στον στόμαχο και το έντερο και αποβολή περιττωμάτων από την έδρα. - Ζεύγος πρωτονεφριδίων μέσα στο ψευδόκοιλο. - Καλά ανεπτυγμένο νευρικό σύστημα/γάγγλιο και αισθητήριες σμήριγγες. - Δίοικα και μόνοικα είδη (πρώτανδρα ερμαφρόδιτα). - Κολυμβητική προνύμφη και προσκολλημένο ενήλικο (ζωϊδιο). Urnatella του γλυκού νερού σε αποικία (πηγή: Hickman et al., 14 th Edition) Loxosomella μονήρες (πηγή: Hickman et al., 14 th Edition)

23 ΒΙΟΛΟΓΙΑ ΖΩΩΝ Ι ΓΝΑΘΟΦΟΡΑ- ΕΛΑΣΣΟΝΑ ΛΟΦΟΤΡΟΧΟΖΩΑ Νταϊλιάνης Στέφανος 4. ΛΟΦΟΤΡΟΧΟΖΩΑ - ΛΟΦΟΦΟΡΑ Χαρακτηριστικό όργανο πρόσληψης της τροφής (Λοφοφόρος: βλεφαριδοφόρες κεραίες υπεύθυνες για τη σύλληψη της τροφής και την ανταλλαγή των αναπνευστικών αερίων). Φύλο: Εξώπρωκτα (Βρυόζωα: 4500 είδη) - Οργανισμοί των γλυκών και αλμυρών νερών (μήκους 0,5 mm με εξωσκελετό) πάνω σε σκληρές επιφάνειες (μόνιμα προσκολλημένα και/ή με αργή έρπυση). - Σχηματίζουν αποικίες (π.χ. Membranipora). - Είναι κοιλωματικά. Εξώπρωκτο του γλυκού νερού Plumatella repens (πηγή: Hickman et al., 14 th Edition) Θαλάσσιο Εξώπρωκτο Electra pilosa (πηγή: Hickman et al., 14 th Edition)

24 ΒΙΟΛΟΓΙΑ ΖΩΩΝ Ι ΓΝΑΘΟΦΟΡΑ- ΕΛΑΣΣΟΝΑ ΛΟΦΟΤΡΟΧΟΖΩΑ Νταϊλιάνης Στέφανος 4. ΛΟΦΟΤΡΟΧΟΖΩΑ - ΛΟΦΟΦΟΡΑ Χαρακτηριστικό όργανο πρόσληψης της τροφής (Λοφοφόρος: βλεφαριδοφόρες κεραίες υπεύθυνες για τη σύλληψη της τροφής και την ανταλλαγή των αναπνευστικών αερίων) Φύλο: Εξώπρωκτα (Βρυόζωα: 4500 είδη) - Οργανισμοί των γλυκών και αλμυρών νερών (μήκους 0,5 mm με εξωσκελετό) πάνω σε σκληρές επιφάνειες (μόνιμα προσκολλημένα και/ή με αργή έρπυση). - Σχηματίζουν αποικίες (π.χ. Membranipora) Μορφή & Λειτουργία - Κάθε άτομο (ζωϊδιο*) της αποικίας ζει μέσα στη ζωοικία και αποτελείται από ένα τροφικό πολυπίδιο και ένα κυστίδιο που σχηματίζει θήκη. - Πολυπίδιο: λοφοφόρος, πεπτικός σωλήνας, μύες και νευρικά κέντρα. - Κυστίδιο: σωματικό τοίχωμα και εξωσκελετός. - Τα πολυπίδια εκτινάσσονται από τους θαλάμους για τη σύλληψη τη ς τροφής. - Εξωκυτταρική πέψη της τροφής στο στομάχι αρχικά και στη συνέχεια ενδοκυτταρική πέψη στο έντερο. - Απουσία αναπνευστικού, κυκλοφορικού και απεκκριτικού συστήματος, καθώς και εξειδικευμένων αισθητήριων οργάνων. - Ερμαφρόδιτα με δυνατότητα επώασης αυγών σε ωοοικία (διαφοροποιημένη ζωοικία ανάπτυξης εμβρύου). - Πολυεμβρυονία: αγενής αναπαραγωγή εμβρύων από ένα αρχικό έμβρυο.

25 ΒΙΟΛΟΓΙΑ ΖΩΩΝ Ι ΓΝΑΘΟΦΟΡΑ- ΕΛΑΣΣΟΝΑ ΛΟΦΟΤΡΟΧΟΖΩΑ Νταϊλιάνης Στέφανος 4. ΛΟΦΟΤΡΟΧΟΖΩΑ - ΛΟΦΟΦΟΡΑ Χαρακτηριστικό όργανο πρόσληψης της τροφής (Λοφοφόρος: βλεφαριδοφόρες κεραίες υπεύθυνες για τη σύλληψη της τροφής και την ανταλλαγή των αναπνευστικών αερίων) Φύλο: Εξώπρωκτα (Βρυόζωα: 4500 είδη) *Τύποι Ζωϊδίων: 1. Τροφοζωϊδια (άτομα για διατροφή) 2. Ετεροζωϊδια (ανίκανα για διατροφή) 2.1 Πτηνοειδές (προφύλαξη αποικίας από μικροοργανισμούς) 2.2 Παλλοειδές (απομάκρυνση ξένων σωματιδίων) Παλλωειδές ζωϊδιο Εξώπρωκτο του γλυκού νερού Plumatella repens (πηγή: Hickman et al., 14 th Edition) Θαλάσσιο Εξώπρωκτο Electra pilosa (πηγή: Hickman et al., 14 th Edition)

