Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης Σχολή Καλών Τεχνών Τμήμα Μουσικών Σπουδών. ΣΥ3001 Τεχνικές Σύνθεσης της Μουσικής του 20ου αιώνα I

Transcript

1 Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης Σχολή Καλών Τεχνών Τμήμα Μουσικών Σπουδών ΣΥ3001 Τεχνικές Σύνθεσης της Μουσικής του 20ου αιώνα I Διδάσκων: Δ. Παπαγεωργίου, επικ. καθηγητής ΠΕΡΙΓΡΑΦΗ ΜΑΘΗΜΑΤΟΣ

2 Διδάσκων: Ώρες γραφείου: Τηλ.: Κιν.: E- mail: URL: Δημήτρης Παπαγεωργίου, Ph.D Τε, 3-5 και Πε, / (γρ.), 2311/ (οικ.) 6939/ Περιγραφή Μαθήματος: Το μάθημα εξετάζει τις κυριότερες τεχνικές σύνθεσης, αναλυτικές προσεγγίσεις και αισθητικές τάσεις που αναπτύχθηκαν κατά το πρώτο ήμισυ του 20 αιώνα (περίπου από το 1900 ως το 1945) στην Ευρώπη, κυρίως, και, δευτερευόντως, στις Η.Π.Α. Μέσα από τη μελέτη αντιπροσωπευτικών καινοτόμων έργων σημαντικών συνθετών διερευνούμε διάφορες στυλιστικές τάσεις όσον αφορά στην οργάνωση του φθογγικού υλικού, του ρυθμού, της μορφής, κλπ που αναπτύχθηκαν κατά τη διάρκεια αυτής της περιόδου. Θεωρώντας ως αφετηρία την κρίση της της λειτουργικής τονικότητας περί τα τέλη του 19ου αιώνα, αρχικά εξετάζεται η χρωματικότητα στο πλαίσιο του τονικού συστήματος, συμπεριλαμβανομένων εξωτικών κλιμάκων και μη τριαδικών συγχορδιών, καθώς και οι πρωτοποριακές τάσεις που αναπτύχθηκαν στην άλλη πλευρά του Ατλαντικού. Στη συνέχεια εξετάζονται η μη- σειραϊκή και η σειραϊκή ατονικότητα. Το μάθημα προσφέρεται ως: α) υποχρεωτικό μάθημα (Υ) της κατεύθυνσης σύνθεσης, και β) υποχρεωτικό επιλογής (ΥΕ) ή ελεύθερης επιλογής (ΕΕ) της κατεύθυνσης μουσικολογίας. Μέθοδοι Διδασκαλίας: Το μάθημα περιλαμβάνει αναλύσεις έργων, παρουσιάσεις θεωριών, συνθετικών πρακτικών και στυλιστικών διαφοροποιήσεων. Οι φοιτητές ακολουθούν 6 μαθησιακές διαδικασίες: 1. Περιγραφή και ανάλυση θεωρητικών μοντέλων και συνθετικών εφαρμογών. 1. Καθοδηγούμενη ακρόαση σημαντικών έργων της υπό εξέταση ιστορικής περιόδου. 2. Πολυμεσικές παρουσιάσεις. 3. Ανοικτή συζήτηση στα πλαίσια του μαθήματος ή του μπλογκ. 4. Ασκήσεις (κατεύθυνση σύνθεσης) και εργασίες (κατεύθυνση μουσικολογίας). 5. Παρουσιάσεις. Μαθησιακοί Στόχοι 1. Ανάπτυξη ακουστικών και αντιληπτικών εργαλείων που διευκολύνουν την κατανόηση των δομών της μουσικής του πρώτου μισού του 20ου αιώνα.(εξοικείωση με μουσικά στυλ, τεχνικές σύνθεσης, φόρμες, κλπ). 2. Ανάπτυξη της ικανότητας ενεργής ακρόασης, συμπεριλαμβανομένης της ικανότητας αναγνώρισης μουσικών στυλ διαφόρων συνθετών. 3. α) Ανάπτυξη της κριτικής σκέψης και της συνθετικής ικανότητας (κατεύθυνση σύνθεσης). β) Ανάπτυξη της κριτικής σκέψης και γραφής (κατεύθυνση μουσικολογίας). 2 of 5

