Πανεπιστήμιο Μακεδονίας. Πρόγραμμα Μεταπτυχιακών Σπουδών: Εφαρμοσμένη Πληροφορική. Διπλωματική Εργασία με θέμα:

Μέγεθος: px
Εμφάνιση ξεκινά από τη σελίδα:

Download "Πανεπιστήμιο Μακεδονίας. Πρόγραμμα Μεταπτυχιακών Σπουδών: Εφαρμοσμένη Πληροφορική. Διπλωματική Εργασία με θέμα:"

Transcript

1 Πανεπιστήμιο Μακεδονίας Πρόγραμμα Μεταπτυχιακών Σπουδών: Εφαρμοσμένη Πληροφορική Διπλωματική Εργασία με θέμα: Ο ρόλος, η σημασία και η αποτίμηση των κοινωνικών μέσων στην ψηφιακή οικονομία Ρωμαΐδου Μαριάννα Επιβλέπων Καθηγητής: Στειακάκης Εμμανουήλ Ιούνιος

2 2

3 Ο ρόλος, η σημασία και η αποτίμηση των κοινωνικών μέσων στην ψηφιακή οικονομία Μαριάννα Ρωμαΐδου Πτυχίο Διεθνών και Ευρωπαϊκών Σπουδών, Πανεπιστήμιο Μακεδονίας, 2015 Διπλωματική Εργασία υποβαλλόμενη για τη μερική εκπλήρωση των απαιτήσεων του ΜΕΤΑΠΤΥΧΙΑΚΟΥ ΤΙΤΛΟΥ ΣΠΟΥΔΩΝ ΣΤΗΝ ΕΦΑΡΜΟΣΜΕΝΗ ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΚΗ Επιβλέπων Καθηγητής Εμμανουήλ Στειακάκης Εγκρίθηκε από την τριμελή εξεταστική επιτροπή την 30/06/2021 Εμμανουήλ Στειακάκης Μάρω Βλαχοπούλου Μιχαήλ Μαντάς Μαριάννα Ρωμαΐδου 3

4 Περίληψη Τα κοινωνικά μέσα αποτελούν αναπόσπαστο κομμάτι της καθημερινότητάς μας, κάτι που έχει δώσει το έναυσμα για την χρήση τους ως εμπορικά εργαλεία και εργαλεία μάρκετινγκ. Οι επιχειρήσεις που χρησιμοποιούν στρατηγικά τα κοινωνικά μέσα μπορούν να αποκομίσουν εξαιρετικά οφέλη με πολύ χαμηλό κόστος. Για παράδειγμα, μέσω της χρήσης των κοινωνικών μέσων οι επιχειρήσεις έχουν πρόσβαση σε εξωτερική γνώση, κάτι που μπορεί να τις βοηθήσει να καινοτομήσουν, να δημιουργήσουν σχέσεις εμπιστοσύνης με τους πελάτες τους και με αυτό τον τρόπο να αυξήσουν την πιστότητα και γενικότερα να υποστηρίξουν την εικόνα τους με αποτέλεσμα δυνητικά να μπορέσουν να αυξήσουν τις πωλήσεις τους. Ακόμα, τα κοινωνικά μέσα μπορούν να χρησιμοποιηθούν ως εργαλείο που επηρεάζει την πρόθεση αγοράς των καταναλωτών ή ακόμα και τις καταναλωτικές τους συνήθειες μέσω συμφυών χαρακτηριστικών, όπως είναι τα κοινωνικά κουμπιά, μέσω εκμετάλλευσης δημοφιλών ατόμων στις πλατφόρμες αυτές, ή ακόμα και μέσω στρατηγικής δημοσίευσης περιεχομένου. Στην παρούσα εργασία πραγματοποιείται πρωτογενής έρευνα σχετικά με το επίπεδο που τα κοινωνικά δίκτυα επηρεάζουν την πρόθεση αγοράς των καταναλωτών αλλά και κατά πόσο έχουν επίδραση στις καταναλωτικές τους συνήθειες. Τα αποτελέσματα έδειξαν πως η πρόθεση αγοράς των χρηστών των κοινωνικών δικτύων επηρεάζεται σε κάποιο βαθμό από τα σχόλια σε δημοσιεύσεις, από εμπειρίες γνωστών και από τους Influencers, ενώ παράλληλα φαίνεται πως οι καταναλωτικές τους συνήθειες μεταβάλλονται βάσει της συχνότητας επίσκεψής τους στα κοινωνικά μέσα και των λογαριασμών που ακολουθούν. Λέξεις κλειδιά: κοινωνικά δίκτυα, μικρομεσαίες επιχειρήσεις, καταναλωτισμός, κοινωνικό εμπόριο, influencer marketing 4

5 Abstract Social media are deemed a huge part of our everyday life, something that has resulted in them being used more and more as tools for commercial as well as marketing purposes. Companies that strategically use social media are able to gain tremendous benefits at minimum cost. For example, through the usage of social media, companies have access to external knowledge, something that can help them innovate. In addition, companies can also create relationships with their clients in order to build customer loyalty. All in all, through social media, companies can support and promote their image, something that could potentially result in more sales. Social media can also be used as a tool that affects customers purchase intentions or even their level of consumerism through social buttons, influencers or even through strategic publishing of content. In this paper, a primary research is conducted regarding the level to which social media affect purchase intentions as well as consumerism. The results showed that comments, influencers and experiences from friends and family do indeed affect purchase intentions, while frequency of usage and accounts that are followed also affect the level of users consumerism. Keywords: social media, SMEs, consumerism, social commerce, influencer marketing 5

6 Περιεχόμενα Κεφάλαιο 1 : Εισαγωγή Το ερευνητικό πρόβλημα Σκοπός - Στόχος της εργασίας Ερευνητικά ερωτήματα Διάρθρωση της μελέτης...13 Κεφάλαιο 2: Ψηφιακή Οικονομία Ο ρόλος του ψηφιακού μετασχηματισμού Ηλεκτρονικό Εμπόριο Κινητό Εμπόριο Κοινωνικό Εμπόριο...19 Κεφάλαιο 3: Ψηφιακό Μάρκετινγκ Ψηφιακό Μάρκετινγκ Κοινωνική Δικτύωση Social Media Μάρκετινγκ.34 Κεφάλαιο 4: Κοινωνικά Δίκτυα και Επιχειρήσεις Η σημασία των μικρομεσαίων επιχειρήσεων Παράγοντες που επηρεάζουν την πιθανότητα υιοθέτησης Οφέλη για τους καταναλωτές Οφέλη για τις επιχειρήσεις.44 Κεφάλαιο 5: Προκλήσεις Παράγοντες που επηρεάζουν αρνητικά τους καταναλωτές στην χρήση του κοινωνικού εμπορίου...51 Κεφάλαιο 6: Τάσεις

7 6.1 Το προφίλ του σύγχρονου καταναλωτή Influencer Marketing Ο ρόλος των like Κοινωνικά δίκτυα και καταναλωτισμός Κεφάλαιο 7: Μεθοδολογία έρευνας Σκοπός και στόχοι της έρευνας Ερευνητικό εργαλείο Δείγμα και διαδικασία συλλογής δεδομένων Ανάλυση των δεδομένων Κεφάλαιο 8: Αποτελέσματα έρευνας Ανάλυση του δείγματος της έρευνας Ανάλυση ερευνητικών ερωτημάτων...78 Κεφάλαιο 9: Επίλογος Σύνοψη και συμπεράσματα Όρια και περιορισμοί της έρευνας Μελλοντικές επεκτάσεις..88 Βιβλιογραφία..88 Παράρτημα..95 7

8 Κατάλογος Εικόνων Εικόνα 1: Web 2.0, Δημιουργικοί Καταναλωτές, Κοινωνικά Μέσα...20 Εικόνα 2: Μοντέλο σχεδιασμού κοινωνικού εμπορίου...22 Εικόνα 3: Τα πιο δημοφιλή κοινωνικά δίκτυα παγκοσμίως για το 2020, βάσει του αριθμού ενεργών χρηστών σε εκατομμύρια...27 Εικόνα 4: Αριθμός των ενεργών χρηστών στο facebook σε καθημερινό επίπεδο παγκοσμίως για το 3ο τετράμηνο του Εικόνα 5: Αριθμός των μηνιαίων ενεργών χρηστών του facebook παγκοσμίως για το 3ο τετράμηνο του Εικόνα 6: Επιρροή των like στην πρόθεση αγοράς από ηλεκτρονικά καταστήματα...30 Εικόνα 7: Σχέση των επιχειρήσεων με το branding και τα κοινωνικά δίκτυα...31 Εικόνα 8: Χρήστες του instagram βάσει ηλικίας και φύλου για τον Οκτώβρη του Εικόνα 9: Ώρες που αφιερώνονται στα ψηφιακά και τα παραδοσιακά μέσα από το 2012 έως το Εικόνα 10: Κατηγοριοποίηση των ψηφιακών influencer...59 Εικόνα 11: Ποσοστό καταναλωτών στις ΗΠΑ που έχουν αγοράσει κάποιο προϊόν ή κάποια υπηρεσία λόγω προώθησης από influencer στα κοινωνικά δίκτυα...60 Εικόνα 12: Χαρακτηριστικά των influencer που οδηγούν σε μεγαλύτερη εμπλοκή...60 Εικόνα 13: Εκτιμώμενη ανάπτυξη του influencer marketing για το Εικόνα 14: Μοντέλο σχέσης μεταξύ του διαδικτυακού περιεχομένου και του επιπέδου καταναλωτισμού...70 Εικόνα 15: Σχέση των influencer με την πρόθεση και την συμπεριφορά ως προς τη βιωσιμότητα

9 Κατάλογος Γραφημάτων Γράφημα 1: Το φύλο των ερωτηθέντων...77 Γράφημα 2: Η ηλικία των ερωτηθέντων..77 Γράφημα 3: Τα κοινωνικά μέσα που χρησιμοποιούν οι ερωτηθέντες Γράφημα 4: Η συχνότητα επίσκεψης των κοινωνικών μέσων Γράφημα 5: Το ποσοστό αγορών από κοινωνικά μέσα.77 Γράφημα 6: Το προτιμητέο κοινωνικό μέσο για αγορές Γράφημα 7: Το ποσοστό χρηστών που ακολουθεί influencers...78 Γράφημα 8: Η συχνότητα αγοράς προϊόντων από influencers

10 Κατάλογος Πινάκων Πίνακας 1: Συσχέτιση της ποσότητας αγορών βάσει της συχνότητας επίσκεψης στα κοινωνικά μέσα...79 Πίνακας 2: Συσχέτιση της ποσότητας αγορών με τους χρήστες που ακολουθούν influencers Πίνακας 3: Συσχέτιση μεταξύ των like και των αγορών από τα κοινωνικά μέσα...81 Πίνακας 4: Συσχέτιση μεταξύ των κριτικών και των αγορών από τα κοινωνικά μέσα...82 Πίνακας 5: Συσχέτιση μεταξύ των θετικών εμπειριών γνωστών και των αγορών από τα κοινωνικά μέσα...83 Πίνακας 6: Συσχέτιση μεταξύ των αγορών από τα κοινωνικά μέσα βάσει εμπειριών των influencer...84 Πίνακας 7: Συσχέτιση μεταξύ του περιεχομένου και της ποσότητας αγορών...85 Πίνακας 8: Συσχέτιση μεταξύ της ποσότητας αγορών και των λογαριασμών που ακολουθούνται

11 1. Εισαγωγή 1.1 Το ερευνητικό πρόβλημα Η διάχυση του διαδικτύου σε συνδυασμό με τη δημοτικότητα των smartphone έχει δημιουργήσει μια νέα κοινωνική διαδικτυακή πραγματικότητα. Τα τελευταία χρόνια τα κοινωνικά δίκτυα έχουν καταστεί ως αναπόσπαστο κομμάτι της καθημερινότητας των ανθρώπων, τόσο σε προσωπικό επίπεδο όσο και καταναλωτικό. Η χρήση των κοινωνικών δικτύων αυξάνεται όλο και περισσότερο, με αποτέλεσμα ένα πολύ μεγάλο ποσοστό του παγκόσμιου πληθυσμού να δαπανά μεγάλο μέρος της καθημερινότητάς του σε αυτά. Τα κοινωνικά δίκτυα αποτελούν έναν πολυδιάστατο χώρο, όπου μπορούν εύκολα να αναπτυχθούν εταιρείες, χάρη στο ευρύ κοινό που διαθέτουν. Η διαφήμιση στα κοινωνικά δίκτυα πλέον είναι εξαιρετικά εύκολη και πολύ οικονομικότερη σε σχέση με τα παραδοσιακά μέσα, ενώ παράλληλα μπορεί να φέρει αξιοσημείωτα αποτελέσματα όταν υλοποιείται στρατηγικά. Ακόμα, χάρη στα κοινωνικά μέσα μπορεί να ληφθεί άμεση ανατροφοδότηση σχετικά με το περιεχόμενο μιας διαφήμισης, μέσω της χρήσης των κοινωνικών κουμπιών. Τα κοινωνικά κουμπιά, όπως το like, μπορούν να αποτελέσουν έναν χρήσιμο δείκτη απόδοσης, ενώ παράλληλα πολλές φορές μπορεί και να επηρεάσουν τη γνώμη του καταναλωτή. Ακόμα, τα κοινωνικά δίκτυα μπορούν να χρησιμοποιηθούν από εταιρείες σαν υποστηρικτικό εργαλείο, ώστε να υποβοηθήσουν τις εμπορικές τους δραστηριότητες. Αρχικά, τα κοινωνικά δίκτυα μπορούν να χρησιμοποιηθούν ως ένα μέσο παροχής περεταίρω πληροφοριών σχετικά με τα εμπορεύματα ή και ως μέσο παρουσίασης και προώθησης των εμπορευμάτων. Μπορούν επίσης να εκμεταλλευτούν για τη θέσπιση ισχυρότερων σχέσεων με τον καταναλωτή, κάτι που μπορεί να επιφέρει μεγαλύτερη πιστότητα των πελατών, επίγνωση του brand ή ακόμα και εξωτερική γνώση για την εταιρεία. Μέσω της αποτελεσματικότερης επικοινωνίας με τον πελάτη, η εκάστοτε επιχείρηση μπορεί να λάβει ανατροφοδότηση σχετικά με τα προϊόντα και τις υπηρεσίες που προσφέρει, με αποτέλεσμα να βελτιωθεί ή ακόμα και να καινοτομήσει. Παράλληλα, οι καταναλωτές επωφελούνται από περισσότερο εξατομικευμένα προϊόντα, τα οποία είναι περισσότερο επικεντρωμένα στην ικανοποίηση προσωπικών τους αναγκών. Παρ όλο που τα κοινωνικά μέσα είναι εξαιρετικά δημοφιλή στη χρήση και μπορούν να προσφέρουν σημαντικά οφέλη τόσο στις επιχειρήσεις όσο και στους καταναλωτές, το κοινωνικό εμπόριο φαίνεται πως δεν είναι ιδιαίτερα ανεπτυγμένο. Αυτό οφείλεται κυρίως στην έλλειψη εμπιστοσύνης που δείχνουν οι χρήστες απέναντι τόσο στους πωλητές, όσο και στην δυσκίνητη διαδικασία αγοράς, καθώς πολλές φορές είναι απαραίτητη η χρήση κάποιας τρίτης πλατφόρμας ώστε να πραγματοποιηθεί κάποια αγορά με ασφαλή τρόπο. 11

12 Τα τελευταία χρόνια φαίνεται πως οι καταναλωτές είναι περισσότερο απαιτητικοί από ποτέ και η διαδικασία προσέγγισής τους αποτελεί άθλο για πολλές εταιρείες. Αυτό το κενό ήρθε να καλύψει το influencer marketing. Οι influencers αποτελούν άτομα που αναδείχθηκαν ως εμπειρογνώμονες στο αντικείμενο που επέλεξαν να ασχοληθούν, μέσω της παραγωγής περιεχομένου στα κοινωνικά δίκτυα. Το influencer marketing πλέον αποτελεί μια από τις πιο αποτελεσματικές μορφές διαφήμισης, καθώς οι influencers λαμβάνονται ως αξιόπιστα άτομα, που κάνουν προτάσεις βάσει δικών τους εμπειριών στη χρήση συγκεκριμένων προϊόντων, κάτι που δεν λογίζεται ως διαφήμιση στα μάτια του καταναλωτή. Η άνοδος του influencer marketing σε συνδυασμό με την όλο και μεγαλύτερη χρήση των κοινωνικών μέσων, καθώς και τη συνεχή δημοσίευση νέου περιεχομένου στα κοινωνικά δίκτυα, φαίνεται πως επηρεάζουν σε κάποιο βαθμό τις καταναλωτικές συνήθειες των χρηστών, όπως και την πρόθεση αγοράς. Επομένως, τα κοινωνικά δίκτυα μπορούν να χρησιμοποιηθούν ως ένα στρατηγικό εργαλείο από τις επιχειρήσεις, με στόχο να αυξήσουν τις πωλήσεις τους και να εδραιωθούν στη νέα κοινωνική αγορά. 1.2 Σκοπός - Στόχος της εργασίας Η παρούσα εργασία στοχεύει στην παρουσίαση των στρατηγικών πλεονεκτημάτων που μπορούν να κερδίσουν οι επιχειρήσεις, και ιδιαίτερα οι μικρομεσαίες εξ αυτών, από τη χρήση των κοινωνικών δικτύων ως εμπορικό εργαλείο και εργαλείο μάρκετινγκ. Πιο συγκεκριμένα, αναλύονται διεξοδικά τα οφέλη που αποκομίζουν οι εταιρείες, αλλά και οι καταναλωτές, από τη χρήση του κοινωνικού εμπορίου και του social media marketing, με στόχο να εξεταστεί ο βαθμός στον οποίο η χρήση των κοινωνικών δικτύων μπορεί να δυνητικά να οδηγήσει σε αύξηση των κερδών. Παράλληλα, ερευνώνται οι λόγοι που έχουν αποτρέψει το κοινωνικό εμπόριο από το να καταστεί ως η δημοφιλέστερη επιλογή διαδικτυακών αγορών παρά το γεγονός ότι οι νεότεροι καταναλωτές φαίνεται να είναι πλήρως εξοικειωμένοι με τη χρήση των κοινωνικών δικτύων και να επηρεάζονται και να αλληλεπιδρούν με τους social media influencers. Τέλος, γίνεται μια προσπάθεια διερεύνησης του φαινομένου των κοινωνικών δικτύων, που αποσκοπεί στον εντοπισμό του βαθμού στον οποίο η χρήση των κοινωνικών μέσων επηρεάζει την πρόθεση αγοράς του χρήστη και δημιουργεί καταναλωτικές επιθυμίες. 1.3 Ερευνητικά ερωτήματα 1. Η συχνότητα επίσκεψης στα κοινωνικά μέσα επηρεάζει τις καταναλωτικές συνήθειες των χρηστών; 2. Οι influencers επηρεάζουν τις καταναλωτικές συνήθειες των ακολούθων τους; 3. Τα like επηρεάζουν την πρόθεση αγοράς των χρηστών των κοινωνικών δικτύων; 12

13 4. Οι καλές κριτικές/σχόλια σε δημοσιεύσεις επηρεάζουν την πρόθεση αγοράς των χρηστών των κοινωνικών δικτύων; 5. Οι θετικές εμπειρίες γνωστών επηρεάζουν την πρόθεση αγοράς των χρηστών των κοινωνικών δικτύων; 6. Οι influencers επηρεάζουν την πρόθεση αγοράς των χρηστών των κοινωνικών δικτύων; 7. Το περιεχόμενο που προωθείται στους χρήστες των κοινωνικών δικτύων επηρεάζει τις καταναλωτικές τους συνήθειες; 8. Οι λογαριασμοί που ακολουθούν οι χρήστες στα κοινωνικά δίκτυα επηρεάζουν τις καταναλωτικές τους συνήθειες; 1.4 Διάρθρωση της μελέτης Η δομή που ακολουθεί η παρούσα εργασία είναι η παρακάτω: Αρχικά, το πρώτο κεφάλαιο εξηγεί το ερευνητικό πρόβλημα παρουσιάζοντας κάποια από τα κύρια σημεία της μελέτης, παραθέτει τους στόχους της εργασίας καθώς και τα ερευνητικά ερωτήματα που σχηματίστηκαν κατά τη μελέτη της βιβλιογραφίας και τέλος συστήνει τη δομή που ακολουθεί η εργασία. Στο δεύτερο και στο τρίτο κεφάλαιο παρουσιάζονται κάποιοι από τους κεντρικούς όρους τους οποίους μελετά η εργασία. Πιο συγκεκριμένα, αναφέρονται στην ψηφιακή οικονομία και το ψηφιακό μάρκετινγκ αντιστοίχως, ώστε να εισάγουν τον αναγνώστη ομαλά στο κυρίως θέμα. Το τέταρτο κεφάλαιο αφορά στη σχέση που έχουν ή δύναται να έχουν οι επιχειρήσεις με τα κοινωνικά μέσα, στους παράγοντες που ωθούν τις επιχειρήσεις να τα υιοθετήσουν και στα οφέλη που μπορούν να αποκομίσουν οι επιχειρήσεις από τη χρήση τους, όπως και τα πλεονεκτήματα που επιφέρουν τα κοινωνικά μέσα στους καταναλωτές. Το πέμπτο κεφάλαιο αναφέρεται στους παράγοντες που επηρεάζουν αρνητικά τους καταναλωτές με αποτέλεσμα να τους απωθούν από τη χρήση του κοινωνικού εμπορίου. Πιο συγκεκριμένα, αναλύεται διεξοδικά το ζήτημα έλλειψης εμπιστοσύνης απέναντι στο κοινωνικό εμπόριο και αναφέρονται οι παράγοντες που επηρεάζουν την εμπιστοσύνη των καταναλωτών σ αυτό. Στο έκτο κεφάλαιο παρουσιάζεται το προφίλ των νέων καταναλωτών και χρηστών των κοινωνικών δικτύων, ενώ παράλληλα αναφέρεται η επίπτωση που έχουν οι influencers και τα like στην πρόθεση αγοράς των χρηστών και στις καταναλωτικές τους συνήθειες. 13

14 Στο έβδομο κεφάλαιο παρατίθενται ο σκοπός της έρευνας, τα εργαλεία που χρησιμοποιήθηκαν για την ανάλυση και η γενικότερη μεθοδολογία που υλοποιήθηκε όσον αφορά το κομμάτι της έρευνας, ενώ στο όγδοο κεφάλαιο παρουσιάζονται τα αποτελέσματα αυτής. Τέλος, στο ένατο κεφάλαιο παρουσιάζονται τα συμπεράσματα της μελέτης, οι περιορισμοί που εντοπίστηκαν και οι προτάσεις για μελλοντική έρευνα. 2. Ψηφιακή Οικονομία 2.1 Ο ρόλος του ψηφιακού μετασχηματισμού στην οικονομία Η διαδικασία του ψηφιακού μετασχηματισμού είναι μια περίοδος όπου οι οργανισμοί αναπροσαρμόζουν τα λειτουργικά τους συστήματα και υιοθετούν νέα επιχειρησιακά μοντέλα και νέες επιχειρηματικές πρακτικές, ως μια προσπάθεια διατήρησης του ρυθμού της ψηφιοποίησης, μέσω της ωφέλειας που παρέχουν τα ψηφιακά χαρακτηριστικά. Ουσιαστικά, αποτελεί μια διαδικασία αλλαγής στις στρατηγικές λειτουργίες των οργανισμών, εφαρμογής ενός ευέλικτου διαχειριστικού μοντέλου που έρχεται αντιμέτωπο με τον ανταγωνισμό και ικανοποιεί γρήγορα τις συνεχείς αλλαγές ή ακόμα και μια διαδικασία επανεφεύρεσης της επιχείρησης και ψηφιοποίησης των λειτουργιών για να σχηματιστούν διευρυμένες σχέσεις στην αλυσίδα αξίας. Κύριος στόχος του ψηφιακού μετασχηματισμού είναι η εξασφάλιση νέων αξιών για τους καταναλωτές και τους εργαζόμενους, η αύξηση της παραγωγικότητας καθώς και η μείωση του κόστους, μέσα στις συνεχείς αλλαγές της αναπτυσσόμενης ψηφιακής οικονομίας. (Ulas, 2019) Η ψηφιοποίηση αποτελεί την κύρια διαδικασία που λαμβάνει χώρα κατά τη διάρκεια ενός ψηφιακού μετασχηματισμού και γίνεται όλο και πιο κεντρικό ζήτημα για τις επιχειρήσεις. (Wang, 2020 & Dethine et al., 2020) Σύμφωνα με αυτήν, μια επιχείρηση μετασχηματίζει τις πρακτικές και τις λειτουργίες της, μέσω της υιοθέτησης ψηφιακών μέσων, κινητών, διαδικτυακών και τηλεφωνικών τεχνολογιών, με στόχο την αποτελεσματικότερη επικοινωνία με πελάτες, προμηθευτές και συνεταίρους. (Wang, 2020) Ταυτόχρονα, επηρεάζει σε μεγάλο βαθμό την οργανωτική στρατηγική μιας επιχείρησης, συμπεριλαμβανομένης της ανάπτυξης ευκαιριών της αγοράς. (Dethine et al., 2020) Παρά το γεγονός ότι η ψηφιοποίηση αναγνωρίζεται ως μια κρίσιμη διαδικασία, που θα επηρεάσει θετικά τη βιωσιμότητα μιας επιχείρησης, οι εταιρείες φαίνεται να διστάζουν να την ενστερνιστούν, σε αντίθεση με τους καταναλωτές, οι οποίοι την έχουν υιοθετήσει σε μεγάλο βαθμό. (Wang, 2020) Οι παράγοντες που φαίνεται να επηρεάζουν την πρόθεση υιοθέτησης του ψηφιακού από τις επιχειρήσεις συνοψίζονται στην έλλειψη ψηφιακής 14