26 ΒΙΟΛΟΓΙΑ ΖΩΩΝ Ι ΓΝΑΘΟΦΟΡΑ- ΕΛΑΣΣΟΝΑ ΛΟΦΟΤΡΟΧΟΖΩΑ Νταϊλιάνης Στέφανος 4. ΛΟΦΟΤΡΟΧΟΖΩΑ - ΛΟΦΟΦΟΡΑ Χαρακτηριστικό όργανο πρόσληψης της τροφής (Λοφοφόρος: βλεφαριδοφόρες κεραίες υπεύθυνες για τη σύλληψη της τροφής και την ανταλλαγή των αναπνευστικών αερίων) Φύλο: Εξώπρωκτα (Βρυόζωα: 4500 είδη) Σκελετικά υπολλείμματα αποικίας Membranipora (πηγή: Hickman et al., 14 th Edition)

27 ΒΙΟΛΟΓΙΑ ΖΩΩΝ Ι ΓΝΑΘΟΦΟΡΑ- ΕΛΑΣΣΟΝΑ ΛΟΦΟΤΡΟΧΟΖΩΑ Νταϊλιάνης Στέφανος 4. ΛΟΦΟΤΡΟΧΟΖΩΑ - ΛΟΦΟΦΟΡΑ Φύλο: Βραχιονόποδα (κοινή ονομασία: Λύχνοι, 325 είδη) - Ζωντανά απολιθώματα (π.χ. γένος Lingula) από την εποχή του Ορδοβίκιου. - Προσκολλημένες, βενθικές, θαλάσσιες μορφές που φέρουν όστρακο (ραχιαία και κοιλιακή θυρίδα, μήκος 5-80 mm). - Το σώμα καταλαμβάνει μόνο το οπίσθιο τμήμα του χώρου μεταξύ των 2 θυρίδων του οστράκου. - Φέρει πεταλοειδές λοφοφόρο στο πρόσθιο τμήμα της μανδυακής κοιλότητας με βλεφαριδωτές κεραίες (τροφή: οργανικά θρύμματα και φύκη). - Φέρει ένα ή δύο ζεύγη νεφριδίων και ανοικτό κυκλοφορικό σύστημα με συσταλτή καρδιά. - Γονοχωριστικά είδη με εξωτερική γονιμοποίηση. - Είναι κοιλωματικά. Ομοταξίες Βραχιονόποδων: Αρθρωτά π.χ. Terebratella Άναρθρα π.χ. Lingula & Glottidia Συσπαστός μίσχος Terebratella (πηγή: Hickman et al., 14 th Edition) Lingula

28 ΒΙΟΛΟΓΙΑ ΖΩΩΝ Ι ΓΝΑΘΟΦΟΡΑ- ΕΛΑΣΣΟΝΑ ΛΟΦΟΤΡΟΧΟΖΩΑ Νταϊλιάνης Στέφανος 4. ΛΟΦΟΤΡΟΧΟΖΩΑ - ΛΟΦΟΦΟΡΑ Φύλο: Βραχιονόποδα (κοινή ονομασία: Λύχνοι, 325 είδη) Δομή Αρθρωτού Βραχιονοπόδου Κοίλωμα Στόμα Κοιλιακή θυρίδα μίσχου Μανδύας Στόμα Βλεφαριδωτή τροφική αύλακα Έντερο Νεφρίδιο Στομάχι Πεπτικός αδένας Μυς Γονάδα Πλευρικός βραχίονας λοφοφόρου Σπειροειδές τμήμα λοφοφόρου Ραχιαία θυρίδα Μίσχος (έξοδος από κοιλιακή θυρίδα) (πηγή: Hickman et al., 14 th Edition)

29 ΒΙΟΛΟΓΙΑ ΖΩΩΝ Ι ΓΝΑΘΟΦΟΡΑ- ΕΛΑΣΣΟΝΑ ΛΟΦΟΤΡΟΧΟΖΩΑ Νταϊλιάνης Στέφανος 4. ΛΟΦΟΤΡΟΧΟΖΩΑ - ΛΟΦΟΦΟΡΑ Φύλο: Φορωνίδια ( 20 είδη) - Μικροί σκωληκοειδής οργανισμοί (μήκος <30 cm) στο βυθό παραλιακών εύκρατων περιοχών. - - Κίνηση οργανισμού μέσα σε ένα δερματώδη ή χιτινώδη σωλήνα. - Σύλληψη τροφής με λοφοφόρο (τροφή: οργανικά θρύμματα και πλαγκτόν). - Σωματικό τοίχωμα με επιδερμίδιο, επιδερμίδα και επιμήκεις ή/και κυκλικούς μύες. - Φέρουν εκτενές σύστημα συσταλτών αιμοφόρων αγγείων (κλειστό κυκλοφορικό σύστημα), απουσία καρδιάς και αίμα με αιμοσφαιρίνη σε εμπύρηνα κύτταρα. - Φέρουν ζεύγος πρωτονεφριδίων και γιγαντιαία κινητική νευρική ίνα στην επιδερμίδα. - Ερμαφρόδιτα ή γονοχωριστικά (εξωτερική και/ή εσωτερική γονιμοποίηση), ενώ παρατηρείται και αγενής αναπαραγωγή (2 είδη). - Ακτινότροχος: ελεύθερη κολυμβητική προνύμφη. - Είναι κοιλωματικά. Εσωτερική δομή Phoronis (πηγή: Hickman et al., 14 th Edition)

30 ΒΙΟΛΟΓΙΑ ΖΩΩΝ Ι ΕΛΑΣΣΟΝΑ ΕΚΔΥΣΟΖΩΑ Νταϊλιάνης Στέφανος Νηματώδης Trichinella spiralis (πηγή: Hickman et al., 14 th Edition)

