ρνιή Οηθνλνκηθώλ θαη Πνιηηηθώλ Δπηζηεκώλ Σκήκα Πνιηηηθήο Δπηζηήκεο θαη Γεκόζηαο Γηνίθεζεο Λίθνο Θνπηζηαξάο ζε ζπλεξγαζία κε ηνλ Εήζε Καλνύδα

Transcript

1 ρνιή Οηθνλνκηθώλ θαη Πνιηηηθώλ Δπηζηεκώλ Σκήκα Πνιηηηθήο Δπηζηήκεο θαη Γεκόζηαο Γηνίθεζεο Λίθνο Θνπηζηαξάο ζε ζπλεξγαζία κε ηνλ Εήζε Καλνύδα

2 ΠΖΓΔ - ΒΗΒΙΗΟΓΡΑΦΗΑ Mankiw, N.G. θαη M. Taylor,(2017) Οηθνλνκηθή, 3ε Έθδνζε, 2νο Σόκνο, Δθδόζεηο Σδηόια, Αζήλα Acemoglu, D., Laibson, D., List J.A., (2015) Καθξννηθνλνκηθή, Θξηηηθή, Αζήλα Burda, M. - Wyplosz, Ch., (2007) Δπξσπατθή Καθξννηθνλνκηθή, Σόκνο Α, Gutenberg, Αζήλα Krugman, P. - Wells, R., (2009) Καθξννηθνλνκηθή, Δπίθεληξν, Θεζζαινλίθε Samuelson, P. - Nordhaus, W. (2000) Οηθνλνκηθή, Σόκνο Β, Παπαδήζεο, Αζήλα Stiglitz, J. E. - Walsh,C. E. (2009) Αξρέο ηεο Καθξννηθνλνκηθήο, Παπαδήζεο, Αζήλα

3

4 % 3,5 3,0 2,5 2,0 1,5 1,0 0,5 0, Πεγή: ΟΟΑ

5 Πιεζσξηζκόο είλαη ε αύμεζε ηνπ γεληθνύ επηπέδνπ ησλ ηηκώλ. Δίλαη έλα θαηλόκελν ηνπ ζπλόινπ ηεο νηθνλνκίαο ην νπνίν αθνξά θπξίσο ζηελ αμία ηνπ κέζνπ ζπλαιιαγώλ ηεο νηθνλνκίαο (ηνπ ρξήκαηνο). «Πιεζσξηζκόο είλαη ν καγηθόο ηξόπνο λα θόςεηο έλα πεληαθνζάξηθν ζηα δύν ρσξίο λα ην ζθίζεηο!»

6 Πιεζσξηζκόο δήηεζεο, ν νπνίνο πξνθαιείηαη από κηα αύμεζε ηεο δήηεζεο γηα πξντόληα θαη ππεξεζίεο, δεδνκέλεο ηεο πξνζθνξάο ηνπο Πιεζσξηζκόο θόζηνπο, πνπ νθείιεηαη ζηελ άλνδν ηνπ θόζηνπο παξαγσγήο, σο απνηέιεζκα ηεο αύμεζεο ηνπ θόζηνπο εξγαζίαο θαη ησλ ηηκώλ ησλ πξώησλ πιώλ Πιεζσξηζκόο αδξάλεηαο, ν νπνίνο νθείιεηαη ζηηο πξνζδνθίεο ησλ αηόκσλ θαη ησλ επηρεηξήζεσλ γηα αύμεζε ηνπ επηπέδνπ ησλ ηηκώλ. Ο πιεζσξηζκόο αδξάλεηαο ελζσκαηώλεηαη ζηηο ζπκβάζεηο κεηαμύ ησλ ζπλαιιαζζόκελσλ (επηρεηξήζεηο, εξγαδόκελνη), νδεγώληαο ζε κηα εθ ησλ πξνηέξσλ αύμεζε ηνπ επηπέδνπ ησλ ηηκώλ

7 Σν επίπεδν ηηκώλ θαη ε αμία ηνπ ρξήκαηνο Γλσξίδνπκε όηη ην επίπεδν ηηκώλ ηεο νηθνλνκίαο κεηξάεη ηελ αμία ελόο θαιαζηνύ αγαζώλ γηα έλα ηππηθό λνηθνθπξηό. Δλαιιαθηηθά, κπνξνύκε λα ζεσξήζνπκε ην επίπεδν ηηκώλ σο έλα κέηξν ηεο αμίαο ηνπ ρξήκαηνο: Κία αύμεζε ζην επίπεδν ηηκώλ κεηώλεη ηελ αμία ηνπ ρξήκαηνο, εθόζνλ κε ηελ ίδηα λνκηζκαηηθή κνλάδα αγνξάδνπκε, πιένλ, κηθξόηεξε πνζόηεηα αγαζώλ. Αλ ρξεηαδόκαζηε P γηα λα αγνξάζνπκε έλα θαιάζη αγαζώλ, κε 1 κπνξνύκε λα αγνξάζνπκε 1/P πνζόηεηα αγαζώλ. Όζν απμάλεηαη ην P ε αμία ηνπ ρξήκαηνο κεηώλεηαη.

