ΑΛΔΞΑΝΓΡΔΙΟ ΣΔΥΝΟΛΟΓΙΚΟ ΙΓΡΤΜΑ ΘΔΑΛΟΝΙΚΗ ΥΟΛΗ ΣΔΥΝΟΛΟΓΙΚΩΝ ΔΦΑΡΜΟΓΩΝ ΣΜΗΜΑ : ΠΟΛΙΣΙΚΩΝ ΔΡΓΩΝ ΤΠΟΓΟΜΗ ΠΣΤΥΙΑΚΗ ΔΡΓΑΙΑ ΜΔ ΘΔΜΑ ΤΜΠΤΚΝΩΗ ΔΓΑΦΩΝ

Transcript

1 ΑΛΔΞΑΝΓΡΔΙΟ ΣΔΥΝΟΛΟΓΙΚΟ ΙΓΡΤΜΑ ΘΔΑΛΟΝΙΚΗ ΥΟΛΗ ΣΔΥΝΟΛΟΓΙΚΩΝ ΔΦΑΡΜΟΓΩΝ ΣΜΗΜΑ : ΠΟΛΙΣΙΚΩΝ ΔΡΓΩΝ ΤΠΟΓΟΜΗ ΠΣΤΥΙΑΚΗ ΔΡΓΑΙΑ ΜΔ ΘΔΜΑ ΤΜΠΤΚΝΩΗ ΔΓΑΦΩΝ ΠΟΤΓΑΣΗ: ΑΡΙΓΗ ΝΙΚΟ (ΝΟΝΣΑΡ) ΔΠΙΒΛΔΠΩΝ :ΚΟΝΙΣΟΠΟΤΛΟ ΓΔΩΡΓΙΟ ΘΔΑΛΟΝΗΚΖ 2013

2 Πεξηερόκελα ΚΔΦΑΛΑΙΟ 1 ν 1. Γεληθά γηα ηα εδάθε Ση είλαη έδαθνο ρεκαηηζκόο ηνπ εδάθνπο Φπζηθέο ηδηόηεηεο εδάθνπο Υεκηθέο παξάκεηξνη εδάθνπο Καηεγνξίεο εδαθώλ ύζηαζε εδάθνπο εκαζία ηνπ εδάθνπο θαη νη ιεηηνπξγίεο ηνπ ζην νηθνζύζηεκα Διιεληθά εδαθηθά ζπζηήκαηα Γηάθνξνη νξηζκνί ηνπ εδάθνπο από επηζηήκνλεο Πξνβιήκαηα πνπ εκθαλίδεη ην έδαθνο Πεξηβαιινληηθή δηαρείξηζε θαη πξνζηαζία ηνπ πεξηβάιινλ ΚΔΦΑΛΑΙΟ 2 ν 2. Γεληθά γηα ηε ζπκπύθλωζε(εξγαζηήξην) Ση είλαη ζπκπύθλωζε πλζήθεο ζπκπύθλωζεο Υαξαθηεξηζηηθά ζπκπύθλωζεο δηαθόξωλ εδαθώλ Δπίδξαζε ζηε δηαπεξαηόηεηα θαη ζηε ζπκπηεζηόηεηα Πνηνηηθόο έιεγρνο ηωλ πξνο ζπκπύθλωζε πιηθώλ Γνθηκή Proctor

3 Γηαδηθαζία δνθηκήο Δθηέιεζε παξαδείγκαηνο δνθηκήο Proctor κε ηελ πξόηππε κέζνδν Σξνπνπνηεκέλε κέζνδνο ΚΔΦΑΛΑΙΟ 3 ν 3. πκπύθλωζε εδαθώλ(εξγνηάμην) Δθαξκνγή ζην εξγνηάμην πκπύθλωζε αζθαιηηθώλ ζηξώζεωλ Μεηξήζεηο ζπκπύθλωζεο κε troxler Μεηξήζεηο ζπκπύθλωζεο κε ππξήλεο Δξγνηαμηαθόο έιεγρνο ζπκπύθλωζεο Μέζνδνο θώλνπ θαη άκκνπ Δπί ηόπνπ έιεγρνο ζπκπύθλωζεο- Ιζνδύλακν ηεο άκκνπ Γπλακηθή ζπκπύθλωζε Γπλακηθή δηείζδπζε πκπύθλωζε ζε έξγα νδνπνηίαο Απνηειέζκαηα- Δπεμεγήζεηο εθαξκνγώλ ΚΔΦΑΛΑΙΟ 4 ν 4.Δξγνηάμην-Άλζξωπνο Αλζξώπηλνη θαη κε παξάγνληεο πνπ επεξεάδνπλ ηελ εθαξκνγή Οξγάλωζε εξγνηαμίνπ γηα ηελ πγεία θαη αζθάιεηα ηωλ εξγαδνκέλωλ Ο ξόινο ηνπ επηβιέπνληα ζην έξγν

4 ΚΔΦΑΛΑΙΟ 5 ν 5.Μεραλνινγηθόο εμνπιηζκόο Μεραλήκαηα ζπκπύθλωζεο Οδνζηξωηήξεο κεηαιιηθνύ θπιίλδξνπ Διαζηηρνθόξνη νδνζηξωηήξεο Οδνληωηνί νδνζηξωηήξεο(θαηζηθνπόδαξα) Γνλεηηθέο πιάθεο Κξνπζηηθά κεραλήκαηα ζπκπύθλωζεο Άιια κεραλήκαηα ΤΜΠΔΡΑΜΑΣΑ ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ

5 Δηζαγωγή Ζ παξνχζα πηπρηαθή εξγαζία αλαθέξεηαη αξρηθά γηα ην έδαθνο θαη ηελ δνκή ηνπ θαη κεηέπεηηα γίλεηαη κηα εθηελέζηεξε πεξηγξαθή πάλσ ζηε ζπκπχθλσζε ησλ εδαθψλ θαη ηνπο ηξφπνπο εθαξκνγήο ηνπ, θαη φια απηά κέζα απφ έξεπλα πνπ έγηλε ζηε βηβιηνγξαθία θαη ζην internet. Αξρηθά, γίλεηαη κηα γεληθή αλαθνξά γηα ην έδαθνο θαη ηηο θαηεγνξίεο ζηηο νπνίεο ρσξίδεηαη, ηελ ζχζηαζε θαη ηελ κνξθνινγία ηνπ θαζψο θαη ηα πξνβιήκαηα πνπ εκθαλίδνπλ. Έπεηηα γίλεηαη αλαθνξά γηα ηε ζπκπχθλσζε ησλ εδαθψλ, ν ιφγνο πνπ ηελ θάλνπκε θαη ηη πεηπραίλεηαη κε ηελ εθαξκνγή ηεο, αλαιχνληαο αξρηθά ηνπο εξγαζηεξηαθνχο ηξφπνπο εθηέιεζεο ηεο δνθηκήο κε επηθξαηέζηεξε ηελ δνθηκή Proctor, ελψ κεηέπεηηα δίλεηαη έλα παξάδεηγκα εθαξκνγήο ηεο ζπκπχθλσζεο ζην εξγνηάμην. Αλαγξάθεηαη ε ζεκαζία ηεο ζπκπχθλσζεο ησλ εδαθψλ ζηα έξγα νδνπνηίαο,νη παξάγνληεο πνπ επεξεάδνπλ ηελ εθαξκνγή θαζψο ζεκαληηθή βαξχηεηα έρνπλ ηα απνηειέζκαηα ησλ εθαξκνγψλ ηα νπνία θαζνξίδνπλ ηελ εμέιημε ελφο έξγνπ. Σέινο γίλεηαη κηα αλαθνξά ζην ξφιν ηνπ επηβιέπνληα θαη θπξίνπ ηνπ έξγνπ πάλσ ζηηο ππνρξεψζεηο θαη ηα θαζήθνληα ηνπ, φπσο θαη ησλ εξγαδνκέλσλ ψζηε λα ηεξνχλ φια ηα κέηξα αζθαιείαο θαηά ηελ εθηέιεζε ηεο εθαξκνγήο ζην εξγνηάμην θαη δίλεηαη έλα πινχζην θσηνγξαθηθφ πιηθφ (κεραλήκαηα, εδάθε) ψζηε λα ππάξρεη κηα έληνλε παξαζηαηηθφηεηα θαηά ηελ πεξηγξαθή ησλ δηάθνξσλ νξηζκψλ θαη εθαξκνγψλ. ην ζεκείν απηφ ζα ήζεια λα επραξηζηήζσ ζεξκά ηνλ θ.κνληηφπνπιν γηα ηελ πνιχηηκε βνήζεηα ηνπ γηα ηελ εθπφλεζε απηήο ηεο πηπρηαθήο εξγαζίαο.

6 ΔΓΑΦΟ Σν έδαθνο είλαη ην αλψηαην ζηξψκα ηνπ θινηνχ ηεο γεο, δειαδή ην θαιιηεξγήζηκν επηθαλεηαθφ ζηξψκα ζε πάρνο 35 σο 50 εθαηνζηά. Σν θάησ απφ ην έδαθνο ζηξψκα ιέγεηαη ππέδαθνο. Σν ππέδαθνο θηάλεη ζην 1,5 σο 2 κ., σο εθεί δειαδή πνπ πξνρσξνχλ νη ξίδεο ησλ θπηψλ θαη κπνξεί λα γίλεη γεσξγηθή εθκεηάιιεπζή ηνπ. Όηαλ ην έδαθνο εμαληιεζεί απφ ηελ εληαηηθή θαιιηέξγεηα, κε βαζχ ζθάςηκν 1 σο 1,5 κ., ην ππέδαθνο θέξλεηαη ζηελ επηθάλεηα (νη γεσξγνί ην απνθαινχλ "γχξηζκα"), νπφηε ζε 5-6 κήλεο γίλεηαη θαηάιιειν γηα θαιιηέξγεηα. Σν έδαθνο πξνήιζε απφ ηελ απνζάζξσζε (δηάβξσζε) ησλ πεηξσκάησλ ηεο γήηλεο επηθάλεηαο. Ζ απνζάζξσζε απηή νθείιεηαη ζε πνιιέο αηηίεο: ηε ζάιαζζα, ηε βξνρή, ηνλ ήιην, ην θξχν, ηνλ αέξα, ηα θπηά θαη ηα δψα. Σν έδαθνο, φηαλ δελ θαιιηεξγείηαη, πινπηίδεηαη αθαηάπαπζηα: Σα απηνθπή θπηά (ρφξηα, ζάκλνη, δέληξα) κε ηηο ξίδεο ηνπο ην απνζαζξψλνπλ θάζε κέξα θαη ην πινπηίδνπλ κε ηξνθέο πνπ παίξλνπλ απ' ηνλ αέξα (άδσην θιπ.) θαη κε ηα θχιια ηνπο θαη ηνπο θνξκνχο ηνπο, πνπ, φηαλ ζαπίδνπλ, κεηαβάιινληαη ζε ηξνθέο γηα ηα λέα θπηά. Αλάινγα ην πινπηίδνπλ θαη ηα δψα. Όζα απ' απηά δνπλ «ελδφγεηα» δσή (ζθνπιήθηα, κπξκήγθηα θαη άιια έληνκα θαη κηθξφζσκα δψα), ην ηξππνχλ θαη έηζη ην λεξφ, ν ήιηνο, ν αέξαο κπαίλνπλ επθνιφηεξα ζην έδαθνο θαη θνπβαινχλ κέζα ηνπ νξγαληθέο νπζίεο. Σέινο κε ηα απνξξίκκαηα ηνπο θαη ηε ζήςε ησλ ζσκάησλ ηνπο κεηά ην ζάλαηφ ηνπο νινθιεξψλνπλ ηνλ εκπινπηηζκφ ηνπ. Όζα δνπλ «ππέξγεηα» δσή, ην απνζαζξψλνπλ κε ηηο θσιηέο ηνπο θαη ηα ζθαιίζκαηά ηνπο θαη ην πινπηίδνπλ κε ηα ππνιείκκαηα ησλ ηξνθψλ ηνπο, κε ηα θφπξαλά ηνπο θαη κε ην ίδην ην ζψκα ηνπο, κεηά ην ζάλαηφ ηνπο. Όιεο απηέο νη νξγαληθέο νπζίεο, πνπ πξνέξρνληαη απφ ηνπο δσηθνχο νξγαληζκνχο, παξαζέξλνληαη επθνιφηεξα απφ ηα λεξά ησλ βξνρψλ θαη απνζέηνληαη φπνπ ιηκλάδνπλ ηα ξπάθηα θαη νη πνηακνί. Γη' απηφ ην έδαθνο ζηηο θνηιάδεο, ηνπο θάκπνπο θαη ηα δέιηα ησλ πνηακψλ πην πνιχ, είλαη πξνζθνξφηεξν ζηε γεσξγία.

7 Όκσο θαη ην λεξφ θαη νη αθηίλεο ηνπ ήιηνπ θαη ν αέξαο, κε ηελ «νμείδσζε» πνπ πξνθαινχλ ζηα ζπζηαηηθά ηνπ εδάθνπο, ηα δηαζπνχλ θαη ηα δηαιχνπλ κεηαβάιινληάο ηα ζε ζξεπηηθέο γηα ηα θπηά νπζίεο. Όιεο νη παξαπάλσ αιινηψζεηο, πνπ γίλνληαη ζην έδαθνο, ην θάλνπλ λα δηαθέξεη απφ ην ππέδαθνο θαη ζε ζπλεθηηθφηεηα θαη ζε απφρξσζε. Λίγεο βέβαηα νξγαληθέο νπζίεο θαηεβαίλνπλ κε ηα λεξά θαη σο ην ππέδαθνο, κα φηαλ απηφ, κε ην γχξηζκα, αλεβαίλεη ζηελ επηθάλεηα, πξέπεη λα ζπέξλεηαη χζηεξα απφ 5 ή 6 κήλεο, γηα λα γίλεηαη ζην κεηαμχ ε εδαθηθή απνζάζξσζε (δηάβξσζε). ΥΖΜΑΣΗΜΟ ΣΟΤ ΔΓΑΦΟ Πέληε παξάγνληεο ζεσξείηαη πσο επεξεάδνπλ ην ζρεκαηηζκφ ηνπ εδάθνπο, ην κεηξηθφ πιηθφ, ην νπνίν είλαη ζρεηηθά ραιαξφ πιηθφ, ην πξνεξρφκελν απφ ηελ απνζάζξσζε ησλ πεηξσκάησλ θαη απφ ην νπνίν θαη κε ηελ επίδξαζε ησλ άιισλ παξαγφλησλ ηεο εδαθνγέλεζεο, ζρεκαηίδεηαη ην έδαθνο. Σν θιίκα, ην νπνίν επηδξά

8 ζηε βιάζηεζε κε ηε ζεξκνθξαζία θαη ηεο βξνρνπηψζεηο, αιιά θαη ζε άιινπο παξάγνληεο εδαθνγέλεζεο. Οη δψληεο νξγαληζκνί, δειαδή θπηηθνί νξγαληζκνί, κεγάινη νξγαληζκνί θαη άλζξσπνη πνπ ρξεζηκνπνηνχλ ηε γε γηα αγξνηηθέο, δαζηθέο, θηελνηξνθηθέο, νηθηζηηθέο θαη βηνκεραληθέο δξαζηεξηφηεηεο. Ζ ηνπνγξαθία ηεο πεξηνρήο, δειαδή ε κνξθή ηεο επηθάλεηαο ηεο γεο θαη ν ρξφλνο, δειαδή ε δηάξθεηα δηαδηθαζίαο ζρεκαηηζκνχ ηνπ εδάθνπο πνπ είλαη πνιχ κεγάιε. πλήζσο γηα ην ζρεκαηηζκφ ελφο ζηξψκαηνο απφ ρψκα κέζν θπζηθψλ δηαδηθαζηψλ απνζάζξσζεο κεηξηθψλ πεηξσκάησλ ρξεηάδνληαη απφ 100 έσο 1000 ρξφληα αλάινγα κε ηηο ζπλζήθεο πεξηβάιινληνο. Γηα απηφ ην ιφγν ην έδαθνο δελ απνηειεί αλαλεψζηκν θπζηθφ πφξν. Οη δηεξγαζίεο κέζσ ησλ νπνίσλ ζρεκαηίδεηαη ην έδαθνο είλαη θπζηθέο(απφ ηε δξάζε λεξνχ, αλέκνπ, ζεξκφηεηαο, βαξχηεηαο), ρεκηθέο (αληαιιαγέο ρεκηθψλ ζηνηρείσλ θαη ζπζηαηηθά ηνπ εδάθνπο) θαη βηνινγηθέο (απνηθνδφκεζε ησλ θπηηθψλ ππνιεηκκάησλ απφ νξγαληζκνχο). Ζ πην ζεκαληηθή βηνινγηθή δηαδηθαζία είλαη ε δηάζπαζε θαη ρνπκνπνίεζε,δειαδή ε απνζχλζεζε ησλ νξγαληθψλ ππνιεηκκάησλ ησλ δψσλ θαη θπηψλ θαη ησλ λεθξψλ κηθξννξγαληζκψλ κε ηειηθφ πξντφλ έλα πιηθφ ζθνηεηλφ θαη πνιχπινθν, ρσξίο ηδηαίηεξε δνκή πνπ νλνκάδεηαη ρνχκνο. Σν έδαθνο απνηειεί ην κέζν ζηήξημεο θαη ζξέςεο ησλ θπηψλ, ζπληζηά ηε βάζε ηεο αγξνηηθήο θαη δαζηθήο παξαγσγήο, ην θπζηθφ θίιηξν θαη ην πξνζηαηεπηηθφ ζηξψκα ησλ απνζεκάησλ ηνπ ππφγεηνπ λεξνχ θαζψο επίζεο θαη ην ρψξν φπνπ δνπλ κεγάινη αξηζκνί κηθξννξγαληζκψλ πνπ ζπκκεηέρνπλ ζηελ δηαδηθαζία αλαθχθισζεο ζηνηρείσλ φπσο ηνπ αδψηνπ θαη ηνπ άλζξαθα.

9 ΦΤΗΚΔ ΗΓΗΟΣΖΣΔ ΔΓΑΦΟΤ Ζ θαηλφκελε ππθλφηεηα ηνπ εδάθνπο νξίδεηαη σο ην βάξνο μεξνχ (104 o C) εδάθνπο πξνο ηνλ φγθν ηνπ, ζηελ θπζηθή ηνπ θαηάζηαζε (αδηαηάξαρην). πλεζηζκέλεο ηηκέο γηα κε θαιιηεξγνχκελα εδάθε είλαη κεηαμχ 1,0 1,6 g/cm 3, αλάινγα κε ηνλ ηχπν εδάθνπο θαη ην πνξψδεο. Καηά θαλφλα, ε θαηλφκελε ππθλφηεηα είλαη κηθξφηεξε ζην επηθαλεηαθφ ζηξψκα ελφο εδάθνπο απφ φηη ζην ππέδαθνο, ιφγσ ηεο πςειφηεξεο πεξηεθηηθφηεηαο ζε νξγαληθή χιε θαη ηελ χπαξμε κεγαιχηεξσλ θφθθσλ ζηελ επηθάλεηα θαη ηεο ζπκπίεζεο ηνπ ππεδάθνπο. Ζ κεραληθή θαηεξγαζία ηνπ επηθαλεηαθνχ εδάθνπο, π.ρ. κε θαιιηεξγεηηθά εξγαιεία, ηείλεη λα θαηαζηξέςεη ηε δνκή δεκηνπξγψληαο αληίζηξνθν απνηέιεζκα.

10 Ωο πνξψδεο ηεο δνκήο ηνπ εδάθνπο νξίδεηαη ην πνζνζηφ ηνπ φγθνπ ηνπ ην νπνίν θαηαιακβάλεηαη απφ κε ζηεξεά πιηθά. εκαληηθφ ξφιν παίδεη θαη ε θαηαλνκή κεγέζνπο ησλ πφξσλ. Γηα λα αεξίδεηαη ζσζηά ην έδαθνο δελ είλαη απαξαίηεηε πξνυπφζεζε απιά ν ζπλνιηθά κεγάινο φγθνο πφξσλ, αιιά χπαξμε πφξσλ κεγάιεο δηακέηξνπ. Π.ρ., ηα αξγηιψδε εδάθε παξνπζηάδνπλ πςειέο ηηκέο πνξψδνπο (>55%) αιιά είλαη αθαηάιιεια γηα ηηο πεξηζζφηεξεο θαιιηέξγεηεο ιφγσ θαθνχ αεξηζκνχ. Αληίζεηα, ηα ακκψδε εδάθε, κε πνξψδεο πεξίπνπ 40-45%, παξνπζηάδνπλ ζπλήζσο θαιφ θαη ζηαζεξφ αεξηζκφ. Ζ παξνπζία ζρεηηθά κεγάισλ πνζνηήησλ πξνζξνθεκέλνπ λαηξίνπ επλνεί κεραληζκνχο κέζσ ησλ νπνίσλ ηα αλφξγαλα ζπζηαηηθά ηνπ εδάθνπο κπνξεί λα βξεζνχλ ζε θαηάζηαζε δηαζπνξάο ή δηακεξηζκνχ. Σν απνηέιεζκα είλαη ε θαηαζηξνθή ηεο δνκήο ηνπ εδάθνπο θαη ε δεκηνπξγία κηαο ζπκπαγνχο εδαθηθήο κάδαο, ρσξίο θελά (πφξνπο) θαη κε πνιχ αλεπηζχκεηεο γηα ηελ αλάπηπμε θπηψλ θπζηθέο ηδηφηεηεο.

11 Ζ πξαγκαηηθή ππθλφηεηα νξίδεηαη σο ην βάξνο μεξνχ εδάθνπο πξνο ηνλ φγθν ηνπ, ρσξίο λα ιακβάλεηαη ππφςηλ ν φγθνο ησλ πφξσλ. Οη δηαθπκάλζεηο ηεο είλαη κηθξφηεξεο απφ φ,ηη ηεο θαηλφκελεο ππθλφηεηαο. Γηα ηα πεξηζζφηεξα εδάθε είλαη πεξίπνπ ίζε κε 2,6 2,7 g/cm 3, εθηφο αλ είλαη πνιχ πινχζηα ζε νξγαληθή νπζία ή ζε νμείδηα ηνπ ζηδήξνπ. Ζ δηαηήξεζε ηεο πγξαζίαο ηνπ εδάθνπο ζε ελδεδεηγκέλα επίπεδα είλαη έλαο απφ ηνπο πην ζεκαληηθνχο παξάγνληεο γηα ηελ επηηπρία κίαο θαιιηέξγεηαο. Ζ πγξαζία πξέπεη λα είλαη επαξθήο γηα ηελ θαλνληθή αλάπηπμε ησλ θπηψλ αιιά φρη ηφζν κεγάιε ψζηε λα εκπνδίδεη ηελ πξφζιεςε νμπγφλνπ απφ ηηο ξίδεο. Ζ πγξαζία πεξηιακβάλεη 4 ηχπνπο λεξνχ: Πξνζξνθεκέλν λεξφ: πξφθεηηαη γηα ην ηζρπξά πξνζξνθεκέλν ζηνπο θξπζηαιιηθνχο κηθξνπφξνπο λεξφ ην νπνίν δελ είλαη άκεζα δηαζέζηκν θαη δελ κεηαθηλείηαη, εθηφο αλ ιάβνπλ ρψξα ηνληνελαιιαθηηθέο δηεξγαζίεο. Τγξνζθνπηθφ λεξφ: είλαη πξνζξνθεκέλν αζζελψο, ζε ιεπηά ζηξψκαηα ζηελ επηθάλεηα ησλ θφθθσλ θαη κπνξεί λα κεηαθηλεζεί κφλν κέζσ εμάηκηζεο. Σξηρνεηδέο λεξφ: ζπγθξαηείηαη κέζσ δπλάκεσλ επηθαλεηαθήο ηάζεο αλάκεζα ζηνπο θφθθνπο ηνπ εδάθνπο ή κέζα ζε ηξηρνεηδείο πφξνπο. Απνηειεί ηελ θπξίσο πεγή πγξαζίαο θαη απνξξνθάηαη ζηαδηαθά απφ ηηο ξίδεο. Γηεζεηφ λεξφ: πιεξψλεη ηνπο κεγάινπο πφξνπο θαη ηνπο θελνχο ελ γέλεη ρψξνπο ηνπ εδάθνπο, δηα κέζνπ ησλ νπνίσλ θηλείηαη ειεχζεξα ππφ ηελ επίδξαζε ηεο βαξχηεηαο ή άιιεο επίδξαζεο. Γηεζεηηθφηεηα ιέγεηαη ην θαηλφκελν (θαη ν βαζκφο ζηνλ νπνίν απηφ ζπκβαίλεη) θαηά ην νπνίν ην λεξφ (άξδεπζεο ή βξνρφπησζεο) εηζρσξεί ζηελ θπξίσο κάδα ηνπ εδάθνπο απφ ηελ επηθάλεηά ηνπ. πλήζσο, ε δηεζεηηθφηεηα είλαη ηαρεία θαηά ηελ έλαξμε ηεο παξνρήο λεξνχ, βαζκηαία φκσο ε επηθάλεηα θνξέλεηαη θαη ε δηεζεηηθφηεηα κεηψλεηαη κέρξη κηα ζηαζεξή ηηκή. Αλ δηαθνπεί ε παξνρή λεξνχ, ε δηεζεηηθφηεηα κεηψλεηαη θη άιιν θαη κεδελίδεηαη φηαλ απνξξνθεζεί φιν ην λεξφ απφ ηελ επηθάλεηα. Ζ δηεζεηηθφηεηα εμαξηάηαη θπξίσο απφ ηε κεραληθή ζχζηαζε ηνπ εδάθνπο θαη ηε δνκή ηνπ, αιιά θαη απφ ην χςνο ηεο ζηάζκεο ηνπ λεξνχ πνπ ζπζζσξεχεηαη ζηελ επηθάλεηα (ιφγσ ηεο πδξνζηαηηθήο πίεζεο). Έλα έδαθνο πξφζθαηα θαιιηεξγεκέλν ή θαιπκκέλν

12 απφ ππθλή βιάζηεζε αλακέλεηαη λα έρεη βειηησκέλε δηεζεηηθφηεηα. Ζ γλψζε ηεο δηεζεηηθφηεηαο βνεζά ζηνλ ζσζηφ ππνινγηζκφ ηεο άξδεπζεο. Ζ πδαηνδηαπεξαηφηεηα αθνξά ζηελ θίλεζε ηνπ λεξνχ κέζα ζηελ θπξίσο κάδα ηνπ εδάθνπο. Δμαξηάηαη θπξίσο απφ ηνλ αξηζκφ, ηελ θαηαλνκή θαη ην κέγεζνο ησλ πφξσλ, αιιά απμάλεηαη θαη ιφγσ πδξνζηαηηθήο πίεζεο φηαλ ε επηθάλεηα είλαη θαιπκκέλε απφ λεξφ. Άιινη παξάγνληεο πνπ κπνξεί λα επεξεάδνπλ ηελ πδαηνδηαπεξαηφηεηα είλαη ηα γεληθά δνκηθά ραξαθηεξηζηηθά ηνπ εδάθνπο θαη ε πεξηεθηηθφηεηά ηνπ ζε νξγαληθή νπζία. Ζ γλψζε ηεο πδαηνδηαπεξαηφηεηαο είλαη απαξαίηεηε γηα ηελ εθινγή ηεο θαηάιιειεο κεζφδνπ άξδεπζεο θαη γηα ηελ αληηκεηψπηζε πξνβιεκάησλ απνζηξάγγηζεο. Ζ ζπλεθηηθφηεηα ελφο εδαθηθνχ πιηθνχ απνηειεί ηελ εθδήισζε ησλ δπλάκεσλ ζπλνρήο θαη ζπλάθεηαο. Θα κπνξνχζε λα νξηζηεί σο ε αληίζηαζε ηνπ εδαθηθνχ πιηθνχ ζε παξακφξθσζε θαη ξήμε. Ο ηχπνο εδάθνπο θαη ε πεξηεθηηθφηεηα ζε λεξφ είλαη νη θαζνξηζηηθνί παξάγνληεο γηα ηελ ζπλεθηηθφηεηα. Ζ ζπλνρή ηεο άκκνπ θαη ηεο ηιχνο είλαη πνιχ κηθξή ελψ κπνξεί λα είλαη πνιχ ηζρπξή κεηαμχ θφθθσλ αξγίινπ. Οη δπλάκεηο ζπλάθεηαο δξνπλ κφλν φηαλ ππάξρνπλ κελίζθνη πνπ δηαρσξίδνπλ ηελ πγξή απφ ηελ αέξηα θάζε, δειαδή φηαλ ην εδαθηθφ πιηθφ είλαη λσπφ αιιά φρη θνξεζκέλν ζε λεξφ. ε απηή ηελ πεξίπησζε, ε ζπλεθηηθφηεηα ηνπ εδάθνπο ηνπ πξνζδίδεη πιαζηηθφηεηα. ε αξγηιηθά εδάθε κπνξεί λα παξαηεξεζεί ππφ θπζηθέο ζπλζήθεο ην θαηλφκελν ηεο δηφγθσζεο θαη ηεο επαθφινπζεο ζπξξίθλσζεο. Ζ δηφγθσζε νθείιεηαη ζηελ ηδηφηεηα ησλ θπιινππξηηηθψλ πιηθψλ λα πξνζξνθνχλ λεξφ δηνγθψλνληαο πξνο ηε κία δηάζηαζε ην θξπζηαιιηθφ ηνπο πιέγκα θαη λα ην απνβάιινπλ επηζηξέθνληαο ζηελ αξρηθή ηνπο θαηάζηαζε. Ζ εκθάληζε ξσγκψλ, νη νπνίεο κεξηθέο θνξέο ζρεκαηίδνπλ έλα ζπλερέο δίθηπν πνιπγσληθψλ ζρεκάησλ, είλαη ην απνηέιεζκα ηεο ζπξξίθλσζεο κεηά απφ δηφγθσζε. Ζ εκθάληζε ησλ ξσγκψλ είλαη αλεπηζχκεηε δηφηη, εηδηθά ζε θιίκαηα φπσο ηεο Διιάδαο, ζπληειεί ζηελ ηαρεία μήξαλζε ηεο εδαθηθήο κάδαο θαη ησλ ιεπηψλ ξηδψλ ελψ δεκηνπξγεί δπζθνιίεο θαη ζηελ άξδεπζε.

13 Ζ θχξηα πεγή ζεξκφηεηαο γηα ην έδαθνο είλαη ν ήιηνο. πλεπψο, νη δηαθπκάλζεηο ηεο ζεξκνθξαζίαο ηνπ εδάθνπο αθνινπζνχλ ηηο (εκεξήζηεο θαη επνρηαθέο) δηαθπκάλζεηο ηεο ειηνθάλεηαο αιιά κε κία ινγηθή ρξνλνθαζπζηέξεζε ιφγσ ηεο αληίζηαζεο ζηε κεηαθνξά ζεξκφηεηαο. Γεληθά, ην εχξνο ησλ δηαθπκάλζεσλ ζεξκνθξαζίαο ηνπ εδάθνπο κεηψλεηαη πξνο ην βάζνο ή φηαλ ε επηθάλεηα θαιχπηεηαη απφ βιάζηεζε, θαηά ηε λχρηα ην ππέδαθνο είλαη ζεξκφηεξν απφ ην επηθαλεηαθφ έδαθνο θαη ην ρεηκψλα ε κέζε ζεξκνθξαζία είλαη κεγαιχηεξε ζηα βαζχηεξα ζηξψκαηα. Δίλαη αμηνζεκείσην φηη ε κέζε εηήζηα ζεξκνθξαζία εδάθνπο ζε νπνηνδήπνηε βάζνο είλαη πάληα ειαθξψο ςειφηεξε απφ ηελ αληίζηνηρε αηκνζθαηξηθή ζηελ ίδηα ηνπνζεζία. Αχμεζε ηεο ζεξκνθξαζίαο ηνπ εδάθνπο ζπλεπάγεηαη: Αχμεζε ηεο ηαρχηεηαο ησλ αληηδξάζεσλ ρεκηθήο απνζάζξσζεο ησλ νξπθηψλ ζπζηαηηθψλ Αχμεζε ηεο ηαρχηεηαο ησλ βηνρεκηθψλ αληηδξάζεσλ (π.ρ. ληηξνπνίεζε) Γξαζηεξηνπνίεζε ηεο παλίδαο (γαηνζθψιεθεο θ.α.) Αχμεζε ηνπ δπλακηθνχ ηνπ εδαθηθνχ χδαηνο εμάηκηζε Δπθνιφηεξε δηάρπζε ησλ αεξίσλ δηα κέζνπ ηεο εδαθηθήο κάδαο Μεηαβνιέο ζηηο ηζνξξνπίεο ξφθεζεο, ηνληνελαιιαγήο θαη ζπζηεκάησλ νμεηδναλαγσγήο Αιιαγή ζηελ ηαρχηεηα κεηαηξνπήο κε αληαιιάμηκνπ θαιίνπ ζε αληαιιάμηκν θαη δχζθνια θηλεηνπνηήζηκνπ θσζθφξνπ ζε θηλεηνπνηήζηκν. Δπίζεο, ε βιάζηεζε ησλ δηαθφξσλ ζπφξσλ είλαη δπλαηή κφλν ζε ζπγθεθξηκέλα εχξε ζεξκνθξαζηψλ (θαη ηαρχηεξε ζε ζπγθεθξηκέλεο βέιηηζηεο - ζεξκνθξαζίεο). Ζ ζεξκνθξαζία επηδξά θαη ζηελ αλάπηπμε ηνπ ξηδηθνχ ζπζηήκαηνο ησλ θπηψλ, ζηελ πξφζιεςε ζξεπηηθψλ ζηνηρείσλ θαη λεξνχ θαη γεληθφηεξα ζηελ αλάπηπμε ησλ θπηψλ. Σν λεξφ ζηνπο πφξνπο ηνπ εδάθνπο δελ βξίζθεηαη ζε κνξθή ζηαγνληδίσλ αιιά ζε κνξθή πκελίσλ πνπ πεξηβάινπλ ηνπο θφθθνπο. Σα πκέληα απηά απνηεινχλ έλα ζπλερέο ζχζηεκα θαζψο ζπγθξαηνχληαη απφ ηα ζηεξεά ζπζηαηηθά ηνπ εδάθνπο κε δπλάκεηο ζπλάθεηαο. Οη ειθηηθέο δπλάκεηο είλαη ηζρπξφηεξεο φζν ιεπηφηεξα είλαη ηα πκέληα. Αλ ην έδαθνο θνξεζζεί ζε λεξφ, ην λεξφ ζα θηλεζεί πξνο ηα θάησ, ππφ ηελ επίδξαζε ηνπ βάξνπο ηνπ, εθθελψλνληαο πξψηα ηνπο κεγαιχηεξνπο πφξνπο θαη ελ ζπλερεία ηνπο κηθξφηεξνπο, κέρξη λα κείλνπλ γεκάηνη κφλν εθείλνη φπνπ ηα ιεπηά

14 πκέληα γεηηνληθψλ θφθθσλ ζπλελψλνληαη (ην θξπζηαιιηθφ λεξφ δελ ζπκκεηέρεη ζηε δηαδηθαζία). ε απηήλ ηελ θαηάζηαζε, ην θαηά βάξνο πνζνζηφ χδαηνο (ζε μεξή βάζε) είλαη γλσζηφ σο πδαηνρσξεηηθφηεηα ηνπ εδάθνπο. Πεξαηηέξσ κείσζε ηεο πνζφηεηαο ηνπ εδαθηθνχ χδαηνο είλαη εθηθηή κφλν κε εμσηεξηθή παξέκβαζε (π.ρ. απνξξφθεζε απφ ξίδεο ή άλνδν ζεξκνθξαζίαο θαη εμάηκηζε). Αλ ε απνκάθξπλζε χδαηνο νθείιεηαη ζε απνξξφθεζε απφ ξηδηθά ηξηρίδηα, ηφηε κπνξεί λα εμαθνινπζήζεη κέρξη κία ζπγθεθξηκέλε ραξαθηεξηζηηθή πεξηεθηηθφηεηα ηνπ εδάθνπο ζε λεξφ ε νπνία είλαη γλσζηή σο πνζνζηφ καξάλζεσο. ε έλα έδαθνο ηνπ νπνίνπ ε πεξηεθηηθφηεηα ζε λεξφ είλαη ίζε ή κηθξφηεξε κε ην πνζνζηφ καξάλζεσο, ηα θπηά καξαίλνληαη νξηζηηθά. Ζ εηδηθή ειεθηξηθή αγσγηκφηεηα ηνπ πδαηηθνχ εθρπιίζκαηνο ηνπ εδάθνπο κπνξεί λα καο δψζεη κία θαηά πξνζέγγηζε πνζνηηθή εθηίκεζε ηνπ ζπλφινπ ησλ πδαηνδηαιπηψλ αιάησλ ηνπ εδάθνπο. ΥΖΜΗΚΔ ΠΑΡΑΜΔΣΡΟΗ ην έδαθνο ππάξρνπλ πνιιέο πεγέο πνπ παξάγνπλ ηφληα πδξνγφλνπ (H + ) θαη πξνθαινχλ ηελ νμίλεζή ηνπ. Σν έδαθνο, φκσο, έρεη ηελ ηθαλφηεηα λα ξπζκίδεη ηε ζπγθέληξσζε ησλ ηφλησλ H + ζην εδαθηθφ δηάιπκα κέζσ ηνληνελαιιαγήο. Ο φξνο ξπζκηζηηθή ηθαλφηεηα αλαθέξεηαη ζηελ ηδηφηεηα ηνπ εδάθνπο λα «απνζβαίλεη» - ζε κεγάιν βαζκφ ηελ επίδξαζε παξακέηξσλ πνπ ηείλνπλ λα κεηαβάιινπλ ην ph ηνπ εδαθηθνχ δηαιχκαηνο θαη, γηα πνζνηηθέο κεηξήζεηο, νξίδεηαη ζαλ ε πνζφηεηα νμένο (ή βάζεο) πνπ απαηηείηαη γηα λα θαηέιζεη (ή λα αλπςσζεί) ε ηηκή ηνπ ph θαηά κία κνλάδα ζε 1 Kg εδάθνπο. To έδαθνο πεξηέρεη εθηφο απφ πδξνγνλνθαηηφληα θαη άιια θαηηφληα. Δηδηθφηεξα, ηα ηφληα αξγηιίνπ Al 3+, ε παξνπζία ησλ νπνίσλ είλαη έληνλε ζε φμηλα εδάθε, κπνξνχλ λα απμάλνπλ ηελ ηηκή ηνπ ph θαζψο πδξνιχνληαη κεηαηξεπφκελα ζε πνιπ-πδξνμπ-ηφληα θαη απνδεζκεχνληαη επηπιένλ