3 Στόχοι μαθήματος: Με την ολοκλήρωση του εξαμήνου, ο φοιτητής θα πρέπει να είναι σε θέση: 1. Να κατανοεί τα θεωρητικά μοντέλα σύνθεσης που αναπτύχθηκαν κατά το πρώτο ήμισυ του 20ου αιώνα, καθώς και την ιστορική αναγκαιότητα που οδήγησε στην υιοθέτησή τους 2. Να κατανοεί τα συνθετικά προβλήματα που προκύπτουν και τις λύσεις που εφαρμόστηκαν από διάφορους συνθέτες. 3. Να μπορεί να εκφέρει σκέψεις, κρίσεις και προβληματισμούς σχετικά με το αντικείμενο χρησιμοποιώντας τη σωστή ορολογία. 4. Να διακρίνει ακουστικά έργα διαφόρων συνθετικών σχολών και αισθητικών κατευθύνσεων. Υλικό μαθήματος: 1. Σημειώσεις διδάσκοντος. Τεχνικές Σύνθεσης της Μουσικής του 2ου αιώνα Ι. 2. Klostka, Stefan. Materials and Techniques of Twentieth- Century Music. New Jersey: Prentice Hall, Παρτιτούρες (διαθέσιμες μέσω της Petrucci Library). 4. Υλικό ακροάσεων (διαθέσιμο σε online υπηρεσίες, όπως το youtube). Απαιτήσεις μαθήματος: Για τους φοιτητές της κατεύθυνσης σύνθεσης: 1. Ασκήσεις σύνθεσης 1.1. Τροπικότητα 1.2. Πολυρυθμία/Πολυμετρία 1.3. Ατονικότητα 2. Αναλυτική παρουσίαση των συνθέσεων 3. Ημερολόγιο ακροάσεων Για τους φοιτητές της κατεύθυνσης μουσικολογίας: 1. Εργασία Ι: Αναλυτικό σχόλιο έργου (Δύο σελίδες, δπλό διάστιχο). 2. Εργασία ΙΙ (Τελική): Κριτική περίληψη άρθρου (12 σελίδες, διπλό διάστιχο). 3. Παρουσίαση Τελικής Εργασίας. 4. Ημερολόγιο ακροάσεων. Διευκρινίσεις και αναλυτικές οδηγίες θα δοθούν κατά τη διάρκεια του μαθήματος. Μετά από συνεννόηση με τον διδάσκοντα, είναι δυνατόν να αλλάξει το αντικείμενο κάποιας άσκησης σύνθεσης (κατεύθυνση σύνθεσης) ή γραπτής εργασίας (κατεύθυνση μουσικολογίας), αν αυτό ανταποκρίνεται δικαιολογημένα σε συγκεκριμένα ενδιαφέροντα του φοιτητή ή της φοιτήτριας. 3 of 5

4 Βαθμολόγηση Για του φοιτητές/φοιτήτριες της κατεύθυνσης σύνθεσης 1. Ασκήσεις σύνθεσης (3 ασκήσεις = 10% + 10% + 20%) και παρουσίαση 40% 2. Ημερολόγιο ακροάσεων 20% 3. Αναγνώριση ακουστικών αποσπασμάτων μέσω ακρόασης 30% 4. Συμμετοχή στις συζητήσεις στο πλαίσιο της τάξης 10% Για τους φοιτητές/φοιτήτριες της κατεύθυνσης μουσικολογίας 1. Εργασία Ι: Αναλυτικό σχόλιο έργου (program note). 15% 2. Εργασία ΙΙ (Τελική): Κριτική περίληψη άρθρου και παρουσίαση. 35% Α μέρος Εισαγωγή Διάρθρωση Μαθήματος 3. Ημερολόγιο ακροάσεων 20% 4. Αναγνώριση ακουστικών αποσπασμάτων μέσω ακρόασης 30% 5. Συμμετοχή στις συζητήσεις στο πλαίσιο της τάξης 10% α. Σχέση της μουσικής του 20ου αι. με το παρελθόν α. Κρίση της λειτουργικής τονικότητας γ. Μεταρομαντισμός Claude Debussy α. Τροπική αρμονία β. Χρήση τρόπων, ολοτονικών και πεντατονικών κλιμάκων γ. Μη- λειτουργική αρμονία Igor Stravinsky α. Χρήση της οκτατονικής κλίμακας β. Διτονικότητα και πολυτονικότητα γ. Πολυρυθμία και πολυμετρία Béla Bartok α. Χρήση φολκλορικών στοιχείων β. Αξονικό σύστημα αρμονικής οργάνωσης γ. Χρήση της χρυσής τομής στη μορφολογική οργάνωση Αμερικανική πρωτοπορία α. Charles Ives (quotation, χωρικότητα, μικροτονικότητα) β. Herny Cowell (clusters, διευρυμμένες οργανικές τεχνικές) 4 of 5

5 B μέρος B Σχολή της Βιέννης - Schönberg, Berg, Webern 1. Ατονικότητα α. Εισαγωγή στην ατονικότητα β. Θεωρία συνόλων γ. Πανδιατονικότητα 2. Δωδεκαφθογγισμός α. Φθογγικές σειρές β. Matrix γ. Μέθοδοι ανάλυσης Edgar Varése Παραδοτέα Σημαντικές ημερομηνίες Για τους φοιτητές της κατεύθυνσης σύνθεσης: Άσκηση Σύνθεσης Ι 1 Νοεμβρίου Άσκηση Σύνθεσης ΙΙ 1 Δεκεμβρίου Άσκηση Σύνθεσης ΙΙΙ 7 Ιανουαρίου Για του φοιτητές/φοιτήτριες της κατεύθυνσης μουσικολογίας: Εργασία Ι 1 Δεκεμβρίου Εγρασία ΙΙ 7 Ιανουαρίου Για όλους: Κατάθεση ημερολογίου ακροάσεων 1 Νοεμβρίου, 1 Δεκεμβρίου, 7 Ιανουαρίου. Παρουσίαση ασκήσεων σύνθεσης (κατεύθυνση σύνθεσης), Παρουσίαση τελικής εργασίας (κατεύθυνση μουσικολογίας) τελευταία εβδομάδα μαθημάτων. Απουσίες Η παρακολούθηση του μαθήματος είναι υποχρεωτική. Ο φοιτητής δε μπορεί να απουσιάσει δικαιολογημένα από τα μαθήματα περισσότερο από δύο φορές. Δικαιολογημένη θεωρείται μία απουσία λόγω σοβαρής ασθένειας, οικογενειακού προβλήματος ή ανωτέρας βίας. Κάθε επιπρόσθετη μη δικαιολογημένη απουσία θα έχει ως αποτέλεσμα τη μείωση του βαθμού κατά 10%. 5 of 5