15 ωριμότητας και δεξιοτήτων, στα μη ξεκάθαρα οφέλη που αποδίδει η ψηφιοποίηση, καθώς και στο γεγονός ότι η ενσωμάτωση των ψηφιακών τεχνολογιών απαιτεί επένδυση και αλλαγές στις εσωτερικές πρακτικές μιας εταιρείας μέσω της κινητοποίησης νέων πόρων, όπως και στην ενσωμάτωση συγκεκριμένων δυνατοτήτων, ώστε να μπορούν να διαχειριστούν τις αλλαγές και να υποστηριχθεί η ψηφιοποίηση. (Wang, 2020 & Dethine et al., 2020) - Ο ρόλος του ψηφιακού μετασχηματισμού στο ηλεκτρονικό εμπόριο και στο μάρκετινγκ Το διαδίκτυο παρέχει μια πλατφόρμα για εκατομμύρια καθημερινές διαδικτυακές συναλλαγές και επικοινωνίες που προσφέρουν σημαντικά στις μεμονωμένες οικονομίες. Το ηλεκτρονικό εμπόριο ορίζεται ως η κατασκευή, διανομή, πώληση και παράδοση προϊόντων και υπηρεσιών μέσω τηλεπικοινωνιακών μέσων. Περιλαμβάνει όλες τις μορφές συναλλαγών που σχετίζονται με εμπορικές δραστηριότητες και πραγματοποιούνται μέσω της χρήσης του διαδικτύου. Ο ψηφιακός μετασχηματισμός διευκολύνει την ανάδυση των μικρών επιχειρήσεων και παρέχει νέες ευκαιρίες στις μικρές επιχειρήσεις να ενισχύσουν την ανταγωνιστικότητά τους σε τοπικές και παγκόσμιες αγορές, μέσω της καινοτομίας σε προϊόντα και υπηρεσίες και μέσω της βελτίωσης των διαδικασιών παραγωγής. (Ulas, 2019) Ακόμα, η ψηφιοποίηση προάγει τη διεθνοποίηση των επιχειρήσεων. Οι διεθνείς δραστηριότητες αναγνωρίζονται ως ένας από τους σημαντικότερους παράγοντες που επηρεάζουν την οικονομική ανάπτυξη. Τα ψηφιακά εργαλεία και οι τεχνολογίες μπορούν να θεωρηθούν ως διευκολυντές της φορητότητας, ώστε να ικανοποιηθούν οι διεθνείς επιχειρηματικές βλέψεις των μικρομεσαίων επιχειρήσεων. (Dethine et al., 2020) Όσον αφορά τον τομέα του μάρκετινγκ και των εμπορικών διαδικασιών μιας επιχείρησης, ο ψηφιακός μετασχηματισμός μπορεί να μειώσει τον αριθμό των προμηθευτών με τους οποίους λειτουργεί μια επιχείρηση. Αυτό συμβαίνει διότι η ψηφιοποίηση παρέχει τη δυνατότητα μείωσης ή και εξάλειψης των παραδοσιακών μεσολαβητών, ενώ παράλληλα δημιουργεί πιέσεις στους προμηθευτές να επενδύσουν στην προσαρμοστικότητα και την καινοτομία. Ακόμα, χάρη στη ψηφιοποίηση, μπορεί να υπάρχει περισσότερο ομαλή και αποτελεσματική επικοινωνία και αλληλεπίδραση, τόσο με τον πελάτη όσο και μεταξύ όλων των ομάδων ενδιαφερόντων και των συμμετεχόντων της αλυσίδας αξίας της κάθε επιχείρησης. Ως αποτέλεσμα, μπορεί να επιτευχθεί ευκολότερα η διατήρηση των πελατών, καθώς μέσω της καλύτερης επικοινωνίας με τους καταναλωτές, παρέχονται περισσότερες πληροφορίες σχετικά με την καθημερινότητα, τους στόχους, αλλά και σημαντικών γεγονότων της ζωής τους. Τέλος, ο ψηφιακός μετασχηματισμός προσφέρει τη δυνατότητα μεγαλύτερης κατανόησης και πρόβλεψης της αγοράς, κάτι που επιτρέπει στις επιχειρήσεις να ανασχηματίζουν τη στρατηγική τους αρκετά γρήγορα, ώστε να μπορέσουν να προσαρμοστούν στις συνεχείς αλλαγές της αγοράς. (Wang, 2020) 15

16 2.2 Ηλεκτρονικό Εμπόριο - Ορισμός Το ηλεκτρονικό εμπόριο ορίζεται ως η διαδικασία αγοράς, πώλησης, μεταφοράς ή ανταλλαγής προϊόντων, υπηρεσιών ή και πληροφοριών μέσω υπολογιστικών δικτύων συμπεριλαμβανομένου και του διαδικτύου. (Barroso et al., 2019) Ουσιαστικά, το ηλεκτρονικό εμπόριο επιδιώκει τη χρήση ηλεκτρονικών τεχνολογιών με στόχο την ανταλλαγή αγαθών και υπηρεσιών. (Mata and Quesada, 2014) Ο όλο και αυξανόμενος αριθμός επιχειρήσεων που επιλέγει να δραστηριοποιηθεί στο ηλεκτρονικό εμπόριο, είναι αποτέλεσμα της συνεχούς εξέλιξης της τεχνολογίας σε επιχειρησιακό πλαίσιο. (Barroso et al., 2019) Τα πλεονεκτήματα που προσφέρει η υιοθέτηση του ηλεκτρονικού εμπορίου είναι πολλά και αφορούν τόσο στους αγοραστές όσο και στους πωλητές. Ωστόσο, τα ποσοστά υιοθέτησης του παραμένουν εξαιρετικά χαμηλά για τις μικρομεσαίες επιχειρήσεις. (Grandon and Pearson, 2004) - Χαρακτηριστικά Ηλεκτρονικού εμπορίου Υπάρχουν τέσσερις βασικές διαφορές μεταξύ παραδοσιακών επιχειρηματικών πρακτικών και του ηλεκτρονικού εμπορίου. Η πρώτη αποτελεί την τοποθεσία, καθώς στο παραδοσιακό εμπόριο, οι καταναλωτές επιλέγουν για τις αγορές τους το κοντινότερο κατάστημα, ενώ στο ηλεκτρονικό εμπόριο, όλα τα καταστήματα είναι διαθέσιμα σε παγκόσμιο επίπεδο και σε όλες τις ώρες. Η δεύτερη διαφορά αφορά στη μη ύπαρξη φυσικών καταστημάτων, κάτι που επιτρέπει στις επιχειρήσεις του ηλεκτρονικού εμπορίου να αντιδρούν γρήγορα και να μην περιορίζονται από τις εξωτερικές αλλαγές. (Barroso et al., 2019) Η τρίτη διαφορά αναφέρεται στο γεγονός ότι είναι αδύνατο να υπάρξει φυσική αλληλεπίδραση με τα προϊόντα πριν πραγματοποιηθεί η αγορά, κάτι που απωθεί τους καταναλωτές από τις διαδικτυακές αγορές. (Blázquez, 2014 & Barroso et al., 2019) Η τελευταία διαφορά αναφέρεται στις διαδικασίες του ηλεκτρονικού εμπορίου που έχουν διαφορετικά χαρακτηριστικά σε διαφορετικές χρονικές στιγμές (πριν την αγορά, κατά τη διάρκεια της αγοράς, μετά την αγορά). Επομένως, το ηλεκτρονικό εμπόριο παρέχει μεγαλύτερη ευελιξία, μεγαλύτερο κοινό, χαμηλότερα έξοδα, ταχύτερες συναλλαγές, μεγαλύτερη ποικιλία προϊόντων, μεγαλύτερη ευκολία και εξατομίκευση. (Barroso et al., 2019) - Οφέλη Ηλεκτρονικού Εμπορίου 16

17 Το ηλεκτρονικό εμπόριο προσφέρει στους πωλητές τη δυνατότητα να αποκτήσουν πρόσβαση σε νέα τμήματα της αγοράς, ενώ παράλληλα οι αγοραστές επωφελούνται από τη μεγαλύτερη διαθεσιμότητα και ποικιλία προϊόντων και πωλητών με μειωμένο κόστος. (Grandon and Pearson, 2004) Ακόμα, επιτρέπει στις εταιρείες να μαζέψουν πηγές νέων ανταγωνιστικών πλεονεκτημάτων μέσω της μείωσης του κόστους λειτουργίας, της βελτίωσης της ποιότητας των προϊόντων, της διεύρυνσης του πελατολογίου και των προμηθευτών, αλλά και μέσω καινοτόμων τρόπων πώλησης των προϊόντων και υπηρεσιών τους. Ως αποτέλεσμα, το ηλεκτρονικό εμπόριο μπορεί να παρέχει στις επιχειρήσεις νέες ευκαιρίες ακόμα και αν αυτές διαθέτουν περιορισμένους πόρους. (Barroso et al., 2019) Το ηλεκτρονικό εμπόριο μπορεί επίσης να συμβάλλει στη μείωση των λειτουργικών και συναλλαγματικών εξόδων των επιχειρήσεων, όπως επίσης και των προωθητικών δαπανών, ενώ παράλληλα μπορεί να βελτιώσει την επικοινωνία και τον συντονισμό με πελάτες, προμηθευτές και συνεταίρους. Επιπλέον, μπορεί να συνεισφέρει στη μείωση του κόστους διανομής, ενώ ταυτόχρονα ενθαρρύνει και βοηθά τις επιχειρήσεις να επεκταθούν σε νέες αγορές και να υπερβούν τα φυσικά και χρονικά τους εμπόδια. (Barroso et al., 2019) Τα πλεονεκτήματα του ηλεκτρονικού εμπορίου δεν αφορούν αποκλειστικά τις μεγάλες εταιρείες. Αντιθέτως, οι μικρομεσαίες επιχειρήσεις μπορούν να επωφεληθούν σε μεγάλο βαθμό από την υιοθέτηση αυτού, καθώς το ηλεκτρονικό εμπόριο μπορεί να καταστήσει τις επιχειρήσεις περισσότερο ανταγωνιστικές και να συνεισφέρει με αυτό τον τρόπο στη δημιουργία μιας μεγαλύτερης ισορροπίας στην παγκόσμια αγορά. (Grandon and Pearson, 2004) - Προκλήσεις Ηλεκτρονικού Εμπορίου Υπάρχουν αρκετά εμπόδια που συμβάλλουν στην απροθυμία των επιχειρήσεων, και ιδιαίτερα των μικρομεσαίων, να συμμετέχουν στο ηλεκτρονικό εμπόριο. Αρχικά, η δημιουργία μιας τεχνολογικά προηγμένης πλατφόρμας αποτελεί μια πολυδάπανη διαδικασία και απαιτεί συγκεκριμένες δεξιότητες. Επιπλέον, τα φορολογικά καθεστώτα για τις παγκόσμιες συναλλαγές είναι αρκετά περίπλοκα και διαφέρουν για χώρες που διέπονται από διαφορετικές νομοθεσίες. Ακόμα, οι καταναλωτές δεν εμπιστεύονται πλήρως τις διαδικασίες ηλεκτρονικών πληρωμών, κάτι που τους απωθεί από τη χρήση πλατφορμών ηλεκτρονικού εμπορίου. Όσον αφορά τις μικρομεσαίες επιχειρήσεις, επιθυμούν γρήγορη απόδοση της επένδυσης τους και προτιμούν τους παραδοσιακούς τρόπους συναλλαγής. Τέλος, οι λιγότερο προηγμένες επιχειρήσεις θα πρέπει να βασιστούν σε εξωτερικούς συμβούλους, ώστε να αποκτήσουν δεξιότητες και την απαραίτητη τεχνογνωσία που απαιτείται για την αποτελεσματική διεξαγωγή δραστηριοτήτων στο ηλεκτρονικό εμπόριο. (Barroso et al., 2019) 17

18 2.3 Κινητό εμπόριο Οι οικονομικές και κοινωνικές αλλαγές που σχετίζονται με την παγκοσμιοποίηση δίνουν νέα οικονομικά και παραγωγικά χαρακτηριστικά στις επιχειρήσεις. Οι παραγωγοί και οι προμηθευτές των αγαθών και υπηρεσιών έχουν παγκόσμια πρόσβαση σε οικονομική μεταφορά πληροφοριών για εμπορικούς και κοινωνικούς στόχους. (García et al., 2019) Επιπλέον, λόγω της όλο και αυξανόμενης χρήσης των έξυπνων συσκευών και της κινητής τεχνολογίας, οι κινητές εφαρμογές γίνονται όλο και μεγαλύτερο κομμάτι των διαδικτυακών καταστημάτων και των ιστοσελίδων. (Khrais, 2020) Ως αποτέλεσμα δημιουργήθηκε το κινητό εμπόριο. - Ορισμός Ως κινητό εμπόριο, ορίζονται οι εμπορικές συναλλαγές που πραγματοποιούνται μέσω των κινητών συσκευών. Πιο συγκεκριμένα, χαρακτηρίζεται ως μια διαδικτυακή μορφή εμπορίου, μια προέκταση του ηλεκτρονικού εμπορίου, που προσαρμόζεται σε οθόνες αφής και μπορεί να ολοκληρώσει τη διαδικασία αγοράς από αυτές τις συσκευές που μπορούν να συνδεθούν στο διαδίκτυο, μέσω κινητών δικτύων ή ασύρματης πρόσβασης στο διαδίκτυο. (García et al., 2019) Λόγω της αυξανόμενης τεχνολογικής καινοτομίας, το ηλεκτρονικό εμπόριο βιώνει μια συνεχή ανάπτυξη από το 2009, που οφείλεται στη θετική εμπειρία που βιώνουν οι καταναλωτές από τη χρήση των κινητών εφαρμογών και των κοινωνικών δικτύων. (Khrais, 2020) - Online shopping Το online shopping αποτελεί μια μορφή ηλεκτρονικού και κινητού εμπορίου, όπου η επιχείρηση συνεχίζεται σε διαδικτυακό επίπεδο, μέσω εφαρμογών σε ηλεκτρονικές συσκευές, οι οποίες συνδέονται στο διαδίκτυο. Το κινητό shopping έχει αναπτυχθεί εξαιρετικά τα τελευταία χρόνια, λόγω της συνεχούς ανάπτυξης της τεχνολογίας καθώς και της όλο και αυξανόμενης χρήσης των έξυπνων συσκευών. Είναι πολύ σημαντικό να σημειώσουμε πως η χρήση των κινητών συσκευών έχει απλοποιήσει την μετάδοση πληροφοριών, την επικοινωνία αλλά και την εξέλιξη της τεχνολογίας. Το κινητό shopping δίνει τη δυνατότητα στους χρήστες να πραγματοποιήσουν τις αγορές τους ανεξαρτήτως της τοποθεσίας τους, μέσω των κινητών εφαρμογών. Λόγω των αντιληπτών ζητημάτων ασφαλείας που συνοδεύουν τις διαδικτυακές πληρωμές, οι καταναλωτές φαίνεται να προτιμούν τη χρήση των κινητών εφαρμογών, καθώς τους επιτρέπει να πραγματοποιήσουν τις οικονομικές τους συναλλαγές μέσω της χρήσης μετρητών κατά την παράδοση των προϊόντων. (Khrais, 2020) 18

19 Η ανάπτυξη του ηλεκτρονικού εμπορίου έχει επηρεάσει θετικά το online shopping και ειδικότερα αυτού που πραγματοποιείται μέσω της χρήσης των κινητών εφαρμογών και των κοινωνικών δικτύων. Ο αυξανόμενος αριθμός των χρηστών των κινητών συσκευών όπως και ο μεγάλος χρόνος που ξοδεύουν στα κοινωνικά δίκτυα, αποτελούν αποτέλεσμα μιας αύξησης του αριθμού των λιανοπωλητών που πιστεύουν ότι η αποκλειστική χρήση των εφαρμογών ως μέσο ηλεκτρονικών πωλήσεων είναι μια καλή λύση για γρήγορα αποτελέσματα. Σύμφωνα με έρευνες, οι περισσότεροι διαδικτυακοί λιανοπωλητές ωθούνται προς τη διαδικτυακή πλευρά της αγοράς, λόγω αυξημένων εσόδων και κερδών που φαίνεται να έχουν οι διαδικτυακές επιχειρήσεις. (Khrais, 2020) Οι περισσότεροι καταναλωτές προτιμούν να πραγματοποιούν τις αγορές τους σε διαδικτυακό και κινητό επίπεδο, καθώς το online shopping παρέχει περισσότερες πληροφορίες σχετικά με τα προϊόντα και τις υπηρεσίες αλλά και μεγαλύτερη ποικιλία. Οι διαδικτυακοί καταναλωτές, τα τελευταία χρόνια, βιώνουν ποιοτικές εμπειρίες στο shopping μέσω της χρήσης των κινητών εφαρμογών και των κοινωνικών δικτύων, λόγω της αυξανόμενης υιοθέτησης τους από τους ηλεκτρονικούς πωλητές. Οι τελευταίοι τείνουν να χρησιμοποιούν όλο και περισσότερο κινητές εφαρμογές για να αντιπροσωπεύουν τα φυσικά και μη καταστήματά τους. Το διαδικτυακό shopping έχει ως αποτέλεσμα μια αύξηση στο μερίδιο αγοράς, όπως και στην ποικιλία προϊόντων ειδικά στις B2B και B2C αγορές. (Khrais, 2020) 2.4 Κοινωνικό Εμπόριο - Web 2.0 Ο όρος του web 2.0 εμφανίστηκε το 1999 και χαρακτηρίζεται ως μια δεύτερη γενιά τεχνολογικής ανάπτυξης και διαδικτυακού σχεδιασμού. Αποτελεί έναν δημοφιλή όρο που αναφέρεται στην ανεπτυγμένη διαδικτυακή τεχνολογία και στις εφαρμογές που δημιουργούνται από ανθρώπους για να χρησιμοποιούνται από αυτούς. Ουσιαστικά το web 2.0 αποτελεί μια συλλογή από αλληλεπιδραστικές, διαδικτυακές εφαρμογές ανοιχτού κώδικα που χρησιμοποιούνται για την ανάπτυξη εμπειριών, γνώσης και δύναμης της αγοράς από τους χρήστες και τους συμμετέχοντες των επιχειρησιακών και κοινωνικών διαδικασιών. Οι εφαρμογές αυτές ενθαρρύνουν τη δημιουργία δικτύων που αποτελούνται από τους χρήστες, ώστε να υπάρξει ανταλλαγή ιδεών και γνώσης, επιτρέποντας έτσι την αποτελεσματική παραγωγή και διάδοση πληροφοριακού περιεχομένου. Η έλευση του web 2.0 στιγματίστηκε από την ανάπτυξη και τη χρήση εργαλείων που επιτρέπουν την ανταλλαγή πληροφοριών μεταξύ χρηστών μέσω ιστοσελίδων, ιστολογιών, wikis κ.α. Πρακτικά, το web 2.0 αποτελεί ένα σύνολο εργαλείων που επιτρέπει τη δημοσίευση περιεχομένου στο διαδίκτυο. (Mata and Quesada, 2014) Είναι η τεχνική υποδομή που 19

20 επιτρέπει τα κοινωνικό φαινόμενο των συνεργατικών μέσων και διευκολύνει την παραγωγή περιεχομένου από τον χρήστη. (Berthon et al., 2012) Εικόνα 1: Web 2.0, Δημιουργικοί Καταναλωτές, Κοινωνικά Μέσα (Berthon et al., 2012) Η ανάδυση των κοινωνικών μέσων και των τεχνολογιών web 2.0 έχουν μεταλλάξει σε πολύ μεγάλο βαθμό την καθημερινότητα των ανθρώπων, δημιουργώντας νέους τρόπους σύνδεσης, συνεργασίας και κοινωνικοποίησης. Λόγω της όλο και αυξανόμενης χρήσης των έξυπνων συσκευών έχει παρατηρηθεί μια σημαντική στροφή προς το online shopping, κάτι που προσφέρει στον καταναλωτή τη δυνατότητα να πραγματοποιεί τις αγορές του από το σπίτι καθώς και πολλά άλλα πλεονεκτήματα που αφορούν στην εξοικονόμηση χρόνου και χρημάτων. Πρόσφατα, η ανάδυση ενός νέου τομέα του ηλεκτρονικού εμπορίου, το κοινωνικό εμπόριο, έχει εμφανιστεί στο προσκήνιο, όπου τα κοινωνικά μέσα χρησιμοποιούνται και λειτουργούν ως διαδικτυακές αγορές. (Alotaibi et al., 2019) - Ορισμός Ο όρος του κοινωνικού εμπορίου πρωτοεμφανίστηκε το 2005 στο Yahoo!, ενώ το πρώτο ακαδημαϊκό άρθρο που τον μελέτησε το (Curty and Zhang, 2011) Το κοινωνικό εμπόριο αποτελεί μια εξέλιξη του ηλεκτρονικού εμπορίου και χαρακτηρίζεται από τη σύνδεση των κοινωνικών δικτύων με τις πλατφόρμες ηλεκτρονικού εμπορίου. (Hajli and Sims, 2015) Είναι ένα νέο επιχειρηματικό μοντέλο, που χρησιμοποιεί τεχνολογίες web 2.0 σε συνδυασμό με τα κοινωνικά δίκτυα για να παραδώσει υπηρεσίες ηλεκτρονικού εμπορίου στους καταναλωτές. (Alotaibi et al., 2019) Επιτρέπει την διεξαγωγή του εμπορίου με έναν συνεργατικό και συμμετοχικό τρόπο, χάρη στα κοινωνικά μέσα, μέσω μιας αλληλεπιδραστικής επιχειρησιακής διεπαφής που επιτρέπει τις κοινωνικές αλληλεπιδράσεις. Το κοινωνικό εμπόριο αποτελεί μια μεγάλη τάση στις διαδικτυακές 20

21 αγορές, όπου οι επιχειρήσεις εκμεταλλεύονται τα κοινωνικά μέσα ως άμεσα εργαλεία μάρκετινγκ, για να υποστηρίξουν την διαδικασία απόφασης αγοράς των καταναλωτών και τις καταναλωτικές τους συμπεριφορές. (Baghdadi, 2013) Ο συνδυασμός των κοινωνικών μέσων με το ηλεκτρονικό εμπόριο, το κοινωνικό εμπόριο, έχει αλλάξει την κατάσταση τόσο για τους καταναλωτές όσο και για τους πωλητές. (Alotaibi et al., 2019) Η εμφάνιση και η διάδοση των κοινωνικών δικτύων έχει μεταφέρει τη δύναμη από τους πωλητές στους αγοραστές. (Hajli and Sims, 2015) Η διαδικασία αγοράς πλέον βρίσκεται ένα κλικ μακριά. Οι καταναλωτές εμπλέκονται ενεργά στο ταξίδι της αγοράς, από την έρευνα προϊόντων και την σύγκριση τιμών μέχρι την αγορά προϊόντων και τον επηρεασμό των αποφάσεων με αξιολογήσεις και προτάσεις, ενώ παράλληλα έχουν τη δυνατότητα να παράγουν περιεχόμενο και να το μοιράζονται στο διαδίκτυο σε ένα ευρύ κοινό, όπως επίσης και να συμμετέχουν σε κοινωνικές δραστηριότητες των επιχειρήσεων μέσω των κοινωνικών πλατφορμών. (Alotaibi et al., 2019) Το κοινωνικό εμπόριο επιτρέπει στους χρήστες να συμμετέχουν ενεργά στο μάρκετινγκ και στην πώληση προϊόντων σε διαδικτυακές αγορές και κοινότητες. Το όφελος της συμμετοχής του χρήστη προσθέτει αξία στις εμπορικές υπηρεσίες και επομένως συνεισφέρει στο γρήγορο πολλαπλασιασμό του κοινωνικού εμπορίου. (Huang and Benyoucef, 2015) Το ψηφιακό περιεχόμενο που παράγεται από τους χρήστες διαθέτει οικονομική αξία για τις επιχειρήσεις. Η γενικότερη χρήση των κοινωνικών δικτύων σε επιχειρησιακές δραστηριότητες σε συνδυασμό με την ανάπτυξη των κοινωνικών δικτύων και την όλο και αυξανόμενη χρήση του online shopping, έχει οδηγήσει στην ανάδυση των πλατφορμών κοινωνικού εμπορίου. (Hajli and Sims, 2015 & Chatterjee and Kumar Kar, 2020 & Alotaibi et al., 2019) Κατά το κοινωνικό εμπόριο, τα κοινωνικά μέσα όπως τα ιστολόγια, τα συνεργατικά πρότζεκτ (Βικιπαίδεια), τα κοινωνικά δίκτυα (Facebook), οι κοινότητες περιεχομένου (YouTube), ή οι εικονικοί κοινωνικοί κόσμοι (Second Life) παράγουν αξία σε ολόκληρη την αλυσίδα αξίας μιας επιχείρησης, αλλά και πέρα απ αυτήν. (Baghdadi, 2013) - Ο ρόλος των επιχειρήσεων Οι επιχειρήσεις χρησιμοποιούν κατασκευές κοινωνικού εμπορίου και κοινωνικά εργαλεία, ώστε να αλληλεπιδρούν με το κοινό τους μέσω των κοινωνικών δικτύων, κάτι που δημιουργεί ένα κλίμα που προάγει την διαδικτυακή κοινωνική υποστήριξη. Οι ιστοσελίδες κοινωνικής δικτύωσης αποτελούν τον χώρο με τη μεγαλύτερη ανάπτυξη σε ολόκληρο το διαδίκτυο. (Hajli and Sims, 2015) Για το λόγο αυτό, είναι πολύ σύνηθες να παρατηρούμε επιχειρήσεις και brands να δημιουργούν σελίδες στις πλατφόρμες κοινωνικής δικτύωσης όπως το Facebook, το Twitter και το Instagram, κάτι που τους παρέχει ευκαιρίες να προωθήσουν τα προϊόντα και τις υπηρεσίες τους, αλλά και να διευρύνουν το πελατολόγιό 21

22 τους. (Alotaibi et al., 2019) Επιπλέον, οι πλατφόρμες κοινωνικού εμπορίου ενθαρρύνουν την παραγωγή περιεχομένου και την συνεργασία μεταξύ εταιρείας και καταναλωτή. Αυτό αποτελεί μια νέα πηγή δημιουργίας αξίας, η οποία ενισχύει την πιθανότητα αγοράς και επομένως οδηγεί σε αύξηση των πωλήσεων. (Hajli and Sims, 2015) Ακόμα, μέσω της χρήσης του κοινωνικού εμπορίου οι επιχειρήσεις μπορούν να κατανοήσουν καλύτερα τις καταναλωτικές συμπεριφορές και τις ανάγκες των πελατών τους, κάτι που τις βοηθά να αναπτύξουν πιο αποτελεσματικές επιχειρησιακές στρατηγικές. (Baghdadi, 2013) Εικόνα 2: Μοντέλο σχεδιασμού κοινωνικού εμπορίου (Huang and Benyoucef, 2015) - Ο ρόλος των καταναλωτών Οι χρήστες του κοινωνικού εμπορίου χρησιμοποιούν τις πλατφόρμες κοινωνικής δικτύωσης ως κύριο κανάλι επικοινωνίας για να μοιράζονται τις αγοραστικές τους εμπειρίες και πληροφορίες σχετικά με προϊόντα και υπηρεσίες. Επιπλέον, κάνουν ενημερωμένες αγορές και αποκτούν τις χαμηλότερες τιμές μέσω της ανταλλαγής αξιόπιστων πληροφοριών και απόψεων σχετικά με προϊόντα και υπηρεσίες, κάτι που αντικατοπτρίζει ένα μοναδικό πλεονέκτημα που παρέχει το κοινωνικό εμπόριο. (Kim and Noh, 2012) Το κοινωνικό εμπόριο προωθεί την αλληλεπίδραση μεταξύ των χρηστών του δικτύου, επιτρέποντας άμεση αλληλεπίδραση σε επίπεδο απόψεων, συμβουλών και εμπειριών. (Liébana- Cabanillas et al., 2018) Η αλληλεπίδραση αυτή στις πλατφόρμες κοινωνικού εμπορίου επηρεάζει την πιθανότητα χρήσης των προϊόντων από τους εν δυνάμει πελάτες, όπως επίσης και την κοινωνική τους συμπεριφορά. Το κοινωνικό εμπόριο επίσης ενθαρρύνει την κοινωνική αλληλεπίδραση και την παραγωγή περιεχομένου από τους χρήστες μέσω των κοινωνικών δικτύων, κάτι που ενισχύει τη δημιουργικότητα και παρέχει στους καταναλωτές εύκολη πρόσβαση σε έτοιμο και διαθέσιμο περιεχόμενο που συνοδεύεται από χρήσιμες κριτικές. (Hajli and Sims, 2015) 22