15 πδξνγνλνθαηηφληα. πλήζσο, κε ηνλ φξν νμχηεηα ηνπ εδάθνπο ελλννχκε ηελ ελεξγφ νμχηεηα. Ζ ελεξγφο νμχηεηα αλαθέξεηαη ζηελ νμχηεηα ηνπ εδαθηθνχ δηαιχκαηνο. Καζψο φκσο ππάξρνπλ κεγάιεο πνζφηεηεο ηφλησλ πξνζξνθεκέλσλ ζηνπο θφθθνπο ηεο αξγίιινπ, ηα νπνία βξίζθνληαη ζε ηζνξξνπία κε ηα αληίζηνηρά ηνπο ζην εδαθηθφ δηάιπκα, ην ph ηνπ εδαθηθνχ δηαιχκαηνο θαζνξίδεηαη απφ ηε ρεκηθή ηζνξξνπία: ελεξγφο νμχηεηα αληαιιάμηκε (εθεδξηθή) νμχηεηα Με άιια ιφγηα, έλα έδαθνο κε κεγάιε αληαιιάμηκε (εθεδξηθή) νμχηεηα θαη νξηζκέλν ph, απαηηεί κεγαιχηεξεο πνζφηεηεο αιθάιεσο γηα νξηζκέλε αλχςσζε ηνπ ph απφ φηη έλα έδαθνο ηδίνπ ph αιιά κε κηθξφηεξε εθεδξηθή νμχηεηα, δειαδή έρεη κεγαιχηεξε ξπζκηζηηθή ηθαλφηεηα, θαζψο κπνξεί ζε κεγαιχηεξν βαζκφ λα αλαπιεξψλεη κέζσ εθξφθεζεο ηα ηφληα Ζ 3 Ο + (αιιά θαη Al 3+ ) ηνπ πδαηηθνχ δηαιχκαηνο. Ζ νιηθή νμχηεηα ελφο εδάθνπο νξίδεηαη απφ ηε ζρέζε: Οιηθή νμχηεηα = εθεδξηθή νμχηεηα + ελεξγφο νμχηεηα Όια ηα εδάθε πεξηέρνπλ κία πνζφηεηα νξγαληθνχ πιηθνχ ην νπνίν απνηειείηαη ζε γεληθέο γξακκέο απφ ηξία κέξε: πξφζθαηα αλαιινίσηα ή ζρεδφλ αλαιινίσηα θπηηθά θαη δσηθά ππνιείκκαηα δσηθά θαη θπηηθά ππνιείκκαηα ηα νπνία ήδε έρνπλ ππνζηεί δηάζπαζε ή άιινπ ηχπνπ αιινίσζε αλζεθηηθά ζε πεξαηηέξσ δηάζπαζε πξντφληα (ρνχκνο) Θα πξέπεη λα ηνληζηεί φηη ν ρνχκνο δελ είλαη απιψο ην κέξνο ησλ νξγαληθψλ ππνιεηκκάησλ ην νπνίν, ιφγσ ηεο αλζεθηηθφηεηαο ησλ νπζηψλ απφ ηηο νπνίεο απνηειείηαη ζε ρεκηθέο δηαζπάζεηο, παξέκεηλε αλαιινίσην ή ειαθξψο αιινησκέλν ζην έδαθνο, αιιά πεξηιακβάλεη θαη πξντφληα νξγαληθήο ζχλζεζεο πνπ κπνξεί λα έρνπλ ιάβεη ρψξα ζην έδαθνο. Σα θνηλά αλφξγαλα εδάθε πεξηέρνπλ ζρεηηθά κηθξά

16 πνζνζηά νξγαληθήο νπζίαο. Γηα ηα γεσξγηθά εδάθε ηεο Διιάδαο, ην πνζνζηφ απηφ είλαη ζπλήζσο κηθξφηεξν ηνπ 2%. Δληνχηνηο, ε νξγαληθή νπζία επεξεάδεη ηηο θπζηθνρεκηθέο θαη βηνινγηθέο ηδηφηεηεο θαζψο θαη ηελ παξαγσγηθφηεηα ησλ εδαθψλ ζε βαζκφ πνιχ κεγαιχηεξν απφ εθείλνλ πνπ ζα αλέκελε θαλείο απφ ηελ παξνπζία ηεο ζε ηφζν ρακειφ πνζνζηφ. Όηαλ ππάξρεη πγξαζία, αεξηζκφο θαη θαηάιιειε (φρη πνιχ ρακειή) ζεξκνθξαζία, ε νξγαληθή πξψηε χιε πξνζβάιιεηαη ακέζσο κεηά ηελ πξνζζήθε ηεο ζην έδαθνο απφ ηνπο δηάθνξνπο νξγαληζκνχο (δψα & κηθξφδσα, θχθε, κχθεηεο & αθηηλνκχθεηεο, βαθηήξηα) πνπ δνπλ ζε απηφ θαη γηα ηνπο νπνίνπο απνηειεί πεγή ρξήζηκσλ νπζηψλ θαη ελέξγεηαο θαη πθίζηαηαη δηάζπαζε ή επηφηεξεο κεηαηξνπέο. Ζ έθηαζε θαη ν ξπζκφο ηεο δηάζπαζεο θαη ησλ κεηαηξνπψλ απηψλ, θαζψο θαη ε πνζφηεηα θαη νη ηδηφηεηεο ηνπ ηειηθνχ πξντφληνο, ηνπ ρνχκνπ, θαζνξίδνληαη απφ ηε ζχζηαζε ηεο νξγαληθήο πξψηεο χιεο, απφ ηε θχζε θαη ηε δξαζηεξηφηεηα ησλ νξγαληζκψλ ηνπ εδάθνπο θαη, άκεζα ή έκκεζα, απφ ηηο θπζηθέο & ρεκηθέο ζπλζήθεο ηνπ εδάθνπο. Π.ρ., ζε φμηλα εδάθε, φπνπ ε δξαζηεξηφηεηα ησλ βαθηεξίσλ πεξηνξίδεηαη, είλαη πνιχ ζεκαληηθή ε ζπκβνιή ησλ κπθήησλ ζηελ παξαγσγή ηνπ ρνχκνπ, ν νπνίνο ηειηθά έρεη κεγαιχηεξε ελεξγεηαθή αμία αιιά ηαπηφρξνλα δεζκεχεη γηα κεγαιχηεξν ρξνληθφ δηάζηεκα ην άδσην ζε κε αθνκνηψζηκν γηα ηα θπηά κνξθέο. Ζ πεξηεθηηθφηεηα ζε νιηθφ άδσην κπνξεί λα πνηθίιιεη πνιχ ζηα δηάθνξα εδάθε ή ζε δηαθνξεηηθά βάζε ηνπ ίδηνπ εδάθνπο. πλήζσο, ην επηθαλεηαθφ ζηξψκα θαιιηεξγνχκελσλ εδαθψλ πεξηέρεη άδσην απφ 0,05% σο 0,4% θ.β. ελψ ζην ππέδαθνο ην πνζνζηφ ηνπ αδψηνπ κπνξεί λα είλαη θαη θάησ απφ 0,02%. Οη θπξηφηεξνη παξάγνληεο πνπ θαζνξίδνπλ ηελ πεξηεθηηθφηεηα ηνπ εδάθνπο ζε άδσην είλαη ην θιίκα, ε βιάζηεζε, νη ζπλζήθεο ζηξαγγίζεσο θαη ε κεραληθή ζχζηαζε ηνπ εδαθηθνχ πιηθνχ. Πνιχ κηθξή πνζφηεηα (πεξίπνπ ην 2%) απφ ην νιηθφ άδσην ηνπ επηθαλεηαθνχ εδάθνπο βξίζθεηαη ζε αλφξγαλε κνξθή: Κπξίσο NH θαη NO 3 θαη ιίγα NO - 2, κε ηα πεξηζζφηεξα ακκσληαθά λα είλαη πξνζξνθεκέλα ελψ ηα αληφληα βξίζθνληαη ζην πδαηηθφ δηάιπκα. Σν άδσην είλαη ζεκαληηθφηαην ζπζηαηηθφ ηνπ εδάθνπο, έλα απφ ηα βαζηθά ζξεπηηθά ζπζηαηηθά ηνπ. Άδσην αθαηξείηαη απφ ην έδαθνο κε ηε ζπγθνκηδή ησλ αγξνηηθψλ πξντφλησλ, κε απνληηξνπνίεζε, κε δηάβξσζε θαη κε ηελ έθιπζε ηνπ θαη κεηαθνξά ηνπ ζε βαζχηεξα ζηξψκαηα ηεο εδαθηθήο θαηαηνκήο, ελψ πξνζηίζεηαη ζε απηφ κε ηε

17 κνξθή ιηπαζκάησλ (ηερλεηά, θνπξηά), ηε βξνρφπησζε (ελπδαησκέλα νμείδηα ηνπ αδψηνπ) θαη θπξίσο κε ηε βηνινγηθή δέζκεπζή ηνπ. Ζ αδσηνδέζκεπζε είλαη φξνο πνπ ρξεζηκνπνηείηαη γηα ηε κεηαηξνπή ηνπ κνξηαθνχ αδψηνπ, ην νπνίν απνηειεί ην 79% ηνπ αηκνζθαηξηθνχ αέξα αιιά ζε απηή ηε κνξθή είλαη αδξαλέο, ζε κνξθή αλφξγαλεο ρεκηθήο νπζίαο ή ειεχζεξεο ξίδαο (π.ρ. NH 2 OH, NH + 4, NO - 3 ). ηε θχζε, ε αδσηνδέζκεπζε γίλεηαη απφ κεξηθά γέλε βαθηεξίσλ, θσηνζπλζεηηθψλ, αεξφβησλ θαη αλαεξφβησλ, ηα νπνία κπνξεί λα ζπκβηψλνπλ ζε μεληζηέο ή ειεχζεξα ζην έδαθνο θαη ζην λεξφ. Σν αξρηθφ πξντφλ φισλ απηψλ ησλ κηθξννξγαληζκψλ είλαη ε ακκσλία. Παξά ηελ αθζνλία ηνπ αδψηνπ ζηε θχζε, είλαη ζξεπηηθφ ζηνηρείν πνπ ζπλήζσο βξίζθεηαη ζε αλεπαξθείο πνζφηεηεο γηα ηηο θαιιηέξγεηεο. Ζ νξγαληθή νπζία ηνπ εδάθνπο πεξηέρεη άδσην ην νπνίν κπνξεί λα είλαη δεζκεπκέλν ζε ελψζεηο πνπ δηαζπψληαη εχθνια ή ζηνλ ρνχκν πνπ απνηειείηαη απφ ελψζεηο αλζεθηηθέο ζε πεξαηηέξσ δηάζπαζε. ηελ νξγαληθή νπζία, κία ζεκαληηθή παξάκεηξνο πνπ επεξεάδεη κεηαμχ άιισλ ηνλ θχθιν ηνπ αδψηνπ είλαη ε αλαινγία ζηελ πεξηεθηηθφηεηα άλζξαθα-αδψηνπ (ιφγνο C/N). C/N>30: ην εδαθηθφ άδσην αθηλεηνπνηείηαη C/N κεηαμχ 20-30: ην άδσην νχηε αθηλεηνπνηείηαη νχηε απειεπζεξψλεηαη C/N<20: ην άδσην απειεπζεξψλεηαη κε δηάζπαζε ηεο νξγαληθήο νπζίαο Ζ αλνξγαλνπνίεζε ησλ αδσηνχρσλ νξγαληθψλ ελψζεσλ γίλεηαη ζε ηξία ζηάδηα, ηελ ακηλνπνίεζε, ηελ ακκσληνπνίεζε θαη ηελ ληηξνπνίεζε. Σα ληηξηθά ηφληα (NO - 3 ) πνπ βξίζθνληαη ζην εδαθηθφ δηάιπκα κπνξεί λα πξνθαιέζνπλ πξφβιεκα ληηξνξχπαλζεο φηαλ νη βξνρνπηψζεηο ή νη αξδεχζεηο εθνδηάδνπλ ην έδαθνο κε πνζφηεηεο λεξνχ πνπ ππεξβαίλνπλ ηελ εμαηκηζνδηαπλνή θαη πνζφηεηα ηνπ χδαηνο απνκαθξχλεηαη κε ηελ επηθαλεηαθή απνξξνή πξνο ιίκλεο, πνηάκηα θαη ζάιαζζεο ή δηεζείηαη ζηα βαζχηεξα ζηξψκαηα θαηαιήγνληαο ζε ππφγεηα θαη επηθαλεηαθά χδαηα. Ζ κέζε πεξηεθηηθφηεηα ησλ εδαθψλ ζε θψζθνξν θπκαίλεηαη ζπλήζσο γχξσ απφ ην 0,5% αιιά ζπρλά είλαη δπλαηφλ λα είλαη πνιχ κεγαιχηεξε ή κηθξφηεξε. ηα

18 αλψηεξα ζηξψκαηα, ζπλήζσο έλα πνζνζηφ ιίγν κεγαιχηεξν ηνπ 50% ηνπ νιηθνχ θσζθφξνπ είλαη ζε αλφξγαλε κνξθή. Σα θσζθνξνχρα ζπζηαηηθά είλαη γεληθψο δπζδηάιπηα ή αδηάιπηα, έηζη ν θψζθνξνο εληνπίδεηαη θπξίσο ζηε ζηεξεή θάζε. Oη ζπγθεληξψζεηο θσζθφξνπ ζην εδαθηθφ δηάιπκα (PO 3-4, HPO 2-4 θιπ ή ζχκπινθα π.ρ. FeH 2 PO 2+ 4, Al(H 2 PO 4 ) 3, CaH 2 PO αλάινγα κε ην ph θαη άιιεο παξακέηξνπο ηζνξξνπίαο) είλαη ρακειέο (ηππηθά <1ppm). ηε ζηεξεή θάζε, ν θψζθνξνο απαληάηαη θπξίσο ζε αλφξγαλεο ελψζεηο πξνζξνθεκέλεο ζηελ άξγηιν ή ζε θξπζηάιινπο CaCO 3, ζε θξπζηάιινπο θσζθνξνχρσλ νξπθηψλ φπσο π.ρ. ηνπ θζνξηναπαηίηε Ca 10 (PO 4 ) 6 F 2 (θάπνηεο θνξέο κηθξέο πνζφηεηεο είλαη ελζσκαησκέλεο ζην θξπζηαιιηθφ πιέγκα θαη αξγηινππξηηηθψλ νξπθηψλ) θαη ζε θσζθνξνχρεο νξγαληθέο ελψζεηο. Πνζφηεηεο θσζθνξηθψλ αληφλησλ πξνζξνθψληαη ζηελ επηθάλεηα αξγηιηθψλ θφθθσλ ζε ηζνξξνπία κε ην εδαθηθφ δηάιπκα. ε αληίζεζε κε ην άδσην, ε κνλαδηθή θπζηθή πεγή θσζθφξνπ γηα ην έδαθνο είλαη ηα θσζθνξηθά νξπθηά ησλ κεηξηθψλ πιηθψλ θαη ηδηαίηεξα ην αθζνλφηεξν απφ απηά, ν θζνξηναπαηίηεο. Ο θψζθνξνο είλαη έλα απφ ηα βαζηθά ζξεπηηθά ζπζηαηηθά ηνπ εδάθνπο, απαξαίηεηνο γηα ηελ αλάπηπμε θαη ηε γεληθφηεξε πγεία ησλ θπηψλ θαη ηελ απμεκέλε απφδνζε ησλ θαιιηεξγεηψλ. Οη ξίδεο πξνζιακβάλνπλ ηνλ θψζθνξν ππφ ηε κνξθή ησλ ηφλησλ H 2 PO - 4 θαη HPO 2-4 εμαληιψληαο γξήγνξα ην εδαθηθφ δηάιπκα, θαζψο ε αλαπιήξσζε ηνπ δηαιπηνχ θσζθφξνπ κέζσ εθξφθεζεο ή/θαη αλαδηαιχησζεο είλαη ζρεηηθά αξγή (κφλν έλα κέξνο ηνπ θσζθφξνπ ηεο ζηεξεήο θάζεο είλαη εχθνια θηλεηνπνηήζηκνο θψζθνξνο). Σα θσζθνξνχρα ιηπάζκαηα πεξηέρνπλ θαηά θχξην ιφγν δηζφμηλν θσζθνξηθφ αζβέζηην Ca(H 2 PO 4 ) 2 ην νπνίν είλαη επδηάιπην θαη εκπινπηίδεη άκεζα ην εδαθηθφ δηάιπκα ζε θψζθνξν, αιιά ν θψζθνξνο αληηδξά ζρεηηθά γξήγνξα κε ηα αλφξγαλα ζπζηαηηθά ηνπ εδάθνπο θαη αθηλεηνπνηείηαη θαζψο κεηαηξέπεηαη ζε δπζδηάιπηεο-αδηάιπηεο κνξθέο. Απψιεηεο θσζθφξνπ απφ ην έδαθνο πξαγκαηνπνηνχληαη ιφγσ ηεο πξφζιεςήο ηνπ απφ ηα θπηά, κέζσ έθπιπζεο θαη ιφγσ δηάβξσζεο. Λφγσ ηεο κηθξήο ζπγθέληξσζεο ηνπ ζην εδαθηθφ δηάιπκα, ε ζπγθέληξσζε θσζθφξνπ ζην έδαθνο κεηψλεηαη κε πνιχ αξγφ ξπζκφ φηαλ δελ αλαπηχζζνληαη θπηά ζε απηφ. Ζ νιηθή πεξηεθηηθφηεηα ησλ εδαθψλ ζε θάιην είλαη ζπλήζσο ηεο ηάμεο ηνπ 1-2% θαη εμαξηάηαη θαηά θχξην ιφγν απφ ηε ιηζνινγηθή ζχζηαζε ησλ κεηξηθψλ πεηξσκάησλ θαη ην βαζκφ απνζάξζξσζήο ηνπο. Ζ θαηαλνκή ηνπ θαιίνπ ζε άκκν, ηιχ

19 θαη άξγηιιν δελ εκθαλίδεη νκνηνκνξθία ηέηνηα πνπ λα επηηξέπεη γεληθεχζεηο. Γηαθξίλνληαη ηξεηο κνξθέο εδαθηθνχ θαιίνπ: Αληαιιάμηκν θαηηφλ K +, πξνζξνθεκέλν θπξίσο ζηε ζηεξεή θάζε ζε ηζνξξνπία κε πνιχ κηθξφηεξεο πνζφηεηέο ηνπ ζην εδαθηθφ δηάιπκα. Απνηειεί ιηγφηεξν απφ ην 1% ηνπ νιηθνχ θαιίνπ. Ηφλ K + ηζρπξά ξνθεκέλν ζε θπιινππξηηηθά πιηθά (π.ρ. κνζρνβίηεο, βεξκηθνπιίηεο, θιπ). Ηφλ K + ην νπνίν ζπκκεηέρεη ζην θξπζηαιιηθφ πιέγκα θαιηνχρσλ αζηξίσλ. Μέζσ δηεξγαζηψλ ηνληνελαιιαγήο, θπξίσο παξνπζία βεξκηθνπιίηε, είλαη δπλαηφλ κέξνο ηνπ αληαιιάμηκνπ θαιίνπ λα κεηαηξέπεηαη ζε κε αληαιιάμηκν. Ζ αληίζηξνθε δηεξγαζία είλαη επίζεο πηζαλή (νη ηζνξξνπίεο ησλ ηνληνελαιιαθηηθψλ δξάζεσλ θαζνξίδνληαη απφ πνιιέο παξακέηξνπο). Με αληαιιάμηκν θάιην κπνξεί επίζεο λα κεηαηξαπεί ζε αληαιιάμηκν θαη ιφγσ απνζάζξσζεο ησλ αζηξίσλ. πλήζσο, αλαθέξεηαη σο δηαζέζηκν θάιην απηφ πνπ είλαη δηαζέζηκν γηα πξφζιεςε απφ ηα θπηά. Θεσξεηηθά, πξέπεη λα πεξηιακβάλεη ην αληαιιάμηκν θάιην θαη έλα θιάζκα ηνπ ηζρπξά ξνθεκέλνπ (απηφ πνπ κπνξεί λα εθξνθεζεί κε ξπζκνχο ζπγθξίζηκνπο κε ηηο απαηηήζεηο ησλ θπηψλ αλ εμαληιεζεί ην θάιην ζην εδαθηθφ δηάιπκα). Παξά ην γεγνλφο φηη δελ απνηειεί δνκηθφ ζηνηρείν ησλ θπηηθψλ ηζηψλ, ην θάιην είλαη έλα απφ ηα ηξία βαζηθά ζξεπηηθά ζηνηρεία ηνπ εδάθνπο (N, P, & K) γηαηί είλαη απαξαίηεην γηα ηε ζχλζεζε ακχινπ, ακηλνμέσλ θαη πξσηετλψλ, ζηε κεηαθίλεζε ησλ ζαθράξσλ θαη ζηηο δηεξγαζίεο ηεο θσηνζχλζεζεο. Όηαλ πξνζηίζεηαη θάιην ζην έδαθνο κέζσ ιίπαλζεο απαηηνχληαη αξθεηά κεγάιεο δφζεηο, ψζηε κεηά ηε δέζκεπζε κέξνπο ηνπ θαιίνπ (ιφγσ κεηαηξνπήο ηνπ ζε κε αληαιιάμηκν) λα παξακείλεη έλα ππφινηπν ηθαλφ γηα ηε ζρεδηαδφκελε ρξήζε. Δμάιινπ, ην θάιην κπνξεί λα απνκαθξχλεηαη απφ ην έδαθνο κέζσ έθπιπζεο, πξφζιεςεο απφ ηα θπηά θαη επηθαλεηαθήο δηάβξσζεο. Απφ άπνςε πεξηεθηηθφηεηαο ζε αζβέζηην, ηα εδάθε κπνξνχλ λα δηαηξεζνχλ ζε δχν νκάδεο. Ζ κία νκάδα πεξηιακβάλεη εδάθε ζπλήζσο κεγάιεο ειηθίαο ζε πεξηνρέο κε κεγάιεο βξνρνπηψζεηο, φπνπ ην αζβέζηην πεξηέρεηαη σο αληαιιάμηκν Ca 2+ - ζε ηζνξξνπία κε

20 θαηά πνιχ κηθξφηεξεο πνζφηεηεο ζην εδαθηθφ δηάιπκα θαη σο ζπζηαηηθφ θξπζηάιισλ πξσηνγελψλ νξπθηψλ, π.ρ. Ca-αζηξίσλ. Ζ πεξηεθηηθφηεηα ζε νιηθφ αζβέζηην είλαη γεληθά κηθξφηεξε απφ 1%. ηε δεχηεξε νκάδα ππάγνληαη ζρεηηθψο λεαξήο ειηθίαο εδάθε ηα νπνία πεξηέρνπλ ζε θάπνην βάζνο ζπρλά θαη ζηελ επηθάλεηα ειεχζεξν CaCO 3, ζπλήζσο καδί θαη MgCO 3. Σν πνζνζηφ ηνπ αλζξαθηθνχ αζβεζηίνπ κπνξεί λα πνηθίιιεη πνιχ, ππεξβαίλνληαο ζε θάπνηεο πεξηπηψζεηο θαη ην 50% ηεο εδαθηθήο ζηεξεήο κάδαο. Σέηνηνπ ηχπνπ εδάθε απαληψληαη ζπλήζσο ζε πεξηνρέο κε ιίγεο βξνρνπηψζεηο θαη έληνλε εμάηκηζε. ηηο ζρεηηθά μεξφηεξεο πεξηνρέο, θάησ απφ ηνλ νξίδνληα ζπζζψξεπζεο CaCO 3 ππάξρεη θαη ζπζζψξεπζε γχςνπ (CaSO 4 2H 2 O). Φπζηθά, ζε απηά ηα εδάθε ππάξρεη θαη αληαιιάμηκν αζβέζηην ζε κεγάιεο πνζφηεηεο φπσο επίζεο θαη θσζθνξηθά άιαηα ηνπ αζβεζηίνπ ζε ζπγθεληξψζεηο ηππηθά ηεο ηάμεο ησλ κεξηθψλ δεθάδσλ ppm. Πεγή ηφλησλ αζβεζηίνπ γηα ηα εδάθε απνηειεί ε βξαδεία απνζάξζξσζε αζβεζηνχρσλ πξσηνγελψλ ππξηηηθψλ νξπθηψλ θαη ε δηαιπηνπνίεζε αζβεζηίηε, δνινκίηε θαη γχςνπ (φηαλ απηά ηα νξπθηά ππάξρνπλ ζην έδαθνο). Ζ απνκάθξπλζε αζβεζηίνπ απφ ην έδαθνο ιακβάλεη ρψξα κε έθιπζε ησλ αληαιιάμηκσλ ηφλησλ ηνπ, πξφζιεςε (ζρεηηθά κηθξή) απφ ηα θπηά. Σν αζβέζηην δελ απνηειεί ζξεπηηθφ ζηνηρείν γηα ηα θπηά, φκσο ε ζε θαηάιιειεο δφζεηο πξφζιεςή ηνπ ζπλδέεηαη κε ηελ αλάπηπμή ηνπο. Έιιεηςε αζβεζηίνπ είλαη πηζαλφηεξν λα παξαηεξεζεί ζηηο εμήο πεξηπηψζεηο: Ηζρπξψο φμηλα αλφξγαλα εδάθε. Ηζρπξψο αιθαιησκέλα (κε αιαηνχρα) εδάθε. Δδάθε πησρά ζε νξγαληθή νπζία πνπ είλαη ακκψδε ή πνιχ πεξηεθηηθά ζε νμείδηα θαη θανιηλίηε. Οξηζκέλα εδάθε πνιχ πινχζηα ζε καγλήζην. Σν καγλήζην ζην έδαθνο ζπλαληάηαη θπξίσο ζαλ ζπζηαηηθφ ηνπ θξπζηαιιηθνχ πιέγκαηνο ησλ ζηδεξνκαγλεζηαθψλ νξπθηψλ (βηνηίηεο, ρισξίηεο, θιπ), φπνπ απηά εμαθνινπζνχλ λα ππάξρνπλ, θαζψο θαη δεπηεξνγελψλ νξπθηψλ, π.ρ. ηνπ δνινκίηε. Ηφληα καγλεζίνπ κπνξεί λα είλαη δεζκεπκέλα θαη ζε θπιινππξηηηθά νξπθηά (κνληκνξηιινλίηεο, βεξκηθνπιίηεο θ.α.). Μφλν έλα κηθξφ πνζνζηφ ηνπ καγλεζίνπ ηνπ εδάθνπο (ην πνιχ 1-2%)

21 βξίζθεηαη ζε απηφ κε κνξθή αληαιιάμηκσλ θαηηφλησλ. Σα αληαιιάμηκα ηφληα Mg 2+ πξνέξρνληαη απφ ηελ απνζάξζξσζε ησλ πεηξσκάησλ θαη είηε πξνζξνθψληαη, είηε εθπιέλνληαη, είηε απνξξνθψληαη απφ ηηο ξίδεο ησλ θπηψλ (ζε ζρεηηθά πνιχ κηθξέο πνζφηεηεο πνπ γεληθψο θαιχπηνληαη απφ ηνπο ξπζκνχο αλαπιήξσζεο κέζσ ηεο απνζάξζξσζεο ησλ πεηξσκάησλ), είηε θαηαβπζίδνληαη σο MgCO 3. ε νξηζκέλεο πεξηπηψζεηο, φηαλ ιακβάλεη ρψξα ζχλζεζε αξγηινππξηηηθψλ νξπθηψλ, κπνξνχλ λα ελζσκαησζνχλ εθ λένπ ζε θξπζηαιιηθά πιέγκαηα. ε παξάθηηεο πεξηνρέο, ε βξνρή απνηειεί θπζηθή πεγή καγλεζίνπ γηα ην έδαθνο, θαζψο είλαη εκπινπηηζκέλε κε ζεητθφ καγλήζην ζαιάζζηαο πξνέιεπζεο. Ύδαηα άξδεπζεο θαη θνπξηέο κπνξνχλ επίζεο λα εκπινπηίζνπλ έλα θαιιηεξγνχκελν έδαθνο ζε καγλήζην. Σν καγλήζην είλαη ζπζηαηηθφ ηεο ρισξνθχιιεο θαη ζρεηίδεηαη επίζεο κε ην κεηαβνιηζκφ ηνπ θσζθφξνπ, ηελ ελεξγνπνίεζε πνιιψλ ελδχκσλ, ηε ζχλζεζε θπηηθψλ ειαίσλ θαη ηελ αλαπλνή ησλ θπηηάξσλ. Γεληθά, ζπάληα παξαηεξείηαη έιιεηςε καγλεζίνπ. ΚΑΣΖΓΟΡΗΔ ΔΓΑΦΩΝ ήκεξα ηα θαιιηεξγήζηκα εδάθε δηαθξίλνληαη ζηηο παξαθάησ γεληθέο θαηεγνξίεο:

22 ε ακκψδε. Απηά έρνπλ γηα θχξην ζπζηαηηθφ ηνπο ηελ άκκν. Δίλαη ραιαξά θαη αθξάηα, εχθνια ζηελ θαιιηέξγεηα. Σν λεξφ, ν ήιηνο θαη ν αέξαο πεξλνχλ κέζα ηνπο εχθνια θαη ζε κεγαιχηεξν βάζνο. Όκσο δε ζπγθξαηνχλ πγξαζία θαη νη ζξεπηηθέο νπζίεο ηεο επηθάλεηαο ηνπο μεπιέλνληαη εχθνια. Αθφκα, ην ρεηκψλα ςχρνληαη γξήγνξα θαη ην θαινθαίξη ζεξκαίλνληαη πνιχ. Σα θπηά, πνπ δελ έρνπλ βαζηέο ξίδεο, δε βξίζθνπλ πνιιέο ζξεπηηθέο νπζίεο ζηα εδάθε απηά, δε ζηεξίδνληαη γεξά θαη φηαλ θπζά δπλαηφο άλεκνο, ηα ξίρλεη θάησ ή ηα μεξηδψλεη θαη φηαλ πηάλνπλ δέζηεο, παχνπλ λα αλαπηχζζνληαη, αλ δελ μεξαζνχλ ηειείσο. Σα ακκψδε εδάθε ράλνπλ ηα κεηνλεθηήκαηά ηνπο απηά, αλ ηα αλαθαηέςνπκε κε αξγηιφρσκα, νπφηε γίλνληαη αξγηινακκψδε ή κε ρσλεκέλε θνπξηά. ε αξγηιψδε ή θνθθηλνρψκαηα. ε απηά πιενλάδεη ε άξγηινο (ρψκα πνπ ρξεζηκνπνηνχλ ζηελ θεξακνπνηία). Σα εδάθε απηά έρνπλ κεγάιε ζπλεθηηθφηεηα θαη δχζθνια πεξλνχλ κέζα ηνπο βαζηά ην λεξφ, ν ήιηνο θη ν αέξαο. Σν ρεηκψλα δελ ηα δηαπεξλά ην θξχν, αιιά ζηελ επηθάλεηά ηνπο είλαη ςπρξά. Σν θαινθαίξη θξαηνχλ πγξαζία, αιιά ζηηο κεγάιεο δέζηεο ζθάδνπλ, δεκηνπξγψληαο βαζηέο ξσγκέο. Οη ξίδεο ησλ θπηψλ δπζθνιεχνληαη λα πξνρσξήζνπλ βαζηά, ππνθέξνπλ απφ αζθπμία θαη ζηηο μεξαζίεο, φηαλ εμαηκίδεηαη φιε ε επηθαλεηαθή πγξαζία, παχεη θάζε αλάπηπμή ηνπο θαη καξαδψλνπλ. Σα αξγηιψδε εδάθε γίλνληαη θαηάιιεια γηα θαιιηέξγεηα, φηαλ ξίμνπκε άκκν (φρη ζαιαζζηλή, γηαηί έρεη αιάηη) ή θνπξηά ρσλεκέλε ή θαη αρψλεπηε. ε αζβεζηνιηζηθά ή αζπξνρψκαηα. Απηά πξνέξρνληαη απφ αζβεζηνιηζηθά πεηξψκαηα θη έρνπλ ηα κεηνλεθηήκαηα ησλ αξγηισδψλ εδαθψλ. Γηνξζψλνληαη, αλ ηνπο πξνζζέζνπκε άκκν ή θνπξηά, φπσο ζηα αξγηιψδε. Όρη φκσο αζβέζηε, γηαηί έρνπλ πάξα πνιχ. ε ρνπκψδε ή θεπνρψκαηα ή καπξνρψκαηα. Απηά έρνπλ πνιιέο νξγαληθέο νπζίεο θαη ην ρξψκα ηνπο είλαη ζθνχξν (θαζηαλφ). Δίλαη αθξάηα θαη εχθνια ζηελ θαιιηέξγεηα. Γηαηεξνχλ ηε δέζηε ην ρεηκψλα θαη ηε δξνζηά ην θαινθαίξη. Απνξξνθνχλ θαη θξαηνχλ ηα λεξά ζαλ ζθνπγγάξηα, ηα δηαπεξλά εχθνια ν ήιηνο θαη ν αέξαο θαη κέζα ηνπο δνπλ έλα ζσξφ ζθνπιήθηα, κηθξφδσα θαη κηθξφβηα, πνπ κεγαιψλνπλ ηε γνληκφηεηά ηνπο. Δίλαη ηα πην

23 θαηάιιεια εδάθε γηα θαιιηέξγεηα θαη κε ην ρψκα ηνπο κπνξνχκε λα πινπηίζνπκε άιια εδάθε θησρά (αξγηιψδε, ακκψδε θαη αζβεζηνιηζηθά). Ζ θνπξηά πνιιέο θνξέο είλαη πεξηηηή θαη επηδήκηα. ηα εδάθε απηά, φηαλ ηα θπηά (θαη πην πνιχ ην ζηηάξη θαη ηα άιια ιεπηφθνξκα δεκεηξηαθά) κεγαιψλνπλ πνιχ θαη «πιαγηάδνπλ», ρσξίο λα θαξπνθνξνχλ, ηα πινπηίδνπκε κε θσζθνξνχρα ρεκηθά ιηπάζκαηα. ε αλάκεηθηα. Απηά ηα εδάθε έρνπλ απ' φια ηα θχξηα ζπζηαηηθά (άξγηιν, άκκν, αζβέζηην θαη νξγαληθέο νπζίεο) θαη παίξλνπλ δηάθνξεο νλνκαζίεο απφ ηα ζπζηαηηθά πνπ πιενλάδνπλ ζε απηά, δειαδή: «αξγηινακκψδε» ή «ακκναξγηιψδε», «ρνπκαξγηιψδε» ή «αξγηινρνπκψδε», «ρνπκψδε» ή «ακκνρνπκψδε» θιπ. Σα πεξηζζφηεξα εδάθε πνπ θαιιηεξγνχληαη ζηε παηξίδα καο είλαη αλάκεηθηα. ε νξγαληθά εδάθε. Απηά έρνπλ πνιιέο νξγαληθέο νπζίεο θαη ην ρξψκα ηνπο είλαη ζθνχξν(θαζηαλφ). Δίλαη αθξάηα θαη θαιιηεξγνχληαη εχθνια. Γηαηεξνχλ ηε δέζηε ην ρεηκψλα θαη ηε δξνζηά ην θαινθαίξη. Απνξξνθνχλ θαη ζπγθξαηνχλ ην λεξφ,ηα δηαπεξλά εχθνια ν ήιηνο θαη ν αέξαο θαη κέζα ηνπο δνπλ ζθνπιήθηα, κηθξφδσα θαη κηθξφβηα, πνπ κεγαιψλνπλ ηελ γνληκφηεηα ηνπο. Δίλαη ηα πην θαηάιιεια εδάθε γηα θαιιηέξγεηα θαη κε ην ρψκα ηνπο κπνξνχκε λα πινπηίζνπκε άιια εδάθε θησρά( αξγηιψδε, ακκψδε θαη αζβεζηνιηζηθά). Ακκψδεο έδαθνο

24 Αξγηιψδεο έδαθνο Υνπκψδεο έδαθνο ΤΣΑΖ ΣΟΤ ΔΓΑΦΟΤ Σν έδαθνο απνηειείηαη θαηά ην κηζφ πεξίπνπ ηνπ φγθνπ ηνπ απφ ζηεξεά ζπζηαηηθά (αλφξγαλα θαη νξγαληθά) θαη θαηά ην άιιν κηζφ απφ αέξα θαη λεξφ.

