Οικονομικά της Εκπαίδευσης

Transcript

1 Οικονομικά της Εκπαίδευσης Νίκος Γιαννακόπουλος Πανεπιστήμιο Πατρών Τμήμα Οικονομικών Επιστημών Ακαδημαϊκό Ετος Χειμερινό Εξάμηνο 1/26 Νίκος Γιαννακόπουλος (UPatras) Οικονομικά της Εκπαίδευσης 1 / 26

2 Περιεχόμενα 1 Ταυτότητα Μαθήματος 2 Εισαγωγικά 3 Εκπαίδευση και ατομική παραγωγικότητα 4 Εκπαίδευση και οικονομική μεγέθυνση 5 Μέτρηση εκπαιδευτικού αποτελέσματος 6 Ανάλυση κόστους-οφέλους 7 Ανάλυση κόστους-αποτελεσματικότητας 8 Κατηγορίες κόστους και οφέλους στην εκπαίδευση 2/26 Νίκος Γιαννακόπουλος (UPatras) Οικονομικά της Εκπαίδευσης 2 / 26

3 Ταυτότητα Μαθήματος Ταυτότητα Μαθήματος ιδάσκων Νίκος Γιαννακόπουλος, Επίκουρος Καθηγητής Γνωστικό αντικείμενο: Εφαρμοσμένη Μικροοικονομική Ημέρες ιδασκαλίας Παρασκευή: 15:00-18:00 (Αίθουσα: ΠΑΜ 17) Ωρες Γραφείου Πέμπτη: 10:00-13:00 Επίσης οποιαδήποτε άλλη εργάσιμη ώρα και ημέρα μετά από συνεννόηση (τηλ ) Ιστότοπος: https : //eclass.upatras.gr 3/26 Νίκος Γιαννακόπουλος (UPatras) Οικονομικά της Εκπαίδευσης 3 / 26

4 Εγχειρίδιο Ταυτότητα Μαθήματος Ως βασικό εγχειρίδιο για το μάθημα μπορείτε να επιλέξετε ένα από τα παρακάτω βιβλία: 1 Ψαχαρόπουλος, Γ., (1999) «Οικονομική της Εκπαίδευσης», Β Εκδοση, Εκδόσεις Παπαζήση, Αθήνα, ISBN: (Κωδικός Βιβλίου στον Εύδοξο: 30302) 2 Λιανός, Θ., και Α. Νταούλη (1998) «Οικονομική της Εργασίας», Εκδόσεις: Μπένου. Αθήνα, ISBN: (Κωδικός Βιβλίου στον Εύδοξο: 2714). 3 Borjas, G.J. (2003) «Τα Οικονομικά της Εργασίας», Εκδόσεις: Κριτική. Αθήνα, ISBN: (Κωδικός Βιβλίου στον Εύδοξο: 11794) 4/26 Νίκος Γιαννακόπουλος (UPatras) Οικονομικά της Εκπαίδευσης 4 / 26

5 Ταυτότητα Μαθήματος Επιπρόσθετη Βιβλιογραφία Εκτός του παραπάνω εγχειριδίου μπορείτε να συμπληρώσετε τις γνώσεις σας από την ενδεικτική βιβλιογραφία που προτείνεται παρακάτω: 1 Παπαγεωργίου, Π.Π. και Σ.Χ. Χατζηδήμα (2003). Εισαγωγή στην Οικονομική των Ανθρωπίνων Πόρων και της Εκπαίδευσης, Εκδόσεις Σταμούλη Αθήνα, ISBN: Checchi, D. (2006). The Economics of Education. Human Capital, Family Background and Inequality. Cambridge University Press, Cambridge and New York. 3 Belfield, C.R. (2000). Economic principles for education, Edward Elgar Publishing. 5/26 Νίκος Γιαννακόπουλος (UPatras) Οικονομικά της Εκπαίδευσης 5 / 26