23 3. Ψηφιακό Μάρκετινγκ 3.1 Ψηφιακό Μάρκετινγκ Όλο και περισσότερες εταιρείες επιθυμούν να ενστερνιστούν τον ψηφιακό κόσμο, με στόχο να αποκτήσουν θέση και προβολή στην υπάρχουσα αγορά, αλλά και να εισέλθουν σε νέες αγορές. Στις μέρες μας, ακόμα και εταιρείες που είναι πολύ μικρές σε μέγεθος, έχουν μια διαδικτυακή υπόσταση. Η ανάπτυξη της τεχνολογίας και του διαδικτύου έχουν επιφέρει τεράστιες εξελίξεις στο ηλεκτρονικό κομμάτι των αγορών, κάτι που έχει οδηγήσει σε ευκολότερη και μεγαλύτερη πρόσβαση για τους ψηφιακούς καταναλωτές. Επομένως, η καταναλωτική συμπεριφορά είναι πολύ διαφορετική από τα προηγούμενα χρόνια, κυρίως λόγω της ψηφιοποίησης, όπου οι εταιρείες πρέπει να προσαρμοστούν σ αυτήν, ώστε να παραμείνουν ανταγωνιστικές. Ένα μεγάλο μέρος της προσαρμογής αυτής αποτελεί η ανάδειξη του ψηφιακού μάρκετινγκ, που πλέον θεωρείται ως ένα απαραίτητο εργαλείο προώθησης προϊόντων και υπηρεσιών, που παράλληλα μπορεί να βοηθήσει στην διεύρυνση του κοινού των εταιριών. (Carpio et al., 2020) - Από το Παραδοσιακό Μάρκετινγκ στο Ψηφιακό Το παραδοσιακό μάρκετινγκ ορίζεται ως η ταύτιση και ικανοποίηση των ανθρώπων και της κοινωνίας με έναν επικερδή τρόπο και αποτελεί μια ανταλλαγή μεταξύ καταναλωτών και εταιρειών στην αγορά, όπου μονάδες παράγουν αξία για τους πελάτες τους. Ωστόσο, το μάρκετινγκ, λόγω της παγκοσμιοποίησης και των εξελίξεων στις τεχνολογίες, έχει αναπτυχθεί ραγδαία τα τελευταία χρόνια, αυξάνοντας την ποικιλία στις προσεγγίσεις, στις τεχνικές και στα εργαλεία που χρησιμοποιούνται. Παρατηρείται έτσι μια αλλαγή από το μοντέλο παραδοσιακού μάρκετινγκ στο μάρκετινγκ που χρησιμοποιεί νέες τεχνολογίες από το διαδίκτυο και ειδικά από τον ψηφιακό κόσμο. Αυτή τη στιγμή, οι καταναλωτές μπορούν εύκολα να αποκτήσουν αρκετές πληροφορίες από το διαδίκτυο πριν αποφασίσουν αν θα πραγματοποιήσουν τις αγορές τους. Έχουν πρόσβαση σε προμηθευτές παντού στον κόσμο και έχουν άμεση εικόνα των τιμών σε πραγματικό χρόνο. (García et al., 2019) Παραδοσιακές τεχνικές μάρκετινγκ έχουν εξελιχθεί ώστε να μπορέσουν να συμπεριλάβουν και νέες τεχνικές ψηφιακού μάρκετινγκ, όπου οι εν δυνάμει πελάτες χαρακτηρίζονται ως χρήστες. Οι χρήστες αποτελούν ανθρώπους που αγοράζουν ή χρησιμοποιούν προϊόντα και υπηρεσίες από το διαδίκτυο, ενώ παράλληλα γίνονται prosumers, παράγοντας περιεχόμενο που αλληλεπιδρά με τα brands μέσω του διαδικτύου. Νέα επιχειρησιακά 23

24 μοντέλα παρατηρούνται όπου οι παραδοσιακές έννοιες της επιχείρησης, του πελάτη και του νομίσματος αλλάζουν. (García et al., 2019) Το ψηφιακό μάρκετινγκ αποτελεί μια εξαιρετική τεχνική, που μπορεί να χρησιμοποιηθεί για το χτίσιμο ενός άμεσου καναλιού επικοινωνίας με τους δυνητικούς πελάτες. (Orazymbetova et al., 2020) Η τεχνική αυτή έχει μειώσει σε μεγάλο βαθμό τα κόστη προσέγγισης ενός μεγαλύτερου κοινού, ειδικά σε σύγκριση με τις παραδοσιακές μεθόδους. Αυτό το καθιστά ως ένα ελκυστικό εργαλείο για δημιουργία στρατηγικής μάρκετινγκ και αύξησης της εμπλοκής των καταναλωτών. Το κύριο στοιχείο που καθιστά το ψηφιακό μάρκετινγκ ως ανώτερο εργαλείο σε σχέση με το παραδοσιακό μάρκετινγκ είναι ότι παρέχει τη δυνατότητα εξατομίκευσης. Ένας CIO δήλωσε πως οι κινητές τεχνολογίες σε συνδυασμό με τα κοινωνικά δίκτυα έχουν αλλάξει τη δυναμική αλληλεπίδρασης με τον καταναλωτή. (Jayaram et al., 2015) Το ψηφιακό μάρκετινγκ ορίζεται ως ένα σύνολο δραστηριοτήτων της αγοράς, που χρησιμοποιεί μέσα που βασίζονται στη χρήση του διαδικτύου, όπως τα ιστολόγια, οι ιστοσελίδες, το ηλεκτρονικό ταχυδρομείο ή τα κοινωνικά δίκτυα. (Carpio et al., 2020) Είναι μια μορφή μάρκετινγκ που στοχεύει να δημιουργήσει άμεση επικοινωνία και αλληλεπίδραση με τον πελάτη, ώστε ο πελάτης να νιώθει πως ταυτίζεται με την εταιρεία και το brand. Το ψηφιακό μάρκετινγκ αποτελεί μια κοινωνική και διαχειριστική διαδικασία μέσω της οποίας διαφορετικά γκρουπ ανθρώπων, αλλά και μεμονωμένα άτομα αποκτούν ότι χρειάζονται και ότι θέλουν, δημιουργώντας, προσφέροντας και ανταλλάσσοντας προϊόντα με αξία για τους άλλους. (García et al., 2019) Η θεμελιώδης βάση για την ανάπτυξη του ψηφιακού μάρκετινγκ στο επιχειρηματικό περιβάλλον είναι το διαδίκτυο. Αυτή είναι η τεχνολογία που επιτρέπει τη χρήση ηλεκτρονικών τεχνικών μάρκετινγκ και έχει δημιουργήσει τον παγκόσμιο ιστό, όπως τον γνωρίζουμε σήμερα. Είναι η τεχνολογία που έχει επιτρέψει την εξέλιξη και την προσαρμογή των παραδοσιακών τεχνικών μάρκετινγκ για το νέο ψηφιακό περιβάλλον. Θα μπορούσε να ειπωθεί πως το διαδίκτυο έχει αποτελέσει τον παράγοντα που έχει επηρεάσει περισσότερο την κουλτούρα, τις οικονομικές και κοινωνικές αλλαγές που έχουν συμβεί στις αρχές του 21ου αιώνα. Σήμερα, ο καταναλωτής αποτελεί το κεντρικό σημείο των επιχειρησιακών δραστηριοτήτων και τον στόχο των διαδικτυακών στρατηγικών, όπως το ψηφιακό μάρκετινγκ. (García et al., 2019) - Οφέλη Το μάρκετινγκ αποτελεί έναν εξαιρετικά σημαντικό παράγοντα επιτυχίας, βοηθώντας τις επιχειρήσεις να αναγνωρίσουν και να ικανοποιήσουν συγκεκριμένες ανάγκες των καταναλωτών. (Carpio et al., 2020) Παράλληλα, οι εταιρείες ξεκινούν να χρησιμοποιούν το διαδίκτυο ως ένα νέο κανάλι πωλήσεων, που αντικαθιστά τις προσωπικές επισκέψεις, τα 24

25 ή τις κλήσεις με άλλες ηλεκτρονικές εναλλακτικές. (García et al., 2019) Η δυνατότητα διεξαγωγής διαδικτυακών συναντήσεων ή της απευθείας επικοινωνίας με τους πελάτες μειώνει σε μεγάλο βαθμό την κοινωνική απόσταση και την απόσταση κουλτούρας. Ωστόσο, θεωρείται πως οι απομακρυσμένες συναντήσεις δεν μπορούν να αντικαταστήσουν πλήρως την προσωπική επαφή. (Dethine et al., 2020) Επομένως, το ψηφιακό μάρκετινγκ, είναι μια εναλλακτική που μπορεί να μειώσει τα κόστη προσέγγισης και επικοινωνίας με τον πελάτη και είναι ένα θεμελιώδες εργαλείο για τη βελτίωση της επιχειρησιακής απόδοσης. (García et al., 2019) Επιπλέον, οι επιχειρήσεις επιλέγουν να χρησιμοποιήσουν τα κοινωνικά δίκτυα και γενικότερα τις πλατφόρμες web 2.0, για να παρέχουν καλύτερες αγοραστικές εμπειρίες στους πελάτες τους, αλλά και για να ενδυναμώσουν τις σχέσεις μαζί τους μέσω της συνεχούς αλληλεπίδρασης. (García et al., 2019) Επειδή οι περισσότερες επιχειρηματικές ευκαιρίες σε έναν ψηφιακό κόσμο βασίζονται σε επικοινωνία σε πραγματικό χρόνο μεταξύ επιχειρήσεων και ομάδων συμφερόντων, το κέντρο των δεξιοτήτων ψηφιακού μάρκετινγκ αφορά στην ενίσχυση της σύνδεσης τόσο με τους καταναλωτές, όσο και με τους προμηθευτές και συνεταίρους. (Wang, 2020) Το διαδίκτυο και το ψηφιακό μάρκετινγκ πλέον αποτελούν σημαντικούς παράγοντες σε καμπάνιες, που προσελκύουν και διατηρούν διαδικτυακούς χρήστες. (García et al., 2019) Επομένως, οι εταιρείες που θέλουν να παραμείνουν ανταγωνιστικές, θα πρέπει να ενισχύσουν την άμεση επαφή με τους ψηφιακούς χρήστες, και να βελτιώσουν την ενσωμάτωση των πελατών, προμηθευτών και συνεταίρων σε ένα ομαλό δίκτυο. (Wang, 2020) Ο ψηφιακός μετασχηματισμός αποτελεί προαπαιτούμενο για την δραστηριοποίηση μιας επιχείρησης στο ψηφιακό εμπόριο. Το ψηφιακό μάρκετινγκ αποτελεί κομμάτι κλειδί για την ενίσχυση της ανταγωνιστικότητας και για τη θέσπιση στρατηγικών που αφορούν την αύξηση της εμπιστοσύνης των χρηστών. Αυτά τα μοντέρνα εργαλεία του μάρκετινγκ εντάσσουν τεχνολογίες πληροφορίας και επικοινωνιών στις στρατηγικές διαφήμισης των επιχειρήσεων, ώστε να μπορούν να ανταγωνιστούν επαρκώς στις νέες 2.0 αγορές. (García et al., 2019) Η χρήση του ψηφιακού μάρκετινγκ μπορεί να μειώσει τα τεχνολογικά εμπόδια ανεξάρτητα από το μέγεθος της επιχείρησης και τους πόρους που αυτή διαθέτει. Ακόμα, το ψηφιακό μάρκετινγκ μπορεί να οδηγήσει σε υψηλότερα κέρδη, μεγαλύτερο μερίδιο αγοράς και σε καλύτερη επωνυμία της μάρκας. Ενώ συνήθως οι μεγάλες επιχειρήσεις τείνουν να υιοθετούν πιο γρήγορα και να ωφελούνται σε μεγαλύτερο βαθμό από τις περισσότερες καινοτομίες του μάρκετινγκ, ένας όλο και αυξανόμενος αριθμός μικρομεσαίων επιχειρήσεων επίσης φαίνεται να υιοθετούν με ταχύ ρυθμό ψηφιακές καινοτομίες, με στόχο να επεκτείνουν την αγορά τους και να παραμείνουν ανταγωνιστικές. (Dethine et al., 2020) Επομένως, οι πολύ μικρές, οι μικρές αλλά και οι μεσαίες επιχειρήσεις μπορούν να χρησιμοποιήσουν αυτή την τεχνολογική επιχειρηματική προοπτική, για να αποκτήσουν όλα τα απαραίτητα εργαλεία και να διεκδικήσουν μια μόνιμη θέση στην αγορά. (García et al., 2019) 25

26 Το ψηφιακό μάρκετινγκ επίσης παρουσιάζεται ως ένας ενδιαφέρον μοχλός της παγκοσμιοποίησης. Πράγματι, οι διεθνείς δραστηριότητες παρουσιάζονται ως μοχλοί για την οικονομική ανάπτυξη. Ο παγκόσμιος ανταγωνισμός έχει περιοριστεί στις μεγάλες επιχειρήσεις, και το πλαίσιο έχει διαμορφωθεί με τέτοιο τρόπο που μικρές και μεσαίες επιχειρήσεις ωθούνται να βιώσουν την παγκοσμιοποίηση, ώστε να μπορέσουν να επιβιώσουν. (Carpio et al., 2020) Για να διευκολυνθεί αυτό, το ψηφιακό μάρκετινγκ μπορεί να αποτελέσει ένα βοηθητικό εργαλείο για τις μικρές επιχειρήσεις που θέλουν να διευρύνουν τους ορίζοντές τους σε νέες διεθνείς αγορές, καθώς τα ψηφιακά εργαλεία παρέχουν επιπρόσθετα κανάλια για να αυξήσουν τη γνώση σχετικά με ξένες αγορές και πιθανών ανταγωνιστών. (Dethine et al., 2020) Η ενσωμάτωση του διαδικτύου στις δραστηριότητες μάρκετινγκ διευκολύνει τις λειτουργίες και βελτιώνει την απόδοση στον τομέα των εξαγωγών. Οι εταιρείες που εξάγουν και διαθέτουν γνώσεις και εμπειρία στα εργαλεία των κοινωνικών δικτύων, όπως και δυνατότητες ψηφιακού μάρκετινγκ, τείνουν να έχουν περισσότερες διανομές και πιο αποτελεσματική επικοινωνία με τις ομάδες ενδιαφερόντων, με αποτέλεσμα να έχουν καλύτερη απόδοση γενικότερα και ειδικά όσον αφορά τις πρακτικές διαχείρισης των εξαγωγών. (Wang, 2020 & Dethine et al., 2020) 3.2 Κοινωνική Δικτύωση Τα χαρακτηριστικά του web 2.0 δημιούργησαν νέες δυνατότητες για περισσότερους χρήστες του διαδικτύου, ώστε να μπορούν να συμμετέχουν στη δημιουργία συνδέσεων μεταξύ ιστοσελίδων. (Gerlitz and Helmond, 2013) Οι ιστοσελίδες κοινωνικής δικτύωσης έχουν αλλάξει τον τρόπο με τον οποίον υιοθετούνται οι παγκόσμιες επιχειρησιακές στρατηγικές. Αποτελούν πηγές που βασίζονται σε τεχνολογίες πληροφοριών και επικοινωνιών και επιτρέπουν στα άτομα να δημιουργούν ένα δημόσιο ή ημι-δημόσιο προφίλ, μέσα σε ένα οριοθετημένο σύστημα, όπου μπορούν να συνδεθούν με άλλους χρήστες με παρόμοια χαρακτηριστικά και να δημιουργήσουν νέες διασυνδέσεις. (Scuotto et al., 2017) Οι πλατφόρμες αυτές δημιούργησαν νέες δυνατότητες για συμμετοχή, ενώ παράλληλα επιτρέπουν τη δημιουργία και την ανταλλαγή περιεχομένου που έχει παραχθεί από τους χρήστες. Το κοινωνικό διαδίκτυο χαρακτηρίζεται, λοιπόν, από την συμμετοχική και συνεργατική παραγωγή περιεχομένου και από τις σχέσεις που δημιουργούνται μεταξύ των χρηστών. (Gerlitz and Helmond, 2013) Οι ιστοσελίδες κοινωνικής δικτύωσης περιλαμβάνουν πλατφόρμες όπως το Facebook, το YouTube, το Instagram, το Pinterest, το LinkedIn, το Foursquare, το Twitter κ.α., με διαφορετική χρήση το καθένα. (Scuotto et al., 2017) 26

27 Εικόνα 3: Τα πιο δημοφιλή κοινωνικά δίκτυα παγκοσμίως για το 2020, βάσει του αριθμού ενεργών χρηστών σε εκατομμύρια (statista) - Ορισμός Ο όρος κοινωνικά δίκτυα αρχικά χρησιμοποιήθηκε για να διαφοροποιήσει τα δίκτυα που χρησιμοποιούνταν για επιχειρηματικούς σκοπούς από αυτά που χρησιμοποιούνταν για σκοπούς κοινωνικοποίησης. Ο ορισμός της κοινωνικής δικτύωσης έχει επεκταθεί ώστε να συμπεριλαμβάνει ομάδες ανθρώπων που συνυπάρχουν στον τόπο εργασίας, σε πανεπιστήμια, σχολεία κλπ. Ωστόσο, η πιο δημοφιλής και κοινά αποδεκτή έννοια της κοινωνικής δικτύωσης αναφέρεται στις ιστοσελίδες κοινωνικής αλληλεπίδρασης, που προσφέρουν στους χρήστες την δυνατότητα να στέλνουν μηνύματα, να γράφουν σχόλια και γενικότερα να επικοινωνούν με άλλα άτομα. (Singh and Singh, 2018) Πιο συγκεκριμένα, ένα κοινωνικό δίκτυο αποτελεί μια ιστοσελίδα, όπου οι χρήστες μπορούν να δημιουργήσουν το δικό τους προφίλ, να το επεξεργαστούν, να επικοινωνήσουν με άλλους χρήστες και να μοιραστούν περιεχόμενο. Το περιεχόμενο που παράγεται από τους χρήστες παρέχει κάποιο μέσω σύνδεσης με τους άλλους χρήστες. Τα άτομα μπορούν να δημιουργήσουν μια λίστα με άλλους χρήστες, με τους οποίους θα μοιράζονται μια σχέση, ενώ παράλληλα θα βλέπουν και θα συγκρίνουν την λίστα φίλων με τις λίστες των άλλων χρηστών στο σύστημα. Υπό αυτή την έννοια, η κοινωνική δικτύωση λειτουργεί ως μια απλή δράση διατήρησης και ενίσχυσης ενός ήδη υπάρχοντος κύκλου φίλων ή και επέκτασης αυτού του κύκλου. Με αυτό τον τρόπο εισάγει ένα νέο δίκτυο φίλων, που προάγει τη δημιουργία κοινοτήτων. Τα κοινωνικά δίκτυα και η κοινωνική δικτύωση ωστόσο 27

28 δεν αποτελούν νέα κόνσεπτ, αλλά υπήρχαν πάντα με διαφορετικές μορφές. (Zeljko et al., 2018) Ακόμα, τα κοινωνικά δίκτυα αναφέρονται ως ιστοσελίδες ψηφιακών κοινοτήτων που φέρνουν τους ανθρώπους πιο κοντά με στόχο την καλύτερη επικοινωνία με άλλους χρήστες, τη συζήτηση γύρω από ιδέες και ενδιαφέροντα ή ακόμα και τη δυνατότητα απόκτησης νέων φιλικών σχέσεων. Αυτός ο τρόπος συνεργασίας στις ιστοσελίδες κοινωνικής δικτύωσης είναι περισσότερο γνωστός ως κοινωνικά μέσα. Σε αντίθεση με τα παραδοσιακά μέσα που συνήθως χρησιμοποιούνται και διαχειρίζονται από συγκεκριμένα άτομα, τα κοινωνικά μέσα επιτρέπουν στους χρήστες να μοιράζονται γνώμες και απόψεις, ενώ παράλληλα ενθαρρύνουν την αλληλεπίδραση με άλλους χρήστες, ώστε να δημιουργηθούν κοινότητες που αποτελούνται από καταναλωτές. (Singh and Singh, 2018) Ο όρος κοινωνικό μέσο προκύπτει από δύο λέξεις: Κοινωνικό: ο όρος κοινωνικό αναφέρεται στην αλληλεπίδραση με άλλους ανθρώπους, ομάδες ανθρώπων ή ακόμα και οργανισμούς, με απώτερο σκοπό την ανταλλαγή πληροφοριών που χαρακτηρίζεται από φιλικές σχέσεις. (Singh and Singh, 2018 & Zeljko et al., 2018) Μέσο: ο όρος μέσο αναφέρεται στο εργαλείο που χρησιμοποιείται για την πραγματοποίηση της επικοινωνίας όπως το ραδιόφωνο, η τηλεόραση, η εφημερίδα, τα περιοδικά κλπ σε ευρύ επίπεδο. (Singh and Singh, 2018) Συμπερασματικά, τα κοινωνικά μέσα αποτελούν εφαρμογές που βασίζονται στο διαδίκτυο και λειτουργούν βάσει των τεχνολογικών και ιδεολογικών υποδομών του web 2.0, ενώ παράλληλα επιτρέπουν τη δημιουργία και ανταλλαγή περιεχομένου που παράγεται από τους χρήστες. Είναι λογισμικό που υποστηρίζει, επεκτείνει ή αντλεί προστιθέμενη αξία από την κοινωνικότητα των ανθρώπων μέσω της κοινωνικής δικτύωσης. (Baghdadi, 2013) Επομένως, μπορούμε να πούμε ότι τα κοινωνικά μέσα αποτελούν κοινωνικά εργαλεία επικοινωνίας που επιτρέπουν τη διαδικτυακή αλληλεπίδραση μεταξύ ατόμων μέσω του αμοιβαίου διαμοιρασμού και της κατανάλωσης πληροφοριών. Τα κοινωνικά μέσα γίνονται αντιληπτά ως ένας όρος ομπρέλα, που αναφέρεται σε δραστηριότητες, πρακτικές και συμπεριφορές ανάμεσα σε κοινότητες ανθρώπων που μαζεύονται στο διαδίκτυο για να μοιραστούν και να ανταλλάξουν πληροφορίες, γνώση και απόψεις, χρησιμοποιώντας επικοινωνιακά μέσα. Την τελευταία δεκαετία, τα κοινωνικά μέσα έχουν εξελιχθεί σε φορείς αλλαγών, κάτι που επηρεάζει την καθημερινότητα των ανθρώπων και επομένως αλλάζει τη ζωή τους. (Singh and Singh, 2018) 28

29 Μεταξύ των κύριων χαρακτηριστικών που δημιουργούν αυτές τις διασυνδέσεις είναι τα κοινωνικά κουμπιά, τα οποία επιτρέπουν στους χρήστες να μοιράζονται, να συστήνουν, να κάνουν Like ή και να αποθηκεύουν περιεχόμενο, δημοσιεύσεις και σελίδες σε διάφορες πλατφόρμες κοινωνικής δικτύωσης. Το Facebook σύστησε τα κοινωνικά κουμπιά με την εισαγωγή του εικονιδίου του μοιρασμού (share) τον Οκτώβριο του 2006 ως έναν εύκολο τρόπο διαμοιρασμού του διαδικτυακού περιεχομένου με τις επαφές κάποιου, ώστε να επικαλεστεί περεταίρω κοινωνικές δραστηριότητες στην πλατφόρμα όπως ο επαναμοιρασμός, ο σχολιασμός και αργότερα το like. (Gerlitz and Helmond, 2013) Εικόνα 4: Αριθμός των ενεργών χρηστών στο facebook σε καθημερινό επίπεδο παγκοσμίως για το 3ο τετράμηνο του 2020 (statista) - Facebook To Facebook αποτελεί το μεγαλύτερο κοινωνικό δίκτυο στον παγκόσμιο ιστό, όσον αφορά τόσο στην αναγνωρισιμότητα όσο και στον αριθμό των χρηστών. Όπως φαίνεται και στην εικόνα 4, το facebook έχει περίπου 1.8 δισεκατομμύρια ενεργούς χρήστες σε ημερήσιο επίπεδο και λειτουργεί ως μια πλατφόρμα σύνδεσης ανθρώπων από όλο τον κόσμο με τις επιχειρήσεις αλλά και μεταξύ τους. (statista, 2020) Το δίκτυο αυτό έχει καταφέρει να σπάσει το φράγμα του εικονικού κόσμου και έχει εδραιωθεί στην καθημερινότητα δισεκατομμυρίων ανθρώπων. (Liébana-Cabanillas and Alonso-Dos-Santos, 2017) Την τελευταία δεκαετία, το Facebook έχει εξελιχθεί από μία απλή ιστοσελίδα σε ένα πολυδιάστατο δίκτυο και μια κινητή πλατφόρμα, όπου οποιοσδήποτε μπορεί να συνδεθεί με οποιονδήποτε σε παγκόσμιο επίπεδο. (Singh and Singh, 2018) Ακόμα, το Facebook μπορεί να χρησιμοποιηθεί για να προβάλλει και να προωθήσει οργανισμούς σε ένα πιο ευρύ δίκτυο. (Singh and Singh, 2018 & Hamdan et al., 2019) Μάλιστα, το δίκτυο αυτό καθιστά δυνατή την εφαρμογή του κοινωνικού εμπορίου 29

30 επιτρέποντας στους χρήστες να αγοράσουν από μια εταιρία ή κάποιο brand μέσω της χρήσης του. Το Facebook έχει καταφέρει να δημιουργήσει ένα ευχάριστο και ασφαλές περιβάλλον ιδανικό για την πραγματοποίηση αγοραπωλησιών. (Liébana-Cabanillas and Alonso-Dos-Santos, 2017) Επομένως, οι σελίδες που δημιουργούνται στο Facebook μπορούν να βοηθήσουν σημαντικά στην ανάπτυξη των επιχειρήσεων. (Singh and Singh, 2018 & Hamdan et al., 2019) Με περισσότερους από 2.5 δισεκατομμύρια ενεργούς χρήστες κάθε μήνα, σύμφωνα με δεδομένα από το 2020 (statista), το Facebook αποτελεί τον ηγέτη στις πλατφόρμες κοινωνικών δικτύων. (Lindsey-Mullikin and Borin, 2017) Εικόνα 5: Αριθμός των μηνιαίων ενεργών χρηστών του facebook παγκοσμίως για το 3ο τετράμηνο του 2020 (statista) Το Facebook, όπως και τα υπόλοιπα κοινωνικά δίκτυα, διαθέτει ένα μοναδικό χαρακτηριστικό: τη δυνατότητα αντίδρασης (like) στις δημοσιεύσεις. Παρά το γεγονός ότι οι αντιδράσεις αυτές είναι συμβολικές, φαίνεται πως επηρεάζουν θετικά την γνώμη των χρηστών καθώς δείχνουν ενδιαφέρον ή προτίμηση για το αντικείμενο στο οποίο έγινε η αντίδραση. Επομένως, μπορούν να χρησιμοποιηθούν ως μια έμμεση μορφή προτιμήσεων και να λειτουργήσουν ως πηγή κοινωνικού επηρεασμού. Η δύναμη των αντιδράσεων στο Facebook αποτελούν παράγοντες που επηρεάζουν την πρόθεση αγοράς των χρηστών από ιστοσελίδες ηλεκτρονικού εμπορίου. Ένας χαμηλός αριθμός like στο Facebook, ωστόσο δεν είναι αρκετός για να επηρεάσει σε ικανοποιητικό βαθμό την απόφαση του χρήστη. (Bhattacharyya and Bose, 2020) 30