31 ΒΙΟΛΟΓΙΑ ΖΩΩΝ Ι ΕΛΑΣΣΟΝΑ ΕΚΔΥΣΟΖΩΑ Νταϊλιάνης Στέφανος 1. ΕΛΑΣΣΟΝΑ ΕΚΔΥΣΟΖΩΑ-ΓΕΝΙΚΕΣ ΑΡΧΕΣ Περιλαμβάνονται τα φύλα που παρουσιάζουν έκδυση (απόρριψη νεκρής εξωτερικής στιβάδας/επιδερμιδίου κατά την αύξηση), διαδικασία που ελέγχεται από την ορμόνη εκδυσόνη. Τα Εκδυσόζωα δεν περιλαμβάνουν κοινό σχέδιο οργάνωσης σώματος (Νηματώδεις, Νηματόμορφοι και Κινόρρυγχα = ψευδοκοιλωματικά Πρωτοστόμια Θωρακοφόρα = ψευδοκοιλωματικά ή/και ακοιλωματικά. Παναρθρόποδα = κοιλωματικά ΕΚΔΥΣΟΖΩΑ Νηματοειδή Παναρθρόποδα Νηματώδεις Νηματόμορφοι Κινόρρυγχα Πριαπουλίδια Θωρακοφόρα Ονυχοφόρα Βραδύπορα Αρθρόποδα

32 ΒΙΟΛΟΓΙΑ ΖΩΩΝ Ι ΕΛΑΣΣΟΝΑ ΕΚΔΥΣΟΖΩΑ Νταϊλιάνης Στέφανος 1.2 ΣΥΝΟΜΟΤΑΞΙΑ/ΦΥΛΟ: Νηματώδεις (στρόγγυλοι σκώληκες, είδη) Σκώληκες της θάλασσας, των γλυκών νερών και του εδάφους με παγκόσμια εξάπλωση. Ικανότητα παρασιτισμού σε ζώα και σε φυτά (παρασιτική ομάδα του ανθρώπου). Τρέφονται με βακτήρια, ζύμες, υφές μυκήτων και φύκη (ελεύθεροι διαβιούντες Νηματώδεις), σαπροζωϊκοί ή κοπροζωϊκοί, χυμούς φυτών, καθώς και με Τροχόζωα, Βραδύπορα, μικρούς Δακτυλιοσκώληκες και άλλους Νηματώδεις (σαρκοφάγα είδη Νηματώδων). Νηματώδες Strongyloides sp. (πηγή:

33 ΒΙΟΛΟΓΙΑ ΖΩΩΝ Ι ΕΛΑΣΣΟΝΑ ΕΚΔΥΣΟΖΩΑ Νταϊλιάνης Στέφανος 2. ΣΥΝΟΜΟΤΑΞΙΑ/ΦΥΛΟ: Νηματώδεις (στρόγγυλοι σκώληκες, είδη) 2.1 Μορφή και Λειτουργία - Χαρακτηρίζονται από: κυλινδρικό σώμα. εύκαμπτο ακυτταρικό επιδερμίδιο. έλλειψη κινητών βλεφαρίδων ή μαστιγίων. ασυνήθιστα χαρακτηριστικά των σωματικών μυών. κίνηση προς τον επιμήκη άξονα. ευτέλεια (σταθερός αριθμός τμημάτων). Θηλυκός Νηματώδεις Ascaris sp. (πηγή: Hickman et al., 14 th Edition)

34 ΒΙΟΛΟΓΙΑ ΖΩΩΝ Ι ΕΛΑΣΣΟΝΑ ΕΚΔΥΣΟΖΩΑ Νταϊλιάνης Στέφανος 2. ΣΥΝΟΜΟΤΑΞΙΑ/ΦΥΛΟ: Νηματώδεις (στρόγγυλοι σκώληκες, είδη) 2.1 Μορφή και Λειτουργία - Πεπτικό σύστημα (στόμα μυώδης φάρυγγας μακρύ έντερο κοντό απευθυσμένο ακραία έδρα). - Δεν φέρουν πρωτονεφρίδια. - Απεκκριτικό σύστημα με αδενικά κύτταρα και αγωγούς. Θηλυκός Νηματώδεις Ascaris sp. (πηγή: Hickman et al., 14 th Edition)

35 ΒΙΟΛΟΓΙΑ ΖΩΩΝ Ι ΕΛΑΣΣΟΝΑ ΕΚΔΥΣΟΖΩΑ Νταϊλιάνης Στέφανος 2. ΣΥΝΟΜΟΤΑΞΙΑ/ΦΥΛΟ: Νηματώδεις (στρόγγυλοι σκώληκες, είδη) 2.1 Μορφή και Λειτουργία - Μύες κάτω από την επιδερμίδα και σύσπαση μόνο κατά μήκος (τοποθετημένοι σε 4 δέσμες ή τεταρτημόρια. - Υγρό ψευδόκοιλο δρα ως υδροστατικός σκελετός (περιέχει όλα τα όργανα του σώματος). - Ύπαρξη νευρικού συστήματος (δακτύλιος νευρικού ιστού και γάγγλια γύρω από το φάρυγγα και νευρικά σχοινία). Θηλυκό και αρσενικό άτομο Αscaris sp. (πηγή: Hickman et al., 14 th Edition)

36 ΒΙΟΛΟΓΙΑ ΖΩΩΝ Ι ΕΛΑΣΣΟΝΑ ΕΚΔΥΣΟΖΩΑ Νταϊλιάνης Στέφανος 2. ΣΥΝΟΜΟΤΑΞΙΑ/ΦΥΛΟ: Νηματώδεις (στρόγγυλοι σκώληκες, είδη) 2.1 Μορφή και Λειτουργία - Άτρακτος (ινώδες τμήμα) και κυτταρικό σώμα (σαρκοπλασματικό μη συσταλτό τμήμα) σε κάθε μυϊκό κύτταρο. Δομή μυϊκού κυττάρου (πηγή: Hickman et al., 14 th Edition)

