ΜΑΚΡΟΥΡΟΝΗΟ ΔΝΔΡΓΔΗΑΚΟ ΥΔΓΗΑΜΟ. Έθζεζε 2009

Transcript

1 ΔΛΛΖΝΗΚΖ ΓΖΜΟΚΡΑΣΗΑ Σσμβούλιο Εθνικής Ενεργειακής Στρατηγικής ΜΑΚΡΟΥΡΟΝΗΟ ΔΝΔΡΓΔΗΑΚΟ ΥΔΓΗΑΜΟ Έθζεζε 2009

2 ΤΜΒΟΤΛΗΟ ΔΘΝΗΚΖ ΔΝΔΡΓΔΗΑΚΖ ΣΡΑΣΖΓΗΚΖ ΜΔΟΓΔΗΧΝ ΦΤΥΗΚΟ ΣΖΛ Ζι. Σαρπδξνκείν : sees@sees.gov.gr 2 Δηζαγσγηθφ ζεκείσκα ηνπ Πξνέδξνπ ηνπ ΔΔ

3 ΔΗΑΓΩΓΗΚΟ ΖΜΔΗΩΜΑ ΠΡΟΔΓΡΟΤ ΣΟΤ ΔΔ Πξηλ απφ ηξεηο κήλεο πεξίπνπ, ην πκβνχιην Δζληθήο Δλεξγεηαθήο ηξαηεγηθήο αλαθνίλσζε ηελ απφθαζή ηνπ λα αλαβάιεη ηελ δεκνζίεπζε ηεο εηήζηαο Έθζεζήο ηνπ γηα ηνλ Μαθξνρξφλην Δλεξγεηαθφ ρεδηαζκφ, επηθαινχκελν ηελ άλεπ πξνεγνπκέλνπ αβεβαηφηεηα γηα ηηο εμειίμεηο ζηε δήηεζε θαη πξνζθνξά ελέξγεηαο πνπ ήηαλ απνηέιεζκα ηεο παγθφζκηαο νηθνλνκηθήο θξίζεο. Τπήξρε ε πξνζδνθία φηη ζηνπο ακέζσο επφκελνπο κήλεο, νη ζεζκνζεηεκέλνη νηθνλνκηθνί αλαιπηέο ζα θαηέιεγαλ ζε πεξηζζφηεξν ηεθκεξησκέλεο εθηηκήζεηο γηα ηηο ζπλέπεηεο ηεο νηθνλνκηθήο θξίζεο ζηε ρψξα καο, φηη νη Γηεζλείο Δλεξγεηαθνί Οξγαληζκνί ζα αλαθνίλσλαλ ηα πνξίζκαηά ηνπο γηα ηηο ζπλέπεηεο ηεο θξίζεο ζηα ελεξγεηαθά κεγέζε θαη φηη ζα ππήξραλ πεξηζζφηεξα «δείγκαηα γξαθήο» γηα ην βαζκφ επίηεπμεο ησλ ζηφρσλ ηεο ειιεληθήο ελεξγεηαθήο πνιηηηθήο, θπξίσο ζε φηη αθνξά ηα κέηξα νξζνινγηθήο ρξήζεο ηεο ελέξγεηαο θαη ην ξπζκφ αλάπηπμεο ησλ Α.Π.Δ. Σα γεγνλφηα ζην δηάζηεκα πνπ κεζνιάβεζε, δηθαίσζαλ απφιπηα ηελ παξαπάλσ επηινγή ηνπ.δ.δ... Πξάγκαηη, θαη ελψ ε παγθφζκηα νηθνλνκηθή θξίζε δελ έρεη αθφκε ππνρσξήζεη νπζηαζηηθά, ππάξρνπλ δηάθνξεο ζνβαξέο αμηνινγήζεηο γηα ηηο άκεζεο θαη καθξνρξφληεο ζπλέπεηέο ηεο πάλσ ζηελ Διιεληθή Οηθνλνκία. Οη Γηεζλείο Δλεξγεηαθνί Οξγαληζκνί νη νπνίνη ηνλ Μάξηην παξέκελαλ «άθσλνη» ελψπηνλ ηεο θξίζεο, ήδε αξρίδνπλ λα αξζξψλνπλ θάπνηα ζπκπεξάζκαηα γηα ηηο ελεξγεηαθέο ηεο ζπλέπεηεο. Σέινο, φζνλ αθνξά ηα κέηξα γηα πξνψζεζε ηεο νξζνινγηθήο ρξήζεο ηεο ελέξγεηαο θαη ην ξπζκφ αλάπηπμεο ησλ Α.Π.Δ., αλ θαη είλαη λσξίο αθφκε γηα αλαθνξά ζε επηηεχγκαηα, γίλεηαη ζνβαξή πξνζπάζεηα ηεο νπνίαο ηα απνηειέζκαηα κφιηο αξρίδνπλ λα δηαθαίλνληαη. Μηα Έθζεζε ινηπφλ ε νπνία ζα είρε ηπρφλ εθδνζεί λσξίηεξα ρσξίο λα ζπλππνινγίδεη ηηο παξαπάλσ πξφζθαηεο εμειίμεηο θαη εθηηκήζεηο, ζα ήηαλ ήδε ζήκεξα αλεπίθαηξε. Πξψηε ζεκαληηθή δηαπίζησζε ησλ ελεξγεηαθψλ ζπλεπεηψλ ηεο θξίζεο ζηε ρψξα καο είλαη ε κείσζε ζηε δήηεζε ελέξγεηαο ζε φιεο ηηο κνξθέο θαη ηνπο ηνκείο θαηαλάισζεο. ην ζθεπηηθφ ηεο αλαβνιήο ηεο Έθζεζεο ην Μάξηην, ην.δ.δ.. δηαηχπσλε ηνλ πξνβιεκαηηζκφ θαηά πφζνλ ε επηζηξνθή ζηελ νκαιφηεηα ζα επαλαθέξεη ζχληνκα ηα κεγέζε ζε εθείλα πνπ αλακέλνληαλ πξηλ εθδεισζεί ε θξίζε, ή ζα αθνινπζήζεη κηα βξαδεία αλάθακςε πνπ δελ ζα νινθιεξσζεί παξά κφλνλ κεηά ηελ παξέιεπζε αξθεηψλ εηψλ. Πιεζηέζηεξα, δπζηπρψο, πξνο ηελ δεχηεξε εθδνρή θαηαιήγνπλ νη κειέηεο φισλ ησλ ζνβαξψλ Διιεληθψλ Οξγαληζκψλ, φπσο ε Σξάπεδα ηεο Διιάδνο θαη ην ΗΟΒΔ θαη μέλσλ φπσο νη αλαιπηέο ηνπ ΟΟΑ θαη ηνπ Γ.Ν.Σ., φηη δειαδή, αλ θαη νη άκεζεο επηπηψζεηο ηεο δηεζλνχο νηθνλνκηθήο θξίζεο ππήξμαλ επηφηεξεο ζηελ Διιάδα ζε ζχγθξηζε κε εθείλεο ησλ πεξηζζνηέξσλ ρσξψλ ηεο Δπξσπατθήο Έλσζεο, αληίζεηα ε δηεζλήο θξίζε ζα έρεη καθξνπξφζεζκεο αξλεηηθέο επηπηψζεηο ζηελ Διιεληθή Οηθνλνκία γεληθά θαη ζηνλ ηνκέα ηεο ελέξγεηαο θαηά αθνινπζία. Ζ κείσζε ηεο δήηεζεο, σο ζπλέπεηα ηφζν ηεο θξίζεο φζν θαη ηεο βειηίσζεο ηεο ελεξγεηαθήο έληαζεο πνπ αλακέλεηαη απφ ηα κέηξα εμνξζνινγηζκνχ ηεο θαηαλάισζεο, απνηειεί ηε βαζηθή παξαδνρή πνπ δηέπεη ηελ θεηηλή Έθζεζε ηνπ.δ.δ.. ε νπνία επηρεηξεί κηα ζεψξεζε ζε νξίδνληα ζηξαηεγηθήο, πνπ εθηείλεηαη κέρξη ην 2020 ην ακεηάβιεην 3

4 νξφζεκν ησλ ζηφρσλ ηεο Δπξσπατθήο Δλεξγεηαθήο Πνιηηηθήο-, ζε νξίδνληα πξννπηηθήο κέρξη ην 2030 θαη ζε νξίδνληα νξάκαηνο, κέρξη ην ηνλ νξίδνληα ζηξαηεγηθήο, κε εμαίξεζε ηηο κεηαβνιέο ζηηο πξνβιέςεηο γηα ηελ πξνζθνξά θαη ηε δήηεζε ελέξγεηαο, νη δηαθνξέο απφ ην θείκελν ηεο Έθζεζεο ηνπ 2008 δελ είλαη δξακαηηθέο. Ζ εμνηθνλφκεζε θαη ε νξζνινγηθή ρξήζε ηεο ελέξγεηαο επαλαιακβάλνληαη θαη θέηνο σο ν θξηζηκφηεξνο ελεξγεηαθφο ζηφρνο ηφζν γηα ηελ αληαγσληζηηθφηεηα ηνπ ελεξγεηαθνχ ζπζηήκαηνο ηεο ρψξαο φζν θαη γηα ηελ πξνζηαζία ηνπ πεξηβάιινληνο. Σν Δζληθφ ρέδην Γξάζεο Δλεξγεηαθήο Απνδνηηθφηεηαο πνπ επεμεξγάζηεθε ην ΚΑΠΔ κε ην νπνίν είλαη επζπγξακκηζκέλεο νη πξνηάζεηο πνπ πεξηιακβάλνληαη ζηελ πεξζηλή Έθζεζε ηνπ.δ.δ.., έρεη πξφζθαηα αμηνινγεζεί απφ ηηο αξκφδηεο Κνηλνηηθέο Τπεξεζίεο σο «ζρέδην ζπγθξνηεκέλν, επθαηάιεπην, κε ζηξαηεγηθή πξννπηηθή θαη ξεαιηζηηθά κέηξα πνπ αληαλαθινχλ ηηο δπλαηφηεηεο ηεο ρψξαο γηα εμνηθνλφκεζε ελέξγεηαο». Δλψ φκσο απφ ηελ παξαπάλσ αμηνιφγεζε επηβεβαηψλεηαη φηη ε εγεζία ηνπ Τπνπξγείνπ Αλάπηπμεο έρεη ελζηεξληζηεί ηε ζεκαζία ηεο νξζνινγηθήο ρξήζεο ηεο ελέξγεηαο, δελ είλαη αθφκε ζαθέο θαηά πφζνλ έρεη επηηεπρζεί επξεία ζπλεηδεηνπνίεζε ηνπ πξνβιήκαηνο απφ ηνπο θαηαλαισηέο ζηνλ ηδησηηθφ θαη ην δεκφζην ηνκέα. Γη απηφ ην.δ.δ.. επαλέξρεηαη ζην ζέκα κε πεξηζζφηεξεο επηζεκάλζεηο γηα ηελ εμνηθνλφκεζε θαη νξζνινγηθή ρξήζε ηεο ελέξγεηαο θαη γεληθφηεξα γηα ηε δηαρείξηζε ηεο δήηεζεο. Ζ αμηνπνίεζε ηνπ ζεκαληηθνχ πινχηνπ ηεο ρψξαο ζηηο αλεμάληιεηεο πεγέο ελέξγεηαο παξακέλεη ην κεγάιν ζηνίρεκα θαη ε Έθζεζε πεξηέρεη έλα νινθιεξσκέλν, ξεαιηζηηθφ θαη επέιηθην ζρέδην γηα ηε ζπκκεηνρή ησλ ΑΠΔ θαη ζηηο ηξεηο βαζηθέο ζπληζηψζεο εθαξκνγήο, δειαδή ζηελ ειεθηξνπαξαγσγή, ζηε ζέξκαλζε-ςχμε θαη ζηηο κεηαθνξέο. Με ηελ πινπνίεζε ηνπ ζρεδίνπ απηνχ επηηπγράλνληαη νη δεζκεπηηθνί ζηφρνη πνπ έρεη αλαιάβεη ε ρψξα γηα ηε ζπκκεηνρή ησλ ΑΠΔ ζηελ ειεθηξνπαξαγσγή θαη ζηελ ηειηθή θαηαλάισζε ελέξγεηαο ην εκεηψλεηαη φηη ε πξνβιεπφκελε κηθξφηεξε δήηεζε ειεθηξηθήο ελέξγεηαο θαη ε δπλαηφηεηα πιένλ θάιπςήο ηεο απφ ηηο γλσζηέο ζπκβαηηθέο πεγέο θαη ηηο ΑΠΔ, εθηφπηζε ην ακθηιεγφκελν ζέκα ηνπ ιηζάλζξαθα απφ ηνλ ηξέρνληα καθξνρξφλην ελεξγεηαθφ ζρεδηαζκφ. Καηά ηα άιια, ην κείγκα ησλ πξσηνγελψλ πεγψλ πνπ ζα θαιχπηεη ηηο ελεξγεηαθέο αλάγθεο ην 2020 παξακέλεη φκνην κε εθείλν πνπ πξνζδηφξηδε ζε γεληθέο γξακκέο ε Έθζεζε ηνπ Παξακέλεη πάλησο σο ζέκα ζνβαξνχ πξνβιεκαηηζκνχ ην γεγνλφο φηη ε πξνβιεπφκελε εγθαηεζηεκέλε ηζρχο ησλ ΑΠΔ ζηελ ειεθηξνπαξαγσγή ην 2020, βξίζθεηαη ζηα αλψηαηα φξηα πνπ ππαγνξεχνληαη απφ ηελ εμαζθάιηζε επζηάζεηαο ηνπ ειεθηξηθνχ ζπζηήκαηνο ηα νπνία είλαη πνιχ κηθξφηεξα απφ εθείλα πνπ αληηζηνηρνχλ ζην άζξνηζκα ηεο ηζρχνο ησλ ππφ επεμεξγαζία αδεηψλ. Στην Έκθεση περιλαμβάνεται πρόταση τοσ Σ.Ε.Ε.Σ. για την αντιμετώπιση τοσ υαινομένοσ. Οη γεληθά απνδεθηνί βαζηθνί άμνλεο ηεο ελεξγεηαθήο ζηξαηεγηθήο πνπ πεξηιακβάλεη ε Έθζεζε ηνπ 2008 παξακέλνπλ ακεηάβιεηνη αιιά ε θξίζε θαη ε αλεξγία πνπ ηελ ζπλνδεχεη, ππαγνξεχνπλ θάπνηα αιιαγή ζηε ζεηξά βαξχηεηαο κε αλαβάζκηζε ηνπ άμνλα «ζπκβνιή ηνπ Δλεξγεηαθνχ Σνκέα ζηελ Παξαγσγηθφηεηα θαη Αληαγσληζηηθφηεηα ηεο Δζληθήο Οηθνλνκίαο» 4

5 ρσξίο βέβαηα ππνηίκεζε ησλ άιισλ αμφλσλ (αζθάιεηα ελεξγεηαθνχ εθνδηαζκνχ, νξζνινγηθή ρξήζε θαη εμνηθνλφκεζε ελέξγεηαο, πξνζηαζία ηνπ πεξηβάιινληνο θαη βηψζηκε αλάπηπμε). Ζ αλαβάζκηζε ηνπ άμνλα «παξαγσγηθφηεηα» παξακέλεη ζεκαληηθή θαη γηα ηνλ νξίδνληα πξννπηηθήο. ηνλ νξίδνληα απηφ, ε Έθζεζε εμεηάδεη επίζεο ην επαίζζεην ζέκα ηεο ζχλζεζεο ηνπ κείγκαηνο ησλ ζπκβαηηθψλ πεγψλ ειεθηξνπαξαγσγήο πνπ αλαπφθεπθηα ζα ζπλππάξρεη θαη ζα ζπκπιεξψλεη ην φπνην πνζνζηφ δηείζδπζεο ζα έρεη επηηεπρζεί κε ηηο ΑΠΔ. Όζνλ αθνξά ην θπζηθφ αέξην, εθηηκάηαη φηη ζηνλ κελ νξίδνληα πξνγξακκαηηζκνχ, ε επαξθήο ηξνθνδνζία ζα ζπκπιεξσζεί κε πξφζζεηεο πνζφηεηεο πγξνπνηεκέλνπ αεξίνπ ελψ ζηνλ νξίδνληα πξννπηηθήο ζα εμαζθαιηζηεί κε ηε ιεηηνπξγία ησλ λέσλ δηεζλψλ αγσγψλ. Παξφιε ηελ πξνβιεπφκελε επάξθεηα, ε Έθζεζε επαλαθέξεη ην ζέκα ηνπ αλσηάηνπ επηζπκεηνχ πνζνζηνχ ζπκκεηνρήο ηνπ θπζηθνχ αεξίνπ ζηελ ειεθηξνπαξαγσγή πνπ ππαγνξεχεηαη απφ ιφγνπο θφζηνπο, ρακειήο ζεξκνδπλακηθήο απφδνζεο ζε ζρέζε κε έμσ-ειεθηξηθέο ρξήζεηο θαη αζθάιεηαο εθνδηαζκνχ. Αθνχ ζηε ζπλέρεηα ζρνιηάδεη θάζε άιιε ζπκβαηηθή πεγή θάιπςεο θνξηίσλ ειεθηξνπαξαγσγήο ζην ηέινο ηνπ νξίδνληα (ην 2030) θαη κε ζεσξψληαο πηζαλφ φηη νη κέζνδνη απνζήθεπζεο ειεθηξηθήο ελέξγεηαο ζα έρνπλ εμειηρζεί ηερληθά θαη νηθνλνκηθά ζε ηέηνην βαζκφ ψζηε νη ΑΠΔ λα απνηειέζνπλ ηελ θχξηα πεγή ειεθηξνπαξαγσγήο γηα θνξηία βάζεσο, ζεκεηψλνληαο επίζεο φηη ην 2030 ζα ππάξρνπλ ζε ιεηηνπξγία ιηγληηηθέο κνλάδεο ηζρχνο κφιηο 1400ΜW, ε Έθζεζε ζπληζηά ηνλ εκπινπηηζκφ ηεο ηερλνγλσζίαο πνπ έρεη απνθηήζεη ε ρψξα ζηελ θαχζε ηνπ ιηγλίηε, κε ηερλνγλσζία ζηελ θαζαξή ρξήζε ηφζν ηνπ ιηγλίηε φζν θαη άιισλ ζηεξεψλ θαπζίκσλ ψζηε λα γίλεη ζην κέιινλ απνδεθηφο ν εκπινπηηζκφο ηνπ κείγκαηνο πεγψλ ειεθηξνπαξαγσγήο κε πξφζζεηα θαη ιηγφηεξα ξππνγφλα ζηεξεά θαχζηκα. Σα κέιε ηνπ.δ.δ.. ζπκκεξίδνληαη ηελ άπνςε φηη κηα ρψξα πνπ δελ έρεη άθζνλνπο θαη αδηάιεηπηα δηαζέζηκνπο εγρψξηνπο ελεξγεηαθνχο πφξνπο, δελ κπνξεί λα έρεη ηελ πνιπηέιεηα λα απνθιείεη δνγκαηηθά θαη δηα παληφο ηελ ρξήζε νπνηαζδήπνηε πξσηνγελνχο πεγήο ελέξγεηαο. Παξά ηαχηα, ε Έθζεζε, ζπκκνξθνχκελε πξνο ην θπξίαξρν θνηλσληθφ θαη πνιηηηθφ θιίκα, δελ αλαθέξεηαη ζε πξννπηηθή ρξεζηκνπνίεζεο ηεο ππξεληθήο ελέξγεηαο, αθφκε θαη ζηνλ νξίδνληα νξάκαηνο. ην κεηαμχ, φιεο νη γεηηνληθέο καο ρψξεο αλαθνηλψλνπλ ζρέδηα εγθαηάζηαζεο ππξεληθψλ εξγνζηαζίσλ. Καηά ηελ αληηππξεληθή άπνςε, ηα παξαπάλσ είλαη ζρέδηα επί ράξηνπ πνπ πνηέ δελ ζα πινπνηεζνχλ ή, ηα ιίγα πνπ ηπρφλ πινπνηεζνχλ, ζα παξάγνπλ αθξηβή θαη αλαμηφπηζηε ελέξγεηα. Οη ηζχλνληεο ησλ γεηηφλσλ, αληίζεηα, πξνβιέπνπλ φηη νη ρψξεο ηνπο ζα αλαδεηρζνχλ ζε εμαγσγείο άθζνλνπ θαη θζελνχ ειεθηξηζκνχ. Σν κέιινλ ζα δείμεη αλ ην ηειεπηαίν ελδερφκελν ζα απνηειέζεη θίλδπλν ή δηέμνδν γηα ηελ αληαγσληζηηθφηεηα ηεο ελεξγεηαθήο καο νηθνλνκίαο. ην εξψηεκα απηφ ν ππνγξάθσλ απνθεχγεη λα θαηαζέζεη ηελ άπνςή ηνπ, αλ θαη ζα κπνξνχζε λα ην θάλεη εθ ηνπ αζθαινχο εθφζνλ δελ θηλδπλεχεη εθ ησλ πξαγκάησλ λα βξεζεί, ζην βάζνο ηνπ ρξφλνπ, απνινγνχκελνο γηα ηπρφλ ιαζεκέλεο εθηηκήζεηο. ηελ παξνχζα εηζαγσγή ηίζεηαη αθφκε έλα ζέκα εθηφο ρξνληθψλ νξηδφλησλ, ε εμέηαζε ηνπ νπνίνπ πξνθχπηεη σο επαθφινπζν ηεο νηθνλνκηθήο θξίζεο. Ζ θξίζε θαη ε κεγάιε ξεπζηφηεηα πνπ πξνβιέπεηαη φηη ζα ζπλερηζηεί, ππαγνξεχεη κηα δηαδηθαζία ζηξαηεγηθνχ ζρεδηαζκνχ κε 5