25 Σα αλφξγαλα πιηθά πεξηέρνπλ πέηξεο, άκκν, ππιφ θαη άξγηιν ζε δηάθνξα κεγέζε. Σα νξγαληθά πιηθά πεξηέρνπλ ππνιείκκαηα θπηψλ θαη δψσλ. Σν έδαθνο πεξηέρεη θαη δσληαλνχο νξγαληζκνχο θαη πεξηιακβάλνληαη απφ ηνπο κηθξννξγαληζκνχο( βαθηήξηα, κχθεηεο) θαη ηα δψα πνπ δνπλ ζην έδαθνο φπσο επίζεο θαη ηα ζθνπιήθηα ηνπ εδάθνπο. Έλα ηεηξαγσληθφ κέηξν γφληκνπ εδάθνπο ζπλήζσο πεξηέρεη πάλσ απφ κηθξννξγαληζκνχο. Οη νξγαληζκνί πνπ ζπγθεληξψλνληαη ζηε θπιινζηξσκλή αλαιακβάλνπλ ην έξγν ηεο απνηθνδφκεζεο(απνζχλζεζεο). Μεηαηξέπνπλ ηα λεθξά νξγαληθά πιηθά αξρηθά ζε ρνχκν θαη ζπλέρεηα ζε αλφξγαλα ζπζηαηηθά, απαξαίηεηα γηα ηα θπηά. Ο πξνζδηνξηζκφο ηεο εθαηνζηηαίαο αλαινγίαο ησλ αλφξγαλσλ πιηθψλ γίλεηαη ζε εδαθνινγηθά εξγαζηήξηα θαη θαιείηαη κεραληθή αλάιπζε ηνπ εδάθνπο. Αλάινγα κε ηα ζηνηρεία ηεο κεραληθήο αλάιπζεο ηα εδάθε θαηαηάζζνληαη ζε θαηεγνξίεο, νη νπνίεο πξναλαθέξζεθαλ. Ζ ζεκαζία ηνπ εδάθνπο θαη νη ιεηηνπξγίεο ηνπ ζην νηθνζχζηεκα Σν έδαθνο είλαη έλα ζεκαληηθφ ζπζηαηηθφ ηεο βηφζθαηξαο κε θαζνξηζηηθέο ιεηηνπξγίεο γηα ηε δηαηήξεζε ησλ νηθνζπζηεκάησλ. Απηέο νη ιεηηνπξγίεο κπνξνχλ λα ζπλνςηζηνχλ σο αθνινχζσο,

26 πληήξεζε ηεο βηνινγηθήο δξαζηεξηφηεηαο, ηεο βηνπνηθηιφηεηαο θαη ηεο παξαγσγηθφηεηαο. Σν έδαθνο παξάγεη ηξνθέο γηα ηνλ άλζξσπν θαη ηα δψα, αλαλεψζηκεο πξψηεο χιεο θαη παξάιιεια παξέρεη ζξεπηηθά ζπζηαηηθά, λεξφ, νμπγφλν θαη κεραληθή ζηήξημε γηα ηελ αλάπηπμε ησλ θπηψλ. Δίλαη, επίζεο, ην κέζν φπνπ αλαπηχζζνληαη θαη πξνζηαηεχνληαη κεγάινη πιεζπζκνί θαηψηεξσλ θαη αλψηεξσλ νξγαληζκψλ νη νπνίνη είλαη ππεχζπλνη γηα ηελ αλαγέλλεζε θαη δηαηήξεζε ηεο πνηφηεηαο ηνπ εδάθνπο, δηφηη ζπλεηζθέξνπλ ζηνπο θχθινπο ησλ ζξεπηηθψλ ζηνηρείσλ, ζηηο κεηαηξνπέο ηεο νξγαληθήο νπζίαο θαη ζηε δεκηνπξγία εδαθηθήο δνκήο. Απηέο νη πνιχπινθεο, πνηθίιεο θαη ππέξζεηεο ιεηηνπξγηθέο νκάδεο ησλ νξγαληζκψλ ηνπ εδάθνπο δίλνπλ ζην έδαθνο ζηαζεξφηεηα ή δπλαηφηεηα λα επαλέξρεηαη κεηά απφ πξνζσξηλέο κεηαβνιέο. Ρχζκηζε ηεο θίλεζεο θαη ηεο θαηαλνκήο ηνπ λεξφ. Ζ δηήζεζε ηνπ λεξνχ (βξνρήο ή αξδεπηηθνχ) δηά ηεο επηθάλεηαο ηνπ εδάθνπο θαη ε θαηαλνκή ηνπ εδαθηθνχ λεξνχ θαζνξίδνληαη απφ ηηο δνκηθέο ηδηφηεηεο ηνπ εδάθνπο, ηηο θαιιηεξγεηηθέο πξαθηηθέο πνπ εθαξκφδνληαη θαη ην είδνο θαη ηνλ πιεζπζκφ ηεο εδαθνπαλίδαο. Ζ ξχζκηζε ηνπ λεξνχ εληζρχεηαη κε ηελ αχμεζε ηεο νξγαληθήο νπζίαο ε νπνία έρεη ζεηηθή ζπλεηζθνξά ζηε βειηίσζε ησλ δνκηθψλ ηδηνηήησλ ηνπ εδάθνπο θαη ζηελ αχμεζε ηνπ πιεζπζκνχ ησλ κηθξννξγαληζκψλ θαη ηεο παλίδαο. Ζ αχμεζε ηνπ πιεζπζκνχ ησλ νξγαληζκψλ εμαξηάηαη επίζεο θαη απφ ηε δηαηάξαμε ηνπ εδαθηθνχ πεξηβάιινληνο (ιφγσ π.ρ. ζπρλήο κεραληθήο θαηεξγαζίαο), ηελ παξνπζία ζην έδαθνο θπηνπξνζηαηεπηηθψλ νπζηψλ θαη ηελ πγξαζία θαη ηνλ αεξηζκφ ηνπ εδάθνπο. Καηαζηξνθή ησλ παζνγφλσλ νξγαληζκψλ θαη δηάζπαζε ησλ ηνμηθψλ ελψζεσλ. Σν έδαθνο δηαρεηξίδεηαη επηβιαβείο νπζίεο, δηεζεί κε κεραληθφ ηξφπν νξγαληθέο, αλφξγαλεο θαη ξαδηελεξγέο νπζίεο, ηηο πξνζξνθά ή ηηο ηδεκαηνπνηεί θπζηθνρεκηθά, ηηο απνζπλζέηεη ή ηηο κεηαηξέπεη βηνρεκηθά κε ηε βνήζεηα ησλ κηθξννξγαληζκψλ. Με ηνλ ηξφπν απηφ ηηο εκπνδίδεη λα θηάζνπλ ζηα ππφγεηα λεξά θαη ηελ ηξνθηθή αιπζίδα. Δίλαη ιεηηνπξγία πνιχ ζεκαληηθή γηα ηελ πξνζηαζία ηεο πδξφζθαηξαο θαη ηεο αηκφζθαηξαο θαη βνεζάεη ζηελ αληηκεηψπηζε ησλ επηπηψζεσλ απφ ηε ζπζζψξεπζε ησλ ξχπσλ (νξγαληθψλ θαη αλφξγαλσλ), ε νπνία νθείιεηαη ζηελ αχμεζε ηνπ πιεζπζκνχ θαη ηεο ππεξθαηαλάισζεο. Δίλαη δεμακελή ζξεπηηθψλ ζηνηρείσλ θαη ηα αλαθπθιψλεη. Σν έδαθνο απνζεθεχεη ζξεπηηθά ζπζηαηηθά πξνθεηκέλνπ λα ηα απνδψζεη ζηα θπηά. Ζ απνζήθεπζε γίλεηαη

27 είηε απεπζείαο ζηηο ζέζεηο ελαιιαγήο ή πξνζξφθεζεο είηε κε κεηαζρεκαηηζκφ ηεο δψζαο νξγαληθήο χιεο ζε αλφξγαλε αιιά θαη ηε δεκηνπξγία λέαο νξγαληθήο χιεο κε θσηνζχλζεζε. Με ηνλ ηξφπν απηφ δεκηνπξγείηαη ε αλαθχθισζε ησλ ζξεπηηθψλ ζηνηρείσλ ζην έδαθνο. Ζ ιεηηνπξγία έρεη ηδηαίηεξε ζεκαζία θαη γηα ηνλ θχθιν ηνπ άλζξαθα, θαζψο ην έδαθνο απνηειεί ηε ζεκαληηθφηεξε απνζήθε νξγαληθνχ άλζξαθα. Καιιηεξγεηηθά ζπζηήκαηα θαη πξαθηηθέο πνπ ηείλνπλ λα κεηψζνπλ ηα εδαθηθά απνζέκαηα νξγαληθνχ άλζξαθα ζπκβάιινπλ ζηε δεκηνπξγία ηνπ θαηλφκελνπ ζεξκνθεπίνπ. ηεξίδεη ηηο θαηαζθεπέο θαη πξνζηαηεχεη ηνπο αξραηνινγηθνχο ζεζαπξνχο. Σν έδαθνο απνηειεί ην κέζν ζην νπνίν δεκηνπξγνχληαη θαη αλαπηχζζνληαη ην δνκεκέλν πεξηβάιινλ, νη βηνκεραληθέο δψλεο, νη ρψξνη αλαςπρήο θαη ςπραγσγίαο θαη ηα δίθηπα κεηαθνξάο αιιά θαη ην ρψξν ζηνλ νπνίν απνηίζεληαη ιχκαηα θαη απφβιεηα. Δπηπιένλ, απφ ην έδαθνο παξαιακβάλνληαη πξψηεο χιεο θπξίσο γηα ηελ θαηαζθεπαζηηθή βηνκεραλία θαη ηελ παξαγσγή ελέξγεηαο. Ζ πξνζηαζία θαη ε ζπληήξεζε ησλ αξραηνινγηθψλ ζεζαπξψλ απνηειεί ζηνηρείν ηδηαίηεξεο ζεκαζίαο γηα ηνλ πνιηηηζκφ, δηφηη επηηξέπεη ηελ θαηαλφεζε ηεο αλάπηπμεο αιιά θαη ηεο εμέιημεο ηνπ. Ζ ζπκβαηηθή γεσξγία θαη ε ππνβάζκηζε ηνπ εδάθνπο. Οη εληαηηθέο κέζνδνη θαιιηέξγεηαο, φπσο ε κεραληθή άξνζε, νη κέζνδνη ζπγθνκηδήο, ε ρξήζε ρεκηθψλ ιηπαζκάησλ θαη θπηνθαξκάθσλ ζε ζπλδπαζκφ κε ηελ θαηαλάισζε κε αλαλεψζηκσλ πεγψλ ελέξγεηαο έρνπλ θαηνξζψζεη λα επηθέξνπλ ηνλ πνιιαπιαζηαζκφ ηεο παγθφζκηαο παξαγσγήο ηξνθήο ηηο ηειεπηαίεο δεθαεηίεο. Δίλαη φκσο ζήκεξα πξνθαλέο φηη απηέο νη εληαηηθέο κέζνδνη δηαρείξηζεο ηεο γεσξγίαο είλαη ν θχξηνο παξάγνληαο ηεο ζνβαξήο ππνβάζκηζεο ηεο θαιιηεξγήζηκεο γεο ζε πνζνζηφ κεγαιχηεξν ηνπ 10% παγθνζκίσο θαηά ηελ ηειεπηαία δεθαεηία. Έρεη γίλεη επίζεο γλσζηφ φηη απηέο νη γεσξγηθέο πξαθηηθέο επεξεάδνπλ ηελ πνηφηεηα ηνπ αέξα θαη ησλ πδάησλ. ηηο κέξεο καο, ε γεσξγία ζεσξείηαη σο ε επξχηεξα δηαδεδνκέλε κεζεκεηαθή πεγή ξχπαλζεο ησλ πδάησλ, ελψ ε πνηφηεηα ηεο αηκφζθαηξαο είλαη επίζεο δπλαηφ λα επεξεαζηεί απφ ηηο κεηαβνιέο ηεο ηθαλφηεηαο ηνπ εδάθνπο λα παξάγεη ή λα θαηαλαιψλεη ζεκαληηθέο πνζφηεηεο αεξίσλ ζεξκνθεπίνπ. χκθσλα κε ηα ζεκεξηλά απνδεθηά πξφηππα δηαβίσζεο, ε αλζξψπηλε επεκεξία ζα θηλδπλεχζεη ζνβαξά ηνλ επφκελν αηψλα, δεδνκέλνπ φηη ζα ρξεηαζηεί λα δηπιαζηαζηεί ε απφδνζε

28 ησλ θαιιηεξγεηψλ, ιφγσ ηεο χπαξμεο ειάρηζησλ λέσλ εθηάζεσλ θαιιηεξγήζηκεο γεο, γηα λα θαιπθζνχλ νη αλάγθεο ελφο δηπιάζηνπ ζε κέγεζνο πιεζπζκνχ. Αλ γη' απηφ ην ζθνπφ φκσο εθαξκνζηνχλ νη παξνχζεο θαιιηεξγεηηθέο πξαθηηθέο, ν δηπιαζηαζκφο ηεο απφδνζεο ζα πξνθαιέζεη αχμεζε ησλ εηζξνψλ ζηα αγξνηηθά ζπζηήκαηα παξαγσγήο, κε ζπλέπεηα απμεκέλεο πηζαλφηεηεο ξχπαλζεο ηνπ πεξηβάιινληνο, ππνβάζκηζεο θαη απψιεηαο ησλ κε-αλαλεψζηκσλ θπζηθψλ πφξσλ. Ζ αλαδήηεζε αεηθνξηθψλ ζπζηεκάησλ δηαρείξηζεο ηεο γεο. Πξνθεηκέλνπ λα δηαθπιάμνπκε ηε γεσξγία θαη ηνλ θφζκν γεληθφηεξα γηα ηηο κειινληηθέο γεληέο, ζα πξέπεη λα αλαπηχμνπκε ζπζηήκαηα παξαγσγήο γηα ηελ θάιπςε ησλ δηαηξνθηθψλ θαη ελεξγεηαθψλ αλαγθψλ καο, ηα νπνία ζα ζηεξίδνληαη ιηγφηεξν ζηνπο κε αλαλεψζηκνπο πεηξνρεκηθνχο πφξνπο θαη πεξηζζφηεξν ζε αλαλεψζηκνπο θπζηθνχο πφξνπο. Απαηηείηαη ζπληεξεηηθή δηαρείξηζε ησλ θαιιηεξγεηψλ θαη ελαξκφληζε κε ηηο θπζηθέο δηεξγαζίεο γηα λα επηηεπρζνχλ νη πνιιαπινί ζηφρνη ηεο νηθνλνκηθήο, νηθνινγηθήο, θαη πεξηβαιινληηθήο βηψζηκεο αλάπηπμεο. Οη επηκέξνπο ζηφρνη ηεο αεηθνξηθήο δηαρείξηζεο ηνπ εδάθνπο είλαη ε δηαηήξεζε ηεο νξγαληθήο νπζίαο ηνπ εδάθνπο, ν πεξηνξηζκφο ηεο δηάβξσζεο, ε δηαηήξεζε ηεο παξαγσγηθφηεηαο ζε αξκνλία κε ην πεξηβάιινλ θαη ε θαιχηεξε αμηνπνίεζε ησλ αλαλεψζηκσλ πφξσλ. Δληνχηνηο, ε δεκηνπξγία βηψζηκσλ ζπζηεκάησλ γεσξγηθήο δηαρείξηζεο πεξηπιέθεηαη απφ ηελ αλαγθαηφηεηα ζεψξεζεο ηεο ρξεζηκφηεηαο ηνπο γηα ηνπο αλζξψπνπο, ηεο απνηειεζκαηηθφηεηαο ηνπο ζε ζρέζε κε ηε θαηαλάισζε θπζηθψλ πφξσλ θαη ηεο ηθαλφηεηαο ηνπο λα δηαηεξήζνπλ κηα ηέηνηα ηζνξξνπία κε ην πεξηβάιινλ πνπ λα είλαη επλντθή γηα ηνπο αλζξψπνπο, αιιά θαη γηα ηα πεξηζζφηεξα άιια είδε. ηελ πξνζπάζεηα καο γηα αλάπηπμε θαηάιιεισλ ζπζηεκάησλ δηαρείξηζεο είλαη αλαγθαία ε εθαξκνγή νινθιεξσκέλσλ κεζφδσλ αμηνιφγεζεο ηεο βησζηκφηεηαο ηνπο. Απφ απηή ηελ άπνςε, ε πνηφηεηα ή πγεία ηνπ εδάθνπο επεξεάδεη ζε ηειηθή αλάιπζε ηελ αλζξψπηλε πγεία, δξψληαο αθελφο σο θχξην ππφζηξσκα παξαγσγήο ηξνθήο θαη ηλψλ θαη αθεηέξνπ σο κέζσ επηθάλεηα ε νπνία επεξεάδεη ηελ πνηφηεηα ηνπ αέξα πνπ αλαπλένπκε θαη ηνπ λεξνχ πνπ πίλνπκε.

29 Διιεληθά εδαθηθά ζπζηήκαηα ηελ Διιάδα θάησ απφ ηελ επίδξαζε ησλ παξαγφλησλ εδαθνγέλεζεο πνπ θπξηαξρνχλ αλαπηχρζεθαλ εδαθηθά ζπζηήκαηα κε ηα αθφινπζα ραξαθηεξηζηηθά: Πξφζθαηεο απνζέζεηο ζε πεξηνρέο πνπ βξίζθνληαη θνληά ζε πδάηηλα ξεχκαηα, ζηηο νπνίεο ζρεκαηίδνληαη ζηξσζηγελή εδάθε θαηά θαλφλα ρσξίο εδαθνγελεηηθνχο νξίδνληεο, αιιά κε αλνκνηφκνξθεο εδαθηθέο ζηξψζεηο. Απηά είλαη βαζηά γφληκα εδάθε κε πςειέο γεσξγηθέο απνδφζεηο, φηαλ εμαζθαιίδνληαη νη ινηπνί παξάγνληεο αλάπηπμεο ησλ θπηψλ, π.ρ. παξνρή ηθαλψλ πνζνηήησλ λεξνχ. Σα εδάθε απηά νλνκάδνληαη Entisols. Διαθξψο εμειηγκέλα θαη θαηά θαλφλα θαιά ζηξαγγηδφκελα εδάθε κε αζζελείο εδαθηθνχο νξίδνληεο. Σα εδάθε απηά έρνπλ επίζεο κεγάιε γεσξγηθή

30 ζεκαζία θαη νλνκάδνληαη Inceptisols. Βξίζθνληαη ζε πην απνκαθξπζκέλεο πεξηνρέο απφ ηα πδάηηλα ξεχκαηα ζε ζχγθξηζε κεηά Entisols. Πνιχ βαξηά εδάθε, κε κεγάιε ρεκηθή γνληκφηεηα αιιά θαθέο θπζηθέο ηδηφηεηεο πνπ αλαπηχρζεθαλ ζε αζβεζηνχρα κεηξηθά πιηθά πνπ έρνπλ ηελ ηδηφηεηα λα δηαζηέιινληαη θαη λα ζπζηέιινληαη αλάινγα κε ηελ πεξηεθηηθφηεηα ζε πγξαζία παξνπζηάδνληαο θαηά ηνπο μεξνχο κήλεο ραξαθηεξηζηηθέο ζρηζκέο (Vertisols). Δάλ εμαζθαιηζηνχλ θαιέο ζπλζήθεο θαιιηέξγεηαο, ηα εδάθε απηά είλαη πνιχ γφληκα. Δδάθε πνπ αλαπηχρζεθαλ ζε αζβεζηνιηζηθά θαηά θαλφλα κεηξηθά πεηξψκαηα, κε ραξαθηεξηζηηθνχο εξπζξνχ ρξψκαηνο εδαθηθνχο νξίδνληεο πνπ έρνπλ κεγάιε πεξηεθηηθφηεηα ζε άξγηιν θαη νμείδηα ηνπ ζηδήξνπ θαη αξγηιίνπ (Alfisols). Δίλαη εδάθε κε κεγάιε γεσξγηθή ζεκαζία δεδνκέλνπ, φηη ζε πνιιά απφ απηά αλαπηχζζνληαη ζεκαληηθέο θαιιηέξγεηεο. Δδάθε κε κηθξφ θαηά θαλφλα βάζνο αιιά πινχζηα ζε νξγαληθή νπζία θαη κε πνιχ θαιέο θπζηθέο ηδηφηεηεο πνπ έρνπλ αλαπηπρζεί ζε κεηξηθά πιηθά πινχζηα ζε αζβέζηην θαη θηινμελνχλ θπξίσο βνζθφηνπνπο (Mollisols). Σα εδάθε ηνπ ειιεληθνχ ρψξνπ, ιφγσ ηνπ ηδηαίηεξνπ θιίκαηνο ηεο πεξηνρήο, ηεο καθξφρξνλεο θαιιηέξγεηαο ηνπο θαη ησλ γεσξγηθψλ πξαθηηθψλ πνπ αθνινπζνχληαη, απαηηνχλ ηδηαίηεξε πξνζνρή θαηά ηε δηαρείξηζε ηνπο. Σα ειιεληθά εδάθε κε έληνλα γεσκνξθνινγηθά ραξαθηεξηζηηθά ζε ζπλδπαζκφ κε ην μεξφ ζέξνο θαη ηηο βξνρνπηψζεηο θαηά ηε ρεηκεξηλή πεξίνδν είλαη πνιχ επαίζζεηα ζηε δηάβξσζε. Παξάιιεια ιφγσ ηνπ μεξνζεξκηθνχ θιίκαηνο ηεο πεξηνρήο θαηά ηε ζεξηλή πεξίνδν φζα γεηηληάδνπλ κε ην ζαιάζζην φγθν ηεο Μεζνγείνπ εκθαλίδνπλ απμεκέλν θίλδπλν αιάησζεο. Ο θίλδπλνο ππνβάζκηζεο ησλ ειιεληθψλ εδαθψλ δελ νθείιεηαη κφλν ζηα ελδνγελή ραξαθηεξηζηηθά ηεο πεξηνρήο θαη ζηηο θπζηθέο δηεξγαζίεο πνπ ιακβάλνπλ ρψξα. Οη αλζξσπνγελείο επηδξάζεηο, θαη ηδηαίηεξα νη γεσξγηθέο πξαθηηθέο, έρνπλ ζνβαξέο επηπηψζεηο ζηελ πνηφηεηα ησλ ειιεληθψλ εδαθψλ. Παξά ην κηθξφ κέγεζνο ηνπ θιήξνπ, νη παξαδνζηαθέο γεσξγηθέο πξαθηηθέο ηεο πεξηνρήο έρνπλ εγθαηαιεηθζεί θαη αληηθαηαζηάζεθαλ κε ηελ εληαηηθήο κνξθήο γεσξγία. Ζ δηάξθεηα ησλ ακεηςηζπνξψλ έρεη κεησζεί θαη νη αγξφηεο έρνπλ ζηξαθεί πξνο εκπνξηθέο θαιιηέξγεηεο πςειήο απνδνηηθφηεηαο, κε αιφγηζηε πνιιέο θνξέο ρξήζε ιηπαζκάησλ θαη γεσξγηθψλ

31 θαξκάθσλ, ζπζηάδνληαο κε απηφ ηνλ ηξφπν ηελ πνηφηεηα ηνπ εδαθηθνχ πφξνπ ζην βσκφ ηεο πξνζσξηλήο παξαγσγηθφηεηαο. ΓΗΑΦΟΡΟΗ ΟΡΗΜΟΗ ΣΟΤ ΔΓΑΦΟΤ ΑΠΟ ΔΠΗΣΖΜΟΝΔ Ζ εμαηξεηηθά κεγάιε δπζθνιία πνπ παξνπζηάδεη ε ζχιιεςε ηεο πνιπδηάζηαηεο έλλνηαο ηνπ εδάθνπο θαη νη δηαθνξεηηθέο νπηηθέο ζεψξεζεο ηνπ απφ επηζηεκνληθνχο ηνκείο ησλ νπνίσλ ηα εξεπλεηηθά πεδία έρνπλ ζρέζε κε απηφ θαζηζηνχλ ηδηαίηεξα πξνβιεκαηηθή ηε δηαηχπσζε ελφο νξηζκνχ γηα ην έδαθνο, απνδεθηνχ απφ ηε δηεζλή επηζηεκνληθή θνηλφηεηα. Ζ επηζηήκε ηεο Δδαθνινγίαο εμάιινπ, πνπ είλαη ε πιένλ αξκφδηα γηα ηνλ θαζνξηζκφ ηεο έλλνηαο ηνπ εδάθνπο, εκθαλίζηεθε ζηελ επηζηεκνληθή ζθελή ζρεηηθά πξφζθαηα, κφιηο ζηηο αξρέο ηνπ 19νπ αηψλα. Μεξηθνί απφ ηνπο νξηζκνχο πνπ έρνπλ δνζεί θαηά θαηξνχο γηα ην έδαθνο είλαη νη εμήο: «Έδαθνο είλαη ην αλψηεξν, απνζαζξσκέλν ζηξψκα ηνπ ζηεξενχ θινηνχ ηεο Γεο» (Ramann 1911). «Έδαθνο είλαη ην ςαζπξφ πιηθφ απφ ην νπνίν ηα θπηά αληινχλ ζξεπηηθά ζηνηρεία θαη βξίζθνπλ θαηάιιειεο ζπλζήθεο γηα ηελ αλάπηπμε ηνπο» (Hilgard 1914). «Έδαθνο είλαη έλα αλνηρηφ θπζηθφ ζχζηεκα» (Jenny 1941). Φπζηθφ ζε αληηδηαζηνιή κε ηα ινγηθά ζπζηήκαηα θαη αλνηρηφ αθνχ δηάθνξα ζπζηαηηθά

32 αθαηξνχληαη απφ απηφ ή πξνζζέηνληαη ζε απηφ. Σν έδαθνο επνκέλσο σο αλνηρηφ ζχζηεκα δέρεηαη ηηο επηδξάζεηο ηνπ πεξηβάιινληνο, ζην νπνίν θαη αζθεί επηδξάζεηο. Επίςθσ, ςφμφωνα με νεότερεσ απόψεισ το ζδαφοσ αποτελεί μια εκδιλωςθ τθσ δράςθσ τθσ εδαφογενετικισ διεργαςίασ, θ οποία δεν τελειϊνει ποτζ και όχι ζνα αποτζλεςμα αυτισ. Το ζδαφοσ επομζνωσ είναι ζνα δυναμικό ςφςτθμα, το οποίο εάν αποκοπεί από το περιβάλλον του κα καταλιξει ςε μια μάηα αποςακρωμζνου υλικοφ (White 1971). Οη πεξηζζφηεξνη εδαθνιφγνη ζπκθσλνχλ κε ηελ ηειεπηαία άπνςε θαη δέρνληαη ην έδαθνο σο έλα θπζηθφ ζψκα πνπ δεκηνπξγείηαη απφ ηελ αιιειεπίδξαζε ηεο βιάζηεζεο, ησλ εδαθηθψλ νξγαληζκψλ θαη ησλ πεηξσκάησλ ζε δηάθνξεο ζπλζήθεο θιίκαηνο θαη αλάγιπθνπ θαη πεξηέρεη νξγαληθά θαη αλφξγαλα ζπζηαηηθά, εδαθηθφ λεξφ θαη αέξα. Έδαθνο ζεκαίλεη ην ίδην γηα φινπο ηνπο αλζξψπνπο; Ο οικολόγος ελδηαθέξεηαη γηα ηηο ηδηφηεηεο ηνπ εδάθνπο, νη νπνίεο επεξεάδνπλ ηελ αλάπηπμε θαη ηελ θαηαλνκή ησλ δηάθνξσλ θπηηθψλ θαη δσηθψλ νξγαληζκψλ. Ο γεωπόνος ελδηαθέξεηαη γηα ηελ πνιππινθφηεηα ησλ ηξφπσλ κε ηνπο νπνίνπο ην έδαθνο κπνξεί λα επεξεάζεη ηηο θαιιηέξγεηεο θαη έηζη ζπρλά ην ελδηαθέξνλ ηνπ δελ μεπεξλά ην βάζνο ησλ εθαηνζηψλ. Ο γεσιφγνο αληηκεησπίδεη ην έδαθνο σο ιεπηά δηακειηζκέλν πιηθφ απφ ζξαχζκαηα πεηξσκάησλ θαη ν πδξνγεσιφγνο σο κηα απνζήθε λεξνχ πνπ επεξεάδεη ην πδξνινγηθφ ηζνδχγην κηαο πεξηνρήο. Ο γεσξγφο θαη ν εξαζηηέρλεο θεπνπξφο αληηιακβάλνληαη ην έδαθνο σο ην απαξαίηεην ππφζηξσκα πάλσ ζην νπνίν αλαπηχζζνληαη ηα θπηά, ελψ γηα ηνλ θνηλφ άλζξσπν έδαθνο ζεκαίλεη ην επηθαλεηαθφ ζηξψκα ηεο μεξάο αλεμάξηεηα απφ ηη απνηειείηαη. ΠΡΟΒΛΖΜΑΣΑ ΠΟΤ ΔΜΦΑΝΗΕΔΗ ΣΟ ΔΓΑΦΟ ΤΓΡΑΗΑ Ζ πγξαζία πνπ πξνέξρεηαη απφ ην έδαθνο απνηειεί κηα απφ ηηο ζεκαληηθφηεξεο αηηίεο θζνξψλ ζηνπο ηνίρνπο, ζηα ζεκέιηα θαη ζην ππφγεην. Ζ πγξαζία ζην έδαθνο

33 κπνξεί λα πξνέξρεηαη απφ ηηο βξνρνπηψζεηο, ην ρηφλη θαζψο θαη απφ ππφγεηα λεξά. Μπνξεί επίζεο λα δεκηνπξγείηαη απφ δηαξξνή ζηα δίθηπα εμππεξέηεζεο (χδξεπζε, απνρέηεπζε). Ωζηφζν, ζα πξέπεη λα εμεηάδεηαη θαη ην ελδερφκελν ε πγξαζία λα πξνέξρεηαη απφ ηα ίδηα ηα πιηθά ηνπ θηηξίνπ (γηα παξάδεηγκα απφ ην λσπφ ζθπξφδεκα ή απφ ηα θνληάκαηα) ή απφ ηε δηαξξνή θάπνηνπ ζσιήλα χδξεπζεο ή απφ ηνπο πδξαηκνχο. Καηαξρήλ, εκθαλίδνληαη ζην εζσηεξηθφ ησλ θηηξίσλ αηζζεηηθά πξνβιήκαηα θαη πξνβιήκαηα πγηεηλήο. Σα επηρξίζκαηα νη ηαπεηζαξίεο, ηα μχια θαη ηα ρξψκαηα θνπζθψλνπλ, ζαπίδνπλ θαη αξρίδνπλ λα ζπγθεληξψλνπλ κχθεηεο. Ζ δηαβίσζε ζην εζσηεξηθφ δελ είλαη άλεηε απφ ηελ άπνςε ηεο ζεξκφηεηαο θαη ζπλεπψο ρξεηάδεηαη λα απμεζεί ε δαπάλε γηα ηελ ζέξκαλζε ηνπ θηηξίνπ. Σα κέηαιια θαη θπξίσο ν νπιηζκφο ηνπ ζθπξνδέκαηνο ζθνπξηάδνπλ θαη πξνθαινχλ ξσγκέο ζην ζθπξφδεκα ησλ ππνζηπισκάησλ θαη ηεο πιάθαο. Δκθαλίδνληαη ιεθέδεο ζηελ ηνηρνπνηία θαη ζην ζθπξφδεκα ελψ αλ ην λεξφ εηζρσξεί ζηα δνκηθά πιηθά πξνθαιεί ππάξρεη πεξίπησζε λα πξνθαιέζεη ξεγκαηψζεηο ζε πεξίπησζε παγεηνχ. Γεληθά ηα πιηθά πνπ έξρνληαη ζε επαθή κε ην έδαθνο ηείλνπλ λα απνξξνθνχλ ηελ πγξαζία, αλάινγα κε ην πνξψδεο ηνπο. Όηαλ ππάξρεη ππφγεην ε πγξαζία εηζρσξεί ζηα ηνηρψκαηα θαη ζην δάπεδν ηνπ ππνγείνπ. Όηαλ δελ ππάξρεη ππφγεην, ε πγξαζία εηζρσξεί ζην δάπεδν θαη ζηνπο ηνίρνπο κέζσ ησλ ζεκειίσλ (αληνχζα πγξαζία). Σα πην ηππηθά κέηξα αληηκεηψπηζεο ηεο πγξαζίαο πνπ έξρεηαη απφ ην έδαθνο είλαη ηα παξαθάησ: Μπνξνχλ λα επηιεγνχλ δνκηθά πιηθά (γηα ηηο ππφγεηεο θαηαζθεπέο) φζν ην δπλαηφλ πην ζηεγαλά ζηελ πγξαζία. Απηφ ζπλήζσο επηηπγράλεηαη κε ηνλ εκπνηηζκφ ηνπο κε θαηάιιεια πιηθά. Πξνζνρή ζα πξέπεη λα δνζεί ζηνπο αξκνχο δηαζηνιήο θαη ζην ζθξάγηζκά ηνπο κε δηαηνκέο πιήξσζεο αξκψλ απφ ζεξκνπιαζηηθά πιηθά. Μπνξεί λα δεκηνπξγεζεί απνζηξαγγηζηηθφ ζχζηεκα πεξηκεηξηθά ησλ ζεκειίσλ. Μηα ηππηθή ιχζε απνηειεί ε ηνπνζέηεζε αγσγνχ απνζηξάγγηζεο θαη ιηζνξξηπήο ζηα ζεκέιηα. Σα δνκηθά ζηνηρεία κπνξνχλ λα επαιεηθζνχλ κε ζηεγαλσηηθά πιηθά. ε θηίξηα ρσξίο ππφγεην ηνπνζεηείηαη ζηεγαλσηηθή ζηξψζε (ζηεγαλσηηθά θχιια ή κεκβξάλεο) 30 εθ. πάλσ απφ ηελ ζηάζκε ηνπ εδάθνπο. Κάησ απφ ην δάπεδν αλ δελ ππάξρνπλ ηδηαίηεξα πξνβιήκαηα πδξνθφξνπ νξίδνληα δεκηνπξγείηαη κηα ζηξψζε απφ ραιίθη εθ. θάησ απφ ηελ πιάθα. Ωζηφζν αλ ππάξρνπλ πξνβιήκαηα πδξνθφξνπ νξίδνληα ή αλ ην

34 ππφγεην είλαη θαηνηθήζηκν ζα πξέπεη λα ιεθζνχλ επηπιένλ κέηξα (πξνζζήθε ζηεγαλσηηθήο ζηξψζεο, ζεξκνκφλσζε, θα). ε πεξίπησζε ζηεγάλσζεο ηνπ εμσηεξηθνχ ηεο ηνηρνπνηίαο (θαηαθφξπθε ζηεγάλσζε) απηή κπνξεί λα γίλεη κε αζθαιηηθέο επηζηξψζεηο, κε ζηεγαλσηηθά επηρξίζκαηα, κε ζηεγαλσηηθά θχιια ε κεκβξάλεο. Μηα άιιε ιχζε είλαη ε δεκηνπξγία ζηεγαλήο ιεθάλεο κε ρξήζε ζηεγαλνχ ζθπξνδέκαηνο ηφζν ζηνπο ηνίρνπο ηνπ ππνγείνπ φζν θαη ζην δάπεδν. ΤΓΡΑΗΑ ΑΠΟ ΣΟ ΔΓΑΦΟ Δ ΠΗΣΗ ΓΗΑΒΡΩΖ Ζ εδαθηθή δηάβξσζε απνηειεί κηα απφ ηηο ζπνπδαηφηεξεο κνξθέο εδαθηθήο ππνβάζκηζεο θαη πξνθαιεί δπζκελή απνηειέζκαηα ζηε θπηηθή παξαγσγή γηαηί ράλεηαη ην γνληκφηεξν ηκήκα ηνπ εδάθνπο. Γηάβξσζε είλαη ε παξάζπξζε ηνπ εδάθνπο πνπ βξίζθεηε ζην αλψηεξν ζηξψκα ηεο γήηλεο επηθάλεηαο απφ ην λεξφ ηεο βξνρήο ή ηνλ άλεκν. Δμαξηάηαη απφ ην είδνο ηνπ εδάθνπο, ηελ θιίζε ηνπ θαη ηε κνξθνινγία ηνπ, απφ ηελ έληαζε ησλ βξνρψλ θαη ησλ αλέκσλ ηεο πεξηνρήο θαη απφ ην είδνο ηεο βιάζηεζεο. χκθσλα κε έξεπλεο ε δηάβξσζε ηνπ γεσξγηθνχ εδάθνπο είλαη 12,5 θνξέο κεγαιχηεξε απφ ηε δηάβξσζε πνπ πθίζηαηαη ζην ίδην ρξνληθφ δηάζηεκα έλαο βνζθφηνπνο, 200 θνξέο κεγαιχηεξε απφ ηε δηάβξσζε πνπ πθίζηαηαη έδαθνο θπιινβφισλ θαη 100 θνξέο κεγαιχηεξε απφ ην έδαθνο κε δάζνο πεχθσλ. Οη ζπλέπεηεο ηεο δηάβξσζεο είλαη θαηαζηξεπηηθέο γηαηί απνκαθξχλεηαη ην επηθαλεηαθφ έδαθνο πνπ έρεη ηηο θαιχηεξεο θπζηθέο θαη ρεκηθέο ηδηφηεηεο θαη ράλνληαη ηα ζξεπηηθά ζπζηαηηθά, ηδίσο ην αζβέζηην, ην θάιην θαη ην καγλήζην.