31 Εικόνα 6: Επιρροή των like στην πρόθεση αγοράς από ηλεκτρονικά καταστήματα (Bhattacharyya and Bose, 2020) - Instagram Το Instagram αποτελεί ένα κοινωνικό μέσο που βασίζεται σε φωτο-οπτικό υλικό και έχει αλλάξει τον τρόπο που οι χρήστες μοιράζονται τις φωτογραφίες και τα βίντεο τους. (Alotaibi et al., 2019) Αποτελεί ιδιοκτησία του Facebook και διαφοροποιείται από τα άλλα κοινωνικά μέσα χάρη στα φίλτρα που παρέχει και σε άλλες δυνατότητες επεξεργασίας φωτογραφιών. (Singh and Singh, 2018) To Instagram είναι ένα από τα διαδικτυακά μέσα που προσφέρουν αξία στον κόσμο του εμπορίου, καθώς μπορεί να επηρεάσει και να αυξήσει το ενδιαφέρον των εν δυνάμει πελατών. (Rizki Mulyani et al., 2019) Αρχικά, χρησιμοποιούνταν ως ένα εργαλείο επικοινωνίας σε προσωπικό επίπεδο, σύντομα όμως εξελίχθηκε και υιοθετήθηκε και από επιχειρήσεις, καθώς προσφέρει έναν χώρο όπου οι εταιρείες μπορούν να ορίσουν το branding και την εικόνα τους αλλά και να δημιουργήσουν διαδικτυακές κοινότητες. (Latiff and Safiee, 2015) Ακόμα, το Instagram μπορεί να παρέχει έμπνευση για τους χρήστες, όπως επίσης και έναν χώρο που προάγει τη δημιουργικότητα, καθώς διαθέτει πολλά χαρακτηριστικά και δυνατότητες, για επεξεργασία φωτογραφιών με καλλιτεχνικό και καινοτόμο τρόπο. (Rizki Mulyani et al., 2019) Εικόνα 7: Σχέση των επιχειρήσεων με το branding και τα κοινωνικά δίκτυα (Latiff and Safiee, 2015) Το Instagram αποτελεί μια από τις πιο δημοφιλείς πλατφόρμες κοινωνικής δικτύωσης με 1 δισεκατομμύριο ενεργούς μηνιαίους χρήστες για το (Alotaibi et al., 2019) Όσο περισσότερο δημοφιλές γίνεται το Instagram ως εφαρμογή διαμοιρασμού φωτο-οπτικού υλικού, τόσο περισσότερο μπορούν να το χρησιμοποιούν και επιχειρήσεις για να προωθούν τα προϊόντα και τις υπηρεσίες τους και ουσιαστικά να αποτελέσει ένα εργαλείο ψηφιακού μάρκετινγκ. Έρευνες δείχνουν πως διάφορες διαδικτυακές υπηρεσίες όπως τα blogs, τα κοινωνικά δίκτυα κ.α. μπορούν να χρησιμοποιηθούν για να ενισχύσουν τα brands. (Hamdan et al., 2019) Μάλιστα, μια πρόσφατη έρευνα αποκάλυψε πως περισσότερα από 31

32 25 εκατομμύρια brands διαθέτουν λογαριασμό στο Instagram. Η όλο και αυξανόμενη δημοσιότητα του Instagram έχει οδηγήσει στην άνοδο της χρήσης των εφαρμογών κοινωνικού εμπορίου. Επιπλέον, περισσότεροι από το ένα τρίτο των χρηστών του Instagram φαίνεται έχουν πραγματοποιήσει αγορές μέσω των λογαριασμών τους, ενώ παράλληλα περίπου ένα τρίτο αυτών ενδιαφέρονται για το shopping και τη μόδα. (Alotaibi et al., 2019) Παρόλο που το Facebook φαίνεται πως είναι ένα πιο δημοφιλές κοινωνικό δίκτυο, έρευνες δείχνουν πως στο Instagram οι χρήστες αλληλεπιδρούν με τα brands 58 φορές περισσότερο απ ότι σ αυτό. (Lindsey-Mullikin and Borin, 2017) Το 62.7% των ενηλίκων που χρησιμοποιούν την εν λόγω εφαρμογή βρίσκονται μεταξύ των χρονών, κάτι που καθιστά το Instagram την πιο ισχυρή πλατφόρμα παγκοσμίως για τα brands. (statista, 2020) Εικόνα 8: Χρήστες του instagram βάσει ηλικίας και φύλου για τον Οκτώβρη του 2020 (statista) Χαρακτηριστικά Φίλτρα Ένα από τα πιο ιδιαίτερα χαρακτηριστικά του Instagram είναι τα φίλτρα, τα οποία επιτρέπουν στους χρήστες να δημιουργούν φωτογραφίες που ξεχωρίζουν και να φαίνονται περισσότερο επαγγελματικές. Τα φίλτρα είναι πολύ εύκολα στη χρήση και με τρεις πολύ εύκολες κινήσεις οι χρήστες μπορούν να δημοσιεύσουν φωτογραφίες που είναι μοναδικές και αντιπροσωπεύουν το στυλ και τη διάθεσή τους. (Latiff and Safiee, 2015) Instagrammers 32

33 Το Instagram αποτελεί ένα από τα δημοφιλέστερα κοινωνικά δίκτυα, που έχει καταφέρει να επιφέρει δημοσιότητα σε έναν μεγάλο αριθμό χρηστών, τους λεγόμενους Instagrammers. Το γεγονός ότι το Instagram έχει τη δυνατότητα να ελκύει διάσημους ανθρώπους, ώστε να δημιουργούν δικούς τους λογαριασμούς αποτελεί τεράστιο πλεονέκτημα για τις εταιρίες. Οι πωλητές μπορούν να επικοινωνήσουν με τους διάσημους Instagrammers με στόχο να τους βοηθήσουν να διαφημίσουν τα προϊόντα τους, με αντάλλαγμα κάποια χαμηλή αμοιβή. Η διαφήμιση στο Instagram ωφελεί σε μεγάλο βαθμό τις επιχειρήσεις, καθώς αποτελεί ένα πολύ οικονομικότερο μέσο διαφήμισης με ευρύ κοινό. (Latiff and Safiee, 2015) Στόχευση σωστού κοινού Ακόμα και αν το Instagram διαθέτει ένα μεγάλο εύρος διαφορετικών χρηστών, κατά κύριο λόγο αποτελούμενο από εφήβους, είναι εύκολο για τις επιχειρήσεις να στοχεύσουν στο σωστό κοινό για τα προϊόντα τους. Οι εταιρίες χρειάζεται απλά να επικοινωνήσουν με ένα σωστό πρόσωπο, που ευθυγραμμίζεται με το brand τους, ώστε να ελκύσουν χρήστες με παρόμοια χαρακτηριστικά. (Latiff and Safiee, 2015) Word of mouth Η ύπαρξη του Instagram ενθαρρύνει το ηλεκτρονικό word of mouth ως αποτέλεσμα των διαδικτυακών δημοσιεύσεων. Οι χρήστες μπορούν απλά να κάνουν tag στη δημοσίευσή τους το όνομα της επιχείρησης, έτσι ώστε να μπορούν οι δυνητικοί αγοραστές να έχουν πρόσβαση στο περιεχόμενο του λογαριασμού με ένα μόνο κλικ. Αυτό ενθαρρύνει τους χρήστες να ακολουθήσουν την επιχείρηση και έμμεσα αυξάνει την ανάπτυξη της. (Latiff and Safiee, 2015) Το Instagram έχει τον τίτλο μιας βολικής ιστοσελίδας κοινωνικής δικτύωσης, όπου οι χρήστες μπορούν να προσαρμοστούν και να ακολουθούν τις τελευταίες τάσεις, ενώ παράλληλα οι επιχειρήσεις έχουν τη δυνατότητα να στοχεύσουν σε ένα νέο κοινό. Ωστόσο, το Instagram έχει ελλείψεις όσον αφορά τον επιχειρηματικό τομέα. Η πιο προφανής είναι πως οι διαδικτυακές αγορές είναι δύσκολο να πραγματοποιηθούν αποκλειστικά μέσω αυτής της πλατφόρμας. Επομένως, κρίνεται απαραίτητη η χρήση μιας συμπληρωματικής πλατφόρμας ηλεκτρονικού εμπορίου, ώστε να πραγματοποιούνται οι αγορές με μεγαλύτερη ασφάλεια και να υπάρχει περισσότερο αποτελεσματική επικοινωνία μεταξύ αγοραστή και πωλητή. (Latiff and Safiee, 2015) 33

34 3.3 Social Media Marketing Τα κοινωνικά δίκτυα αποτελούν μια ασφαλή γενιά διαδικτυακής ανάπτυξης και σχεδίου, που στοχεύει στην διευκόλυνση της επικοινωνίας, στο διαμοιρασμό πληροφοριών, στη διαλειτουργικότητα, καθώς και στη συνεργασία μέσω της χρήσης του διαδικτύου. Τα κοινωνικά δίκτυα φαίνεται να εμπλέκονται όλο και περισσότερο στην καθημερινότητα των ανθρώπων, καθώς σύμφωνα με έρευνες, οι καταναλωτές τείνουν να χρησιμοποιούν τις πλατφόρμες κοινωνικών δικτύων για περισσότερο από 330 λεπτά κάθε μέρα. (Chatterjee and Kumar Kar, 2020) Επομένως, οι πλατφόρμες αυτές αποτελούν ένα εργαλείο για τη διευκόλυνση των επικοινωνιακών σχέσεων, τόσο σε διαπροσωπικό επίπεδο όσο και σε επιχειρησιακό. Από την πρώτη εμφάνιση των πιο δημοφιλών κοινωνικών δικτύων, όπως το Facebook, το MySpace κ.α., οι επιχειρήσεις ξεκίνησαν να εξερευνούν αυτές τις τεχνολογίες ως εργαλεία αποτελεσματικών μηχανισμών μάρκετινγκ και να τις εντάσσουν στις επιχειρηματικές τους δραστηριότητες, ώστε να έρθουν πιο κοντά με τους πελάτες τους. (Carpio et al., 2020) Αυτή η στρατηγική των επιχειρήσεων που αφορά στην επέκταση των δραστηριοτήτων τους μέσω της χρήσης των κοινωνικών δικτύων ορίζεται ως Social Media Marketing. (Chatterjee and Kumar Kar, 2020) - Ορισμός To Social Media Marketing, λοιπόν, αποτελεί μια μορφή διαδικτυακού μάρκετινγκ που χρησιμοποιεί διάφορες πλατφόρμες κοινωνικών μέσων, με στόχο να επιτευχθούν συγκεκριμένοι στόχοι μάρκετινγκ και διαφήμισης. (Singh and Singh, 2018) Περιλαμβάνει τον διαμοιρασμό περιεχομένου, φωτογραφιών και βίντεο σε πλατφόρμες κοινωνικής δικτύωσης, για λόγους προώθησης αγαθών και υπηρεσιών. (Carpio et al., 2020) Οι διάφορες τεχνικές μάρκετινγκ που χρησιμοποιούνται από τις επιχειρήσεις επικεντρώνονται στη στόχευση του σωστού κοινού, στις δραστηριότητες που αφορούν την επικοινωνία και την αλληλεπίδραση με τους πελάτες και με άλλες επιχειρήσεις και το ηλεκτρονικό word of mouth. Ο ρόλος του Social Media Marketing είναι να χτίσει ένα brand και να επηρεάσει την απόφαση αγοράς των καταναλωτών προς όφελος της επιχείρησης. (Singh and Singh, 2018) Επομένως, η χρήση των κοινωνικών δικτύων από μια εταιρεία μπορεί να υποβοηθήσει και να συμβάλλει στη βελτίωση των επιχειρησιακών της διαδικασιών. (Chatterjee and Kumar Kar, 2020) - Αφοσίωση Τα κοινωνικά μέσα ως εργαλεία προώθησης αποτελούν μια πρόσφατα ανακαλυμμένη στρατηγική, που συμβάλλει στη διατήρηση της αφοσίωσης του πελάτη. Η αφοσίωση αποτελεί μια συνθήκη, όπου υπάρχει μια άρρητη δέσμευση από κάποιον πελάτη να 34

35 αγοράζει συγκεκριμένα προϊόντα και υπηρεσίες με συνέπεια. Ένας πιστός πελάτης έχει την τάση της συνέπειας να χρησιμοποιεί προϊόντα και υπηρεσίες της ίδιας σειράς, να τα προτείνει σε άλλους και να μην επηρεάζεται από την ανταγωνιστικότητα. Η αφοσίωση επηρεάζεται από τρεις παράγοντες: την συμπεριφοριστική αφοσίωση, την πρόθεση επαναγοράς και το word of mouth. (Sfenrianto et al., 2018) Η συμπεριφοριστική αφοσίωση χαρακτηρίζεται από τη διάθεση κάποιου να δαπανήσει μεγαλύτερα ποσά για να αγοράσει κάποιο προϊόν και την άρρητη δέσμευση που διαθέτει με το brand. Η πρόθεση επαναγοράς χαρακτηρίζεται από τη δέσμευση διατήρησης των αγορών από ένα συγκεκριμένο brand. Τέλος, το word of mouth χαρακτηρίζεται από διαδικασία ενθάρρυνσης άλλων καταναλωτών να δοκιμάσουν το brand και τη διατύπωση θετικών κριτικών και σχολίων σχετικά με το brand. (Sfenrianto et al., 2018) Η αφοσίωση του πελάτη μπορεί να επηρεαστεί από τον τρόπο με τον οποίο τα brands χρησιμοποιούν τα κοινωνικά μέσα για λόγους προώθησης, επομένως η χρήση τους στο ηλεκτρονικό εμπόριο απαιτεί νέους τρόπους σκέψεις. Τα κοινωνικά μέσα παίζουν σημαντικό ρόλο στην επιτυχία των διαδικτυακών επιχειρήσεων. Οι ανικανοποίητοι καταναλωτές μπορούν δυνητικά να χάσουν την αφοσίωσή τους και να επηρεάσουν την αφοσίωση άλλων, επειδή μέσω των κοινωνικών δικτύων έχουν τη δυνατότητα να γράψουν κριτικές και να μοιραστούν τις εμπειρίες τους, θετικές ή αρνητικές, με τους υπόλοιπους χρήστες. Επομένως, η αφοσίωση των πελατών είναι εξαιρετικά σημαντική και απαραίτητη για τις επιχειρήσεις που δραστηριοποιούνται στο ηλεκτρονικό εμπόριο. (Sfenrianto et al., 2018) - Πλεονεκτήματα του Social Media Marketing Όλο και περισσότερο οι επιχειρήσεις τα τελευταία χρόνια ψάχνουν τρόπους να χρησιμοποιήσουν τα κοινωνικά δίκτυα ως ένα μέσο σύνδεσης με διάφορες ομάδες ενδιαφερόντων, με στόχο να χτίσουν μια κοινωνική υπόσταση σε αυτές τις πλατφόρμες. (Chatterjee and Kumar Kar, 2020) Χάρη στη χρήση των πλατφορμών κοινωνικής δικτύωσης, οι επιχειρήσεις μπορούν να αυξήσουν την κίνηση στις ιστοσελίδες τους, μέσω της δημοσίευσης περιεχομένου που έχει παραχθεί τόσο από τις ίδιες τις επιχειρήσεις, όσο και από τους ακόλουθούς τους. (Singh and Singh, 2018) Το social media marketing χαρακτηρίζεται από την δημοσίευση περιεχομένου, ωστόσο η χρήση του δεν περιορίζεται μόνο σε αυτό. (Zuhdi et al., 2019) Τα κοινωνικά δίκτυα μπορούν να γεφυρώσουν το χάσμα σύνδεσης και επικοινωνίας μεταξύ των καταναλωτών και των επιχειρήσεων, να χτίσουν σχέσεις εμπιστοσύνης και κατανόησης, να παρέχουν ευέλικτη επικοινωνία και να αποτελέσουν μια μεγάλη πηγή 35

36 πληροφοριών. (Chatterjee and Kumar Kar, 2020 & Carpio et al., 2020) Πιο συγκεκριμένα, τα κοινωνικά μέσα μπορούν να βοηθήσουν τις επιχειρήσεις να χτίσουν καλύτερες σχέσεις με τους πελάτες, να κατανοήσουν τη συμπεριφορά τους, να τους ενθαρρύνουν να εμπλακούν, να αντλήσουν πληροφορίες σχετικά με την καθημερινότητά και τη ζωή τους και να λάβουν ανατροφοδότηση σχετικά με τα προϊόντα τους, κάτι που θα βοηθήσει τις επιχειρήσεις να ικανοποιήσουν σε μεγαλύτερο βαθμό τις ανάγκες των καταναλωτών και επομένως να χτίσουν πιο αποτελεσματικές στρατηγικές μάρκετινγκ. (Singh and Singh, 2018 & Zuhdi et al., 2019 & Zeljko et al., 2018) Τα κοινωνικά δίκτυα έχουν αναπτυχθεί σε τεράστιο βαθμό από την εκκίνησή τους και έχουν προκαλέσει σημαντικό αντίκτυπο στον τρόπο που διεξάγεται το μάρκετινγκ. Λόγω του όλο και μεγαλύτερου βαθμού υιοθέτησης τους από καταναλωτές αλλά και επιχειρήσεις, οι πλατφόρμες κοινωνικής δικτύωσης θα πρέπει να αποτελούν αναπόσπαστο κομμάτι της στρατηγικής των επιχειρήσεων. (Lindsey-Mullikin and Borin, 2017) Το Social Media Marketing παρέχει κάποιες συγκεκριμένες διευκολύνσεις, οι οποίες περιθάλπουν τις διαδικτυακές κοινότητες των πελατών και των επιχειρήσεων, μέσω της χρήσης των κοινωνικών δικτύων, για να αυξήσουν την ισχύ και την συχνότητα της αλληλεπίδρασης των επιχειρήσεων με τους πελάτες τους. Επιπλέον, επιτρέπουν την συλλογή και ενσωμάτωση των πληροφοριών των καταναλωτών τους από διάφορες πηγές, όπως επίσης και της χρήσης των πληροφοριών αυτών για την εκτίμηση της αξίας του πελάτη και της εμπλοκής. Οι ηλεκτρονικές αλληλεπιδράσεις επιτρέπουν στις εταιρείες να αποκτήσουν νέους πελάτες, να διατηρήσουν τους ήδη υπάρχοντες μέσω της μεγαλύτερης ικανοποίησής τους και να πουλήσουν τα προϊόντα τους σε υψηλότερες τιμές μέσω της μεγαλύτερης γνώσης των πελατών τους. (Dethine et al., 2020) Οι καταναλωτές έχουν πρόσβαση σε κοινωνική γνώση και ευφυΐα που παράγεται από τις κοινωνικές αλληλεπιδράσεις, όπως και οι επιχειρήσεις έχουν πρόσβαση σε πηγές πληροφοριών και ευφυΐας που προέρχονται από τους καταναλωτές. Τα κοινωνικά μέσα μπορούν να επηρεάσουν την αφοσίωση του καταναλωτή και την δημιουργία αξίας για την επιχείρηση. Οι πελάτες βοηθούνται από την κοινότητα κατά τη διαδικασία λήψης απόφασης, ενώ παράλληλα οι επιχειρήσεις βοηθούνται από την ανατροφοδότηση που παρέχουν οι πελάτες. Τα κοινωνικά μέσα επεκτείνουν την εμπειρία, τη γνώση και δύναμη των χρηστών ως συμμετέχοντες σε επιχειρησιακές και κοινωνικές διαδικασίες. (Baghdadi, 2013 & Lindsey-Mullikin and Borin, 2017) Ακόμα, οι συνεχείς αλλαγές που βιώνει η αγορά, ωθούν τις επιχειρήσεις να εξετάζουν ενδελεχώς τον τρόπο με τον οποίο δημιουργούν την εικόνα τους και να τοποθετηθούν με τέτοιο τρόπο, ώστε να ικανοποιούν τις απαιτήσεις των πελατών τους. Ένα από τα σημαντικότερα χαρακτηριστικά ενός brand αποτελεί η αναγνωρισιμότητά του. Επομένως, η κατανόηση του ρόλου του Social Media Marketing ως εργαλείο δημιουργίας μιας επιχειρηματικής εικόνας και τοποθέτησης κρίνεται εξαιρετικά σημαντική, καθώς τα κοινωνικά δίκτυα μπορούν να χρησιμοποιηθούν ως η φωνή και η εικόνα των επιχειρήσεων. 36

37 (Carpio et al., 2020 & Singh and Singh, 2018) Τέλος, επειδή οι περισσότεροι χρήστες των κοινωνικών μέσων δεν αντιλαμβάνονται την κοινωνική υπόσταση των επιχειρήσεων και τις δημοσιεύσεις τους ως άμεση διαφήμιση, ανταποκρίνονται θετικά σε ιδέες των επιχειρήσεων. (Singh and Singh, 2018) Οι μεγαλύτερες πλατφόρμες κοινωνικής δικτύωσης που χρησιμοποιούν οι επιχειρήσεις είναι το Facebook, το Instagram, το Youtube και το Snapchat. (Zuhdi et al., 2019) Αυτές οι πλατφόρμες παίζουν τεράστιο ρόλο στην ανάπτυξη και ενίσχυση τους, ωστόσο το μάρκετινγκ μέσω της χρήσης των κοινωνικών δικτύων βρίσκεται ακόμα σε πρώιμα στάδια, και η πολυπλοκότητα των πλατφορμών κοινωνικής δικτύωσης μπορεί να αποτελέσει εμπόδιο για τις δραστηριότητες μάρκετινγκ, κάτι που καθιστά αυτές τις τεχνολογίες εξαιρετικά δύσκολες στη χρήση. (Zuhdi et al., 2019 & Carpio et al., 2020) 4. Κοινωνικά Δίκτυα και Επιχειρήσεις 4.1 Η σημασία των μικρομεσαίων επιχειρήσεων Οι μικρομεσαίες επιχειρήσεις αναγνωρίζονται ως επιχειρησιακές μορφές με μοναδικά χαρακτηριστικά που τις διαφοροποιούν από τους μεγαλύτερους οργανισμούς. Τα χαρακτηριστικά αυτά καθορίζονται από τα συμφυή χαρακτηριστικά του ιδιοκτήτη ή από το μέγεθος και το στάδιο ανάπτυξης της επιχείρησης. Συνήθως οι επιχειρήσεις αυτές διαθέτουν συγκεκριμένους περιορισμούς, όπως ανεπαρκείς πόροι, έλλειψη εξειδικευμένων γνώσεων ή περιορισμένη επίπτωση στην αγορά. Επιπλέον, οι δραστηριότητες μάρκετινγκ που διεξάγουν συχνά είναι τυχαίες και ανεπίσημες, λόγω του ότι οι ιδιοκτήτες συνήθως λειτουργούν βάσει δικών τους αποφάσεων, αντιδρούν σε ευκαιρίες και καταστάσεις που συμβαίνουν σε πραγματικό χρόνο και συχνά με χαοτικό τρόπο, σύμφωνα τις προσωπικές και επιχειρηματικές προτεραιότητές τους. (Gilmore et al., 2001) Οι μικρομεσαίες επιχειρήσεις αποτελούν ένα πολύ σημαντικό κομμάτι της παγκόσμιας οικονομίας και παίζουν έναν πολύ σημαντικό ρόλο για τις σύγχρονες κοινωνίες, καθώς επηρεάζουν θετικά τη θέσπιση νέων θέσεων εργασίας και τη δημιουργία πλούτου. (Scuotto et al., 2017 & Barroso et al., 2019) Οι μικρομεσαίες επιχειρήσεις είναι υπεύθυνες για την οικονομική ανάπτυξη και καινοτομία, για το οικογενειακό εισόδημα, την κοινωνική αλλαγή και γενικότερα για την μεγαλύτερη ενδυνάμωση. (Barroso et al., 2019) Ακόμα, συμβάλλουν σημαντικά στην παραγωγή εσόδων στους πιο αδύναμους τομείς, συνεισφέρουν στη μείωση της συγκέντρωσης της οικονομικής δύναμης και στην αύξηση του ΑΕΠ. (Carpio et al., 2020) Μάλιστα, οι μικρομεσαίες επιχειρήσεις μέσω της εκμετάλλευσης των ευκαιριών 37