6 κεγαιχηεξε επειημία θαη δπλαηφηεηεο αλαπξνζαξκνγήο. Μεγαιχηεξε επειημία θαη δπλαηφηεηεο αλαπξνζαξκνγήο ζεκαίλνπλ κηθξφηεξνπο νξίδνληεο ζρεδηαζκνχ πξάγκα πνπ είλαη αζπκβίβαζην κε έλα απφ ηα ζεκειηψδε ραξαθηεξηζηηθά ηνπ ηνκέα ηεο ελέξγεηαο θαη ηδηαίηεξα ηεο ειεθηξνπαξαγσγήο, πνπ είλαη ε αλάγθε καθξνρξφληνπ πξνγξακκαηηζκνχ. Δίλαη φκσο γλσζηφ φηη, ζεκαληηθφ ηκήκα ηνπ δηαζηήκαηνο πνπ κεζνιαβεί κεηαμχ ηεο απφθαζεο γηα κηα ελεξγεηαθή επέλδπζε θαη ηεο πινπνίεζήο ηεο, νθείιεηαη ζε ρξνλνβφξεο δηαδηθαζίεο πνπ ππαγνξεχνληαη απφ εζληθνχο θαη επξσπατθνχο θαλνληζκνχο. ε πεξίπησζε ινηπφλ αλάγθεο επηηάρπλζεο επελδπηηθψλ πξνγξακκάησλ, πξέπεη λα ππάξρεη ε δπλαηφηεηα απινχζηεπζεο θαη επηηάρπλζεο ησλ εζληθψλ θαη επξσπατθψλ θαλνληζκψλ ελψ ζηελ πεξίπησζε αλάγθεο επηβξάδπλζεο, λα ππάξμνπλ θνηλνηηθνί θαη εζληθνί πφξνη γηα θάιπςε ηνπ ζρεηηθνχ θφζηνπο θεθαιαίνπ. Σν πξφβιεκα είλαη ζχλζεην θαη ε αληηκεηψπηζή ηνπ είλαη ζθφπηκν λα ηεζεί έγθαηξα ππφ εμέηαζε ζε επίπεδν εζληθήο θαη θνηλνηηθήο λνκνζεζίαο. Καηαιήγνληαο θαη αλαθεθαιαηψλνληαο, ε Έθζεζε δελ πξνβιέπεη νπζηαζηηθή κεηαβνιή ηνπ κείγκαηνο ησλ πξσηνγελψλ ελεξγεηαθψλ πεγψλ κέρξη ην 2020 κε εμαίξεζε ηελ κε ζπκκεηνρή εηζαγφκελνπ ιηζάλζξαθα ζηελ ειεθηξνπαξαγσγή πνπ ζεσξείηαη κε αλαγθαία ελφςεη ηεο πξνβιεπφκελεο κεησκέλεο δήηεζεο. Ζ εμνηθνλφκεζε θαη νξζνινγηθή ρξήζε ηεο ελέξγεηαο θαη ε εγθαηάζηαζε κεγάινπ αξηζκνχ κνλάδσλ ΑΠΔ φισλ ησλ κνξθψλ, ζπγθεληξσηηθψλ φζν θαη δηάζπαξησλ, ζηα πιαίζηα κηαο δπλακηθήο, πξάζηλεο θαη βηψζηκεο αλάπηπμεο, παξακέλνπλ θξίζηκεο πξνυπνζέζεηο γηα ηελ επίηεπμε ησλ ζηφρσλ ηεο ελεξγεηαθήο ζηξαηεγηθήο θαη ηελ απνθπγή πξνζθπγήο ζε άιιεο ελεξγεηαθέο επηινγέο. Ζ Έθζεζε ππνζηεξίδεη γηα θάζε ελδερφκελν θαη θπξίσο γηα εθαξκνγή ζηελ πεξίνδν πξννπηηθήο ( ), ηελ απφθηεζε ηερλνγλσζίαο ζηελ «θαζαξή» ρξήζε ηφζν ηνπ ιηγλίηε φζν θαη άιισλ ζηεξεψλ θαπζίκσλ. Πέξα θαη πάλσ απφ φζα παξαπάλσ αλαθέξνληαη, είλαη βέβαην φηη ε επίηεπμε νπνηαζδήπνηε ελεξγεηαθήο ζηξαηεγηθήο, είηε απηή αλαθέξεηαη ζε επελδπηηθά πξνγξάκκαηα ή ζηελ θαηαλαισηηθή ζπκπεξηθνξά, δελ κπνξεί λα πξαγκαηνπνηεζεί ρσξίο ηελ θαηαλφεζε, απνδνρή θαη ζπκκεηνρή απφ ην θνηλσληθφ ζχλνιν. Ζ επίθιεζε απηήο ηεο επξείαο θαηαλφεζεο θαη ζπκκεηνρήο είλαη ίζσο ην πην ζεκαληηθφ κήλπκα πνπ πεξηέρεηαη ζηελ θεηηλή φπσο θαη ζηελ πξνεγνχκελε Έθζεζε ηνπ ΔΔ. Αζήλα, Ηνχιηνο 2009 Ραθαήι Μσπζήο 6

7 Ζ Δπηζηεκνληθή Γξακκαηεία ηνπ πκβνπιίνπ Δζληθήο Δλεξγεηαθήο ηξαηεγηθήο θαηέβαιε θάζε δπλαηή πξνζπάζεηα λα ρξεζηκνπνηήζεη γηα ηηο αλάγθεο αλάιπζεο ησλ παξακέηξσλ ηνπ Μαθξνρξφληνπ Δλεξγεηαθνχ ρεδηαζκνχ ηα ηειεπηαία δηαζέζηκα θείκελα απφ ηνπο δηεζλείο νξγαληζκνχο, ηνπο εζληθνχο θνξείο θαη ηελ επηζηεκνληθή θνηλφηεηα πνπ αζρνινχληαη κε ηηο πξνβιέςεηο γηα ηελ νηθνλνκία θαη ηελ ελέξγεηα. Σν εγρείξεκα δελ ήηαλ εχθνιν κηα θαη ε πιεηνςεθία ησλ θνξέσλ απνθεχγεη ηε δεκνζηνπνίεζε καθξνρξφλησλ εθηηκήζεσλ ζε πεξηφδνπο ξεπζηφηεηαο θαη θξίζεσλ, ή αλαζεσξεί ηηο εθηηκήζεηο ζε ζχληνκα ρξνληθά δηαζηήκαηα κεηαβάιινληαο νπζηαζηηθά δεδνκέλα, ή δίλεη έλα εχξνο εθηηκήζεσλ πνπ θακία ρξεζηκφηεηα δελ κπνξεί λα έρεη ζηηο αλαγθαίεο πξνζνκνηψζεηο. Κάησ απφ ηηο παξαπάλσ ζπλζήθεο θπζηθφ ήηαλ λα ππάξρνπλ θαη δηαθνξεηηθέο απφςεηο θαη εθηηκήζεηο, θπξίσο γηα ηνπο ξπζκνχο εμέιημεο ηεο δήηεζεο, αθφκε θαη απφ θνξείο-κέιε ηνπ ΔΔ. Σν ΚΑΠΔ, γηα παξάδεηγκα, δηαβιέπεη κηα ειαθξά κεγαιχηεξε δήηεζε απφ απηήλ πνπ έρεη πηνζεηεζεί ηφζν ζηνλ ειεθηξηζκφ φζν θαη ζηα πεηξειαηνεηδή. Παξά ηαχηα ε Δπηζηεκνληθή Γξακκαηεία πηζηεχεη φηη ηα δεδνκέλα πνπ έρνπλ πηνζεηεζεί θαη νη ζπλεπαθφινπζεο εθηηκήζεηο θαη ηα ζπκπεξάζκαηα, θηιηξαξηζκέλα κε ηελ ζπζζσξεπκέλε εκπεηξία πνπ ππάξρεη, δελ ζα απνθιίλνπλ απφ ηελ πξαγκαηηθφηεηα. Σν παξφλ θείκελν απνηειεί κηα νινθιεξσκέλε παξνπζίαζε ηεο Μαθξνρξφληαο Δλεξγεηαθήο ηξαηεγηθήο πνπ πξνηείλεη ην ΔΔ θαη απνβιέπεη ζηε δηεπθφιπλζε ησλ αλαγλσζηψλ πνπ πξνέξρνληαη απφ ηνλ πνιηηηθφ θφζκν, ηνπο επηθεθαιήο ησλ ελεξγεηαθψλ επηρεηξήζεσλ θαη ηα κέζα καδηθήο ελεκέξσζεο. Γηα ηνπο κειεηεηέο πνπ ζα ήζειαλ λα ρξεζηκνπνηήζνπλ ηελ Έθζεζε σο θείκελν αλαθνξάο γηα πεξαηηέξσ έξεπλα, ππάξρεη ζηε δηάζεζε ηνπ θάζε ελδηαθεξνκέλνπ ην θείκελν ζην νπνίν παξαηίζεληαη θαη ηα ζηνηρεία πνπ πξνθχπηνπλ απφ ηηο δηαθνξεηηθέο πξνβιέςεηο γηα ηηο νπνίεο έγηλε ιφγνο παξαπάλσ. Γ.Α.Μπέεο Δπηζηεκνληθόο Γξακκαηέαο 7

8 8

9 ΔΚΘΔΖ ΓΗΑ ΣΟ ΜΑΚΡΟΥΡΟΝΗΟ ΔΝΔΡΓΔΗΑΚΟ ΥΔΓΗΑΜΟ Ζ ΔΠΟΜΔΝΖ ΜΔΡΑ ΜΔΣΑ ΣΖΝ ΣΔΛΔΤΣΑΗΑ ΚΡΗΖ ΑΘΖΝΑ

10 10

11 ΠΔΡΗΔΥΟΜΔΝΑ ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ ΟΙ ΜΕΓΑΛΕ ΑΝΑΣΡΟΠΕ Η ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗ ΚΡΙΗ ΚΑΙ ΟΙ ΕΠΙΠΣΩΕΙ ΣΗ Η ΚΡΙΗ ΣΙ ΣΙΜΕ ΣΩΝ ΠΡΩΣΟΓΕΝΩΝ ΚΑΤΙΜΩΝ Η ΚΡΙΗ ΕΦΟΔΙΑΜΟΤ ΦΤΙΚΟΤ ΑΕΡΙΟΤ ΟΙ ΠΡΟΣΑΕΙ ΣΘ Ε.Ε ΓΙΑ ΣΘ ΔΕΤΣΕΡΘ ΑΝΑΚΟΠΘΘ ΣΘ ΕΝΕΡΓΕΙΑΚΘ ΣΡΑΣΘΓΙΚΘ ΣΘ ΕΤΡΩΠΑΪΚΘ ΖΝΩΘ ΣΟΙΧΕΙΑ ΓΙΑ ΣΟΝ ΕΠΑΝΑΠΡΟΑΝΑΣΟΛΙΜΟ ΣΘ ΕΝΕΡΓΕΙΑΚΘ ΠΟΛΙΣΙΚΘ ΕΘΝΙΚΗ ΣΡΑΣΗΓΙΚΗ ΓΙΑ ΒΕΛΣΙΩΗ ΣΗ ΕΝΕΡΓΕΙΑΚΗ ΑΠΟΔΟΣΙΚΟΣΗΣΑ (ΒΕΑ) ΣΙ ΣΕΛΙΚΕ ΧΡΗΕΙ ΕΝΕΡΓΕΙΑ Ο ΗΛΕΚΣΡΙΜΟ ΣΟ ΦΤΙΚΟ ΑΕΡΙΟ ΣΑ ΣΕΡΕΑ ΚΑΤΙΜΑ Ο ΡΟΛΟ ΣΩΝ ΑΠΕ Οι Ευρωπαϊκοί ςτόχοι Οι Εθνικοί μασ Στόχοι Οι τάςεισ ςτον Ευρωπαϊκό χώρο Οι τάςεισ ςτη χώρα μασ Η χάραξη εθνικήσ ςτρατηγικήσ για τισ ΑΠΕ ΟΙ ΜΕΣΑΦΟΡΕ ΣΑ ΕΝΑΡΙΑ ΣΟΤ ΕΝΕΡΓΕΙΑΚΟΤ ΙΟΖΤΓΙΟΤ ΟΙ ΔΕΜΕΤΕΙ ΓΙΑ ΣΟ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ ΣΘ ΜΕΣΑ ΣΟ 2012 ΕΠΟΧΘ ΚΟΙΝΩΝΙΚΘ ΤΝΑΙΝΕΘ ΚΑΙ ΤΝΟΛΙΚΟ ΕΝΕΡΓΕΙΑΚΟ ΧΩΡΟΣΑΞΙΚΟ ΧΕΔΙΑΜΟ ΠΡΟΣΑΕΙ ΓΙΑ ΣΘ ΔΘΜΙΟΤΡΓΙΑ ΣΡΑΣΘΓΙΚΩΝ ΕΚΣΑΚΣΟΤ ΑΝΑΓΚΘ ΤΜΠΕΡΑΜΑΣΑ Πεξηερφκελα 11

12 12 Μαθξνρξφληνο Δλεξγεηαθφο ρεδηαζκφο-ζ επφκελε κέξα κεηά ηελ ηειεπηαία θξίζε

13 1 ΟΗ ΜΔΓΑΛΔ ΑΝΑΣΡΟΠΔ 1.1 Ζ Οηθνλνκηθή Κξίζε θαη νη επηπηώζεηο ηεο. Ζ νηθνλνκηθή αλάπηπμε απνηειεί ηνλ πην θαηαιπηηθφ παξάγνληα πνπ επεξεάδεη ηελ έληαζε ηεο ελεξγεηαθήο θαηαλάισζεο ζε εζληθφ θαη δηεζλέο επίπεδν. Ο ξπζκφο θαη ε δνκή ηεο νηθνλνκηθήο αλάπηπμεο δηακνξθψλνπλ ζε πνιιέο πεξηπηψζεηο θαη ην ελεξγεηαθφ κίγκα θάζε ρψξαο. ξπζκφο αλάπηπμεο ην 2008 γηα ηηο πεξηζζφηεξεο ρψξεο ηνπ πιαλήηε ήηαλ ηδηαίηεξα ρακειφο, ελψ ζηελ Διιάδα παξνπζίαζε αηζζεηή κείσζε ζε ζρέζε κε ηνπο ξπζκνχο αλάπηπμεο ησλ πξνεγνπκέλσλ εηψλ. Ζ πξφζθαηε ρξεκαηνπηζησηηθή θξίζε επεξέαζε ηνλ ξπζκφ αλάπηπμεο ησλ νηθνλνκηψλ φισλ ησλ θξαηψλ ηνπ πιαλήηε θαη έγθπξνη θχθινη εθηηκνχλ φηη ε δηάξθεηά ηεο ζα μεπεξάζεη ηνλ νξίδνληα ησλ δχν επνκέλσλ εηψλ, πξνθαιψληαο ηελ επαλεμέηαζε θαη Ο αλαπξνζαλαηνιηζκφ ησλ ζηφρσλ ζε δηάθνξνπο ηνκείο δξαζηεξηφηεηαο ζε εζληθφ θαη παγθφζκην επίπεδν. ε βξαρππξφζεζκν νξίδνληα, νη εθηηκήζεηο ηεο Δπξσπατθήο Δπηηξνπήο γηα ηελ Διιάδα δίλνληαη ζην Πίλαθα 1. Ζ Κπβέξλεζε έρεη αλαθνηλψζεη ηελ ιήςε κέηξσλ γηα ηελ αιιαγή ηνπ θιίκαηνο θαη ηελ βειηίσζε ησλ νηθνλνκηθψλ δεηθηψλ πξάγκα πνπ πξνβιέπεηαη λα δηαθνξνπνηήζεη ηηο εθηηκήζεηο ηεο ΔΔ. ε καθξνπξφζεζκν νξίδνληα ε Δπξωπαϊθή Δπηηξνπή κε ηε Γεληθή Γηεύζπλζε Οηθνλνκηθώλ θαη Χξεκαηνδνηηθώλ Υπνζέζεωλ (Directorate- General for Economic and Financial Affairs) εθηηκά φηη ε παγθφζκηα νηθνλνκία δηαλχεη ηε βαζχηεξε θαη πην δηαδεδνκέλε θξίζε κεηά ηε κεηαπνιεκηθή πεξίνδν. Δλδεηθηηθέο είλαη θαη νη πξνβιέςεηο ηεο ίδηαο γηα ηo ξπζκφ αλάπηπμεο ηνπ ΑΔΠ ησλ θξαηψλ κειψλ ηεο Δ.Δ, ζπκπεξηιακβαλνκέλεο θαη ηεο Διιάδαο, ζηηο επφκελεο δεθαεηίεο (Γηάγξακκα 1). Προβλζψεισ Θεμελιωδϊν Μεγεκϊν για τθν 2007 Ετιςιεσ Ποςοςτιαίεσ Αλλαγζσ Ελλάδα θμερινζσ Σιμζσ (δις ) %ΑΕΠ ΑΕΠ με ςτακερζσ τιμζσ 228, ,9 4,5 4 2,9-0,9 0.1 Ιδιωτικι Κατανάλωςθ 162,5 71,2 4,3 4,8 3 2,2 0,4 0,1 Δθμόςια Κατανάλωςθ 38,2 16,7 1,2 0 7,7 3,2 1,9 1,9 Απαςχόλθςθ 1 2,1 1,3 1,2-1,1-0,1 Δείκτθσ Ανεργίασ 9,9 8,9 8,3 7,7 9,1 9,7 Ιςοηφγιο του Κράτουσ (%ΑΕΠ) -10,6-11, ,7-11,5-11,9 Δθμόςιο Ζλλειμμα Ιςοηυγίου(%ΑΕΠ) -5,1-2,8-3,6-5 -5,1-5,7 Δθμόςιο Χρζοσ (%ΑΕΠ) 98,8 95,9 94,8 97,6 103,4 108 Πίλαθαο 1 :Πξνβιέςεηο πξαγκαηηθήο εηήζηαο πνζνζηηαίαο κεηαβνιήο ζηα Θεκειηώδε Οηθνλνκηθά Μεγέζε, Πεγή Economic Forecast, Επξσπατθή Επηηξνπή θαη Γεληθή Δηεύζπλζε Οηθνλνκηθώλ θαη Υξεκαηνδνηηθώλ Τπνζέζεσλ Δηάγξακκα 1 :Πξνβιέςεηο Αύμεζεο ηνπ Ρπζκνύ πλνπηηθή Αλάπηπμεο Παξνπζίαζε, ηνπ ΑΕΠ πκπεξάζκαηα γηα θξάηε κέιε ηεο Ε.Ε. από , Πεγή 13 Έθζεζε Γήξαλζεο, Γεληθή Δηεύζπλζε Οηθνλνκηθώλ θαη Υξεκαηνδνηηθώλ Τπνζέζεσλ ηεο Επξσπατθήο Επηηξνπήο

14 Σα κέηξα-πξνηάζεηο πνπ εμαγγέιζεθαλ ζε δηεζλέο θαη επξσπατθφ επίπεδν ηδίσο κεηά ηελ εμάπισζε ηεο ρξεκαηνπηζησηηθήο θξίζεο απνζθνπνχλ ζηε κείσζε ηεο γξαθεηνθξαηίαο, ελίζρπζε ηνπ πγηνχο αληαγσληζκνχ, κείσζε ζπαηάιεο, ζηήξημε επάισησλ θνηλσληθψλ νκάδσλ, πάηαμε ηεο θνξνδηαθπγήο, δεκνζηνλνκηθή εμπγίαλζε θαη κείσζε δαπαλψλ ελψ ε κείσζε ησλ επηηνθίσλ (Γηάγξακκα 2) αλακέλεηαη λα ελζαξξχλεη αχμεζε ησλ επελδχζεσλ. χκθσλα πάληα κε ηελ Δπξσπατθή Δπηηξνπή ( Έθζεζε: Οηθνλνκηθέο Πξνβιέψεηο/Άλνημε 2009 ), παξά ηε ηαρχηεηα κε ηελ νπνία έζπεπζαλ νη επξσπατθέο θπβεξλήζεηο θαη ηξάπεδεο λα πεξηζψζνπλ ην ρξεκαην-νηθνλνκηθφ ζχζηεκα απφ κία θαζνιηθή θαηάξξεπζε, νη ρξεκαην-πηζησηηθέο αγνξέο δηαλχνπλ αθφκα κία πεξίνδν γεληθήο αζηάζεηαο θαη ε νηθνλνκηθή θαηάζηαζε παξακέλεη ηδηαίηεξα αβέβαηε. Παξά ηα θάπνηα ξεχκαηα αηζηνδνμίαο απφ θάπνηα ζπγθεθξηκέλα ηκήκαηα ηεο αγνξάο νη πεξηζζφηεξνη επελδπηέο, αλεμαξηήησο ηνκέα (βηνκεραληθφ, ηξαπεδηθφ, θαηαζθεπαζηηθφ θηι), παξνπζηάδνληαη δηζηαθηηθνί λα επαλεθθηλήζνπλ ηηο επελδπηηθέο ηνπο δξαζηεξηφηεηεο. Παξάιιεια κε ηε κείσζε ησλ επελδχζεσλ, δηαθξίλεηαη ήδε θαη απφ ην ηειεπηαίν ηξίκελν ηνπ 2008 (κε επηηαρπλφκελνπο ξπζκνχο ην πξψην εμάκελν ηνπ 2009) κηα γεληθεπκέλε κείσζε Δηάγξακκα 2 : Εμέιημε ησλ επηηνθίσλ δαλεηζκνύ (Πεγή Ννκηζκαηηθή Πνιηηηθή , εηήζηα έθζεζε ηνπ Δηνηθεηή ηεο Σξάπεδαο ηεο Ειιάδνο) ηεο δήηεζεο, ζε φινπο ηνπο ηνκείο ηδηαίηεξα ζηελ ελέξγεηα. θαη Σν πκβνχιην Δζληθήο Δλεξγεηαθήο ηξαηεγηθήο έρνληαο αλαιχζεη κία ζεηξά απφ εθζέζεηο ( Economic Forecast-Spring 2009, 2009 Ageing Report, Medium Term Oil/Nat-Gas Reports θηι) κε πξνβιέςεηο απφ εγρψξηνπο αιιά θαη δηεζλείο νξγαληζκνχο πηνζέηεζε γηα ηηο αλάγθεο ηνπ ΜΔ ηηο εθηηκήζεηο γηα ηελ πνξεία ηεο εζληθήο νηθνλνκίαο ζε βξαρππξφζεζκν θαη καθξνπξφζεζκν νξίδνληα πνπ αληαλαθινχληαη ζηνλ Πίλαθα 2 ιακβάλνληαο ππφςε θαη ηηο εθηηκήζεηο γηα ηα θξίζηκα έηε 2009, 2010 ηνπ Πίλαθα 1. ΑΔΠ ΑΔΠ / θάηνηθν Ετιςιοι Ρυκμοί ανάπτυξθσ Πιένλ πηζαλό ζελάξην 2,51 2,27 3,01 2,51 2,06 Ρπζκνί απαηηνύκελνη γηα Πιήξε ζύγθιηζε κε Δ.Δ-27 2,51 2,83 3,06 2,7 2,47 Πιένλ πηζαλό ζελάξην 2,1 1,94 2,85 2,46 2,06 Ρπζκνί απαηηνύκελνη γηα Πιήξε ζύγθιηζε κε Δ.Δ-27 2,1 2,41 2,9 2,65 2,47 Πίλαθαο 2 :Εθηηκήζεηο εηήζησλ ξπζκώλ αλάπηπμεο 14 Μαθξνρξφληνο Δλεξγεηαθφο ρεδηαζκφο-ζ επφκελε κέξα κεηά ηελ ηειεπηαία θξίζε