8 Πξνζθνξά ρξήκαηνο, δήηεζε ρξήκαηνο θαη λνκηζκαηηθή ηζνξξνπία Ζ αμία ηνπ ρξήκαηνο πξνζδηνξίδεηαη από ηελ δήηεζε θαη ηελ πξνζθνξά ρξήκαηνο Ζ πξνζθνξά ρξήκαηνο θαζνξίδεηαη από ηελ θεληξηθή ηξάπεδα από θνηλνύ κε ην ηξαπεδηθό ζύζηεκα. Ζ δήηεζε ρξήκαηνο επεξεάδεηαη από πνιινύο παξάγνληεο, ν βαζηθόηεξνο, όκσο, είλαη ην επίπεδν ηηκώλ, εθόζνλ απηό επεξεάδεη ηελ πνζόηεηα ρξήκαηνο πνπ νη άλζξσπνη πξέπεη λα έρνπλ ζηελ θαηνρή ηνπο γηα ηελ δηελέξγεηα ζπλαιιαγώλ. Όζν κεγαιύηεξν ην επίπεδν ηηκώλ ηόζν κεγαιύηεξε ε πνζόηεηα ρξήκαηνο πνπ δεηνύλ νη ζπλαιιαζζόκελνη γηα ηελ δηελέξγεηα κίαο δεδνκέλεο ζπλαιιαγήο. ηε καθξνρξόληα πεξίνδν ην γεληθό επίπεδν ηηκώλ πξνζαξκόδεηαη ζην επίπεδν ζην νπνίν ε δήηεζε ρξήκαηνο ηζνύηαη κε ηελ πξνζθνξά ρξήκαηνο.

9 Πξνζθνξά ρξήκαηνο, δήηεζε ρξήκαηνο θαη λνκηζκαηηθή ηζνξξνπία Αμία Υξήκαηνο 1/P (πςειή) 1/P* (ρακειή) Ms M 1 Α εκείν ηζνξξνπίαο Md Πνζόηεηα ρξήκαηνο Δπίπεδν ηηκώλ, P (ρακειό) P* (πςειό) Ζ θακπύιε πξνζθνξάο ρξήκαηνο Ms είλαη θάζεηε, γηαηί θαζνξίδεηαη εμσγελώο από ηελ θεληξηθή ηξάπεδα. Ζ θακπύιε δήηεζεο ρξήκαηνο έρεη αξλεηηθή θιίζε, γηαηί όζν κεηώλεηαη ε αμία ηνπ ρξήκαηνο ηόζν πεξηζζόηεξν ρξήκα δεηνύλ νη άλζξσπνη γηα ηελ δηελέξγεηα ζπλαιιαγώλ. ηνλ νξηδόληην άμνλα απεηθνλίδεηαη ε πνζόηεηα ρξήκαηνο. ηνλ αξηζηεξό άμνλα απεηθνλίδεηαη ε αμία ηνπ ρξήκαηνο (1/P) θαη ζηνλ δεμηό άμνλα ην επίπεδν ηηκώλ, όπνπ θαζώο θηλνύκαζηε πξνο ηα θάησ ζηνλ άμνλα ην επίπεδν ηηκώλ απμάλεηαη θαη αληηζηξόθσο. Σν ζεκείν ηζνξξνπίαο είλαη ην Α, όπνπ ε θακπύιε δήηεζεο ρξήκαηνο Md ηέκλεη ηελ θακπύιε πξνζθνξάο ρξήκαηνο Ms.

10 Οη επηδξάζεηο κίαο αύμεζεο ηεο πξνζθνξάο ρξήκαηνο από ηελ θεληξηθή ηξάπεδα Αμία Υξήκαηνο 1/P (πςειή) 1/P* 1/P** (ρακειή) Ms Ms Α Β M 1 M 2 Md Πνζόηεηα ρξήκαηνο Δπίπεδν ηηκώλ, P P* P** (ρακειό) (πςειό) Αλ ε θεληξηθή ηξάπεδα απμήζεη ηελ πνζόηεηα ρξήκαηνο, ε θακπύιε Ms κεηαηνπίδεηαη ζηελ ζέζε Ms. Σν λέν ζεκείν ηζνξξνπίαο είλαη ην ζεκείν Β. Σν επίπεδν ηηκώλ απμάλεηαη από P* ζε P**(ελαιιαθηηθά, ε αμία ηνπ ρξήκαηνο κεηώλεηαη από 1/P* ζε 1/P**. Γηαηί απμάλεηαη ην επίπεδν ησλ ηηκώλ; Κεηά ηελ αύμεζε ηεο πξνζθνξάο ρξήκαηνο, ηα άηνκα έρνπλ πεξηζζόηεξα ξεπζηά δηαζέζηκα από όζα ρξεηάδνληαη θαη, επνκέλσο, δηελεξγνύλ πεξηζζόηεξεο ζπλαιιαγέο. Δθόζνλ όκσο ε παξαγσγή πξντόλησλ θαη ππεξεζηώλ δελ έρεη κεηαβιεζεί, απηή ε αύμεζε ηεο δήηεζεο ζα νδεγήζεη κόλν ζε αύμεζε ηνπ επηπέδνπ ησλ ηηκώλ.