6 Υλη μαθήματος Ταυτότητα Μαθήματος 1 Εισαγωγή: Εκπαίδευση και οικονομική επιστήμη 2 Επένδυση σε εκπαίδευση Ανθρώπινο κεφάλαιο Σηματοδότηση 3 Η απόδοση της εκπαίδευσης 4 Υποχρεωτική εκπαίδευση Μέγεθος τάξης ιαμαθητικές επιδράσεις Αγορά δασκάλων Αποτελεσματικότητα δασκάλων Χρηματοδότηση εκπαιδευτικών μονάδων Επιλογή σχολείου Ευθύνη και λογοδοσία 5 Τριτοβάθμια εκπαίδευση 6 Ατομικές δεξιότητες (γνωστικές και μη-γνωστικές) 7 ιαγενεακή κινητικότητα 8 Εξωτερικότητες (κοινωνία, υγεία, θεσμοί) 6/26 Νίκος Γιαννακόπουλος (UPatras) Οικονομικά της Εκπαίδευσης 6 / 26

7 Βαθμολογία Ταυτότητα Μαθήματος Υποχρεωτικά: συμμετοχή στο τελικό διαγώνισμα. Προαιρετικά: εκπόνηση και παρουσίαση εργασίας. 7/26 Νίκος Γιαννακόπουλος (UPatras) Οικονομικά της Εκπαίδευσης 7 / 26

8 Εισαγωγικά Εκπάιδευση και Οικονομική Επιστήμη Οικονομική της Εκπαίδευσης: ταχύτατα ανερχόμενος κλάδος της Οικονομικής Επιστήμης Journal of Economic Literature (JEL) της American Economic Association (AEA): υπο-κλάδοι 1 ανάλυση της ζήτησης και προσφοράς εκπαίδευσης 2 χρηματοδότησή της εκπαίδευσης 3 ανάλυση της ανώτερης εκπαίδευσης και των ερευνητικών ινστιτούτων 4 εκπαίδευση και ανισότητα 5 εκπαίδευση και ανάπτυξη 6 ασκούμενη δημόσια εκπαιδευτική πολιτική 8/26 Νίκος Γιαννακόπουλος (UPatras) Οικονομικά της Εκπαίδευσης 8 / 26

9 Εισαγωγικά Εκπάιδευση και Οικονομική Επιστήμη Με τι ασχολείται η οικονομική ανάλυση της εκπαίδευσης; 1 κατανομή των σπάνιων οικονομικών πόρων στην εκπαίδευση (θεωρία και πράξη) Στόχος είναι η κατανόηση 1 της τεχνολογίας παραγωγής του εκπαιδευτικού έργου (πως παράγεται η εκπαίδευση) 2 της κατανομής της εκπαίδευσης (διακύμανση του επιπέδου της εκπαίδευσης μεταξύ των ατόμων) 3 των οικονομικών επιπτώσεων της εκπαίδευσης στα άτομα, τις επιχειρήσεις και την κοινωνία Βασικές έννοιες 1 ο επενδυτικός χαρακτήρας της εκπαίδευσης 2 η οικονομική απόδοση της εκπαίδευσης (π.χ. απασχόληση και μισθοί) 3 η αξιολόγηση της εκπαιδευτικής πολιτικής (οικονομική αποτελεσματικότητα) 9/26 Νίκος Γιαννακόπουλος (UPatras) Οικονομικά της Εκπαίδευσης 9 / 26