37 ΒΙΟΛΟΓΙΑ ΖΩΩΝ Ι ΕΛΑΣΣΟΝΑ ΕΚΔΥΣΟΖΩΑ Νταϊλιάνης Στέφανος 2. ΣΥΝΟΜΟΤΑΞΙΑ/ΦΥΛΟ: Νηματώδεις (στρόγγυλοι σκώληκες, είδη) 2.1 Μορφή και Λειτουργία - Το ενήλικο στάδιο ορισμένων Νηματώδων παρουσιάζει αναερόβιο μεταβολισμό (απουσία κύκλου του Krebs και κυτοχρώματος, ενέργεια από γλυκόλυση). - Γονοχωριστικά είδη με συζευκτικές άκανθες και εσωτερική γονιμοποίηση, άμεση ανάπτυξη εμβρύου. - Τα σπερματοζωάρια των Νηματώδων δεν φέρουν μαστίγιο και ακρόσωμα (κινούνται με αμοιβαδοειδείς κινήσεις στο σώμα του θηλυκού). Δομή συζευκτικής άκανθας σε αρσενικό άτομο Ascaris sp. (πηγή: Hickman et al., 14 th Edition)

38 ΒΙΟΛΟΓΙΑ ΖΩΩΝ Ι ΕΛΑΣΣΟΝΑ ΕΚΔΥΣΟΖΩΑ Νταϊλιάνης Στέφανος 2. ΣΥΝΟΜΟΤΑΞΙΑ/ΦΥΛΟ: Νηματώδεις (στρόγγυλοι σκώληκες, είδη) 2.1 Μορφή και Λειτουργία - Ύπαρξη αισθητήριων οργάνων (αμφίδια και φασμίδια (στα παρασιτικά είδη): ζεύγος πολύπλοκων αισθητήριων οργάνων σε κάθε πλευρά της κεφαλής). Δομή αμφιδίου στον Νηματώδη Caenorhabditis elegans (πηγή: Hickman et al., 14 th Edition)

39 ΒΙΟΛΟΓΙΑ ΖΩΩΝ Ι ΕΛΑΣΣΟΝΑ ΕΚΔΥΣΟΖΩΑ Νταϊλιάνης Στέφανος 2. ΣΥΝΟΜΟΤΑΞΙΑ/ΦΥΛΟ: Νηματώδεις (στρόγγυλοι σκώληκες, είδη) 2.2 Χαρακτηριστικοί Παρασιτικοί Νηματώδεις του Ανθρώπου Ascaris lumbricoides (η μεγάλη ασκαρίδα των Ανθρώπων) - Περίπου 1,2 δισεκατομμύρια ανθρώπων είναι προσβεβλημένοι παγκοσμίως. - Ο άνθρωπος προσβάλλεται μέσω της πρόσληψης μολυσμένης τροφής (κατάποση αυγών με έμβρυα). - Τα παιδιά παρουσιάζουν μεγαλύτερο ρυθμό προσβολής. - Μπορεί να προκαλέσουν πνευμονία, κοιλιακά συμπτώματα, απόφραξη και/ή διάτρηση του εντέρου Ascaris lumbricoides (πηγή: Hickman et al., 14 th Edition)

40 ΒΙΟΛΟΓΙΑ ΖΩΩΝ Ι ΕΛΑΣΣΟΝΑ ΕΚΔΥΣΟΖΩΑ Νταϊλιάνης Στέφανος 2. ΣΥΝΟΜΟΤΑΞΙΑ/ΦΥΛΟ: Νηματώδεις (στρόγγυλοι σκώληκες, είδη) 2.2 Χαρακτηριστικοί Παρασιτικοί Νηματώδεις του Ανθρώπου Ancylostoma duodenale & Necator americanus (Αγκυλόστομοι) - Το οπίσθιο άκρο τους κάμπτεται σαν άγκιστρο. - Προσβολή ατόμων μέσω επαφής του δέρματος με μολυσμένο χώμα (είσοδος νεαρών αγκυλόστομων στο αίμα πνεύμονες έντερο). - Απομυζούν αίμα από το βλεννογόνο του εντέρου (διάτρηση βλεννογόνου με στοματικές πλάκες). - Μπορεί να προκαλέσουν σοβαρές μολύνσεις σε άτομα με αναιμία. - Σε νεαρά άτομα μπορεί να προκαλέσουν πνευματική και σωματική καθυστέρηση και σημαντικές ενεργειακές απώλειες. Στοματικές πλάκες σε Αγκυλόστομο σκώληκα (πηγή: Hickman et al., 14 th Edition)

41 ΒΙΟΛΟΓΙΑ ΖΩΩΝ Ι ΕΛΑΣΣΟΝΑ ΕΚΔΥΣΟΖΩΑ Νταϊλιάνης Στέφανος 2. ΣΥΝΟΜΟΤΑΞΙΑ/ΦΥΛΟ: Νηματώδεις (στρόγγυλοι σκώληκες, είδη) 2.2 Χαρακτηριστικοί Παρασιτικοί Νηματώδεις του Ανθρώπου Ancylostoma duodenale & Necator americanus (Αγκυλόστομοι) Μόλυνση ανθρώπου μέσω της στοματικής οδού Είσοδος νεαρών ατόμων στο κυκλοφορικό σύστημα πνεύμονες έντερο Μετανάστευση νεαρών ατόμων στους πνεύμονες Είσοδος νεαρών ατόμων από το δέρμα Ανάπτυξη μολυσματικού ατόμου στο έδαφος Εκκόλαψη νεαρού ατόμου (1 ο στάδιο) Ανάπτυξη ενήλικων ατόμων στο λεπτό έντερο και παραγωγή αυγών Αυγά σε περιττώματα Ανάπτυξη εμβρύου