11 Ζ θιαζζηθή δηρνηόκεζε θαη ε λνκηζκαηηθή νπδεηεξόηεηα ύκθσλα κε ηελ πνζνηηθή ζεσξία ηνπ ρξήκαηνο ε κεηαβνιή ζηελ πξνζθνξά ρξήκαηνο επεξεάδεη κόλν ην επίπεδν ησλ ηηκώλ. Ζ θιαζηθή δηρνηόκεζε αλαθέξεηαη ζηνλ ζεσξεηηθό δηαρσξηζκό ησλ νλνκαζηηθώλ από ηηο πξαγκαηηθέο κεηαβιεηέο. Ολνκαζηηθέο κεηαβιεηέο είλαη νη κεηαβιεηέο πνπ κεηξώληαη ζε λνκηζκαηηθέο κνλάδεο Πξαγκαηηθέο κεηαβιεηέο είλαη νη κεηαβιεηέο πνπ κεηξώληαη ζε θπζηθέο κνλάδεο. Λνκηζκαηηθή νπδεηεξόηεηα: Ο ηζρπξηζκόο όηη νη κεηαβνιέο ζηελ πξνζθνξά ρξήκαηνο (νλνκαζηηθή κεηαβιεηή) δελ επεξεάδνπλ ηηο πξαγκαηηθέο κεηαβιεηέο.

12 Οη νλνκαζηηθέο θαη νη πξαγκαηηθέο κεηαβιεηέο κίαο νηθνλνκίαο ΟΛΟΚΑΣΗΘΔ ΚΔΣΑΒΙΖΣΔ ΟΛΟΚΑΣΗΘΖ ΠΟΟΣΖΣΑ ΥΡΖΚΑΣΟ ΠΡΑΓΚΑΣΗΘΔ ΚΔΣΑΒΙΖΣΔ ΠΡΑΓΚΑΣΗΘΖ ΠΟΟΣΖΣΑ ΥΡΖΚΑΣΟ ΔΠΗΠΔΓΟ ΣΗΚΩΛ ΠΡΑΓΚΑΣΗΘΟ ΑΔΠ ΟΛΟΚΑΣΗΘΟ ΑΔΠ ΠΡΑΓΚΑΣΗΘΟ ΚΗΘΟ ΟΛΟΚΑΣΗΘΟ ΚΗΘΟ ΑΛΔΡΓΗΑ, ΑΠΑΥΟΙΖΖ

13 Ζ πνζνηηθή εμίζσζε Ζ πνζνηηθή ζεσξία ηνπ ρξήκαηνο κπνξεί λα δηαηππσζεί κέζσ ηεο αθόινπζεο ζπλάξηεζεο: Όπνπ: MV = PY M είλαη ε πνζόηεηα ρξήκαηνο πνπ θπθινθνξεί ζηελ νηθνλνκία V είλαη ε ηαρύηεηα θπθινθνξίαο ηνπ ρξήκαηνο θαη κεηξάεη ην πόζεο θνξέο κία λνκηζκαηηθή κνλάδα αιιάδεη ρέξηα κεηαμύ ησλ ζπλαιιαζζόκελσλ ζε δεδνκέλε ρξνληθή πεξίνδν. P είλαη ην επίπεδν ηηκώλ. Τ είλαη ην ζπλνιηθό πξντόλ