35 Ζ δηάθξηζε πνπ κπνξεί λα γίλεη φζνλ αθνξά ηα είδε ησλ δηεξγαζηψλ δηάβξσζεο είλαη ε αηνιηθή θαη ε πδαηηθή δηάβξσζε. Τπάξρεη επίζεο θαη ε δηάβξσζε πνπ πξνθαιείηαη απφ ηα δψα θαη ηηο δξαζηεξηφηεηεο ρξήζεο γεο, νη νπνίεο κπνξνχλ γεληθά λα πεξηγξαθνχλ σο κνξθέο επηηαρπλφκελεο δηάβξσζεο. Ζ αηνιηθή δηάβξσζε αθνξά ζηε ηαρχηεηα ηνπ αλέκνπ πνπ αζθεί πίεζε ζην έδαθνο θαη απνζπά ηεκάρηα ελφο ζπγθεθξηκέλνπ κεγέζνπο (ρνλδξφθθνθε ηιχο θαη άκκνο). Όηαλ απηά ηα ηεκάρηα δελ ζπγθξαηνχληαη ηζρπξά κε ηελ παξνπζία ηεο νξγαληθήο νπζίαο,ησλ ξηδψλ ή ηεο αξγίινπ δηαβξψλνληαη εχθνια. Τπάξρνπλ αξθεηέο δηαθξηηέο εξγαζίεο πδαηηθήο δηάβξσζεο νη πην ζπλεζηζκέλεο εθ ησλ νπνίσλ πεξηγξάθνληαη ζηε ζπλέρεηα. Ζ δηάβξσζε δηαζπνξάο είλαη ε απνθφιιεζε θαη ε απνκάθξπλζε κε εθηφμεπζε κηθξψλ εδαθηθψλ ηεκαρηδίσλ πνπ πξνθαιείηαη απφ ηελ πηψζε ησλ ζηαγφλσλ ηεο βξνρήο ζην έδαθνο. Ζ επηθαλεηαθή δηάβξσζε ή ε δηάβξσζε θαηά ζηξψζεηο είλαη ε αθαίξεζε ελφο ζρεηηθά νκνηφκνξθνπ ιεπηνχ ζηξψκαηνο εδάθνπο απφ ηελ επηθάλεηα εμαηηίαο ησλ βξνρνπηψζεσλ θαη ηεο επηθαλεηαθήο απνξξνήο. Ζ απιαθσηή δηάβξσζε είλαη κηα δηεξγαζία δηάβξσζεο ζε επηθιηλείο πεξηνρέο, ζηηο νπνίεο ζρεκαηίδνληαη πνιπάξηζκα- ζπλήζσο κεξηθψλ εθαηνζηψλ απιάθηα- θπξίσο ζηα πξφζθαηα θαιιηεξγεκέλα εδάθε. Ζ ραξαδξσηηθή δηάβξσζε είλαη κηα δηεξγαζία δηάβξσζεο θαηά ηελ νπνία ην λεξφ ζπγθεληξψλεηαη ζε ραξάδξεο, απνκαθξχλνληαο ην έδαθνο ζε ζεκαληηθφ βάζνο κέζα ζε ζχληνκν ρξνληθφ δηάζηεκα. Σν βάζνο κηα ηππηθήο ραξαδξσηηθήο δηάβξσζεο θπκαίλεηαη απφ 0,5 κέηξα έσο 25 κε 30 κέηξα. Σν θαηλφκελν απηφ παξαηεξείηαη ζε ζπγθεθξηκέλεο ζπλζήθεο θαη ηχπνπο πεηξσκάησλ. Μπνξεί λα δηακνξθσζεί γξήγνξα κε ηελ απνθνπή ηνπ εδάθνπο ζηελ αξρή ηεο δηακνξθνχκελεο ραξάδξαο. Οη ραξάδξεο ζπρλά ζπγθεληξψλνπλ ην λεξφ απνζηξάγγηζεο απφ ηηο γεηηνληθέο πεξηνρέο γεγνλφο πνπ ηηο θαζηζηά ηδηαίηεξα αζηαζείο. Σέινο, ε ππφγεηα δηάβξσζε εκθαλίδεηαη ζε εδάθε πνπ είλαη επηξξεπή ζηε δεκηνπξγία ππφγεησλ δηφδσλ λεξνχ. Σα εδάθε απηά είλαη ζπλήζσο πινχζηα ζε άξγηιν, ηα νπνία ζπζηέιινληαη φηαλ μεξαίλνληαη θαη δηαζηέιινληαη φηαλ πγξαίλνληαη, ή ζηξψζεηο κε έδαθνο ην νπνίν πθίζηαηαη δηαζπνξά ζην λεξφ θαηά ηε δηάξθεηα ησλ βξνρνπηψζεσλ. Γηα ηε δεκηνπξγία απιαθηψλ θαη ραξαδξψλ πξέπεη λα μεπεξαζηεί κηα θξίζηκε ηηκή ε νπνία ζπζρεηίδεηαη κε ηελ ελέξγεηα ηνπ λεξνχ απνξξνήο θαη ηελ αληίζηαζε ηνπ εδάθνπο ζηε δηάβξσζε. Απιάθηα θαη ραξάδξεο εκθαλίδνληαη ζπρλά ζε

36 ραξαθηεξηζηηθνχο ηχπνπο πιηθψλ. Γειαδή εκθαλίδνληαη ζπρλά ζε γεσξγηθά εδάθε πνπ έρνπλ ππνζηεί ζπκπίεζε ηνπ ππεδάθνπο θαη ην επηθαλεηαθφ έδαθνο έρεη κηθξή ζπλνρή. Δκθαλίδνληαη επίζεο θαηά κήθνο ησλ πξαλψλ δξφκσλ θαη ζε ππνβαζκηζκέλεο γαίεο. Οη ραξαδξψζεηο πνπ βξίζθνληαη θαηά κήθνο ησλ πνηακψλ ζπρλά δεκηνπξγνχληαη απφ ηε ξνή ηνπ λεξνχ, πνπ θαηαηξψγεη ηα πξαλή ή θαη ηνλ ππζκέλα. Οη ππνβαζκηζκέλεο γαίεο είλαη πεξηνρέο φπνπ νη δηεξγαζίεο δηάβξσζεο θπξηαξρνχλ ζηελ επηθάλεηα ηνπ εδάθνπο. Όιεο νη δηεξγαζίεο δηάβξσζεο-δηαζπνξά, επηθαλεηαθή, απιαθσηή, ραξαδξσηηθή θαη ππφγεηα θαζψο επίζεο θαη νη θαηνιηζζήζεηο είλαη ηδηαίηεξα ραξαθηεξηζηηθέο. Οη θαηνιηζζήζεηο παξαηεξνχληαη εθεί φπνπ ην έδαθνο ή ην κεηξηθφ πιηθφ δελ επηηξέπνπλ ηελ αλάπηπμε ηεο βιάζηεζεο. Οη επηζηήκνλεο πνπ αζρνινχληαη κε ην αληηθείκελν ηεο δηάβξσζεο ησλ εδαθψλ ζεσξνχλ ηελ πδαηηθή δηάβξσζε σο ζπλέπεηα ησλ αθνινπζψλ παξαγφλησλ, ηεο ελέξγεηαο ηεο βξνρήο( πνπ απμάλεηαη κε ηελ έληαζε ησλ βξνρνπηψζεσλ), ηεο ζηαζεξφηεηαο ησλ εδαθηθψλ ζπζζσκαησκάησλ (πνπ επεξεάδεηαη απφ ηελ νξγαληθή νπζία, ηηο ρεκηθέο δηεξγαζίεο θαη ην κέγεζνο ησλ εδαθηθψλ ηεκαρηδίσλ), ηνπ βαζκνχ θιίζεο θαη ηνπ κήθνπο ησλ θιίζεσλ, ηνπ είδνο ηεο βιάζηεζεο θαη ηνπ πνζνζηνχ ηεο θπηνθάιπςεο θαη ησλ πξαθηηθψλ δηαρείξηζεο ηεο γεο. Αμηνινγψληαο ηνλ ηξφπν κε ηνλ νπνίν απηνί νη παξάγνληεο επεξεάδνπλ ηε δηάβξσζε, νη επηζηήκνλεο αλέπηπμαλ ζπγθεθξηκέλα κνληέια πξφβιεςεο ησλ δηαβξψζεσλ. Απηά απνδεηθλχνπλ φηη νη ζεκαληηθφηεξνη παξάγνληεο είλαη ην έδαθνο θαη ε επηθαλεηαθή θάιπςε κε βιάζηεζε θαη πέηξεο. Οη πην ζνβαξέο επηπηψζεηο ηεο δηάβξσζεο είλαη ζηα θαηψηεξα αιινπβηαθά πεδία(πεδηλέο πεξηνρέο) φπνπ ε απνξξνή κεηαθέξεη κεγάιεο πνζφηεηεο ηδεκάησλ κεηψλνληαο ηηο ηθαλφηεηεο κεηαθνξάο λεξνχ ησλ πνηακψλ. Έηζη, ε απνξξνή απμάλεη ηελ εκθάληζε θαη ην κέγεζνο ησλ πιεκκπξψλ ζηα αιινπβηαθά πεδία, αθήλνληαο κεγάιεο πεξηνρέο ππφ ηελ απεηιή ηνπ θηλδχλνπ πιεκκπξψλ. Ζ γνληκφηεηα ηνπ εδάθνπο επεξεάδεηαη απφ ηε δηάβξσζε. Ζ κεηαθνξά θαη ε απφζεζε ησλ εδαθηθψλ πιηθψλ κπνξεί λα δεκηνπξγήζεη έλα ζνβαξφ θίλδπλν, επεηδή θαηά ηελ δηάξθεηα ηεο απφζεζεο, ιεπηφθνθθα θαη ρνλδξφθνθθα πιηθά ηαμηλνκνχληαη θαη δηαρσξίδνληαη ζχκθσλα κε ηελ ηαρχηεηα ξνήο ηνπ λεξνχ. Απηφ ζεκαίλεη φηη ε νξγαληθή νπζία θαη ε άξγηινο ζπγθεληξψλνληαη ζηηο ζέζεηο φπνπ ηα πιεκκπξηθά λεξά εξεκνχλ. Όκσο απηά

37 ηα πιηθά ηνπ εδάθνπο πεξηέρνπλ ηφζα ζξεπηηθά ζηνηρεία φζν θαη ηνμηθέο νπζίεο. Δπνκέλσο δεκηνπξγνχληαη εζηίεο ηδηαίηεξεο ζεκαζίαο πνπ κεξηθέο θνξέο πξνθαινχληαη ηνμηθφηαηεο. Οη κεγαιχηεξνη ξπζκνί δηάβξσζεο ζρεηίδνληαη κε ηελ αλζξψπηλε παξέκβαζε. Παληνχ, νη κεγάιεο δηαβξψζεηο, ζπκπίπηνπλ κε ηελ εκθάληζε ησλ ζχγρξνλσλ γεσξγηθψλ πξαθηηθψλ, ηδηαίηεξα κε ηελ ρξήζε κεραλεκάησλ (κπνπιληφδεο) γηα ηελ ηζνπέδσζε ηεο γεο. ήκεξα ν ξπζκφο δηάβξσζεο ζε έδαθνο πνπ ηζνπεδψζεθε κπνξεί λα θηάζεη ζε εθ. ζηε δηάξθεηα κηαο θαη κφλν θαηαηγίδαο κεξηθψλ σξψλ. Ζ ζπρλφηεηα ησλ ζπκβάλησλ δηάβξσζεο εδάθνπο έρεη απμεζεί ζηε πεξηνρή ηεο Μεζνγείνπ, επεηδή ππάξρνπλ πεξηζζφηεξεο ηζρπξέο θαη κεγάιεο δηάξθεηαο θαηαηγίδεο πνπ ζπλδένληαη κε πςειέο ζεξκνθξαζίεο. Ο κεγαιχηεξνο θίλδπλνο δηάβξσζεο παξνπζηάδεηαη ζηελ θαιιηεξγήζηκε αγξνηηθή γε ή ζε νπσξψλεο φπνπ ην έδαθνο δηαηεξείηαη ειεχζεξν δηδαλίσλ. Οη θιηκαηηθέο αιιαγέο θαη ε ρξήζε θπηνθαξκάθσλ έρνπλ σο απνηέιεζκα ηελ κείσζε ηεο νξγαληθήο νπζίαο πνπ ζπγθξαηεί κεηαμχ ηνπο ηα εδαθηθά ηεκαρίδηα. Ζ θαιή δνκή βνεζά ην έδαθνο λα δηαηεξήζεη ην λεξφ ην νπνίν δηεζείηαη θαη έηζη εληζρχεη ηελ αλάπηπμε ησλ θπηψλ. Ζ κεγαιχηεξε εμάηκηζε λεξνχ, ε ρξήζε ιηπαζκάησλ θαη ε άξδεπζε νδεγνχλ ζηε ζπγθέληξσζε αιάησλ ζην αλψηεξν ηκήκα ησλ εδαθψλ, γεγνλφο πνπ απμάλεη ηελ επαηζζεζία ηνπο ζηε πδαηηθή δηάβξσζε. ε απηέο ηηο πεξηπηψζεηο αθφκε θαη ζε ρακειήο έληαζεο βξνρή πξνθαιείηαη δηάβξσζε ηνπ εδάθνπο. Έξεπλεο πξνζδηφξηζαλ ην θαηψηαην φξην ησλ πεξίπνπ 350ρηι. βξνρφπησζεο θάησ απφ ην νπνίν ε ζπκπεξηθνξά ησλ εδαθψλ θαζνξίδεηαη απφ ηελ παξνπζία αιάησλ θαη νη ξπζκνί δηάβξσζεο είλαη κεγάινη. ηελ Ηζπαλία νη αλψηεξεο πεξηνρέο θαηά κήθνο κηαο θιηκαηνζεηξάο ήηαλ επαίζζεηεο ιφγσ ηνπ κηθξνχ βηνινγηθνχ θχθινπ αλάπηπμεο ηεο βιάζηεζεο θαη ησλ αξλεηηθψλ επηπηψζεσλ ηεο ζην ζρεκαηηζκφ θαιήο δνκήο εδάθνπο.. Οη ζρέζεηο κεηαμχ δηάβξσζεο, ππξθαγηάο θαη εξεκνπνίεζεο είλαη παξάδνμεο ζηε Μεζφγεην. Σν 1994 νξγαλψζεθε κηα εκεξίδα ζηε νπνία αλαιχζεθαλ φια ηα κέρξη ηφηε απνηειέζκαηα ηεο έξεπλαο ζρεηηθά κε ηηο ππξθαγηέο. Σν απξνζδφθεην ζπκπέξαζκα, ην νπνίν δελ έρεη αλαζεσξεζεί κέρξη ζήκεξα, ήηαλ φηη, εθηφο απφ εηδηθέο πεξηπηψζεηο, ε ππξθαγηά ηείλεη λα βειηηψζεη ηελ ηθαλφηεηα ηνπ εδάθνπο λα ζπγθξαηήζεη ην λεξφ θαη λα απμήζεη ηελ γνληκφηεηα ηνπ. Μφλν φπνπ νη ζεξκνθξαζία ηνπ εδάθνπο μεπέξαζε ηελ νξηαθή ηηκή, ησλ C, ε δηάβξσζε ησλ εδαθψλ απμήζεθε πξαγκαηηθά. Δάλ νη ίδηεο ππξθαγηέο δελ νδεγνχλ ζηε δηάβξσζε, ηίζεηαη ην

38 εξψηεκα γηαηί ε δηάβξσζε απμάλεηαη ζπρλά κεηά απφ κηα ππξθαγηά, φπνπ νη θαηαζηξνθηθέο δαζηθέο ππξθαγηέο δελ πξνθαινχλ ηελ δηάβξσζε απφ κφλεο ηνπο, έηζη δελ ππάξρεη ιφγνο παληθνχ. Σα θχξηα πξνβιήκαηα είλαη νη αλζξψπηλεο δξαζηεξηφηεηεο κεηά ηελ ππξθαγηά, κε ζθνπφ ηελ εθκεηάιιεπζε ηεο θαηάζηαζεο πνπ δηακνξθψζεθε, πξνο ίδηνλ φθεινο. Ζ παξεκπφδηζε ηεο δηάβξσζεο ζα κπνξνχζε θαηά έλα κεγάιν κέξνο λα επηηεπρζεί κε ηελ απαγφξεπζε θάζε αλζξψπηλεο δξαζηεξηφηεηαο ζηηο πιεγείζεο πεξηνρέο, δίλνληαο έηζη ηελ δπλαηφηεηα ζηε θχζε λα αλαγελλεζεί, δηεξγαζία πνπ δηαξθεί γεληθά ηξία σο ηέζζεξα έηε. Ζ αλάπηπμε ηεο θηελνηξνθίαο είρε πάληνηε κεγάιε επίδξαζε ζηε δηάβξσζε ηνπ εδάθνπο, επεηδή ηα δψα ζπκπηέδνπλ θαη θνληνξηνπνηνχλ ην έδαθνο, κεηαηνπίδνπλ ηηο πέηξεο ζηηο θαηψηεξεο θιίζεηο θαη θαηαλαιψλνπλ ή θαηαζηξέθνπλ ηε βιάζηεζε πνπ πξνζηαηεχεη ην έδαθνο. Αιιά ηα δψα κπνξνχλ λα έρνπλ θαη ζεηηθέο επηπηψζεηο ζηε κείσζε ηεο απνξξνήο, γηα παξάδεηγκα κε ηελ πξνζζήθε ησλ ζξεπηηθψλ νπζηψλ επλννχλ ηελ αλάπηπμε ησλ θπηψλ. Δίλαη δχζθνιε ε αθξηβήο θαηαλφεζε ησλ επηπηψζεσλ επεηδή νη αιιειεπηδξάζεηο θαη νη αιιεινζπζρεηίζεηο κεηαμχ ησλ θπηψλ, ησλ δψσλ θαη ηεο δηάβξσζεο εκθαλίδνληαη ζε δηαζηήκαηα δεθάδσλ ή αθφκα θαη εθαηνληάδσλ εηψλ. Αλαθέξεηαη επίζεο ην θάςηκν σο κέζν βειηίσζεο εδψδηκεο βηνκάδαο απφ ηα δψα, αιιά θαη νη αιιαγέο ζηηο πξαθηηθέο δηαρείξηζεο. Ζ έλλνηα ηεο ππεξβφζθεζεο είλαη φηη ππάξρεη κεγαιχηεξνο αξηζκφο δψσλ απφ ηελ ηθαλφηεηα ηεο γεο λα ζπγθξαηήζεη θαη λα ηξνθνδνηήζεη αεηθνξηθά κε ρφξην κε απνηέιεζκα ηελ ππνβάζκηζε ηεο γεο. Ζ έξεπλα έρεη δείμεη φηη, φπνπ ηα βννεηδή βνζθνχλ ειεχζεξα, απνηεινχλ ίζσο ην ζεκαληηθφηεξν παξάγνληα δηάβξσζεο ζην θφζκν. Ζ αληηκεηψπηζε ηεο δηάβξσζεο θαη ε θαιή ζπληήξεζε ηνπ εδάθνπο κπνξεί λα γίλεη κε ηνπο εμήο ηξφπνπο, κε ηελ θαιιηέξγεηα ησλ επηθιηλψλ εδαθψλ θαηά ηζνυςείο θακπχιεο, ε νπνία ζπληειεί ζηε κείσζε ηεο θιίζεο θαη ηε ραιάξσζε ηνπ εδάθνπο, πνπ κε ηε ζεηξά ηεο νδεγεί ζηελ απνηξνπή ηεο επηθαλεηαθήο απνξξνήο ησλ λεξψλ ηεο βξνρήο, κε ηελ θαηαζθεπή αλαβαζκίδσλ(πεδνπιηψλ) θαηά ηηο ηζνυςείο ζηα επηθιηλή εδάθε, κε ηελ θάιπςε ησλ εδαθψλ κε θπηηθή βιάζηεζε ή κε θαιιηεξγνχκελα θπηά ή κε θπζηθή βιάζηεζε(ιηβάδη, δάζνο), κε πξνζηαζία ησλ δαζψλ απφ ππξθαγηέο θαη ηε ιήςε κέηξσλ πξνζηαζίαο κεηά απφ απηέο. Αλαδάζσζε, θπζηθή ή ηερλεηή. Σα νηθνζπζηήκαηα έρνπλ ηελ δπλαηφηεηα θπζηθήο αλαγέλλεζεο, φκσο κεξηθέο θνξέο ζε επηθιηλή εδάθε πξέπεη λα επεκβαίλνπκε άκεζα κε θπηεχζεηο

39 ή αληηδηαβξσηηθά ηερληθά έξγα. Με ηελ απνθαηάζηαζε παιηψλ ιαηνκείσλ πνπ έρνπλ εγθαηαιεηθηεί, κε ηελ αγξαλάπαπζε θαη ηελ ελαιιαγή ησλ θαιιηεξγνχκελσλ εηδψλ θαη κε ηελ αιιαγή ησλ θαιιηεξγεηηθψλ πξαθηηθψλ. ΡΤΠΑΝΖ ΣΟΤ ΔΓΑΦΟΤ Ζ ξχπαλζε ηνπ εδάθνπο αθνξά ζηε ζπγθέληξσζε ζ απηφ ξππνγφλσλ νπζηψλ ζε πνζφηεηεο πνπ αιινηψλνπλ ηε ζχζηαζε ηνπ θαη ζπλεπψο πξνθαινχλ βιάβεο ζηνπο νξγαληζκνχο θαη δηαηαξαρέο ζηα νηθνζπζηήκαηα. Οη ξππνγφλεο νπζίεο ζπγθεληξψλνληαη απεπζείαο ζην έδαθνο ή θαηαιήγνπλ ζην έδαθνο απφ ηνλ αέξα (αθνχ ε επηθάλεηα ηνπ εδάθνπο είλαη δηαξθψο εθηεζεηκέλε ζηνπο ξχπνπο πνπ πεξηέρεη ε αηκφζθαηξα) θαη ην λεξφ (αθνχ κε ηελ θπθινθνξία ησλ λεξψλ ζηα εδάθε νη ξχπνη δηαζθνξπίδνληαη ζηε βηφζθαηξα). Οη επηπηψζεηο απφ ηε ξχπαλζε ηνπ εδάθνπο ζπλήζσο εκθαλίδνληαη πνιχ αξγφηεξα απφ ηε ζηηγκή ηεο ξχπαλζεο αθνχ θάζε ξππνγφλνο νπζία πνπ δηαζθνξπίδεηαη ζην έδαθνο εηζρσξεί ζηα ηξνθηθά δίθηπα ησλ νηθνζπζηεκάησλ φπνπ θαηά κήθνο ησλ ηξνθηθψλ αιπζίδσλ δεκηνπξγνχληαη θαηλφκελα βηνινγηθήο ζπζζψξεπζεο ησλ νπζηψλ απηψλ. Οη νξγαληζκνί δει. πνπ έρνπλ απνξξνθήζεη θάπνηα ξππνγφλν νπζία απφ ην έδαθνο (π.ρ. ηα θπηά) ζα ρξεζηκεχζνπλ σο ηξνθή γηα άιινπο νξγαληζκνχο (π.ρ. θπηνθάγα δψα) νη νπνίνη κε ηε ζεηξά ηνπο ζα ζπζζσξεχζνπλ ηε ξππνγφλν νπζία ζην ζψκα ηνπο ζε κεγαιχηεξεο πνζφηεηεο (π.ρ. ζαξθνθάγα δψα) θαη ζηε ζπλέρεηα ε ξππνγφλνο νπζία ζα

40 ζπγθεληξσζεί ζε αθφκα κεγαιχηεξεο πνζφηεηεο ζηνπο νξγαληζκνχο εθείλνπο πνπ ηξέθνληαη ζπγρξφλσο κε θπηά, θπηνθάγα θαη ζαξθνθάγα δψα (π.ρ. άλζξσπνο). Με ηνλ ηξφπν απηφ, δει. κέζσ ηεο ηξνθηθήο αιπζίδαο, νη ξππνγφλεο νπζίεο κεηαθέξνληαη απφ ηα θαηψηεξα ηξνθηθά επίπεδα ζηα αλψηεξα θαη ε ζηαδηαθή ζπζζψξεπζε ηνπο είλαη ηφζν κεγαιχηεξε φζν ην ηξνθηθφ επίπεδν είλαη πςειφηεξν. Ζ ξχπαλζε ηνπ εδάθνπο πξνέξρεηαη θπξίσο απφ ηα ιηπάζκαηα θαη ηα θπηνθάξκαθα, απφ ηα ζηεξεά απφβιεηα (απνξξίκκαηα), ηα βηνκεραληθά απφβιεηα θαη ηα ξαδηελεξγά θαηάινηπα θαζψο θαη απφ ηελ φμηλε βξνρή. Με ζηφρν ηελ αχμεζε ηεο απφδνζεο ηεο θαιιηεξγήζηκεο γεο ε ρξήζε ησλ θπηνθαξκάθσλ (παξαζηηνθηφλσλ, εληνκνθηφλσλ, αληηβηνηηθψλ, απμεηηθψλ νξκνλψλ ησλ θπηψλ, θ.ά.) παξνπζηάδεη αικαηψδε αχμεζε ηηο ηειεπηαίεο δεθαεηίεο. Ζ νινέλα θαη απμαλφκελε φκσο ρξήζε ηνπο έθεξε πνιχ γξήγνξα ζηελ επηθάλεηα ηηο αξλεηηθέο επηπηψζεηο ηνπο αθνχ ηα πεξηζζφηεξα είλαη ελψζεηο κεγάιεο ηνμηθφηεηαο θαη κε κεγάιν βαζκφ βηνινγηθήο ζπζζψξεπζεο (π.ρ. εθείλα πνπ πεξηέρνπλ ρισξησκέλεο νξγαληθέο ελψζεηο, δηάθνξεο νξγαληθέο θαη νξγαλνκεηαιιηθέο ελψζεηο, θσζθνξνχρεο νξγαληθέο ελψζεηο, αλφξγαλεο ελψζεηο θαη θπξίσο αλφξγαλα άιαηα ησλ κεηάιισλ αξζεληθφ (As), ςεπδάξγπξνο (Zn), ραιθφο (Cu) θ.ά.). Σα θπηνθάξκαθα κεηά ηε ρξήζε ηνπο πθίζηαληαη κηα ζεηξά θπζηθψλ, ρεκηθψλ θαη βηνινγηθψλ δηαδηθαζηψλ (πδξφιπζε, νμείδσζε, δηάζπαζε, κεηαθνξά, εμάηκηζε, θ.ά.) κε απνηέιεζκα λα ξππαίλνπλ ην λεξφ θαη ην έδαθνο θαη λα εκθαλίδνληαη ζε επηθίλδπλεο ζπγθεληξψζεηο ζηα ηξφθηκα (ιαραληθά, θξνχηα, θξέαο, θ.ιπ.) θαη ζην αλζξψπηλν ζψκα. Σα πεξηζζφηεξα θπηνθάξκαθα απνξξνθψληαη απφ ην γαζηξεληεξηθφ ζσιήλα αιιά θαη απφ ην δέξκα θαη ηνπο πλεχκνλεο θαη κεηαθέξνληαη ζηνπο ηζηνχο ηνπ αλζξψπηλνπ ζψκαηνο κε ηελ θπθινθνξία ηνπ αίκαηνο. Πξνμελνχλ ρξφληεο δειεηεξηάζεηο, ζνβαξέο δηαηαξαρέο ζηε ιεηηνπξγία ηνπ λεπξηθνχ ζπζηήκαηνο ελψ νξηζκέλα απφ απηά έρνπλ θαη θαξθηλνγφλν δξάζε. Απφ ην πιήζνο ησλ αλαιχζεσλ πνπ έρνπλ γίλεη ζε δηάθνξα εξεπλεηηθά εξγαζηήξηα ζ φιν ηνλ θφζκν πξνθχπηεη φηη είλαη ζρεδφλ αδχλαηνο ν εληνπηζκφο ζηε ζεκεξηλή επνρή νξγαληζκψλ ζην ζψκα ησλ νπνίσλ λα κελ ππάξρνπλ ίρλε θπηνθαξκάθσλ. χκθσλα κε πξφζθαηεο κειέηεο, βξίζθνληαη αθφκα θαη ζήκεξα πνζφηεηεο ρισξησκέλσλ εληνκνθηφλσλ ζε εδάθε θαη δψα κνινλφηη έρνπλ πεξάζεη πάλσ απφ 20

41 ρξφληα απφ ηελ απαγφξεπζε ηεο ρξήζεο ηνπο (π.ρ. έρνπλ βξεζεί εδάθε πνπ πεξηέρνπλ κέρξη 2 θηιά DDT αλά ζηξέκκα). Ζ ξχπαλζε ηνπ εδάθνπο απφ ηα θπηνθάξκαθα, φπσο ππνζηεξίδνπλ πνιινί εξεπλεηέο, έρεη πξνρσξήζεη πηα ηφζν πνιχ ψζηε, αθφκα θαη αλ ζηακαηήζεη ζήκεξα ε ρξήζε ηνπο, ε επαλαθνξά ηνπ εδάθνπο ζηελ θαλνληθή ηνπ θαηάζηαζε εθηφο απφ ρξφλν απαηηεί ηεξάζηηα ρξεκαηηθά πνζά θαη εθηεηακέλα πξνγξάκκαηα. Σα ζηεξεά απφβιεηα (νηθηαθά θαη βηνκεραληθά) ξππαίλνπλ ην έδαθνο κε ηηο επηθίλδπλεο ρεκηθέο ελψζεηο πνπ πεξηέρνπλ ελψ κε ηε δηάιπζε θαη ηε κεηαθνξά ησλ ελψζεσλ απηψλ νη ξππνγφλεο νπζίεο δηαζθνξπίδνληαη ζε κεγάιεο απνζηάζεηο. Δμαηξεηηθά επηθίλδπλα είλαη ηα βηνκεραληθά ζηεξεά απφβιεηα πνπ πεξηέρνπλ βαξέα κέηαιια φπσο κφιπβδνο (Pb), πδξάξγπξνο (Hg), θάδκην (Cd), ςεπδάξγπξνο (Zn), ραιθφο (Cu), ληθέιην (Ni), Αξζεληθφ (As) θ.ά. ε πεξίπνπ 50 εθαη. ζηξέκκαηα ζηελ Οπθξαλία θαη 3 εθαη. ζηξέκκαηα ζηε Ληζνπαλία, θπξίσο ζε νηθηζκνχο θαη βηνκεραληθέο πεξηνρέο, έρνπλ θαηαγξαθεί πςειέο ζπγθεληξψζεηο βαξέσλ κεηάιισλ (ΔΔΑ 2003). Σα ρεκηθά ζηνηρεία πνπ πεξηέρνληαη ζηα νηθηαθά θαη ηα βηνκεραληθά ζηεξεά απφβιεηα εκθαλίδνληαη ζην έδαθνο ζε κηθξέο πνζφηεηεο. Ωζηφζν ε είζνδνο ηνπο ζηηο ηξνθηθέο αιπζίδεο θαη ε βηνινγηθή ηνπο ζπζζψξεπζε απμάλεη εμαηξεηηθά ηελ ηνμηθφηεηα ηνπο. Έηζη ζε αλψηεξνπο νξγαληζκνχο φπσο ζηνλ άλζξσπν, ζε πνιιά ζειαζηηθά, πνπιηά θαη κεγάια ςάξηα παξαηεξνχληαη ζπγθεληξψζεηο βαξέσλ κεηάιισλ αλψηεξεο θαηά ρηιηάδεο θνξέο απφ ηηο ζπγθεληξψζεηο ησλ ίδησλ ζηνηρείσλ ζην έδαθνο. ηελ Δπξψπε, νη πην εθηεηακέλεο θαη πηζαλά νη πην έληνλα ξππαζκέλεο πεξηνρέο βξίζθνληαη γχξσ απφ ηηο κεγαιχηεξεο βηνκεραληθέο δψλεο, απφ ην Nord-Pas de Calais ηεο Γαιιίαο σο ην Rhein-Ruhr ηεο Γεξκαλίαο, θαηά κήθνο ηνπ Βειγίνπ θαη ηεο Οιιαλδίαο, αιιά θαη ζηε λφηηα Βξεηαλία. Μεηαμχ ησλ επξσπατθψλ πεξηνρψλ, ησλ νπνίσλ νη πηζαλφηεηεο ξχπαλζεο ηνπ εδάθνπο ζε ηνπηθφ επίπεδν είλαη πςειέο, πεξηιακβάλνληαη ην Saar ηεο Γεξκαλίαο, ην Po ηεο βφξεηαο Ηηαιίαο θαη ην «Μαχξν Σξίγσλν» πνπ βξίζθεηαη κεηαμχ Πνισλίαο Σζερίαο ινβαθίαο (ΔΔΑ 2003). Ωζηφζν, ε δηάζεζε ησλ απνξξηκκάησλ, αθφκα θαη ησλ νηθηαθψλ, απνηειεί πάληα έλα κεγάιν δήηεκα γηα ηε ξχπαλζε ηνπ εδάθνπο. Ζ αλεμέιεγθηε δηάζεζε ησλ απνξξηκκάησλ ζε ζθνππηδφηνπνπο θαη ρσκαηεξέο, ζπληζηά έλαλ θίλδπλν. ηε ρψξα

42 καο εμαθνινπζνχλ λα ππάξρνπλ ζήκεξα καο πεξηζζφηεξνη απφ ηέηνηνη ρψξνη αλεμέιεγθηεο δηάζεζεο απνξξηκκάησλ (ΥΑΓΑ). Ζ επηζηεκνληθή θαη ηερλνινγηθή έξεπλα πξνζπαζεί λα αληηκεησπίζεη ην πξφβιεκα ησλ ζηεξεψλ απνβιήησλ κε δηάθνξνπο ηξφπνπο, φπσο π.ρ. κε αλαθχθισζε νξηζκέλσλ πιηθψλ (ραξηί, κέηαιιν, πιαζηηθφ, γπαιί), πγεηνλνκηθή ηαθή, ιηπαζκαηνπνίεζε, άιεζε θαη πνιηνπνίεζε θαζψο θαη κε ηελ θαχζε ησλ απνξξηκκάησλ. Ηδηαίηεξα επηθίλδπλα, ηνμηθά θαη κνιπζκαηηθά είλαη ηα απνξξίκκαηα ησλ λνζνθνκείσλ. πλήζσο ηα απνξξίκκαηα απηά κεηαθέξνληαη ρσξηζηά ή θαίγνληαη ζε εηδηθνχο θιηβάλνπο πξνθεηκέλνπ λα πξνζηαηεπηεί ε δεκφζηα πγεία. Πεξηζζφηεξν επηθίλδπλα ζεσξνχληαη ηα ξαδηελεξγά θαηάινηπα γηαηί δεκηνπξγνχλ ζνβαξά πξνβιήκαηα φρη κφλν ζε ηνπηθφ αιιά θαη ζε παγθφζκην επίπεδν. Σα ξαδηελεξγά θαηάινηπα πξνέξρνληαη απφ ηηο ππξεληθέο δνθηκέο, απφ ηε ρξήζε ππξεληθψλ φπισλ θαη απφ ηηο ππξεληθέο εγθαηαζηάζεηο (π.ρ. ππξεληθά εξγνζηάζηα). Σα ξαδηελεξγά θαηάινηπα κεηαθέξνληαη απφ ην έδαθνο ζηα θπηά. Σν πέξαζκα ηνπο ζηηο ηξνθηθέο αιπζίδεο θαη ε βηνινγηθή ηνπο ζπζζψξεπζε θαη κάιηζηα επηιεθηηθά (π.ρ. ηψδην ζην ζπξενεηδή αδέλα, ζηξφληην ζηα νζηά, θαίζην ζηνπο ηζηνχο) απνηεινχλ θνβεξή απεηιή γηα θάζε είδνπο δσή θαη θπξίσο γηα ηα αλψηεξα δψα θαη ηνλ άλζξσπν (πξνθαινχλ θαξθίλν θαη γελεηηθέο κεηαιιάμεηο). Οη ζπλέπεηεο ηνπ αηπρήκαηνο ζην Chernobyl (1986) εμαθνινπζνχλ λα είλαη επηβαξπληηθέο γηα αξθεηά εδάθε ηεο Οπθξαλίαο θαη ηεο Ρσζίαο. Οη ππξεληθέο δνθηκέο, ε εμφξπμε θαη επεμεξγαζία νπξαλίνπ θαη ε παξαγσγή ππξεληθψλ θαπζίκσλ έρνπλ επεξεάζεη ζεκαληηθά ηα εδάθε ησλ ρσξψλ ηεο πξψελ νβηεηηθήο Έλσζεο. Μάιηζηα, ζε νξηζκέλεο πεξηνρέο, φπσο ζην Kyrgysztan θαη ζην Καδαθζηάλ, ξαδηελεξγά απφβιεηα εμαθνινπζνχλ λα βξίζθνληαη απνζεθεπκέλα ρσξίο επαξθή πξνζηαηεπηηθά κέηξα. Ζ επίδξαζε ηεο φμηλεο βξνρήο ζηα εδάθε εληνπίδεηαη ζηελ απνζάζξσζε (θπζηθή θαη ρεκηθή) ησλ πεηξσκάησλ θαη ζπλεπψο ζηελ απειεπζέξσζε βαξέσλ κεηάιισλ. Σα κέηαιια απηά ζηε ζπλέρεηα πεξλνχλ ζηα λεξά θαη ζην έδαθνο θαη έηζη επεξεάδεηαη άκεζα ε δσή ησλ θπηψλ θαη ησλ πδξφβησλ νξγαληζκψλ. Σα αξγηιηθά εδάθε, γηα παξάδεηγκα, ιφγσ ηεο επίδξαζεο ηεο φμηλεο βξνρήο, ράλνπλ ηε ζπλνρή ηνπο θαη δηαιπφκελα ειεπζεξψλνπλ κεγάιεο πνζφηεηεο αινπκηλίνπ