10 Ιστορική εξέλιξη Εισαγωγικά Βασικές ιδέες: Adam Smith (1776) Wealth of Nations τα άτομα επενδύουν σε εκπαίδευση με στόχο να αυξήσουν τις παραγωγικές δυνατότητες της κοινωνίας Ολοκληρωμένη προσέγγιση: Gary Becker (1964) Human Capital χρησιμοποιώντας τα αναλυτικά εργαλεία της επένδυσης σε υλικό κεφάλαιο ανέλυσε το γιατί τα άτομα επενδύουν σε εκπαίδευση και κατάρτιση Εναλλακτική προσέγιση: Michael Spence (1973) Signaling Theory αυτό που επιδιώκεται με την εκπαίδευση είναι η ταξινόμηση των ατόμων με διαφορετικά προσόντα και δεξιότητες στην αγορά εργασίας με στόχο την καλύτερη αντιστοίχισή τους με τα χαρακτηριστικά των θέσεων εργασίας. 10/26 Νίκος Γιαννακόπουλος (UPatras) Οικονομικά της Εκπαίδευσης 10 / 26

11 Ιστορική εξέλιξη Εισαγωγικά Ο ρόλος της εκπάιδευσης στη διαμόρφωση των μισθών: Jacob Mincer (1974) Returns to Schooling οι μισθοί των εργαζομένων είναι άρρηκτα συνδεδεμένοι με το επίπεδο εκπαίδευσης και την εργασιακή εμπειρία εγκαθίδρυση σχέσεων αιτιότητας μεταξύ αμοιβών και εκπαίδευσης Επιστημονικά περιοδικά στην Οικονομική της Εκπαίδευσης Economics of Education Review Education Economics ημόσια πολιτική Μείωση ενδιαφέροντος λόγω οικονομικών πολιτικών τύπου laissez faire (Ηνωμένο Βασίλειο, 1980) Αύξηση ενδιαφέροντος λόγω προβλημάτων που δημιούργησαν οι πολιτκές τύπου laissez faire (2000) 11/26 Νίκος Γιαννακόπουλος (UPatras) Οικονομικά της Εκπαίδευσης 11 / 26

12 Εισαγωγικά Η σημασία της εκπαίδευσης Ποιά είναι η σημασία της εκπαίδευσης σε ατομικό επίπεδο; βελτιώνει την ατομική παραγωγικότητα αυξάνει τα επίπεδα συνείδησης και αποτρέπει την εγκληματική συμπεριφορά βελτιώνει την ατομική υγεία συμβάλλει στη διαμόρφωση ανεξάρτητων και υπεύθυνων πολιτών ενθαρρύνει την ενεργή συμμετοχή τους στην κοινωνική ζωή αναβαθμίζει το επίπεδο της κοινωνικής ευαισθησίας προωθεί το κοινό σύστημα αξιών και την κοινωνική συνοχή Η εκπαίδευση συνδυάζεται με «καταναλωτικές» επιδιώξεις: ικανοποίηση από την καλύτερη κατανόηση του κόσμου ικανοποίηση από τις εμπειρίες της φοιτητικής ζωής 12/26 Νίκος Γιαννακόπουλος (UPatras) Οικονομικά της Εκπαίδευσης 12 / 26

13 Εισαγωγικά Η σημασία της εκπαίδευσης Η εκπαίδευση στην Οικονομική Επιστήμη: προϋπόθεση για την κατανόηση των ατομικών επιλογών για το σχεδιασμό πολιτκών αντιμετώπισης ζητημάτων αναποτελεσματικής κατανομής των πόρων Εκπαίδευση και δι-επιστημονικότητα η θεώρηση της εκπαίδευσης ως επένδυσης σε ανθρώπινο κεφάλαιο δεν αμφισβητεί τα παιδαγωγικά, πολιτιστικά ή καταναλωτικά χαρακτηριστικά της, που θα πρέπει επίσης να λαμβάνονται υπόψη κατά την ανάλυση των εκπαιδευτικών ζητημάτων που απασχολούν τις σύγχρονες κοινωνίες οι σύγχρονες κοινωνίες και οικονομίες βασίζουν την ανάπτυξή τους ολοένα και περισσότερο στην οικονομία της γνώσης 13/26 Νίκος Γιαννακόπουλος (UPatras) Οικονομικά της Εκπαίδευσης 13 / 26