14 Ζ πνζνηηθή εμίζσζε θαη ε ηαρύηεηα θπθινθνξίαο ηνπ ρξήκαηνο (V) Ιύλνληαο ηελ πνζνηηθή εμίζσζε σο πξνο V έρνπκε: V = (P*Y)/M ύκθσλα κε ηελ πνζνηηθή ζεσξία ηνπ ρξήκαηνο ε ηαρύηεηα θπθινθνξίαο ηνπ ρξήκαηνο είλαη ζηαζεξή ζηελ πάξνδν ηνπ ρξόλνπ. Δθόζνλ V ζηαζεξή, νη κεηαβνιέο ζηελ πνζόηεηα ρξήκαηνο κεηαβάιινπλ θαηά ηελ ίδηα αλαινγία ην νλνκαζηηθό ΑΔΠ (P*Y). Σν Y εμαξηάηαη από ηνπο πξνζδηνξηζηηθνύο παξάγνληεο ηεο παξαγσγηθόηεηαο. Σν ρξήκα δελ επεξεάδεη ηελ παξαγσγή (λνκηζκαηηθή νπδεηεξόηεηα). Όηαλ απμάλεηαη ην M πξνθαιεί αλαινγηθέο κεηαβνιέο κόλν ζην επίπεδν ηηκώλ. Όταν η κεντρικθ τράπεζα αυξάνει με υψηλό ρυιμό την προςφορά χρθματοσ προκαλεί υψηλό ρυιμό πληιωριςμοφ.

15 Πξαγκαηηθό Δπηηόθην = Ολνκαζηηθό Δπηηόθην Ρπζκόο Πιεζσξηζκνύ Ολνκαζηηθό Δπηηόθην = Πξαγκαηηθό Δπηηόθην + Ρπζκόο Πιεζσξηζκνύ Όηαλ ε Θεληξηθή Σξάπεδα απμάλεη ηελ πνζόηεηα ηνπ ρξήκαηνο, πξνθαιεί έλαλ πςειόηεξν ξπζκό πιεζσξηζκνύ, απμάλνληαο ην νλνκαζηηθό επηηόθην (επίδξαζε Fisher).

16 Ζ «απηαπάηε ηνπ ρξήκαηνο» ηζρύεη όηαλ ηα άηνκα δελ αληηιακβάλνληαη κεηαβνιέο ηεο αγνξαζηηθήο αμίαο ηνπ λνκίζκαηνο, άξα θαη ηνπ εηζνδήκαηόο ηνπο, πνπ πξνθαινύληαη από ηνλ πιεζσξηζκό. Ζ απηαπάηε ηνπ ρξήκαηνο, ζε ζπλδπαζκό κε ηελ αθακςία ησλ ηηκώλ θαη ησλ κηζζώλ, εξκελεύνπλ ηηο πξαγκαηηθέο επηπηώζεηο ηνπ πιεζσξηζκνύ. Βξαρπρξόληα, όηαλ νη νλνκαζηηθνί κηζζνί είλαη ζηαζεξνί, ε αύμεζε ηνπ επηπέδνπ ησλ ηηκώλ πξνθαιεί κείσζε ησλ πξαγκαηηθώλ κηζζώλ, αύμεζε ηεο δήηεζεο εξγαζίαο θαη ηνπ παξαγόκελνπ πξντόληνο. Σε καθξνρξόληα πεξίνδν, όηαλ νη ηηκέο θαη νη κηζζνί είλαη εύθακπηνη, νη εξγαδόκελνη ζα δηεθδηθήζνπλ αύμεζε ησλ νλνκαζηηθώλ κηζζώλ, πξνθεηκέλνπ λα δηαηεξεζεί ην πξαγκαηηθό ηνπο εηζόδεκα ζηαζεξό. Ζ αύμεζε ησλ νλνκαζηηθώλ κηζζώλ ζα επαλαθέξεη ηνπο πξαγκαηηθνύο ζην αξρηθό ηνπο επίπεδν, δηαηεξώληαο, ηειηθά, ακεηάβιεηε ηελ απαζρόιεζε θαη θαη επέθηαζε ην παξαγόκελν πξντόλ.

17 Ο θόξνο πιεζσξηζκνύ δεκηνπξγείηαη όηαλ κηα θπβέξλεζε ηππώλεη λέν ρξήκα, πξνθεηκέλνπ λα ρξεκαηνδνηήζεη δεκόζηεο δαπάλεο. Ζ αύμεζε ηεο πνζόηεηαο ηνπ ρξήκαηνο πνπ θπθινθνξεί ζηελ νηθνλνκία δεκηνπξγεί πιεζσξηζκό, κεηώλνληαο ηελ αγνξαζηηθή δύλακε ηνπ ρξήκαηνο.