15 1.2 Ζ θξίζε ζηηο ηηκέο ησλ πξσηνγελώλ θαπζίκσλ εκαληηθέο αιιαγέο ζηηο ηηκέο ησλ θαπζίκσλ έρνπλ απαζρνιήζεη ηε δηεζλή νηθνλνκία θαη ζην παξειζφλ (Γηάγξακκα 3). Γεγνλφηα φπσο νη ζπξξάμεηο ηεο Μέζεο Αλαηνιήο θαη ε ζχγθξνπζε Ηξάλ Ηξάθ έρνπλ επηθέξεη ζνβαξέο κεηαβνιέο ζηε δηαδηθαζία ηξνθνδνζίαο ησλ θαηαλαισηψλ κε ελεξγεηαθά πξντφληα (Γηάγξακκα 4). Σν 2008 παξνπζηάζηεθε κηα ζνβαξή θξίζε ζηε δηαθχκαλζε ησλ ηηκψλ ησλ πδξνγνλαλζξάθσλ πνπ επεξέαζε φια ηα θαχζηκα. Ζ εμέιημε ησλ ηηκψλ ηνπ πεηξειαίνπ θαη ηνπ θπζηθνχ αεξίνπ ζηε δηάξθεηα ηεο θξίζεο θαίλνληαη ζηα Γηαγξάκκαηα 5 θαη 6. Δηάγξακκα 3 :Εμέιημε ησλ ηηκώλ ηνπ πεηξειαίνπ (πεγή ΕΘΑ- DoE) Δηάγξακκα 4 :Υώξεο κε ηελ κε ηε κεγαιύηεξε παξαγσγή πεηξειαίνπ (Πεγή ΘΕΑ) Μαθξνρξφληνο Δλεξγεηαθφο ρεδηαζκφο-ζ επφκελε κέξα κεηά ηελ ηειεπηαία θξίζε 15

16 $ ανά βαρζλι πετρελαίου Σιμζσ Πετρελαίου FOB για το ζτοσ Δηάγξακκα 5 :Εμέιημε ησλ ηηκώλ πεηξειαίνπ (Πεγή ΕΘΑ) Δηάγξακκα 6 :Εμέιημε ησλ ηηκώλ παξαγώγσλ ηνπ θπζηθνύ αεξίνπ (Πεγή NYMEX) 16 Μαθξνρξφληνο Δλεξγεηαθφο ρεδηαζκφο-ζ επφκελε κέξα κεηά ηελ ηειεπηαία θξίζε

17 Οη νηθνλνκηθέο θξίζεηο επεξεάδνπλ ξηδηθά ηηο ιεηηνπξγίεο ηεο αγνξάο θαη ζπλήζσο έρνπλ σο απνηέιεζκα ηελ αιιαγή ησλ δηαδηθαζηψλ κε ηηο νπνίεο επνπηεχνληαη νη αγνξέο. Απηφ δπζθνιεχεη νπνηνλδήπνηε αλαιπηή λα πξνβιέςεη κε βεβαηφηεηα ηηο ηάζεηο ζηηο ηηκέο ησλ θαπζίκσλ γηα ηα ρξφληα πνπ έξρνληαη. Γηάθνξνη δηεζλείο θνξείο θαη επελδπηηθνί νίθνη θαηέζεζαλ πξνβιέςεηο γηα ηελ εμέιημε ζηηο ηηκέο ησλ πξσηνγελψλ θαπζίκσλ (βιέπε Γηάγξακκα 7 US DoE & Γηάγξακκα 8 IEA), πξηλ ε νηθνλνκηθή θξίζε αλαιπζεί ζε βάζνο θαη αιιάμεη ηα δεδνκέλα φζνλ αθνξά ην κέγεζνο θαη ηε δηάξθεηά ηεο. Ζ ηειεπηαία θξίζε δίραζε ηνπο νηθνλνκηθνχο αλαιπηέο φζνλ αθνξά ηελ εγθπξφηεηα ησλ κέρξη ηψξα νηθνλνκηθψλ κνληέισλ πξφβιεςεο ηεο εμέιημεο ησλ ηηκψλ (ζεκειηψδε-fundamentals) απέλαληη ζε ηάζε (trend) θαη θεξδνζθνπία (speculation). Πνιινί αλαιπηέο δειψλνπλ φηη νη παξάγνληεο πνπ κέρξη ηψξα επεξέαδαλ ηε ηηκή ησλ θαπζίκσλ, φπσο ε ζπλαιιαγκαηηθή αμία ηεο ηηκή ηνπ δνιαξίνπ, ν πιεζσξηζκφο, ην χςνο ηεο παξαγσγήο πεηξειαίνπ πνπ ειέγρεηαη απφ ηνλ ΟΠΔΚ, ζα πάςνπλ λα ιακβάλνληαη ππφςε κε ηδηαίηεξε βαξχηεηα θαη ηε ζέζε ηνπο ζα πάξνπλ δείθηεο φπσο ε αλεξγία θαη ε παγθφζκηα νηθνλνκηθή αλάπηπμε. Δηάγξακκα 7 : Πξνβιέςεηο γηα ηηο ηηκέο ηνπ πεηξειαίνπ, Πεγή DoE Δηάγξακκα 8: Εθηηκώκελε εμέιημε ησλ ηηκώλ ηνπ πεηξειαίνπ, Πεγή ΘΕΑ, Medium-Term Oil Market Report 2009 Μαθξνρξφληνο Δλεξγεηαθφο ρεδηαζκφο-ζ επφκελε κέξα κεηά ηελ ηειεπηαία θξίζε 17

18 Σν πκβνχιην Δζληθήο Δλεξγεηαθήο ηξαηεγηθήο ζπλεθηηκψληαο ηηο ζρεηηθέο πξνβιέςεηο έρεη πηνζεηήζεη ηα αθφινπζα ζελάξηα εμέιημεο γηα ηα πξσηνγελή θαχζηκα (βιέπε Γηαγξάκκαηα 9, 10 & 11). 180,0 160,0 140,0 120,0 100,0 80,0 60,0 40,0 20,0 0,0 Αργό Πετρζλαιο (δολάρια ανά βαρζλι) Τψθλι Σιμι Σιμι Αναφοράσ Χαμθλι Σιμι Δηάγξακκα 9: πξνβιέςεηο ΕΕ γηα ηηκέο αξγνύ πεηξειαίνπ 450,0 400,0 350,0 300,0 250,0 200,0 150,0 100,0 50,0 0,0 Φυςικό Αζριο (δολάρια ανα χιλ.κυβ. μζτρα) Τψθλι Σιμι Σιμι Αναφοράσ Χαμθλι Σιμι Δηάγξακκα 10: πξνβιέςεηο ΕΕ γηα ηηκέο θπζηθνύ Αεξίνπ 70,0 60,0 50,0 40,0 30,0 20,0 10,0 0,0 Λικάνκρακασ (δολάρια ανά μετρικό τόνο) Δηάγξακκα 11: πξνβιέςεηο ΕΕ γηα ηηκέο Ληζάλζξαθα Τψθλι Σιμι Σιμι Αναφοράσ Χαμθλι Σιμι 18 Μαθξνρξφληνο Δλεξγεηαθφο ρεδηαζκφο-ζ επφκελε κέξα κεηά ηελ ηειεπηαία θξίζε

19 % 1.3 Ζ θξίζε εθνδηαζκνύ Φπζηθνύ Αεξίνπ Ζ αζθάιεηα εθνδηαζκνχ ζε Φπζηθφ Αέξην απνηέιεζε έλα απφ ηα θαίξηα δεηήκαηα πνπ απαζρφιεζαλ ηνπο Δπξσπαίνπο, θαη φρη κφλν, ην ηειεπηαίν ηξίκελν ηνπ 2008 φηαλ ηα γλσζηά πξνβιήκαηα κεηαμχ Ρσζίαο θαη Οπθξαλίαο νδήγεζαλ ζηε δηαθνπή ξνήο θπζηθνχ αεξίνπ πξνο ηηο ρψξεο ηεο ΔΔ.. Αλ θαη ε θξίζε έιεμε κε ηελ πξνζσξηλή δηεπζέηεζε ζηηο 19 Ηαλνπαξίνπ 2009, ηέζεθε επί ηάπεηνο γηα άιιε κία θνξά ην δήηεκα αζθαινχο ηξνθνδνζίαο ηεο Δπξσπατθήο Έλσζεο ζε Φπζηθφ Αέξην. Σα πεξηζζφηεξα κέιε ηεο Δ.Δ. επεξεάζηεθαλ άκεζα απφ ηε δηαθνπή παξνρήο Φπζηθνχ Αεξίνπ, αθνχ ε Ρσζία απνηειεί ην βαζηθφ πξνκεζεπηή ηεο Δ.Δ. (80% ηεο ξσζηθήο εμαγσγήο πεγαίλεη ζηελ Δ.Δ.). H Διιάδα δελ επεξεάζζεθε δηφηη νη παξαδφζεηο LNG ζηελ Ρεβπζνχζα δηεπζεηήζεθαλ κε επηηπρία ψζηε λα θαιχςνπλ ηηο αλάγθεο ηεο Διιάδαο. Ο ζηαζκφο LNG ζηε Ρεβπζνχζα απέδεημε κε ηελ θξίζε απηή ηελ νξζφηεηα ηνπ γεληθφηεξνπ ζρεδηαζκνχ ηξνθνδνζίαο ηεο ρψξαο καο κε Φπζηθφ Αέξην. Αλ ζε απηφ πξνζζέζνπκε θαη ην γεγνλφο φηη κέζσ ηεο Ρεβπζνχζαο ηξνθνδνηήζεθε κεξηθψο θαη ε γεηηνληθή Βνπιγαξία, κπνξνχκε ζίγνπξα λα νκηινχκε γηα επίηεπμε ηνπ ζηφρνπ αλαβάζκηζεο ηνπ γεσζηξαηεγηθνχ ξφινπ ηεο ρψξαο καο ζηα ελεξγεηαθά ζέκαηα. Γηα ηε ρψξα καο ν αληίθηππνο ηεο ζπγθεθξηκέλεο θξίζεο κεηψλεηαη κε ηελ πξνψζεζε ησλ αγσγψλ Φ.Α. πνπ παξαθάκπηνπλ ηελ Οπθξαλία θαη πξνκεζεχνπλ Φ.Α. απφ άιιεο πεγέο (South Stream, ITGI). Αμίδεη λα δηεξεπλεζνχλ νη ηνκείο πνπ επεξεάδνληαη πεξηζζφηεξν απφ κία ηπρφλ δηαθνπή παξνρήο ΦΑ. χκθσλα κε ην Πίλαθα 3 (ζηνηρεία έηνπο 2008) ν ηνκέαο παξαγσγήο ειεθηξηζκνχ θαηαλαιψλεη ην κεγαιχηεξν πνζνζηφ Φ.Α. ζηελ Διιάδα, νπφηε είλαη θαη απηφο πνπ ζα πθίζηαην ηηο κεγαιχηεξεο ζπλέπεηεο ζε ελδερφκελε θξίζε εθνδηαζκνχ. ΚΑΣΑΝΑΛΩΘ Φ.Α. ΕΣΟΤ 2008 (εκατ. κ.μ. ςε κανονικζσ ςυνκικεσ) ΣΟΜΔΑ ΖΛΔΚΣΡΟΠΑΡΑΓΩΓΖ ΔΠΑ ΒΗΟΜΖΥΑΝΗΑ & ΛΟΗΠΟΗ Δθαη.θ.κ % 72% 13% 16% ΤΝΟΛΟ Πίλαθαο 3 :Μεξίδην θαηαλάισζεο Φ.Α. θαηά ηνκέα δξαζηεξηόηεηαο ζην ηζνδύγην ηνπ ,00%. 70,00% 60,00% 50,00% 40,00% 30,00% 20,00% 10,00% 0,00% 26,87% 23,79% 7,78% 45,52% 22,71% 60,11% 68,76% 42,57% 13,96% 44,53% 39,74% 31,41% 29,73%29,63% Δηάγξακκα 12: Μεξίδην θαηαλάισζεο ηεο ειεθηξνπαξαγσγήο ζην ζύλνιν ηεο θαηαλάισζεο Φ.Α. ζε θξάηε ηεο ΕΕ to 2006 (Πεγή Eurostat) Μαθξνρξφληνο Δλεξγεηαθφο ρεδηαζκφο-ζ επφκελε κέξα κεηά ηελ ηειεπηαία θξίζε 19

20 Άμην επηζήκαλζεο είλαη ην γεγνλφο φηη κνινλφηη ε Διιάδα δελ θαηαλαιψλεη ζεκαληηθέο πνζφηεηεο ΦΑ ζπγθξηηηθά κε ηνπο ππφινηπνπο επξσπαίνπο εηαίξνπο ηεο, παξακέλεη παξφια απηά πξψηε ζε πνζνζηφ θαηαλάισζεο ηνπ Φ.Α. πνπ ρξεζηκνπνηείηαη γηα ειεθηξνπαξαγσγή (Γηάγξακκα 12), κε απνηέιεζκα ην θφζηνο αλά ρξεζηκνπνηεκέλε ζεξκίδα λα είλαη ην πςειφηεξν ηεο Δπξψπεο. Παξά ηηο δηαθαηλφκελεο ζεηηθέο πξννπηηθέο γηα ηελ επάξθεηα ηξνθνδνζίαο κε θπζηθφ αέξην πνπ κπνξεί λα ζπκπιεξσζεί βξαρππξφζεζκα θαη κε πξφζζεηεο εηζαγσγέο LNG- γηα ηνπο ιφγνπο πνπ ήδε έρνπλ εθηεζεί ζηελ Έθζεζε ηνπ 2008 θαη επαλαιακβάλνληαη ζηελ παξνχζα, ην.δ.δ.. ππνζηεξίδεη φηη ν βαζκφο εμάξηεζεο ηεο ειεθηξνπαξαγσγήο καο απφ ΦΑ δελ κπνξεί λα είλαη απεξηφξηζηνο.. 20 Μαθξνρξφληνο Δλεξγεηαθφο ρεδηαζκφο-ζ επφκελε κέξα κεηά ηελ ηειεπηαία θξίζε

21 2 ΟΗ ΠΡΟΣΑΔΗ ΣΖ Δ.Δ ΓΗΑ ΣΖ ΓΔΤΣΔΡΖ ΑΝΑΚΟΠΖΖ ΣΖ ΔΝΔΡΓΔΗΑΚΖ ΣΡΑΣΖΓΗΚΖ ΣΖ ΔΤΡΩΠΑΪΚΖ ΈΝΩΖ Σν Ννέκβξην ηνπ 2008, πξνηάζεθε απφ ηελ Δπξσπατθή Δπηηξνπή ε ζχληαμε θεηκέλνπ γηα ηε «Γεχηεξε Αλαζθφπεζε ηεο Δλεξγεηαθήο ηξαηεγηθήο ηεο Δπξσπατθήο Έλσζεο», κε θχξην ζηφρν ηελ αληηκεηψπηζε δεηεκάησλ ζρεηηθψλ κε ηελ αζθάιεηα εθνδηαζκνχ θαη ηνλ πξνζδηνξηζκφ ησλ πξνηεξαηνηήησλ ζηα γεληθφηεξα ζέκαηα ηεο ελέξγεηαο. Χο βαζηθνί ππιψλεο ηεο δεχηεξεο αλαζθφπεζεο [(2008/2239(ΗΝΗ), DRAFT REPORT θαη IP/08/1696)] αλαγλσξίδνληαη νη παξαθάησ: 1. Αλαζεψξεζε ηεο Οδεγίαο 2004/67/ΔΚ ζρεηηθά κε ηα κέηξα δηαζθάιηζεο ηνπ εθνδηαζκνχ κε θπζηθφ αέξην κε ζηφρν ηελ εηζαγσγή δηαηάμεσλ πνπ αθνξνχλ ππνρξεσηηθά εζληθά θαη επξσπατθά ζρέδηα δξάζεο εθηάθηνπ αλάγθεο θαη κεραληζκνχο αληαπφθξηζεο ζε πηζαλή δηαθνπή ηεο παξνρήο αεξίνπ, αλαγλσξίδνληαο παξάιιεια ην πςειφ θφζηνο δηαηήξεζεο απνζεκάησλ θπζηθνχ αεξίνπ. Γηαπηζηψζεθε επίζεο ε αλάγθε δεκηνπξγίαο ελφο εληαίνπ επξσπατθνχ δηθηχνπ κεηαθνξάο θπζηθνχ αεξίνπ θαη επξσπατθψλ κεραληζκψλ αληηκεηψπηζεο θξίζεσλ. 2. ρεηηθά κε ηηο εμσηεξηθέο ελεξγεηαθέο ζρέζεηο επηζεκαίλεηαη φηη παξφιε ηελ ζπνπδαηφηεηα ηεο εμνηθνλφκεζεο ελέξγεηαο, ε Δπξψπε ζα ζπλερίζεη λα παξνπζηάδεη έληνλε ελεξγεηαθή εμάξηεζε απφ ηξίηεο ρψξεο. Απαηηείηαη ζηελφηεξνο ζπληνληζκφο κεηαμχ θξαηψλ κειψλ θαη κε ηελ Δπηηξνπή ζηηο εμσηεξηθέο ελεξγεηαθέο ζρέζεηο. Σα θξάηε κέιε θαινχληαη λα αλαπηχμνπλ ζρέζεηο ζπλεξγαζίαο κε γείηνλεο ρψξεο φπσο ηελ Σνπξθία, ρψξεο ηεο Βφξεηαο Αθξηθήο θαη ηε Ρσζία θαζψο θαη ηερλνινγηθή ζπλεξγαζία κε ηελ Ηαπσλία. 3. Αλαγλσξίδεηαη ε ελεξγεηαθή απνδνηηθφηεηα, ε εμνηθνλφκεζε ελέξγεηαο θαη νη αλαλεψζηκεο πεγέο ελέξγεηαο σο νη πην ζεκαληηθέο πεγέο ελέξγεηαο δηαζέζηκεο ζηελ Δ.Δ, νη νπνίεο δχλαηαη λα πξνσζήζνπλ ηε ζηαζεξνπνίεζε ησλ ηηκψλ ηνπ ειεθηξηζκνχ. 4. Ζ ππξεληθή ελέξγεηα κπνξεί λα ζπλερίζεη λα απνηειεί κέξνο ηνπ Δπξσπατθνχ ελεξγεηαθνχ κείγκαηνο, εμαζθαιίδνληαο φκσο ηελ κέγηζηε ηερλνινγηθή αζθάιεηα. Δπηπιένλ, αλαγλσξίδεηαη ε αλάγθε δηαθαλνχο θαη αζθαινχο δηαρείξηζεο ησλ ππξεληθψλ απφβιεησλ. Δπίζεο θαιείηαη λα δεκηνπξγεζεί έλαο εηδηθφο ράξηεο πνξείαο γηα επελδχζεηο ζε ππξεληθή ελέξγεηα. 5. Αλαγλσξίδεηαη ε αλαγθαηφηεηα επελδχζεσλ γηα ηελ επέθηαζε θαη αληηθαηάζηαζε ηεο ππνδνκήο ησλ ελεξγεηαθψλ δηθηχσλ. πγθεθξηκέλα, πξνζδηνξίδνληαη έμη ζηξαηεγηθέο πξσηνβνπιίεο σο νπζηαζηηθήο ζεκαζίαο γηα ηελ ελεξγεηαθή αζθάιεηα ηεο ΔΔ: ρέδην δηαζχλδεζεο ησλ Βαιηηθψλ ρσξψλ, κεζνγεηαθφο ελεξγεηαθφο δαθηχιηνο, επαξθείο δηαζπλδέζεηο αεξίνπ θαη ειεθηξηθήο ελέξγεηαο Βνξξά-Νφηνπ κε ηηο ρψξεο ηεο Κεληξηθήο θαη Ννηηαλαηνιηθήο Δπξψπεο, ππεξάθηην δηαζπλδεδεκέλν Μαθξνρξφληνο Δλεξγεηαθφο ρεδηαζκφο-ζ επφκελε κέξα κεηά ηελ ηειεπηαία θξίζε 21