14 Εκπαίδευση και ατομική παραγωγικότητα Η εκπαίδευση ως επένδυση T.Schultz, G.Becker και J.Mincer: τα άτομα που επενδύουν σε ανθρώπινο κεφάλαιο επιβαρύνονται αρχικά με το κόστος απόκτησης της εκπαίδευσης που επιλέγουν, που όμως αντισταθμίζεται από την προσδοκώμενη άντληση μελλοντικών ωφελειών A.Smith μια οικονομία αποτελείται από το σταθερό κεφάλαιο, τον μηχανολογικό εξοπλισμό, τα κτίρια, τη γη και τις δεξιότητες (έμφυτες και επίκτητες) όλων των μελών της οικονομίας Κόστος και Όφελος από την Εκπαίδευση Κόστος: άμεσες δαπάνες (π.χ., εκπαιδευτικό υλικό και δίδακτρα) και κόστος ευκαιρίας (άτομο θα μπορούσε να χρησιμοποιήσει το χρόνο του σε άλλες δραστηριότητες που αποφέρουν εισοδήματα λοπως η συμμετοχή στην αγορά εργασίας) Όφελος: αποδόσεις από τη συμμετοχή του ατόμου στην παραγωγική διαδικασία (προεξόφληση) 14/26 Νίκος Γιαννακόπουλος (UPatras) Οικονομικά της Εκπαίδευσης 14 / 26

15 Εκπαίδευση και ατομική παραγωγικότητα ιαφορά μεταξύ της επένδυσης σε εκπαίδευση και φυσικό κεφάλαιο οι δεξιότητες δεν διαχωρίζονται από τον κάτοχο τους το ανθρώπινο κεφάλαιο επηρεάζει δραστηριότητες πέραν όσων σχετίζονται με την αγοράς εργασίας το ανθρώπινο κεφάλαιο δεν υποθηκεύεται ούτε κατάσχεται η εκπαίδευση συνοδεύεται από θετικές εξωτερικές οικονομίες η επένδυση στην εκπαίδευση ενσωματώνει υψηλά επίπεδα κινδύνου χωρίς τη δυνατότητα διασποράς αυτού του κινδύνου το ανθρώπινο κεφάλαιο δεν αποτιμάται πάντοτε επακριβώς 15/26 Νίκος Γιαννακόπουλος (UPatras) Οικονομικά της Εκπαίδευσης 15 / 26

16 Εκπαίδευση και ατομική παραγωγικότητα Η ατομική απόδοση της εκπαίδευσης Βασικά όφέλη γνώσεις και δεξιότητες υιοθέτηση νέων ιδεών, καινοτομιών και τεχνολογικών επιτευγμάτων Άλλα όφέλη μετάβαση από την ανεργία στην απασχόληση προσαρμογή στις μεταβαλλόμενες συνθήκες στην αγορά εργασίας αποφυγή φτώχειας και περιορισμός κοινωνικών ανισοτήτων ανάδειξη μη-γνωστικών δεξιοτήτων (επιμονή, υπομονή, στόχευση/αυτοσυγκέντρωση, αυτοεκτίμηση και τόλμη) ικανοποίηση από την εργασία, υγεία, εγκληματικότητα, ένταξη μεταναστών, ανατροφή των παιδιών 16/26 Νίκος Γιαννακόπουλος (UPatras) Οικονομικά της Εκπαίδευσης 16 / 26