18 Κηα, ιεινγηζκέλε, αύμεζε ηεο ηηκήο ελόο πξντόληνο Α αληαλαθιά κηα επλντθή κεηαβνιή ησλ πξνηηκήζεσλ ησλ θαηαλαισηώλ έλαληη ελόο άιινπ πξντόληνο Β. Γεδνκέλνπ ηνπ εηζνδήκαηνο ησλ θαηαλαισηώλ, ε αύμεζε ηεο δήηεζεο γηα ην πξντόλ Α ζεκαίλεη κείσζε ηεο δήηεζεο γηα ην Β θαη αύμεζε ηεο ζρεηηθήο ηηκήο ηνπ (ΡΑ / PΒ). Δπαθόινπζν ηεο αύμεζεο ηεο δήηεζεο γηα ην πξντόλ Α, πνπ αληαλαθιάηαη ζηελ αύμεζε ηεο ζρεηηθήο ηηκήο ηνπ, είλαη ε είζνδνο λέσλ επηρεηξήζεσλ ζηελ παξαγσγή ηνπ Α, ελώ, αληηζέησο, κεηώλεηαη ν αξηζκόο ησλ επηρεηξήζεσλ πνπ παξάγνπλ ην πξντόλ Β, ηνπ νπνίνπ ε ηηκή κεηώζεθε. πλεπώο, νη κεηαβνιέο ησλ ηηκώλ, ζε έλα πεξηβάιινλ ζηαζεξνύ πιεζσξηζκνύ, αληαλαθινύλ κεηαβνιέο ηεο δήηεζεο ησλ πξντόλησλ θαη απνηεινύλ «ζήκαηα» γηα ηηο επηρεηξήζεηο, πξνθεηκέλνπ λα πξαγκαηνπνηήζνπλ θεξδνθόξεο επελδύζεηο, ζπκβάιινληαο ζηελ απνηειεζκαηηθή θαηαλνκή ησλ πόξσλ. Αληίζεηα, όηαλ ε αύμεζε ηεο ηηκήο ελόο πξντόληνο είλαη απνηέιεζκα ελόο πςεινύ ξπζκνύ πιεζσξηζκνύ απνδπλακώλεηαη ε αμία κεραληζκνύ ησλ ηηκώλ, σο κέζνπ απνθάιπςεο ησλ κεηαβνιώλ ζηηο πξνηηκήζεηο ησλ θαηαλαισηώλ.

19 Έλαο πςειόο ξπζκόο πιεζσξηζκνύ πιήηηεη ηα άηνκα πνπ έρνπλ ζηαζεξό εηζόδεκα (εξγαδόκελνη, ζπληαμηνύρνη), θαζώο κηα αύμεζε ηνπ επηπέδνπ ησλ ηηκώλ κεηώλεη ηελ αγνξαζηηθή αμία ηνπ ηνπο δαλεηζηέο (απνηακηεπηέο), θαζώο κηα αύμεζε ηνπ επηπέδνπ ησλ ηηκώλ κεηώλεη ηελ πξαγκαηηθή αμία ηνπ θεθαιαίνπ πνπ έρνπλ δαλείζεη ελώ αληίζεηα επλνεί ηηο επηρεηξήζεηο, θαζώο ν πιεζσξηζκόο απμάλεη ηηο ηηκέο ησλ πξντόλησλ πνπ παξάγνπλ ηνπο δαλεηδόκελνπο, θαζώο κηα αύμεζε ηνπ επηπέδνπ ησλ ηηκώλ κεηώλεη ηελ πξαγκαηηθή αμία ηνπ θεθαιαίνπ πνπ έρνπλ δαλεηζηεί

20 Ο πιεζσξηζκόο επεξεάδεη αξλεηηθά ηελ απνηακίεπζε θαη ηελ επέλδπζε κηαο νηθνλνκίαο. Ζ θνξνιόγεζε ησλ θεξδώλ από ηνθνθόξεο ηνπνζεηήζεηο (θαηαζέζεηο, κεηνρέο θιπ), εθόζνλ αγλνείηαη όηη ε αύμεζε ησλ ηηκώλ ζπλεπάγεηαη κείσζε ηεο αγνξαζηηθήο αμίαο ηνπ επελδπκέλνπ θεθαιαίνπ, κεηώλεη ην πξαγκαηηθό θέξδνο κηαο ηνπνζέηεζεο. Ζ επίδξαζε απηή ηνπ πιεζσξηζκνύ κπνξεί λα κεηώζεη ηελ απνηακίεπζε θαη ηελ επέλδπζε θαη, επνκέλσο, λα επεξεάζεη αξλεηηθά ηελ αλάπηπμε κηαο νηθνλνκίαο.