22 δίθηπν ζηε Βφξεηα ζάιαζζα, λφηηνο δηάδξνκνο αεξίνπ θαη απνηειεζκαηηθφο εθνδηαζκφο ηεο Δπξψπεο κε πγξνπνηεκέλν θπζηθφ αέξην (LNG). 6. Υαξάδεηαη ν δξφκνο γηα ην 2050, φπνπ θξίλεηαη ζθφπηκε ε ζέζπηζε ζηφρσλ 60-80% κείσζεο ησλ εθπνκπψλ αεξίσλ ηνπ ζεξκνθεπίνπ, 35% κείσζε ηεο ελεξγεηαθήο θαηαλάισζεο θαη 60% παξαγσγή ελέξγεηαο απφ αλαλεψζηκεο πεγέο. Ζ Δπηηξνπή ηεο Δπξσπατθήο Έλσζεο έρεη ζπληάμεη πξφηαζε γηα ηελ πηνζέηεζε δεζκεπηηθνχ ζηφρνπ 20% ζην ζρέδην δξάζεο γηα ηελ Δλεξγεηαθή Απνδνηηθφηεηα κέρξη ην Αλ θαη πξνο ην παξφλ νη γλψκεο ησλ Κξαηψλ Μειψλ δηίζηαληαη, ηφζν ε νπεδηθή Πξνεδξία φζν θαη ε επφκελε ηεο Ηζπαλίαο ζεσξνχλ φηη ζα έρεη επηηεπρζεί ζπκθσλία κέρξη ην Ννέκβξην ηνπ Δπί πιένλ νη αξκφδηνη Τπνπξγνί γηα ην Πεξηβάιινλ θαη ηελ Δλέξγεηα ζε απάληεζε πξφζθιεζεο ηεο νπεδηθήο Πξνεδξίαο ζπδεηνχλ ηελ πηνζέηεζε κηαο νινθιεξσκέλεο πνιηηηθήο γηα ηελ θιηκαηηθή αιιαγή, ηελ ελέξγεηα, ην ecoefficiency, ηελ θαηλνηνκία θαη ηελ αληαγσληζηηθφηεηα. Ζ Δ.Δ έρεη δεκνζηεχζεη πξφζθαηα ηελ Οδεγία 2009/31/ΔΚ κε ηελ νπνία ζεζπίδεηαη ην λνκηθφ πιαίζην γηα ηελ αζθαιή θαη βηψζηκε δέζκεπζε, απνζήθεπζε θαη κεηαθνξά ηνπ δηνμεηδίνπ ηνπ άλζξαθα. Ζ ηερλνινγία δέζκεπζεο θαη απνζήθεπζεο δηνμεηδίνπ ηνπ άλζξαθα (Carbon Capture and Storage, CCS) απνηειεί έλα εξεπλεηηθφ εγρείξεκα ην νπνίν ππνζηεξίδεηαη έληνλα απφ ηελ Δπξσπατθή Έλσζε κέζσ επηδνηήζεσλ γηα ηελ θαηαζθεπή ησλ πξψησλ νινθιεξσκέλσλ κνλάδσλ πξνο έξεπλα θαη επίδεημε. εκεηψλνπκε εδψ φηη ε ηερλνινγία CCS έρεη δνθηκαζηεί γηα κεγάιν ρξνληθφ δηάζηεκα ηκεκαηηθά (δειαδή απνκνλσκέλε ιεηηνπξγία δέζκεπζεο ή απνζήθεπζεο ηνπ δηνμεηδίνπ) αιιά απαηηείηαη ζεκαληηθή έξεπλα γηα ηελ ιεηηνπξγία ηνπ νινθιεξσκέλνπ ζπζηήκαηνο CCS θαη θπξίσο γηα ηελ κείσζε ηνπ θφζηνπο ησλ ζπζηεκάησλ απηψλ. Ζ ρξεκαηνδφηεζε ηεο ηερλνινγίαο CCS γίλεηαη κέζσ δχν κεραληζκψλ. Ο πξψηνο αθνξά ην Δπξσπατθφ ρέδην γηα ηελ Οηθνλνκηθή Αλάθακςε ην νπνίν αλαθνηλψζεθε ζηηο 16 Απξηιίνπ χκθσλα κε ηελ απφθαζε πνπ εγθξίζεθε απφ ην πκβνχιην ησλ Τπνπξγψλ ζηηο 6 Μαΐνπ 2009, γηα ηελ ηερλνινγία CCS πξνβιέπεηαη ην πνζφ ησλ 1,050 δηο.επξψ. Μεξηθά απφ ηα έξγα πνπ πξνβιέπεηαη λα ιάβνπλ ηελ επηδφηεζε απηή παξνπζηάδνληαη ζηνλ παξαθάησ πίλαθα. Πίλαθαο 4: Εγθαηαζηάζεηο πνπ πξνβιέπεηαη λα ιεηηνπξγήζνπλ γηα επίδεημε ηεο ηερλνινγίαο CCS Όλνκα Υώξα Σερλνινγία Lacq Γαιιία oxyfuel Schwarze Pumpe RWE Tilbury Teeside Snowvit Γεξκαλία Γεξκαλία Ζλσκέλν Βαζίιεην Ζλσκέλν Βαζίιεην Ννξβεγία oxyfuel Post combution - Παξαγσγή LNG, Τπνζαιάζζηνη 22 Μαθξνρξφληνο Δλεξγεηαθφο ρεδηαζκφο-ζ επφκελε κέξα κεηά ηελ ηειεπηαία θξίζε

23 ζρεκαηηζκνί Karsto Ννξβεγία Mongstad Ννξβεγία Γηάθνξεο ηερλνινγίεο post combution Halten Ννξβεγία Belchatow Πνισλία Post combution Eemshaven Οιιαλδία IGCC Compostella Ηζπαλία Oxyfuel Kingsnorth Ζλσκέλν Post combution Βαζίιεην Παξάιιεια κε ηα παξαπάλσ έξγα πνπ αλακέλεηαη λα ιεηηνπξγήζνπλ ζηελ Δπξψπε, ππάξρνπλ ήδε ζε ιεηηνπξγία εγθαηαζηάζεηο γηα επίδεημε ζηελ Ννξβεγία, ηελ Αιγεξία, ηελ Οιιαλδία, ηελ Απζηξαιία θαη ηνλ Καλαδά. Ο δεχηεξνο κεραληζκφο ρξεκαηνδφηεζεο ησλ εγθαηαζηάζεσλ δέζκεπζεο θαη απνζήθεπζεο δηνμεηδίνπ ηνπ άλζξαθα πνπ ρξεζηκνπνηεί ε ΔΔ αθνξά ην χζηεκα Δκπνξίαο Γηθαησκάησλ Δθπνκπψλ (EU- ETS). χκθσλα κε ηελ απφθαζε ηνπ Γεθεκβξίνπ ηνπ 2008, ζα παξαρσξεζνχλ γηα ηελ αλάπηπμε ησλ παξαπάλσ έξγσλ 300 εθαηνκκχξηα δηθαηψκαηα εθπνκπψλ, ηα νπνία δχλαηαη λα αληηζηνηρνχλ ζε 40 ην έλα. Δπηπιένλ πξνβιέπεηαη λα ζπγθεληξσζνχλ θαη άιινη πφξνη απφ ηελ ιεηηνπξγία ηνπ EU-ETS κέζσ ηνπ κεραληζκνχ ησλ πιεηζηεξηαζκψλ. Μαθξνρξφληνο Δλεξγεηαθφο ρεδηαζκφο-ζ επφκελε κέξα κεηά ηελ ηειεπηαία θξίζε 23

24 24 Μαθξνρξφληνο Δλεξγεηαθφο ρεδηαζκφο-ζ επφκελε κέξα κεηά ηελ ηειεπηαία θξίζε

25 3 ΣΟΗΥΔΗΑ ΓΗΑ ΣΟΝ ΔΠΑΝΑΠΡΟΑΝΑΣΟΛΗΜΟ ΣΖ ΔΝΔΡΓΔΗΑΚΖ ΠΟΛΗΣΗΚΖ 3.1 Δζληθή ηξαηεγηθή γηα Βειηίσζε ηεο Δλεξγεηαθήο Απνδνηηθόηεηαο (ΒΔΑ) ζηηο ηειηθέο ρξήζεηο ελέξγεηαο Οη ζηξαηεγηθέο γηα ηε Βειηίσζε ηεο Δλεξγεηαθήο Απνδνηηθφηεηαο (ΒΔΑ) ζηηο ηειηθέο ρξήζεηο ελέξγεηαο, απνηεινχλ ζε φιεο ηηο πξνεγκέλεο ρψξεο ηνπ ΟΟΑ θαη ηεο Δ.Δ., βαζηθνχο άμνλεο ηεο Δζληθήο Δλεξγεηαθήο ηξαηεγηθήο. ηηο πεξηζζφηεξεο ρψξεο έρεη εκπεδσζεί πιένλ ζηελ ζπλείδεζε ησλ πνιηηηθψλ θνκκάησλ, ησλ ΜΜΔ, ησλ ζπλδηθάησλ θαη ηνπ ζπλφινπ ησλ πνιηηψλ, φηη κία ζνβαξή, ζπλεπήο, ζπγθξνηεκέλε θαη νινθιεξσκέλε εζληθή ζηξαηεγηθή γηα ΒΔΑ, κπνξεί λα επεξεάζεη δξακαηηθά πξνο ζεηηθή θαηεχζπλζε, πνιινχο θξίζηκνπο δείθηεο ηεο ελεξγεηαθήο αιιά θαη γεληθφηεξα ηεο εζληθήο ηνπο νηθνλνκίαο. Μία ηέηνηα ζηξαηεγηθή, κπνξεί λα βειηηψζεη θαη λα εληζρχζεη ηελ αζθάιεηα ελεξγεηαθνχ εθνδηαζκνχ, ην ηζνδχγην εμσηεξηθψλ ζπλαιιαγψλ, ην ελεξγεηαθφ ηζνδχγην θαη ην «ελεξγεηαθφ κείγκα» ηεο ρψξαο, λα κεηαζέζεη ζην απψηεξν κέιινλ πνιιέο θαη ζεκαληηθέο ελεξγεηαθέο επελδχζεηο πρ. γηα λένπο ζηαζκνχο ειεθηξνπαξαγσγήο θαη δίθηπα κεηαθνξάο, λα αληηκεησπίζεη κε ειάρηζην θφζηνο ην πξφβιεκα ησλ εκεξήζησλ θαη επνρηθψλ αηρκψλ ειεθηξηθψλ θνξηίσλ (πρ κε εμνξζνινγηζκφ ησλ ηηκνινγίσλ θαη ηελ εγθαηάζηαζε «έμππλσλ κεηξεηψλ»), λα απμήζεη ζεκαληηθά ηηο λέεο ζέζεηο εξγαζίαο γηα ηελ εμππεξέηεζε ησλ πνιηηηθψλ ΒΔΑ, λα δεκηνπξγήζεη επθαηξίεο γηα επελδχζεηο ζε λέεο ελεξγεηαθέο ηερλνινγίεο κε πςειή εγρψξηα πξνζηηζέκελε αμία, λα κεηψζεη ηελ δαπάλε γηα αγνξά ελέξγεηαο ζηα λνηθνθπξηά θαη ηηο επηρεηξήζεηο, λα εληζρχζεη ηελ αληαγσληζηηθφηεηα ηεο εγρψξηαο βηνκεραλίαο κεηψλνληαο ην ελεξγεηαθφ θφζηνο θαη, ηέινο, λα κεηψζεη ηηο εθπνκπέο CO 2 θαη ηηο ζεκαληηθφηαηεο δαπάλεο πνπ απνξξένπλ απφ απηέο. Δθείλν πνπ έρεη επίζεο εκπεδσζεί ζε ρψξεο κε επηηπρή πξνγξάκκαηα ΒΔΑ, είλαη φηη, νη πξσηνβνπιίεο πνπ παίξλνληαη θαη νη επελδχζεηο πνπ πξαγκαηνπνηνχληαη γηα ηνλ νξζνινγηζκφ ηεο ελεξγεηαθήο δήηεζεο θαη ηελ βειηίσζε ηεο ελεξγεηαθήο απνδνηηθφηεηαο ησλ ηειηθψλ ρξήζεσλ ελέξγεηαο (demand-side oriented interventions) έρνπλ, θαηά θαλφλα, πνιχ ρακειφηεξν θφζηνο θαη πνιχ πςειφηεξνπο δείθηεο νθέινπο/θφζηνπο, απφ ηνπο αληίζηνηρνπο δείθηεο ησλ πξσηνβνπιηψλ θαη επελδχζεσλ πνπ πξαγκαηνπνηνχληαη ζηνλ ηνκέα ηεο παξαγσγήο, κεηαθνξάο θαη δηαλνκήο ειεθηξηζκνχ, Φ.Α., θιπ., δειαδή γηα ηελ ελίζρπζε ηεο Πξνζθνξάο Δλέξγεηαο (supply-side oriented interventions). Έρεη γίλεη επνκέλσο ζπλείδεζε φηη είλαη πξνο ην ζπκθέξνλ φισλ, λα πξνηηκψληαη παξεκβάζεηο θαη επελδχζεηο πξνο ηελ πιεπξά ηεο ελεξγεηαθήο δήηεζεο. αλ αθξαίν παξάδεηγκα αλαθέξεηαη φηη, ν δείθηεο νθέινπο/θφζηνπο κηαο ζνβαξήο θακπάληαο ελεκέξσζεο θαηαλαισηψλ, πνπ είλαη έλα απφ ηα πην θζελά αιιά θαη ηα πην απνηειεζκαηηθά κέηξα γηα ΒΔΑ, εθηηκάηαη γχξσ ζην 50 πξνο 1!! Ζ θεηηλή Έθζεζε ηνπ ΔΔ επέιεμε λα πξνβάιεη ζηνηρεία, αλαιχζεηο, δηαπηζηψζεηο, ζπκπεξάζκαηα θαη Μαθξνρξφληνο Δλεξγεηαθφο ρεδηαζκφο-ζ επφκελε κέξα κεηά ηελ ηειεπηαία θξίζε 25

26 πξνηάζεηο γηα ηελ ζηξαηεγηθή ΒΔΑ, πνπ ζα πξνθαιέζνπλ γφληκεο ζπδεηήζεηο, ειπίδνληαο φηη ε αμηνιφγεζε δηαθνξεηηθψλ απφςεσλ πνπ πηζαλφλ λα δηαηππσζνχλ ζα νδεγήζνπλ ζην ζηνρεπκέλν πξνζαλαηνιηζκφ θαη ζηελ αλαβάζκηζε κεραληζκψλ ζρεδηαζκνχ θαη εθαξκνγήο ηεο ειιεληθήο ζηξαηεγηθήο ΒΔΑ, πνπ επζχλνληαη γηα ηηο αζηνρίεο ηεο πεξηφδνπ Υξεζηκνπνηψληαο ηελ αλαιπηηθή κέζνδν ησλ «ελεξγεηαθψλ δεηθηψλ» πνπ έρεη αλαπηχμεη ηελ ηειεπηαία δεθαεηία ν Γηεζλήο Οξγαληζκφο Δλέξγεηαο (ΓΟΔ), απνηηκήζεθε ε απνηειεζκαηηθφηεηα ηεο ειιεληθήο ζηξαηεγηθήο ΒΔΑ γηα ηελ πεξίνδν θαη ζπγθξίζεθε κε ηελ απνηειεζκαηηθφηεηα ησλ αληίζηνηρσλ ζηξαηεγηθψλ ησλ ρσξψλ κειψλ ηνπ ΓΟΔ γηα ηελ ίδηα πεξίνδν. Ζ ζχγθξηζε απηή θαηέδεημε φηη, ε ειιεληθή ζηξαηεγηθή γηα ΒΔΑ απέδσζε ζσξεπηηθά ζηελ πεξίνδν αξλεηηθή εμνηθνλφκεζε ελέξγεηαο (-5%), φηαλ νη αληίζηνηρεο ζηξαηεγηθέο ησλ 11 πην πξνεγκέλσλ ρσξψλ ηνπ ΓΟΔ (ζηηο νπνίεο ζπγθαηαιέγνληαη θαη νη 8 πην πξνεγκέλεο ρψξεο ηεο Δ.Δ.), απέδσζαλ, γηα ην ζχλνιν ησλ ρσξψλ απηψλ, θαη γηα ηελ ίδηα ρξνληθή πεξίνδν ζσξεπηηθή εμνηθνλφκεζε ελέξγεηαο ηεο ηάμεσο ηνπ 56%. Βέβαηα ην φηη ηα κέηξα πνπ πηνζεηήζεθαλ ζηελ Διιάδα δελ απέδσζαλ ζηελ πην πάλσ πεξίνδν, δελ ζεκαίλεη φηη δελ έγηλαλ θαηά θαηξνχο ζεηηθέο πξνζπάζεηεο. εκαίλεη φκσο φηη νη πεξηζζφηεξεο απφ ηηο πξνζπάζεηεο απηέο ήηαλ απνζπαζκαηηθέο θαη θαηαθεξκαηηζκέλεο, φηη δελ είραλ ζπλέπεηα θαη ζπλέξγεηα, φηη δελ είραλ ηελ θαηάιιειε ζεζκηθή (λνκνζεηηθή) θαη ιεηηνπξγηθή ππνδνκή, (π.ρ. απνπζία θαηάιιεινπ θνξέα δηαρείξηζεο), φηη δελ ζρεδηάζηεθαλ θαη δελ εθαξκφζηεθαλ ζσζηά θαη φηη γεληθά δελ εληάρζεθαλ ζε έλα ζνβαξφ ζηξαηεγηθφ θαη επηρεηξεζηαθφ ζρέδην, γη απηφ θαη γξήγνξα αηφληζαλ. Γηα λα εληνπηζζνχλ θαη λα αλαδεηρζνχλ ηα αίηηα πνπ επζχλνληαη γηα ηα απνηειέζκαηα πνπ είρακε κέρξη ηψξα κειεηήζεθαλ θαη αλαιχζεθαλ νη βαζηθέο πηπρέο ηεο ζηξαηεγηθήο πνπ αθνινπζήζεθε κέρξη ην 2005 θαη πξνέθπςαλ νη εμήο δηαπηζηψζεηο : Μία ζεηξά απφ εκπφδηα θαη αληηθίλεηξα (πρ, άγλνηα, παξαπιεξνθφξεζε, απνπζία πεπεηξακέλσλ ηερληθψλ γηα παξνρή ηερληθήο βνήζεηαο, ζηελφηεηα ρξεκαηνδνηηθψλ πφξσλ, απνπζία ζπλεθηηθψλ θαη απνηειεζκαηηθψλ θξαηηθψλ ππνζηεξηθηηθψλ δξάζεσλ, θιπ), απνζάξξπλαλ ζην παξειζφλ ηελ αλάιεςε πξσηνβνπιηψλ πξνο ηελ θαηεχζπλζε ησλ αλσηέξσ πξαθηηθψλ θαη παξεκβάζεσλ ζηα λνηθνθπξηά, ζηνλ ηξηηνγελή ηνκέα, ζηελ βηνκεραλία θαη ζηηο κεηαθνξέο. Ο ξφινο ησλ «θξαηηθψλ ππνζηεξηθηηθψλ κέηξσλ» πνπ απνηεινχλ ηελ «ξαρνθνθαιηά» κηαο ζηξαηεγηθήο γηα ΒΔΑ, είλαη λα αληηκεησπίζνπλ ηηο αληηδξάζεηο, ηνπο θφβνπο, ηελ δπζπηζηία, ηελ θαρππνςία, ηελ αδηαθνξία, ηελ άγλνηα, ηελ παξαπιεξνθφξεζε θαη ηελ ρξεκαηνδνηηθή έλδεηα ησλ ηειηθψλ 26 Μαθξνρξφληνο Δλεξγεηαθφο ρεδηαζκφο-ζ επφκελε κέξα κεηά ηελ ηειεπηαία θξίζε