43 (Αl) ελψ κε ηελ απνζάζξσζε ησλ αζβεζηνιηζηθψλ πεηξσκάησλ δεκηνπξγείηαη ζεηηθφ αζβέζηην (γχςνο) θαη ληηξηθφ αζβέζηην πνπ είλαη ελψζεηο πδξνδηαιπηέο. Σαπηφρξνλα ε φμηλε βξνρή πξνζβάιιεη ην ξηδηθφ ζχζηεκα ησλ θπηψλ κε ηελ εμνπδεηέξσζε νξγαληζκψλ πνπ πξνζιακβάλνπλ άδσην θαη άιια ρξήζηκα ζπζηαηηθά φπσο αζβέζηην θαη λάηξην. ηε ζέζε ηνπο ελεξγνπνηνχληαη βαξέα κέηαιια (φπσο αινπκίλην) πνπ είλαη ηνμηθά θαη επεξεάδεηαη ε βαζηθή ιεηηνπξγία ηεο θσηνζχλζεζεο θαη ε θαξπνθνξία ησλ θπηψλ. Έηζη απνδπλακψλνληαη νη κεραληζκνί άκπλαο ησλ θπηψλ έλαληη ησλ μεξαζηψλ, παγεηψλ, παξαζίησλ θαη εληφκσλ θαη ηα θπηά νδεγνχληαη ζην ζάλαην. ΔΡΖΜΟΠΟΗΖΖ χκθσλα κε ηελ πεξηγξαθή ηνπ φξνπ, πνπ έρεη γίλεη απφ ηα Ζλσκέλα έζλε (1992), εξεκνπνίεζε είλαη ε ππνβάζκηζε ηεο γεο ζε ηέηνηα βαζκφ, ψζηε ην έδαθνο λα ράλεη ηελ γνληκφηεηα ηνπ, κε άιια ιφγηα λα <<λεθξψλεηαη>>. Πξνθαιείηαη απφ δηάθνξνπο παξάγνληεο, ζπκπεξηιακβαλφκελσλ ησλ θιηκαηηθψλ κεηαβνιψλ θαη ησλ δξαζηεξηνηήησλ ηνπ αλζξψπνπ. Οη έληνλεο βξνρνπηψζεηο ζπληεινχλ ζηελ επηδείλσζε ηνπ θαηλνκέλνπ ηεο εξεκνπνίεζεο, θαζψο πξνθαινχλ κεγάιε δηάβξσζε ηνπ εδάθνπο, κεηαθίλεζε ηνπ πξνο ηα θαηψηεξα ζηξψκαηα, απνγχκλσζε πεξηνρψλ, πιεκκχξεο. Ζ εξεκνπνίεζε κεγάισλ εθηάζεσλ ηεο γεο νθείιεηαη ζε παξαηεηακέλεο πεξηφδνπο μεξαζίαο, ζε ζπλδπαζκφ κε ππεξβφζθεζε θαη ιαλζαζκέλε εθκεηάιιεπζε ηεο γεο. Οη

44 αλζξσπνγελείο επηδξάζεηο ζε εκη-εξεκηθέο θαη άιιεο πεξηνρέο θαηαζηξέθνπλ ηελ βιάζηεζε θαη αθήλνπλ ην έδαθνο απξνζηάηεπην. Αθφκα ζηηο πεξηνρέο, ζηηο νπνίεο ππάξρεη έξεκνο παξαηεξείηαη κεηαθίλεζε ηεο άκκνπ κε ηελ βνήζεηα ησλ αλέκσλ θαη κεηαθνξά ηεο εξήκνπ ζε άιιεο πεξηνρέο. Υαξαθηεξηζηηθφ είλαη ην παξάδεηγκα εξεκνπνίεζεο ησλ εδαθψλ ζε πνιιέο πεξηνρέο ηεο ρψξαο καο βνπλψλ θαη θπξίσο λεζηψλ- απφ ηηο ζπλερείο ππξθαγηέο θαη ηελ εληαηηθή ππεξβφζθεζε. ε απηέο ηηο πεξηνρέο έρνπλ απνκείλεη κφλν ηα ζθιεξά πεηξψκαηα, αθνχ ην ρψκα έρεη παξαζπξζεί απφ ηα λεξά ηεο βξνρήο. Σν 50% ησλ εδαθψλ ηεο Κξήηεο αιιά θαη ην 35% ησλ εδαθψλ ζε νιφθιεξε ηελ Διιάδα βξίζθνληαη ζε πςειφ θίλδπλν εξεκνπνίεζεο, κε επηπηψζεηο ζηελ νηθνλνκία θαη ζην δεκνγξαθηθφ πξφβιεκα ηεο ρψξαο. Ζ απνθαηάζηαζε απηψλ ησλ νηθνζπζηεκάησλ απαηηεί κεγάιν ζρεηηθά ρξνληθφ δηάζηεκα. Καζψο έγηλε αληηιεπηή ε ζεκαζία πνπ έρεη ε εξεκνπνίεζε ησλ εδαθψλ κηαο πεξηνρήο, δεκηνπξγήζεθαλ δείθηεο, ε ζπλερήο παξαθνινχζεζε ησλ νπνίσλ δηεπθνιχλεη ηε δηαηήξεζε ησλ εδαθψλ. Οη δείθηεο έρνπλ θαηεγνξηνπνηεζεί ζχκθσλα κε ηελ ζρέζε ηνπο φζν αθνξά ζηελ εξεκνπνίεζε ζε, νηθνινγηθνχο( έρνπλ ζρέζε κε ηνλ ηχπν ηνπ θιίκαηνο, ηνλ ηχπν ηνπ εδάθνπο, ηελ χπαξμε λεξνχ, ηε βιάζηε, ηηο ππξθαγηέο), νηθνλνκηθνχο ( έρνπλ ζρέζε κε ηε γεσξγία θαη ηελ θηελνηξνθία θαζψο θαη κε ηνλ ηξφπν θαη ηελ έληαζε ησλ ρξήζεσλ γεο, ηελ θαηαλάισζε λεξνχ θαη ηνλ ηνπξηζκφ),θνηλσληθνχο, (έρνπλ ζρέζε κε παξάγνληεο ηνπ πιεζπζκνχ φπσο, κνξθσηηθφ θαη βηνηηθφ επίπεδν, ππθλφηεηα πιεζπζκνχ θ.α),νξγαλσηηθνχο, (έρνπλ ζρέζε κε ηα ζρέδηα δξάζεο ηεο πεξηνρήο, ηηο πνιηηηθέο δηαρείξηζεο ησλ πφξσλ ηεο πεξηνρήο, ηε λνκνζεζία θ.α) ηέινο ζε ζχλζεηνπο δείθηεο( έρνπλ ζρέζε κε ην ζχλνιν ή κέξνο ησλ παξαπάλσ δεηθηψλ). ΣΔΓΑΝΟΠΟΗΖΖ

45 ηεγαλνπνίεζε ηνπ εδάθνπο νλνκάδνπκε ηελ θάιπςε ηεο επηθάλεηαο ηνπ εδάθνπο κε αδηαπέξαηα πιηθά ή ηε κεηαβνιή ηεο θχζεο ηνπ έηζη πνπ θαζίζηαηαη αδηαπέξαην. Απηφ έρεη σο απνηέιεζκα ηε κεηαβνιή ηεο ξνήο ηνπ λεξνχ. Οη επηθαλεηαθέο απνξξνέο ζπρλά απμάλνπλ δξακαηηθά ζε πνζφηεηα θαη ηαρχηεηα, θαη έηζη γίλνληαη αλεμέιεγθηεο. Δλδεηθηηθέο ζπλέπεηεο απηνχ ηνπ θαηλνκέλνπ είλαη νη πιεκκχξεο ζε πνιινχο νηθηζκνχο ηεο ρψξαο καο πνπ νηθνδνκνχληαη αλεμέιεγθηα Ωζηφζν, νη ζεκαληηθφηεξεο επηπηψζεηο απηνχ ηνπ θαηλνκέλνπ εληνπίδνληαη ζηηο αζηηθέο θαη κεηξνπνιηηηθέο πεξηνρέο, φπνπ κεγάιεο επηθάλεηεο γεο νηθνδνκνχληαη ή θαιχπηνληαη απφ κεγάια έξγα νδνπνηίαο θαη γεληθφηεξα ππνδνκέο κεηαθνξψλ (ΔΔΑ 2003). Δπηπιένλ, νη εγθαηαζηάζεηο εξγνζηαζίσλ, νη κεηαιιεπηηθέο δξαζηεξηφηεηεο, νη θαηαζθεπέο θξαγκάησλ θαη άιια παξφκνηα έξγα πεξηνξίδνπλ ηελ εδαθηθή έθηαζε. Σα ηειεπηαία 25 ρξφληα ε νηθνδφκεζε ζε νιφθιεξε ηελ Δπξψπε απμάλεη ζηαζεξά θαη ηδηαίηεξα ζηελ δπηηθή Δπξψπε απμάλεη κε ξπζκνχο κεγαιχηεξνπο απφ εθείλνπο ηνπ πιεζπζκνχ. Οη ρψξεο κε ηηο κεγαιχηεξεο αλαινγίεο (16-20%) δνκεκέλσλ εθηάζεσλ ζε ζρέζε κε ηηο ζπλνιηθέο εθηάζεηο ηνπο είλαη ην Βέιγην, ε Γαλία θαη ε Οιιαλδία. Σν πξφβιεκα νινέλα απμάλεη θαη ζηηο παξάθηηεο κεζνγεηαθέο πεξηνρέο εμαηηίαο ηεο ζπγθέληξσζεο ησλ πφιεσλ (ην 90% ησλ αζηηθψλ πεξηνρψλ ζπγθεληξψλεηαη ζηελ παξάθηηα δψλε EEA-UNEP 2000) αιιά θαη ηεο ηνπξηζηηθήο αλάπηπμεο. Δίλαη ραξαθηεξηζηηθφ φηη ζηηο αλαπηπγκέλεο ρψξεο ζε παγθφζκην επίπεδν θάζε ρξφλν ράλνληαη πεξίπνπ 3000 ηεηξ. ρικ. γεσξγηθήο γεο γηα επεθηάζεηο πφιεσλ θαη θαηαζθεπέο νδηθψλ δηθηχσλ. Σε δεθαεηία ε Ηαπσλία έραζε 7,3% ηεο γεσξγηθήο ηεο γεο ιφγσ αζηηθήο επέθηαζεο θαη θαηαζθεπήο νδηθψλ δηθηχσλ ελψ ηελ ίδηα δεθαεηία νη επξσπατθέο ρψξεο έραζαλ απφ 1,5% (Ννξβεγία) έσο 4,3% (Οιιαλδία). ηηο Ζ.Π.Α. επίζεο ε αλάπηπμε ησλ πφιεσλ έγηλε θαηά 80% ζε βάξνο θαιιηεξγήζηκσλ εδαθψλ. ην Γηάγξακκα 2 θαίλεηαη ε απψιεηα πεξηνρψλ (θπζηθψλ θαη αγξνηηθψλ) ιφγσ ηεο αζηηθνπνίεζεο απφ ηα κέζα ηνπ 1950 έσο ηα ηέιε ηνπ 1990 γηα δηάθνξεο επξσπατθέο πφιεηο. Ζ επέθηαζε ησλ νηθηζκψλ θαη ησλ κεηαθνξηθψλ δηθηχσλ, έρεη βέβαηα ζπλέπεηεο θαη ζηνλ θαηαθεξκαηηζκφ ησλ ελδηαηηεκάησλ θαζψο θαη ηε δηαηάξαμε ησλ δηαδξφκσλ νξηζκέλσλ κεηαλαζηεπηηθψλ εηδψλ ηεο παλίδαο.

46 Δπηπιένλ, ε αλζξψπηλε παξέκβαζε δεκηνπξγεί θαη άιια κεγάιεο έληαζεο θαη έθηαζεο πεξηβαιινληηθά πξνβιήκαηα ζην έδαθνο ηα νπνία έρνπλ σο απνηέιεζκα ηελ ππνβάζκηζε ή θαη ηελ νξηζηηθή απψιεηα ηνπ. Μεηαμχ ησλ πεξηβαιινληηθψλ πξνβιεκάησλ πνπ έρνπλ άκεζεο επηπηψζεηο ζην έδαθνο θαη νδεγνχλ ζηελ ππνβάζκηζε ηνπ είλαη ε δηάβξσζε, ε αιάησζε, ε εξεκνπνίεζε θαη ε ξχπαλζε.

47 ΣΔΓΑΝΟΠΟΗΖΖ ΣΖ ΓΖ ΑΛΑΣΩΖ Με ηνλ φξν αιάησζε (ή αικχξηλζε) λνείηαη ν εκπινπηηζκφο ζε άιαηα ηεο επηθάλεηαο ηνπ εδάθνπο. Ωο θπζηθφ θαηλφκελν ε αιάησζε παξαηεξείηαη ζε εδάθε πνπ ζρεκαηίδνληαη ζηηο ρακειφηεξεο - απφ άπνςε αλάγιπθνπ - ζέζεηο, ζηηο νπνίεο ε ζηάζκε ηνπ εδαθηθνχ λεξνχ θηάλεη νξηζκέλεο επνρέο κέρξη ηελ επηθάλεηα ηνπ εδάθνπο. Δπίζεο παξαηεξείηαη ζε πεξηνρέο δέιηα πνηακψλ, ζε παξαζαιάζζηεο πεξηνρέο θ.ιπ., δειαδή εθεί φπνπ ηα λεξά ησλ βξνρψλ κεηαθέξνπλ θαη απνζέηνπλ ηα άιαηα απφ ηηο πςειφηεξεο πεξηνρέο, ιφγσ έιιεηςεο θπζηθήο απνρέηεπζεο ή ππφγεηαο απνζηξάγγηζεο. Σα εδάθε απηά είλαη πινχζηα ζε δηαιπηά άιαηα, φπσο ην αλζξαθηθφ λάηξην (Νa 2 CO 3 ), ην φμηλν αλζξαθηθφ λάηξην (ΝaHCO 3 ), ην ζεηηθφ λάηξην (Νa 2 SO 4 ), ην ζεηηθφ καγλήζην (ΜgSO 4 ), ην ρισξηνχρν λάηξην (NaCl), θαη ην ρισξηνχρν καγλήζην (ΜgCl 2 ). Κχξηνη ζπληειεζηέο ηνπ ζρεκαηηζκνχ ηνπο είλαη ην μεξφ ή ην εκίμεξν θιίκα θαη ε πςειή ζηάζκε ησλ ππφγεησλ λεξψλ. Ο ζρεκαηηζκφο αιαηνχρσλ εδαθψλ είλαη δπλαηφο θαη φηαλ ε πεξηεθηηθφηεηα ζε άιαηα ησλ ππφγεησλ λεξψλ είλαη ζρεηηθά ρακειή. Ζ βιάζηεζε ζηα εδάθε απηά απνηειείηαη απφ αιφθπηα θαη άιια θπηά αλζεθηηθά ζηα άιαηα. Ωο πεξηβαιινληηθφ πξφβιεκα ε αιάησζε απνηειεί έλα απφ ηα θπξηφηεξα δεηήκαηα ηεο αξδεπφκελεο γεσξγίαο - αθνχ κπνξεί λα νδεγήζεη βαζκηαία ζην λα θαηαζηνχλ ηα εδάθε αθαηάιιεια γηα γεσξγηθή ρξήζε - θαη νθείιεηαη ζηελ θαθή δηεπζέηεζε ηεο άξδεπζεο. ε παγθφζκην επίπεδν ην 1/3 ηεο μεξάο είλαη εκίμεξν ή μεξφ θαη ην κηζφ απηήο ηεο έθηαζεο απνηειείηαη απφ εδάθε πνπ έρνπλ ππνζηεί ζε θάπνην βαζκφ αιάησζε.

48 Σν αξδεπηηθφ λεξφ αθφκε θαη ηεο θαιχηεξεο πνηφηεηαο πεξηέρεη ζε αληίζεζε κε ην βξφρηλν, δηαιπηά άιαηα, ζπλήζσο δηηηαλζξαθηθά, ζεηηθά θαη ρισξηνχρα ηνπ αζβεζηίνπ, ηνπ καγλεζίνπ θαη ηνπ λαηξίνπ, ηα νπνία δελ πξνζιακβάλνληαη απφ ηα θπηά θαη ζπλεπψο ζπζζσξεχνληαη ζην έδαθνο. Ζ ζπζζψξεπζε είλαη κεγαιχηεξε φηαλ, ην χςνο ηνπ βξφρηλνπ λεξνχ δελ είλαη αξθεηά κεγάιν, ψζηε λα επηθέξεη έθπιπζε θαη απνκάθξπλζε ησλ αιάησλ πξνο ηηο θαηψηεξεο εδαθηθέο ζηξψζεηο, νη αξδεχζηκεο πεξηνρέο ραξαθηεξίδνληαη απφ κηθξέο θιίζεηο πνπ δπζρεξαίλνπλ ηελ απνκάθξπλζε ηνπ ππφγεηνπ λεξνχ, δηεπθνιχλνληαο ηελ αλχςσζε ηεο ζηάζκεο ηνπ. Ζ αλχςσζε απηή επηηαρχλεη ηελ εμάηκηζε ηνπ ππφγεηνπ λεξνχ ζηελ επηθάλεηα θαη νδεγεί ζηελ αιαηνπνίεζε ηνπ εδάθνπο. Δπηπιένλ ηα αξδεπηηθά έξγα πνπ αμηνπνηνχλ ππφγεηα λεξά ζα πξέπεη λα ζρεδηάδνληαη έηζη ψζηε λα εμαζθαιίδεηαη ε αλαπιήξσζε ηνπ λεξνχ, γηαηί αιιηψο ηα ππφγεηα λεξά είηε εμαληινχληαη είηε κεηαηξέπνληαη ζε πθάικπξα φηαλ βξίζθνληαη ζε πδξαπιηθή επηθνηλσλία κε ηε ζάιαζζα. Ζ πθαικχξσζε ησλ ππφγεησλ νξηδφλησλ νδεγεί ζε αιάησζε ηνπ εδάθνπο. ηελ Διιάδα ε άξδεπζε αλ θαη είλαη απαξαίηεηε γηα νξηζκέλα είδε γεσξγίαο δελ έρεη ζρεδηαζηεί πάληα κε ηξφπν ψζηε λα απνθεχγεηαη ε αιάησζε. Έηζη ε αιάησζε ζηελ Διιάδα σο παξελέξγεηα ηεο άξδεπζεο θαη ηεο απνζηξάγγηζεο πνπ απνζθνπνχλ ζηελ αχμεζε ηεο γεσξγηθήο παξαγσγηθφηεηαο επεξεάδεη πεξίπνπ εθηάξηα γεο. ΑΛΑΣΩΖ ΔΓΑΦΟΤ

49 ΠΔΡΗΒΑΛΛΟΝΣΗΚΖ ΓΗΑΥΔΗΡΗΖ ΚΑΗ ΠΡΟΣΑΗΑ ΣΟΤ ΠΔΡΗΒΑΛΛΟΝΣΟ Όια ηα πεξηβαιινληηθά πξνβιήκαηα πνπ έρνπλ ζρέζε κε ην έδαθνο ελεξγνπνηνχληαη θαη επηηαρχλνληαη κε ηηο αλζξψπηλεο δξαζηεξηφηεηεο. Καηά ζπλέπεηα ν αζθαιέζηεξνο ηξφπνο πξνζηαζίαο ηνπ εδάθνπο είλαη ν πεξηνξηζκφο ηεο θαηαζηξεπηηθήο αλζξψπηλεο δξαζηεξηφηεηαο. Απηφ επηηπγράλεηαη θπξίσο κε ηε ζέζπηζε θαη ηελ εθαξκνγή πνιηηηθήο ρξήζεσλ ηεο γεο βαζηδφκελεο ζηε δηαηήξεζε ηεο αεηθνξίαο ησλ εδαθηθψλ πφξσλ (πεξηβαιινληηθή δηαρείξηζε ησλ εδαθψλ). Γεπηεξεχνπζα ζεκαζία έρνπλ νη δηάθνξεο ηερληθέο γηα ηελ πξνζηαζία ηνπ εδάθνπο νη νπνίεο επηβξαδχλνπλ ηελ ππνβάζκηζε ή ζε νξηζκέλεο πεξηπηψζεηο βειηηψλνπλ ην ππνβαζκηζκέλν έδαθνο. Ζ πεξηβαιινληηθή δηαρείξηζε ησλ εδαθψλ βαζίδεηαη ζηε δηαηήξεζε ηεο αεηθνξίαο ησλ εδαθηθψλ πφξσλ. Πεξηιακβάλεη ηε ζέζπηζε θαη ηελ εθαξκνγή πνιηηηθήο ρξήζεσλ ηεο γεο θαη ηελ εθπφλεζε αλάινγσλ πξνγξακκάησλ αλάπηπμεο. ε θάζε επίπεδν αλάπηπμεο κηαο πεξηνρήο πξέπεη λα αληηζηνηρεί κηα ηζνξξνπία ζηελ θαηαλνκή ησλ εδαθψλ θπξίσο κεηαμχ εθείλσλ πνπ ραξαθηεξίδνληαη εδάθε παξαγσγήο (δει. ηα εδάθε πνπ θαιιηεξγνχληαη ή ζα απνδνζνχλ ζηελ θαιιηέξγεηα) θαη εδάθε γηα πξνζηαζία (δει. ηα εδάθε κε θπζηθή βιάζηεζε ή απηά ζηα νπνία ζα γίλνπλ αλαδαζψζεηο) ηα νπνία είλαη απαξαίηεηα γηα ηελ νηθνινγηθή ηζνξξνπία θάζε πεξηνρήο. Δίλαη πξνθαλέο φηη θαηά ηελ εθπφλεζε ησλ αλαπηπμηαθψλ πξνγξακκάησλ πξέπεη λα ιακβάλνληαη ππφςε θαη πεξηπηψζεηο αιιαγψλ ησλ αξρηθψλ ζπλζεθψλ π.ρ. ιφγσ κεηαθίλεζεο ηνπ πιεζπζκνχ (δεκνγξαθηθή κεηαβνιή), βειηίσζεο ησλ θαιιηεξγεηηθψλ κεζφδσλ, θ.ά. Οη ηερληθέο πξνζηαζίαο ηνπ εδάθνπο αθνξνχλ θπξίσο ζε κέηξα πξφιεςεο θαη αληηκεηψπηζεο ηεο δηάβξσζεο. Απηφ ζπκβαίλεη δηφηη ε δηάβξσζε επζχλεηαη γηα ηελ ππνβάζκηζε ηνπ εδάθνπο (απψιεηα ηνπ εδαθηθνχ φγθνπ) θαη επίζεο ελεξγνπνηεί θαη εληείλεη ηε δηαδηθαζία ηεο εξεκνπνίεζεο. Μεηαμχ ησλ ηερληθψλ πξνζηαζίαο νη πιένλ ζπλήζεηο είλαη: Ζ αλαδάζσζε. Ζ αλαδάζσζε (θπζηθή θαη ηερλεηή) ηδηαίηεξα κεηά απφ ππξθαγηέο ζπληειεί ζηνλ πεξηνξηζκφ ηεο εδαθηθήο δηάβξσζεο. Σα

50 νηθνζπζηήκαηα έρνπλ ηε δπλαηφηεηα θπζηθήο αλαγέλλεζεο κεηά απφ κηα ππξθαγηά, κεξηθέο θνξέο φκσο είλαη απαξαίηεηεο νη ηερλεηέο επεκβάζεηο, φπσο π.ρ. αλαδαζψζεηο ζε απφηνκεο πιαγηέο. Δπίζεο, ε αλαδάζσζε θαη γεληθφηεξα ε απνθαηάζηαζε ηνπ ηνπίνπ είλαη απαξαίηεηε ζε θάζε επηθαλεηαθή εμφξπμε πνπ εγθαηαιείπεηαη (π.ρ. παιηά ιαηνκεία). Ζ δηεπζέηεζε ηεο θνίηεο ησλ νξκεηηθψλ ρεηκάξξσλ. Ζ δηεπζέηεζε ηεο θνίηεο γίλεηαη πξνθεηκέλνπ λα κεησζεί ε θιίζε ηνπ ρεηκάξξνπ θαη επηηπγράλεηαη ζπλήζσο κε ηελ θαηαζθεπή κηθξψλ δηαδνρηθψλ θξαγκάησλ. Οη ηερλεηέο αλαβαζκίδεο. Οη «πέηξηλνη θξάρηεο» απηνί θαηαζθεπάδνληαη ζε απφηνκεο πιαγηέο θάζεηα κε ηελ θιίζε ηεο πιαγηάο νπφηε ε δηάβξσζε πεξηνξίδεηαη ζεκαληηθά. Οη ηερλεηέο αλαβαζκίδεο νλνκάδνληαη πεδνχιεο ή πεδνχιηα, ιηζηέο, μεξνιηζηέο, θ.ά. αλάινγα κε ηελ πεξηνρή ηεο Διιάδαο πνπ βξίζθνληαη. Οη θαιιηέξγεηεο παξάιιεια κε ηηο ηζνυςείο. Οη θαιιηέξγεηεο ζηα επηθιηλή εδάθε γίλνληαη παξάιιεια κε ηηο ηζνυςείο δει. θάζεηα πξνο ηελ θιίζε ηνπ εδάθνπο θαη έλα κέξνο ηνπ λεξνχ ηεο βξνρήο ζπγθξαηείηαη ζηηο απιαθψζεηο πνπ ζρεκαηίδνληαη θαηά ηηο θαιιηεξγεηηθέο εξγαζίεο. Οη βηνθαιιηεξγεηηθέο ηερληθέο, φπσο νη θαιιηέξγεηεο ησλ επηθιηλψλ εδαθψλ θαηά δψλεο (δεκηνπξγία δει. ελαιιαζζφκελσλ δσλψλ θαιιηεξγεηψλ κε ηξφπν ψζηε αλ ζε κηα δψλε ππάξρεη θαιιηέξγεηα πνπ επλνεί ηε δηάβξσζε, νη δχν εθαηέξσζελ δψλεο λα θαιχπηνληαη ή κε θαιιηέξγεηεο πνπ εκπνδίδνπλ ηε δηάβξσζε ή κε θπζηθή βιάζηεζε), ε αγξαλάπαπζε (ε παξέιεπζε δει. ελφο ρξνληθνχ δηαζηήκαηνο θαηά ην νπνίν κηα θαιιηεξγνχκελε έθηαζε δελ ππφθεηηαη ζε θαιιηέξγεηα ή ζε βφζθεζε), ε ακεηςηζπνξά (ε θαιιηέξγεηα δει. θάζε ρξφλν θπηψλ πνπ πξνζθέξνπλ ζηα εδάθε δηαθνξεηηθνχ βαζκνχ πξνζηαζία απφ ηε δηάβξσζε) ηα ηερλεηά πξφζθαηξα βνζθνηφπηα (ελαιιαγή θαιιηέξγεηαο θαη βφζθεζεο), θ.ά. Οη βηνθαιιηεξγεηηθέο ηερληθέο απνβιέπνπλ ζηε κέγηζηε θάιπςε ηνπ εδάθνπο ζην ρξφλν θαη ζην ρψξν θαη επίζεο ζηε ζπγθξάηεζε θαη ηελ αχμεζε ησλ απνζεκάησλ ηεο απαξαίηεηεο γηα ηε γνληκφηεηα ηνπ νξγαληθήο νπζίαο. Πξφθεηηαη δει. ζε γεληθέο γξακκέο γηα ηερληθέο πνπ επηηπγράλνπλ ηε ζπληήξεζε θαη ηε βειηίσζε ηνπ εδάθνπο.

51 ΤΜΠΤΚΝΩΖ Ολνκάδεηαη ζπκπχθλσζε (compaction) ε δηα κεραληθψλ κέζσλ αλαδηάηαμε ηνπ πιέγκαηνο ησλ θφθθσλ ησλ εδαθηθψλ πιηθψλ ζε κηα ππθλφηεξε δνκή. Ζ καθξνζθνπηθή θπζηθή έθθξαζε ηνπ θαηλνκέλνπ είλαη ε αχμεζε ηεο ππθλφηεηαο ηνπ πιηθνχ. Ωο κέζνδνο βειηίσζεο ησλ ραξαθηεξηζηηθψλ ηνπ εδάθνπο ε ζπκπχθλσζε εληάζζεηαη, καδί κε ηε δηφξζσζε ηεο θνθθνκεηξίαο εδαθηθψλ θαη αδξαλψλ πιηθψλ, ζηηο θχξηεο κεζφδνπο κεραληθήο ζηαζεξνπνίεζεο. Ζ ζπκπχθλσζε ηνπ εδάθνπο είλαη κηα δηεξγαζία θαζνξηζηηθή γηα ηελ πνηνηηθή επάξθεηα θαηαζθεπψλ νδνπνηίαο, αεξνδξνκίσλ, έξγσλ ππνδνκήο. Ζ απαίηεζε κεραληθήο ζηαζεξνπνίεζεο ησλ εδαθηθψλ πιηθψλ πνπ ρξεζηκνπνηνχληαη ζηελ θαηαζθεπή ελφο έξγνπ νδνπνηίαο, δειαδή ππεδάθνπο, επηρψκαηνο θαη πιηθψλ νδνζηξσζίαο, πεγάδεη απφ ηελ αλάγθε δηαηήξεζεο κηαο ζηαζεξήο κεραληθήο ζπκπεξηθνξάο θαη απνηξνπήο ησλ θηλδχλσλ εκθάληζεο θαζηδήζεσλ θαη παξακνξθψζεσλ ζην ζψκα ηεο νδνχ θαηά ηε θχζε ιεηηνπξγίαο ηνπ έξγνπ. Ζ ζπκπχθλσζε είλαη ε πην παιηά θαη ε πην ζεκαληηθή κέζνδνο ζηαζεξνπνίεζεο ελψ, παξάιιεια, είλαη θαη ε πεξηζζφηεξν νηθνλνκηθή απφ ηηο ελ ρξήζεη ηερληθέο. Σα πιενλεθηήκαηα ηα νπνία πξνζθέξεη ε ζπκπχθλσζε ζηηο εδαθηθέο δνκέο, ζε ζρέζε κε ηε βξαρπρξφληα θαη καθξνρξφληα ζπκπεξηθνξά ηνπο, είλαη πνιιά. Έηζη, ε

52 ζπκπχθλσζε απνηειεί κηα πάγηα πξαθηηθή γηα φιεο ηηο γεσθαηαζθεπέο νδνπνηίαο, αιιά θαη γηα άιια έξγα ππνδνκήο (θξάγκαηα, αλαρψκαηα), ελψ ζπγρξφλσο ζπληζηά θαη έλα θξίζηκν δήηεκα πνηνηηθνχ ειέγρνπ πνπ ζπλνδεχεηαη απφ κηα πνηθηιία σο πξνο ηηο κεζνδνινγίεο εθαξκνγήο. Οη θπξηφηεξεο ηδηφηεηεο ηνπ εδάθνπο ή κηαο εδαθηθήο κάδαο πνπ επεξεάδνληαη απφ ηελ ζπκπχθλσζε είλαη : Ζ παξακνξθσζηκφηεηα θαη ε πξνθαινχκελε θαζίδεζε Ζ δηαηκεηηθή αληνρή Ζ δηαπεξαηφηεηα Ζ ππθλφηεηα θαη ε ηάζε κεηαβνιήο φγθνπ πλνπηηθά αλαθέξεηαη φηη ε ζπκπχθλσζε πξνθαιεί κείσζε ηεο παξακνξθσζηκφηεηαο θαη ηεο δηαπεξαηφηεηαο θαη αχμεζε ηεο δηαηκεηηθήο αληνρήο. Ζ επεξγεηηθή απηή δξάζε ηεο δηαδηθαζίαο ζπκπχθλσζεο θξίλεηαη απαξαίηεηε ζην ζχλνιν ησλ γεσθαηαζθεπψλ νδνπνηίαο. Ζ ζπκπχθλσζε δελ επεξεάδεη φια ηα εδαθηθά πιηθά κε ηνλ ίδην ηξφπν. ε νξηζκέλεο πεξηπηψζεηο, ε ππεξβνιηθή ζπκπχθλσζε είλαη αλεπηζχκεηε. Γηα θάπνηα εδάθε, επί παξαδείγκαηη, ε ηάζε κεηαβνιήο φγθνπ(δηφγθσζε), πνπ πξνθχπηεη απφ ππεξζπκπχθλσζε κπνξεί λα είλαη ζεκαληηθφηεξε ( θαη ηδηαίηεξα επηθίλδπλε) απφ κηα αχμεζε ηεο δηαηκεηηθήο αληνρήο. ΤΝΘΖΚΔ ΤΜΠΤΚΝΩΖ Γηα ηελ εθηέιεζε ηεο ζπκπχθλσζεο κηαο εδαθηθήο κάδαο ν κεραληθφο κπνξεί λα πξνθαζνξίζεη, αλάινγα κε ην επηζπκεηφ απνηέιεζκα, ηξεηο βαζηθνχο παξάγνληεο : ηελ πεξηερφκελε πγξαζία ηνπ πιηθνχ, ηελ ελέξγεηα ζπκπχθλσζεο θαη ηνλ ηξφπν ζπκπχθλσζεο. Κάζε έλαο απφ ηνπο παξάγνληεο απηνχο επεξεάδεη, φπσο πξναλαθέξζεθε, ηηο ηδηφηεηεο ηεο εδαθηθήο δνκήο πνπ ππφθεηηαη ζε ζπκπχθλσζε θαη ηδηαίηεξα, ηε δηαπεξαηφηεηα, ηε ζπκπηεζηφηεηα, ηελ αληνρή θαη ηνπο λφκνπο ηάζεσλπαξακνξθψζεσλ. Ο βέιηηζηνο ζπλδπαζκφο ησλ ηξηψλ παξαγφλησλ είλαη ζπλάξηεζε

53 ηεο θχζεο ηνπ εδάθνπο αιιά θαη ηνπ είδνπο ηνπ έξγνπ. Σα ιεπηφθνθθα εδάθε είλαη πεξηζζφηεξν επαίζζεηα ζηελ επίδξαζε ησλ ζπλζεθψλ ζπκπχθλσζεο απφ φηη ηα ρνλδξφθνθθα. ηα ζεκαληηθά νδηθά έξγα ζα πξέπεη, θαηά ηη ζηάδην ηεο κειέηεο, λα δηεξεπλάηαη ε επίδξαζε ησλ ζπλζεθψλ ζπκπχθλσζεο ζηηο ηδηφηεηεο ησλ εδαθηθψλ πιηθψλ πνπ πξφθεηηαη λα ρξεζηκνπνηεζνχλ κε ζηφρν ηελ επηινγή ησλ θαηαιιειφηεξσλ κεραλεκάησλ πξνο επίηεπμε κηαο νδηθήο θαηαζθεπήο κε άξηηα κεραληθή ζπκπεξηθνξά. Καζνξηζηηθφ θξηηήξην γηα ηελ πνηφηεηα ηεο ζπκπχθλσζεο απνηειεί ε ηηκή ηεο μεξάο ππθλφηεηαο γ d. Γηα κηα ζπγθεθξηκέλε ελέξγεηα ζπκπχθλσζεο ε ηηκή ηεο μεξάο ππθλφηεηαο ηνπ εδαθηθνχ πιηθνχ πνπ πθίζηαηαη ζπκπχθλσζε είλαη ζπλάξηεζε ηεο θπζηθήο πγξαζίαο. Σν δηάγξακκα (W, γ d ) έρεη ηε κνξθή κηαο θακπχιεο πνπ ζηξέθεη ηα θνίια πξνο ηα θάησ( ρ.45), ελψ ε κέγηζηε μεξά ππθλφηεηα επηηπγράλεηαη γηα κηα ζπγθεθξηκέλε ηηκή W op ηεο θπζηθήο πγξαζίαο. Ζ ηηκή απηή νλνκάδεηαη βέιηηζηε θπζηθή πγξαζία θαη γηα θάζε πιηθφ είλαη ζπλάξηεζε ηεο ελέξγεηαο ζπκπχθλσζεο. Ζ βέιηηζηε θπζηθή πγξαζία είλαη ε ηηκή ηεο πεξηερφκελεο πγξαζίαο γηα ηελ νπνία ην πιηθφ γίλεηαη αξθεηά εξγάζηκν ψζηε, ππνθείκελν ζε ζιηπηηθά θνξηία, λα νδεγεζεί ζε κηα ππθλή δνκή ζηεξεψλ θφθθσλ θαη ζε απνκάθξπλζε ηνπ αέξα απφ ηε κάδα ηνπ. Γηα ηα πεξηζζφηεξα εδαθηθά πιηθά, κε εμαίξεζε ηηο θαζαξέο άκκνπο, φηαλ ε θπζηθή πγξαζία είλαη κηθξφηεξε ηεο βέιηηζηεο, ην έδαθνο είλαη δχζθνιν λα ζπκππθλσζεί. Καηά ηελ δηαδηθαζία ζπκπχθλσζεο, ζηφρνο είλαη ε πγξαζία ηνπ εδαθηθνχ πιηθνχ λα είλαη θαηά ην δπλαηφλ πιεζηέζηεξα ζηε βέιηηζηε. Γηα ηηκέο ηεο θπζηθήο πγξαζίαο κεγαιχηεξεο ηεο βέιηηζηεο, ηα πεξηζζφηεξα εδάθε δελ κπνξνχλ λα απνθηήζνπλ ππθλή δνκή, επεηδή ην λεξφ εκπνδίδεη ηελ πξνζέγγηζε ησλ ζηεξεψλ θφθθσλ. Ζ ζπκπεξηθνξά νξηζκέλσλ εδαθηθψλ πιηθψλ, γηα ηηκέο θπζηθήο πγξαζίαο κεγαιχηεξεο ηεο βέιηηζηεο ραξαθηεξίδεηαη απφ ην ζηαζεξφ πνζνζηφ θελψλ ζηε δνκή ησλ πιηθψλ αθφκε θη φηαλ απμάλεηαη ε πεξηερφκελε πγξαζία. Ζ αζθνχκελε ελέξγεηα ζπκπχθλσζεο είλαη θαζνξηζηηθή γηα θάζε πιηθφ. Όζν πςειφηεξε είλαη ε ελέξγεηα ζπκπχθλσζεο, ηφζν απζηεξφηεξνο πξέπεη λα είλαη ν έιεγρνο ηεο πεξηερφκελεο πγξαζίαο. Γηα ηελ ίδηα ηηκή θπζηθήο πγξαζίαο (ζεκεία C θαη D, ρ.45), ε δπζθνιία ζπκπχθλσζεο πνπ παξνπζηάδεηαη ζηελ πςειή ελέξγεηα είλαη κεγαιχηεξε θαη ην πιηθφ ηείλεη ζε θαηάζηαζε θνξεζκνχ.