38 φαίνεται πως επιτυγχάνουν να δημιουργήσουν μια πιο δίκαιη και βιώσιμη ανάπτυξη. (Scuotto et al., 2017) Ωστόσο, οι επιχειρήσεις αυτού του μεγέθους, ως προς το μεγαλύτερο κομμάτι, δεν έχουν υιοθετήσει ψηφιακά εργαλεία για τις δραστηριότητες μάρκετινγκ τους και η χρήση πιο προχωρημένων ψηφιακών καναλιών, όπως η διαδικτυακή προώθηση ή η παραγωγή περιεχομένου παραμένει σε χαμηλά επίπεδα. (Carpio et al., 2020) Η όλο και αυξανόμενη χρήση της τεχνολογίας της πληροφορίας στις καθημερινές λειτουργίες των επιχειρήσεων, έχει οδηγήσει σε καινοτόμους τρόπους λειτουργίας των επιχειρήσεων, συμπεριλαμβανομένου του ηλεκτρονικού εμπορίου. Ωστόσο, εταιρίες με λιγότερους πόρους, όπως οι μικρομεσαίες επιχειρήσεις, είναι λιγότερο πρόθυμες να χρησιμοποιήσουν ηλεκτρονικά κανάλια κατά τη διάρκεια συναλλαγών. Οι μικρομεσαίες επιχειρήσεις γενικότερα φαίνεται να είναι λιγότερο πρόθυμες να υιοθετήσουν πρακτικές ηλεκτρονικού εμπορίου, σε αντίθεση με τις μεγαλύτερες εταιρείες. Παρατηρείται, πως οι εταιρείες αυτές προτιμούν να χρησιμοποιούν παραδοσιακούς τρόπους για να διεξάγουν τις επιχειρηματικές τους δραστηριότητες και μάλιστα φαίνεται πως έχουν περιορισμένες δυνατότητες να εντάξουν πρακτικές ηλεκτρονικού εμπορίου, κάτι που αποτελεί εμπόδιο ανάπτυξης. Λόγω των περιορισμών που διαθέτουν όσον αφορά τους πόρους, φαίνεται πως αδυνατούν να ανταγωνιστούν αποτελεσματικά στην παγκόσμια αγορά. Η υιοθέτηση του ηλεκτρονικού εμπορίου μπορεί να βοηθήσει στην υπέρβαση αυτών των εμποδίων, καθώς επιτρέπει στις μικρομεσαίες επιχειρήσεις να έχουν πρόσβαση σε παγκόσμιες αγορές. (Barroso et al., 2019) Οι διεθνείς μικρομεσαίες επιχειρήσεις μπορούν να εκμεταλλευτούν τις ευκαιρίες της παγκόσμιας αγοράς πιο γρήγορα και πιο αποτελεσματικά. Η διεθνοποίηση τείνει να αποτελεί μια επιτυχημένη στρατηγική για τις μικρομεσαίες επιχειρήσεις, ώστε να αποκτήσουν πρόσβαση και να εκμεταλλευτούν παγκόσμιες επιχειρηματικές ευκαιρίες, οι οποίες στο παρελθόν αποτελούσαν μονοπώλιο των μεγαλύτερων επιχειρήσεων. Η διεθνοποίηση μπορεί να είναι εξωτερική ή εσωτερική. Όσον αφορά την εξωτερική, βοηθά τις εταιρείες να έρθουν σε επαφή με νέες τεχνολογίες, να αναγνωρίσουν τις ανάγκες των διεθνών αγορών ή και ακόμα να αυξήσουν τον όγκο πωλήσεων μέσω της γεωγραφικής επέκτασης. Αντίθετα, η εσωτερική διεθνοποίηση μπορεί να βελτιώσει την απόδοση των εταιρειών μέσω της χρήσης ξένων τεχνολογιών, διαχειριστικών ικανοτήτων και επένδυσης κεφαλαίου. (Zhou et al., 2007) Μέσω της χρήσης αυτών των επιπρόσθετων πόρων και ικανοτήτων που προκύπτουν από ξένες εταιρείες και περισσότερο ανεπτυγμένες οικονομίες, οι τοπικές μικρομεσαίες επιχειρήσεις είναι δυνατόν να βελτιώσουν τα ανταγωνιστικά τους πλεονεκτήματα και την απόδοσή τους. Είναι πολύ σημαντικό για τις επιχειρήσεις που επιθυμούν να διεθνοποιηθούν να στραφούν στο χτίσιμο κοινωνικών σχέσεων που μπορούν να τους παρέχουν σημαντικά πληροφοριακά πλεονεκτήματα. Ένας αποτελεσματικός τρόπος απόκτησης πληροφοριών αποτελεί η χρήση συγκεκριμένων κοινωνικών δικτύων, η οποία μπορεί να επηρεάσει θετικά την απόδοση στρατηγικών διεθνοποίησης. (Zhou et al., 2007) 38

39 4.2 Παράγοντες που επηρεάζουν την πιθανότητα υιοθέτησης Τα τελευταία χρόνια παρατηρείται πως οι προϋπολογισμοί μάρκετινγκ που προορίζονται για τα κοινωνικά δίκτυα γίνονται όλο και μεγαλύτεροι, κάτι που αποδεικνύει πως οι επιχειρήσεις ενδιαφέρονται όλο και περισσότερο για τη δημιουργία μιας διαδικτυακής εικόνας, μέσω της χρήσης των κοινωνικών δικτύων. (Latiff and Safiee, 2015) Η χρήση των κοινωνικών δικτύων φαίνεται πως θα επηρέαζε θετικά τις επιχειρησιακές δραστηριότητες μια εταιρείας και ειδικά εάν το μέγεθος της ήταν μικρό. Επιπλέον, είναι φανερό πως υπάρχουν πολλοί παράγοντες που επηρεάζουν την πιθανότητα υιοθέτησης των κοινωνικών δικτύων από τις επιχειρήσεις. Πιο συγκεκριμένα, προκύπτει πως η αντιλαμβανόμενη χρηστικότητα, η ευκολία στη χρήση, η κατάσταση λειτουργίας, το κόστος, η συμβατότητα καθώς και η αναποτελεσματικότητα προηγούμενων μεθόδων μάρκετινγκ αποτελούν παράγοντες που επηρεάζουν την πιθανότητα υιοθέτησης των κοινωνικών δικτύων, είτε με θετικό είτε με αρνητικό τρόπο. (Chatterjee and Kumar Kar, 2020) - Αντιληπτή χρηστικότητα Η αντιληπτή χρηστικότητα αποτελεί ένα μέτρο όπου ο χρήστης (στη συγκεκριμένη περίπτωση μια επιχείρηση) του κοινωνικού δικτύου έχει την πεποίθηση πως η χρήση της συγκεκριμένης τεχνολογίας θα συμβάλλει στην βελτίωση της συνολικής απόδοσης της. Εάν η επιχείρηση αυτή πιστεύει πως μέσω της χρήσης της συγκεκριμένης τεχνολογίας θα βελτιωθεί σε σημαντικό βαθμό η παραγωγικότητα της, τότε η εταιρεία αυτή θα επιδίωκε να υιοθετήσει την παραπάνω τεχνολογία. Έρευνες δείχνουν πως η αντιληπτή χρηστικότητα έχει αξιοσημείωτη σύνδεση με την πιθανότητα υιοθέτησης μιας νέας τεχνολογίας, και τελικά έχει μια θετική σχέση με τη χρήση αυτής σε κινητό ή μη περιβάλλον. Η αντιληπτή χρηστικότητα περιλαμβάνει μέσα της και άλλους όρους όπως η απόδοση, η επίδοση, το ρίσκο και η εμπιστοσύνη στην τεχνολογία. (Chatterjee and Kumar Kar, 2020) - Αντιληπτή ευχρηστία Εάν μια επιχείρηση αντιλαμβάνεται πως η χρήση μιας συγκεκριμένης τεχνολογίας ή κάποιου συστήματος δεν είναι ιδιαίτερα πολύπλοκη, αλλά αντίθετα φαίνεται σχετικά εύκολη στη χρήση, τότε θα επιδίωκε να χρησιμοποιήσει την τεχνολογία ή το σύστημα αυτό, εφόσον του έβρισκε κάποια χρηστικότητα. Αυτή η πεποίθηση σχετίζεται με την αντίληψη ότι είναι απαραίτητη κάποιου είδους προσπάθεια από τη μεριά του χρήστη, ώστε να μπορεί να χρησιμοποιήσει αποτελεσματικά και αποδοτικά μια νέα τεχνολογία και να αποκομίσει τα οφέλη που έχει να της προσφέρει. Αυτό επιβεβαιώνει το γεγονός ότι η 39

40 αντιληπτή ευχρηστία έχει θετική σχέση με την υιοθέτηση μιας νέας τεχνολογίας. (Chatterjee and Kumar Kar, 2020) - Συμβατότητα Η συμβατότητα αφορά στο βαθμό χρήσης της καινοτόμας τεχνολογίας και στο κατά πόσο αυτή αντανακλά τις πεποιθήσεις και τις προηγούμενες πρακτικές και εμπειρίες της επιχείρησης, όπως επίσης και ικανοποιεί τις υπάρχουσες ανάγκες της. Οι εργαζόμενοι σε μικρομεσαίες επιχειρήσεις είναι περισσότερο πιθανό να χρησιμοποιήσουν τα κοινωνικά δίκτυα, εφόσον αυτά δεν αποτελούν μια εντελώς καινούργια τεχνολογία γι αυτούς, αλλά αντίθετα έχουν μια κάποια προηγούμενη εμπειρία σε αυτά, ώστε να νιώθουν μεγαλύτερη αυτοπεποίθηση στο κατά πόσο μπορούν να τα χρησιμοποιήσουν αποτελεσματικά. Επιπλέον, εάν το προσωπικό μιας επιχείρησης έχει λάβει την απαραίτητη εκπαίδευση γύρω από τη χρήση των κοινωνικών δικτύων, θα ήταν ακόμα περισσότερο πιθανό να τα υιοθετήσουν. (Chatterjee and Kumar Kar, 2020) Ακόμα, ο βαθμός στον οποίο υπάρχει συμβατότητα μεταξύ των νέων τεχνολογιών και των προϋπαρχόντων αποτελεί σημαντικό παράγοντα που ωθεί τους χρήστες στη νέα υπηρεσία. Η συμβατότητα παραμένει ένα απαραίτητο συστατικό στην υιοθέτηση νέων τεχνολογιών όπως το Social Media Marketing. Εάν μια μικρομεσαία επιχείρηση νιώθει πως η υιοθέτηση μιας νέας τεχνολογίας θα είναι συμβατή με το σύστημα των εφαρμογών της, υπάρχει μεγαλύτερη πιθανότητα υιοθέτησης της τεχνολογίας αυτής. Η υιοθέτηση του Social Media Marketing από τις μικρομεσαίες επιχειρήσεις αποτελεί μια πολύ καλή λύση, καθώς με αυτόν τον τρόπο η επιχείρηση αποκτά τη δυνατότητα να προσεγγίσει σχετικούς δυνητικούς πελάτες, ώστε να βελτιώσει την επιχειρησιακή της υγεία. (Chatterjee and Kumar Kar, 2020) - Κατάσταση Λειτουργίας Η κατάσταση λειτουργίας αφορά στο βαθμό κατά τον οποίον ένα άτομο πιστεύει πως υπάρχει η κατάλληλη τεχνική υποδομή και η διαχειριστική υποστήριξη, ώστε να μπορεί να πραγματοποιηθεί η χρήση ενός νέου συστήματος. Προηγούμενες έρευνες αποκαλύπτουν πως η κατάσταση λειτουργίας επηρεάζει σε μεγάλο βαθμό την πιθανότητα υιοθέτησης μιας καινοτόμας τεχνολογίας. Επιπλέον, μια μικρομεσαία επιχείρηση θα διστάσει να υιοθετήσει το Social Media Marketing, εάν το προσωπικό της δεν έχει εκπαιδευτεί στη χρήση των κοινωνικών δικτύων, εάν η επιχείρηση δεν διαθέτει διαδικτυακή υποδομή ή εάν υπάρχει γενικότερη αντίσταση στις αλλαγές. Γενικότερα, οι μικρομεσαίες επιχειρήσεις δεν θα διστάσουν να υιοθετήσουν τα κοινωνικά δίκτυα εάν το περιβάλλον κρίνεται ευνοϊκό. (Chatterjee and Kumar Kar, 2020) 40

41 - Κόστος Έναν από τους σημαντικότερους παράγοντες που επηρεάζει τη πιθανότητα χρήσης μιας νέας τεχνολογίας αποτελεί το κόστος αυτής. Μάλιστα, τα χαμηλά εμπόδια συμμετοχής σε συνδυασμό με το χαμηλό κόστος και τις χαμηλές απαιτήσεις σε ψηφιακές δεξιότητες, φαίνεται πως παρακινούν και ωθούν τις μικρομεσαίες επιχειρήσεις στη χρήση των κοινωνικών δικτύων ως εργαλείο μάρκετινγκ. Έρευνες που διεξήχθησαν στην Ινδία φανερώνουν πως οι μικρομεσαίες επιχειρήσεις της Ινδίας αποτρέπονταν από την υιοθέτηση μιας στρατηγικής μάρκετινγκ μέσω των κοινωνικών δικτύων όταν το αρχικό κόστος εγκατάστασης ήταν πολύ υψηλό. Τα κοινωνικά δίκτυα αποτελούν μια οικονομική τεχνολογική λύση συγκριτικά με άλλες μεθόδους, καθώς δίνουν τη δυνατότητα στις επιχειρήσεις να επικοινωνούν με τους πελάτες τους υπό ένα σταθερά χαμηλό κόστος. Επομένως, μια μικρομεσαία επιχείρηση είναι περισσότερο πιθανό να υιοθετήσει τη χρήση των κοινωνικών δικτύων ως εργαλείο μάρκετινγκ, εάν το κόστος υιοθέτησης και χρήσης είναι λογικό και χαμηλότερο σε σχέση με παραδοσιακές μεθόδους διαφήμισης. (Chatterjee and Kumar Kar, 2020) - Αναποτελεσματικότητα παραδοσιακών μεθόδων μάρκετινγκ Ένας ακόμα παράγοντας που φαίνεται να επηρεάζει την πιθανότητα υιοθέτησης του Social Media Marketing είναι η αναποτελεσματικότητα άλλων μεθόδων μάρκετινγκ. Η ανάπτυξη της τεχνολογίας έχει δημιουργήσει νέους τρόπους ανάπτυξης υποδομής πληροφοριακών συστημάτων, νέα εργαλεία και έχει αυξήσει τον διαδικτυακό πληθυσμό. Οι νέοι φαίνεται να είναι περισσότερο πρόθυμοι να χρησιμοποιούν το διαδίκτυο και η χρήση των παραδοσιακών καναλιών μάρκετινγκ μειώνεται. Τα ποσοστά υιοθέτησης παραδοσιακών τρόπων διαδικτυακού μάρκετινγκ, όπως τα banner και τα , φαίνεται πως φθίνουν, λόγω έλλειψης ενδιαφέροντος από τους καταναλωτές και αντιμετώπισής τους ως spam. Ακόμα, οι καταναλωτές πλέον εμπιστεύονται περισσότερο τις διαδικτυακές κοινότητες ή τις προτάσεις των φίλων τους. Ο συνδυασμός των παραπάνω αποτελεί κάτι που ευνοεί την ελκυστικότητα της χρήσης των κοινωνικών δικτύων. (Latiff and Safiee, 2015) 4.3 Οφέλη για τους καταναλωτές - Χαμηλότερος χρόνος από το στάδιο αξιολόγησης μέχρι το στάδιο αγοράς Οι δυνητικοί αγοραστές πλέον έχουν πρόσβαση σε πληθώρα πληροφοριών, που τους παρέχεται μέσω της αλληλεπίδρασης στα κοινωνικά δίκτυα, πράγμα που υποστηρίζει και 41

42 καθοδηγεί τη διαδικασία απόφασης αγοράς τους και συμβάλλει στη δημιουργία μιας διαδικτυακής κοινωνικής υποστήριξης. (Hajli and Sims, 2015) Η δυνατότητα της απευθείας αγοράς σε συνδυασμό με την απευθείας ανατροφοδότηση από φίλους και διαδικτυακές κοινότητες, μειώνει σημαντικά τον χρόνο που δαπανούν οι καταναλωτές, ώστε να ψάξουν και να βρουν εναλλακτικές, να κάνουν έρευνα σε πολλαπλά brands και να περάσουν από το στάδιο της αξιολόγησης στο στάδιο της αγοράς. Κάποιοι καταναλωτές μπορεί να αγοράσουν κατευθείαν ένα προϊόν προσπερνώντας εντελώς το στάδιο της αξιολόγησης. Επομένως, είναι πολύ σημαντικό οι εταιρίες να συμπεριλαμβάνουν στην στρατηγική τους τη δημιουργία ενός ισχυρού προφίλ στα κοινωνικά δίκτυα. (Lindsey-Mullikin and Borin, 2017) - Αξιολόγηση λιγότερων brand Όπως είδαμε και παραπάνω, οι καταναλωτές πιθανώς να μειώσουν τον αριθμό των brands τα οποία θα λάβουν υπόψη, δεδομένου του γρήγορου κύκλου αγοράς. Σε αυτό μπορεί να συμβάλλει το γεγονός ότι φίλοι ή γνωστοί μπορεί να προτείνουν νέα brands για αξιολόγηση, το γεγονός όμως ότι υπάρχει η δυνατότητα για άμεση ανατροφοδότηση από τις διαδικτυακές κοινότητες οδηγεί σε πολύ ταχύτερες διαδικασίες αγοράς και πολύ λιγότερα brands που λαμβάνονται υπόψη. (Lindsey-Mullikin and Borin, 2017) Η έρευνα και η παροχή κοινωνικής υποστήριξης αποτελεί ένα από τα μεγαλύτερα οφέλη των ψηφιακών κοινοτήτων. (Hajli and Sims, 2015) - Μειωμένος χρόνος αξιολόγησης Πολλές πλατφόρμες κοινωνικού εμπορίου παρέχουν τη δυνατότητα στους καταναλωτές να γράψουν και να μοιραστούν τις εμπειρίες τους και την άποψή τους. Οι καταναλωτές τείνουν να ελέγχουν τα σχόλια και την ανατροφοδότηση που παρέχεται από άλλους στα προϊόντα ή τις υπηρεσίες που αγοράζουν από το διαδίκτυο, κάτι που συχνά επηρεάζει την απόφαση αγοράς τους ή και μειώνει το χρόνο αξιολόγησης κάποιου προϊόντος. (Alotaibi et al., 2019) Ακόμα, οι καταναλωτές συμβουλεύονται τη γνώμη φίλων τους μέσω μηνυμάτων, κάτι που μπορεί να βοηθήσει στην άμεση εξάλειψη επιλογών ή στη μείωση της ανάγκης των καταναλωτών για περεταίρω πληροφορίες. Οι εταιρείες μπορούν να προσφέρουν στρατηγικά συγκρίσεις στο στάδιο της αγοράς, και να παρουσιάζουν τα προϊόντα τους με τέτοιο τρόπο, ώστε να μειώνουν το χρόνο που χρειάζονται οι καταναλωτές για να αξιολογήσουν τα διαθέσιμα προϊόντα. (Lindsey-Mullikin and Borin, 2017) - Ευκολία αναζήτησης 42

43 Μέσω της χρήσης των κοινωνικών δικτύων, οι καταναλωτές μπορούν να έχουν μια άμεση εικόνα σχετικά με τα νέα προϊόντα και τις υπηρεσίες μιας επιχείρησης, όπως επίσης μπορούν να συνδεθούν με ένα brand ευκολότερα και να το γνωρίσουν καλύτερα. (Chatterjee and Kumar Kar, 2020) Η ευκολία της αναζήτησης αναφέρεται στην ευκολία χρήσης των κοινωνικών δικτύων σε σχέση με τις ιστοσελίδες επιχειρήσεων για έρευνα αγοράς. Σύμφωνα με έρευνες είναι πολύ πιο εύκολο για κάποιον να επιλέξει και να αναγνωρίσει προϊόντα ψωνίζοντας από κοινωνικά μέσα σε σχέση με ιστοσελίδες. Επιπλέον, για να πραγματοποιηθεί μια αγορά δεν απαιτείται η είσοδος με λογαριασμό σε ιστοσελίδες κάτι που φαίνεται να απωθεί τους καταναλωτές. (Khrais, 2020) - Ευκολία πρόσβασης Η ευκολία πρόσβασης αναφέρεται στην διευκόλυνση που προσφέρουν οι κινητές εφαρμογές και τα κοινωνικά δίκτυα στην πραγματοποίηση αγορών με την έννοια ότι πολλά καταστήματα βρίσκονται μακριά από την περιοχή τους και τους παρέχεται η δυνατότητα να δουν τα προϊόντα που προσφέρονται οπουδήποτε κι αν βρίσκονται χάρη στην εύκολη πρόσβαση μέσω της κινητής τους συσκευής. Επομένως, οι πελάτες που χρησιμοποιούν τις κινητές εφαρμογές ή τα κοινωνικά δίκτυα για τις αγορές τους, τις προτιμούν σε σχέση με την ιστοσελίδα της επιχείρησης. (Khrais, 2020) - Ευκολία χρήσης Οι κινητές συσκευές είναι εύκολες στη χρήση και αρκετά μικρές, ώστε να μπορούν να βρίσκονται μόνιμα μαζί με τον χρήστη. (Khrais, 2020) Η αντιληπτή ευκολία χρήσης φαίνεται να επηρεάζει την συμπεριφορά των χρηστών απέναντι στη χρήση της τεχνολογίας γενικότερα. (Di Pietro and Pantano, 2012) Οι πελάτες που χρησιμοποιούν τις κινητές εφαρμογές και τα κοινωνικά δίκτυα για τις αγορές τους, θεωρούν πως η συνολική εμπειρία της αγοράς είναι πιο εύκολο να πραγματοποιηθεί μέσω του κινητού τους τηλεφώνου παρά μέσω των ιστοσελίδων. (Khrais, 2020) - Ζητήματα ασφάλειας Το 60% των χρηστών εφαρμογών shopping είχαν μια κακή εμπειρία όσον αφορά την ασφάλεια. Οι περισσότεροι καταναλωτές είχαν άσχημη εμπειρία στις αγορές τους όταν τις πραγματοποιούσαν μέσω κινητών εφαρμογών σε σχέση με την εμπειρία τους στη χρήση ιστοσελίδων. Οι περισσότερες συναλλαγές στο ηλεκτρονικό εμπόριο απαιτούν από τους χρήστες να δημιουργήσουν λογαριασμούς πριν πραγματοποιήσουν κάποια αγορά. Οι κινητές εφαρμογές, με στόχο να απλοποιήσουν αυτή τη διαδικασία, συγκρατούν τα 43

44 στοιχεία τους στη μνήμη ώστε να μην χρειάζεται συνεχώς να χάνουν χρόνο σε αυτό το στάδιο. (Khrais, 2020) 4.4 Οφέλη για τις επιχειρήσεις Σχεδόν όλες οι μεγάλες επιχειρήσεις διαθέτουν μια διαδικτυακή υπόσταση σήμερα. Τόσο οι εδραιωμένες όσο και οι αναδυόμενες επιχειρήσεις πλέον χρησιμοποιούν σε μεγάλο βαθμό τις ιστοσελίδες κοινωνικής δικτύωσης για να προωθήσουν τα προϊόντα και τις υπηρεσίες τους, αλλά και για να λάβουν πολύτιμη ανατροφοδότηση από τους καταναλωτές. Στην πραγματικότητα, για τις επιχειρήσεις, η αλληλεπίδραση μέσω των κοινωνικών δικτύων πλέον αποτελεί δεδομένο για την εξυπηρέτηση πελατών, καθώς προσφέρει πληθώρα διευκολύνσεων και οφελών, τόσο για τις ίδιες τις επιχειρήσεις, όσο και για τους πελάτες. (Singh and Singh, 2018) - Υποστήριξη πωλήσεων Τα κοινωνικά δίκτυα μπορούν χρησιμοποιηθούν από επιχειρήσεις, που είτε δραστηριοποιούνται καθολικά στον χώρο του διαδικτύου, είτε όχι, ως υποστηρικτικά μέσα για την υποβοήθηση των διαδικτυακών, αλλά και των φυσικών τους πωλήσεων. Οι επιχειρήσεις, μπορούν να προσφέρουν πληροφορίες που αφορούν στα προϊόντα ή στις υπηρεσίες που παρέχουν μέσω της χρήσης των ψηφιακών διαδικτυακών μέσων και των εφαρμογών που πραγματοποιούν πωλήσεις. Τέτοιες πληροφορίες μπορεί να περιλαμβάνουν χρώματα, μεγέθη, τιμές, τρόπους παραγγελίας ή γενικότερες πληροφορίες που αφορούν σε συγκεκριμένα προϊόντα ή υπηρεσίες, ή και ακόμα και στην ίδια την επιχείρηση και στον τρόπο λειτουργίας της. Η επικοινώνηση πληροφοριών μέσω των κοινωνικών δικτύων μπορεί να βασίζεται σε κείμενο, ήχο, εικόνες και βίντεο. Πολλοί επιχειρηματίες χρησιμοποιούν ιστοσελίδες, , κοινωνικά δίκτυα και άλλα μέσα για να προσφέρουν τα προϊόντα ή τις υπηρεσίες τους. Η χρήση των κοινωνικών δικτύων στις πωλήσεις είναι υποστηρικτική, με την έννοια ότι ενημερώνουν και παρέχουν περαιτέρω πληροφορίες στους δυνητικούς πελάτες, ώστε να τους πείσουν να αγοράσουν τα προϊόντα που προσφέρονται. (Hamdan et al., 2019) Για τους πωλητές, τα κοινωνικά δίκτυα επίσης παρέχουν ένα κανάλι όπου μπορούν να παρουσιάσουν το εμπόρευμά τους και τη συνολική τους εικόνα σαν brand, κάτι που συνεισφέρει στη βελτίωση της εμπειρίας του καταναλωτή, όπως και στη δυνατότητα επηρεασμού της απόφασης αγοράς. (Carpio et al., 2020 & Lindsey-Mullikin and Borin, 2017) Ακόμα, η χρήση των κοινωνικών δικτύων μπορεί να χρησιμοποιηθεί για να ενημερώσει μια επιχείρηση τους ακολούθους της σχετικά με τις δραστηριότητές της ή ακόμα και ως ένα εργαλείο προώθησης με αποτελέσματα σε πραγματικό χρόνο, καθώς είναι εύκολο και 44

45 γρήγορο να διαπιστωθεί πόσο ενδιαφέρον βρίσκουν οι ακόλουθοι σε μια δημοσίευση της επιχείρησης, μέσω των σχολίων και των αριθμό των Likes. (Hamdan et al., 2019 & Lindsey- Mullikin and Borin, 2017) Οι μοντέρνες διαδικασίες αγοράς περιλαμβάνουν επιλογές χρήσης των κοινωνικών δικτύων ως προωθητικό μέσο υπαρχόντων ιστοσελίδων των επιχειρήσεων ή και φυσικών καταστημάτων. (Lindsey-Mullikin and Borin, 2017) Πολλοί δυνητικοί αγοραστές τείνουν να επισκέπτονται τις σελίδες κοινωνικών δικτύων των επιχειρήσεων προτού πραγματοποιήσουν κάποια αγορά. Τα κοινωνικά δίκτυα παρέχουν μια εύχρηστη πλατφόρμα, όπου οι εταιρείες μπορούν να μοιράζονται πληροφορίες μεταξύ διαφόρων κοινωνικών κύκλων, να ενημερώνουν τους καταναλωτές σχετικά με νέα προϊόντα ή υπηρεσίες, να ανακατευθύνουν τους καταναλωτές στις ιστοσελίδες τους και γενικότερα να επηρεάζουν την απόφαση αγοράς τους. (Baghdadi, 2013 & Hamdan et al., 2019) Επειδή όμως, οι πωλήσεις στις ιστοσελίδες κοινωνικών δικτύων βασίζονται στις δυνατότητες που προσφέρονται από τρίτες πλατφόρμες, ο ρόλος τον κοινωνικών δικτύων χαρακτηρίζεται κατά κύριο λόγο ως υποστηρικτικός. (Hamdan et al., 2019 & Lindsey- Mullikin and Borin, 2017) - Επικοινωνία/Σύνδεση με τον πελάτη Η χρήση των κοινωνικών δικτύων από επιχειρήσεις αποτελεί τον αποτελεσματικότερο τρόπο επικοινωνίας και δημιουργίας σχέσεων με τους πελάτες, αλλά και με άλλες επιχειρήσεις. (Chatterjee and Kumar Kar, 2020) Τα κοινωνικά μέσα χρησιμοποιούνται κατά κύριο λόγο για την επίτευξη της επικοινωνίας και αλληλεπίδρασης με τις ομάδες ενδιαφερόντων ή ως ένα εργαλείο συνεργασίας βάσει αμοιβαίας αλληλεπίδρασης με τους πελάτες, τους εργαζόμενους, τους προμηθευτές ή ακόμα και με κυβερνητικούς φορείς σε παγκόσμιο επίπεδο. (Carpio et al., 2020) Μέσω των κοινωνικών δικτύων, οι χρήστες μπορούν επομένως να δημιουργήσουν διασυνδέσεις και να επηρεάσουν κοινωνικοοικονομικές δραστηριότητες σε παγκόσμιο επίπεδο. (Chatterjee and Kumar Kar, 2020) Από την άλλη πλευρά, τα κοινωνικά μέσα χρησιμοποιούνται για τη επίτευξη οργανωσιακών στόχων, όπως η δημιουργία αξίας μέσω της εκμετάλλευσης ευκαιριών δημιουργίας σχέσεων με το δίκτυο ακολούθων, της ικανοποίησης των επιθυμιών των καταναλωτών και γενικότερα της απεικόνισης μιας περισσότερο προσιτής, φιλικής και προοδευτικής εταιρείας. (Carpio et al., 2020) Χάρη στα κοινωνικά μέσα οι επιχειρήσεις μπορούν να λάβουν πολύτιμες πληροφορίες σχετικά με την αγορά, μέσω της αποτελεσματικής επικοινωνίας με τους πελάτες. Οι πληροφορίες αυτές επίσης δίνουν τη δυνατότητα στις επιχειρήσεις να αναπτύξουν και να διατηρήσουν καλές σχέσεις με τους πελάτες. (Kaleka and Morgan, 2019) Μέσω της άμεσης και αποτελεσματικής επικοινωνίας με τους καταναλωτές, οι επιχειρήσεις μπορούν να δημιουργήσουν διαφημίσεις και προσφορές που στοχεύουν καλύτερα σε συγκεκριμένες 45