27 θαηαλαισηψλ ελέξγεηαο, ψζηε λα δεκηνπξγεζεί ζεηηθφ θιίκα θαη λα αλαιεθζνχλ πξσηνβνπιίεο πνπ ζα νδεγήζνπλ ζε Δμνηθνλφκεζε Δλέξγεηαο. Μηα νινθιεξσκέλε ζηξαηεγηθή γηα ΒΔΑ πεξηιακβάλεη φια εθείλα ηα «θξαηηθά ππνζηεξηθηηθά κέηξα» πνπ είλαη ζε ζέζε λα ελεκεξψζνπλ, λα εληζρχζνπλ, λα δηεπθνιχλνπλ, λα δειεάζνπλ, λα αλαγθάζνπλ (φπνπ ρξεηάδεηαη, κε θαλνληζκνχο θαη άιια ππνρξεσηηθά κέηξα) θαη, γεληθά, λα θαηεπζχλνπλ ηνπο ηειηθνχο ρξήζηεο ζε απνηειεζκαηηθέο πξαθηηθέο θαη επελδχζεηο. Σα κέηξα απηά, ζηηο πξνεγκέλεο ρψξεο, εληάζζνληαη ζε θαιά κειεηεκέλα βξαρχ-, κέζν- θαη καθξνπξφζεζκα επηρεηξεζηαθά ζρέδηα, ηα νπνία επεμεξγάδνληαη θξαηηθνί θνξείο πνπ έρνπλ ηελ ζπλνιηθή επζχλε γηα ηελ «παξαγσγή» ησλ κεκνλσκέλσλ δξάζεσλ, γηα ηνλ ρξνληθφ πξνγξακκαηηζκφ ηνπο, ηελ ζχλζεζε ησλ δξάζεσλ ζε πξνγξάκκαηα θαη πνιηηηθέο, ηνλ ζπληνληζκφ ηνπο, ηελ δηαρείξηζε ησλ πξνγξακκάησλ ζε ζπλεξγαζία κε επηρεηξήζεηο δηαλνκήο ειεθηξηζκνχ, Φ.Α., θιπ, γηα ηελ επνπηεία ηεο θαιήο εθαξκνγήο θαη ηελ αμηνιφγεζε ησλ απνηειεζκάησλ ηνπο. Ο ζρεδηαζκφο θαη ε ζσζηή εθηέιεζε κηαο νινθιεξσκέλεο ζηξαηεγηθήο γηα ΒΔΑ, είλαη έλα ζχλζεην, δχζθνιν, καθξφπλνν θαη δαπαλεξφ εγρείξεκα πνπ πξέπεη λα αλαιακβάλεηαη απφ επαγγεικαηίεο κάλαηδεξ πνπ ζηειερψλνπλ ηνπο θξαηηθνχο θνξείο θαη πνπ γλσξίδνπλ θαιά ην αληηθείκελν θαη ηηο ηδηνκνξθίεο ηνπ ελεξγεηαθνχ ηνκέα ηεο ρψξαο. Έλαο απφ ηνπο ιφγνπο γηα ηνλ νπνίν ε ειιεληθή ζηξαηεγηθή γηα ΒΔΑ απέηπρε ζην παξειζφλ, είλαη φηη πνηέ κέρξη ζήκεξα ηα ππνζηεξηθηηθά κέηξα θαη ηα πξνβιήκαηα ησλ θξαηηθψλ θνξέσλ, δελ πξνζεγγίζηεθαλ κε ζνβαξφηεηα, κε ξεαιηζκφ, κε επαγγεικαηηζκφ θαη κε ην λνπ ζηξακκέλν ζηελ επίηεπμε ηνπ θαιχηεξνπ δπλαηνχ απνηειέζκαηνο. Γηα ηελ πξαγκάησζε ηνπ εγρεηξήκαηνο, απαηηείηαη, ε δεκηνπξγία ελφο ή θαη πεξηζζνηέξσλ ζχγρξνλσλ, δπλακηθψλ, επέιηθησλ θαη απνηειεζκαηηθψλ ειιεληθψλ θνξέσλ, πνπ ζθφπηκν είλαη λα ζρεδηαζηνχλ ζηα πξφηππα επηηπρεκέλσλ επξσπατθψλ θξαηηθψλ θνξέσλ φπσο ην DEA ζηε Γαλία θαη ην DECC ζην Ζλσκέλν Βαζίιεην. Οη ειιεληθνί απηνί θνξείο δελ είλαη απαξαίηεην λα δεκηνπξγεζνχλ εθ ηνπ κεδελφο, ζα κπνξνχζε πρ. ν θνξέαο δηαρείξηζεο λα ρηηζηεί πάλσ ζηελ πθηζηάκελε δνκή ηνπ ΚΑΠΔ, αξθεί λα πάξεη κία θξέζθηα «εληνιή», λα απνθηήζεη δηεπξπκέλεο «αξκνδηφηεηεο» θαη κέζα θαη λα θαιιηεξγήζεη κηα «δηαθνξεηηθή λννηξνπία», πνπ λα ππεξεηεί πην απνηειεζκαηηθά ηελ εμεηδηθεπκέλε θαη δχζθνιε απνζηνιή πνπ ζα θιεζεί λα θέξεη ζε πέξαο. Ο ΓΟΔ έρεη πξφζθαηα επηζεκάλεη ηηο ζνβαξέο αλεζπρίεο ηνπ γηα ηελ ραιάξσζε ησλ κέζσλ εηήζησλ ξπζκψλ βειηίσζεο Μαθξνρξφληνο Δλεξγεηαθφο ρεδηαζκφο-ζ επφκελε κέξα κεηά ηελ ηειεπηαία θξίζε 27

28 ησλ ελεξγεηαθψλ απνδφζεσλ ησλ ρσξψλκειψλ ηνπ απφ 1,9% θαηά ηελ πεξίνδν , ζε 0,9% θαηά ηελ πεξίνδν , πνπ κπνξεί λα έρνπλ δξακαηηθέο ζπλέπεηεο ζηελ αζθάιεηα ηξνθνδνζίαο θαη ηελ πεξηβαιινληηθή πνιηηηθή ησλ ρσξψλ-κειψλ ηνπ. Οη αλεζπρίεο απηέο, νδήγεζαλ ηνλ ΓΟΔ λα πξνηείλεη πξφζθαηα κία δέζκε απφ «πξφζζεηα ππνζηεξηθηηθά κέηξα» γηα ΒΔΑ κέρξη ην 2030, ηα νπνία ειπίδεηαη φηη ζα επαλαθέξνπλ ηνλ κέζν εηήζην ξπζκφ βειηίσζεο ησλ ελεξγεηαθψλ απνδφζεσλ ησλ ρσξψλ-κειψλ ηνπ ζηα επίπεδα ηεο πεξηφδνπ Οη πξσηνβνπιίεο απηέο ηνπ ΓΟΔ πξνβιεκαηίδνπλ ηδηαίηεξα, γηαηί δείρλνπλ φηη, ε πξνζπάζεηα γηα ΒΔΑ, φρη κφλν δελ ραιαξψλεη δηεζλψο (παξά ην 56% πνπ έρνπλ επηηχρεη κέρξη ζήκεξα νη ρψξεο ηνπ ΓΟΔ), αιιά εληείλεηαη αθφκε πεξηζζφηεξν. Απηφ ζεκαίλεη φηη θαη ε ρψξα καο ζα πξέπεη πιένλ λα εληαηηθνπνηήζεη ηηο πξσηνβνπιίεο ζηελ θαηεχζπλζε απηή. Οη ηάζεηο ζηελ ΟΥΔ θαη ΔΞΔ βαζίδνληαη ζηηο πξφζθαηεο επηηπρείο πξσηνβνπιίεο ηνπ ΤΠΑΝ ην νπνίν κειέηεζε ζε ζπλεξγαζία κε ην ΚΑΠΔ θαη εμέδσζε ην πξψην ΓΔΑ πνπ έηπρε ζεηηθήο αμηνιφγεζεο απφ ηα φξγαλα ηεο Δ.Δ. θαη ελζσκάησζε πνιιέο ζνβαξέο Κνηλνηηθέο Οδεγίεο ζην Διιεληθφ Γίθαην (Ν.3661/2008 γηα ηελ ελζσκάησζε ηεο Οδεγίαο 91/2002/ΔΚ γηα ηελ ελεξγεηθαή απφδνζε, έθδνζε Κνηλήο Τπνπξγηθήο Απφθαζεο γηα ΚΔΝΑΚ Ν. 3468/2006 γηα ηελ παξαγσγή Ζ/Δ απφ ΑΠΔ θαη ζπκπαξαγσγή Ν. 3734/2009 γηα ηελ πξνψζεζε ηεο ζπκπαξαγσγήο θαη ελζσκάησζε ηεο Οδεγίαο 2004/6/ΔΚ) θαη θαηάξηηζε ην Δζληθφ Πξφγξακκα Δλαξκφληζεο κε ηελ Νέα Δπξσπατθή Δλεξγεηαθή Πνιηηηθή, αλαιακβάλνληαο ηνλ εθζπγρξνληζκφ ηνπ Ρπζκηζηηθνχ Πιαηζίνπ, ηελ θαηάξηηζε Δπηρεηξεζηαθψλ Πξνγξακκάησλ γηα ηελ πξνψζεζε ησλ ΑΠΔ, ηεο Δμνηθνλφκεζεο Δλέξγεηαο θαη ηεο πκπαξαγσγήο, γηα ηελ θαηάξηηζε Μεηξψνπ Δκπεηξνγλσκφλσλ, γηα ηελ παξαθνινχζεζε ηεο πινπνίεζεο ησλ εζληθψλ ζηφρσλ θαη γηα πνιιέο άιιεο θξίζηκεο ελέξγεηεο πξνο ηελ θαηεχζπλζε ηεο πινπνίεζεο κηαο ζχγρξνλεο ζηξαηεγηθήο γηα ΒΔΑ. Θα ήηαλ πάλησο άδηθν λα κελ αλαθεξζνχλ γηα ηε ρψξα καο θαη νξηζκέλεο άιιεο πεξίνδνη, φπνπ νη πξνζπάζεηεο νξηζκέλσλ θνξέσλ άθεζαλ έλα ζεηηθφ απνηχπσκα ρσξίο λα απνηειεί βέβαηα απιή ζχκπησζε ην γεγνλφο φηη νη πεξίνδνη δξαζηεξηφηεηαο θαη αηνλίαο γηα ΔΞΔ θαη ΟΥΔ ζπκπίπηνπλ κε ηηο πεξηφδνπο αχμεζεο θαη κείσζεο ησλ ηηκψλ ησλ πγξψλ θαπζίκσλ. Έηζη γηα ηελ πεξίνδν ησλ πςειψλ ηηκψλ πεηξειαίνπ ην Δζληθφ πκβνχιην Δλέξγεηαο πξαγκαηνπνίεζε κία δέζκε απφ πνιχ επηηπρεκέλεο ελέξγεηεο γηα Δμνηθνλφκεζε Δλέξγεηαο, φπσο παξαγσγή ηειενπηηθψλ ζπνη, θηικ θαη εθπαηδεπηηθψλ ή ελεκεξσηηθψλ εθπνκπψλ, απνζηνιή ελεκεξσηηθψλ θπιιαδίσλ, εθπαίδεπζε ζπληεξεηψλ ιεβεηνζηαζίσλ, δεκηνπξγία Μηθηήο Σερληθήο Δπηηξνπήο ΔΔ θαη ΔΒ (ΔΠΔΞΔΒ) πνπ πξαγκαηνπνίεζε επηζθέςεηο ζε ελεξγνβφξεο βηνκεραλίεο θαη επεμεξγάζηεθε έλα πιαίζην πξνηάζεσλ γηα εμνηθνλφκεζε ελέξγεηαο ζηε βηνκεραλία.με ηε ζπλερή πηψζε ησλ 28 Μαθξνρξφληνο Δλεξγεηαθφο ρεδηαζκφο-ζ επφκελε κέξα κεηά ηελ ηειεπηαία θξίζε

29 ηηκψλ κεηά ην 1981 ηα κέηξα αηφληζαλ. Σελ πεξίνδν ζηελ πεξίνδν ηεο αχμεζεο ησλ ηηκψλ ην ΤΒΔΣ αλέζεζε πνιιέο ζεκαληηθέο κειέηεο θαη έξεπλεο ελψ ην ΚΑΠΔ θαη ην ΔΛΚΔΠΑ αμηνπνίεζαλ ην δπλακηθφ ηνπο γηα ηελ πξαγκαηνπνίεζε ελεξγεηαθψλ δηαγλσζηηθψλ ειέγρσλ ζε εθαηνληάδεο επηρεηξήζεηο θαη κεηεθπαίδεπζαλ πνιιέο θαηεγνξίεο λέσλ κεραληθψλ θαη άιισλ ηερληθψλ ζε ηερληθέο εμνηθνλφκεζεο ελέξγεηαο. Μεηά ην 2004 κε ηελ άλνδν ησλ ηηκψλ ησλ θαπζίκσλ θαη ηε ζηελφηεηα ζηελ ειεθηξνπαξαγσγή ην ΤΠΑΝ κε ηε ζπλεξγαζία ησλ επνπηεπνκέλσλ θνξέσλ θαη ηε Ρπζκηζηηθή Αξρή Δλέξγεηαο αλέιαβε πξσηνβνπιίεο γηα ηνλ πεξηνξηζκφ ηεο αηρκήο, ηελ ΔΞΔ, ηελ απνθαηάζηαζε ηεο ηάζεο ζηα δίθηπα ειεθηξηζκνχ θαη ηελ ελεκέξσζε ηνπ θνηλνχ γηα ηνλ πεξηνξηζκφ Πίλαθαο 5: Γηαθνξνπνηήζεηο ελαξίσλ ΜΔ 2009 ηεο ζπαηάιεο. Πξνσζήζεθαλ επίζεο κέηξα γηα ηελ βειηίσζε ηεο ελεξγεηαθήο απφδνζεο ησλ θηηξίσλ ηνπ δεκνζίνπ, ηελ αλαβάζκηζε ελεξγνβφξσλ ζπζθεπψλ θιπ. Όπσο είρε ηνληζηεί θαη ζηελ έθζεζε ηνπ ΜΔ 2008, ε επίηεπμε ηεο ελεξγεηαθήο εμνηθνλφκεζεο θαη ηεο νξζνινγηθήο ρξήζεο ηεο ελέξγεηαο θξίλεηαη πςίζηεο ζεκαζίαο ηφζν γηα ηελ αληαγσληζηηθφηεηα ηνπ ελεξγεηαθνχ ζπζηήκαηνο ηεο ρψξαο φζν θαη γηα ηελ πξνζηαζία ηνπ πεξηβάιινληνο. Οη δπλαηφηεηεο ηνπ ειιεληθνχ ελεξγεηαθνχ ζπζηήκαηνο γηα ΔΞΔ θαη ΟΥΔ ζην ΜΔ 2009 ιακβάλνληαη ππφςε δηακνξθψλνληαο 3 πηζαλά ζελάξηα πνπ πεξηγξάθνληαη ζηνλ Πίλαθα 5 θαη αληαλαθινχλ ηηο δηεζλείο ηάζεηο θαη ηελ πξννπηηθή ζηελ Δ.Δ. ελάξην Αλαθνξάο πγθξαηεκέλεο ηηκέο θαπζίκσλ Γηείζδπζε ειηαθψλ ζπιιεθηψλ ζπγθξαηεκέλε ζχκθσλα κε αλάιπζε ηζηνξηθψλ ζηνηρείσλ Δμέιημε δήηεζεο πεηξειαηνεηδψλ ζχκθσλα κε ξπζκφ εμέιημεο ΑΔΠ θαη αλάιπζε ηζηνξηθψλ ζηνηρείσλ Πνζνζηφ δηείζδπζεο ησλ βηνθαπζίκσλ ζην κίγκα ησλ πεηξειαηνεηδψλ ίζν κε 10% ην έηνο 2020 έσο 2030 Γελ ιακβάλνληαη επηπιένλ κέηξα γηα εμνηθνλφκεζε θαη νξζνινγηθή ρξήζε ζηνλ ηνκέα ηνπ ειεθηξηζκνχ Πιένλ Πηζαλό ελάξην Δμνηθνλόκεζεο Τςειέο ηηκέο θαπζίκσλ Γηείζδπζε ειηαθψλ ζπιιεθηψλ ζχκθσλα κε ζηφρνπο ηεο Έλσζεο Βηνκεραληψλ Ζιηαθήο Δλέξγεηαο(ΔΒΖΔ) Δμέιημε δήηεζεο πεηξειαηνεηδψλ φπσο ζην Αλαθνξάο αιιά κε επηπιένλ εμνηθνλφκεζε κέρξη 20% ην 2020 θαη 25% ην 2030 Πνζνζηφ δηείζδπζεο ησλ βηνθαπζίκσλ ζην κίγκα ησλ πεηξειαηνεηδψλ ίζν κε 10% ην έηνο 2020 έσο 2030 Τινπνηνχληαη ζην κέγηζην βαζκφ ηα κέηξα εμνηθνλφκεζεο πνπ πεξηιακβάλνληαη ζην ρέδην Γξάζεο Δλεξγεηαθήο Απνδνηηθφηεηαο (ΓΔΑ) ηνπ 2008 κέρξη ην 2020 θαη παξακέλεη ε ίδηα δέζκε κέηξσλ έσο ην 2030 απνθέξνληαο εηήζην βαζκφ εμνηθνλφκεζεο 11% ην έηνο 2030 Δπηζπκεηό ελάξην Δμνηθνλόκεζεο Τςειέο ηηκέο θαπζίκσλ Γηείζδπζε ειηαθψλ ζπιιεθηψλ ζχκθσλα κε ζηφρνπο ηεο Έλσζεο Βηνκεραληψλ Ζιηαθήο Δλέξγεηαο(ΔΒΖΔ) Δμέιημε δήηεζεο πεηξειαηνεηδψλ φπσο ζην Αλαθνξάο αιιά κε επηπιένλ εμνηθνλφκεζε κέρξη 20% ην 2020 θαη 30% ην 2030 Πνζνζηφ δηείζδπζεο ησλ βηνθαπζίκσλ ζην κίγκα ησλ πεηξειαηνεηδψλ ίζν κε 10% ην έηνο 2020 θαη 20% ην έηνο 2030 Τινπνηείηαη λέα δέζκε κέηξσλ εμνηθνλφκεζεο κεηά ην 2020 επί πιένλ ησλ κέηξσλ ηνπ ΓΔΑ ηνπ 2008 πνπ απνθέξνπλ εμνηθνλφκεζε 20% ζηνλ ειεθηξηζκφ ην έηνο 2030 Μαθξνρξφληνο Δλεξγεηαθφο ρεδηαζκφο-ζ επφκελε κέξα κεηά ηελ ηειεπηαία θξίζε 29

30 30 Μαθξνρξφληνο Δλεξγεηαθφο ρεδηαζκφο-ζ επφκελε κέξα κεηά ηελ ηειεπηαία θξίζε

31 3.2 Ο Ζιεθηξηζκόο Ζ πξφβιεςε ηεο δήηεζεο ηνπ ειεθηξηζκνχ, πνπ είλαη άκεζα ζπλδεδεκέλε κε ηελ αλάπηπμε ηεο νηθνλνκίαο, ραξαθηεξίδεηαη απφ ηελ αβεβαηφηεηα ησλ πνιπζχλζεησλ παξαγφλησλ πνπ ηε δηακνξθψλνπλ, ηδηαίηεξα ζε κηα επνρή νηθνλνκηθήο αζηάζεηαο φπσο απηή πνπ δηαλχνπκε,. Σν ΔΔ απφ ηελ αλάιπζε ησλ ζρεηηθψλ ζηνηρείσλ έθξηλε φηη είλαη απαξαίηεηε κηα ξεαιηζηηθή επαλαπξνζέγγηζε ηνπ ζέκαηνο ζε ζρέζε κε ηηο εθηηκήζεηο ηεο Έθζεζεο ηνπ 2008 έηζη ψζηε αθελφο λα κελ ππάξμεη ππνεθηίκεζε ηεο κειινληηθήο δήηεζεο κε απνηέιεζκα πηζαλή αλεπάξθεηα ηεο πξνζθνξάο θαη ζπλεπψο παξεκπφδηζε ηεο πεξεηαίξσ αλάπηπμεο ηεο νηθνλνκίαο αιιά νχηε θαη ππεξεθηίκεζε κε απνηέιεζκα ηε δεκηνπξγία αλελεξγψλ επελδχζεσλ. Βαζηθή δηαθνξά κε ηηο πξνβιέςεηο πνπ ππάξρνπλ ζε ζρέζε κε ην ΜΔ2008 απνηειεί ην γεγνλφο φηη κε ηηο θαηαγξαθέο γηα ην 2008 θαη ην ήκηζπ ηνπ 2009 πξνθχπηεη πζηέξεζε ηεο ηάμεο ηνπ 11% ρσξίο λα ζπλππνινγίδνληαη νη επηδξάζεηο γηα ην Σα απνηειέζκαηα γηα ηελ πξφβιεςε ηεο δήηεζεο ζηνλ ειεθηξηζκφ δίλνληαη ζηνλ Πίλαθα 6 ελψ ζηηο επφκελεο ελφηεηεο γίλεηαη αλαθνξά ζηηο δηάθνξεο πξσηνγελείο πεγέο θαη ηελ ελδερφκελε ζπκκεηνρή ηνπο ζην κείγκα ειεθηξνπαξαγσγήο. Σνλίδεηαη φηη ηερλνινγηθέο εμειίμεηο πνπ ζρεηίδνληαη κε ηηο λαλνηερλνινγίεο, ηελ δηάζπαξηε παξαγσγή θαη ηελ κεηαηξνπή ηεο παξαγσγηθήο βάζεο ησλ βηνκεραληψλ παξαγσγήο απηνθηλήησλ απφ θηλεηήξεο βελδίλεο θαη πεηξειαίνπ ζε ειεθηξνθηλεηήξεο δελ έρνπλ ιεθζεί ππφςε, κηα θαη δελ ππάξρνπλ ζήκεξα ζαθείο ελδείμεηο εάλ νη αιιαγέο απηέο ζα επεξεάζνπλ ηε ρψξα καο ζεκαληηθά κέρξη θαη ηα κέζα ηεο δεθαεηίαο Σν ΔΔ ζα επαλέιζεη γηα ηηο εθηηκήζεηο απηέο ζηελ Έθζεζε ηνπ Μαθξνρξφληνο Δλεξγεηαθφο ρεδηαζκφο-ζ επφκελε κέξα κεηά ηελ ηειεπηαία θξίζε 31

32 Πίλαθαο 6 :Πξόβιεςε Εμέιημεο Ζήηεζεο ζηα ελάξηα Αλαθνξάο θαη Εμνηθνλόκεζεο γηα ηνλ ειεθηξηζκό ( ) ενάριο Αναφοράσ Πλζον Πικανό ενάρια Εξοικονόμθςθσ Επικυμθτό Έηνο Μέζνο Δηήζηνο Ρπζκόο Αύμεζεο ηνπ ΑΔΠ (%) Πξόβιεςε αύμεζεο ηεο δήηεζεο (%) * Πξόβιεςε Εήηεζεο Ζιεθηξηζκνύ (GWh) Μέζν πνζνζηό Δμνηθνλόκεζεο Ζιεθηξηθήο Δλέξγεηαο Πξόβιεςε Εήηεζεο Ζιεθηξηζκνύ (GWh) Μέζν πνζνζηό Δμνηθνλόκεζεο Ζιεθηξηθήο Δλέξγεηαο ,5% 0,25 0,50% 0,50% ,42 2,08 2,06% 2,06% ,01 2,46 6,62% 6,62% ,51 2,05 9,64% 12,90% ,06 1,68 10,80% 18,00% *προκφπτει λόγω μθδενικισ αυξθςθσ το 2008 και εκτιμϊμενθσ πτϊςθσ -4,5% το 2009 Πξόβιεςε Εήηεζεο Ζιεθηξηζκνύ (GWh) 32 Μαθξνρξφληνο Δλεξγεηαθφο ρεδηαζκφο-ζ επφκελε κέξα κεηά ηελ ηειεπηαία θξίζε