17 Εκπαίδευση και οικονομική μεγέθυνση Η συμβολή της εκπαίδευσης Μικροοικονομική θεώρηση το ακαθάριστο προϊόν μιας οικονομίας (ΑΕΠ) είναι συνάρτηση των συντελεστών παραγωγής της (κεφάλαιο και εργασία) το απόθεμα του ανθρώπινου κεφαλαίου αποτελεί έναν επιπρόσθετο παράγοντα στη συνάρτηση παραγωγής με σωρευτικά αποτελέσματα ημιουργία και διάχυση νέων τεχνολογιών ο ρυθμός μεγέθυνσης της οικονομίας εξαρτάται από τα νέα τεχνολογικά επιτεύγματα ή/και από βελτιώσεις στην υφιστάμενη τεχνολογία παραγωγής υποδείγματα ενδογενούς μεγέθυνσης: η καινοτομία είναι αποτέλεσμα της επένδυσης σε έρευνα και ανάπτυξη υποδείγματα τεχνολογικής διάχυσης: ο ρυθμός με τον οποίο οι οικονομίες απορροφούν και ενσωματώνουν τις τεχνολογικές εξελίξεις που παράγονται στο εξωτερικό εξαρτάται από τις γνώσεις και τις δεξιότητες του γηγενούς πληθυσμού 17/26 Νίκος Γιαννακόπουλος (UPatras) Οικονομικά της Εκπαίδευσης 17 / 26

18 Εκπαίδευση και οικονομική μεγέθυνση Η συμβολή της εκπαίδευσης Μπορεί η αύξηση της παραγωγικότητας μιας οικονομίας να αποβεί σε βάρος της κοινωνικής ευημερίας μιας άλλης οικονομίας; Κατά κανόνα όχι επειδή το παγκόσμιο εισόδημα διαχρονικά μεταβάλλεται και άρα η αύξηση του αποθέματος του ανθρώπινου κεφαλαίου αυξάνει ταυτόχρονα και το προς διανομή παγκόσμιο εισόδημα. Τα υψηλότερα επίπεδα εκπαίδευσης σε μια οικονομία θα της επιτρέψουν να καινοτομήσει, να βελτιώσει τους συντελεστές παραγωγής και να εισάγει/υιοθετήσει νέες τεχνολογίες χωρίς να μειώνονται οι προοπτικές μεγέθυνσης άλλων οικονομιών. Επίσης, επωφελούνται από τις τεχνολογικές βελτιώσεις που μια οικονομία έχει πετύχει και άλλες οικονομίες βελτιώνοντας έτσι και τη δική τους παραγωγικότητα 18/26 Νίκος Γιαννακόπουλος (UPatras) Οικονομικά της Εκπαίδευσης 18 / 26

19 Εκπαίδευση και οικονομική μεγέθυνση Η συμβολή της εκπαίδευσης ιαφορά κοινωνικής από ιδιωτική απόδοση της εκπαίδευσης Η κοινωνική απόδοση υπερβαίνει την ατομική απόδοση εάν με την εκπαίδευση δημιουργούνται θετικές εξωτερικότητες. Για παράδειγμα, στο πλαίσιο της ανάλυσης των επιπτώσεων της καινοτομίας σε υποδείγματα ενδογενούς μεγέθυνσης, οι εφευρέτες με υψηλή ειδίκευση μπορούν να παράγουν καινοτομίες που αυξάνουν την παραγωγικότητα των υπολοίπων εργαζομένων και, τελικά, του συνόλου της οικονομίας, χωρίς να καταλήγουν όλα αυτά τα οφέλη στον ίδιο τον εφευρέτη. Οι κοινωνικές αποδόσεις της εκπαίδευσης μπορεί να υπολείπονται των ιδιωτικών εάν μέρος των ιδιωτικών αποδόσεων είναι αποτέλεσμα τού μη-παραγωγικού ρόλου της εκπαίδευσης (υποδείγματα σηματοδότησης). Στην περίπτωση αυτή, οι φορείς παραγωγής εκπαίδευσης (π.χ., σχολεία και ιδρύματα ανώτατης εκπαίδευσης) ενεργούν αλπώς ως συλλέκτες ικανών μαθητών. 19/26 Νίκος Γιαννακόπουλος (UPatras) Οικονομικά της Εκπαίδευσης 19 / 26