42 ΒΙΟΛΟΓΙΑ ΖΩΩΝ Ι ΕΛΑΣΣΟΝΑ ΕΚΔΥΣΟΖΩΑ Νταϊλιάνης Στέφανος 2. ΣΥΝΟΜΟΤΑΞΙΑ/ΦΥΛΟ: Νηματώδεις (στρόγγυλοι σκώληκες, είδη) 2.2 Χαρακτηριστικοί Παρασιτικοί Νηματώδεις του Ανθρώπου Trichinella spiralis (Τριχίνα) - Προκαλεί την ασθένεια της Τριχίνωσης (προσβολή βλεννογόνου του λεπτού εντέρου κυκλοφορικό σύστημα κύτταρα σκελετικών μυών (δημιουργία τροφοκυττάρων και θρέψη Νηματώδους) θάνατος. Δημιουργία τροφοκυττάρων (κύστεις) σε κύτταρων σκελετικών μυών που προσβλήθηκαν από Trichinella spiralis (πηγή: Hickman et al., 14 th Edition)

43 ΒΙΟΛΟΓΙΑ ΖΩΩΝ Ι ΕΛΑΣΣΟΝΑ ΕΚΔΥΣΟΖΩΑ Νταϊλιάνης Στέφανος 2. ΣΥΝΟΜΟΤΑΞΙΑ/ΦΥΛΟ: Νηματώδεις (στρόγγυλοι σκώληκες, είδη) 2.2 Χαρακτηριστικοί Παρασιτικοί Νηματώδεις του Ανθρώπου Enterobius vermicularis (Οξύουροι) - Τα ενήλικα παράσιτα ζουν στο παχύ έντερο και στο τυφλό. - Μεταναστεύουν στην περιοχή του πρωκτού και αποθέτουν τα αυγά τους. - Προκαλούν φαγούρα και εύκολα μολύνουν το περιβάλλον γύρω τους. - Αντιμετωπίζονται με κοινή φαρμακευτική αγωγή* όλων των μελών της οικογένειας. *Κοινό φάρμακο: Vermox στα φαρμακεία Οξύουρος Enterobius vermicularis και αυγά στην περιοχή του πρωκτού (πηγή: Hickman et al., 14 th Edition)

44 ΒΙΟΛΟΓΙΑ ΖΩΩΝ Ι ΕΛΑΣΣΟΝΑ ΕΚΔΥΣΟΖΩΑ Νταϊλιάνης Στέφανος 2. ΣΥΝΟΜΟΤΑΞΙΑ/ΦΥΛΟ: Νηματώδεις (στρόγγυλοι σκώληκες, είδη) 2.2 Χαρακτηριστικοί Παρασιτικοί Νηματώδεις του Ανθρώπου Φιλάριοι Σκώληκες (Wuchereria bancrofti, Dirofilaria immitis) - Περίπου 120 εκατομμύρια άνθρωποι στις τροπικές περιοχές μολύνονται από φιλάριους σκώληκες (Wuchereria bancrofti, W. malayi). - Αποτελούν μάστιγα της ανθρωπότητας. - Ζουν στο λεμφικό σύστημα και προκαλούν φλεγμονή και απόφραξή του. - Υπεύθυνα για την ελεφαντίαση (υπερβολική αύξηση συνδετικού ιστού και έντονη διόγκωση των προσβεβλημένων τμημάτων, π.χ. πόδια), την ογκοκερκίαση. - Dirofilaria immitis : σκώληκας του σκύλου και άλλων κυνοειδών (μεταφέρεται από κουνούπια). Ελεφαντίαση από Wuchereria bancrofti (πηγή: Hickman et al., 14 th Edition) Dirofilaria immitis στη δεξία κοιλία της καρδιάς σκύλου (πηγή: Hickman et al., 14 th Edition)

45 Κύκλος ζωής του Wuchereria bancrofti Ανάπτυξη μικροφιλάριων σε μολυσματικά ανήλικα άτομα στο αιμόκοιλο των κουνουπιών Είσοδος μολυσματικών ενήλικων στον άνθρωπο Είσοδος μικροφιλάριων σε κουνούπι, μέσω της κατάποσης αίματος ανθρώπου Μετανάστευση φιλάριων στους λεμφαδένες, μέσω των λεμφικών αγγείων Μετανάστευση στην κυκλοφορία του αίματος Λεμφαδένας Σύζευξη και γένεση μικροφιλάριων Προσαγωγό λεμφικό αγγείο Γεννητική ωρίμανση ενήλικων φιλάριων σε προσαγωγά λεμφικά αγγεία

46 ΒΙΟΛΟΓΙΑ ΖΩΩΝ Ι ΕΛΑΣΣΟΝΑ ΕΚΔΥΣΟΖΩΑ Νταϊλιάνης Στέφανος Έξοδος Νηματόμορφου σκώληκα Paragordius tricuspidatus από τον ξενιστή του γρύλλο Nematobius sylvestris (πηγή: Hickman et al., 14 th Edition) 3. ΣΥΝΟΜΟΤΑΞΙΑ/ΦΥΛΟ: Νηματόμορφοι (Κοινή ονομασία: σκουλίκια-νηματότριχες, 350 είδη) 3.1 Μορφή και Λειτουργία - Θεωρούνται αδελφό τάξο των Νηματωδών (όμοια δομή επιδερμιδίου, παρουσία επιδερμικών χορδών, ύπαρξη επίμηκων μυών και παρόμοιο νευρικό σύστημα). - Είναι επιμήκεις, λεπτοί με κυλινδρικό σώμα (διάμετρος 0,5-3 mm, μήκος μέχρι και 1 m). - Μπορεί να φέρουν 2 ή 3 ουραίους λοβούς στο οπίσθιο τμήμα του σώματος. - Υποτυπώδες πεπτικό σύστημα.