33 3.3 Σν Φπζηθό Αέξην ήκεξα ην Δζληθφ χζηεκα Φπζηθνχ Αεξίνπ απνηειείηαη απφ ηνλ θεληξηθφ αγσγφ πνπ ζπλδέεη ηα Διιελνβνπιγαξηθά θαη ηα Διιελνηνπξθηθά έσο ηνπο Αγίνπο Θενδψξνπο θαη ηελ Κφξηλζν αληίζηνηρα, ηνπο θιάδνπο κεηαθνξάο πςειήο πίεζεο πνπ ζπλδένπλ έλα κεγάιν αξηζκφ ηκεκάησλ ηεο ρψξαο κε ηνλ θεληξηθφ αγσγφ, θαη ην ζηαζκφ ΤΦΑ ζηε Ρεβπζνχζα πνπ απνηειεί κία απφ ηηο ζεκαληηθφηεξεο ππνδνκέο ηεο ρψξαο θαζψο παξέρεη αζθάιεηα ελεξγεηαθήο ηξνθνδνζίαο. Οη δπλαηφηεηεο ηνπ ΔΦΑ ζήκεξα δίλνληαη ζηνλ Πίλαθα 6. Δίλαη ππφ θαηαζθεπή ή είλαη πξνγξακκαηηζκέλα ηξία κεγάια έξγα ηνπ ΔΦΑ πνπ ζθνπφ έρνπλ ηελ αχμεζε δπλακηθφηεηαο κεηαθνξάο θαη εηζαγσγήο θπζηθνχ αεξίνπ. Ζ αλαβάζκηζε ηεο δπλακηθφηεηαο ησλ κεηξεηηθψλ ζηαζκψλ ζηα εκεία Δηζφδνπ ηδεξνθάζηξνπ θαη Αγίαο Σξηάδαο, είλαη ζε εμέιημε, θαη έρνπλ πξνγξακκαηηζζεί ε θαηαζθεπή ηξίηεο δεμακελήο απνζήθεπζεο πγξνπνηεκέλνπ θπζηθνχ αεξίνπ ζηελ Ρεβπζνχζα, θαη ε εγθαηάζηαζε ζηαζκνχ ζπκπίεζεο ζηνλ θεληξηθφ αγσγφ (Νέα Μεζεκβξία), ε νπνία πξνγξακκαηίδεηαη γηα ην έηνο Δπίζεο κειεηάηαη ε εγθαηάζηαζε ζηαζκνχ LNG ζηελ Κξήηε. Παξάιιεια ππνγξάθεθε βαζηθή ζπκθσλία ζπλεξγαζίαο γηα ηελ ίδξπζε ηεο Διιελνξσζηθήο εηαηξείαο κε ζθνπφ ηελ θαηαζθεπή θαη εθκεηάιιεπζε ηνπ αγσγνχ South Stream Παξφκνηεο ζπκθσλίεο ππεγξάθεζαλ κε ηε εξβία, ηε Βνπιγαξία θαη ηελ Ηηαιηθή ENI θαζψο θαη ζπκθσλίεο νη νπνίεο πξνβιέπνπλ ηε GAΕPROM λα έρεη νινθιεξψζεη ηελ θαηαζθεπή ηνπ αγσγνχ κέρξη ην ηέινο ηνπ Δπίζεο ππνγξάθεθε πξφζθαηα θαη ε ίδξπζε θνηλνπξαμίαο γηα ηελ θαηαζθεπή θαη ιεηηνπξγία ηνπ αγσγνχ Καβάιαο ηάξα Εαγθφβα. χκθσλα κε ην Γηαρεηξηζηή ηνπ Δζληθνχ πζηήκαηνο Φπζηθνχ Αεξίνπ (ΓΔΦΑ) ε επέλδπζε ζηνλ θιάδν ηνπ South Stream πνπ ζα δηέξρεηαη ην ειιεληθφ έδαθνο εθηηκάηαη κεηαμχ 700 εθαη. θαη 1 δηζ. Δπξψ, αλάινγα κε ηελ είζνδν (Μαθεδνλία ή Θξάθε) θαη ηελ θαηεχζπλζε πνπ ζα επηιεγεί. Τπνινγίδεηαη κάιηζηα φηη κε ηελ νινθιήξσζε ηνπ έξγνπ ζα κπνξνχλ λα δηνρεηεχνληαη απφ ηελ Διιάδα πεξίπνπ 11 δηζεθαηνκκχξηα θπβηθά κέηξα Φ.Α., ελψ απφ απηά ε Διιάδα ζα απνκαζηεχζεη 3 δηζεθαηνκκχξηα, πνζφηεηα πνπ πξνζεγγίδεη ην 75% ηεο ζεκεξηλήο εγρψξηαο ηειηθήο θαηαλάισζεο. Αλαθνξηθά κε ην ηνλ αγσγφ ITGI, ηνλ αγσγφ δειαδή πνπ πξνγξακκαηίδεηαη λα κεηαθέξεη θπζηθφ αέξην ζηελ Ηηαιία απφ ην Αδεξκπατηδάλ κέζσ ηεο Σνπξθίαο θαη ηεο Διιάδαο εθθξεκεί ε δηεπζέηεζε νξηζκέλσλ ζεκάησλ κεηαμχ ηεο Σνπξθίαο θαη ηνπ Αδεξκπατηδάλ. Πξφζζεηα ζέκαηα πνπ αλακέλεηαη λα δηεπζεηεζνχλ είλαη νη ιήςεηο ησλ νξηζηηθψλ επελδπηηθψλ απνθάζεσλ (FID) γηα ηελ θαηαζθεπή ησλ δηεζλψλ αγσγψλ θαη ε ζπκθσλία ησλ φξσλ γηα ηελ ηξνθνδνζία αεξίνπ απφ ηε Ρσζία κεηά ην Ζ Πξφβιεςε γηα ηελ εμέιημε ηεο δήηεζεο Φπζηθνχ Αεξίνπ απνηππψλεηαη ζην Γηάγξακκα 13. ην δηάγξακκα θαίλεηαη ε ξαγδαία κεηαβνιή ηεο δηείζδπζεο ηνπ Φπζηθνχ αεξίνπ ζηελ ειεθηξνπαξαγσγή ζηελ πεξίνδν ιφγσ ηεο αληηθαηάζηαζεο ησλ κνλάδσλ πνπ ρξεζηκνπνηνχλ ζηεξεά θαχζηκα. ην δηάγξακκα ηεο εμέιημεο ηεο δήηεζεο ηνπ θπζηθνχ αεξίνπ κεηαμχ Μαθξνρξφληνο Δλεξγεηαθφο ρεδηαζκφο-ζ επφκελε κέξα κεηά ηελ ηειεπηαία θξίζε 33

34 εκ.κυβικά μζτρα ζελαξίσλ παξαηεξείηαη έληνλε δηαθνξνπνίεζε κεηαμχ ηεο ηάζεσο ηεο δήηεζεο ζηελ ειεθηξνπαξαγσγή θαη απηήο ησλ ινηπψλ ρξήζεσλ. πγθεθξηκέλα φζνλ αθνξά ηηο ινηπέο ρξήζεηο ηνπ θπζηθνχ αεξίνπ παξαηεξείηαη κεγαιχηεξε αχμεζε ηεο δήηεζεο ζην Δπηζπκεηφ ελάξην Δμνηθνλφκεζεο δεδνκέλνπ φηη ζε απηφ ην ζελάξην έρεη ζεσξεζεί κεγάιε εμνηθνλφκεζε ησλ πεηξειατθψλ πξντφλησλ θαη ζπλεπψο κέξνο ηεο δήηεζεο ησλ πξντφλησλ απηψλ ππνθαζίζηαηαη απφ ηε δήηεζε θπζηθνχ αεξίνπ. Οη ηνκείο πνπ πξνβιέπεηαη λα παξνπζηάζνπλ ηε ζπκπεξηθνξά απηή είλαη θπξίσο ν νηθηαθφο θαη ν ηξηηνγελήο, φπνπ ε ρξήζε πεηξειαίνπ γηα ηηο αλάγθεο ζέξκαλζεο ζα αληηθαηαζηαζεί κεξηθψο απφ ηε ρξήζε θπζηθνχ αεξίνπ. Ζ ίδηα ζπκπεξηθνξά αλακέλεηαη θαη ζην Πιένλ Πηζαλφ ελάξην Δμνηθνλφκεζεο αιιά ζε κηθξφηεξν βαζκφ. ρεηηθά κε ην κεξίδην ηνπ ειεθηξηζκνχ παξαηεξείηαη ηδηαίηεξε δηαθνξνπνίεζε κεηαμχ ησλ ζελαξίσλ κεηά ην έηνο θμεία Ειςόδου Θεωρθτικι Δυναμικότθτα Ειςαγωγισ ΦΑ ςτο ΕΜΦΑ Εκτιμϊμενθ Δυναμικότθτα Μεταφοράσ ΦΑ προσ το ΕΜΦΑ ιδθρόκαςτρο 5,2 3,8 Κιποι 6,7 3,0 (0,75) Αγία Σριάδα 4,6 4,6 φνολο 16,5 11,4 Πίλαθαο 7 :Γπλακηθόηεηα κεηαθνξάο Φ.Α. ζηα ζεκεία εηζόδνπ ηνπ Δζληθνύ πζηήκαηνο Μεηαθνξάο Φπζηθνύ Αεξίνπ (δηο θπβηθά κέηξα) 9000 Προβλζψεισ Εξζλιξθσ Ηιτθςθσ Φ.Α ςτα ενάρια του ΕΕ ενάριο Αναφοράσ ςτθν Θλεκτροπαραγωγι Πλζον Πικανό ενάριο Εξοικονόμθςθσ ςτθν Θλεκτροπαραγωγι Επικυμθτό ενάριο Εξοικονόμθςθσ ςτθν Θλεκτροπαραγωγι ενάριο Αναφοράσ ςτισ Λοιπζσ Χριςεισ ενάριο Εξοικονόμθςθσ ςτισ Λοιπζσ Χριςεισ Δηάγξακκα 13 :Εμέιημε ηεο δήηεζεο Φπζηθνύ αεξίνπ ζηα δηάθνξα ζελάξηα 34 Μαθξνρξφληνο Δλεξγεηαθφο ρεδηαζκφο-ζ επφκελε κέξα κεηά ηελ ηειεπηαία θξίζε

35 Όζνλ αθνξά ηε πξνκήζεηα θπζηθνχ αεξίνπ ζηελ Διιάδα κέρξη ζήκεξα κνλαδηθφο πξνκεζεπηήο παξακέλεη ε Γεκφζηα Δπηρείξεζε Αεξίνπ κε ηξεηο καθξνρξφληεο ζπκβάζεηο απφ ην εμσηεξηθφ πνπ ιήγνπλ κεηαμχ 2016 θαη 2022 (βιέπεηε παξαθάησ πίλαθα). Αντιςυμβαλλόμενοσ Χϊρα Ποςότθτα bcm Διάρκεια Botas Σουρκία 0,45-0, Sonatrac Αλγερία 0, Gazprom Ρωςία 2, φνολο 3,95-4,25 Πίλαθαο 8 :Τπάξρνληα δεζκεπηηθά ζπκβόιαηα γηα ηελ παξνρή Φπζηθνύ Αεξίνπ Μαθξνρξφληνο Δλεξγεηαθφο ρεδηαζκφο-ζ επφκελε κέξα κεηά ηελ ηειεπηαία θξίζε 35

36 3.4 Σα ηεξεά Καύζηκα Σα ζηεξεά θαχζηκα (ιηγλίηεο θαη ιηζάλζξαθαο) έρνπλ απνηειέζεη κέρξη ζήκεξα ηνπο ζηπινβάηεο ηεο παγθφζκηαο ειεθηξνπαξαγσγήο θαη ηεο θαχζεο γεληθφηεξα ζε ζπγθεθξηκέλεο βηνκεραληθέο κνλάδεο. Ζ ρξήζε ηνπο δηαζθαιίδεη ζην κέγηζην βαζκφ (πεξηζζφηεξν ηνπ θπζηθνχ αεξίνπ θαη ηνπ πεηξειαίνπ) ηελ αζθάιεηα εθνδηαζκνχ θαη ηελ αληαγσληζηηθφηεηα ηεο ειεθηξηθήο ελέξγεηαο. Με ηα λέα δεδνκέλα, ε ζπλέρηζε ηεο ρξήζεο ηνπο αλά ηνλ Κφζκν αλακέλεηαη λα είλαη απμεηηθή κπνξεί δε λα αηηηνινγεζεί γηα ιφγνπο αζθάιεηαο εθνδηαζκνχ θνηλσληθήο ζπλνρήο θαη απφζβεζεο ησλ πξαγκαηηθψλ δηαθπκάλζεσλ ησλ ηηκψλ ησλ πγξψλ θαπζίκσλ παξά ηε ζπλεπαγφκελε αχμεζε ηνπ θφζηνπο παξαγσγήο ειεθηξηθήο ελέξγεηαο ιφγσ ησλ εθπεκπφκελσλ ξχπσλ (κεγαιχηεξν θφζηνο γηα ηνλ ιηγλίηε έλαληη ηνπ ιηζάλζξαθα). ηελ Διιάδα, ν ιηγλίηεο ζα ζπλερίζεη λα απνηειεί βαζηθή πεγή ειεθηξνπαξαγσγήο κέρξη ην 2020 αιιά θαη ζηελ κεηά ην 2020 πεξίνδν κε ζεκαληηθά κεηνχκελεο πνζφηεηεο ιφγσ εμάληιεζεο ησλ θνηηαζκάησλ. ήκεξα ε ιηγληηηθή παξαγσγή απνηειεί πεξίπνπ ην 52,5% ηνπ ζπλφινπ ηεο θαζαξήο παξαγσγήο ηνπ Γηαζπλδεδεκέλνπ πζηήκαηνο ελψ ζχκθσλα κε έλα απφ ηα ζελάξηα εμέιημεο ηνπ ελεξγεηαθνχ ηζνδπγίνπ ηνπ ΔΔ, ε παξαγσγή απηή ζα πξνζεγγίζεη ην 29% ην έηνο 2020 θαη ην 11% ην έηνο 2030 φπνπ φιεο πιένλ νη παιαηέο ιηγληηηθέο κνλάδεο ζα βξίζθνληαη εθηφο ιεηηνπξγίαο. Ζ ΓΔΖ ζθνπεχεη λα πξνζζέζεη ζην ραξηνθπιάθηφ ηεο δχν λέεο ιηγληηηθέο κνλάδεο. Ζ Πηνιεκαΐδα 5 ηζρχνο 600 MW πξνβιέπεηαη λα εληαρζεί ην έηνο 2016, ελψ ε κνλάδα Μειίηεο 2 ηζρχνο MW έρεη πξνγξακκαηηζηεί γηα ην χκθσλα κε ην Δπελδπηηθφ Πιάλν ηεο ε ΓΔΖ πξνβιέπεη ηελ ζηαδηαθή απφζπξζε πεπαιαησκέλνπ, ξππνγφλνπ θαη ρακειήο απφδνζεο δπλακηθνχ θαη ηελ ηαπηφρξνλε αληηθαηάζηαζή ηνπ κε λέν παξαγσγηθφ δπλακηθφ ζεξκηθψλ κνλάδσλ ηειεπηαίαο ηερλνινγίαο Κξίζηκν ζηνηρείν γηα ηελ ρξεζηκνπνίεζε ησλ ζηεξεψλ θαπζίκσλ ζηε ρψξα καο ζηελ κεηά ην 2020 πεξίνδν, ζα απνηειέζεη ε επηηπρία αλάδεημεο ησλ ηερλνινγηψλ θαζαξήο θαχζεο ησλ ζηεξεψλ θαπζίκσλ θαη ηδηαίηεξα ηεο Γέζκεπζεο θαη Απνζήθεπζεο Γηνμεηδίνπ ηνπ άλζξαθα. Οη ηερλνινγίεο απηέο ζα δηαζθαιίζνπλ ηε κείσζε ησλ εθπνκπψλ κε ζπλέπεηα ηελ επίηεπμε ησλ ζρεηηθψλ ζηφρσλ πνπ καο αληηζηνηρνχλ. Ζ αλάδεημε απηψλ ησλ ηερλνινγηψλ εθηηκάηαη φηη ζα κπνξνχζε λα νδεγήζεη ζε αιιαγή ηεο πνιηηηθήο βνχιεζεο θαη ηεο θνηλσληθήο απνδνρήο ηνπ εηζαγφκελνπ ιηζάλζξαθα ζηελ πεξίνδν απμάλνληαη ηα επίπεδα αζθάιεηαο εθνδηαζκνχ, αληαγσληζηηθφηεηαο θαη κείσζεο ησλ εθπνκπψλ εκεηψλεηαη ελ πξνθεηκέλσ φηη ε Διιάδα, αλ θαη δεχηεξε ρψξα ζηελ Δ.Δ. ζε παξαγσγή ιηγλίηε, δελ ζπκκεηέρεη ζε θαλέλα πξφγξακκα ηερλνινγηψλ CCS, γεγνλφο πνπ ηεο ζηεξεί ηελ επθαηξία λα εκπινπηίζεη θαη εθζπγρξνλίζεη ηελ εκπεηξία ηεο ζηελ ηερλνινγία θαχζεο ζηεξεψλ 36 Μαθξνρξφληνο Δλεξγεηαθφο ρεδηαζκφο-ζ επφκελε κέξα κεηά ηελ ηειεπηαία θξίζε

37 θαπζίκσλ, πνπ απέθηεζε κε θφπν θαη ζνβαξέο επελδχζεηο ηα ηειεπηαία 30 ρξφληα. 3.5 Ο ξόινο ησλ ΑΠΔ ήκεξα αληηκεησπίδνπκε δχν βαζηθέο πξνθιήζεηο ζηελ ελεξγεηαθή πνιηηηθή : ηελ αληηκεηψπηζε ησλ επηπηψζεσλ ηεο θιηκαηηθήο αιιαγήο ζηηο ελεξγεηαθέο ιεηηνπξγίεο θαη ηελ εμαζθάιηζε ηεο ελεξγεηαθήο επάξθεηαο. Οη Αλαλεψζηκεο Πεγέο Δλέξγεηαο κπνξνχλ λα παίμνπλ αδηακθηζβήηεηα έλα βαζηθφ ξφιν ζηελ αληηκεηψπηζε ησλ πξνθιήζεσλ απηψλ, αθνχ πέξα απφ ηε κείσζε ησλ εθπνκπψλ δηνμεηδίνπ ηνπ άλζξαθα θαη ηε ζπλεηζθνξά ηνπο ζηε δηαθνξνπνίεζε ηνπ ελεξγεηαθνχ κείγκαηνο ηεο ρψξαο, κπνξνχλ λα ζπλεηζθέξνπλ θαη ζηε κείσζε ηεο εμάξηεζεο απφ ρψξεο ή πξνκεζεπηέο θαπζίκσλ. Δπί πιένλ κε θαηάιιειε ζηξαηεγηθή κπνξνχλ λα πξνζθέξνπλ επθαηξίεο επελδχζεσλ, αχμεζε ηεο απαζρφιεζεο, κείσζε ηεο εμάξηεζεο απφ πξνκεζεπηέο ηερλνινγίαο θαη αχμεζεο ηνπ πνζνζηνχ πξνζηηζέκελεο αμίαο Οη Δπξσπατθνί ζηόρνη Ζ Δπξσπατθή Έλσζε έρεη αλαπηχμεη κηα ζεηξά λνκνζεηηθψλ πξσηνβνπιηψλ γηα ηελ πξνψζεζε ηεο ρξεζηκνπνίεζεο ησλ ΑΠΔ κε θαηαιεθηηθή ηελ λέα Οδεγία γηα ηελ ελέξγεηα απφ αλαλεψζηκεο πεγέο (Οδεγία 2009/28/ΔΚ) Ο ζπλνιηθφο δεζκεπηηθφο πιένλ ζηφρνο ηεο Δ.Δ γηα ηε δηείζδπζε ησλ αλαλεψζηκσλ πεγψλ ζηνλ ηνκέα ηεο ελέξγεηαο είλαη 20% ζηελ ηειηθή θαηαλάισζε θαη 10% ζηνλ ηνκέα ησλ κεηαθνξψλ γηα ην έηνο Οη ζηφρνη απηνί νξίδνληαη σο εθηθηνί ζχκθσλα κε ηνλ Υάξηε Πνξείαο γηα ηηο Αλαλεψζηκεο Πεγέο Δλέξγεηαο θαη πξνηάζζνληαη παξάιιεια κε ην πιαίζην ηεο βειηίσζεο θαηά 20% ηεο ελεξγεηαθήο απφδνζεο έσο ην Δπηπιένλ ζεζπίδνληαη λένη κεραληζκνί φπσο νη ζηαηηζηηθέο κεηαβηβάζεηο κεηαμχ θξαηψλ κειψλ θαη ηα θνηλά έξγα κεηαμχ θξαηψλ κειψλ ή ηξίησλ ρσξψλ, ελψ ζεζπίδνληαη θαη εγγπήζεηο πξνέιεπζεο ηεο ειεθηξηθήο ελέξγεηαο θαη ηεο ελέξγεηαο ζέξκαλζεο θαη ςχμεο πνπ παξάγνληαη απφ αλαλεψζηκεο πεγέο ελέξγεηαο. Ζ Κνηλφηεηα δελ έρεη κέρξη ζηηγκήο ζεζπίζεη λνκνζεζία γηα ηελ πξνψζεζε ηεο ζέξκαλζεο - ςχμεο απφ αλαλεψζηκεο πεγέο αιιά θαιεί ηα Κξάηε Μέιε λα ιακβάλνπλ ππ φςε ην βέιηηζην ζπλδπαζκφ ηερλνινγηψλ ελεξγεηαθήο απφδνζεο θαη ΑΠΔ Οη Δζληθνί καο ηόρνη. Με ηελ παξ. 9 ηνπ άξζξνπ 27 ηνπ Ν 3468/2006, ε ζπκκεηνρή ηεο ειεθηξηθήο ελέξγεηαο πνπ παξάγεηαη απφ Α.Π.Δ. ζηελ αθαζάξηζηε θαηαλάισζε ειεθηξηθήο ελέξγεηαο, θαζνξίδεηαη ζε πνζνζηφ 20,1% κέρξη ην 2010 θαη ζε πνζνζηφ 29% κέρξη ην 2020, θαηά ηα πξνβιεπφκελα ζην άξζξν 3 ηεο Οδεγίαο 2001/77/EΚ. χκθσλα κε ην Παξάξηεκα ηεο Οδεγίαο 2009/28/ΔΚ νξίδεηαη ζαλ Δζληθφο ζπλνιηθφο ζηφρνο γηα ηε ρψξα καο κέρξη ην 2020 ην 18% ηνπ Μαθξνρξφληνο Δλεξγεηαθφο ρεδηαζκφο-ζ επφκελε κέξα κεηά ηελ ηειεπηαία θξίζε 37