20 Μέτρηση εκπαιδευτικού αποτελέσματος Η σπανιότητα των διαθέσιμων παραγωγικών πόρων Κατά κανόνα, οι διαθέσιμοι πόροι μπορούν να χρησιμοποιηθούν με διαφορετικούς τρόπους για την επίτευξη του ίδιου στόχου για την επίτευξη πληθώρας διαφορετικών εναλλακτικών στόχων Ο όρος «αποτελεσματικότητα» στην οικονομική επιστήμη αφορά τη μεγιστοποίηση της παραγωγής αγαθών και υπηρεσιών με τους δεδομένους σπάνιους πόρους. Η αποτελεσματικότητα μπορεί να βελτιωθεί είτε μέσω της αύξησης του παραγόμενου προϊόντος, διατηρώντας σταθερή την ποσότητα των εισροών είτε μέσω της διατήρησης του επιπέδου του παραγόμενου προϊόντος κάνοντας όμως χρήση μικρότερων ποσοτήτων εισροών 20/26 Νίκος Γιαννακόπουλος (UPatras) Οικονομικά της Εκπαίδευσης 20 / 26

21 Μέτρηση εκπαιδευτικού αποτελέσματος Συνάρτηση παραγωγής εκπαιδευτικού αποτελέσματος Θεσμοί που «παράγονται» εκπαιδευτικά αποτελέσματα: σχολικές μονάδες και πάσης φύσεως εκπαιδευτικά ιδρύματα Βασικό εκπαιδευτικό αποτέλεσμα: επιδόσεις μαθητών Προσδιοριστικοί παράγοντες Εισροές: Η μείωση μεγέθους της σχολικής τάξης αυξάνει τις απαιτούμενες χρηματοροές Άλλοι παράγοντες προσφοράς εκπαιδευτικού αποτελέσματος (ανάλυση της επίπτωσης του ανταγωνισμού μεταξύ των φορέων που εμπλέκονται στην προσφορά της εκπαίδευσης όπως το κράτος και λοιποί φορείς χρηματοδότησης) Άλλοι παράγοντες ζήτησης για εκπαίδευση (εγγραφή και ένταξη των μαθητών στο σχολείο, συμμετοχή στην εκπαιδευτική διαδικασία και επίπεδο προσπάθειας που καταβάλλεται στην εκπαιδευτική διαδικασία) 21/26 Νίκος Γιαννακόπουλος (UPatras) Οικονομικά της Εκπαίδευσης 21 / 26

22 Μέτρηση εκπαιδευτικού αποτελέσματος Συστατικά στοιχεία της αποτελεσματικότητας Η αποτελεσματικότητα στην εκπαίδευση μπορεί να προσδιοριστεί είτε «εσωτερικά» (χρήση συγκεκριμένων εισροών για την παραγωγή ενός συγκεκριμένου εκπαιδευτικού αποτελέσματος) είτε «εξωτερικά» (πολλαπλά κοινωνικά αποτελέσματα που συνοδεύουν την εκπαιδευτική διαδικασία) Εκδοχές «αποτελεσματικότητας» «αποτελεσματικότητα διάθεσης των πόρων» (allocative efficiency) «αποτελεσματικότητα στην επιλογή των εισροών» (input-choice efficiency) «αποτελεσματικότητα προϊόντος» (output efficiency) Εργαλεία ανάλυσης της «αποτελεσματικότητας» ανάλυση κόστους-οφέλους (CBA) ανάλυση κόστους-αποτελεσματικότητας (CEA) 22/26 Νίκος Γιαννακόπουλος (UPatras) Οικονομικά της Εκπαίδευσης 22 / 26