47 ΒΙΟΛΟΓΙΑ ΖΩΩΝ Ι ΕΛΑΣΣΟΝΑ ΕΚΔΥΣΟΖΩΑ Νταϊλιάνης Στέφανος Έξοδος Νηματόμορφου σκώληκα Paragordius tricuspidatus από τον ξενιστή του γρύλλο Nematobius sylvestris (πηγή: Hickman et al., 14 th Edition) 3. ΣΥΝΟΜΟΤΑΞΙΑ/ΦΥΛΟ: Νηματόμορφοι (Κοινή ονομασία: σκουλίκια-νηματότριχες, 350 είδη) 3.1 Μορφή και Λειτουργία - Αποτελούν παράσιτα των Αρθροπόδων, από τα οποία οι προνύμφες απορροφούν την τροφή τους. - Έλλειψη κυκλοφορικού, αναπνευστικού και απεκκριτικού συστήματος. - Γονοχωριστικά είδη.

48 ΒΙΟΛΟΓΙΑ ΖΩΩΝ Ι ΕΛΑΣΣΟΝΑ ΕΚΔΥΣΟΖΩΑ Νταϊλιάνης Στέφανος 4. ΣΥΝΟΜΟΤΑΞΙΑ/ΦΥΛΟ: Κιννόρυγχα ( 79 θαλάσσια είδη, μη κολυμβητικά) - Ζουν στην άμμο ή λάσπη, καθώς και σε φύκη, σπόγγους και άλλα ασπόνδυλα. Antigomonas sp. (πηγή: Hickman et al., 14 th Edition)

49 ΒΙΟΛΟΓΙΑ ΖΩΩΝ Ι ΕΛΑΣΣΟΝΑ ΕΚΔΥΣΟΖΩΑ Νταϊλιάνης Στέφανος 4. ΣΥΝΟΜΟΤΑΞΙΑ/ΦΥΛΟ: Κιννόρυγχα ( 79 θαλάσσια είδη, μη κολυμβητικά) 4.1 Μορφή και Λειτουργία - Το σώμα τους διαιρείται σε κεφάλι (στεφάνη με 5-7 σειρές αγκαθιών και μικρή συσταλτή προβοσκίδα), αυχένα και κορμό (με 11 μεταμερή που φέρουν αγκάθια και επιδερμικές πλάκες). - H μεταμέρεια είναι επιφανειακή. Στόμα Φάρυγγας Στομάχι-έντερο - Τα αγκάθια ονομάζονται σκαλίδες και φέρουν βλεφαριδιφόρα κύτταρα. - Αντίθετα από τους Νηματώδεις, φέρουν κυκλικούς, επιμήκεις και λοξές μυϊκές δέσμες. - Πλήρες πεπτικό σύστημα (στόμα φάρυγγας οισοφάγος μη βλεφαριδοφόρο μεσέντερο οπισθέντερο έδρα). - Τρέφονται με διάτομα ή οργανικό υλικό. Άκανθα Ωοθήκη Πρωτονεφρίδιο Νεφριδιοπόρος - Απεκκριτικό σύστημα με πρωτονεφρίδια και πολυπύρηνα σωληνοκύτταρα (8-9 μεταμερίδιο). - Νευρικό σύστημα με πολύλοβο εγκέφαλο, κοιλιακό νευρικό σχοινί με γάγγλια. Echinoderes sp. (πηγή: Hickman et al., 14 th Edition)

50 ΒΙΟΛΟΓΙΑ ΖΩΩΝ Ι ΕΛΑΣΣΟΝΑ ΕΚΔΥΣΟΖΩΑ Νταϊλιάνης Στέφανος 4. ΣΥΝΟΜΟΤΑΞΙΑ/ΦΥΛΟ: Κιννόρυγχα ( 79 θαλάσσια είδη, μη κολυμβητικά) 4.1 Μορφή και Λειτουργία - Οπτικές κηλίδες και αισθητήριες σμήριγγες. - Γονοχωριστικά είδη με ζεύγη γονάδων και αγωγών. - Φέρουν 6 στάδια νεαρών ατόμων και ένα ενήλικο άτομο (δεν υφίσταται έκδυση). Στόμα Φάρυγγας Στομάχι-έντερο Ωοθήκη Άκανθα Πρωτονεφρίδιο Νεφριδιοπόρος Echinoderes sp. (πηγή: Hickman et al., 14 th Edition)

51 ΒΙΟΛΟΓΙΑ ΖΩΩΝ Ι ΕΛΑΣΣΟΝΑ ΕΚΔΥΣΟΖΩΑ Νταϊλιάνης Στέφανος 5. ΣΥΝΟΜΟΤΑΞΙΑ/ΦΥΛΟ: Πριαπουλίδια (16 είδη) - Απαντούν στις ψυχρότερες θάλασσες και στα δύο ημισφαίρια. - Ζουν στην άμμο και στη λάσπη του πυθμένα. - Τρέφονται με οργανικά θρύμματα. Priapulus caudatus (πηγή: Hickman et al., 14 th Edition)