38 κεξηδίνπ απφ αλαλεψζηκεο πεγέο ζηελ ηειηθή θαηαλάισζε ελέξγεηαο θαη ην 10% γηα ην κεξίδην ησλ βηνθαπζίκσλ ζηελ θαηαλάισζε βελδίλεο θαη ληίδει γηα ηηο κεηαθνξέο. Ζ 4ε Δζληθή Έθζεζε γηα ην επίπεδν δηείζδπζεο ηεο Αλαλεψζηκεο Δλέξγεηαο ην 2010 πνπ ζπληάρζεθε ηνλ Οθηψβξην ηνπ 2007 ζχκθσλα κε ην άξζξν 3 ηεο Οδεγίαο 2001/77/EΚ, νξίδεη αλά είδνο εγθαηεζηεκέλεο ηζρχνο Α.Π.Δ. πξνθεηκέλνπ λα επηηεπρζεί ν ζηφρνο γηα ην 2010 ηα αθφινπζα : Αηνιηθά ΜW, Μεγάια YHE 3,325 ΜW, Μηθξά ΤΖΔ 364 ΜW, ΦσηνβνιηαΨθά 200 ΜW, Βηνκάδα 103 ΜW θαη Γεσζεξκία 12 ΜW. Με βάζε ηνπο ζηφρνπο ηεο ηφηε ππφ έθδνζε λέαο νδεγίαο (2009/28/ΔΚ) εθπνλήζεθε ηνλ Μάην ηνπ 2008 αλάιπζε γηα ινγαξηαζκφ ηνπ ΤΠΑΝ απφ νκάδα απνηεινχκελε απφ ζηειέρε ηνπ ΚΑΠΔ. ηνπ ΓΔΜΖΔ. ηεο ΓΔΦΑ ΑΔ θαη εμσηεξηθνχο εκπεηξνγλψκνλεο ε νπνία κε ηε ζπλεηζθνξά θαη ησλ ΡΑΔ θαη ΓΔΖ ΑΔ, εξγάζζεθε γηα ηελ πεξαηηέξσ εμεηδίθεπζε ησλ ζηφρσλ. ην πιαίζην ηεο κειέηεο αλαιχζεθαλ έλα ζελάξην αλαθνξάο θαη ηξία ζελάξηα επηηπρνύο πινπνίεζεο ησλ ζηόρσλ ηεο λέαο Δπξσπατθήο Πνιηηηθήο. Σν βαζηθφ ζελάξην πξνβιέπεη δηείζδπζε ησλ ΑΠΔ ζηελ αθαζάξηζηε ηειηθή ελεξγεηαθή θαηαλάισζε ζε πνζνζηά 14.3%, γηα ην 2010, 15,0% γηα ην 2015 θαη 19% γηα ην Σν πνζνζηφ δηείζδπζεο ησλ ΑΠΔ ζηελ ειεθηξνπαξαγσγή ην 2020 ζηα ηξία ελαιιαθηηθά ζελάξηα, θζάλεη ζην επίπεδν ηνπ 30% θαη επηηπγράλεηαη κε ηνλ ζπλδπαζκφ ησλ κεγάισλ πδξνειεθηξηθψλ ηζρχνο MW θαη ελφο κείγκαηνο ηερλνινγηψλ, φπνπ ζηα δχν πξψηα ζελάξηα ηα Αηνιηθά πάξθα είλαη 5500 MW ζην δηαζπλδεδεκέλν ζχζηεκα, 800 MW ζην λεζησηηθφ ζχζηεκα, ηα κηθξά πδξνειεθηξηθά είλαη 200 MW, ηα Φσηνβνιηατθά πζηήκαηα είλαη 600 MW ζην δηαζπλδεδεκέλν ζχζηεκα θαη 200 MW ζην λεζησηηθφ, Πξνβιέπνληαη επίζεο 200 MW βηναεξίνπ θαη 200 MW ζπκπαξαγσγήο απφ βηνκάδα ζηελ βηνκεραλία ελψ ζεσξψληαο φηη ππάξρεη ε δπλαηφηεηα ζχλδεζεο ηεο Μήινπ κε ηηο Κπθιάδεο ζεσξνχληαη εθκεηαιιεχζηκα 120 MW γεσζεξκίαο πςειήο ελζαιπίαο απφ ηελ Μήιν. Παξά ηελ έιιεηςε ππνρξέσζεο γηα ηελ ζέζπηζε εζληθνχ ζηφρνπ γηα ηε ζέξκαλζε ςχμε ε παξαπάλσ κειέηε, πεξηιακβάλεη πξνβιέςεηο γηα ηε ζπκκεηνρή ηεο ζέξκαλζεο απφ ειηαθά κέρξη ην 2020 πξνθεηκέλνπ λα επηηεπρζεί ν ζπλνιηθφο εζληθφο ζηφρνο γηα ηηο ΑΠΔ. Σν 2008 κε ηε 4ε Δζληθή έθζεζε γηα ηα βηνθαχζηκα πνπ θνηλνπνηήζεθε ζηελ ΔΔ ν ελδεηθηηθφο ζηφρνο γηα ην 2008 βάζεη ηνπ ελεξγεηαθνχ πεξηερνκέλνπ επί ηνπ ζπλφινπ ηεο βελδίλεο θαη ηνπ πεηξειαίνπ ληίδει ζηηο κεηαθνξέο έθζαλε ην 1,47%. χκθσλα κε ην άξζξν 8 παξ.1 ηνπ Ν 3423/2005 ζαλ 38 Μαθξνρξφληνο Δλεξγεηαθφο ρεδηαζκφο-ζ επφκελε κέξα κεηά ηελ ηειεπηαία θξίζε

39 ελδεηθηηθφο ζηφρνο έσο ηελ θαζνξίδεηαη ην πνζνζηφ 5.75% Οη ηάζεηο ζηνλ Δπξσπατθό ρώξν Ζ αχμεζε ηεο δηείζδπζεο ησλ ΑΠΔ ζαλ απνηέιεζκα ησλ κέηξσλ επηδφηεζεο ππήξμε ζεκαληηθή. Ζ αλάπηπμή ηνπο ζηηο δηάθνξεο ρψξεο ζπλάληεζε πξνβιήκαηα θπξίσο δηνηθεηηθά αδεηνδνηηθά, δηαθνξέο ζηα επηηξεπηά πξφηππα θαη πηζηνπνηήζεηο, δπζκελείο θαλνληζκνχο πξφζβαζεο ζηα δίθηπα θαη αδπλακίεο ζπζηεκαηηθνχ ζπλππνινγηζκνχ ησλ εμσηεξηθψλ δαπαλψλ ζηηο ηηκέο ηεο αγνξάο. Οη ζηφρνη πνπ αξρηθά ηέζεθαλ αλ θαη απνηέιεζαλ κνριφ θηλεηνπνίεζεο δελ θαίλεηαη φηη επεηεχρζεζαλ. Μηα πεξεηαίξσ αηηία κε επίηεπμεο ηνπ ζηφρνπ ησλ ΑΠΔ επηζεκαίλεηαη φηη απνηειεί θαη ε κείσζε ησλ ξπζκψλ εμνηθνλφκεζεο ελέξγεηαο κε ζπλέπεηα ε ζπλνιηθή θαηαλάισζε λα εκθαλίδεηαη απμεκέλε, κεηψλνληαο έηζη ην πνζνζηφ ζπκκεηνρήο ησλ ΑΠΔ. Ζ Δ.Δ έρεη επηηχρεη ηε κεγαιχηεξε πξφνδν ζηνλ ηνκέα ηεο ειεθηξνπαξαγσγήο απφ ΑΠΔ φπνπ θαίλεηαη πηζαλή ε επίηεπμε ζπλνιηθνχ πνζνζηνχ ηεο ηάμεσο ηνπ 35% ζπκκεηνρήο ησλ ΑΠΔ ζηε ζπλνιηθή θαηαλάισζε ειεθηξηθήο ελέξγεηαο γηα ην Παξά ηελ πξφνδν ζηε ρξεζηκνπνίεζε ησλ ΑΠΔ πνπ επηηεχρζεθε απφ ην 2001, νη πξνβιέςεηο ηεο Δπξσπατθήο Έλσζεο δείρλνπλ φηη ν ελδηάκεζνο ζηφρνο ηνπ 12% ζπκκεηνρήο ησλ ΑΠΔ ζηελ αθαζάξηζηε εζσηεξηθή θαηαλάισζε ελέξγεηαο κέρξη ην 2010 δελ ζα επηηεπρζεί, εληζρχνληαο ηελ άπνςε ηνπ ΔΔ φηη ζηε ρψξα καο ε δηείζδπζε ησλ ΑΠΔ ζα αθνινπζήζεη εθζεηηθή πνξεία. Σν θφζηνο εγθαηάζηαζεο ησλ αηνιηθψλ ζηαζκψλ εκθαλίδεη ζπλερή κεησηηθή ηάζε θαη απεηθνλίδεηαη ζην δηάγξακκα 14. Δηάγξακκα 14 Εθηηκώκελε εμέιημε ηνπ θόζηνπο εγθαηάζηαζεο αηνιηθώλ ζηαζκώλ, Πεγή European Wind Energy Association, 2007 Μαθξνρξφληνο Δλεξγεηαθφο ρεδηαζκφο-ζ επφκελε κέξα κεηά ηελ ηειεπηαία θξίζε 39

40 χκθσλα κε ηελ έθζεζε ηεο WWF Θέζεηο εξγαζίαο κεησκέλσλ εθπνκπψλ γηα ηελ Δπξψπε ηνπ 2009, ε Δπξσπατθή Έλσζε Αηνιηθήο Δλέξγεηαο (European Wind Energy Association (EWEA)) πξνβιέπεη φηη ζα ππάξμεη κία εγθαηεζηεκέλε ηζρχο 377 GW αηνιηθψλ κέρξη ην 2030 θαη ζα δεκηνπξγεζνχλ ζπλνιηθά ζέζεηο εξγαζίαο ζηνλ ηνκέα ηεο αηνιηθήο ελέξγεηαο ζηελ Δπξσπατθή Έλσζε. Απηέο νη πξνβιέςεηο ζηεξίδνληαη ζηελ εθηίκεζε φηη ζηε βηνκεραλία θαηαζθεπήο αηνιηθψλ ππάξρνπλ 15,1 ζέζεηο εξγαζίαο γηα θάζε λέν MW θαη 0,4 ζέζεηο γηα ιεηηνπξγία θαη ζπληήξεζε γηα θάζε ζσξεπηηθφ MW αξηζκνί πνπ ζα κεησζνχλ ζηηο 11 θαη 0,29 ζέζεηο εξγαζίαο αληίζηνηρα ( ιφγσ βειηίσζεο ηεο παξαγσγηθφηεηαο) γηα ην ηνλ ηνκέα ηεο θσηνβνιηατθήο ελέξγεηαο ε Δπξψπε πξνεγείηαη έρνληαο πεξίπνπ ην 65% ηεο παγθφζκηαο εγθαηεζηεκέλεο ηζρχνο. Σν δηάγξακκα πνπ αθνινπζεί δείρλεη ηελ αλακελφκελε εμέιημε ησλ ηηκψλ θαη θφζηνπο θσηνβνιηατθήο παξαγσγήο ζχκθσλα κε ηελ European Photovoltaic Industry Association. Ζ Θέξκαλζε απνηειεί ηε κεγαιχηεξε αγνξά ελέξγεηαο ζηελ ΔΔ. Ζ ζέξκαλζε ςχμε ησλ θηηξίσλ ε ζέξκαλζε λεξνχ νηθηαθήο ρξήζεο θαη νη βηνκεραληθέο ρξήζεηο θαιχπηνπλ ην 40% πεξίπνπ ηεο πξσηνγελνχο θαηαλάισζεο ελέξγεηαο. ηνλ ηνκέα ησλ βηνθαπζίκσλ εθθξάζηεθε ζθεπηηθηζκφο απφ Δηάγξακκα 15, ύγθξηζε ηεο εθηηκώκελεο εμέιημεο ηνπ θόζηνπο ηεο θσηνβνιηατθήο παξαγσγήο θαη ηεο ηηκήο ηεο ειεθηξηθήο ελέξγεηαο, Πεγή EPIA, Solar Generation V-2008 πιεπξάο πεξηβάιινληνο ηεο ΔΔ, ζρεηηθά κε ηελ άλνδν ηεο ηηκήο ησλ ηξνθίκσλ θαη ηελ θαηαλνκή ησλ αξδεχζεσλ εμ αηηίαο ηεο απμαλφκελεο παξαγσγήο βηνθαπζίκσλ. Ζ εθηηκψκελε ζπκκεηνρή ησλ βηνθαπζίκσλ ζηηο κεηαθνξέο παξακέλεη ζην 10% Οη ηάζεηο ζηε ρώξα καο. Ζ ειεθηξνπαξαγσγή απφ ΑΠΔ ζηε ρψξα καο παξνπζίαζε ζεκαληηθή πξφνδν ην 2008 κε ηελ εγθαηεζηεκέλε ηζρχ λα πξνζεγγίδεη ηα 4300 ΜW θαη ηελ παξαγσγή λα θζάλεη ηηο 4530 GWh πεξίπνπ. Δλ ηνχηνηο φπσο θαη γηα ηελ ΔΔ έηζη θαη γηα ηε ρψξα καο ηειεί ππφ ακθηζβήηεζε ε επίηεπμε ηνπ ζηφρνπ γηα ην Οη θχξηνη ιφγνη απηήο ηεο αβεβαηφηεηαο, ζρεηίδνληαη κε αδπλακίεο πνπ εκθαλίζζεθαλ θαηά ηελ εμέιημε ηεο πινπνίεζεο ηεο αδεηνδνηηθήο δεπηεξεπφλησο κε δηαδηθαζίαο θαζψο θαη ηα πξνβιήκαηα 40 Μαθξνρξφληνο Δλεξγεηαθφο ρεδηαζκφο-ζ επφκελε κέξα κεηά ηελ ηειεπηαία θξίζε

41 ζχλδεζεο ησλ Αηνιηθψλ ζηαζκψλ ζην ζχζηεκα. Ζ εγθαηεζηεκέλε ηζρχο ειηαθψλ ζπιιεθηψλ ζηε ρψξα καο θζάλεη ηα 0,32 m2 αλά θάηνηθν. Ζ επίηεπμε εγθαηεζηεκέλεο ηζρχνο 1m2 επηθαλείαο ειηαθψλ ζπιιεθηψλ αλά θάηνηθν γηα ην 2020 είλαη εχθνια επηηεχμηκνο ζηφρνο θαηαηάζζνληαο ηελ Διιάδα ζηελ πξσηνπνξία ησλ ρσξψλ ηεο Δπξσπατθήο Έλσζεο. Ζ βηνκεραλία γηα ηελ ειηαθή ζεξκηθή ελέξγεηα έρεη ήδε αλαπηπρζεί ηθαλνπνηεηηθά ζηελ Διιάδα θαη απνηειεί ζνβαξφ εμαγσγηθφ παξάγνληα. Σα ειηαθά ζεξκηθά ζπζηήκαηα ζηελ Διιάδα ππνθαζηζηνχλ θπξίσο ειεθηξηθή ελέξγεηα (πεξί ην 3% ηεο θαηαλάισζεο ζήκεξα) ηφζν ζηελ επεηξσηηθή ρψξα φζν θαη ζηα λεζηά. Σν κεγαιχηεξν κέξνο ησλ εθαξκνγψλ είλαη ζήκεξα ζεξκνζηθσληθνχ ηχπνπ θαη αθνξά ζηε ζέξκαλζε λεξνχ γηα νηθηαθή ρξήζε ( 98% ), ελψ ην ππφινηπν 2% αθνξά ζηα θεληξηθά ζπζηήκαηα. Ο εζληθφο ζηφρνο βηνθαπζίκσλ γηα ην 2006 αλ θαη φρη ακειεηένο έθζαζε ηα 0,75% έλαληη ηνπ αξρηθψο εθηηκεζέληνο 1,15%, ιφγσ ηππηθψλ, ηερληθψλ θαη πξαθηηθψλ δπζρεξεηψλ ζρεηηδνκέλσλ κε ηε γηα πξψηε θνξά ρξεζηκνπνίεζή ηνπ ζηελ Διιεληθή αγνξά, ελψ ην 2008 έθζαλε ην 1,47%.. Μεηαμχ ησλ πηζαλψλ βηνθαπζίκσλ πνπ απαξηζκνχληαη ζηελ Οδεγία 2003/30/ΔΚ, ηα πξνζθνξφηεξα γηα ηελ Διιάδα είλαη ην βηνληίδει θαη ε βηναηζαλφιε, ελψ θαη ηα θαζαξά θπηηθά έιαηα παξνπζηάδνπλ ελδηαθέξνλ. Παξά ηηο ζεκαληηθέο βειηηψζεηο πνπ έρνπλ γίλεη ζηελ λνκνζεζία γηα ηελ απξφζθνπηε δηείζδπζε ησλ ΑΠΔ ηα ηειεπηαία ρξφληα, ε χπαξμε ζπλνιηθψλ αηηήζεσλ πνπ έρνπλ θαηαηεζεί ζηελ ΡΑΔ γηα άδεηεο παξαγσγήο πνπ μεπεξλνχλ ηα MW απνδεηθλχνπλ φηη ν ζπλνιηθφο ζρεδηαζκφο γηα ηηο ΑΠΔ δελ αληαπνθξίλεηαη ζε ξεαιηζηηθά δεδνκέλα γηα ηελ ρψξα καο. Έζησ θαη εάλ ππάξμνπλ απνξξίςεηο ελφο κεγάινπ πνζνζηνχ ησλ αηηήζεσλ παξακέλεη έλα εμσπξαγκαηηθφ επελδπηηθφ ελδηαθέξνλ πξνο πινπνίεζε ην νπνίν ζα πξέπεη λα αληηκεησπηζζεί άκεζα. Πξέπεη επίζεο λα ηνληζηεί φηη κεγαιχηεξε ησλ 6500 MW δηείζδπζε ησλ ινηπψλ ΑΠΔ (εθηφο κεγάισλ ΤΖ) ζπλεπάγεηαη ζεκαληηθέο επελδχζεηο ζε δίθηπα γηα ηε ζχλδεζε ησλ ΑΠΔ θαη κε βέιηηζηε ιεηηνπξγία ηφζν ησλ ζεξκηθψλ κνλάδσλ φζν θαη ησλ ίδησλ ησλ ΑΠΔ ζπκβάιινληαο ζηελ αχμεζε ηνπ θφζηνπο ηεο ειεθηξηθήο ελέξγεηαο. Παξαθάησ δίλεηαη πίλαθαο ζπκκεηνρήο ησλ ΑΠΔ θαηά ηε δηάξθεηα ηεο αηρκήο ηα ηειεπηαία ρξφληα. Ετος Αιτμή υορτίοσ (MW) Σσμμετοτή αιολικών στην αιτμή (MW) * * * * * * Πλέον πρόσυατα στοιτεία Πίλαθαο 9 : πκκεηνρή ησλ αηνιηθώλ ζηελ αηρκή ηνπ Δηαζπλδεδεκέλνπ πζηήκαηνο (Πεγή ΔΕΜΗΕ) Μαθξνρξφληνο Δλεξγεηαθφο ρεδηαζκφο-ζ επφκελε κέξα κεηά ηελ ηειεπηαία θξίζε 41