23 Ανάλυση κόστους-οφέλους Χαρακτηριστικά της CBA Απαιτούνται ακριβή στοιχεία κόστους ενός επενδυτικού σχεδίου Λιγότερο απαιτητική μέθοδος αναφορικά με τα στοιχεία που αφορούν τα οφέλη της εκπαίδευσης παράδειγμα εκπαιδευτική παρέμβαση που αποσκοπεί στη βελτίωση της ποιότητας της διδασκαλίας μέσω μείωσης του μεγέθους της σχολικής τάξης υψηλότερες δαπάνες για τη μισθοδοσία των εκπαιδευτικών και καινούργια σχολικά κτίρια μια μείωση του μεγέθους της τάξης από 25 σε 20 μαθητές (κατά 20% δηλαδή), συνεπάγεται αύξηση της ζήτησης για εκπαιδευτικούς κατά 25%. ποιός καλύπτει το κόστος; ποιό είναι το όφελος; εάν οι καθαρές αποδοχές αυτών των μαθητών αυξήθηκαν μετά την αποφοίτηση και την ένταξή τους στην αγορά εργασίας 23/26 Νίκος Γιαννακόπουλος (UPatras) Οικονομικά της Εκπαίδευσης 23 / 26

24 Ανάλυση κόστους-αποτελεσματικότητας Χαρακτηριστικά της CEA συγκρίνει το ανά μονάδα κόστος επιμέρους εναλλακτικών πολιτικών επίτευξης ενός συγκεκριμένου εκπαιδευτικού αποτελέσματος δεν απαιτεί τον μετασχηματισμό του αποτελέσματος σε χρηματική αξία βασίζεται στο λόγο κόστους-αποτελεσματικότητας (Cost-Effectiveness Ratio): ισούται με το λόγο του συνολικού κόστους (TC) προς το εκπαιδευτικό αποτέλεσμα (TA) δεν εφαρμόζεται συχνά επιδή απαιτούνται δεδομένα που σπανίως είναι διαθέσιμα δεν λαμβάνεται υπόψη το κόστος ευκαιρίας (χρονικό κόστος των συμμετεχόντων στο εκπαιδευτικό πρόγραμμα και οι αποσβέσεις του υλικού κεφαλαίου που απαιτούνται) 24/26 Νίκος Γιαννακόπουλος (UPatras) Οικονομικά της Εκπαίδευσης 24 / 26

25 Κατηγορίες κόστους και οφέλους στην εκπαίδευση Κόστος Κατηγορίες εκπαιδευτικών δαπανών Άμεσες 1 δημόσιες δαπάνες για τους μισθούς δασκάλων και διοικητικών υπαλλήλων, δαπάνες σχολικών κτηρίων και εξοπλισμού αιθουσών διδασκαλίας 2 δαπάνες των γονέων για βιβλία, γραφική ύλη και δίδακτρα Εμμεσες 1 «διαφυγόντα εισοδήματα» 25/26 Νίκος Γιαννακόπουλος (UPatras) Οικονομικά της Εκπαίδευσης 25 / 26

26 Κατηγορίες κόστους και οφέλους στην εκπαίδευση Όφελος πρόσθετες αποδοχές ή αυξημένη παραγωγικότητα ιδιωτικές αποδόσεις της εκπαίδευσης: τι γνωρίζουμε; 1 (χρηματική) απόδοση ενός έτους παρακολούθησης στο επίσημο εκπαιδευτικό σύστημα (γύρω στο 10%) 2 οι αποδόσεις είναι γενικά υψηλότερες μεταξύ των ατόμων που προέρχονται από μειονεκτικά περιβάλλοντα 3 οι αποδόσεις αυξήθηκαν σημαντικά μετά το 1980 κοινωνικές αποδόσεις: τι γνωρίζουμε; 1 αθροίζονται τα συνολικά έσοδα του κράτους (φορολόγηση, ασφαλιστικές εισφορές, συνταξιοδοτικά προγράμματα) και τα οφέλη που προκύπτουν σε ατομικό και κοινωνικό επίπεδο 2 αφαιρούνται οι δημόσιες δαπάνες και το ιδιωτικό κόστος συμμετοχής στο εκπαιδευτικό πρόγραμμα 26/26 Νίκος Γιαννακόπουλος (UPatras) Οικονομικά της Εκπαίδευσης 26 / 26