46 ομάδες πελατών. Ειδικότερα, η χρήση των κοινωνικών μέσων επιτρέπει στους διαδικτυακούς πωλητές να έχουν τον έλεγχο των βάσεων δεδομένων των πελατών τους, ώστε να μπορούν να παρακολουθούν την πιστότητα τους και σημαντικές προσωπικές στιγμές, όπως τα γενέθλια τους, επιτυγχάνοντας έτσι πιο αποτελεσματικές καμπάνιες προώθησης. (Khrais, 2020) Ακόμα, χάρη στη δυνατότητα αλληλεπίδρασης και σύνδεσης με τους καταναλωτές, οι επιχειρήσεις μπορούν να δημιουργήσουν συνηγόρους και να χτίσουν την εικόνα των brands τους, μέσω της αποτελεσματικής εμπλοκής των πελατών. (Zuhdi et al., 2019 & Khrais, 2020) Παράλληλα, η προώθηση μέσω των κοινωνικών δικτύων αποτελεί μια πολύ καλή επιλογή για επιχειρήσεις ανεξαρτήτως μεγέθους και διαθέσιμων πόρων, ώστε να διευρύνουν το πελατολόγιό τους σε παγκόσμιο επίπεδο, κάτι που επιτρέπει την οικονομική τους προώθηση σε διεθνείς αγορές. (Zuhdi et al., 2019 & Carpio et al., 2020) - Δημιουργία κοινοτήτων και εκμετάλλευση εξωτερικής γνώσης Τα κοινωνικά δίκτυα επιτρέπουν στις επιχειρήσεις να δημιουργούν διαδικτυακές κοινότητες και να τις μοιράζονται με εξωτερικές ομάδες ενδιαφερόντων όπως πελάτες, προμηθευτές, άλλες εταιρίες κ.α. (Scuotto et al., 2017) Μια κοινότητα αποτελεί ένα σύνολο ανθρώπων που μοιράζονται κοινά ενδιαφέροντα σχετικά με ένα συγκεκριμένο brand, δημιουργώντας έτσι μια υποκουλτούρα γύρω από αυτό, με δική του αξία, μύθους, ιεραρχίες, έθιμα και λεξιλόγιο. (Latiff and Safiee, 2015) Οι κοινότητες αυτές έχουν τη μορφή σελίδων θαυμαστών, οι οποίες παρέχουν τη δυνατότητα στις επιχειρήσεις να αλληλεπιδρούν με τους πελάτες τους και γενικότερα βασίζονται στη δόμηση κοινωνικών σχέσεων μεταξύ ενός brand και των θαυμαστών του. Για παράδειγμα, μια εταιρεία μπορεί να δημιουργήσει μια σελίδα στο Facebook, ώστε να μπορεί να επικοινωνεί με τους χρήστες σε προσωπικό επίπεδο και έτσι να παρέχει πιο εξατομικευμένες υπηρεσίες ή να αυξήσει την φήμη της και την πίστη των πελατών στο brand (brand loyalty). Το Twitter επίσης αποτελεί μια αρκετά χρήσιμη πλατφόρμα για την επικοινωνία της εταιρίας με τον χρήστη, καθώς αυτή μπορεί να πραγματοποιηθεί σε πολύ γρήγορο χρονικό διάστημα. (Scuotto et al., 2017) Οι καταναλωτές γενικότερα φαίνεται πως βασίζονται περισσότερο σε απόψεις φίλων, γνωστών ή και άλλων χρηστών απ ότι στους εμπόρους. (Wang and Zhang, 2012) Μέσω των κοινοτήτων παρέχεται μια κοινωνική υποστήριξη, η οποία αναφέρεται στην κοινή βοήθεια που παρέχεται από τα άτομα της κοινότητας, για να λυθούν προβλήματα άμεσα ή έμμεσα χάρη στην παροχή πληροφοριών, εμπειριών και συμβουλών και των συναισθηματικών ανησυχιών όπως φροντίδα, ενθάρρυνση και ενσυναίσθηση. Η υποστήριξη αυτή μπορεί να ενισχύσει την εμπιστοσύνη άλλων χρήστες και να μετριάσει το αντιληπτό ρίσκο των διαδικτυακών αγορών. (Yahia et al., 2018) Η κοινωνική υποστήριξη, επομένως μπορεί να έχει θετικές επιπτώσεις στην ποιότητα σχέσης του καταναλωτή με την επιχείρηση, κάτι που επηρεάζει την πρόθεση συμμετοχής στο κοινωνικό εμπόριο. (Liang et al., 2011) 46

47 Με αυτό τον τρόπο, οι επιχειρήσεις μπορούν να αλληλεπιδρούν με πελάτες, άλλες επιχειρήσεις ή και δημόσιους φορείς, ώστε να χτίσουν σχέσεις, να συνεργαστούν να συγκεντρώσουν πληθώρα πληροφοριών και γενικότερα να απορροφήσουν εξωτερική γνώση. Έτσι παράγεται μια ροή δεδομένων, που χρησιμοποιείται εντατικά από τις επιχειρήσεις με στόχο τη βελτίωση επιχειρηματικών δραστηριοτήτων και την αύξηση της δημιουργικότητας. Οι πλατφόρμες κοινωνικής δικτύωσης δίνουν στους χρήστες τη δυνατότητα να εκφράσουν μια νέα ιδέα και με αυτό τον τρόπο να μειώσουν το κόστος έρευνας και ανάπτυξης των επιχειρήσεων. Οι ιδέες αυτές σε συνδυασμό με τις ήδη υπάρχουσες γνώσεις των εταιριών μπορεί να οδηγήσει σε νέα τεχνολογική γνώση. Επομένως, οι παγκόσμιες εταιρείες θα πρέπει να χρησιμοποιούν όλες τις ψηφιακές πλατφόρμες, με στόχο να λάβουν όσο δυνατόν περισσότερη εξωτερική γνώση και να βελτιώσουν την απορροφητική τους ικανότητα, καθώς αυτή βοηθά τις επιχειρήσεις να μετατρέψουν την εξωτερική γνώση που λαμβάνουν σε νέα τεχνολογική γνώση. Η χρήση αυτής της γνώσης, ενθαρρύνει τις επιχειρήσεις να καινοτομήσουν και να υιοθετήσουν γενικότερα μια περισσότερο πειραματική και συνεργατική προσέγγιση. (Scuotto et al., 2017) - Αύξηση της εμπλοκής Μέσω της χρήσης των κοινωνικών δικτύων, οι εταιρείες περιγράφουν και προωθούν νέα προϊόντα ή υπηρεσίες σε δυνητικούς πελάτες με τους οποίους μπορούν επίσης να αλληλεπιδράσουν και να συν-δημιουργήσουν καινοτόμες επιχειρηματικές ιδέες. Οι εταιρείες μπορούν να συζητήσουν τις ιδέες τους με τους καταναλωτές ή ακόμα και να συνεργαστούν μαζί τους, κάτι που ωθεί τους καταναλωτές να επιθυμούν να γνωρίσουν καλύτερα τις επιχειρήσεις αυτές. (Scuotto et al., 2017) Τα κοινωνικά δίκτυα αναγνωρίζονται ως ένα νέος κυβερνοχώρος, όπου οι χρήστες μπορούν να δημιουργούν περιεχόμενο και επομένως, οι επιχειρήσεις βελτιώνουν τις επιχειρηματικές και προωθητικές τους δραστηριότητες, χρησιμοποιώντας περιεχόμενο που παράγεται από τους χρήστες. Επομένως, μέσω της χρήσης των κοινωνικών δικτύων προκύπτει περισσότερη εμπλοκή (engagement) από τους πελάτες. Η όλο και μεγαλύτερη χρήση των ψηφιακών μέσων από τους καταναλωτές δεν πραγματοποιείται μόνο για την έρευνα αγοράς προϊόντων ή υπηρεσιών, αλλά και για να εμπλακούν με τις επιχειρήσεις από τις οποίες πραγματοποιούν τις αγορές τους, να τις γνωρίσουν καλύτερα ή ακόμα και να συνεργαστούν μαζί τους, μέσω της παροχής περιεχομένου. Με αυτό τον τρόπο, οι καταναλωτές αποκτούν έναν ενεργό ρόλο στην ανάπτυξη των επιχειρήσεων. (Scuotto et al., 2017) - Ανατροφοδότηση/Εξατομίκευση 47

48 Χάρη στις τεχνολογίες Web 2.0, οι καταναλωτές έχουν τη δυνατότητα να μοιραστούν εμπειρίες, γνώση αλλά και κριτικές σχετικά με προϊόντα ή υπηρεσίες στο διαδίκτυο, μέσω της χρήσης των κοινωνικών δικτύων. Με αυτό τον τρόπο, οι χρήστες παίρνουν τον τίτλο των δημιουργών περιεχομένου. Το ψηφιακό αυτό περιεχόμενο που παράγεται από τους χρήστες διαθέτει οικονομική αξία τόσο για τους καταναλωτές, όσο και για τις επιχειρήσεις. (Hajli and Sims, 2015) Αρχικά, τα κοινωνικά δίκτυα παρέχουν μια πλατφόρμα, όπου οι χρήστες έχουν τη δυνατότητα να αφήνουν σχόλια και κριτικές που βασίζονται στις προσωπικές τους εμπειρίες με διάφορα προϊόντα και υπηρεσίες, πληροφορίες που αποτελούν κύρια πηγή επηρεασμού της πιθανότητας αγοράς από άλλους καταναλωτές. (Hajli and Sims, 2015) Ακόμα, χάρη στα σχόλια αυτά, οι επιχειρήσεις αποκτούν μια καλύτερη εικόνα σχετικά με τρόπους που θα μπορούσαν να βελτιώσουν συγκεκριμένα προϊόντα ή νέα προϊόντα τα οποία θα μπορούσαν να αναπτύξουν, ώστε να ικανοποιήσουν σε μεγαλύτερο βαθμό τις ανάγκες των καταναλωτών. (Chatterjee and Kumar Kar, 2020) Επομένως, οι καταναλωτές μπορούν να επωφεληθούν από περισσότερο εξατομικευμένα προϊόντα και υπηρεσίες που ανταποκρίνονται επακριβώς στις ανάγκες τους. Όσον αφορά τις επιχειρήσεις, τα κοινωνικά δίκτυα εκπροσωπούν τον πιο καινοτόμο και οικονομικό τρόπο, για να παρέχουν γρήγορα και αποτελεσματικά τις απαραίτητες πληροφορίες σχετικά με τα προϊόντα και τις υπηρεσίες τους, αλλά και για να λάβουν ανατροφοδότηση από τους χρήστες σε πραγματικό χρόνο. Οι χρήστες των κοινωνικών μέσων μοιράζονται τις δικές τους εμπειρίες, είτε θετικές είτε αρνητικές, σχετικά με τις εταιρείες, κάτι που τις καθιστά περισσότερο αξιόπιστες και φερέγγυες, με αποτέλεσμα να βελτιώνεται η εικόνα και η τοποθέτηση του brand. (Carpio et al., 2020) Με αυτό τον τρόπο, οι επιχειρήσεις λαμβάνουν σχόλια και προτάσεις από τους καταναλωτές, ώστε να μπορέσουν να βελτιωθούν. (Chatterjee and Kumar Kar, 2020) - Καινοτομία Λόγω της διάδοσης του διαδικτύου καθώς και της εύκολης πρόσβασης σε αυτό, ο τρόπος με τον οποίον οι επιχειρηματίες καινοτομούν έχει αλλάξει σε μεγάλο βαθμό. Η όλο και μεγαλύτερη χρήση των ιστοσελίδων κοινωνικής δικτύωσης, όπως το Facebook, Twitter, Youtube κ.α., σε συνδυασμό με την εξωτερική γνώση, υποστηρίζει και επηρεάζει την παραγωγή καινοτομιών. Οι επιχειρηματίες ανακαλύπτουν νέους τρόπους να συνδυάζουν εσωτερικές και εξωτερικές γνώσεις, μέσω της εκμετάλλευσης των ευκαιριών της αγοράς. Ως αποτέλεσμα, οι επιχειρήσεις αυξάνουν σημαντικά τη ροή γνώσεων, πράγμα που βελτιώνει τις δημιουργικές διαδικασίες τους και συνεχώς αλλάζει τα υπάρχοντα δεδομένα. Οι πλατφόρμες κοινωνικής δικτύωσης αποτελούν το καλύτερο εργαλείο για να επηρεάσουν τους δυνητικούς και μη πελάτες, να οδηγήσουν στην καινοτομία και να χρησιμοποιηθούν 48

49 ως μια υποστηρικτική τεχνολογία για στρατηγικούς και μη στόχους, σε όλες τις βιομηχανίες και σε οποιαδήποτε παγκόσμια στρατηγική. (Scuotto et al., 2017) Ως καινοτομία θεωρείται η δυνατότητα ανάπτυξης προϊόντων που ανταποκρίνονται στις ανάγκες των καταναλωτών, ή η δυνατότητα χρησιμοποίησης υπάρχουσας τεχνολογίας για την ανάπτυξη νέων προϊόντων ή τη βελτίωση ήδη υπαρχόντων. Η καινοτομία αποτελεί μια δημιουργική στρατηγική, που περιλαμβάνει την εφαρμογή ιδεών για την παραγωγή νέων προϊόντων ή για την επίλυση κάποιου προβλήματος. Είναι αποτέλεσμα των σχέσεων αλληλεπίδρασης μεταξύ των προμηθευτών, πελατών, άλλων εταιριών και κέντρων έρευνας. Η συνεργασία με τις ομάδες ενδιαφερόντων επιτρέπει στις επιχειρήσεις να επιταχύνουν το χρόνο εισαγωγής ενός προϊόντος στην αγορά, την υιοθέτηση των προϊόντων τους και συνεπώς μειώνει τον κύκλο ζωής των προϊόντων. Η καινοτομία πραγματοποιείται σε συνεργασία με εξωτερικούς παράγοντες και προκύπτει από τις εσωτερικές και εξωτερικές γνώσεις των επιχειρήσεων που διευκολύνουν την ανάπτυξη εσωτερικής καινοτομίας και της εμποροποίησής της. (Scuotto et al., 2017) Οι μικρομεσαίες επιχειρήσεις αναγνωρίζουν τη σημασία εφαρμογής μιας βιώσιμης διαδικτυακής στρατηγικής στην ικανοποίηση συγκεκριμένων παγκόσμιων στρατηγικών στόχων. Η στρατηγική αυτή θα πρέπει να αναπτυχθεί με περιορισμένες επενδύσεις, ώστε να δημιουργηθεί ένα εκτεταμένο δίκτυο από τις ομάδες ενδιαφερόντων της επιχείρησης. Τέτοιες εταιρείες συνήθως επικεντρώνονται περισσότερο στην δημιουργία μιας ισορροπίας μεταξύ της γνώσης και της καινοτομίας, κάτι που αποτελεί το ανταγωνιστικό τους πλεονέκτημα. Είναι περισσότερο δυναμικές και προσπαθούν ενεργά να εκμεταλλευτούν τέτοιες ευκαιρίες, ώστε να δημιουργήσουν καινοτομίες μέσω της γνώσης που τους παρέχεται. Μια συνεργασία με κάποιο δημόσιο φορέα, ή με άλλες επιχειρήσεις ή ακόμα και με πελάτες μπορεί να βοηθήσει μια επιχείρηση να κάνει βήματα μπροστά. Ένας από τους κύριους στόχους μιας επιχείρησης είναι να καινοτομήσει με όσο το δυνατόν χαμηλότερο κόστος και μικρότερη προσπάθεια. Μέσω της απορρόφησης της εξωτερικής γνώσης, οι επιχειρήσεις μπορούν να παράγουν καινοτομίες με μειωμένο το κόστος έρευνας και με πολύ χαμηλό επενδυτικό ρίσκο. Επομένως, οι εταιρείες συνεργάζονται ενεργά με το εξωτερικό τους περιβάλλον, ώστε να βελτιώσουν την αξία τους αλλά και την παραγωγικότητά τους. Οι επιχειρήσεις δεν στοχεύουν αποκλειστικά στην πώληση προϊόντων στους καταναλωτές, αλλά και στην πιθανή συνεργασία μαζί τους ώστε να δημιουργήσουν καινοτομίες. (Scuotto et al., 2017) Η χρήση των πλατφορμών κοινωνικής δικτύωσης επιταχύνει και εμβαθύνει τις δυνατότητες καινοτομίας των εταιρειών σε παγκόσμιο επίπεδο. Ως αποτέλεσμα, μπορούν να εισέλθουν στην αγορά ταχύτερα, να υιοθετηθούν τα προϊόντα τους πιο γρήγορα και να μειωθούν κόστη που αφορούν στην ανάπτυξη προϊόντων. Επομένως, τα κοινωνικά δίκτυα επηρεάζουν θετικά την καινοτομική απόδοση, καθώς η γνώση που παρέχεται από τους χρήστες μπορεί να βελτιώσει διαδικασίες ή να οδηγήσει στην παραγωγή νέων προϊόντων και υπηρεσιών. Με αυτή την έννοια, τα κοινωνικά δίκτυα αποτελούν κομμάτι του 49

50 οικοσυστήματος των επιχειρήσεων, όπου η ροή της γνώσης ενθαρρύνει την ανάπτυξη καινοτόμων ιδεών. (Scuotto et al., 2017) - Βranding Η ψηφιακή οικονομία αποτελείται από διαφορετικές μορφές διαδικτυακής διάδρασης, που λειτουργούν ως νέες πρακτικές κοινωνικότητας και βασίζονται στη δημοσιότητα και στον τρόπο που αυτή επηρεάζει την αξία. Τα ψηφιακά δίκτυα χρησιμοποιούνται ως επαγγελματικά εργαλεία που στοχεύουν στη δημιουργία μιας επαγγελματικής εικόνας, στην καλλιέργεια κοινωνικών σχέσεων και στην κατασκευή μιας επαγγελματικής δημοσιότητας, κάτι που φαίνεται να επηρεάζει όλο και περισσότερο την επαγγελματική επιτυχία. Ο ψηφιακός χώρος λειτουργεί για τους επαγγελματίες ως ένα περιβάλλον υποστήριξης και ενίσχυσης του self-branding και του word of mouth. Υπάρχει μια κοινά αποδεκτή αντίληψη σχετικά με την εκμετάλλευση των κοινωνικών δικτύων και την εγκαθίδρυση μιας διαδικτυακής υπόστασης ως εργαλεία ενίσχυσης της δημοσιότητας και της επίγνωσης (awareness) των brand, κάτι που οδηγεί σε αύξηση της απασχολησιμότητας, και επομένως αποτελεί μια επένδυση στις κοινωνικές σχέσεις. (Gandini, 2016) Το branding επιτρέπει στις εταιρείες να διαφοροποιηθούν δημιουργώντας μια μοναδική και συναφή ταυτότητα. Η ύπαρξη ενός ισχυρού branding επιφέρει αποτελέσματα επαυξημένης ποιότητας και θέσης στην αγορά. (Michaelidou et al., 2011) Τα κοινωνικά δίκτυα αποτελούν ένα εργαλείο που προσφέρει στις εταιρίες, αλλά και στους ιδιώτες, τη δυνατότητα να επεξεργαστούν την επαγγελματική τους εικόνα και να διαχειρίζονται τις κοινωνικές τους σχέσεις με τέτοιο τρόπο, ώστε να ενισχύουν την επαγγελματική τους επιτυχία και καριέρα. Η δραστηριοποίηση στα κοινωνικά δίκτυα παρουσιάζεται ως πρακτική κοινωνικότητας, που πραγματοποιείται με στόχο την αύξηση της δημοσιότητας. Το self-branding αποτελεί μια μορφή ψηφιακής επένδυσης στις κοινωνικές σχέσεις, που μπορεί να βελτιώσει το επίπεδο δημοσιότητας ενός brand. Ουσιαστικά, συνδυάζει τη δημιουργία μιας διαδικτυακής περσόνας με την στρατηγική διαχείριση των κοινωνικών σχέσεων της, ώστε να ενισχυθεί η δημοσιότητα ενός ατόμου ή μιας μονάδας και να εκμεταλλευτεί σε επαγγελματικό επίπεδο, μέσω της χρήσης του δικτύου προσωπικών επαφών. (Gandini, 2016) Η τοποθέτηση του brand ορίζεται ως η εικόνα και οι σκέψεις που έχουν οι καταναλωτές όταν έρχονται αντιμέτωποι με ένα brand. Η τοποθέτηση θα πρέπει να είναι εξαιρετικά σχετική με την εικόνα του brand αλλά ταυτόχρονα και αρκετά διαφορετική από την εικόνα των ανταγωνιστών. Το DNA του brand θα πρέπει να είναι ενσωματωμένο σε όσα εκφράζει η εταιρία με οποιαδήποτε μορφή. Το μήνυμα μιας εταιρείας θα πρέπει να είναι όσο το δυνατόν περισσότερο συγκεντρωμένο, περιεκτικό και ισχυρό, ώστε να μπορεί να 50

51 παραμείνει άθικτο παρά τον τρόπο ή το κοινωνικό μέσο βάσει του οποίου μεταφέρεται. (Latiff and Safiee, 2015) Η σχέση μεταξύ του branding και της ύπαρξης αξίας είναι πολύ σημαντική. Τα brands ορίζονται ως ιδεολογικά και κοινωνιολογικά όντα με δική τους κουλτούρα και λειτουργούν με τέτοιο τρόπο που επηρεάζουν και σχηματίζουν την κουλτούρα της κοινωνίας. Λόγω της διάχυσης του web 2.0 και της όλο και περισσότερο συμμετοχικής κουλτούρας, το branding υποτάχθηκε στη δυναμική της κοινωνικής παραγωγής αξίας. Η χρήση των κοινωνικών δικτύων στοχεύει στη δημιουργία ή τη βελτίωση της δημοσιότητας μιας επιχείρησης, μέσω της χρήσης προσωπικών τεχνικών branding. Αυτό προσφέρει νέους τρόπους διαχείρισης της κοινωνικότητας σε ψηφιακό επίπεδο, με τα κοινωνικά δίκτυα να προσφέρουν πληθώρα διαφορετικών δεικτών ανάλυσης στις επιχειρήσεις, κάτι που αποτελεί μεγάλο πλεονέκτημα για κάθε brand. (Gandini, 2016) Συμπερασματικά, οι επιχειρήσεις αναμένεται να αποκομίσουν πολλά επιχειρηματικά οφέλη μέσω της χρήσης των κοινωνικών δικτύων. Οι εταιρείες μπορούν να βελτιώνουν επιχειρησιακές τους δραστηριότητες, να έρχονται σε μεγαλύτερη επαφή με τους πελάτες, να λαμβάνουν συνεχή ανατροφοδότηση και γνώση από αυτούς, να καινοτομούν, να χτίζουν την εικόνα τους και να την προωθούν στο σωστό κοινό με οικονομικό και εύκολο τρόπο. Παράλληλα, οι πελάτες μπορούν να έρθουν πιο κοντά σ αυτές και να γνωρίσουν περισσότερα σχετικά με τα προϊόντα ή τις υπηρεσίες που παρέχουν, να συνεργαστούν με τις επιχειρήσεις και να λάβουν πιο ικανοποιητικά και εξατομικευμένα προϊόντα. Η χαμηλή πολυπλοκότητα, το χαμηλότερο κόστος και η υψηλή αποδοτικότητα και αποτελεσματικότητα που προκύπτει από τη χρήση των κοινωνικών δικτύων, ωθεί όλο και περισσότερο τις επιχειρήσεις να υιοθετούν τα κοινωνικά δίκτυα. 5. Προκλήσεις 5.1 Παράγοντες που επηρεάζουν αρνητικά τους καταναλωτές στην χρήση του κοινωνικού εμπορίου Ζητήματα εμπιστοσύνης Ως εμπιστοσύνη ορίζεται η σιγουριά που νιώθει κάποιος, απέναντι στις προθέσεις ενός εχθρού, να αναπτύξει μια πιστή επιχειρηματική σχέση και να υπάρχει αξιοπιστία στα λόγια του. Αποτελεί μια έκφραση ανοχής ζημίας που μπορεί να προκύψει από τις πράξεις ενός 51