21 Σν θόζηνο ησλ παπνπηζηώλ. Έλαο πςειόο ξπζκόο πιεζσξηζκνύ απμάλεη ην θόζηνο δηαρείξηζεο ηεο ξεπζηόηεηαο. ε πεξηόδνπο πςεινύ πιεζσξηζκνύ, ηα άηνκα θαη νη επηρεηξήζεηο πξνηηκνύλ λα ηνπνζεηνύλ ηα ρξήκαηά ηνπο ζε έληνθνπο ινγαξηαζκνύο, παξά λα ηα δηαηεξνύλ κε ηε κνξθή αδξαλώλ ξεπζηώλ δηαζεζίκσλ. Οη ζπρλόηεξεο επηζθέςεηο ζηελ ηξάπεδα, γεληθώο ν ρξόλνο θαη νη πόξνη πνπ μνδεύνληαη από ηηο επηρεηξήζεηο θαη ηα άηνκα γηα λα πεξηνξίζνπλ ηε κείσζε ηεο αγνξαζηηθήο δύλακεο ηνπ ρξήκαηνο εμαηηίαο ηνπ πιεζσξηζκνύ, ζπληζηνύλ ην θόζηνο ησλ παπνπηζηώλ. Σν θόζηνο λέσλ ηηκνθαηαιόγσλ. ε πεξηόδνπο πςεινύ πιεζσξηζκνύ νη επηρεηξήζεηο αλαγθάδνληαη, ζπρλόηεξα, λα πξνζαξκόδνπλ ηηο ηηκέο ηνπο θαη λα εθδίδνπλ λένπο ηηκνθαηαιόγνπο.

22 Ο απνπιεζσξηζκόο είλαη ε κείσζε ηνπ γεληθνύ επηπέδνπ ησλ ηηκώλ. ε αληηδηαζηνιή κε ηνλ πιεζσξηζκό, ν απνπιεζσξηζκόο απμάλεη ηελ πξαγκαηηθή αμία ηνπ ρξήκαηνο. Αηηίεο πνπ πξνθαινύλ απνπιεζσξηζκό Τπνηνληθή ζπλνιηθή δήηεζε Τςειή ζπζζώξεπζε ρξένπο Υακειόο ξπζκόο νηθνλνκηθήο κεγέζπλζεο Κείσζε ηηκώλ εηζξνώλ γηα ηηο επηρεηξήζεηο (ζεηηθή δηαηαξαρή ζηελ πξνζθνξά) Δπηζπκεηόο απνπιεζσξηζκόο Όηαλ ε κείσζε ηνπ γεληθνύ επηπέδνπ ησλ ηηκώλ νθείιεηαη ζηε κείσζε ησλ ηηκώλ ησλ εηζξνώλ (π.ρ. πεηξέιαην, πξώηεο ύιεο), ή ζηελ βειηίσζε ηεο παξαγσγηθόηεηαο, όηαλ δειαδή έρνπκε ζεηηθή δηαηαξαρή ζηελ πξνζθνξά, ηόηε κεηώλεηαη ην θόζηνο παξαγσγήο ησλ επηρεηξήζεσλ θαη, θαη επέθηαζε, νη ηηκέο ησλ πξντόλησλ θαη ππεξεζηώλ, ελώ απμάλεηαη ην δηαζέζηκν εηζόδεκα, ε θαηαλάισζε θαη ν ξπζκόο νηθνλνκηθήο κεγέζπλζεο. Αλεπηζύκεηνο απνπιεζσξηζκόο Ο αλεπηζύκεηνο απνπιεζσξηζκόο είλαη απηόο πνπ πξνθύπηεη από κία παξαηεηακέλε πεξίνδν ππνηνληθήο ζπλνιηθήο δήηεζεο. Αλ νη θαηαλαισηέο θαη νη επελδπηέο πξνζδνθνύλ όηη νη ηηκέο ζην κέιινλ ζα κεησζνύλ, ηόηε αλαβάινπλ ηηο θαηαλαισηηθέο θαη επελδπηηθέο ηνπο απνθάζεηο, πξνθαινύλ κείσζε ηεο ηξέρνπζαο ζπλνιηθήο δήηεζεο θαη, έηζη, δεκηνπξγείηαη κία αλαηξνθνδνηνύκελε δηαδηθαζία κείσζεο ηεο δήηεζεο θαη ησλ ηηκώλ.