54 ρήκα 45. Γηάγξακκα θπζηθήο πγξαζίαο- μεξάο ππθλφηεηαο. Ζ ζρέζε ππθλφηεηαο-πγξαζίαο (ρ.45) είλαη ραξαθηεξηζηηθή θαη ρξεζηκεχεη γηα ηνλ πξνζδηνξηζκφ ηεο θαηάιιειεο, απφ πιεπξάο εξγαζηκφηεηαο, θαηάζηαζεο ηνπ εδάθνπο, κέζα ζε έλα πεδίν δηαθφξσλ ηηκψλ πγξαζίαο. Ζ ζρέζε απηή θαη ε ζρεηηθή θακπχιε αληηζηνηρνχλ ζε πξνθαζνξηζκέλε ελέξγεηα ζπκπχθλσζεο, ε νπνία, ζην πιαίζην ηνπ εξγαζηεξηαθνχ ειέγρνπ είλαη, γηα θάζε κέζνδν, απφιπηα ζπγθεθξηκέλε. Έηζη, θαηά ηνλ εξγαζηεξηαθφ έιεγρν ελφο εδαθηθνχ πιηθνχ δεηείηαη λα πξνζδηνξηζζεί ε ηηκή ηεο πγξαζίαο γηα ηελ νπνία επηηπγράλεηαη ε κέγηζηε ηηκή ηεο μεξάο ππθλφηεηαο. ΥΑΡΑΚΣΖΡΗΣΗΚΑ ΤΜΠΤΚΝΩΖ ΓΗΑΦΟΡΩΝ ΔΓΑΦΩΝ Ζ θχζε ελφο εδάθνπο έρεη κεγάιε επίδξαζε ζηε ζπκπεξηθνξά ηνπ απέλαληη ζε έλα εγρείξεκα ζπκπχθλσζεο. Δδάθε ηδηαίηεξα κηθξήο ππθλφηεηαο (γε δηαηνκψλ, εθαηζηηνγελείο γαίεο) κπνξνχλ λα έρνπλ κέγηζηε μεξά ππθλφηεηα, γηα ζπγθεθξηκέλε ελέξγεηα ζπκπχθλσζεο έσο θαη 10 kn/m 3 (=1 t/m 3 ). Τπφ ηελ ίδηα ελέξγεηα ζπκπχθλσζεο, κηα άξγηινο απνθηά κέγηζηε μεξά ππθλφηεηα kn/m 3, ελψ αληίζεηα, έλα θαιά δηαβαζκηζκέλν ακκνράιηθν θζάλεη κηα ηηκή ππθλφηεηαο 23 kn/m 3. ρέζεηο ππθλφηεηαο-πγξαζίαο γηα επηά δηαθνξεηηθά είδε εδάθνπο παξνπζηάδνληαη ζην ρήκα 46, γηα ζπγθεθξηκέλε θαη εληαία ελέξγεηα ζπκπχθλσζεο.

55 Αλ ε ελέξγεηα ζπκπχθλσζεο απμεζεί, ε θακπχιε κεηαηνπίδεηαη ζρεδφλ παξάιιεια πξνο ηα άλσ θαη αξηζηεξά, πξάγκα πνπ ππνδειψλεη πςειφηεξε ηηκή γηα ηε κέγηζηε μεξά ππθλφηεηα. Ζ κέγηζηε μεξά ππθλφηεηα αληηζηνηρεί, ζηελ πεξίπησζε απηήλ, ζε κηα κηθξφηεξε ηηκή ηεο βέιηηζηεο θπζηθήο πγξαζίαο. Περιγραφή Κατάταξη WL IP Καλά διαβακμιςμζνθ 1 άμμοσ SW 16 NP 2 Ιλυϊδθσ άμμοσ SM 16 NP 3 Αργιλϊδθσ άμμοσ SC Ιλυϊδθσ άργιλοσ CL Ιλφσ ML Ρλαςτικι άργιλοσ CH Ιςόκοκκθ άμμοσ SP -- NP ΔΠΗΓΡΑΖ ΣΖ ΓΗΑΠΔΡΑΣΟΣΖΣΑ ΚΑΗ ΣΖ ΤΜΠΗΔΣΟΣΖΣΑ Δκπεηξίεο ζε ιεπηφθνθθα εδαθηθά πιηθά θαηέγξαςαλ ηελ επίδξαζε ηεο ζπκπχθλσζεο επί ηεο δηαπεξαηφηεηαο. Υαξαθηεξηζηηθά παξαηεξείηαη κηα έληνλε κείσζε ηεο ηηκήο ηνπ ζπληειεζηή δηαπεξαηφηεηαο, φζν απμάλεη ε θπζηθή πγξαζία, ελψ ε ειάρηζηε ηηκή ηεο δηαπεξαηφηεηαο αληηζηνηρεί ζηε βέιηηζηε θπζηθή πγξαζία. Σν θαηλφκελν πξέπεη λα απνδνζεί ζηελ πχθλσζε ηεο δηάηαμεο ησλ θφθθσλ ηνπ εδάθνπο, γεγνλφο πνπ δπζρεξαίλεη ηε ξνή ηνπ χδαηνο. ηε ζπλέρεηα, ε αχμεζε ηεο θπζηθήο πγξαζίαο επηθέξεη κηθξή αχμεζε ηεο δηαπεξαηφηεηαο ιφγσ ηεο κείσζεο ηεο ηηκήο ηεο μεξάο ππθλφηεηαο ηνπ πιηθνχ. Γηα κηα κεγαιχηεξε ελέξγεηα ζπκπχθλσζεο κεηψλνληαη νη

56 αληίζηνηρεο ηηκέο ηνπ ζπληειεζηή δηαπεξαηφηεηαο, ελψ παξάιιεια απμάλεη ε μεξά ππθλφηεηα. Γχν εδαθηθά δείγκαηα πνπ πθίζηαληαη ζπκπχθλσζε ζηελ ίδηα μεξά ππθλφηεηα αιιά κε δηαθνξεηηθή θπζηθή πγξαζία, ην πξψην αξηζηεξά ηεο βέιηηζηεο θπζηθήο πγξαζίαο θαη ην δεχηεξν δεμηά ηεο παξνπζηάδνπλ δηαθνξεηηθή ζπκπηεζηφηεηα. Αλ ηνπνζεηεζνχλ ζε νηδεκεηξηθέο ζπζθεπέο νχησο ψζηε λα ειεγρζεί ε ζρέζε ηεο αλαπηπζζφκελεο πίεζεο p πξνο ηνλ δείθηε πφξσλ e, πνπ απνηειεί θξηηήξην ζπκπηεζηφηεηαο, ζα παξαηεξεζεί φηη ην δεχηεξν δείγκα είλαη πεξηζζφηεξν ζπκπηεζηφ απφ ην πξψην (ρ.48). Σν θαηλφκελν απηφ νθείιεηαη ζηε κηθξφηεξε ζπκπηεζηφηεηα πνπ παξνπζηάδνπλ νη ζηεξενί θφθθνη νη νπνίνη ππάξρνπλ ζε κεγαιχηεξε αλαινγία ζην πξψην δείγκα.

57 ΠΟΗΟΣΗΚΟ ΔΛΔΓΥΟ ΣΩΝ ΠΡΟ ΤΜΠΤΚΝΩΖ ΤΛΗΚΩΝ Οη πςεινί δείθηεο ιεηηνπξγηθφηεηαο ησλ νδψλ, πνπ απνηεινχλ πάληνηε ζηφρν θάζε θαηαζθεπαζηηθήο δξαζηεξηφηεηαο ζην ρψξν ηεο νδνπνηίαο, πξνυπνζέηνπλ ππνδνκή θαη νδφζηξσκα κε βειηησκέλα κεραληθά ραξαθηεξηζηηθά. Ζ εθαξκνγή κεζφδσλ κεραληθήο ζηαζεξνπνίεζεο, θαη ηδηαίηεξα ηεο ζπκπχθλσζεο, ζπληζηά αλαγθαία ζπλζήθε γηα ηελ επίηεπμε απηνχ ηνπ ζηφρνπ. Ζ ζπκπχθλσζε σζηφζν, δελ είλαη ζε ζέζε λα δψζεη πιήξε απάληεζε ζην πξφβιεκα ηεο θέξνπζαο ηθαλφηεηαο. Έλα έδαθνο ηζρλψλ κεραληθψλ ραξαθηεξηζηηθψλ βειηηψλεηαη νπσζδήπνηε κε ηε ζπκπχθλσζε, ρσξίο φκσο πάληνηε λα είλαη ζε ζέζε λα απνθηήζεη ηηο επηζπκεηέο κεραληθέο ηδηφηεηεο, νζνδήπνηε θαη αλ ζπκππθλσζεί. Ο πνηνηηθφο έιεγρνο ησλ πιηθψλ ησλ ρσκαηνπξγηθψλ εξγαζηψλ δηαθξίλεηαη ζε δχν ζηάδηα: Δπηινγή ησλ θαηάιιεισλ πιηθψλ κε βάζε ηηο θπζηθέο θαη κεραληθέο ηνπο ηδηφηεηεο. Πξνζδηνξηζκφ ησλ ηδαληθψλ ζπλζεθψλ ζπκπχθλσζεο γηα θάζε πιηθφ. ηνλ ειιεληθφ ρψξν ν έιεγρνο ηεο ζπκπχθλσζεο εθηειείηαη ζρεδφλ απνθιεηζηηθά κε βάζε ηελ επηηεπρζείζα ζην έξγν ηηκή ηεο μεξάο ππθλφηεηαο πνπ πξνζδηνξίδεηαη θαηά ηελ κέζνδν θψλνπ θαη άκκνπ. Αληίζηνηρα, ε δηαδηθαζία πξνζδηνξηζκνχ ησλ βέιηηζησλ ζπλζεθψλ ζπκπχθλσζεο θηλείηαη κε ζηφρν ηνλ θαζνξηζκφ ζην εξγαζηήξην

58 ελφο πξφηππνπ δεχγνπο ηηκψλ, μεξάο ππθλφηεηαο γd θαη θπζηθήο πγξαζίαο W, πξνο ην νπνίν ζα πξέπεη λα πξνζαλαηνιίδεηαη ε εθηέιεζε ησλ εξγαζηψλ ζην εξγνηάμην. Ζ κέζνδνο πνπ αθνινπζείηαη δηεζλψο γηα ηελ εμεχξεζε απηνχ ηνπ πξφηππνπ δεχγνπο ηηκψλ είλαη ε κέζνδνο Proctor. ΓΟΚΗΜΖ PROCTOR Ζ θαηαζθεπή κηθξψλ θαη κεγάισλ ηερληθψλ έξγσλ απαηηεί ηελ εθζθαθή πεξηνρψλ είηε γηα ηνλ εληνπηζκφ θαιχηεξνπ εδαθηθνχ ππνβάζξνπ ζεκειίσζεο είηε γηα ηνλ εληνπηζκφ θαη ηελ ρξεζηκνπνίεζε θαηάιιεινπ εδαθηθνχ πιηθνχ γηα ηελ θαηαζθεπή επηρσκάησλ. Με ηελ εθζθαθή φκσο επέξρεηαη θαη κεηαβνιή ηεο θπζηθήο θαηάζηαζεο ηεο εδαθφκαδαο πνπ επέξρεηαη κε ηελ κε ηελ αχμεζε ηνπ αξρηθνχ φγθνπ, ηελ αχμεζε ηνπ πνξψδνπο, ηεο δηαπεξαηφηεηαο θαη ηεο ζπκπηεζηφηεηαο ηεο κε ηαπηφρξνλε κείσζε ηεο ππθλφηεηαο θαη ηεο δηαηκεηηθήο ηεο αληνρήο. Γηα λα αληηπαξέιζνπκε απηά ηα πξνβιήκαηα πνπ δεκηνπξγνχληαη κε ηελ εθζθαθή πξνβαίλνπκε ζε ζπκπχθλσζε ηεο εδαθηθήο κάδαο ζηε λέα ζέζε απφζεζεο. Έηζη κε ηνλ φξν ζπκπχθλσζε ελλννχκε ηελ ηερλεηή βειηίσζε ησλ κεραληθψλ ραξαθηεξηζηηθψλ ηεο εδαθφκαδαο πνπ επέξρεηαη κε αχμεζε ηεο ππθλφηεηαο ηεο. Σα ζπκππθλσκέλα εδάθε ρξεζηκνπνηνχληαη γηα ζηαζεξνπνίεζε εδαθψλ ζηε ζεκειίσζε θαηαζθεπψλ, ζηε βειηίσζε ηνπ εδάθνπο ζηε ζέζε έδξαζεο κηαο θαηαζθεπήο, ζηα εδαθηθά πιηθά(πιηθά ηνπ ππξήλα) ρσκάηηλσλ θξαγκάησλ θαη ζε επηρψκαηα γηα έξγα νδνπνηίαο. ηα πξνβιήκαηα ηεο γεσηερληθήο κεραληθήο, ηα νπνία ζρεηίδνληαη κε ηελ θαηαζθεπή επηρσκάησλ, απαηηείηαη ν έιεγρνο ηεο ζπκππθλψζεσο ηνπο, ψζηε απηά λα αληαπνθξίλνληαη ζηηο πξνδηαγξαθέο ηεο κειέηεο ζρεηηθά κε ηελ αληνρή, ηελ αθακςία, ηε δηαπεξαηφηεηα θαη ηηο επηηξεπφκελεο θαζηδήζεηο. Ζ ζπκπχθλσζε ηνπ εδάθνπο είλαη κηα κεραληθή δηαδηθαζία ζηαζεξνπνηήζεσο κε ηελ νπνία νη εδαθηθνί θφθθνη πξνζεγγίδνπλ κεηψλνληαο ηα κεηαμχ ηνπο θελά κε απνηέιεζκα ηελ αχμεζε ηεο ππθλφηεηαο θαη θαηά ζπλέπεηα ηεο δηαηκεηηθήο αληνρήο. Τπάξρνπλ πνιιέο θαη δηαθνξεηηθέο κέζνδνη ζπκππθλψζεσο ηνπ εδάθνπο ζην πεδίν, φπσο θνπάληζκα, δφλεζε θαη ζπκπχθλσζε κε ηε βνήζεηα ζηαηηθψλ θνξηίσλ. Ο βαζκφο ζπκππθλψζεσο αμηνινγείηαη κε ηελ κέηξεζε ηνπ μεξνχ θαηλφκελνπ βάξνπο θαη εμαξηάηαη θπξίσο απφ ηελ πεξηεθηηθφηεηα ζε λεξφ θαη ηε δηαδηθαζία ζπκππθλψζεσο. Ζ αχμεζε ηεο πεξηεθηηθφηεηαο ζε λεξφ έρεη σο απνηέιεζκα αξρηθά κία αχμεζε θαη έπεηηα κείσζε

59 ηεο εδαθηθήο ππθλφηεηαο. Γηα κηα ζπγθεθξηκέλε δηαδηθαζία ζπκππθλψζεσο ππάξρεη ε βέιηηζηε πγξαζία Wop, πνπ αληηζηνηρεί ζην κέγηζην μεξφ θαηλφκελν βάξνο γd, ε γλψζε ηνπ νπνίνπ επηηξέπεη ηε βειηίσζε ησλ ζπλζεθψλ ηνπ πεδίνπ. Ζ ζπκπχθλσζε ησλ εδαθψλ θαη ησλ αδξαλψλ πιηθψλ νδνζηξσζίαο κεηξηέηαη πνζνηηθά κε ηελ ηηκή, ηελ νπνία παίξλεη ην μεξφ θαηλφκελν( εηδηθφ) βάξνο ηνπο γd (ή ε μεξή ππθλφηεηα), χζηεξα απφ νξηζκέλε εξγαζηεξηαθή δνθηκαζία ή εξγνηαμηαθή επεμεξγαζία. Έρνπλ επηλνεζεί δηάθνξεο κέζνδνη, κε ηηο νπνίεο γίλεηαη ζπκπχθλσζε ησλ εδαθηθψλ δνθηκίσλ ζην εξγαζηήξην. Απ απηέο ε πην ζπλεζηζκέλε είλαη ε δνθηκαζία Proctor (δπλακηθή κέζνδνο ζπκπχθλσζεο κε θξνχζεηο ελφο ηχπηξνπ). Ζ δνθηκαζία απηή απνζθνπεί ζηνλ πξνζδηνξηζκφ ηεο βέιηηζηεο πεξηεθηηθφηεηαο ζε λεξφ, κε ηελ νπνία κε δεδνκέλν ζηαζεξφ έξγν ζπκπχθλσζεο επηηπγράλεηαη ε θαιχηεξε ζπκπχθλσζε ησλ εδαθηθψλ πιηθψλ δειαδή ε κέγηζηε ηηκή ηνπ μεξνχ εηδηθνχ βάξνπο γd max.h δνθηκαζία Proctor δηαθξίλεηαη ζε, πξφηππε (ή απιή) πνπ γίλεηαη κε έξγν ζπκπχθλσζεο πνπ αληαπνθξίλεηαη ζηε ρξεζηκνπνίεζε ηνπ ζπλεζηζκέλνπ εξγνηαμηαθνχ κεραληθνχ εμνπιηζκνχ θαη ζηελ ηξνπνπνηεκέλε κέζνδν (βειηησκέλε), πνπ γίλεηαη κε έξγν ζπκπχθλσζεο κεγαιχηεξν, ψζηε λα αληαπνθξίλεηαη ζηε ρξεζηκνπνίεζε βαξχηεξσλ κεραλεκάησλ. Ο Proctor ην 1933 δεκνζίεπζε κηα ζεηξά ζρεηηθψλ άξζξσλ θαη πεξηέγξαςε ηε δνθηκή ε νπνία θέξεη ην φλνκα ηνπ. ηελ πξφηππε δνθηκή Proctor(Πηλ 6.1) ην έδαθνο ζπκππθλψλεηαη κε έλα θφπαλν 2,49kg πνπ πέθηεη απφ χςνο 304,8mm ζηνλ ηχπν κε ην έδαθνο. Ο ηχπνο γεκίδεηαη κε ην εδαθηθφ πιηθφ θαηαλεκεκέλν ζε ηξεηο ζηξψζεηο θαη θάζε ζηξψζε ππνβάιιεηαη ζε 25 θηχπνπο κε ηνλ θφπαλν. ηελ ηξνπνπνηεκέλε δνθηκή Proctor(Πηλ 6.2) ην έδαθνο ζπκππθλψλεηαη κε θφπαλν 4,54kg πνπ πέθηεη απφ χςνο 457,2mm θαη ην έδαθνο κνηξάδεηαη ζε πέληε ίζεο ζηξψζεηο αληί ησλ ηξηψλ.

60 ΟΡΓΑΝΑ ΥΡΖΖ ΣΖ ΓΟΚΗΜΖ

61 Γηα ηελ εθηέιεζε ηεο δνθηκήο ρξεζηκνπνηνχληαη: -Κπιηλδξηθέο κήηξεο δχν κεγεζψλ Σχπνο Α. Μεηαιιηθή κήηξα εζσηεξηθήο δηακέηξνπ 101,6 mm+- 0,406 mm, χςνπο 116,4 mm +-0,127 mm, φγθνπ (943+-8).103 mm 3, χςνο πξφζζεηνπ δαθηπιίνπ 50,8 mm. Σχπνο Β. Μεηαιιηθή κήηξα εζσηεξηθήο δηακέηξνπ 152,4 mm+- 0,66 mm, χςνο 116,4 mm+- 0,127 mm, χςνο πξφζζεηνχ δαθηπιίνπ 50,8 mm. -Κφπαλνη θπιηλδξηθνί δχν κεγεζψλ Σχπνο Α. δηακέηξνπ 50,8 mm+-0,127 mm, βάξνο 2,49+-0,01 kgr, χςνο πηψζεο 304,8 mm+-1,524 mm. Σχπνο Β. δηακέηξνπ 50,8 mm+-0,127 mm, βάξνο 4,54+-0,01 kgr, χςνο πηψζεο 457,2 mm +-1,524 mm. -Δμσιθέαο δεηγκάησλ -Επγνί. Έλαο δπγφο ηθαλφηεηαο 10kgr θαη αθξηβείαο κέρξη 5 kgr θαη έλαο 1kgr κε αθξίβεηα 0,1 gr -Φνχξλνο μήξαλζεο ζεξκνθξαζίαο ν С -Άθακπην έιαζκα θνθηεξήο πιεπξάο -Κφζθηλα 50,8 mm(2 ), 19,1 mm(3/4 ) θαη Νν 4 (4,76 mm) -Άιια εμαξηήκαηα, φπσο θάςεο πξνζδηνξηζκνχ εξγαζίαο, ζπξέη γηα ηελ χγξαλζε ηνπ δείγκαηνο, κπζηξί θαη εξγαιεία κίμεσο (ηαςί, θνπηάιη, ζπάηνπια.)

62 Δμνπιηζκφο γηα ηελ επίηεπμε ηεο δνθηκήο ζπκπχθλσζεο ΓΗΑΓΗΚΑΗΑ ΓΟΚΗΜΖ -Καζάξηζκα ηεο κήηξαο ηνπ δαθηπιίνπ θαη ηεο βάζεο ηεο ζπζθεπήο Proctor, κε ειαθξά ιαδσκέλν παλί απφ μεξακέλν πιηθφ θαη ζθφλε γηα λα κπνξεί ην δνθίκην λα δπγηζηεί θαιά. -Εχγηζκα ηεο θελήο κήηξαο (κε βάζε αιιά ρσξίο ην δαθηχιην). -3 kgr μεξακέλνπ ζηνλ αέξα θαη θνληνπνηεκέλνπ εδάθνπο πνπ δηέξρεηαη απφ ην θφζθηλν ησλ 19,1 mm (3/4 ) αλακεηγλχνληαη κε κηθξή πνζφηεηα λεξνχ (4-10%) κέζα ζε θαηάιιειε πιαζηηθή ιεθάλε. Σν δείγκα θαιχπηεηαη θαη αθήλεηαη γηα σξίκαλζε ηνπιάρηζην γηα κεξηθέο ψξεο. -Σνπνζέηεζε ηνπ δείγκαηνο ζηε κήηξα Proctor, ζε κηα ζηξψζε 4 cm. -πλδέεηαη ν δαθηχιηνο ζηε κήηξα θαη απηή κε ηελ ζεηξά ηεο ζηελ πιάθα ηεο βάζεο, αθνχ ηα ηνηρψκαηα έρνπλ αιεηθηεί εζσηεξηθά κε ιάδη κεραλήο.

63 -Σν έδαθνο πνπ σξίκαζε ζηε ιεθάλε ρσξίδεηαη ζε ηξία ίζα κέξε. -Διαθξηά πίεζε ηνπ εδάθνπο γηα λα γίλεη νκαιή ε επηθάλεηα ηνπ θαη έπεηηα ζπκπχθλσζε κε 25 ρηππήκαηα ηεο ζθχξαο. Ζ ζθχξα ηνπνζεηείηαη κε ηε θνκκέλε ηεο άθξε λα εθάπηεηαη ζην εζσηεξηθφ ηνίρσκα ηεο κήηξαο. Αλαζήθσζε, κε νξκή ηεο ζθχξαο κέρξη ην ηέινο ηεο δηαδξνκήο ηεο (λα αθνπζηεί θαζαξά, ην ρηχπεκα κεηάιινπ ζε κέηαιιν) θαη θαηφπηλ πηψζε ηεο κε ην βάξνο ηεο. Μεηά απφ θάζε πηψζε, αλαζήθσζε, ιίγν ηεο ζπζθεπήο θαη επαλαηνπνζέηεζε ηεο πεξηθεξεηαθά ηεο κήηξαο ψζηε ηειηθά λα γίλεη νκνηφκνξθε θαηαλνκή ησλ θξνχζεσλ. -Δπαλάιεςε ηεο δηαδηθαζίαο γηα δεχηεξν θαη ηξίην ζηξψκα πξνζζέηνληαο θαη ην δαθηχιην φηαλ ε κήηξα θνληεχεη λα γεκίζεη. Μεηά ηελ ζπκπχθλσζε θαη ηνπ ηξίηνπ ζηξψκαηνο, ε επηθάλεηα ηνπ εδάθνπο πξέπεη λα εμέρεη ειαθξά απφ ην πάλσ ρείινο ηεο κήηξαο(κηθξφηεξν απφ 6 mm). -Αθαηξείηαη ν δαθηχιηνο θαη έπεηηα ην έδαθνο πνπ εμέρεη πξέπεη λα είλαη έηζη ψζηε λα έξζεη ζην χςνο ηνπ ρείινπο ηεο κήηξαο. Γηα ηελ απνκάθξπλζε ηνπ δαθηπιίνπ, ηνλ πεξηζηξέθνπκε αξρηθά, γηα λα ζξαχζε ν ζχλδεζκνο κεηαμχ απηνχ θαη ηνπ εδάθνπο πξηλ ρσξηζζεί απφ ηελ κήηξα. Απηφ εκπνδίδεη ην ζπκππθλσκέλν έδαθνο λα παξαζπξζεί, φηαλ αθαηξείηαη ν δαθηχιηνο. Ζ αθαίξεζε ηνπ πιενλάδνληνο εδάθνπο πξέπεη λα γίλεηαη κε πνιιέο απνμέζεηο κε ην ράξαθα(ή κία ίζηα, καθξηά ζπάηνπια, αξρίδνληαο απφ ην θέληξν πξνο ην άθξν ηεο κήηξαο). -Επγίδεηαη ε κήηξα κε ην ζπκππθλσκέλν έδαθνο θαη ηελ πξνζαξκνζκέλε βάζε. -Απνκαθξχλεηαη ε βάζε θαη ην δείγκα απνζπάηαη κε ηνλ εμσιθέα. -Απφ ην θέληξν ηνπ δείγκαηνο ιακβάλνληαη 1 έσο θαη 3 δείγκαηα βάξνπο 100gr πεξίπνπ ην θαζέλα(αληηπξνζσπεπηηθφ δείγκα) θαη πξνζδηνξίδεηαη ε πεξηεθηηθφηεηα ηεο πγξαζίαο ηνπο. -Ζ μεξή ππθλφηεηα ππνινγίδεηαη απφ ηε ζρέζε: γ d =γ/(1+w c ) ζε gr/cm 3 αθνχ γ=w o /V o. Με W o = βάξνο πγξνχ ζπκππθλσκέλνπ δείγκαηνο, V o = ν φγθνο ηεο κήηξαο ζε cm 3, W c = ε πεξηεθηηθφηεηα πγξαζίαο ηνπ.

64 Αξηζηεξφ ζρήκα. Ο ηχπνο Proctor, ην πεξηιαίκην θαη ν θφπαλνο. Γεμηφ ζρήκα. Δμνπιηζκφο πξνεηνηκαζίαο ηνπ δείγκαηνο. Σνπνζέηεζε ηνπ εδαθηθνχ πιηθνχ ζηνλ ηχπν ηνπ Proctor.

65 Αξηζηεξφ ζρήκα. πκπχθλσζε ηνπ εδάθνπο δηα πηψζεσο ηνπ θφπαλνπ. Γεμηφ ζρήκα. Απφζπαζε ηνπ πεξηιαίκηνπ θαη δηακφξθσζε ηεο επάλσ βάζεσο. Αξηζηεξφ ζρήκα. Απνζπλαξκνιφγεζε ηνπ ηχπνπ. Γεμηφ ζρήκα. Εχγηζε ηνπ ζπκππθλσκέλνπ εδάθνπο καδί κε ηνλ ηχπν.

66 Αξηζηεξφ ζρήκα. Δμαγσγή ηνπ ζπκππθλσκέλνπ εδάθνπο απφ ηνλ ηχπν κε ηε βνήζεηα ηνπ εμσιθέα. Γεμηφ ζρήκα. Γείγκα απφ ην κέζνλ ηνπ θπιίλδξνπ γηα ηνλ ππνινγηζκφ ηεο πγξαζίαο. ΔΚΣΔΛΔΖ ΠΑΡΑΓΔΗΓΜΑΣΟ ΓΟΚΗΜΖ PROCTOR ΜΔ ΣΖΝ ΠΡΟΣΤΠΖ ΜΔΘΟΓΟ Απφ θάζε εδαθηθφ πιηθφ, κνξθψλνληαη 4-5 δείγκαηα ηα νπνία πθίζηαληαη απνμήξαλζε θαη ζηε ζπλέρεηα δηαβξέρνληαη νχησο ψζηε λα απνθηήζνπλ δηαθνξεηηθή ην θαζέλα πεξηεθηηθφηεηα ζε λεξφ W. Σν θάζε δείγκα ηνπνζεηείηαη θαηφπηλ ζηε κήηξα Proctor (d=10,15 cm, h=11,63 cm) ζε 3 ηζνπαρείο ζηξψζεηο, φπνπ θάζε ζηξψζε δέρεηαη 25 θηχπνπο απφ έλα ηχπηξν 2,49kg πνπ πέθηεη απφ χςνο 304,8 mm. Ζ ελέξγεηα ζπκπχθλσζεο ή εηδηθή ελέξγεηα (specific energy), ζε πεξηπηψζεηο εξγαζηεξηαθψλ δνθηκψλ, πξνζδηνξίδεηαη απφ ηε ζρέζε : E= (N*G*h)/V Όπνπ Ν: ν αξηζκφο ησλ θηχπσλ, G: ην βάξνο ηνπ ηχπηξνπ, h : ην χςνο πηψζεο, V: ν φγθνο ηνπ δνθηκίνπ( V= (π* d 2 )*(h δνθ /4) (cm 3 ) ) Μεηά απφ πξάμεηο πξνθχπηεη πσο Δ= 2,016 kg/cm 2

67 ΔΠΔΞΔΡΓΑΗΑ ΓΔΓΟΜΔΝΩΝ -Τγξφ θαηλφκελν βάξνο Βάξνο θελνχ ηχπνπ Γ= W ηππ (gr) Βάξνο ηχπνπ+ Βάξνο πγξνχ δείγκαηνο= Δ= W ηππ + W πγξ. δεηγ (gr) Όγθνο ηχπνπ V= (π* d 2 )*(h/4) (cm 3 ) Τγξφ θαηλφκελν βάξνο γ πγξ = (Δ-Γ)/ V (gr/ cm 3 ) -Πεξηεθηηθφηεηα ζε λεξφ w (%) Βάξνο θελνχ δνρείνπ =Α (gr) Βάξνο δνρείνπ+ πγξνχ εδάθνπο =Β (gr) Βάξνο δνρείνπ+ μεξνχ εδάθνπο = Γ (gr) Πεξηεθηηθφηεηα ζε λεξφ w(%)= (Β-Α)*100/(Γ-Α) -Ξεξφ θαηλφκελν βάξνο =γ d =γ πγξ /(1+w) Με ηα δεχγε ησλ ζεκείσλ πεξηεθηηθφηεηα w ζε λεξφ ζηνλ άμνλα x, μεξφ θαηλφκελν βάξνο γd ζηνλ άμνλα ς ζρεδηάδεηαη ε θακπχιε ε νπνία δηέξρεηαη δηα κέζσ απηψλ. Ζ θνξπθή ηεο θακπχιεο αληηζηνηρεί ζηελ κέγηζηε ζπκπχθλσζε γ dmax θαη ε αληίζηνηρε πεξηεθηηθφηεηα ζε λεξφ ζηε βέιηηζηε πγξαζία W opt. -ηελ ίδηα γξαθηθή παξάζηαζε ζρεδηάδεηαη ε θακπχιε πιήξνπο θνξεζκνχ ή θακπχιε κεδεληθψλ θελψλ, φπνπ νη ηηκέο ηνπ μεξνχ θαηλφκελνπ βάξνπο κπνξνχλ λα ππνινγηζηνχλ κε ηελ βνήζεηα ηνπ ηχπνπ: γ d = γ w *G s /(1+w*G s )

68 φπνπ: γ d : ην μεξφ κνλαδηαίν βάξνο ηνπ εδάθνπο ζε gr/ cm 3 G s : ε εηδηθή βαξχηεηα γ w : ην εηδηθφ βάξνο ηνπ λεξνχ gr/ cm 3 ΠΡΟΓΗΟΡΗΜΟ ΤΓΡΑΗΑ ΡΟΣΔΙΟΙΣΜΟΣ ΥΓΑΣΙΑΣ Αρικμόσ δοκιμισ Βαρ. Δοχ. Α(gr) 13,000 9,700 9,600 6,900 Βαρ. Δοχ.+ υγ.δειγ. Β(gr) 42,800 51,800 68,400 60,020 Βαρ. Δοχ.+ξθρ.δειγ. Γ(gr) 38,350 44,700 56,500 48,500 Βάροσ φδατοσ Β-Γ (gr) 4,450 7,100 11,900 11,520 Βάροσ ςτερεϊν Γ-Α (gr) 25,350 35,000 46,900 41,600 Υγραςία W= *(Β-Γ)/(Γ-Α)+*100 (%) 17,554 20,286 25,373 27,692 ΠΡΟΓΗΟΡΗΜΟ ΞΖΡΖ ΔΡΓΟΣΑΗΑΚΖ ΠΤΚΝΟΣΖΣΑ ΡΟΣΔΙΟΙΣΜΟΣ ΞΗΗΣ ΕΓΟΣΤΑΣΙΑΚΗΣ ΡΥΚΝΟΤΗΤΑΣ Βαρ. Τφπου Δ (gr) 2004, , , ,00 Βαρ. Τφπου +υγρ.δειγ. Ε(gr) 3667, , , ,00 Βαρ. Υγροφ δειγ. Ε-Δ (gr) 1663, , , ,00 Διάμετροσ τφπου d (cm) 10,150 10,150 10,150 10,150 Φψοσ τφπου h (cm) 11,630 11,630 11,630 11,630 Πγκοσ τφπου V (cm 3 ) 941, , , ,026 Υγρ. Ρυκν. P= (E-Δ)/ V (gr/cm 3 ) 1,767 1,949 2,055 1,972 Ξθρ. Ρυκν. d=p/(1+w) (gr/cm3) 1,503 1,620 1,639 1,545

69 Σν δεχγνο ησλ ηηκψλ απηψλ( W opt =23,5%, γ dmax =1,64 gr/cm 3 ) απνηειεί ην ζεκείν αλαθνξάο πξνο ην νπνίν πξέπεη λα θηλεζεί ε δηαδηθαζία ηεο ζπκπχθλσζεο ζην εξγνηάμην. ΣΡΟΠΟΠΟΗΖΜΔΝΖ ΜΔΘΟΓΟ ε δηάθνξα έξγα νδνπνηίαο, αλάινγα κε ην κέγεζνο ηνπ κέγηζηνπ θφθθνπ, είλαη δπλαηφλ λα επηιεγεί ε δηάκεηξνο ηεο κήηξαο ηεο δνθηκήο. Οη ειιεληθέο πξνδηαγξαθέο πξνβιέπνπλ ηέζζεξα είδε δνθηκψλ Α,Β,Γ θαη Γ ζπζρεηίδνληαο ην κέγεζνο ηνπ κέγηζηνπ θφθθνπ θαη ηε δηάκεηξν ηνπ ππνδνρέα. πλίζηαηαη, πάλησο, λα ρξεζηκνπνηείηαη κήηξα Proctor (d= 10,1 cm) φηαλ ν κέγηζηνο θφθθνο έρεη δηάζηαζε 5 mm (δηεξρφκελν θιάζκα απφ ην θφζθηλν Νν 4) θαη κήηξα CBR(d= 15,2 cm) φηαλ ν κέγηζηνο θφθθνο έρεη δηάζηαζε 20 mm(δηεξρφκελν θιάζκα απφ ην θφζθηλν 3/4 ), δειαδή νη δνθηκέο Α θαη Γ αληηζηνίρσο.