52 εχθρού. Η εμπιστοσύνη προκαλεί συνεργατικές πράξεις, περιορίζει τις συμπλοκές μεταξύ οργανισμών και μειώνει τα περιττά κόστη. (Kim and Noh, 2012) Η διαδικτυακή εμπιστοσύνη αποτελεί την προτίμηση μιας συγκεκριμένης μονάδας, πλατφόρμας ή ιστοσελίδας για την πραγματοποίηση διαδικτυακών συναλλαγών ή την άντληση πληροφοριών. Η ύπαρξη διαδικτυακής εμπιστοσύνης αποτελεί εξαιρετικά σημαντικό ζήτημα για τους διαδικτυακούς καταναλωτές, ωστόσο φαίνεται πως οι περισσότερες επιχειρήσεις που δραστηριοποιούνται στο ηλεκτρονικό ή στο κοινωνικό εμπόριο δυσκολεύονται ιδιαίτερα με την δόμηση της. (Kim and Noh, 2012) Ιδιαίτερα για τις επιχειρήσεις που λειτουργούν αμιγώς σε διαδικτυακό επίπεδο, υπάρχει μεγαλύτερη ανάγκη αναγνώρισης εμπιστοσύνης σε σχέση με αυτές που λειτουργούν τόσο σε φυσικό όσο και σε διαδικτυακό επίπεδο, καθώς η έλλειψη εμπιστοσύνης έχει τη δυνατότητα να τις αποτρέψει να αναγνωρίσουν την οικονομική τους δυναμική και επομένως να μη βιώσουν μεγάλη ανάπτυξη. (Yoon, 2002 & Kim and Noh, 2012) Η έλλειψη εμπιστοσύνης προκύπτει κατά κύριο λόγο από τις ανησυχίες ή τη δυσπιστία των καταναλωτών απέναντι στο ηλεκτρονικό και ακόμα περισσότερο στο κοινωνικό εμπόριο. (Kim and Noh, 2012) Οι καταναλωτές που εμπιστεύονται το ηλεκτρονικό εμπόριο δεν σημαίνει απαραίτητα ότι εμπιστεύονται και το κοινωνικό. Μάλιστα, οι καταναλωτές φαίνεται πως είναι πιο πιθανό να εμπιστεύονται ιστοσελίδες ηλεκτρονικού εμπορίου παρά κοινωνικού. Η εμπιστοσύνη σε οποιαδήποτε μορφή διαδικτυακού εμπορίου μπορεί να συμβάλλει στην εντατικοποίηση της αλληλεπίδρασης μεταξύ πωλητών και αγοραστών, κάτι που με τη σειρά του μπορεί να αυξήσει την εμπιστοσύνη των πελατών στις διαδικτυακές αγορές γενικότερα. (Kim and Noh, 2012) Ακόμα, η εμπιστοσύνη αποτελεί καθοριστικό παράγοντα στην απόφαση αγοράς του πελάτη από μια συγκεκριμένη διαδικτυακή επιχείρηση, αλλά και γενικότερα από καταστήματα που δραστηριοποιούνται σε διαδικτυακές πλατφόρμες. Μια θετική σχέση μεταξύ μιας διαδικτυακής φίρμας και του καταναλωτή δεν μπορεί να είναι εφικτή χωρίς την ύπαρξη της εμπιστοσύνης. Παρόλο που το ηλεκτρονικό εμπόριο συνεχίζει να αναπτύσσεται μέσω της εξέλιξης της τεχνολογίας και των επιχειρηματικών μοντέλων, οι χρήστες του ηλεκτρονικού εμπορίου παραμένουν ανήσυχοι σχετικά με διάφορα ζητήματα που σχετίζονται με την εμπιστοσύνη, όπως η ποιότητα των πληροφοριών, η ασφάλεια, η αξιοπιστία, οι πολιτικές που αφορούν τις αγορές και τις επιστροφές κ.α. (Kim and Noh, 2012) Παράγοντες που επηρεάζουν την εμπιστοσύνη - Προηγούμενη εμπειρία 52

53 Η εμπειρία των καταναλωτών με μια αναδυόμενη τεχνολογία ή ένα διαδικτυακό επιχειρησιακό μοντέλο αναφέρεται στο επίπεδο της ικανοποίησης που νιώθουν με την υιοθέτηση ή τη χρήση αυτών. Οι χρήστες του κοινωνικού εμπορίου που είχαν μια ικανοποιητική εμπειρία στο παρελθόν με κάποια νέα τεχνολογία ή με κάποια διαδικτυακή επιχείρηση, μπορεί να εμπιστεύονται περισσότερο την τεχνολογία αυτή ή την επιχείρηση και επομένως να είναι περισσότερο θετικοί γενικότερα απέναντι στη χρήση νέων τεχνολογιών ή διαδικτυακών επιχειρήσεων. Από την άλλη πλευρά, εάν η προηγούμενη εμπειρία ενός καταναλωτή με μια διαδικτυακή επιχείρηση δεν ήταν απόλυτα ικανοποιητική, τότε η στάση του απέναντι στις διαδικτυακές αγορές γενικότερα μπορεί να επηρεαστεί. (Kim and Noh, 2012) Έρευνες δείχνουν πως η προηγούμενη εμπειρία των καταναλωτών με παρόμοιες τεχνολογίες/υπηρεσίες αποτελεί έναν από τους σημαντικότερους παράγοντες που επηρεάζει την συμπεριφορά τους και την εμπιστοσύνη τους προς μια νέα τεχνολογία/υπηρεσία. Οι καταναλωτές επηρεάζονται από παράγοντες που σχετίζονται με την εμπιστοσύνη και αποκτούν υψηλότερη ή χαμηλότερη αυτοπεποίθηση στη χρήση μιας τεχνολογίας, βάσει προηγούμενης εμπειρίας που είχαν με κάτι αντίστοιχο. Για παράδειγμα, η έλλειψη ικανοποίησης από υποκειμενικούς παράγοντες που αφορούν την αντιληπτή χρηστικότητα και την πρόθεση χρήσης μειώνεται με το χρόνο, καθώς τα άτομα αποκτούν μια καλύτερη εικόνα σχετικά με τα πλεονεκτήματα και το κόστος που σχετίζεται με τη χρήση της συγκεκριμένης τεχνολογίας. Επομένως, η προηγούμενη εμπειρία του καταναλωτή επηρεάζει τη σχέση μεταξύ της εμπιστοσύνης και της αυτοπεποίθησης στη χρήση νέων τεχνολογιών. (Kim and Noh, 2012) Η διαδικτυακή εμπειρία του καταναλωτή παίζει κρίσιμο ρόλο στην ενίσχυση της δημιουργίας εμπιστοσύνης, και ειδικά στην περίπτωση του κοινωνικού εμπορίου. (Kim and Noh, 2012) Ωστόσο, η προηγούμενη εμπειρία των καταναλωτών που αφορά αγορές από ιστοσελίδα μιας συγκεκριμένης εταιρείας, δεν συνεισφέρει απαραίτητα στην αύξηση της εμπιστοσύνης για πραγματοποίηση αγορών μέσω της σελίδας κοινωνικής δικτύωσης της ίδιας εταιρείας. (Alotaibi et al., 2019) Μάλιστα, οι χρήστες του κοινωνικού εμπορίου είναι περισσότερο πιθανό να έχουν θετικές εμπειρίες με άλλες μορφές ηλεκτρονικού εμπορίου και επομένως η εμπιστοσύνη τους στο κοινωνικό εμπόριο εξαρτάται και επηρεάζεται και από άλλους παράγοντες. (Kim and Noh, 2012) - Δημοτικότητα και Φήμη Η δημοτικότητα μιας διαδικτυακής επιχείρησης εξαρτάται από τον αριθμό των ακολούθων που διαθέτει αυτή στις ιστοσελίδες κοινωνικής δικτύωσης. (Alotaibi et al., 2019) Το επίπεδο της εμπιστοσύνης του πελάτη αυξάνεται όταν οι εταιρείες φαίνεται πως είναι αρκετά δημοφιλείς ή έχουν καλή φήμη και εικόνα. Επειδή το κοινωνικό εμπόριο αποτελεί μια 53

54 νεότερη μορφή διαδικτυακής αγοράς και επομένως οι περισσότερες επιχειρήσεις που δραστηριοποιούνται σε αυτό είναι καινούργιες, οι καταναλωτές βασίζονται σε μεγάλο βαθμό στην δημοτικότητα και τη φήμη τους, καθώς αποτελούν δείκτες αποτελεσματικότητας και αξιοπιστίας. (Kim and Noh, 2012) Οι καταναλωτές τείνουν να μοιράζονται πληροφορίες και προσωπικές εμπειρίες σχετικά με τη φήμη διαδικτυακών επιχειρήσεων στις πλατφόρμες κοινωνικού εμπορίου. (Kim and Noh, 2012) Η εμπιστοσύνη των καταναλωτών προς τους υπόλοιπους χρήστες των πλατφορμών κοινωνικού εμπορίου, φαίνεται να αυξάνει την εμπιστοσύνη τους προς την ίδια την πλατφόρμα και συνεπώς και της πιθανότητας αγοράς. Ο αριθμός των ακολούθων ενός καταστήματος στο Instagram, για παράδειγμα, βρέθηκε να είναι ένα καλός δείκτης νομιμότητας του και επομένως αξιοπιστίας του πωλητή. Οι άνθρωποι τείνουν να πιστεύουν ότι όσους περισσότερους ακόλουθους έχει ένας πωλητής, τόσο περισσότερο αξιόπιστος είναι. (Alotaibi et al., 2019) Επομένως, η αντιληπτή φήμη και δημοτικότητα μιας διαδικτυακής φίρμας παίζει κρίσιμο ρόλο στην δημιουργία εμπιστοσύνης για την διαδικτυακή εταιρεία. (Kim and Noh, 2012) Συνεπώς, ένας χρήστης του κοινωνικού εμπορίου είναι περισσότερο πιθανό να εμπιστευτεί μια σελίδα κοινωνικού εμπορίου της οποίας η φήμη και η δημοτικότητα έχουν ικανοποιητικά επίπεδα. Οι διαδικτυακοί καταναλωτές κατανοούν ότι τα προϊόντα και οι υπηρεσίες στο διαδίκτυο έχουν μεγαλύτερο επίπεδο ρίσκου απ ότι οι μη διαδικτυακές αγορές, λόγω της ύπαρξης της ανωνυμίας στο διαδικτυακό περιβάλλον. Επομένως, οι χρήστες του κοινωνικού εμπορίου βασίζονται στη φήμη μιας σελίδας για να αποφύγουν το πιθανό ρίσκο και έτσι είναι περισσότερο πιθανό να συνδέσουν την εμπιστοσύνη σε μια εταιρεία κοινωνικού εμπορίου με τη φήμη της. (Kim and Noh, 2012) - Μέγεθος της εταιρείας Το μέγεθος μιας διαδικτυακής επιχείρησης αφορά στο αντιληπτό μέγεθος που έχει μια εταιρεία κατά την άποψη των καταναλωτών, βάσει των περιουσιακών της στοιχείων και το μερίδιο αγοράς της. Το μέγεθος, ωστόσο, δεν αναφέρεται αποκλειστικά στο φυσικό της μέγεθος και στις χρηματοοικονομικές της δυνατότητες, αλλά και στις παροχές που προκύπτουν από αυτό. Για παράδειγμα, οι μεγάλες επιχειρήσεις είναι περισσότερο πιθανό να διαθέτουν καλοσχεδιασμένες ιστοσελίδες, κάτι που ενθαρρύνει τις διαδικτυακές συναλλαγές και εμπνέει αξιοπιστία. Οι καταναλωτές, επομένως, είναι περισσότερο πιθανό να εμπιστευτούν επιχειρήσεις που είναι μεγάλες από όλες τις απόψεις, επειδή πιστεύουν πως οι διαδικτυακές συναλλαγές θα έχουν χαμηλότερο ρίσκο. (Kim and Noh, 2012) Το μέγεθος μιας εταιρείας ηλεκτρονικού εμπορίου αποτελεί σημαντικό παράγοντα που επηρεάζει την εμπιστοσύνη απέναντι σε μια εταιρεία. Αυτό συμβαίνει διότι, ο μέσος καταναλωτής πιστεύει πως οι μεγαλύτερες εταιρείες είναι και περισσότερο αξιόπιστες απ 54

55 ότι οι μικρές ή μεσαίες επιχειρήσεις. Συνεπώς, οι μεγάλες επιχειρήσεις, από άποψη χρηματοοικονομικών δυνατοτήτων ή αριθμού εργαζομένων και γραφείων, που δραστηριοποιούνται στο ηλεκτρονικό ή στο κοινωνικό εμπόριο, είναι περισσότερο πιθανό να κερδίσουν την εμπιστοσύνη των καταναλωτών. (Kim and Noh, 2012) - Ποιότητα των πληροφοριών Οι διαδικτυακοί καταναλωτές εξαρτώνται σε μεγάλο βαθμό από τις πληροφορίες που τους παρέχονται μέσω των ιστοσελίδων, επειδή δεν διαθέτουν μεγάλο αριθμό πηγών πληροφοριών σχετικά με προϊόντα και υπηρεσίες. Επομένως, οι καταναλωτές είναι περισσότερο πιθανό να εμπιστευτούν ιστοσελίδες που τους παρέχουν ακριβείς και επαρκείς πληροφορίες. Επιπλέον, οι ιστοσελίδες που παρέχουν πληροφορίες υψηλής ποιότητας σχετικά με τα προϊόντα και τις υπηρεσίες που προσφέρουν, έχουν μεγαλύτερες πιθανότητες να αναγνωριστούν ως αξιόπιστες από τους καταναλωτές. (Kim and Noh, 2012) Η ποιότητα των πληροφοριών μπορεί να είναι περισσότερο σημαντική για εταιρείες που δραστηριοποιούνται στο κοινωνικό εμπόριο απ ότι για άλλους τύπους επιχειρήσεων, καθώς οι χρήστες του κοινωνικού εμπορίου δημιουργούν και δημοσιεύουν πληροφορίες και περιεχόμενο σχετικά με προϊόντα και υπηρεσίες που έχουν δοκιμάσει. Οι καταναλωτές μοιράζονται τις εμπειρίες τους, με τη μορφή σχολίων ή και περιεχομένου με άλλους καταναλωτές. Επομένως, οι ιστοσελίδες κοινωνικής δικτύωσης που παρέχουν ακριβείς και κατανοητές πληροφορίες σε πραγματικό χρόνο μπορούν να εμπνεύσουν μεγαλύτερη εμπιστοσύνη στους καταναλωτές, και επομένως να οδηγήσουν τους καταναλωτές στην αγορά. (Kim and Noh, 2012) - Αποτελεσματικότητα επικοινωνίας Η επικοινωνία αποτελεί έναν ακόμα παράγοντα που επηρεάζει το επίπεδο εμπιστοσύνης των καταναλωτών στις σελίδες κοινωνικού εμπορίου. Χαρακτηρίζεται ως η επίσημη ή ανεπίσημη διαδικασία, μέσω της οποίας οι καταναλωτές δημιουργούν και μοιράζονται περιεχόμενο στο ευρύ κοινό, με στόχο την εκμετάλλευσή του από τις επιχειρήσεις ή τους καταναλωτές. Οι μορφές επικοινωνίας που επιλέγουν να χρησιμοποιούν οι επιχειρήσεις, όπως για παράδειγμα η επικοινωνία μέσω του ηλεκτρονικού ταχυδρομείου ή η ύπαρξη μιας σελίδας αφιερωμένης στις συχνές ερωτήσεις, παίζουν σημαντικό ρόλο στην εμπιστοσύνη των καταναλωτών σε διαδικτυακά περιβάλλοντα. Η επικοινωνία με τους καταναλωτές φαίνεται να παίζει κρίσιμο ρόλο στο χτίσιμο αποτελεσματικών σχέσεων μεταξύ αυτών και των επιχειρήσεων, κάτι που έχει θετικά αποτελέσματα στην αύξηση της εμπιστοσύνης των καταναλωτών. (Kim and Noh, 2012) 55

56 Ένα από τα σημαντικότερα και πιο μοναδικά χαρακτηριστικά των διαδικτυακών αγορών αποτελεί η δυνατότητα αλληλεπίδρασης μεταξύ των καταναλωτών και των πωλητών, οπουδήποτε, σε πραγματικό χρόνο. Η δυνατότητα επικοινωνίας παίζει πολύ μεγάλο ρόλο στην ενεργοποίηση των διαδικτυακών κοινοτήτων, οι οποίες συμβάλλουν στην αλληλεπίδραση μεταξύ των καταναλωτών και στην ανταλλαγή εμπειριών και σχολίων, κάτι που με τη σειρά του επηρεάζει σημαντικά το επίπεδο εμπιστοσύνης των καταναλωτών. Η επίδραση που έχει η επικοινωνία στην εμπιστοσύνη των καταναλωτών, μπορεί να είναι μεγαλύτερη από ότι σε άλλες μορφές ηλεκτρονικού εμπορίου, επειδή το κοινωνικό εμπόριο βασίζεται στην αλληλεπίδραση μεταξύ καταναλωτών, που χαρακτηρίζεται από την ανταλλαγή απόψεων και σύγκριση εμπειριών προτού κάποιος προβεί σε αγορά. (Kim and Noh, 2012) 6. Τάσεις 6.1 Το προφίλ του σύγχρονου καταναλωτή Τα τελευταία χρόνια, το μεγαλύτερο ποσοστό των καταναλωτών στις ΗΠΑ που βρίσκονται κάτω από το 35ο έτος της ηλικίας τους είναι ψηφιακά συνδεδεμένοι, πράγμα που αλλάζει τα δεδομένα της αγοράς. Λόγω παγκοσμιοποίησης και διάχυσης του διαδικτύου σε παγκόσμιο επίπεδο, θεωρείται πως υπάρχουν καταναλωτές με παρόμοια χαρακτηριστικά στις περισσότερες χώρες. (Jayaram et al., 2015) Γενικότερα η χρήση των πλατφόρμων διαδικτυακών αγορών φαίνεται να προτιμάται από άτομα μικρότερης ηλικίας, ενώ παράλληλα φαίνεται πως οι προτιμήσεις όσον αφορά τις διαδικτυακές αγορές επηρεάζονται από το φύλο. Για παράδειγμα, οι άντρες δείχνουν να επιλέγουν τις διαδικτυακές αγορές για ηλεκτρονικά είδη, ενώ οι γυναίκες για ενδύματα. Ακόμα, οι γυναίκες γενικότερα φαίνεται να προτιμούν τον παραδοσιακό τρόπο πραγματοποίησης αγορών σε σχέση με τον διαδικτυακό, σε αντίθεση με τους άντρες που προτιμούν τις διαδικτυακές αγορές. (Khrais, 2020) Οι περισσότεροι καταναλωτές που χρησιμοποιούν διαδικτυακές πλατφόρμες για να πραγματοποιήσουν τις αγορές τους φαίνεται να είναι νεότεροι σε ηλικία και διαθέτουν τα παρακάτω χαρακτηριστικά: 1. Χρησιμοποιούν smartphones, tablets και γενικότερα συσκευές που συνδέονται στο διαδίκτυο 2. Επικοινωνούν μέσω κοινωνικών δικτύων και κινητών εφαρμογών 3. Παράγουν ψηφιακό περιεχόμενο και χρησιμοποιούν εφαρμογές 4. Καταναλώνουν τρεις φορές περισσότερο χρόνο στις κινητές τους συσκευές 5. Έχουν αντικαταστήσει τα με την επικοινωνία μέσω κοινωνικών δικτύων 6. Δημιουργούν ισχυρούς δεσμούς με συγκεκριμένα brands (Jayaram et al., 2015) 56

57 Ένα σημαντικό στοιχείο στην εξελισσόμενη αγορά, είναι η όλο και αυξανόμενη παρουσία της γενιάς Ζ, η οποία αποτελεί ένα αναπτυσσόμενο γκρουπ καταναλωτών, οι οποίοι αναμένεται να αποτελούν το 40% των καταναλωτών στις ΗΠΑ για το Αυτή αποτελεί μια γενιά που δεν γνωρίζει μια πραγματικότητα χωρίς το διαδίκτυο. Γι αυτά τα άτομα, ένας κόσμος με τεχνολογικούς και γεωγραφικούς φραγμούς απλά δεν υπάρχει. Για το λόγο αυτό, αναφέρονται και ως η πρώτη γενιά με ψηφιακούς ιθαγενείς. (Wielki, 2020) Η καταναλωτική τους συμπεριφορά διαφέρει σε μεγάλο βαθμό σε σχέση με προηγούμενες γενιές. Πιο συγκεκριμένα, η γενιά Ζ παρουσιάζει ενδιαφέρον για το περιβάλλον και για τη βιώσιμη κατανάλωση, ενημερώνεται σχετικά με τις μάρκες τις οποίες επιλέγει να καταναλώσει, προτιμά την διαδικτυακή επικοινωνία απ ότι τη φυσική, παρακολουθεί και ακολουθεί τάσεις, δημιουργεί ιογενές μάρκετινγκ, επιθυμεί να παίξει ενεργό ρόλο στη διαδικασία σχεδιασμού προϊόντων και γενικότερα επηρεάζει την αγορά. (Wielki, 2020 & Ulas, 2019) Το επίπεδο κατανάλωσης των ψηφιακών μέσων αναπτύσσεται συνεχώς και με ταχύτατο ρυθμό. Από το 2012 έως και το 2018, το επίπεδο καθημερινής κατανάλωσης ψηφιακού υλικού αυξήθηκε από 5.37 ώρες σε 6.45 ώρες ανά άτομο. Όσον αφορά τη γενιά Ζ, η ημερήσια χρήση των ψηφιακών μέσων αγγίζει τις 7.44 ώρες. Ταυτόχρονα είναι εμφανές πως η κατανάλωση των ψηφιακών μέσων έχει μετακινηθεί σε μεγάλο βαθμό από τους υπολογιστές προς τα smartphones. (Wielki, 2020) Εικόνα 9: Ώρες που αφιερώνονται στα ψηφιακά και τα παραδοσιακά μέσα από το 2012 έως το 2018 (GlobalWebIndex Trend Report 2019) Αυτή η γενιά απαιτεί μια εντελώς διαφορετική προσέγγιση όσον αφορά το μάρκετινγκ από επιχειρήσεις, καθώς οι παραδοσιακοί τρόποι διαφήμισης φαίνεται πως δεν είναι αρκετά αποτελεσματικοί. Η γενιά Ζ ξοδεύει αρκετό χρόνο στα κοινωνικά δίκτυα και ακολουθεί τους χρήστες που πρεσβεύουν τις ίδιες αξίες με αυτούς. Επομένως, στη νέα αγορά, η προώθηση 57

58 προϊόντων, υπηρεσιών ή brands είναι δυσκολότερη από ποτέ και για το λόγο αυτό οι επιχειρήσεις έχουν ξεκινήσει να ψάχνουν εναλλακτικούς τρόπους για να επηρεάσουν τους καταναλωτές. Μια από τις μεγαλύτερες τάσεις είναι η χρήση του influencer marketing. Αυτό το κόνσεπτ γίνεται κατανοητό ως πρακτικές μάρκετινγκ που εκμεταλλεύονται τους διαδικτυακούς χρήστες που διαθέτουν πολλούς ακόλουθους, οι οποίοι έχουν τη δυνατότητα να επηρεάσουν τη συμπεριφορά των καταναλωτών και τη διαδικασία λήψης απόφασης προς όφελος του brand. (Wielki, 2020) 6.2 Influencer Marketing Τα τελευταία χρόνια με την όλο και αυξανόμενη χρήση των κοινωνικών δικτύων σε συνδυασμό με το αυξανόμενο επίπεδο της κατανάλωσης των ψηφιακών μέσων, οι επιχειρήσεις αναπτύσσονται σε διαδικτυακές προωθητικές δραστηριότητες συνεχώς και αναπτύσσονται δυναμικά. Ταυτόχρονα, μαζί με αυτό μπορεί να παρατηρηθεί πως η αποτελεσματικότητα των δραστηριοτήτων μάρκετινγκ που πραγματοποιούνται σε ηλεκτρονικό επίπεδο μειώνεται. Επομένως στην νέα αγορά, όπου η προώθηση των προϊόντων και των υπηρεσιών δεν ήταν ποτέ δυσκολότερη, οι επιχειρήσεις ψάχνουν νέες μεθόδους για να επηρεάζουν τους καταναλωτές. (Wielki, 2020) Μία από τις μεγαλύτερες τάσεις αποτελούν το influencer marketing, σύμφωνα με το οποίο brands και επιχειρήσεις χρησιμοποιούν τα κοινωνικά μέσα και τους influencers για να διευρύνουν το κοινό τους και να ικανοποιηθούν συγκεκριμένοι επιχειρηματικοί στόχοι. (Alotaibi et al., 2019 & Coll and Micó, 2019) - Ιστορική αναδρομή Οι ρίζες του influencer marketing, προέρχονται από το 1760, με τον πρωτοπόρο Josiah Wedgwood, ο οποίος παρήγαγε κεραμικά για την Βρετανική βασιλική οικογένεια. Άλλες σημαντικές φιγούρες για την ανάπτυξη αυτού του κόνσεπτ εμφανίστηκαν κατά τον 19ο και 20ο αιώνα. Το κλειδί για την ανάπτυξη της σύγχρονης μορφής του word-of-mouth μάρκετινγκ αποτέλεσε η είσοδος του διαδικτύου κατά την web 2.0 φάση. Σχετίζεται με το γεγονός ότι η σύγχρονη μορφή του είναι συγγενική με την εξαιρετικά δυναμική ανάπτυξη των κοινωνικών μέσων και της αυξανόμενης χρήσης του για την πραγματοποίηση δραστηριοτήτων μάρκετινγκ από επιχειρήσεις που δημιουργήθηκαν στον ηλεκτρονικό χώρο. Η ανάδυση των κοινωνικών μέσων έχει αλλάξει δραματικά τους τρόπους με τους οποίους οι καταναλωτές επικοινωνούν και δημιουργούν δεσμούς, τόσο μεταξύ τους όσο και με brands, κάτι που συνέβαλε στην ανάπτυξη του social media marketing. Χάρη στην γρήγορη και αναπτυσσόμενη δημοφιλία αυτών των μέσων, ξεκίνησαν να δημιουργούνται οι influencers, οι οποίοι συγκεντρώνουν γκρουπ από ανθρώπους που τους υποστηρίζουν. (Wielki, 2020) 58

59 - Digital influencers Οι Influencers αποτελούν άτομα που κατάφεραν να κερδίσουν φήμη μέσω της συμμετοχής και δραστηριοποίησής τους στις πλατφόρμες κοινωνικής δικτύωσης. Συνήθως επικεντρώνονται σε έναν συγκεκριμένο τομέα, όπως lifestyle, μόδα, φαγητό, ταξίδια κ.α. (Alotaibi et al., 2019) Υπογραμμίζεται πως κατά κύριο λόγο δημιουργούν το δικό τους συγκεκριμένο περιεχόμενο για να χτίσουν τη φήμη τους και πως θεωρούνται εμπειρογνώμονες στις κοινότητές τους. (Wielki, 2020) Το κοινό των influencer δεν είναι συγκεκριμένο και συνήθως προσελκύεται περισσότερο από την διαδικτυακή περσόνα και το lifestyle παρά τις συγκεκριμένες γνώσεις τους. Οι ακόλουθοι τους ωστόσο είναι στενά συνδεδεμένοι μαζί τους και θαυμάζουν τον τρόπο ζωής αλλά και τη συμπεριφορά τους. (Alotaibi et al., 2019) Εικόνα 10: Κατηγοριοποίηση των ψηφιακών influencer (Wielki, 2020) Οι Influencers αποτελούν ισχυρά ανθρώπινα brands που επηρεάζουν θετικά την απόδοση των εταιριών που σχετίζονται μαζί τους. Χαρακτηρίζονται από τον αριθμό των ακολούθων τους, τον τρόπο που δρουν, την πλατφόρμα στην οποία δραστηριοποιούνται καθώς και το είδος δραστηριοτήτων τους. (Wielki, 2020) Αποτελούν αποτελεσματικούς πράκτορες που μπορούν να αυξήσουν την επίγνωση προϊόντων ή brands και να φέρουν αποτελέσματα σε στοχευόμενο κοινό. (Wang et al., 2020) Ακόμα και αν συχνά οι επιχειρήσεις χρηματοδοτούν και πληρώνουν τους influencers για να διαφημίζουν τα προϊόντα τους, οι influencers παραμένουν περισσότερο αξιόπιστοι και επηρεάζουν περισσότερο τους ακολούθους τους σε σχέση με παραδοσιακούς τρόπους διαφήμισης. (Alotaibi et al., 2019) Μάλιστα, σύμφωνα με έρευνα της civic science φαίνεται πως γύρω στο 15% των καταναλωτών στις ΗΠΑ έχουν πραγματοποιήσει αγορές μετά από πρόταση κάποιου influencer. (civicscience.com, 2019) 59