23 Κεηώλεηαη ε θαηαλάισζε, θαζώο ε πξνζδνθώκελε κείσζε ηνπ επηπέδνπ ησλ ηηκώλ θαη ε πξνζδνθώκελε αύμεζε ηεο αμίαο ηεο απνηακίεπζεο αλαβάιεη ηελ ηξέρνπζα θαηαλάισζε. Ζ κείσζε ηεο θαηαλάισζεο πξνθαιεί εθ λένπ κείσζε ηεο δήηεζεο, ηνπ εηζνδήκαηνο θαη ηνπ επηπέδνπ ησλ ηηκώλ. Κεηώλεηαη ε επέλδπζε, θαζώο απμάλεηαη ην πξαγκαηηθό επηηόθην (πξαγκαηηθό επηηόθην = νλνκαζηηθό επηηόθην πιεζσξηζκόο) θαη, επνκέλσο, ην θόζηνο δαλεηζκνύ. πγρξόλσο, κεηώλεηαη ε κειινληηθή αμία ησλ επελδπηηθώλ ζρεδίσλ. Ζ κείσζε ηεο επέλδπζεο κεηώλεη ηελ ζπλνιηθή δήηεζε, ην εηζόδεκα θαη, εθ λένπ, ην επίπεδν ησλ ηηκώλ. Απμάλεηαη ε πξαγκαηηθή αμία ηνπ ρξένπο (ε νλνκαζηηθή, δειαδή, αμία ηνπ ρξένπο εθθξαζκέλε ζε πξαγκαηηθνύο όξνπο) ππνρξεώλνληαο ηνπο νθεηιέηεο λα κεηώζνπλ ηελ θαηαλάισζε, πξνθεηκέλνπ λα απνπιεξώζνπλ ην ρξένο ηνπο. Σν όθεινο πνπ απνθνκίδνπλ νη δαλεηζηέο ιόγσ ηεο πςειόηεξεο πξαγκαηηθήο αμίαο ησλ δόζεσλ απνπιεξσκήο είλαη πηζαλόηεξν λα νδεγεί ζε αύμεζε ηεο απνηακίεπζεο, παξά ζε αύμεζε ηεο θαηαλάισζεο. Ζ αύμεζε ηεο απνηακίεπζεο γηα ηελ εμνηθνλόκεζε πόξσλ πξνο απνπιεξσκή ηνπ ρξένπο, κεηώλεη ηελ ζπλνιηθή δήηεζε, ην εηζόδεκα θαη ην επίπεδν ησλ ηηκώλ. Γπζρεξαίλεηαη ε πξνζαξκνγή ζηελ αγνξά εξγαζίαο, θαζώο ε πξνζαξκνγή ηνπ πςειόηεξνπ πξαγκαηηθνύ κηζζνύ, απαηηεί κείσζε ηνπ νλνκαζηηθνύ κηζζνύ, ε νπνία, όκσο, είλαη κία ζρεηηθώο δύζθακπηε δηαδηθαζία. Ζ πξνο ηα θάησ δπζθακςία ησλ νλνκαζηηθώλ κηζζώλ κπνξεί λα νδεγήζεη ζε αύμεζε ηεο αλεξγίαο.

24 Κείσζε ηνπ νλνκαζηηθνύ επηηνθίνπ: Ζ αληηκεηώπηζε ηνπ απνπιεζσξηζκνύ πξαγκαηνπνηείηαη κέζσ κείσζεο ηνπ νλνκαζηηθνύ επηηνθίνπ από ηελ Θεληξηθή Σξάπεδα, πξνθεηκέλνπ λα κεησζεί ην πξαγκαηηθό επηηόθην. Ζ κείσζε ηνπ πξαγκαηηθνύ επηηνθίνπ ζα κεηώζεη ηελ αμία ηεο κειινληηθήο απνηακίεπζεο θαη ην θόζηνο ηεο επέλδπζεο. Αλ, όκσο, ην νλνκαζηηθό επηηόθην είλαη ήδε κεδέλ, ηόηε ε νηθνλνκία παγηδεύεηαη ζηελ παγίδα ηνπ απνπιεζσξηζκνύ, θαζώο ην νλνκαζηηθό επηηόθην δελ κπνξεί λα πάξεη αξλεηηθέο ηηκέο (εθόζνλ ζηελ πεξίπησζε απηή, νη απνηακηεπηέο ζα απέζπξαλ ηηο θαηαζέζεηο ηνπο από ηηο ηξάπεδεο). Πνζνηηθή ραιάξσζε: Αλ ην νλνκαζηηθό επηηόθην είλαη ήδε κεδέλ, ηόηε ε Θεληξηθή Σξάπεδα απνθαζίδεη λα εθαξκόζεη έλα πξόγξακκα πνζνηηθήο ραιάξσζεο. Απηό ζπλίζηαηαη ζηελ αγνξά ρξενγξάθσλ έλαληη ξεπζηόηεηαο από ηελ Θεληξηθή Σξάπεδα, κε απώηεξν ζηόρν ηελ πξνο ηα πάλσ κεηαβνιή ησλ πιεζσξηζηηθώλ πξνζδνθηώλ ησλ νηθνλνκηθώλ δξώλησλ.