52 ΒΙΟΛΟΓΙΑ ΖΩΩΝ Ι ΕΛΑΣΣΟΝΑ ΕΚΔΥΣΟΖΩΑ Νταϊλιάνης Στέφανος 5. ΣΥΝΟΜΟΤΑΞΙΑ/ΦΥΛΟ: Πριαπουλίδια (16 είδη) 5.1 Μορφή και Λειτουργία - Φέρουν κυλινδρικό σώμα (μήκος cm, Halicryptus higginsi 39 cm). - Διεισδύοντα και σαρκοφάγα (τρέφονται με μαλακά ασπόνδυλα, π.χ. Πολύχαιτους). - Σώμα με εσώστροφη προβοσκίδα (εσωτερικά με θηλές και εξωτερικά με σκαλίδες στην περιοχή του στόματος), κορμό (όχι μεταμερικός, δακτυλιοειδή επιφανειακά τμήματα, καλύπτεται από φύματα που λειτoυργούν ως αισθητήριες δομές) και 1-2 ουραία εξαρτήματα. Στόμα Προβοσκίδα Φάρυγγας Εισέλκοντες μύες Έντερο - Έδρα και ουρογεννητικοί πόροι στο οπίσθιο τμήμα. - Πεπτικό σύστημα με μυώδη φάρυγγα, έντερο και απηυθυσμένο. - Νευρικός δακτύλιος και μεσοκοιλιακό νευρικό σχοινίο. - Υπάρχουν αμοιβαδοκύτταρα και αιμοσφαίρια με αιμοερυθρίνη. - Γονοχωριστικά με εξωτερική γονιμοποίηση και ύπαρξη θωρακοφόρου προνύμφης. Ουρογεννητικός αγωγός Ουρογεννητικό όργανο Ορθό Ουραίο εξάρτημα Εσωτερικές δομές Priapulus sp. (πηγή: Hickman et al., 14 th Edition)

53 ΒΙΟΛΟΓΙΑ ΖΩΩΝ Ι ΕΛΑΣΣΟΝΑ ΕΚΔΥΣΟΖΩΑ Νταϊλιάνης Στέφανος 5. ΣΥΝΟΜΟΤΑΞΙΑ/ΦΥΛΟ: Θωρακοφόρα (11 είδη) - Μικροσκοπικά ζώα (μήκος 0,1-0,25 mm) που καλύπτονται από μια εξωτερική προστατευτική θήκη (θώρακας). - Προσκολλώνται στους κόκκους άμμου της θάλασσας και παρουσιάζουν παγκόσμια εξάπλωση. Nanoloricus mysticus (πηγή: Hickman et al., 14 th Edition)

54 ΒΙΟΛΟΓΙΑ ΖΩΩΝ Ι ΕΛΑΣΣΟΝΑ ΕΚΔΥΣΟΖΩΑ Νταϊλιάνης Στέφανος 5. ΣΥΝΟΜΟΤΑΞΙΑ/ΦΥΛΟ: Θωρακοφόρα (11 είδη) 5.1 Μορφή και Λειτουργία - Το σώμα αποτελείται από 5 περιοχές: o Στοματικός κώνος o Κεφάλι (φέρει 9 δακτυλίους με σκαλίδες και εγκέφαλος) ή εσώστροφη προβοσκίδα o Αυχένα o Θώρακα (χονδρές επιδερμιδιακές πλάκες, λεπτό ή αναδιπλώμενο) o Κοιλιά (προστατεύεται από το θώρακα) - Γονοχωριστικά είδη με διμορφισμό (αρσενικό και θηλυκό). Στόμα - Πραγματοποιείται σύζευξη και προκύπτει προνύμφη, γνωστή ως προνύμφη του Higgins (ικανότητα έκδυσης και μετατροπής σε ενήλικο άτομο). - Οι βενθικές προνύμφες φέρουν δάκτυλα, τα οποία απουσιάζουν από τις πελαγικές. Άκανθα θώρακα Θώρακας Όρχις Έντερο Έδρα Ενήλικο Θωρακοφόρο Nanoloricus mysticus (πηγή: Hickman et al., 14 th Edition)

55 ΒΙΟΛΟΓΙΑ ΖΩΩΝ Ι ΕΛΑΣΣΟΝΑ ΕΚΔΥΣΟΖΩΑ Νταϊλιάνης Στέφανος 5. ΣΥΝΟΜΟΤΑΞΙΑ/ΦΥΛΟ: Θωρακοφόρα (11 είδη) νέα είδη σε ανοξικές συνθήκες) o Ανακάλυψη 3 νέων ειδών (Spinoloricus, Rugiloricus and Pliciloricus) σε βάθος > 3000 m στην θάλασσα της Αταλάντης (Μεσόγειος). o Η ύπαρξη υδρογονοσωμάτων αντί μιτοχονδρίων τα επιτρέπει να διαβιούν σε περιβάλλον χωρίς της ύπαρξη οξυγόνου και φωτός. o Το μήκος τους δεν ξεπερνά το 1 mm. Spinoloricus cinzia (πηγή: Πηγή:

56 ΒΙΟΛΟΓΙΑ ΖΩΩΝ Ι ΕΛΑΣΣΟΝΑ ΕΚΔΥΣΟΖΩΑ Νταϊλιάνης Στέφανος 6. ΣΥΝΟΜΟΤΑΞΙΑ/ΦΥΛΟ: Ονυχοφόρα * (κοινές ονομασίες: βελούδινα/ βαδιστικά σκουλήκια, 70 είδη) - Χερσαία, κρυπτόβια ζώα των τροπικών, υποτροπικών και εύκρατων περιοχών με υγρασία, μήκους 0,5-15 cm. - Τρέφονται με κάμπιες, έντομα, σκουλήκια και σαλιγκάρια, καθώς και με τερμίτες. * Ανήκουν στον κλάδο Παναρθρόποδα, μαζί με τα Αρθρόποδα και τα Βραδύπορα. Στα Παναρθρόποδα: Υπάρχει αυξημένο αιμόκοιλο, στη θέση του κοιλώματος (επενδύεται από εξωκυττάρια θεμέλια ουσία) Το αίμα εισέρχεται στο αιμόκοιλο και περιβρέχει τα εσωτερικά όργανα (ανοιχτό κυκλοφορικό σύστημα) Υπάρχει μυώδης καρδιά Ονυχοφόρο Peripatus sp. (πηγή: Hickman et al., 14 th Edition)