42 Σν ΔΔ πξνηείλεη ηε ζπλνιηθή αμηνιφγεζε φισλ ησλ ήδε θαηαηεζεηκέλσλ αηηήζεσλ γηα ΑΠΔ, εάλ ρξεηάδεηαη θαη κε λνκνζεηηθή ξχζκηζε θαη ηελ επηινγή ησλ πιένλ απνδνηηθψλ έξγσλ κέρξη ηεο ηζρχνο πνπ επηηξέπεη ε επζηάζεηα ηνπ πζηήκαηνο θαη ηνλ πεξηνξηζκφ ηνπ ρξφλνπ ηζρχνο ησλ αδεηψλ παξαγσγήο θαη εγθαηάζηαζεο γηα έξγα πνπ δελ πινπνηνχληαη Ζ ράξαμε εζληθήο ζηξαηεγηθήο γηα ηηο ΑΠΔ Δλ φςεη ησλ αλσηέξσ ην ΔΔ πξνρψξεζε ζηελ εθηίκεζε ελφο ξεαιηζηηθνχ θαη επέιηθηνπ θαηά ην δπλαηφλ ζρεδίνπ πινπνίεζεο γηα ηηο ΑΠΔ πνπ θαιχπηεη θαη ηηο ηξεηο βαζηθέο ζπληζηψζεο ζπκκεηνρήο ηνπο γηα ηελ επίηεπμε ησλ εζληθψλ ζηφρσλ δει. ηελ ειεθηξνπαξαγσγή, ηε ζέξκαλζε ςχμε θαη ηηο κεηαθνξέο. Σν ΔΔ ζεψξεζε αλαγθαίν, πξνθεηκέλνπ λα έρεη επηηπρία ε ζπλνιηθή επελδπηηθή πξνζπάζεηα θαη ε αλάπηπμε λέσλ ηερλνινγηψλ, λα ηεζνχλ θαη λα θνηλνπνηεζνχλ ελδεηθηηθνί ζηφρνη γηα ηε ζπκκεηνρή ησλ ηξηψλ ζπληζησζψλ ρξεζηκνπνίεζεο ησλ ΑΠΔ θαη λα κελ πξνβάιιεηαη κφλνλ ε ειεθηξνπαξαγσγή σο ε κνλαδηθή θαη ζπγθξηηηθά επθνιφηεξε ιχζε. Γηα ηηο εθηηκήζεηο κέρξη ην 2015 έιαβε ππφςε ηνπ θαηά βάζε ηηο πθηζηάκελεο αλαιπηηθέο κειέηεο ηνπ ΔΜΠ, ΚΑΠΔ,ΓΔΜΖΔ θαη ΡΑΔ ζρεηηθά κε ηελ αλάπηπμε ηνπ ζπζηήκαηνο, ηελ εμέιημε ησλ έξγσλ επέθηαζεο ησλ δηθηχσλ γηα ηε δηείζδπζε ησλ ΑΠΔ, ηηο απαηηήζεηο ηνπο γηα απμεκέλε επειημία αηρκηαθψλ κνλάδσλ παξαγσγήο γηα ηελ απνξξφθεζε ηεο ηζρχνο ΑΠΔ, ηελ αλάγθε δπλαηνηήησλ πεξηθνπψλ θνξηίσλ ΑΠΔ γηα ηελ επζηάζεηα ηνπ ζπζηήκαηνο θαη ηηο ζρεηηθέο νηθνλνκηθέο επηπηψζεηο ζηελ ελεξγεηαθή αγνξά. Γηα ηε δηείζδπζε ησλ ΑΠΔ ηελ πεξίνδν θαη : έιαβε ππ φςε ηελ εμέιημε ηνπ θφζηνπο ηεο θάζε ηερλνινγίαο πνπ εκθαλίδεηαη ζπλερψο κεηνχκελν, πξνζαξκφδνληαο ην ρξφλν έληαμεο θαη ηνπ κείγκαηνο ησλ κνλάδσλ ΑΠΔ ζηελ ειεθηξνπαξαγσγή ζε ζρέζε κε ηελ εμειηζζφκελε πησηηθή πνξεία ηνπ θφζηνπο ησλ θαη ζεσξεί φηη ε ζηφρεπζε γηα κεγαιχηεξα πνζνζηά δηείζδπζεο κεηαμχ 2015 έσο 2020 ζηα πιαίζηα ησλ ππνρξεψζεψλ καο γηα ηελ επίηεπμε ηνπ ζηφρνπ 18% πξέπεη λα εληαηηθνπνηεζεί. Ζ ζπκκεηνρή ησλ ΑΠΔ ζηελ ειεθηξνπαξαγσγή γηα ην 2020 ζα αλέιζεη πεξίπνπ ζηηο 20,2 TWh ζην δηαζπλδεδεκέλν ζχζηεκα θαη ζηηο 1,4 TWh ζηα κε δηαζπλδεδεκέλα λεζηά, κε ηελ παξαγφκελε ελέξγεηα απφ ηνπο πδξνειεθηξηθνχο ζηαζκνχο λα ζπλερίδεη κία ήπηα απμεηηθή κεηαβνιή, πνπ ζα παξαθνινπζεί ηελ πδξαπιηθφηεηα ησλ εηψλ. Δθηηκάηαη φηη ε παξαγφκελε ελέξγεηα απφ βηνκάδα ζα αλέιζεη ζηα 1300 ktoe. χκθσλα κε ηα παξαπάλσ ε ζπκκεηνρή ησλ επί κέξνπο ζπληζησζψλ ζηελ επίηεπμε ηνπ εζληθνχ ζπλνιηθνχ ζηφρνπ ζπκκεηνρήο 42 Μαθξνρξφληνο Δλεξγεηαθφο ρεδηαζκφο-ζ επφκελε κέξα κεηά ηελ ηειεπηαία θξίζε

43 ησλ ΑΠΔ θαηά 18% ζηελ ηειηθή θαηαλάισζε ην 2020 έρεη ρνλδξηθά σο εμήο: Ζιεθηξνπαξαγσγή 6,5 7,5%, βηνθαχζηκα πεξί ην 4% θαη ειηαθά - ζέξκαλζε βηνκάδα 5,5-7,5 %.κε κέγηζηεο ηζρείο ηα αλαθεξφκελα ζην θεθάιαην Θεψξεζε πεξαηηέξσ φηη ε εθηηκψκελε εμέιημε βαζηθψλ ηερληθννηθνλνκηθψλ παξαγφλησλ φπσο ε θάκςε ηνπ εγρψξηνπ ΑΔΠ, ν θνξεζκφο πεξηνρψλ κε πςειφ αηνιηθφ δπλακηθφ, ε ζηαδηαθή κείσζε ηεο ηηκήο ηεο θηινβαηψξαο απφ ΑΠΔ, ζα επηθέξεη κείσζε ηνπ ξπζκνχ πινπνίεζεο λέσλ επελδχζεσλ κεηαμχ ΑΠΔ ελψ εθηηκά φηη ζα απνθηήζνπλ κεξίδην ππφ εμέιημε νη κε επξέσο δηαδεδνκέλεο ζηε ρψξα καο ζήκεξα ηερλνινγίεο φπσο ε ρξήζε βηναεξίνπ, ε γεσζεξκία ρακειήο ελζαιπίαο, ε αθαιάησζε κε ΑΠΔ γηα ηα λεζηά, ηα ζπζηήκαηα ζέξκαλζεο ςχμεο απφ ΑΠΔ θαη ηα ειηνζεξκηθά ζπζηήκαηα παξαγσγήο ειεθηξηθήο ελέξγεηαο. Ο κέζνο εηήζηνο ξπζκφο αχμεζεο ηεο ελέξγεηαο απφ ΑΠΔ ζηελ ειεθηξνπαξαγσγή κεηά ην 2020 εθηηκάηαη φηη ζα είλαη 5% θαη ζα αλέιζεη πεξίπνπ ζηηο 29 TWh ζην δηαζπλδεδεκέλν ζχζηεκα θαη ζηηο 2,0 TWh ζηα κε δηαζπλδεδεκέλα λεζηά ην 2030, κε ηελ παξαγφκελε ελέξγεηα απφ ηνπο πδξνειεθηξηθνχο ζηαζκνχο λα ζπλερίδεη κία ήπηα απμεηηθή κεηαβνιή, πνπ ζα παξαθνινπζεί ηελ πδξαπιηθφηεηα ησλ εηψλ. Σα παξαπάλσ βέβαηα κπνξεί λα αλαζεσξεζνχλ αλ ζην κέιινλ ππάξμνπλ επαλαζηαηηθέο εμειίμεηο ζηελ ηερλνινγία απνζήθεπζεο ειεθηξηθήο ελέξγεηαο, νπφηε θαη ζα κπνξέζνπλ λα αλαβαζκηζηνχλ ξηδηθά θαη νη δπλαηφηεηεο θάιπςεο πνιχ κεγαιχηεξσλ πνζνζηψλ ηεο ειεθηξνπαξαγσγήο κε ΑΠΔ. Δθηηκάηαη φηη ε παξαγφκελε ελέξγεηα απφ βηνκάδα ζα αλέιζεη ζηα 1500 ktoe. χκθσλα κε ηα παξαπάλσ ε ζπκκεηνρή ησλ επί κέξνπο ζπληζησζψλ ζηελ ηειηθή θαηαλάισζε ην 2030 ζα έρεη ρνλδξηθά σο εμήο: Ζιεθηξνπαξαγσγή πεξί ην 9,5%, βηνθαχζηκα 3,5-6,5% θαη ειηαθά - ζέξκαλζε βηνκάδα πεξί ην 7,0 %. Γεδνκέλεο ηεο εμάξηεζεο ηεο θάζε ζπληζηψζαο απφ ηελ αληαπφθξηζε ησλ επί κέξνπο αγνξψλ ζηα ζρεηηθά θίλεηξα, θξίλεηαη αλαγθαίν λα ππάξμεη επειημία ψζηε λα αλαπξνζαξκφδνληαη νη επί κέξνπο εθάζηνηε πνιηηηθέο ζχκθσλα κε ηελ αληαπφθξηζε ηεο αγνξάο, ιακβάλνληαο ππ φςε: Σελ αλάγθε νξζνινγηθήο θαη ηερληθά εθηθηήο πεξαηηέξσ δηείζδπζεο ησλ δηαθφξσλ ηερλνινγηψλ ΑΠΔ αλαιχνληαο ην ζπλνιηθφ φθεινο θάζε κηαο θαζ φζνλ νη ζρεηηθέο ππνζηεξηθηηθέο δξάζεηο απαηηνχλ ζεκαληηθνχο πφξνπο θαη απμάλνπλ ππέξκεηξα ην θφζηνο. Σε κέρξη ζήκεξα ζπλεηζθνξά ησλ ηερλνινγηψλ ΑΠΔ ζε ζέζεηο εξγαζίαο πνπ αθνξά θπξίσο ηνλ ηνκέα εγθαηάζηαζεο θαη ιεηηνπξγίαο θαη δελ παξνπζηάδνπλ αμηφινγνπο αξηζκνχο. πλεπψο ε ρψξα ζα πξέπεη λα πξνρσξήζεη θαη ζε επελδχζεηο ζηνλ Μαθξνρξφληνο Δλεξγεηαθφο ρεδηαζκφο-ζ επφκελε κέξα κεηά ηελ ηειεπηαία θξίζε 43

44 ηνκέα παξαγσγήο ηνπ ζρεηηθνχ εμνπιηζκνχ άκεζα γηα ηελ αχμεζε ηεο εζληθήο πξνζηηζέκελεο αμίαο θαη ησλ ζέζεσλ εξγαζίαο. Δάλ ε ρψξα δελ απνθηήζεη παξαγσγηθή βάζε γηα ηηο ΑΠΔ νη καθξνρξφληεο λέεο ζέζεηο εξγαζίαο ζα παξακείλνπλ ρακειέο. Σελ αλάγθε πξνψζεζεο ηεο ρξήζεο παξαγσγήο θαη ελζάξξπλζεο ρξεζηκνπνίεζεο ΑΠΔ γηα πεξεηαίξσ εθαξκνγέο (μήξαλζεο θαιιηεξγεηψλ θ.ά). Σελ παξαθνινχζεζε ησλ δξάζεσλ γηα ηελ επίηεπμε ηνχ ζηφρνπ ηεο ζπκκεηνρήο ησλ ΑΠΔ ζηηο κεηαθνξέο. Σελ αλάγθε λα ελζαξξπλζεί ε ησλ ΑΠΔ θαη ζε ινηπέο εθαξκνγέο αμηνπνίεζε ηεο γεσζεξκηθήο ηδηαίηεξα πξφζθνξεο γηα ηε ρψξα καο φπσο ε αθαιάησζε πνπ κπνξεί λα ελέξγεηαο ηφζν εθείλεο θάησ ησλ 25 ν C,(αβαζήο γεσζεξκία) φζν θαη εθείλεο θαιχςεη επηηαθηηθέο αλάγθεο ησλ πςειφηεξσλ ζεξκνθξαζηψλ γηα πδξνδφηεζεο εηδηθά ζην λεζησηηθφ ρψξν φπνπ νη αλάγθεο γηα λεξφ είλαη πςειέο ην θφζηνο ηνπ λεξνχ κεγάιν (θπκαίλεηαη ή θαη ππεξβαίλεη ηα 2 Δπξψ αλά θπβηθφ κέηξν), ην δπλακηθφ αλάινγεο θαηά πεξίπησζε ρξήζεηο. ηελ πξψηε πεξίπησζε ην απινπνηεκέλν ζεζκηθφ πιαίζην θαη ε ζχγρξνλε ηερλνινγία ησλ γεσζεξκηθψλ αληιηψλ ζεξκφηεηαο ΑΠΔ ζεκαληηθφ θαη δελ απαηηείηαη επηηξέπνπλ ηελ απνιεςηκφηεηα ηνπ ελίζρπζε ησλ ειεθηξηθψλ ζπζηεκάησλ κεηαθνξάο θαη δηαλνκήο. ζεξκνελεξγεηαθνχ θνξηίνπ ηνπ ππεδάθνπο γηα ηνλ θιηκαηηζκφ ρψξσλ Σελ αχμεζε ηεο ρξεζηκνπνίεζεο κε νηθνλνκηθά ζπκθέξνληαο φξνπο έλαληη άιισλ κνξθψλ ελέξγεηαο. ηελ δεχηεξε πεξίπησζε κε ηηο λνκνζεηηθέο βειηηψζεηο ηνπ λ 3734/09 ζε ζπλδπαζκφ κε ηνλ ζπλερή εκπινπηηζκφ απφ ην ΗΓΜΔ ησλ γλψζεσλ γηα ην γεσζεξκηθφ ππφβαζξν ηεο ρψξαο, παξέρνληαη ζήκεξα ζεκαληηθέο επθαηξίεο πξνψζεζεο ηεο γεσζεξκηθήο ελέξγεηαο γηα παξαγσγή ειεθηξελέξγεηαο, γηα βηνκεραληθέο Δηάγξακκα 16 :ρέζε ηνπ θόζηνπο ελέξγεηαο πξνο θόζηνο αθαιάησζεο, Πεγή Lenntech, Reverse Osmesis, Desalination Cost Analysis ΑΠΔ ζηε ζέξκαλζε ςχμε κε ηελ αλάπηπμε ζρεηηθψλ αιπζίδσλ ρξήζεηο, θαη γηα αγξνηηθέο εθαξκνγέο ζε πεξίπνπ απφ 26 πεξηνρέο ηνπ ειιαδηθνχ ρψξνπ. 44 Μαθξνρξφληνο Δλεξγεηαθφο ρεδηαζκφο-ζ επφκελε κέξα κεηά ηελ ηειεπηαία θξίζε

45 Μεταφορζσ 34% Θζρμανςθ-Ψφξθ 42% 33% ΑΠΕ πλθν ΤΗ ςτο Διαςυνδεδεμζνο 24% 3% 6% ΑΠΕ ςτα Νθςιά Τδροθλεκτρικά (Διαςυνδεδεμζνο) Δηάγξακκα 17 : πκκεηνρή ησλ ελεξγεηαθώλ ξνώλ ΑΠΕ ζηελ θαηαλάισζε ελέξγεηαο ζύκθσλα κε ην ελάξην Αλαθνξάο ηνπ ΕΕ γηα ην έηνο 2020 Μαθξνρξφληνο Δλεξγεηαθφο ρεδηαζκφο-ζ επφκελε κέξα κεηά ηελ ηειεπηαία θξίζε 45

46 46 Μαθξνρξφληνο Δλεξγεηαθφο ρεδηαζκφο-ζ επφκελε κέξα κεηά ηελ ηειεπηαία θξίζε

47 3.6 Οη Μεηαθνξέο Ο ηνκέαο ησλ κεηαθνξψλ αληηζηνηρεί πεξίπνπ ζην έλα ηξίην ηεο ζπλνιηθήο θαηαλάισζεο ελέξγεηαο ζηηο ρψξεο κέιε ηνπ ΔΟΠ θαη ηνπιάρηζηνλ ζην έλα πέκπην ησλ εθπνκπψλ αεξίσλ ηνπ ζεξκνθεπίνπ. Έλα κεγάιν θνκκάηη ηεο αηκνζθαηξηθήο ξχπαλζεο αιιά θαη ηεο ερνξχπαλζεο ησλ αζηηθψλ θέληξσλ νθείιεηαη ζηηο κεηαθνξέο. Πην ζπγθεθξηκέλα ζηελ Διιάδα, ζχκθσλα κε ην ελεξγεηαθφ ηζνδχγην ηεο ρψξαο γηα ην έηνο 2007, ν ηνκέαο κεηαθνξψλ απνξξνθά ην 38,6% ηεο ηειηθήο ελεξγεηαθήο θαηαλάισζεο, φηαλ ν κέζνο φξνο ηεο Δ.Δ.- 25 είλαη γχξσ ζην 30-31%. ηελ Διιάδα νη κεηαθνξέο είλαη ζρεδφλ πιήξσο εμαξηψκελεο απφ ηηο εηζαγσγέο ζε πεηξέιαην. Οη νδηθέο κεηαθνξέο θαιχπηνπλ ην κεγαιχηεξν ηκήκα ηνπ ζπλφινπ κεηαθνξψλ, πνζνζηφ ην νπνίν αλέξρεηαη ζην 77%. χκθσλα κε ηα παξαπάλσ νη νδηθέο κεηαθνξέο απνηεινχλ ηνκέα πξνηεξαηφηεηαο εάλ ζέινπκε λα επηηχρνπκε κείσζε ζηε θαηαλάισζε θαπζίκνπ θαη ξχπσλ κε αχμεζε ηεο ελεξγεηαθήο απνδνηηθφηεηαο θαη επεξγεηηθή επίδξαζε ζην θαηλφκελνπ ηνπ ζεξκνθεπίνπ. Ζ εμνηθνλφκεζε ελέξγεηαο ζηνλ ηνκέα ησλ κεηαθνξψλ ζηνλ ειιαδηθφ ρψξν ζπλδέεηαη άκεζα κε ην επηβαηηθφ ΗΥ. θαη ηηο νδηθέο εκπνξεπκαηηθέο κεηαθνξέο. Όζνλ αθνξά ηηο αεξνκεηαθνξέο θαη ηε λαπζηπινΐα ε Δ.Δ.-25 δελ έρεη θαηαιήμεη αθφκα ζε δεζκεχζεηο. χκθσλα κε αλαιχζεηο,κεηαμχ , νη εθπνκπέο ξχπσλ πνπ πξνέξρνληαη απφ ηηο αεξνκεηαθνξέο απμήζεθαλ θαηά 79%. ηε λαπζηπινΐα γηα ην ίδην ρξνληθφ δηάζηεκα νη εθπνκπέο απμήζεθαλ θαηά 39%. Δθηηκάηαη φηη νη αεξνκεηαθνξέο ζα εηζρσξήζνπλ ζην εκπφξην ξχπσλ ην 2013 ελψ γηα ηελ λαπζηπινΐα θάηη αληίζηνηρν εθηηκάηαη φηη ζα ζπκβεί κεηά ην Έλαο απφ ηνπο ζηφρνπο πνπ έρεη ζέζεη ε Δ.Δ.-25 σο ζηφρν γηα ην 2020 είλαη ην 8-10% ησλ ρεξζαίσλ κεηαθνξψλ λα γίλεηαη κε βηνθαχζηκα. χκθσλα κε ηνλ Δπξσπατθφ Οξγαληζκφ Πεξηβάιινληνο ηα κεγέζε ηνπ ηνκέα ησλ κεηαθνξψλ απμάλνληαη εηεζίσο σο εμήο: 1,9 % γηα ηνπο επηβάηεο 2,7 % γηα ηηο κεηαθνξέο θνξηίσλ ηνλ Πίλαθα 9 θαίλεηαη ε ηειηθή θαηαλάισζε ελέξγεηαο ζηελ Διιάδα 2006 θαη ην κεξίδην πνπ αληηζηνηρεί ζηνλ ηνκέα ησλ Μεηαθνξψλ. Παξά ηελ αλάπηπμε ηεο ηερλνινγίαο ζην ηνκέα ησλ κεηαθνξψλ νη ζρεηηθέο εθπνκπέο (κνλνμείδην ηνπ άλζξαθα, άθαπζηνη πδξνγνλάλζξαθεο θηι) ζπλερίδνπλ λα απμάλνληαη κε αλεζπρεηηθνχο ξπζκνχο. χκθσλα πάληα κε ηνλ Δπξσπατθφ Οξγαληζκφ Πεξηβάιινληνο νη ζπγθεληξψζεηο ζσκαηηδίσλ θαη φδνληνο δελ παξνπζηάδνπλ θάπνηα βειηίσζε απφ ην έηνο Μεηά απφ ην νινθιεξσκέλν Δζληθφ ρέδην πνπ είρε παξνπζηαζηεί πξηλ έλα ρξφλν,πξφζθαηα ην Τπνπξγείν Πεξηβάιινληνο Υσξνηαμίαο θαη Γεκνζίσλ Έξγσλ πξνρψξεζε ζηελ πηνζέηεζε κηαο δέζκεο κέηξσλ απνβιέπνληαο ζηε κείσζε ηεο πεηξειατθήο εμάξηεζεο ηεο ρψξαο, ζηελ αληηκεηψπηζε ηεο αηκνζθαηξηθή ξχπαλζεο θαη ηελ βειηίσζε ηεο νδηθήο θπθινθνξίαο. κέηξα απηά ρσξίδνληαη ζε ηξείο θαηεγνξίεο: Σα Πεξηβαιινληηθά ηέιε θπθινθνξίαο. Αλαλέσζε ηνπ ζηφινπ ησλ νρεκάησλ θαη απφζπξζε παιαηψλ. Δθαξκνγή «πξάζηλνπ» δαθηπιίνπ. Μαθξνρξφληνο Δλεξγεηαθφο ρεδηαζκφο-ζ επφκελε κέξα κεηά ηελ ηειεπηαία θξίζε 47

48 Πίλαθαο 10 Πεγή: ΘΕΝΕ κειέηε Μείσζε ηεο θαηαλάισζεο θαπζίκσλ ζηηο κεηαθνξέο κέζσ ηεο επηβεβιεκέλεο κείσζεο ησλ εθπνκπώλ CO 2 48 Μαθξνρξφληνο Δλεξγεηαθφο ρεδηαζκφο-ζ επφκελε κέξα κεηά ηελ ηειεπηαία θξίζε