25 Σν θάζκα ηνπ απνπιεζσξηζκνύ Σν θάζκα ηνπ απνπιεζσξηζκνύ ξίρλεη βαξηά ηελ ζθηά ηνπ ζηελ παγθόζκηα νηθνλνκία, θαζώο ε επξσδώλε θαηέγξαςε κείσζε ηνπ επηπέδνπ ησλ ηηκώλ γηα πξώηε θνξά, ύζηεξα από πέληε ρξόληα, εληείλνληαο ηηο αλεζπρίεο πσο ε παγθόζκηα νηθνλνκία ζα εηζέιζεη ζε έλαλ αλαηξνθνδνηνύκελν θύθιν κείσζεο ηνπ εηζνδήκαηνο θαη ηεο ζπλνιηθήο δαπάλεο. Δλώ έλα ηκήκα ηεο κείσζεο ησλ ηηκώλ απνδίδεηαη ζηελ κείσζε ηεο ηηκήο ηνπ πεηξειαίνπ, αξθεηνί νηθνλνκνιόγνη εθθξάδνπλ αλεζπρίεο πσο ν απνπιεζσξηζκόο κπνξεί λα γεληθεπηεί. Οη επελδπηέο γλσξίδνπλ πσο άπαμ θαη ε νηθνλνκία πέζεη ζηελ παγίδα ηνπ απνπιεζσξηζκνύ, κεηά είλαη πνιύ δύζθνιν λα απεγθισβηζηεί από απηήλ. Πεγή: Financial Times, 9 Ηαλνπαξίνπ, 2015

26 Ζ αληηπιεζσξηζηηθή πνιηηηθή ηνπ Volcker ηα ηέιε ηεο δεθαεηίαο ηνπ 70 θαη ζηηο αξρέο εθείλεο ηνπ 80 εκθαλίζηεθαλ ζηηο ΖΠΑ νη πςειόηεξνη δείθηεο πιεζσξηζκνύ κεηαπνιεκηθά. Τπήξρε επίζεο κεγάιε νκνθσλία σο πξνο ην όηη θάηη έπξεπε λα γίλεη γηα λα ζηακαηήζεη ν θαιπάδσλ πιεζσξηζκόο. Ο Paul Volcker, πξόεδξνο ηεο θεληξηθήο ηξάπεδαο ησλ ΖΠΑ (Fed), πξνώζεζε κηα ζεκαληηθή αύμεζε ζηα επηηόθηα πξνθεηκέλνπ λα πεξηνξίζεη ηνλ πιεζσξηζκό, θάηη ην νπνίν απνηεινύζε ζεκαληηθή αιιαγή ζηε λνκηζκαηηθή πνιηηηθή. πλέπεηεο ηεο αύμεζεο ζηα επηηόθηα ήηαλ από ηελ κία νη επηρεηξήζεηο λα κεηώζνπλ ηηο επελδύζεηο ηνπο θαη από ηελ άιιε ηα λνηθνθπξηά λα πεξηνξίζνπλ ηηο αγνξέο αγαζώλ, όπσο ηα απηνθίλεηα θαη νη λέεο θαηνηθίεο. Σν ελδηαθέξνλ είλαη όηη ηελ ίδηα πεξίνδν πνπ ε Fed πξνζπάζεζε λα θαηαπνιεκήζεη ηνλ πιεζσξηζκό απμάλνληαο ηα επηηόθηα, ε δεκνζηνλνκηθή πνιηηηθή πνπ αθνινύζεζε ε θπβέξλεζε ηνπ πξνέδξνπ Reagan κείσζε ηελ θνξνινγία ρσξίο ηαπηόρξνλα λα κεηώζεη ηηο δεκόζηεο δαπάλεο. Σν απνηέιεζκα ήηαλ λα επηθξαηήζεη ν ζπζηαιηηθόο αληίθηππνο ηεο λνκηζκαηηθήο πνιηηηθήο ζηελ νηθνλνκία έλαληη ηνπ δηαζηαιηηθνύ αληίθηππνπ ηεο δεκνζηνλνκηθήο πνιηηηθήο. Υαξαθηεξηζηηθά, ε παξαγσγή κεηώζεθε θάησ από ην δπλεηηθό πξντόλ θαη ην πνζνζηό αλεξγίαο έθηαζε γηα κηθξό ρξνληθό δηάζηεκα ζην πςειόηεξν κεηαπνιεκηθά πνζνζηό ηνπ 11%. Ωζηόζν, ε θάκςε πέηπρε λα πεξηνξίζεη ηνλ πιεζσξηζκό, ν νπνίνο κεηώζεθε από πεξίπνπ 9% ην 1980 ζε κόιηο 3,2% ην 1983, ελώ ε νηθνλνκία κεηαθηλήζεθε ζε λέν ζεκείν ηζνξξνπίαο κε ρακειόηεξν πνζνζηό αλεξγίαο. Ήδε, ην 1985 ε νηθνλνκία βξηζθόηαλ νπζηαζηηθά θαη πάιη ζε ζπλζήθεο πιήξνπο απαζρόιεζεο. Stiglitz, J. E.- Walsh,C. E. (2009) Αξρέο ηεο Καθξννηθνλνκηθήο, Παπαδήζεο, Αζήλα, ζει