70 Όηαλ ηα πξνο έιεγρν πιηθά πεξηέρνπλ κεγαιχηεξν ησλ 20 mm ζε πνζνζηφ κεγαιχηεξν απφ 30%, ηφηε ε δνθηκή Proctor είλαη αδχλαηνλ λα εθαξκνζηεί. Ο έιεγρνο ζπκπχθλσζεο ζα πξέπεη λα γίλεη κε κηα άιιε κέζνδν, απφ απηέο πνπ πεξηγξάθνληαη ζε επφκελεο παξαγξάθνπο. Παξάιιειε ηεο θιαζηθήο δνθηκήο Proctor απνηειεί ε ηξνπνπνηεκέλε δνθηκή Proctor (modified Proctor, AASHTO T-180), φπνπ νη κηθξέο αιιαγέο απνζθνπνχλ ζηελ αχμεζε ηεο ελέξγεηαο ζπκπχθλσζεο. Οη ζχγρξνλεο ειιεληθέο αιιά θαη μέλεο πξνδηαγξαθέο αλαθέξνληαη, ζρεδφλ πάληνηε, ζηελ ηξνπνπνηεκέλε κέζνδν Proctor. Σα δείγκαηα παξαζθεπάδνληαη θαηά ηνλ ίδην ηξφπν θαη ηνπνζεηνχληαη ζε 5 ζηξψζεηο ζηε κήηξα Proctor φπνπ ζπκππθλψλνληαη. Μεηά ηελ ηνπνζέηεζε ηνπ δείγκαηνο ζηνλ θχιηλδξν θάζε ζηξψζε δέρεηαη 56 θηχπνπο απφ έλα ηχπηξν βάξνπο 4,5 kg απφ χςνο 46cm. Ο ππνινγηζκφο ησλ ηηκψλ (W, γd) γηα θάζε δείγκα θαζψο θαη ε ράξαμε ηεο θακπχιεο Proctor γίλνληαη κε ηελ ίδηα αθξηβψο δηαδηθαζία, φπσο θαη ζηελ θιαζηθή δνθηκή. Ζ θακπχιε πνπ πξνθχπηεη σζηφζν, γηα ην ίδην πιηθφ, είλαη θάπσο κεηαηνπηζκέλε ζην δηάγξακκα (W, γd), δίδεη κεγαιχηεξε ηηκή γηα ηε κέγηζηε μεξά ππθλφηεηα γ dmax =γ νξκ =γ Μ θαη κηθξφηεξε γηα ηε βέιηηζηε θπζηθή πγξαζία W ΟΡΜ (γ Μ> γ Ν, W ΟΡΜ< W ΟΡΝ) πξάγκα πνπ ζεκαίλεη απμεκέλεο απαηηήζεηο ζπκπχθλσζεο ζην εξγνηάμην.

71 Σα δηαγξάκκαηα Proctor εδαθηθψλ πιηθψλ πνπ ζπκππθλψλνληαη κε δηαθνξεηηθή ελέξγεηα ζπκπχθλσζεο δείρλνπλ φηη: -γηα δεδνκέλν εδαθηθφ πιηθφ, ε ηηκή ηεο κέγηζηεο ππθλφηεηαο απμάλεη θαη ηεο βέιηηζηεο πγξαζίαο κεηψλεηαη, κε ηελ αχμεζε ηεο ελέξγεηαο ζπκπχθλσζεο, -γηα ζπγθεθξηκέλε θπζηθή πγξαζία ε ηηκή ηεο μεξάο ππθλφηεηαο απμάλεη κε ηελ ελέξγεηα ζπκπχθλσζεο κέρξηο φηνπ ην έδαθνο θνξεζζεί S r =100%. Οη δηάθνξεο θακπχιεο Proctor έρνπλ σο πεξηβάιινπζα ηελ θακπχιε θνξεζκνχ.

72 Μηα ζπγθξηηηθή κειέηε ζε κεγάιν πιήζνο εδαθηθψλ δεηγκάησλ έδεημε φηη ε κέγηζηε μεξά ππθλφηεηα πνπ πξνζδηνξίδεηαη θαηά ζπκβαηηθή (standard) κέζνδν θζάλεη ζε πνζνζηφ 85% έσο 97% ηεο αληίζηνηρεο ηηκήο πνπ πξνθχπηεη απφ ηελ ηξνπνπνηεκέλε (modified) δνθηκή.

73 πζρέηηζε ηηκψλ κέγηζηεο μεξάο ππθλφηεηαο θαηά ηε ζπκβαηηθή θαη ηελ ηξνπνπνηεκέλε κέζνδν Proctor. ΔΦΑΡΜΟΓΖ ΣΟ ΔΡΓΟΣΑΞΗΟ Γηα ηνπο ζθνπνχο ηεο παξνχζαο δηπισκαηηθήο εξγαζίαο πξαγκαηνπνηήζεθε ζε ζπλεξγαζία κε ηελ Κ/Ξ ΜΟΡΔΑ δηάζηξσζε αζθαιηνηάπεηα ζην έξγν Κφξηλζνο- Σξίπνιε-Καιακάηα. Ζ δηάζηξσζε πξαγκαηνπνηήζεθε ζηε γεσγξαθηθή ελφηεηα Α4 ζηνλ αξηζηεξφ θιάδν, φπνπ δηαζηξψζεθε ε ισξίδα έθηαθηεο αλάγθεο(ι.ε.α) θαη ε βξαδεία ισξίδα θπθινθνξίαο. Σν ηκήκα πνπ δηαζηξψζεθε είρε κήθνο 480κ θαη

74 πεξηειάκβαλε ηηο δηαηνκέο , φπσο απηέο θαζνξίζηεθαλ απφ ηε κειέηε νδνπνηίαο. Ζ δηάζηξσζε πεξηειάκβαλε 3 ζηξψζεηο αζθαιηνκίγκαηνο Α265Β (κία δηνξζσηηθή ζηξψζε θαη 2 ζηξψζεηο ησλ 50mm) κε αζβεζηνιηζηθά αδξαλή θαη άζθαιην pen. Ζ ηειεπηαία ζηξψζε αζθαιηνκίγκαηνο ήηαλ αληηνιηζζεξή (ηχπνπ ΗΗ, πάρνπο 40mm) θαη θαηαζθεπάζηεθε κε πξνδηαγξαθή αλνηρηνχ ηχπνπ, ρξεζηκνπνηψληαο ζθιεξά αδξαλή (ζθνπξηά), ζηα θιάζκαηα 5-12 θαη mm θαη αζβεζηνιηζηθήο πξνέιεπζεο ζην θιάζκα 0-5 mm, κε ζπλδεηηθφ πιηθφ πνιπκεξνχο ηξνπνπνηεκέλεο ειαζηνκεξνχο αζθάιηνπ. Καηφπηλ έγηλε κέηξεζε ηεο επηηεπρζείζαο ζπκπχθλσζεο κε troxler θαη κε ηελ κέζνδν ησλ ππξήλσλ θαη ππνινγίζηεθε ην πνζνζηφ ησλ θελψλ ζην αζθαιηφκηγκα. Πξνεηνηκαζία βάζεο θαη δηάζηξσζε αζθαιηνκίγκαηνο Πξηλ ηελ δηάζηξσζε ηνπ αζθαιηνκίγκαηνο έγηλε έιεγρνο ηεο επηθάλεηαο ηεο ζηξψζεο έδξαζεο ηεο αζθαιηηθήο βάζεο γηα νκαιφηεηα, γεσκεηξηθφ ζρήκα θαη βαζκφ ζπκπχθλσζεο. ηε ζπλέρεηα θαζαξίζηεθε ηειείσο ε επηθάλεηα απφ ραιαξά θαη μέλα πιηθά είηε κε ζάξσζξα είηε κε θχζεκα κε αεξνζπκπηεζηή θαη δηαβξέρηεθε ειαθξψο απφ ηελ πξνεγνχκελε κέξα ηεο δηάζηξσζεο φπνπ θαη εθαξκφζηεθε θαη έλα ειαθξφ ζηδέξσκα κε νδνζηξσηήξα πξηλ ηελ πξνεπάιεηςε. Ζ πξνεπάιεηςε εθαξκφζηεθε επί ηεο πξνεηνηκαζζείζαο αζχλδεηεο ζηξψζεο έδξαζεο αθνχ πξνεγνπκέλσο είρε πξνζδηνξηζηεί απφ ην εξγαζηήξην ε απαηηνχκελε πνζφηεηα, πνπ θπκάλζεθε απφ 0,8-1,2 kg/m 2 θαη ε ηαρχηεηα ηνπ δηαλνκέα (distributor ηχπνπ Federal) γηα ηελ θαιχηεξε δηείζδπζε εληφο ηνπ πιηθνχ ηεο βάζεο. Ωο πιηθφ πξνεπάιεηςεο ρξεζηκνπνηήζεθε ην φμηλν (θαηηνληθφ) γαιάθησκα ΚΔ-5(πηλ 4.17). Βαζηθφο ζθνπφο ηεο πξνεπάιεηςεο είλαη ε αδηαβξνρνπνίεζε ηεο εκπνηηδφκελεο ζηξψζεο θαη ε επίηεπμε ζπλνρήο ηεο επηθάλεηαο θαη θφθθσλ. Ζ ζπγθνιιεηηθή επάιεηςε εθαξκφζηεθε επί ηεο αζθαιηηθήο επηθάλεηαο πνπ ζθνπφ είρε ηελ θαιή ζχλδεζε ησλ δπν ζηξψζεσλ ρξεζηκνπνηψληαο φμηλν (θαηηνληθφ) γαιάθησκα ΚΔ1 (πηλ 4.17), κε ρξήζε δηαλνκέα ηχπνπ Federal αθνχ πξνεγνπκέλσο είρε πξνζδηνξηζηεί ε απαηηνχκελε αλαινγία πνπ θπκάλζεθε απφ 0,3-0,5 kg/m 2 θαη ηαρχηεηα απφ ην εξγαζηήξην. Μεγάιε πξνζνρή δφζεθε ζην πάρνο ηεο κεκβξάλεο, θαηά ην δπλαηφλ ιεπηήο, γηα λα απνθεπρζεί ην θαηλφκελν ηεο νιίζζεζεο(εξππζκνχ). Πίλαθαο 4.17 Υαξαθηεξηζηηθά αζθαιηηθψλ γαιαθησκάησλ ΚΔ1 θαη ΚΔ5

75 ΡΤΡ Α203 ΔΟΚΙΜΕΣ Κατθγορία ΚΕ1 ΚΕ2 Ιξϊδεσ Furol(25 C) Υπόλειμμα απόςταξθσ(%) Δοκιμι κοςκίνου (%) 0 0 Δείκτθσ p H 3,1 5 Ζ παξαγσγή ηνπ αζθαιηνκίγκαηνο πξαγκαηνπνηήζεθε ζην αζθαιηηθφ ζπγθξφηεκα, φπνπ ην θάζε θιάζκα ησλ ζεξκψλ αδξαλψλ θαη ηεο αζθάιηνπ κεηξήζεθαλ κε αθξίβεηα θαη κε ηηο αλαινγίεο πνπ πξνέθπςαλ απφ ηελ κειέηε ζχλζεζεο. Αξρηθά έγηλε ε αλάκημε ησλ ζεξκψλ αδξαλψλ θαη κεηά ν ςεθαζκφο ηνπο κε ηελ ζεξκή άζθαιην φπνπ ζπληειέζηεθε θαη ε ηειηθή αλάκημε. Ζ ζεξκνθξαζία αλάκημεο γηα ηελ Α265 θπκάλζεθε απφ ν C αλαιφγσο ησλ θαηξηθψλ ζπλζεθψλ θαη ηελ απφζηαζε κεηαθνξάο. Ζ ζεξκνθξαζία αλάκημεο ηνπ κίγκαηνο ηεο αληηνιηζζεξήο ζηξψζεο ήηαλ πνιχ πην απμεκέλε ιφγσ ηεο πνιπκεξνχο ηξνπνπνηεκέλεο αζθάιηνπ θαη ζχκθσλα κε ηηο νδεγίεο ησλ πξνκεζεπηψλ θαη ηε κειέηε ζχλζεζεο. Σν ζπγθξφηεκα παξαγσγήο αζθαιηνκίγκαηνο ηνπ παζνβνπλίνπ απφ φπνπ έγηλε ν εθνδηαζκφο ησλ δηαζηξσηήξσλ γηα ηελ δηάζηξσζε, έρεη δπν απνζεθεπηηθά ζηιφ ησλ 25 ηφλσλ ην θαζέλα, έηνηκνπ αζθαιηνκίγκαηνο πνπ δηεπθφιπλαλ ηελ γξήγνξε θαη απξφζθνπηε ηξνθνδφηεζα ηεο δηάζηξσζεο. Ζ κεηαθνξά ηνπ κίγκαηνο έγηλε κε νρήκαηα (θνξηεγά) ησλ 25 ηφλσλ θαη ν αξηζκφο ηνπο ξπζκίζηεθε ζχκθσλα κε ηηο απνζηάζεηο θαη ηηο θαηξηθέο ζπλζήθεο. Καηά ηελ κεηαθνξά ην αζθαιηφκηγκα πξνζηαηεχηεθε θαηαιιήισο, ψζηε ε ζεξκνθξαζία ηνπ κίγκαηνο θαηά ηελ δηάζηξσζε λα είλαη ε θαηάιιειε γηα λα επηηεπρζεί ε απαηηνχκελε ζπκπχθλσζε θαη νκαιή δηάζηξσζε. Ζ δηάζηξσζε θαη ζπκπχθλσζε ηνπ αζθαιηνκίγκαηνο ζηνλ απηνθηλεηφδξνκν έγηλε κε δηαζηξσηήξεο (Finisher).Ο δηαζηξσηήξαο ήηαλ πξνζαξκνζκέλνο λα ιεηηνπξγήζεη

76 είηε κε ηελ ρξήζε ξάκκαηνο (string-line) γηα ηελ πξψηε θαη δεχηεξε ζηξψζε, είηε κε δνθφ( average beam) ή κε laser γηα ηηο ππφινηπεο. Όιεο νη εληνιέο γηα ηηο σο άλσ ιεηηνπξγίεο κεηαθέξνληαλ ειεθηξνληθά θαη απηφκαηα ζηελ δνλεηηθή πιάθα(screed), πνπ ξχζκηδε ην απαηηνχκελν πάρνο θαη νκαιφηεηα ηεο επηθάλεηαο. Καηά ηελ δηάζηξσζε ηεο πξψηεο θαη ηεο δεχηεξεο ζηξψζεο αθνινχζεζε ε εμήο δηαδηθαζία: Γηα ηελ πξψηε ζηξψζε ηνπνζεηήζεθαλ ηξείο πάζζαινη(άθξεο θαη κέζε) ζε θάζε δηαηνκή πάλσ ζηνπο νπνίνπο είρε ηνπνζεηεζεί θαηά κήθνο ξάκκα ζε γλσζηή θαη ζηαζεξή απφζηαζε απφ ηα πςφκεηξα ηεο εξπζξάο. Ζ πιάθα ηνπ δηαζηξσηή ξπζκίζηεθε έηζη ψζηε λα έρεη χςνο (πάρνο αζθαιηηθνχ), πνπ λα αληηζηνηρεί ζην απαηηνχκελν ζπκππθλσκέλν πάρνο ηεο ζηξψζεο κεηά ηελ θπιίλδξσζε. ην χςνο απηφ νη αηζζεηήξεο(δεμηά θαη αξηζηεξά) αθνπκπνχζαλ ζηα ξάκκαηα θαη ξπζκίζηεθε ην χςνο ζηελ έλδεημε κεδέλ(0). ηε δεχηεξε ζηξψζε ν εμσηεξηθφο αηζζεηήξαο αθνινπζνχζε κε ηελ ίδηα δηαδηθαζία ην ξάκκα, ελψ ν εζσηεξηθφο είρε πιένλ νδεγφ <<παπνχηζη>> (shoe) πνπ θηλνχληαλ πάλσ ζηε δηαζηξσκέλε αζπκπχθλσηε αζθαιηηθή ζηξψζε (άξα είρε εμαζθαιηζηεί ην πάρνο δηάζηξσζεο απφ ηελ κία κεξηά). ηνλ νδεγφ <<παπνχηζη>> αθνπκπνχζε ν άιινο αηζζεηήξαο θαη ξπζκίζηεθε ζην κεδέλ(0) γηα χςνο φζν ηνπ παπνπηζηνχ θαη επνκέλσο θαηαζθεπάζηεθε (απηφκαηα) ηάπεηαο αξρηθνχ αζπκπίεζηνπ πάρνπο. Γηα ηελ ηειεπηαία (άλσ) ζηξψζε Α265Β θαη ηελ αληηνιηζζεξή έγηλε ε ίδηα εξγαζία, αιιά κε ηελ ρξήζε ηεο εμηζνξξνπεηηθήο δνθνχ (average beam) ή ζπζηήκαηνο laser γηα ηελ γεθχξσζε ηπρφλ κηθξνδηαθνξψλ, ψζηε απηέο λα κελ κεηαθεξζνχλ ζηελ ηειεπηαία ζηξψζε. Πξέπεη λα ζεκεησζεί φηη ε θάζε ζηξψζε εμνκάιπλε ηελ πξνεγνχκελε θαη κείσλε θάζε απφθιηζε ηφζν ζε πάρνο φζν θαη ζε αλσκαιίεο. Ζ ρξήζε ησλ δηαθφξσλ απηνκαηνπνηεκέλσλ ζπζηεκάησλ δηάζηξσζεο πνπ έρνπλ αλαθεξζεί δελ είλαη ππνρξεσηηθή αιιά πξναηξεηηθή, λννπκέλνπ φηη ην ηειηθφ απνηέιεζκα (end-result) είλαη ηθαλνπνηεηηθφ θαη απνδεθηφ. Δπίζεο, θαηά ηελ δηάξθεηα ηεο δηάζηξσζεο έγηλε δεηγκαηνιεςία πίζσ απφ ην finisher θαη ην δείγκα πνπ ζπγθεληξψζεθε ρξεζηκνπνηήζεθε ζηηο εξγαζηεξηαθέο δνθηκέο. Ζ δεηγκαηνιεςία έγηλε κε ζθνπφ ην αζθαιηφκηγκα λα είλαη ην ίδην ζην πεδίν θαη ζηηο εξγαζηεξηαθέο δνθηκέο πνπ αθνινχζεζαλ.

77 ρήκα 4.8. Γηαζηξσηήξαο (Finisher) αζθαιηνκηγκάησλ πκπχθλσζε αζθαιηηθψλ ζηξψζεσλ Ζ αξρηθή πξνζπκπχθλσζε ηνπ αζθαιηνκίγκαηνο πνπ επηηεχρζεθε κε ηελ εμειηγκέλνπ ηχπνπ δνλεηηθή πιάθα ηνπ δηαζηξσηή ήηαλ κέρξη θαη 90% ηεο ηειηθήο ππθλφηεηαο, ζε ζεξκνθξαζία ηεο ηάμεο ν C. Πίζσ απφ ηνλ δηαζηξσηή αθνινχζεζε ν νδνζηξσηήξαο δχν θπιίλδξσλ (Tandem Roller) γηα ηελ πξψηε θπιίλδξσζε (break-down rolling) ζε ζεξκνθξαζία ηεο ηάμεο 140 o C κε νκνηφκνξθεο δηειεχζεηο παξάιιεια κε ηνλ άμνλα ηεο αξηεξίαο, ζε κελ ηα επζχγξακκα ηκήκαηα απφ ηα άθξα πξνο ηα κέζα(θέληξν), ζε δε ηηο θακπχιεο απφ ην ρακειφηεξν ζεκείν πξνο ην πςειφηεξν άθξν( πεξίπησζε επηθιηλνχο νδνζηξψκαηνο). Πξηλ ηελ θπιίλδξσζε, ζπκππθλψζεθαλ νη εγθάξζηνη αξκνί θαη φπνπ ππήξραλ νη δηακήθεηο. ε θάζε δηαδξνκή ηνπ νδνζηξσηήξα νη ηξνρνί, πνπ δηαβξέρνληαλ ζπλερψο κε λεξφ, επηθάιππηαλ θάζε ίρλνο πξνεγνχκελεο δηέιεπζεο, απνθεχγνληαο απφηνκεο αιιαγέο ηεο ζεηξάο δηαδξνκήο θαη απφηνκα ζηακαηήκαηα, κπξνο-πίζσ, πνπ ελδερνκέλσο λα

78 κεηαηφπηδαλ ην κείγκα, λα δεκηνπξγνχζαλ αλσκαιίεο θαη ίζσο ηξηρνεηδήο ξσγκέο. Μεηά ηηο αξρηθέο δηειεχζεηο ηνπ δίηξνρνπ νδνζηξσηήξα (2-3 θνξέο ρσξίο δφλεζε), αθνινχζεζαλ νη ιαζηηρνθφξνη νδνζηξσηήξεο (ρήκα 4.9) κε ην θαηάιιειν βάξνο, αθνινπζψληαο ηηο ίδηεο δηαδξνκέο πνπ είραλ δηαγξαθεί απφ ηνλ δίηξνρν νδνζηξσηήξα ζε ζεξκνθξαζία πνπ επέηξεπε ηελ επίηεπμε ηεο απαηηνχκελεο ζπκπχθλσζεο, απνθεχγνληαο απφηνκεο αιιαγέο ζηηο δηειεχζεηο θαη ζηακαηήκαηα. ην αξρηθφ μεθίλεκα ησλ ιαζηηρνθφξσλ νδνζηξσηήξσλ, αλ ππήξραλ επηθνιιεκέλα αδξαλή ζηα ειαζηηθά, απηά αθαηξέζεθαλ κε ηελ επάιεηςε ιεπηφξξεπζησλ ιαδηψλ (veg. Oil) ή κε ζαπσλνδηάιπκα. ηε ζπλέρεηα ηα ειαζηηθά δηαβξέρνληαλ ζπλερψο κε λεξφ. ρήκα 4.9. Λαζηηρνθφξνο νδνζηξσηήξαο Ζ ηειηθή δηακφξθσζε ηεο δηαζηξσζείζαο επηθάλεηαο επηηεχρζεθε κε ηελ δηέιεπζε (1-2 θνξέο) ηνπ ζηαηηθνχ νδνζηξσηήξα, αθνινπζψληαο ηηο ίδηεο δηαδξνκέο πνπ είραλ δηαγξαθεί απφ ηνπο πξνεγνχκελνπο νδνζηξσηήξεο. ην ζεκείν απηφ πξέπεη λα ζεκεησζεί φηη κεηαμχ ησλ θάζεσλ ζπκπχθλσζεο δελ ππήξμε θακία δηαθνπή. Καηά ηελ δηαδηθαζία ηεο ζπκπχθλσζεο ηεο αληηνιηζζεξήο ζηξψζεο ρξεζηκνπνηήζεθε απνθιεηζηηθά θαη κφλν δηηχκπαλνο νδνζηξσηήξαο. Οη αξκνί ζπκππθλψζεθαλ πξηλ ηελ θπιίλδξσζε (φπνπ ππήξραλ) θαη θαηφπηλ κε νκνηφκνξθεο δηειεχζεηο παξάιιεια κε ηνλ άμνλα ηεο ιεσθφξνπ, ζε κελ ηα επζχγξακκα ηκήκαηα απφ ηα άθξα πξνο ηα κέζα (θέληξν), ζε δε ηηο θακπχιεο απφ ην ρακειφηεξν ζεκείν

79 πξνο ην πςειφηεξν άθξν (πεξίπησζε επηθιηλνχο νδνζηξψκαηνο). Παξαθάησ, παξνπζηάδνληαη νη θάζεηο ζπκπχθλσζεο γηα θάζε ηχπν κίγκαηνο( Πηλ.4.18), φπσο απηέο πξαγκαηνπνηήζεθαλ θαηά ηε δηάξθεηα ηεο επί ηφπνπ ζπκπχθλσζεο. Τφποσ μίγματοσ Λειτουργία ςυμπφκνωςθσ Αρχικι Ενδιάμεςθ Τελικι Α265Β Στατικόσ οδοςτρωτιρασ Δονθτικόσ και λαςτιχοφόροσ οδοςτρωτιρασ Στατικόσ οδοςτρωτιρασ Τφπου ΙΙ Αντιολιςκθρά Στατικόσ οδοςτρωτιρασ Δονθτικόσ οδοςτρωτιρασ Στατικόσ οδοςτρωτιρασ Πίλαθαο Πεξηγξαθή ηεο ιεηηνπξγίαο ζπκπχθλσζεο γηα θάζε ηχπνπ αζθαιηνκίγκαηνο Αμίδεη λα ζεκεησζεί φηη ε ηειηθή θάζε ζπκπχθλσζεο κε ζηαηηθφ νδνζηξσηήξα πξαγκαηνπνηήζεθε κε ζθνπφ ηελ νκαινπνίεζε θαη ηελ εμαθάληζε ηπρφλ αλσκαιηψλ πνπ ππάξρνπλ απφ ην ηχκπαλν ή ηα ιάζηηρα ηνπ ιαζηηρνθφξνπ νδνζηξσηήξα ζην αζθαιηφκηγκα. Θεσξήζεθε φηη, ε επηζπκεηή ζπκπχθλσζε είρε επηηεπρζεί θαηά ηελ δηάξθεηα ηεο ελδηάκεζεο ιεηηνπξγίαο ζπκπχθλσζεο θαη ζπλεπψο, ε ηειηθή ιεηηνπξγία δελ ειήθζε ππφςε ζηηο αλαιχζεηο. Μεηξήζεηο ζπκπχθλσζεο κε Troxler Μεηά ηελ νινθιήξσζε ηεο δηάζηξσζεο ηνπ αζθαιηνκίγκαηνο Α265Β θαη θαηά ηελ δηάξθεηα ηεο ζπκπχθλσζεο έγηλαλ κεηξήζεηο ζπκπχθλσζεο κε ηελ ππξεληθή ζπζθεπή ηχπνπ troxler ζε ιεηηνπξγία backscatter. Οη κεηξήζεηο έγηλαλ θαηά κήθνο ηεο αξηεξίαο θαη αλά δηαηνκή (κία δηαηνκή αλά 20κ) ζε απφζηαζε πεξίπνπ 2.55κ απφ ηελ ηξηγσληθή λεζίδα, φπνπ ππνινγίδεηαη φηη δηέξρεηαη ην ίρλνο ηνπ δεμηνχ ηξνρνχ ησλ νρεκάησλ. ηα ζεκεία απηά ειήθζεζαλ δχν κεηξήζεηο ζπκπχθλσζεο, κία κέηξεζε ακέζσο κεηά ηε δηάζηξσζε ηνπ αζθαιηνκίγκαηνο, θαη κία ζην ηέινο ηεο δηαδηθαζίαο ζπκπχθλσζεο. Δπίζεο δεκηνπξγήζεθαλ δχν εηδηθέο δηαηνκέο (1 ε εηδηθή δηαηνκή 425

80 θαη 2 ε εηδηθή δηαηνκή 427), φπνπ έγηλαλ κεηξήζεηο ακέζσο κεηά ηελ δηάζηξσζε ηνπ αζθαιηνκίγκαηνο απφ ην θίληζεξ θαη ζε θάζε θάζε ζπκπχθλσζεο. ηηο εηδηθέο απηέο δηαηνκέο δεκηνπξγήζεθε θάλαβνο 16 ζεκείσλ. (ρήκα 4.10) ÖÏ ÑÁ ÖÉÍ ÉÓÅÑ ρήκα Κάλαβνο εηδηθψλ δηαηνκψλ Οη κεηξήζεηο έγηλαλ θαη ζηηο δχν εηδηθέο δηαηνκέο κε ηελ δηαδηθαζία πνπ πεξηγξάθεηαη παξαθάησ: Ακέζσο κεηά ην πέξαζκα ηνπ θίληζεξ, ε ζπζθεπή troxler ηνπνζεηήζεθε ζε θάζε ζεκείν ηνπ θάλαβνπ (ρήκα 4.11) θαη έγηλε κέηξεζε ηεο ζπκπχθλσζεο ηνπ ζεκείνπ, ε νπνία θαηαγξάθεθε ζε εηδηθφ έληππν. ηε ζπλέρεηα ην αζθαιηφκηγκα, ζπκππθλψζεθε κε ηνλ νδνζηξσηήξα δχν θπιίλδξσλ ζηαηηθά. Ακέζσο κεηά ηελ πξψηε θάζε ζπκπχθλσζεο, κε ρξήζε ηεο ζπζθεπήο troxler κεηξήζεθε μαλά ε επηηεπρζείζα ζπκπχθλσζε ζε θάζε ζεκείν ηνπ θαλάβνπ. Ζ επφκελε θάζε ζπκπχθλσζεο πξαγκαηνπνηήζεθε απφ ηνλ ίδην νδνζηξσηήξα κε επηβνιή δφλεζεο. Οη κεηξήζεηο κε ηε ζπζθεπή ηνπ troxler επαλαιήθζεθαλ ζε θάζε ζεκείν θαη

81 αθνινχζεζε ε ηξίηε θάζε ζπκπχθλσζεο δνλεηηθά θαη νη κεηξήζεηο ζπκπχθλσζεο κε ηε ζπζθεπή troxler γηα ηελ ελ ιφγσ θάζε ζπκπχθλσζεο. Σέινο, ην αζθαιηφκηγκα ζπκππθλψζεθε μαλά δνλεηηθά ηηο εηδηθέο δηαηνκέο θαη πξαγκαηνπνηήζεθαλ νη αληίζηνηρεο κεηξήζεηο. εκεηψλεηαη φηη θαηά ηε δηάξθεηα ηεο ζπκπχθλσζεο έγηλε θαηαγξαθή ηνπ αξηζκνχ ησλ δηειεχζεσλ ηνπ νδνζηξσηήξα γηα θάζε ζεκείν ησλ εηδηθψλ δηαηνκψλ θαζψο θαη ηεο απφζηαζεο πνπ βξηζθφηαλ ην ζεκείν ηεο εηδηθήο απφ ην άθξν ηνπ ηπκπάλνπ. ρήκα Μεηξήζεηο ζπκπχθλσζεο κε ην ππξεληθφ φξγαλν troxler Πξέπεη λα ζεκεησζεί φηη κεηά ηελ δηέιεπζε ηνπ ζηαηηθνχ νδνζηξσηήξα απαηηείηαη, γηα ηε ζσζηή ζπκπχθλσζε ηνπ αζθαιηνκίγκαηνο, ε δηέιεπζε ηνπ ιαζηηρνθφξνπ νδνζηξσηήξα, ε νπνία θαη έγηλε. Ωζηφζν, επεηδή δελ ππάξρεη ε δπλαηφηεηα πξνζνκνίσζεο ηνπ ζην εξγαζηήξην, ε θάζε ζπκπχθλσζεο ηνπ ιαζηηρνθφξνπ νδνζηξσηήξα ελνπνηήζεθε κε ηε 1 ε θάζε ζπκπχθλσζεο ηνπ νδνζηξσηήξα δνλεηηθά

82 ζην ηέινο ηεο νπνίαο πξαγκαηνπνηήζεθαλ νη κεηξήζεηο. Γηα ηελ ζπκπχθλσζε ηεο ζηξψζεο ηνπ αληηνιηζζεξνχ ηάπεηα ρξεζηκνπνηήζεθε κφλν ν νδνζηξσηήξαο δχν θπιίλδξσλ ζηαηηθά ζηε πξψηε θάζε θαη δνλεηηθά ζηηο ππφινηπεο. Ζ δηαδηθαζία κεηξήζεσλ ησλ ζπκππθλψζεσλ κε ηε ζπζθεπή troxler παξακέλεη ίδηα κε εθείλε ηεο δηαδηθαζίαο ηνπ αζθαιηνκίγκαηνο Α265Β. Καηά ηε δηάξθεηα ηεο δηάζηξσζεο ηνπ αζθαιηνκίγκαηνο έγηλε δεηγκαηνιεςία ηνπ κίγκαηνο γηα ηνλ εξγαζηεξηαθφ έιεγρν ηεο πεξηερφκελεο αζθάιηνπ, ηεο θνθθνκεηξηθήο δηαβάζκηζεο ησλ αδξαλψλ, ηεο κέγηζηεο ραιαξήο ππθλφηεηαο Gmm θαη ηνπ θαηλφκελνπ εηδηθνχ βάξνπο δνθηκίσλ Marshall. Μεηά ηνλ ππνινγηζκφ ηνπ θαηλφκελνπ εηδηθνχ βάξνπο, νη κεηξήζεηο ζπκπχθλσζεο πνπ πξνέθπςαλ απφ ηε ζπζθεπή troxler δηνξζψζεθαλ κε βάζε ην ππνινγηζζέλ θαηλφκελν εηδηθφ βάξνο, ψζηε νη δηνξζσκέλεο ζπκππθλψζεηο λα αληηθαηνπηξίδνπλ ηηο πξαγκαηηθέο πνπ επηθξαηνχλ ζην ζπκππθλσκέλν αζθαιηφκηγκα. Μεηξήζεηο ζπκπχθλσζεο κε ππξήλεο Γηα ιφγνπο δηαθξίβσζεο ησλ ζηνηρείσλ ησλ κεηξήζεσλ ηεο ζπζθεπήο troxler, έγηλε επηιεθηηθά εμαγσγή ππξήλσλ ζην δηαζηξσζέλ ηκήκα ζε ζέζεηο ηφζν θαηά κήθνο ηεο αξηεξίαο φζν θαη ζηηο εηδηθέο δηαηνκέο. ρήκα Δμαγσγή ππξήλσλ Ζ ππξελνιεςία πξαγκαηνπνηήζεθε 20 κέξεο κεηά ηελ δηάζηξσζε ηεο αληηνιηζζεξήο ζηξψζεο ζε ζπλεξγαζία κε ην εξγαζηήξην ειέγρνπ πνηφηεηαο ηεο Κ/Ξ ΜΟΡΔΑ

83 (ρήκα 4.12). πλνιηθά έγηλε εμαγσγή 21 ππξήλσλ, εθ ησλ νπνίσλ 6 ήηαλ ζηε πξψηε εηδηθή δηαηνκή, 6 ήηαλ ζηε δεχηεξε εηδηθή δηαηνκή θαη νη ππφινηπνη 9 θαηά κήθνο ηεο αξηεξίαο. Καηφπηλ πάλσ ζηνπο ππξήλεο επηζεκάλζεθε ε επηθάλεηα δηαρσξηζκνχ θάζε ζηξψζεο θαη ν αξηζκφο ηεο εθάζηνηε ζηξψζεο (1 ε ή 2 ε ή 3 ε ζηξψζε) κε εηδηθφ καξθαδφξν. Μεηξήζεθε ην ζπλνιηθφ πάρνο ησλ ππξήλσλ θαη ην πάρνο ηεο θάζε ζηξψζεο μερσξηζηά θαη ζηε ζπλέρεηα θφπεθαλ κε ηνλ ηξνρφ. Μεηά ηελ θνπή ησλ ππξήλσλ αλά ζηξψζε, νη ππξήλεο αθέζεθαλ λα ζηεγλψζνπλ. ηε ζπλέρεηα ππνινγίζηεθε ην θαηλφκελν εηδηθφ βάξνο θάζε ππξήλα αλά ζηξψζε θαη ην πνζνζηφ ησλ θελψλ αέξνο ηνπ ππξήλα φπσο πεξηγξάθεθε ζε πξνεγνχκελεο ελφηεηεο. ΔΡΓΟΣΑΞΗΑΚΟ ΔΛΔΓΥΟ ΤΜΠΤΚΝΩΖ Αθνχ νινθιεξσζεί ε δηάζηξσζε θαη ε ζπκπχθλσζε θάζε ζηξψζεο πιηθνχ αθνινπζεί ν έιεγρνο ηνπ βαζκνχ ζπκπχθλσζεο δηα πξνζδηνξηζκνχ ηεο μεξάο ππθλφηεηαο γ d πνπ επηηεχρζεθε ζην εξγνηάμην. Ο βαζκφο ζπκπχθλσζεο DC (Degree of Compaction) ζχκθσλα κε ηε κέζνδν proctor, ζπκβαηηθή ή ηξνπνπνηεκέλε αληίζηνηρα, είλαη: DC (%)= (γ d /γ Ν )*100, ή DC (%)=(γ d /γ Μ )*100 Ο ππνινγηζκφο ηεο μεξάο ππθλφηεηαο ηνπ ζπκππθλσκέλνπ εδαθηθνχ πιηθνχ είλαη δπλαηφ λα γίλεη κε δηάθνξεο κεζφδνπο. Ζ ζχγρξνλε ηερλνινγία νδήγεζε ζε ρξήζε αθηίλσλ γ γηα ηνλ έιεγρν κε γξήγνξν ξπζκφ ησλ δηαθφξσλ ζηξψζεσλ ηεο νδνχ απφ πιεπξάο μεξάο ππθλφηεηαο. Σα αληίζηνηρα κεραλήκαηα (gamma-densimetres) γλψξηζαλ ζεκαληηθή επηηπρία αληηθαζηζηψληαο ηα παιηφηεξα κεραλήκαηα κεκβξάλεο. Δθηηκήζεθε ηδηαίηεξα ε αθξίβεηα ησλ κεηξήζεσλ θαη ν εχθνινο ρεηξηζκφο ηνπο θαη γηα ηνπο ιφγνπο απηνχο ρξεζηκνπνηήζεθαλ ζε πνιιά κεγάια εξγνηάμηα γηα ηνλ πξνζδηνξηζκφ ηεο μεξάο ππθλφηεηαο. ε πεξίπησζε θαηαζθεπήο επηρσκάησλ απφ νκνηνγελέο εδαθηθφ πιηθφ, ν ξπζκφο εθηέιεζεο ηνπ ειέγρνπ ηεο ζπκπχθλσζεο θαηά ηε κέζνδν Proctor ζπληζηάηαη λα έρεη σο ειάρηζηεο ηηκέο:

84 - Γνθηκέο Proctor: 1/5000 m 3 - Τπνινγηζκφο μεξάο ππθλφηεηαο: 1/500 m 3 πιηθνχ. ηελ Διιάδα γηα ηνλ πξνζδηνξηζκφ ηεο μεξάο ππθλφηεηαο ηνπ πιηθνχ εθαξκφδεηαη ε κέζνδνο ηεο άκκνπ ή ηεο ειαζηηθήο κεκβξάλεο θαζψο ππάξρνπλ θαη παξαπιήζηεο κέζνδνη πνπ ρξεζηκνπνηνχληαη επξέσο θαη ζην εμσηεξηθφ(π.ρ κέζνδνο ηνπ λεξνχ) Μέζνδνο θψλνπ θαη άκκνπ Ζ κέζνδνο θψλνπ - άκκνπ γηα ηνλ πξνζδηνξηζκφ ηεο ππθλφηεηαο εδαθψλ βαζίδεηαη ζηελ αθφινπζε αξρή: αλνίγεηαη ζην έδαθνο κία νπή πεξίπνπ 2 lt. Γηαζέζηκε ππάξρεη επί ηφπνπ πξνδπγηζκέλε πνζφηεηα πξφηππεο άκκνπ, ηεο νπνίαο είλαη γλσζηή ε ππθλφηεηα. Με ηε δηάηαμε ηνπ θψλνπ ε νπή πιεξψλεηαη κε πξφηππε άκκν. Γλσξίδνληαο ηελ πνζφηεηα ηεο άκκνπ πνπ ρξεζηκνπνηήζεθε θαη κε δεδνκέλε ηελ ππθλφηεηά ηεο, ππνινγίδεηαη ν φγθνο ηεο νπήο. Δλ ζπλερεία δπγίδνληαο ηελ πνζφηεηα ηνπ εδάθνπο πνπ απνκαθξχλζεθε απφ ηελ νπή, θαη κε γλσζηφ ηνλ φγθν απηήο, ππνινγίδεηαη ε ππθλφηεηα ηνπ εδάθνπο. ε θάζε πεξίπησζε γίλνληαη νη θαηάιιειεο δηνξζψζεηο γηα ηελ πεξηερφκελε πγξαζία ηνπ εδάθνπο. Γηα ηε κέζνδν θψλνπ άκκνπ ρξεζηκνπνηνχληαη δχν δηαηάμεηο: κία γηα εδάθε κε κέγεζνο θφθθσλ έσο 3/4 in (19 mm) θαη κία γηα εδάθε κε κέγεζνο θφθθσλ 1 in (25,4 mm). Γηα εδάθε κε κεγαιχηεξνπο θφθθνπο ή βξαρψδε εδάθε, ν έιεγρνο ηεο ζπκπχθλσζεο γίλεηαη κε ηε θνξηηδφκελε πιάθα. Αθνινχζσο παξνπζηάδνληαη νη δηαηάμεηο θψλνπ - άκκνπ. Μέζνδνο θψλνπ - άκκνπ (3/4 in)

85 Ζ δηάηαμε πεξηιακβάλεη: Μεηαιιηθή βάζε κεγάιεο αληνρήο απφ ρπηφ αινπκίλην Γηπιφ θψλν δηακέηξνπ 165 mm απφ ρξσκησκέλν αινπκίλην κε βαζκνλνκεκέλε βαιβίδα αλνίγκαηνο 12,70 mm Σξεηο (3) πιαζηηθέο θηάιεο ρσξεηηθφηεηαο 5 lt. Γηαζηάζεηο: 460 x 470 x 610 (Τ) mm. Βάξνο: 4 kg Πξφηππν: ASTM D 1556 Ζ PAVETEST δηαζέηεη επίζεο πξφηππε ππξηηηθή άκκν θνθθνκεηξηθήο δηαβάζκηζεο 0,4-0,8 mm, ζχκθσλε κε ηηο δηεζλείο πξνδηαγξαθέο γηα ηηο δνθηκέο ζπκπχθλσζεο. Μέζνδνο θψλνπ - άκκνπ (1 in) Ζ δηάηαμε πεξηιακβάλεη: Μεηαιιηθή βάζε απφ αινπκίλην Γηπιφ θψλν δηακέηξνπ 305 mm απφ αινπκίλην κε βαζκνλνκεκέλε βαιβίδα αλνίγκαηνο 25 mm Γνρείν απφ plexiglas ρσξεηηθφηεηαο 15 lt. Γηαζηάζεηο: 900 x 900 x 1110 (Τ) mm. Βάξνο: 28 kg Πξφηππν: ASTM D 1556 Αλάινγα κε ηηο ζπκβαηηθέο ππνρξεψζεηο ε ηηκή ηνπ βαζκνχ ζπκπχθλσζεο είλαη θαηά ηηο Διιεληθέο πξνδηαγξαθέο ίζε ηνπιάρηζηνλ πξνο 90% θαηά ηελ ηξνπνπνηεκέλε

86 κέζνδν Proctor( Πηλ.29). Αλ κεηά ηνλ έιεγρν δηαπηζησζεί φηη δελ επηηεχρζεθε ν απαηηνχκελνο βαζκφο ζπκπχθλσζεο, νη εξγαζίεο πξέπεη λα ζπλερηζζνχλ κε νδνζηξσηήξα κεγαιχηεξνπ βάξνπο. α/α Στρϊςεισ /Καταςκευζσ Βακμόσ ςυμπφκνωςθσ Ελλθνικζσ προδιαγραφζσ Διεκνείσ προδιαγραφζσ 1 Βάςθ οδοςτρϊματοσ CBR >80 DC>=95% DC=100% 2 Υπόβαςθ οδοςτρϊματοσ СBR >20 DC>=95% DC=100% 3 Στρϊςθ ζδραςθσ οδοςτρϊματοσ, IP<5 DC>=95% DC>=90% 4 Τελικι χωματουργικϊν CBR<20, IP<5 DC>=95% DC>=95% 5 Στρϊςεισ επιχϊματοσ h>15 m DC>=95% DC>=95% 6 Στρϊςεισ επιχϊματοσ h>15 m, IP<5 DC>=90% DC>=95% 7 Στρϊςεισ επιχϊματοσ h>15 m, IP>5 DC>=90% DC>=90% 8 Υλικό ςτραγγθςτθρίων ςε οδόςτρωμα DC>=95% DC>=95%(*) 9 Ρεηοδρόμια /κραυςτό υπόβαςθσ DC>=90% DC>=90%(*) 10 Επανεπιχϊςεισ τεχνικϊν ζργων DC>=90% DC>=90%(*) (*) Οι ςτρϊςεισ οι οποίεσ δεν υπόκεινται ςε κυκλοφορία οχθμάτων, μποροφν να ζχουν βακμό ςυμπφκνωςθσ κατά 5 μονάδεσ χαμθλότερο από τισ τιμζσ αυτζσ Πίλαθαο 29. Απαηηνχκελνο βαζκφο ζπκπχθλσζεο γεσθαηαζθεπψλ Μέζνδνο ηνπ λεξνχ Ζ κέζνδνο ηνπ λεξνχ είλαη παξφκνηα κε ηε κέζνδν θψλνπ - άκκνπ. Ζ δηαθνξά είλαη φηη ε νπή ηνπ εδάθνπο πιεξψλεηαη κε λεξφ. Με παξφκνηεο δηαδηθαζίεο θαη αληίζηνηρνπο ππνινγηζκνχο, επξίζθεηαη ελ ηέιε ε ππθλφηεηα ηνπ εδάθνπο. Γηαηίζεληαη δχν δηαηάμεηο γηα ηε κέζνδν ηνπ λεξνχ, νη νπνίεο παξνπζηάδνληαη αθνινχζσο: Μέζνδνο λεξνχ - κπαιφλη 1596 lt

87 Ζ ζπζθεπή κέηξεζεο ππθλφηεηαο κε λεξφ κε κπαιφλη 1596 lt είλαη θαηαζθεπαζκέλε απφ αινπκίλην. Γηαζέηεη αθφκα δηαθαλή θχιηλδξν κε δηαβάζκηζε αλά 10 ml θαη βάζε κε δπλαηφηεηα ζηεξέσζεο ηνπ θπιίλδξνπ ζε απηή. Πεξηιακβάλεη αθφκα αληιία θαη βαιβίδα δηπιήο δξάζεο (πίεζε - αλαξξφθεζε). Ζ βάζε, δηαζηάζεσλ 9 in x 9 in (230 x 230 mm) είλαη θαηαζθεπαζκέλε απφ ρπηφ αινπκίλην ψζηε λα έρεη κεγάιε αληνρή ζην ρξφλν. Ζ ζπζθεπή δηαηίζεηαη κε 12 κπαιφληα. Γηαζηάζεηο: 250 x 240 x 680 (h) mm Βάξνο: 6.5 kg Μέζνδνο λεξνχ - κπαιφλη 3000 lt

88 Κόςτοσ Σφάλματα Μειονεκτιματα Ρλεονεκτιματα Γηάηαμε γηα ηε κέηξεζε ππθλφηεηαο εδαθψλ κε ηε κέζνδν ηνπ λεξνχ κε κπαιφλη 3000 lt. Ζ δηάηαμε απηή δηαζέηεη ρεηξνθίλεην πηζηφλη πνπ νιηζζαίλεη εληφο ηνπ κεηαιιηθνχ θπιίλδξνπ. Ζ πίεζε κεηξηέηαη κε έλα καλφκεηξν ελψ ν φγθνο ηνπ κπαινληνχ εκθαλίδεηαη ζηε δηαβάζκηζε ηνπ πηζηνληνχ. Ζ ζπζθεπή δηαηίζεηαη κε 4 εληζρπκέλα κπαιφληα, βάζε θαη ζθηγθηήξεο. Γηαζηάζεηο: 360 x 340 x 700 (Τ) mm Βάξνο: 10 kg Αλάινγεο κέζνδνη πξνζδηνξηζκνχ ηνπ βαζκνχ ζπκπχθλσζεο κέζσ ηεο μεξάο ππθλφηεηαο ηνπ πιηθνχ είλαη ε κέζνδνο ηεο ειαζηηθήο κεκβξάλεο ( balloon densometer) ε ιήςε αδηαηάξαθησλ δεηγκάησλ (Shelby tube), ε ρξήζε ππθλφκεηξνπ αθηίλσλ γ (nuclear gauge). Αλ θαη ε εθαξκνγή ησλ κεζφδσλ απηψλ ζηελ Διιάδα είλαη ζπάληα, σζηφζν, ζθφπηκν είλαη λα αμηνινγεζνχλ κε βάζε ηα πιενλεθηήκαηα θαη κεηνλεθηήκαηα πνπ παξνπζηάδνπλ( Πηλ. 30). Ο δείθηεο CMV (compaction meter value) κεηξάηαη κέζσ νξγάλνπ ηνπνζεηεκέλνπ επί ηνπ δνλεηηθνχ νδνζηξσηήξα κεηά ην πέξαο ηεο ζπκπχθλσζεο. Ο δείθηεο εθθξάδεη ηελ δπζθακςία (stiffness) ηνπ ζπκππθλσκέλνπ εδαθηθνχ πιηθνχ, κε εχξνο ηηκψλ CMV= γηα βξαρψδε πιηθά, γηα ακκνράιηθα, γηα άκκνπο θαη 5-30 γηα ιεπηφθνθθα εδάθε. Συςκευι και άμμου ''κϊνου Ελαςτικι μεμβράνθ Δείγματα ''shelby'' Ρυκνόμετρο ''ακτίνων γ'' Μεγάλο Ακρίβεια δείγμα Μεγάλο δείγμα Άμεςθ ανάγνωςθ ζνδειξθσ Ταχφτθτα Δειγματολθψία ςε βάκοσ Ταχφτθτα Επαναλθψιμότθτα Μακρά διάρκεια εξαγωγισ αποτελεςμάτων Βραδφτθτα δοκιμισ Τοπικά κενά Διογκωςιμότθτα άμμου Βραδφτθτα Διάρρθξθ μεμβράνθσ Τοπικά κενά Ανάδυςθ υλικοφ Μικρό δείγμα Αδυναμία ςε αμμοχάλικα Υπερδιείςδυςθ Ρρόςκρουςθ ςε βράχο αδιενεργόσ ακτινοβολία Ζλλειψθ ςυγκεκριμζνου δείγματοσ Κακι βακμονόμθςθ Ραρεμβολι χονδρόκοκκων Χαμθλό Μζτριο Χαμθλό Υψθλό

89 Πίλαθαο 30. Υαξαθηεξηζηηθά κεζφδσλ ειέγρνπ ζπκπχθλσζεο. Σέινο, έλαο απιφο έιεγρνο ηεο ζπκπχθλσζεο, πνπ ρξεζηκεχεη πεξηζζφηεξν σο έλδεημε γηα αλαζηνιή ηεο δηέιεπζεο ησλ νδνζηξσηήξσλ, παξά σο πεηζηήξην ηθαλνπνηεηηθήο ζπκπχθλσζεο, είλαη ε δηείζδπζε ραιχβδηλνπ κάξηπξα. Ο ραιχβδηλνο κάξηπξαο είλαη κηα κεηαιιηθή ηεηξαγσληθή πιάθα 40*40 cm, ε νπνία ηνπνζεηείηαη ζε ηπραία ζέζε επί ηεο ζπκππθλσζείζεο επηθάλεηαο. Ο νδνζηξσηήξαο πνπ ρξεζηκνπνηείηαη γηα ηε ζπκπχθλσζε δηέξρεηαη ππεξάλσ ηεο πιάθαο θαη κέζσ ηνπνγξαθηθνχ ηαρχκεηξνπ εθηηκάηαη ε βχζηζε ηνπ κάξηπξα. Αλάινγα κε ηηο ρξεζηκνπνηνχκελεο πξνδηαγξαθέο, ην κέγεζνο ηεο βχζηζεο Γz πξέπεη λα είλαη : Γz <1 cm Γz <(1/100)* z o Όπνπ z o ην πάρνο ηεο πξνο ζπκπχθλσζεο ζηξψζεο. χκθσλα κε ειβεηηθέο πξνδηαγξαθέο (SNV ),ε δηέιεπζε επί ηεο πεξαησκέλεο επηθάλεηαο ελφο ηξνρνχ βάξνπο 5t πξέπεη λα πξνθαιεί βχζηζε <0,3 cm, γηα ζηξψζεηο έδξαζεο νδνζηξσκάησλ θαη Γz <0,5 cm γηα ζηξψζεηο επηρψκαηνο. ε θάζε πεξίπησζε, ε απιή θαη πξνζεγγηζηηθή απηή κέζνδνο ζα πξέπεη λα ζπκπιεξψλεηαη απφ κηα κέζνδν αθξηβείαο π.ρ ηε κέζνδν θψλνπ θαη άκκνπ. Αλάινγα κε ηελ έθηαζε ηεο επηθάλεηαο, ε δνθηκή πξνζδηνξηζκνχ ηνπ βαζκνχ ζπκπχθλσζεο επαλαιακβάλεηαη 3,6 ή θαη πεξηζζφηεξεο θνξέο, κε ζηφρν κηα ζπλνιηθή εθηίκεζε ηεο πνηφηεηαο ηεο ζπκπχθλσζεο. ΔΠΗ ΣΟΠΟΤ ΔΛΔΓΥΟ ΤΜΠΤΚΝΩΖ Ηζνδχλακν ηεο άκκνπ Ο προςδιοριςμόσ του ιςοδυνάμου άμμου αποτελεί μία γριγορθ επί τόπου δοκιμι για τον προςδιοριςμό τθσ ςχετικισ αναλογίασ αργίλου ι ςωματιδίων ςτο μζγεκοσ αυτϊν τθσ αργίλου ςε λεπτόκοκκα αδρανι. Συγκεκριμζνθ ποςότθτα υλικοφ οριςμζνου κλάςματοσ

90 ειςάγεται ςε ογκομετρικό κφλινδρο, ο οποίοσ περιζχει διάλυμα για τθν αιϊρθςθ των ςωματιδίων μζχρι του φψουσ τθσ πρϊτθσ χαραγισ. Ο κφλινδροσ ανακινείται με χτυπιματα ςτθ βάςθ του για τθν απομάκρυνςθ τυχόν φυςαλίδων αζρα και αφινεται ςε θρεμία για χρονικό διάςτθμα 10 ± 1 min, ϊςτε με τθ διαβροχι να αποκολλθκοφν τα λεπτά ςωματίδια από τθν επιφάνεια των μεγαλφτερων κόκκων. Εν ςυνεχεία υφίςταται ιςχυρι ανάδευςθ για οριςμζνο χρόνο και με οριςμζνθ ςυχνότθτα. Με το πζρασ τθσ ανάδευςθσ προςτίκεται από τον πυκμζνα και προσ τθν επιφάνεια επιπλζον ποςότθτα διαλφματοσ για τον πλιρθ διαχωριςμό των κόκκων μζχρισ ότου θ ςτάκμθ εντόσ του κυλίνδρου να φτάςει το φψοσ τθσ δεφτερθσ χαραγισ. Για διάςτθμα 20 min ± 15 sec αφινεται ςε θρεμία ϊςτε οι μεγαλφτεροι κόκκοι να ςυςςωρευτοφν ςτον πυκμζνα, ενϊ οι λεπτοί να μείνουν αιωροφμενοι. Με το πζρασ του χρόνου αυτοφ μετράται το φψοσ αργίλου, το οποίο αντιςτοιχεί ςτο φψοσ του αιωριματοσ εντόσ του υγροφ και το φψοσ τθσ άμμου, που αντιςτοιχεί ςτο φψοσ του ιηιματοσ που ζχουν δθμιουργιςει οι μεγαλφτεροι κόκκοι του υλικοφ. Το ιςοδφναμο άμμου προκφπτει από το λόγο του φψουσ τθσ άμμου προσ το φψοσ τθσ αργίλου. Στθν παροφςα ενότθτα παρουςιάηεται ο εξοπλιςμόσ τθσ δοκιμισ ιςοδυνάμου άμμου. Σετ δοκιμισ ιςοδυνάμου άμμου Σν ζεη δνθηκήο ηζνδπλάκνπ άκκνπ πεξηιακβάλεη φιν ηνλ απαξαίηεην εμνπιηζκφ γηα ηελ εθηέιεζε ηεο δνθηκήο: Σξεηο (3) πιαζηηθνί θχιηλδξνη κε δηαβάζκηζε ζε mm Πιαζηηθή θηάιε δηαιχκαηνο ρσξεηηθφηεηαο 5 lt Διαζηηθφ πψκα κε ζηθφλη γηα ηε θηάιε σιήλα δηαβξνρήο ηνπ δείγκαηνο Διαζηηθφ ζσιήλα ηέιερνο κε βάξνο γηα ηε κέηξεζε ηνπ χςνπο άκκνπ Κάςα γηα ηε δεηγκαηνιεςία ηνπ δείγκαηνο Υσλί γηα ηελ πιήξσζε ησλ θπιίλδξσλ κε εδαθηθφ δείγκα

91 Μθχανικόσ αναδευτιρασ ιςοδυνάμου άμμου Ο κεραληθφο αλαδεπηήξαο ηζνδπλάκνπ άκκνπ απνηειείηαη απφ έλα ζηηβαξφ πιαίζην πνπ δηαζθαιίδεη ηε ζηαζεξφηεηα ηεο ζπζθεπήο θαηά ηε ιεηηνπξγία ηεο. Ζ ζπζθεπή είλαη πιήξσο απηνκαηνπνηεκέλε θαη ζηακαηάεη απηφκαηα κεηά ην πέξαο ηεο δνθηκήο θαη ηελ νινθιήξσζε ηνπ απαηηνχκελνπ αξηζκνχ θχθισλ. Γηαζέηεη πξνζηαηεπηηθή δηάηαμε κε κηθξνδηαθφπηε θαη πιεξνί ηηο απαηηήζεηο αζθαιείαο CE. Υαξαθηεξηζηηθά: Βήκα θίλεζεο: 203 mm Ρπζκφο: 175 θχθινη / min εξγνζηαζηαθά ξπζκηζκέλνο ελψ κπνξεί θαη λα κεηαβιεζεί αλάινγα κε ηηο απαηηήζεηο ησλ πξνδηαγξαθψλ Γηαζηάζεηο: 895 x 350 x 465 (Τ) mm. Βάξνο: 30 kg. Γνθηκή ηζνδχλακνπ άκκνπ πζθεπέο εη ζσιήλσλ θαη παξειθφκελσλ Μεραληθφο αλαδεπηήξαο Γηάιπκα ηζνδχλακνπ άκκνπ Ζ δνθηκή γίλεηαη ζε πιηθφ δηεξρφκελν απφ ην θφζθηλν ησλ 2mm. Σν πιηθφ κεηψλεηαη ψζηε λα δεκηνπξγεζνχλ δχν δείγκαηα πεξίπνπ 1kg ην θαζέλα. Σν πξψην δείγκα κεηψλεηαη εθ λένπ ζε δχν επηκέξνπο δείγκαηα απφ ηα νπνία ην έλα ρξεζηκνπνηείηαη γηα πξνζδηνξηζκφ ηνπ πνζνζηνχ πγξαζίαο (w) ελψ ην δεχηεξν γηα ηνλ πξνζδηνξηζκφ ηνπ πνζνζηνχ δηεξρφκελνπ πιηθνχ απφ ην θφζθηλν 0,063mm (f) Σν δεχηεξν δείγκα κεηψλεηαη θαη απηφ ζε δχν επηκέξνπο δείγκαηα. Αλ ην δείγκα πεξηέρεη πνζνζηφ ιεπηψλ (<0,063mm) κηθξφηεξν ή ίζν κε 10% ηφηε ε κάδα ησλ δχν πξνο εμέηαζε δεηγκάησλ ζα ππνινγίδεηαη απφ ηνλ ηχπν : M T = [120 (100+w)]/100 (g). ε αληίζεηε πεξίπησζε

92 (πνζνζηφ ιεπηψλ >10%) ε κάδα ησλ πξνο εμέηαζε δεηγκάησλ ππνινγίδεηαη απφ ην άζξνηζκα M T = Μ 3 + Μ 4 φπνπ Μ 3 = (1200/f) [1+(w/100)] ην πιηθφ πνπ παίξλεηαη απφ ην δεχηεξν δείγκα κε ηε θπζηθή ηνπ πγξαζία θαη Μ 4 = 120-(1200/f) πιηθφ πνπ παίξλεηαη απφ ην πξψην δείγκα πνπ πιχζεθε θαη μεξάλζεθε. Σα πιηθά Μ 3 θαη Μ 4 αλακηγλχνληαη θαη απνηεινχλ ηα δχν πξνο εμέηαζε δείγκαηα. Γηαδηθαζία δνθηκήο Βάδσ δηάιπκα ζε δχν πιαζηηθνχο θπιίλδξνπο κέρξη ηελ πξψηε ραξαγή (100 mm) Μεηαθέξσ ην δείγκα ζηνλ θχιηλδξν ρξεζηκνπνηψληαο ην ρσλί Υηππάσ ηνλ θχιηλδξν ζην ρέξη κεξηθέο θνξέο ψζηε λα απειεπζεξσζεί ηπρφλ δεζκεπκέλνο αέξαο Αθήλσ ηνλ θχιηλδξν αδηαηάξαθην γηα 10±1 min.

93 Βάδσ ην πψκα θαη ηνπνζεηψ ηνλ θχιηλδξν ζην κεραληθφ αλαδεπηήξα. Αθνινπζεί ν επφκελνο θχιηλδξνο. Αθαηξψ ην πψκα θαη πιέλσ ην πιηθφ κε ηνλ ζσιήλα, ν νπνίνο θηάλεη ζηνλ πάην ηνπ θπιίλδξνπ κε απαιέο θαη πεξηζηξνθηθέο θηλήζεηο θαη ζπλερίδσ ηελ έθπιπζε πεξηζηξέθνληαο ζηγά-ζηγά ηνλ θχιηλδξν κέρξη ην δηάιπκα λα θηάζεη ιίγν πξηλ ηελ πάλσ ραξαγή ηνπ θπιίλδξνπ. Αθαηξψ ζηγά-ζηγά ηνλ ζσιήλα, ρσξίο λα ζηακαηήζσ ηε ξνή ηνπ δηαιχκαηνο. Ρπζκίδσ ηελ ξνή ψζηε ην δηάιπκα λα θηάζεη ζηελ πάλσ ραξαγή. Αθήλσ ηνλ θχιηλδξν αδηαηάξαθην γηα 20 ± 15 sec Ξεθηλάσ ηελ ρξνλνκέηξεζε ακέζσο κεηά ηελ αθαίξεζε ηνπ ζσιήλα. Αλαγξάθεηαη ην χςνο αξγίινπ h1 (mm, ην χςνο ηεο αησξνχκελεο αξγίινπ) Απαιά ηνπνζεηψ ηε ζπζθεπή βάξνπο κέρξη λα εδξαζζεί ζηελ επηθάλεηα ηεο άκκνπ Πεξηζηξέθεηαη ειαθξψο ν θχιηλδξνο ρσξίο ψζεζε ψζηε λα είλαη νξαηή ε βίδα πνπ βξίζθεηαη ζηελ θσληθή βάζε. Σνπνζεηψ ην θνιάξν θαη ην αθηλεηνπνηψ κε ηε βίδα. Αλαγξάθεηαη ην χςνο ηεο άκκνπ h2 (mm) ηελ πεξίπησζε πνπ νη αλαγλψζεηο (15&19) βξίζθνληαη κεηαμχ δχν ππνδηαηξέζεσλ ιακβάλεηαη ε κεγαιχηεξε. Δάλ δελ είλαη δπλαηή ε αλάγλσζε ηνπ χςνπο ηεο αξγίινπ πεξηκέλσ ην πνχ άιια δέθα ιεπηά. ε αληίζεηε πεξίπησζε επαλαιακβάλσ ηε δνθηκή

94 Τπνινγηζκνί Τπνινγίδσ ην ηζνδχλακν άκκνπ κε αθξίβεηα δεθάηνπ βάζε ηνπ ηχπνπ: S.E. = 100x (αλάγλσζε άκκνπ h2/αλάγλσζε αξγίινπh1) Δάλ νη δχν κεηξήζεηο δηαθέξνπλ πάλσ απφ 4 κνλάδεο επαλαιακβάλσ ηελ δνθηκή. Παξνπζηάδσ ην απνηέιεζκα ζηνλ επφκελν αθέξαην αξηζκφ Παξαδείγκαηα Κχιηλδξνο 1 = 100x(9,6/13,2) = 72,7

95 Κχιηλδξνο 2 = 100x(9,4/12,5) = 75,2 Τπνινγηζκφο κέζνπ φξνπ 72,7 75,2 = 73,9 ηξνγγπινπνίεζε ζηνλ θνληηλφηεξν αθέξαην Ιζνδύλακν άκκνπ = 74

96 ΓΤΝΑΜΗΚΖ ΤΜΠΎΚΝΩΖ Γπλακηθή ζπκπχθλσζε είλαη κηα κέζνδνο πνπ ρξεζηκνπνηείηαη γηα λα απμήζεη ηελ ππθλφηεηα ηνπ εδάθνπο, φηαλ νξηζκέλνπο πεξηνξηζκνχο ππεδάθνπο θάλνπλ άιιεο κεζφδνπο αθαηάιιειεο. Δίλαη κηα κέζνδνο πνπ ρξεζηκνπνηείηαη γηα λα απμεζεί ε ππθλφηεηα ησλ θαηαζέζεσλ εδάθνπο. Ζ δηαδηθαζία πεξηιακβάλεη ηε ξίςε ελφο πνιχ βαξχ βάξνπο επαλεηιεκκέλα ζην έδαθνο ζε θαλνληθά δηαζηήκαηα. Σν βάξνο θαη ην χςνο θαζνξίδεη ην πνζφ ηεο ζπκπίεζεο πνπ ζα πξνθχςνπλ. Σν βάξνο πνπ ρξεζηκνπνηείηαη, εμαξηάηαη απφ ηνλ βαζκφ ηεο ζπκπίεζεο επηζπκείηαη θαη είλαη κεηαμχ 8 έσο 36 ηφλν. Σν χςνο θπκαίλεηαη απφ 1m έσο 30m. Ο αληίθηππνο ηεο ειεχζεξεο πηψζεο δεκηνπξγεί θχκαηα ζηξεο πνπ βνεζνχλ ζηελ πχθλσζε ηνπ εδάθνπο. Απηά ηα θχκαηα ζηξεο κπνξεί λα δηεηζδχζνπλ κέρξη 10m. ε κε ζπλεθηηθά εδάθε, απηά ηα θχκαηα δεκηνπξγνχλ πγξνπνίεζε πνπ αθνινπζείηαη απφ ηελ ζπκπίεζε ηνπ εδάθνπο, θαη ζε ζπλεθηηθά εδάθε, δεκηνπξγνχλ κηα απμεκέλε πνζφηεηα ηεο πίεζεο ηνπ λεξνχ ησλ πφξσλ πνπ αθνινπζείηαη απφ ηελ ζπκπίεζε ηνπ εδάθνπο. Πίεζε ηνπ λεξνχ πφξνπ είλαη ε πίεζε ηνπ λεξνχ πνπ παγηδεχεηαη κέζα ζηα ζσκαηίδηα ησλ βξάρσλ θαη εδαθψλ. Ο βαζκφο ζπκπίεζεο εμαξηάηαη απφ ην βάξνο ηεο ζθχξαο, ην χςνο απφ ην νπνίν ην ζθπξί πέζεη, θαη ηελ απφζηαζε ησλ ζέζεσλ ζηηο νπνίεο ε ζθχξα πέζεη. Ζ αξρηθή πηψζε ηνπ βάξνπο έρεη ηνλ κεγαιχηεξν αληίθηππν, θαη δηεηζδχεη κέρξη έλα κεγαιχηεξν βάζνο. Οη αθφινπζεο ζηαγφλεο, αλ απέρνπλ πιεζηέζηεξα ην έλα ζην άιιν, κε ζπκπαγή ξερά ζηξψκαηα θαη ε δηαδηθαζία νινθιεξψλεηαη κε ηελ ζπκπίεζε ηνπ εδάθνπο ζηελ επηθάλεηα. Οη πεξηζζφηεξνη ηχπνη ηνπ εδάθνπο κπνξνχλ λα βειηησζνχλ κε ηε δπλακηθή ζπκπίεζε. Παιηά γεκίζκαηα θαη θνθθψδε εδάθε αληηκεησπίδνληαη πην ζπρλά. Σα εδάθε πνπ βξίζθνληαη θάησ απφ ηνλ πδξνθφξν νξίδνληα ζα πξέπεη λα αληηκεησπίδνληαη κε πξνζνρή ψζηε λα επηηξέπεη εθπνκπή ηεο ππεξβνιηθήο πίεζεο ηνπ λεξνχ ησλ πφξσλ πνπ δεκηνπξγείηαη φηαλ ην βάξνο πέθηεη πάλσ ζηελ επηθάλεηα.

97 ΓΤΝΑΜΗΚΖ ΓΗΔΗΓΤΖ(VIBROFLOTATION) Δίλαη κηα ηερληθή πνπ ρξεζηκνπνηείηαη γηα ηε βειηίσζε εδάθνπο ζε ζεκαληηθφ βάζνο, κέρξη θαη 75 κέηξα. Υξεζηκνπνηεί έλαλ αηζζεηήξα πνπ νλνκάδεηαη Vibro-flot (ε νπνία ζα κπνξνχζε λα ηξνθνδνηείηαη ειεθηξηθά ή πδξαπιηθά) γηα ηελ ελίζρπζε ηνπ εδάθνπο κε βαζηά ζπκπχθλσζε γηα λα θάλνπλ ην έδαθνο θαηάιιειν γηα ηελ ππνζηήξημε ηνπ πξνηεηλφκελνπ επηβιεζεί θνξηίνπ. Πξφθεηηαη γηα ηελ εηζαγσγή ηνπ πιηθνχ επίρσζεο θφθθσλ (άκκνο ή γξαλίηε) γηα ην ζρεκαηηζκφ πέηξαο, κε ζηήιεο ζχκπιεμε γηα ην πεξηβάιινλ έδαθνο. Ζ ζεξαπεία είλαη λα παξάζρεη επαξθή θέξνπζα ηθαλφηεηα, λα πεξηνξίζεη ηηο ζπλνιηθέο θαη δηαθνξηθέο θαζηδήζεηο ζε απνδεθηά κεγέζε θάησ απφ ηηο πξνηεηλφκελεο εξγαζίεο θφξησζεο θαη λα παξέρεη απνδεθηή καθξνρξφληα απφδνζε ηνπ επεμεξγαζκέλνπ εδάθνπο.

98 Vibro-πκπίεζε Δίλαη ε πχθλσζε ηνπ θνθθψδνπο εδάθνπο. Φπζηθφ πξνθαηαβνιήο, θαζψο θαη ε ηερλεηή αλαγελλεκέλε άκκνο κπνξεί λα ζπκππθλσζεί, γηα λα επηηεπρζεί ε επηζπκεηή θέξνπζα ηθαλφηεηα γηα ηνλ ειάρηζην νηθηζκφ. Απηφ ρξεζηκνπνηείηαη γηα θαζαξά ακκψδε εδάθε ησλ ραιαξψλ ζπζηαηηθψλ. Vibro-Αληηθαηάζηαζε Απηή ε κέζνδνο πεξηιακβάλεη ηελ κεξηθή αληηθαηάζηαζε ηνπ θησρνχ εδαθηθνχ πιηθνχ, απφ ηελ έμαςε θαη ην αδχλακν ρψκα κε ην λεξφ / Air Jet θαη αληηθαηάζηαζε κε θνθθψδεο πιηθφ. Απηή είλαη ε εγθαηάζηαζε ζε ζηήιε πέηξα (πνπ απνηειείηαη απφ γξαλίηε). Απηφ κπνξεί λα ρξεζηκνπνηεζεί ζε δηάθνξνπο ηχπνπο εδάθνπο πνπ πεξηιακβάλεη Clay (καιαθή, ζηαζεξή, δπζθακςία), ιαηεξηηηθά εδάθνπο, Sandy Clay (ησλ δηαθφξσλ ζπζηαηηθψλ) θαη κε ηχξθε ηνπ εδάθνπο. Δίλαη ζπρλά κε πγξή θνξπθή ηξνθνδνζίαο ην νπνίν ζεκαίλεη φηη ην πιηθφ πξνζηίζεηαη ζηε ζηήιε απφ ηελ θνξπθή. Vibro-Μεηαηφπηζε Απηή ε κέζνδνο ρξεζηκνπνηείηαη, φπνπ ην πεξηβάιινλ δηαδξακαηίδεη έλαλ θξίζηκν ξφιν ζην έξγν. Μπνξεί λα είλαη είηε πάλσ ή θάησ δσνηξνθψλ. Λίγν ή θαζφινπ λεξφ ρξεζηκνπνηείηαη ζηελ θαηαζθεπή. Οη δνλήζεηο flot έρνπλ εηζαρζεί ζε έδαθνο θαη ην έδαθνο κεηαηνπίδεηαη πιαγίσο φπσο ε πέηξηλε ζηήιε φηαλ δηακνξθψλεηαη θαη ζπκπηέδεηαη.

99 ΤΜΠΤΚΝΩΖ Δ ΔΡΓΑ ΟΓΟΠΟΗΗΑ Κχξηνο ζηφρνο ηεο ζπκπχθλσζεο ζε έξγα νδνπνηίαο είλαη ε επίηεπμε πςειψλ ηηκψλ κεραληθψλ ραξαθηεξηζηηθψλ ζηηο ζηξψζεηο ηνπ ππεδάθνπο, ηνπ επηρψκαηνο θαη ηεο νδνζηξσζίαο. Αλ ζεσξεζεί ν δείθηεο CBR σο παξάκεηξνο αμηνιφγεζεο ησλ κεραληθψλ ραξαθηεξηζηηθψλ ησλ εδαθηθψλ πιηθψλ νδνπνηίαο, παξαηεξείηαη φηη ε ηηκή ηνπ κεηαβάιιεηαη κε ηε θπζηθή πγξαζία θαη ηελ μεξά ππθλφηεηα.

100 ρήκα 49. ρέζε κεηαμχ CBR θαη μεξάο ππθλφηεηαο γηα κηα ηιπψδε άξγηιν. ηα αξγηιηθά εδάθε, ν δείθηεο CBR ησλ μεξψλ δεηγκάησλ, ζε θπζηθή θαηάζηαζε, κεηψλεηαη γεληθά, φζν ε μεξά ππθλφηεηα θαη ε θπζηθή πγξαζία πξνρσξνχλ θαηά κήθνο ηεο θακνχιεο ζπκπχθλσζεο(ζρ. 49). Αλ, αληίζεηα, ηα ίδηα δείγκαηα ειεγρζνχλ κεηά απφ ηε δηαδηθαζία πδξεκπνηηζκνχ 4 εκεξψλ, δηαγξάθεηαη κία θακπχιε, πνπ παξνπζηάδεη κία κέγηζηε ηηκή, αλάινγε ηεο θακπχιεο ζπκπχθλσζεο. Ζ δηαθνξά νθείιεηε ζηε δηφγθσζε ηνπ δείγκαηνο θαηά ηελ δηαδηθαζία πδξεκπνηηζκνχ κε απνηέιεζκα ηε κείσζε ηεο αληνρήο γηα κηθξέο ηηκέο ηεο θπζηθήο πγξαζίαο. Γεληθά, ηα εδάθε πνπ εκθαλίδνπλ θίλδπλν δηφγθσζεο πξέπεη λα ζπκππθλψλνληαη ζε ηηκή