57 ΒΙΟΛΟΓΙΑ ΖΩΩΝ Ι ΕΛΑΣΣΟΝΑ ΕΚΔΥΣΟΖΩΑ Νταϊλιάνης Στέφανος 6. ΣΥΝΟΜΟΤΑΞΙΑ/ΦΥΛΟ: Ονυχοφόρα * (11 είδη) 5.1 Μορφή και Λειτουργία - Σώμα σχεδόν κυλινδρικό, χωρίς εξωτερική μεταμέρεια, με μαλακό βελούδινο σώμα (επιδερμίδιο από χιτίνη και πρωτεϊνες) το οποίο καλύπτεται από μικροσκοπικά φυμάτια. - Φέρουν ζεύγη εξαρτημάτων (ζεύγος κεραίων με οφθαλμούς και ζεύγος άνω γνάθων στο κεφάλι). - Φέρουν στοματικές θηλές και πόδια (14-43 ζεύγη ποδιών, χωρίς άρθρα, με κυρτά νύχια).

58 ΒΙΟΛΟΓΙΑ ΖΩΩΝ Ι ΕΛΑΣΣΟΝΑ ΕΚΔΥΣΟΖΩΑ Νταϊλιάνης Στέφανος 6. ΣΥΝΟΜΟΤΑΞΙΑ/ΦΥΛΟ: Ονυχοφόρα * (11 είδη) 5.1 Μορφή και Λειτουργία - Φέρουν μυώδες τοίχωμα και αιμόκοιλο με ατελή διαχωρισμό σε διαμερίσματα (όπως τα Αρθρόποδα). - Βλεννογόνοι αδένες στις πλευρές της σωματικής κοιλότητας εκτινάσσουν πίδακες κολλώδους υγρού (μέσω των στοματικών θηλών). - Πεπτικό σύστημα (στόμα με δόντι φάρυγγας οισοφάγος ευθύς πεπτικός σωλήνας, ζεύγος νεφριδίων σε κάθε τμήμα που φέρει πόδια). - Φέρουν διακλαδισμένο σύστημα τραχείων και διάσπαρτα, ανοιχτά αναπνευστικά στίγματα (ανοίγματα προς το εξωτερικό) για την αναπνοή. - Σωνηνοειδής καρδιά μέσα σε περικαρδιακό διάκενο - Νευρικό σύστημα με μορφή «σκάλας» (2 κοιλιακά νευρικά σχοινία κατά μήκος του σώματος και εγκέφαλος). - Αισθητήρια όργανα (οφθαλμοί, γευστικές άκανθες, απτικές θηλές, υγροσκοπικοί υποδοχείς). - Δίοικα είδη με ένα ζεύγος αναπαραγωγικών οργάνων (ωοτόκα, ωοζωοτόκα ή ζωοτόκα).

59 ΒΙΟΛΟΓΙΑ ΖΩΩΝ Ι ΕΛΑΣΣΟΝΑ ΕΚΔΥΣΟΖΩΑ Νταϊλιάνης Στέφανος 6. ΣΥΝΟΜΟΤΑΞΙΑ/ΦΥΛΟ: Βραδύπορα * (900 είδη) - Μικροί οργανισμοί στο λεπτό στρώμα του νερού που περιβάλλει τα βρύα και τις λειχήνες, σε φύκη του γλυκού νερού, καθώς και στα κενά μεταξύ των κόκκων της άμμου στη θάλασσα. - Φέρουν επίμηκες, κυλινδρικό ή ελλειψοειδές σώμα, χωρίς μεταμέρεια. - Κεφάλι και κορμός με 4 ζεύγη κοντών και χοντρών ποδιών (χωρίς άρθρα με 4-8 κυρτά νύχια). - Μη χιτινώδες επιδερμίδιο στο σώμα. - Πεπτικό σύστημα (στόμα φάρυγγας οισοφάγος έντερο ορθό έδρα) και απεκκριτικοί αδένες (μαλπιγγιανά σωληνάρια). Υδρόβιο Βραδύπορο Pseudobiotus sp. (πηγή: Hickman et al., 14 th Edition)

60 ΒΙΟΛΟΓΙΑ ΖΩΩΝ Ι ΕΛΑΣΣΟΝΑ ΕΚΔΥΣΟΖΩΑ Νταϊλιάνης Στέφανος 6. ΣΥΝΟΜΟΤΑΞΙΑ/ΦΥΛΟ: Βραδύπορα * (900 είδη) - Δεν υπάρχουν βλεφαρίδες, αναπνευστικό και κυκλοφορικό σύστημα (ανταλλαγή αερίων από επιφάνεια σώματος). - Γονοχωριστικά είδη με ικανότητα σύζευξης. - Ικανότητα κρυπτοβίωσης: Λανθάνουσα κατάσταση υπό δυσμενείς περιβαλλοντικές συνθήκες π.χ. ακραίες θερμοκρασίες, έλλειψη οξυγόνου κλπ. (μειωμένος μεταβολισμός, μείωση υδατικού περιεχόμενου από 85% σε 3%, αδράνεια οργανισμού). Υδρόβιο Βραδύπορο Pseudobiotus sp. (πηγή: Hickman et al., 14 th Edition)

61 Ευχαριστώ για την προσοχή σας