60 Εικόνα 11: Ποσοστό καταναλωτών στις ΗΠΑ που έχουν αγοράσει κάποιο προϊόν ή κάποια υπηρεσία λόγω προώθησης από influencer στα κοινωνικά δίκτυα (civicscience.com) Οι επιχειρήσεις αντιλαμβάνονται τους influencers σαν καθοδηγητές απόψεων που διευκολύνουν τη δημοσίευση πληροφοριών σε ένα ευρύτερο και περισσότερο πιστό κοινό. Ως αποτέλεσμα, γίνονται εκπρόσωποι και πρεσβευτές για τα brands που τους προσελκύουν. Οι επιχειρήσεις τους χρησιμοποιούν για να υποστηρίξουν παραδοσιακές δραστηριότητες μάρκετινγκ και για να παράγουν ένα πολλαπλάσιο εφέ που βασίζεται στο ηλεκτρονικό word of mouth, κάτι που παίζει έναν πολύ σημαντικό ρόλο στο χτίσιμο μιας ψηφιακής σχέσης με τους πελάτες. Στην σημερινή αγορά, η ύπαρξη μιας ψηφιακής σχέσης λογίζεται ως ένας εξαιρετικά σημαντικός παράγοντας. (Wielki, 2020) Η αξιοπιστία των influencer, η ελκυστικότητα και η ομοιότητά τους με το κοινό τους έχει σημαντικά αποτελέσματα στην εμπιστοσύνη των ακολούθων τους, ειδικά όταν αυτό αφορά σε χορηγούμενο περιεχόμενο. (Alotaibi et al., 2019) Η αξιοπιστία του influencer επηρεάζει θετικά την πιθανότητα αγοράς του κοινού του, αλλά και την πιθανότητα εμπλοκής των χρηστών με τις αντίστοιχες δημοσιεύσεις στα κοινωνικά δίκτυα. (Berne-Manero and Marzo- Navarro, 2020) Οι εταιρείες χρηματοδοτούν influencers ως μέρος των στρατηγικών μάρκετινγκ τους. Τα οικονομικά οφέλη είναι συνήθως ο κύριος λόγος για τους influencers για να υιοθετήσουν μια εταιρική μάρκετινγκ και το αντίστροφο. Σύμφωνα με έρευνες, η απόδοση επένδυσης του influencer marketing είναι 11 φορές μεγαλύτερη σε σχέση με τις παραδοσιακές διαφημίσεις ανά έτος. (Alotaibi et al., 2019) Εικόνα 12: Χαρακτηριστικά των influencer που οδηγούν σε μεγαλύτερη εμπλοκή (Berne-Manero and Marzo-Navarro, 2020) 60

61 Τα τελευταία χρόνια, έχουν υπάρξει περίοδοι όπου οι επιχειρήσεις έχουν δείξει πολύ μεγαλύτερο ενδιαφέρον προς τη χρήση ψηφιακών influencer στις δραστηριότητες μάρκετινγκ τους, και συγκεντρώνουν όλο και μεγαλύτερο κομμάτι από τους προϋπολογισμούς τους για να τους διαθέσουν σε αυτές τις δραστηριότητες, κάτι που προκύπτει λόγω της μειωμένης επίδρασης άλλων μορφών ψηφιακού μάρκετινγκ που χρησιμοποιούνταν στο παρελθόν. (Wielki, 2020) - Διαφορές μεταξύ των Celebrities και των Influencers Τα τελευταία χρόνια, οι εταιρείες όλο και περισσότερο εγκαταλείπουν τους παραδοσιακούς celebrities προς όφελος των social media influencers για τις στρατηγικές μάρκετινγκ που υλοποιούν. Οι καμπάνιες με τη χρήση παραδοσιακών celebrities αποτελούν έναν δημοφιλή τρόπο για τους υπεύθυνους μάρκετινγκ να προωθήσουν τα brands, τα προϊόντα και τις υπηρεσίες τους. Μεταφέροντας τη θετική εικόνα και τα χαρακτηριστικά ενός celebrity σε ένα brand, οι υπεύθυνοι μάρκετινγκ στοχεύουν στο να επηρεάσουν την πιθανότητα αγοράς ή χρήσης προϊόντων και υπηρεσιών. Έρευνες δείχνουν πως οι καμπάνιες με celebrities αυξάνουν σε μεγάλο βαθμό την απόδοση των διαφημίσεων. Ωστόσο, πέρα από τη χρήση των παραδοσιακών celebrities όπως οι ηθοποιοί, μοντέλα, αθλητές κλπ για να προσθέσουν αξία στο brand τους, οι εταιρείες χρησιμοποιούν όλο και περισσότερο τους influencers για να διαφημιστούν. (Schouten et al., 2020) Σε αντίθεση με τους παραδοσιακούς celebrities που διαθέτουν την δημόσια αναγνώριση χάρη σε κάποιο επαγγελματικό ταλέντο που διαθέτουν, οι social media influencers έχουν αποκτήσει τη φήμη τους μέσω του αποτελεσματικού branding ως ειδήμονες σε πλατφόρμες κοινωνικής δικτύωσης. Μέσω της δημοσίευσης περιεχομένου που παράγουν οι ίδιοι σε θεματικές όπως η ομορφιά, το fitness, το φαγητό, η μόδα κλπ, αυτοί οι χρήστες των κοινωνικών δικτύων έχουν αποκτήσει τεράστιες βάσεις ακολούθων, μετατρέποντας με αυτό τον τρόπο την διαδικτυακή τους παρουσία σε επάγγελμα. (Schouten et al., 2020) Οι influencers προσελκύουν εκατομμύρια ακόλουθους μέσω της δημοσίευσης περιεχομένου που παράγουν σχετικά με την καθημερινότητά τους σε πλατφόρμες όπως το instagram και το youtube, εξελίσσοντας σε έναν συγκεκριμένο τομέα ενδιαφέροντος. Παρόλο που οι παραδοσιακοί celebrities επίσης δραστηριοποιούνται στα κοινωνικά δίκτυα, οι influencers έχτισαν την καριέρα τους στο διαδίκτυο και ήταν άγνωστοι στο κοινό πριν. Οι υπεύθυνοι μάρκετινγκ έχουν καταδεχτεί αυτούς τους influencers σαν εκπροσώπους των brand τους και οι επιχειρήσεις επενδύουν τεράστια μέρη των προϋπολογισμών τους σε αυτούς. Οι influencers δεν έχουν απλά την δύναμη να επηρεάζουν άμεσα την πιθανότητα αγοράς σε τεράστιο κοινό, αλλά και οι ακόλουθοι τους, τους κρίνουν ως αξιόπιστες πηγές πληροφόρησης. (Schouten et al., 2020) 61

62 Ακόμα και αν βρίσκεται ακόμα σε πολύ νεαρό στάδιο, το Influencer marketing φαίνεται να έχει τεράστια επιτυχία ως εργαλείο μάρκετινγκ και υπογραμμίζει πως οι Influencers σήμερα έχουν μεγαλύτερη επίπτωση στα brands και στις πωλήσεις απ ότι έχουν οι παραδοσιακοί celebrities. Επομένως αναμένεται οι καμπάνιες των influencer να αποδώσουν καλύτερα αποτελέσματα απ ότι οι καμπάνιες που χρησιμοποιούν celebrities. (Schouten et al., 2020) Αποτελεσματικότητα χρήσης του influencer marketing Υπάρχουν δύο χαρακτηριστικά που επηρεάζουν την απόδοση των καμπανιών influencer marketing: η ταύτιση με το πρόσωπο της καμπάνιας και η αξιοπιστία του. Ταύτιση Όταν οι καταναλωτές πιστεύουν ότι μοιράζονται συγκεκριμένα ενδιαφέροντα, αξίες ή χαρακτηριστικά με το πρόσωπο μιας καμπάνιας, είναι περισσότερο πιθανό να υιοθετήσουν τα πιστεύω τους και τις συμπεριφορές τους. Η ταύτιση προέρχεται τόσο από την πραγματική αλλά και την αντιληπτή ομοιότητα, ή το βαθμό στον οποίο κάποιος πιστεύει ότι έχει κοινά με κάποιον άλλον. Όσον αφορά τις καμπάνιες με celebrities, η ταύτιση κατά κύριο λόγο προέρχεται από την επιθυμητή ταύτιση ή την επιθυμία κάποιου να θέλει να είναι όπως ένας celebrity. Φαίνεται πως η ταύτιση με τους influencer είναι περισσότερο συνδεδεμένη με την αντιληπτή ομοιότητα. Πιο συγκεκριμένα, οι influencers γίνονται αντιληπτοί ως περισσότερο σχετικοί και προσεγγίσιμοι, σχεδόν σαν απομακρυσμένοι φίλοι. Οι influencers τείνουν να αλληλεπιδρούν άμεσα με τους ακόλουθούς τους στις δημοσιεύσεις τους, κάτι που δημιουργεί μια πιο κοντινή σχέση και κάνει τους ακόλουθούς τους να τους βλέπουν ως φίλους. Σε αντίθεση με τους celebrities, λοιπόν, οι influencers παρουσιάζουν τους εαυτούς τους ως συνηθισμένες, προσεγγίσιμες και αυθεντικές προσωπικότητες, που μπορούν να κάνουν τους ανθρώπους να νιώθουν όμοιοι με αυτούς. (Schouten et al., 2020) Αξιοπιστία Ένα δεύτερο χαρακτηριστικό που φαίνεται να παίζει ρόλο στη σχέση μεταξύ του influencer και της απόδοσης της καμπάνιας είναι η αντιληπτή αξιοπιστία. Γενικότερα φαίνεται πως οι καταναλωτές είναι περισσότερο πιθανό να αξιολογήσουν θετικά brands και προϊόντα που προωθούνται από ανθρώπους που θεωρούν περισσότερο αξιόπιστους. Η αξιοπιστία επηρεάζεται από δύο στοιχεία: την εμπιστοσύνη και την εξειδίκευση. Η εμπιστοσύνη αναφέρεται στην αντίληψη ειλικρίνειας, ακεραιότητας και πίστης στον influencer, ενώ η 62

63 εξειδίκευση αναφέρεται στη σχετική γνώση, τις δεξιότητες ή την εμπειρία που φαίνεται να έχει. (Schouten et al., 2020) Γενικότερα οι influencers γίνονται αντιληπτοί ως περισσότερο αξιόπιστοι απ ότι οι celebrities. Αρχικά, οι Influencers μοιράζονται κριτικές που βασίζονται στη χρήση των προϊόντων, προτείνουν και μοιράζονται προσωπικές εμπειρίες στα κοινωνικά δίκτυα. Ακόμα και αν ένα μεγάλο κομμάτι των δημοσιεύσεών τους αποτελείται από χορηγούμενο περιεχόμενο και είναι σχεδιασμένο ώστε να πείθει, το μεγαλύτερο κομμάτι του περιεχομένου που παράγουν αντικατοπτρίζει την ειλικρινή τους άποψη και δεν έχει προωθητικό στόχο. Αντίθετα, οι καταναλωτές γνωρίζουν ότι οι celebrities καθολικά χορηγούνται για να κάνουν προτάσεις. Έπειτα, οι influencers γενικότερα προωθούν προϊόντα σε αυθεντικές, πραγματικές συνθήκες, κάτι που αυξάνει την αντιληπτή αξιοπιστία καθώς οι δημοσιεύσεις για συγκεκριμένα brands δείχνουν πως έχουν δοκιμάσει οι ίδιοι το προϊόν. Όταν οι celebrities προτείνουν προϊόντα με πιο αυθεντικό τρόπο, γίνονται και αυτοί αντιληπτοί ως περισσότερο αξιόπιστοι σε σχέση με τις παραδοσιακές διαφημίσεις. Τέλος, ένα μεγάλο κομμάτι της επιτυχίας των influencer οφείλεται στο ότι κατάφεραν να χτίσουν την καριέρα τους μόνοι τους εξειδικεύοντας σε έναν τομέα του ενδιαφέροντός τους. (Schouten et al., 2020) Η χρήση ενός influencer ή celebrity δεν εξασφαλίζει την αποτελεσματικότητα ή την επιτυχία μιας καμπάνιας. Η επιτυχία εξαρτάται από την εικόνα, την προσωπικότητα ή την εξειδίκευση του επιλεγμένου προσώπου και κατά πόσο ταιριάζει με το διαφημιζόμενο προϊόν. Όταν η αντιληπτή εξειδίκευση του ταιριάζει με το προϊόν, βελτιώνεται η αξιολόγηση του προϊόντος όπως και η πιθανότητα αγοράς. (Schouten et al., 2020) Για τους influencer, η συσχέτιση τους με το προϊόν φαίνεται να είναι πιο σημαντική για να καταστεί επιτυχημένη μια διαφήμιση σε σχέση με τους παραδοσιακούς celebrities. Αυτό συμβαίνει επειδή οι influencers μόνοι τους εξέθεσαν τον εαυτό τους ως εκπρόσωποι ενός συγκεκριμένου τομέα ενδιαφέροντος και μοιράζονται συχνά πληροφορίες των προϊόντων με το κοινό τους. Επομένως, συγκριτικά με τους celebrities, οι influencers θα λάβουν περισσότερη κριτική εάν διαφημίσουν προϊόντα που δεν σχετίζονται με την εξειδίκευση και το brand τους και θα κριθούν ως αξιόπιστες πηγές πληροφορίας μόνο αν οι διαφημίσεις που πραγματοποιούν ταιριάζουν απόλυτα με τον τομέα ενδιαφέροντός τους. (Schouten et al., 2020) Οι καταναλωτές φαίνεται να ταυτίζονται περισσότερο με τους influencers και είναι περισσότερο πρόθυμοι να αγοράσουν προϊόντα που διαφημίστηκαν από έναν influencer, καθώς νιώθουν όμοιοι με αυτούς και τους εμπιστεύονται περισσότερο από τους celebrities. (Schouten et al., 2020) 63

64 - Οφέλη και Προκλήσεις που προκύπτουν από τη χρήση των influencer Υπάρχουν πολλοί λόγοι για τη χρήση των ψηφιακών influencer στις δραστηριότητες μάρκετινγκ μιας επιχείρησης και πολλά οφέλη που προκύπτουν από αυτές τις δραστηριότητες. Δίχως αμφιβολία, το κύριο ζήτημα αποτελεί τη σύνδεση μεταξύ του περιεχομένου που δημοσιεύεται και ένα συγκεκριμένο άτομο. Το αυθεντικό μήνυμα του influencer δημιουργεί εμπιστοσύνη σε αυτούς που το λαμβάνουν και επιτρέπει το χτίσιμο μιας σχέσης μεταξύ του πρώτου και του κοινού του. Αυτό είναι κάτι εξαιρετικά σημαντικό στις σημερινές συνθήκες της αγοράς. Σύμφωνα με έρευνες, το 92% των καταναλωτών παγκοσμίως εμπιστεύονται το περιεχόμενο που παράγεται από τους χρήστες και τις προτάσεις περισσότερο απ ότι εμπιστεύονται τις διαφημίσεις. Επομένως, οι δραστηριότητες των influencer οδηγούν στην ανθρωποποίηση των brand και στην αύξηση του brand awareness. Επιπλέον, δίνεται η ευκαιρία για ευκολότερη πρόσβαση σε συγκεκριμένα γκρουπ ανθρώπων στους οποίους θα προβληθεί το περιεχόμενο. (Wielki, 2020) Δραστηριότητες που περιλαμβάνουν influencers συνεισφέρουν επίσης στην αύξηση των πωλήσεων προϊόντων. Σύμφωνα με έρευνες, φαίνεται πως οι συμμετέχοντες που είχαν κάποιου είδους επαφή με ψηφιακούς influencers αγόραζαν αρκετά περισσότερο από αυτούς που δεν είχαν. Μάλιστα, το 71 % των καταναλωτών φαίνεται πως είναι αρκετά πιο πιθανό να κάνουν αγορές μέσω συνδέσμων από τα κοινωνικά δίκτυα. (Wielki, 2020) Ένα πολύ σημαντικό προτέρημα στο πλαίσιο της χρήσης των influencer για δραστηριότητες μάρκετινγκ μιας επιχείρησης αποτελεί και το οικονομικό κομμάτι. Εταιρείες που υλοποιούν με βέλτιστο τρόπο το influencer marketing φαίνεται πως έχουν κέρδος έως και 18 δολάρια για κάθε δολάριο που επένδυσαν σ αυτό. Σύμφωνα με τα αποτελέσματα ερευνών σε μία εταιρεία τροφίμων από τις Fortune 500, οι καμπάνιες μάρκετινγκ που βασίζονταν στη χρήση των digital influencer, παρήγαγαν γύρω στα 23 δολάρια για κάθε δολάριο που επενδύθηκε. (Wielki, 2020) Παρά τη σχετική νεότητα των δραστηριοτήτων στον τομέα του influencer marketing, παρατηρείται ένας αριθμός αναδυόμενων προκλήσεων που σχετίζονται με αυτή τη μορφή διαδικτυακής προώθησης. Αναμφίβολα η πιο σημαντική πρόκληση εξ αυτών είναι το φαινόμενο των ψεύτικων influencer, που σχετίζεται με το γεγονός ότι αρκετοί influencer επιλέγουν να αγοράσουν ακολούθους ώστε να φαίνονται περισσότερο δημοφιλείς. Ως αποτέλεσμα, ένα μεγάλο ποσοστό των χρηματικών ποσών που χρησιμοποιούνται σε δραστηριότητες Influencer marketing χαραμίζεται. Σύμφωνα με έρευνες, από τα 744 εκατομμύρια δολάρια που επένδυσαν οι επιχειρήσεις κατά το έτος 2018, τα 102 χαραμίστηκαν σε ψεύτικους ακόλουθους. (Wielki, 2020) Το influencer marketing έχει γίνει μια από τις περισσότερο ταχύρρυθμης ανάπτυξης τάσεις, όσον αφορά την επικοινωνία με τους καταναλωτές, ενώ παράλληλα ο αριθμός καμπανιών 64

65 και δημοσιεύσεων αναπτύσσεται σημαντικά χρόνο με το χρόνο. Αυτό επηρεάζει τη λειτουργία ολόκληρων βιομηχανιών, και αποτελεί σημαντικό στοιχείο επιτυχίας για αρκετές από αυτές. Σύμφωνα με έρευνες, το 80% των καταναλωτών θα λάβουν υπ όψιν ένα brand βάσει των προτάσεων από έναν influencer. Ακόμα, το Harvard Business Review αποκάλυψε πως το 19% των αμερικανών καταναλωτών έχουν αγοράσει αγαθά ή υπηρεσίες το 2018 ως αποτέλεσμα πρότασης κάποιου ψηφιακού influencer. Στο γκρουπ των καταναλωτών που είναι κάτω των 25 ετών δε, το ποσοστό είναι σχεδόν διπλάσιο (36%). (Wielki, 2020) Η όλο και αυξανόμενη σημασία των ψηφιακών influencer επιβεβαιώνεται επίσης και από τις επιχειρήσεις, οι οποίες αυξάνουν τους προϋπολογισμούς τους για να τους επενδύσουν σε αυτή τη μορφή μάρκετινγκ. Τα τελευταία χρόνια, όλο και περισσότερες επιχειρήσεις επιλέγουν να χρησιμοποιήσουν influencers για τις δραστηριότητες μάρκετινγκ τους. Σύμφωνα με την Influencer Marketing Benchmark Report, κατά το 2020 η αξία του influencer marketing σαν βιομηχανία αναμένεται να αυξηθεί από 6.5 δισεκατομμύρια δολάρια που ήταν το 2019 σε 9,7. Τα δεδομένα από την έκθεση του Business Insider Intelligence είναι ακόμα πιο αισιόδοξα, καθώς η αξία του influencer marketing για το 2019 θα αγγίζει τα 8 δισεκατομμύρια δολάρια ενώ αναμένεται να φτάσει τα 15 κατά το (Wielki, 2020) Εικόνα 13: Εκτιμώμενη ανάπτυξη του influencer marketing για το 2020 (Influencer Marketing Benchmark Report, 2020) 6.3 Ο ρόλος των like Το facebook αποτέλεσε το κοινωνικό δίκτυο που εισήγαγε τα κοινωνικά κουμπιά με τη δημιουργία του κουμπιού share τον Οκτώβρη του Στόχος ήταν να γίνει πιο εύκολος ο τρόπος επαναμοιρασμού διαδικτυακού περιεχομένου και έτσι να δημιουργηθούν περισσότερες κοινωνικές δραστηριότητες στην πλατφόρμα, όπως ο σχολιασμός και 65

66 αργότερα τα like. (Gerlitz and Helmond, 2013) Το like αποτελεί ένα πολύ δημοφιλές χαρακτηριστικό του facebook που επιτρέπει στους χρήστες να επικοινωνούν με το πάτημα ενός κουμπιού. Το κουμπί αυτό διευκολύνει την επικοινωνία και την αλληλεπίδραση χωρίς απαραίτητα τη χρήση συγκεκριμένης γλώσσας. Αποτελεί έναν από τους ταχύτερους και ευκολότερους τρόπους απόκρισης στα κοινωνικά δίκτυα και έχει γίνει τρομερά δημοφιλές από την έναρξή του το 2010 με καθημερινή χρήση γύρω στις 4.5 δισεκατομμύρια φορές. (Sumner et al., 2018) Από την άνοιξη του 2016 το like πλέον αποτελεί μία από τις 6 διαθέσιμες αντιδράσεις στο facebook. Η επέκταση αυτή μπορεί να προσφέρει περισσότερες πληροφορίες σχετικά με την συναισθηματική επένδυση των χρηστών όταν εμπλέκονται με τα κοινωνικά δίκτυα. (Larsson, 2018) Τα like μπορούν να διατηρήσουν την κοινωνική εμπλοκή, να δείξουν προτιμήσεις και ενδιαφέροντα των χρηστών και με αυτό τον τρόπο να λειτουργήσουν ως διευκολυντές της διαπροσωπικής αλληλεπίδρασης των χρηστών με τους διαδικτυακούς τους φίλους και να τους κρατήσουν συνδεδεμένους. (Lee et al., 2015) Τα κοινωνικά χαρακτηριστικά των ιστοσελίδων ενθαρρύνουν γενικότερα την αλληλεπίδραση μεταξύ των χρηστών. (Huang and Benyoucef, 2015) Το share κατανοείται ως η πιο σημαντική μορφή εμπλοκής του χρήστη στα κοινωνικά μέσα για τις επιχειρήσεις. Πράγματι, όσο οι χρήστες αναδημοσιεύουν περιεχόμενο εταιρειών, από τις σελίδες τους στο facebook, φαίνεται πως επηρεάζεται η πιθανότητα να καταστεί η δημοσίευση ως ιογενής χάρη στο ηλεκτρονικό word of mouth. Ωστόσο, τα ποσοστά αναδημοσίευσης είναι σημαντικά χαμηλότερα από τα ποσοστά των like. (Larsson, 2018) Όλα τα κοινωνικά χαρακτηριστικά που υπάρχουν στις ιστοσελίδες στοχεύουν στην προώθηση αλληλεπιδράσεων και κοινωνικών ανταλλαγών μεταξύ των χρηστών, ώστε να βελτιωθεί η εμπειρία τους είτε ως χρήστες είτε ως πελάτες. (Gonçalves Curty and Zhang, 2013) Έτσι δημιουργείται μια οικονομία των like : μια υποδομή που επιτρέπει την ανταλλαγή δεδομένων, κίνησης, επηρεασμών, συνδέσεων και φυσικά χρημάτων με διαμεσολαβητή τα κοινωνικά χαρακτηριστικά και κυρίως τα like. (Gerlitz and Helmond, 2013) - Ο ρόλος των like στις δημοσιεύσεις Η συσχέτιση των like με την απόδοση των πωλήσεων είναι περίπλοκη. Φαίνεται γενικότερα πως οι χρήστες εξαρτώνται από τα like όταν υπάρχει μεγάλη αβεβαιότητα σχετικά με το προϊόν προς αγορά, καθώς αυτά μπορούν να μετριάσουν το ρίσκο επιλογής. Μια μεγάλη μερίδα προϊόντων και υπηρεσιών που προσφέρονται στο κοινωνικό εμπόριο χαρακτηρίζονται από αβεβαιότητα τόσο σε επίπεδο περιγραφής όσο και απόδοσης/ποιότητας. Χωρίς την ύπαρξη κάποιας αναφοράς, οι καταναλωτές που δεν έχουν εμπειρία με αγαθά που χαρακτηρίζονται από υψηλά επίπεδα αβεβαιότητας, είναι 66

67 πιθανό να έρθουν αντιμέτωποι με προβλήματα έλλειψης δεδομένων, ειδικά όταν οι πωλητές δεν είναι πρόθυμοι να παρέχουν πληροφορίες σχετικά με την πραγματική ποιότητα των αγαθών. Η ποιότητα επομένως είναι δύσκολο να υπολογιστεί πριν την αγορά, κάτι που στρέφει τους καταναλωτές προς τις διαδικτυακές κριτικές. (Lee et al., 2015) Τα κοινωνικά αυτά χαρακτηριστικά έχουν τη δυνατότητα να δείχνουν την εμπειρία αγοράς ενός καταναλωτή, πατώντας like ή γράφοντας κάποια κριτική στα σχόλια, και με αυτό τον τρόπο να επηρεάσουν θετικά τους υπόλοιπους χρήστες και να δημιουργήσουν κοινωνικές πωλήσεις σε διάφορες εμπορικές πλατφόρμες. Ωστόσο, φαίνεται πως ο αριθμός των like επηρεάζει περισσότερο τις πωλήσεις αγαθών από ανεξάρτητα καταστήματα παρά από μεγάλα franchise. Ακόμα, φαίνεται πως οι χρήστες του κοινωνικού εμπορίου επηρεάζονται περισσότερο από τον αριθμό των like παρά από μεγάλες εκπτώσεις. Αυτό συμβαίνει διότι τα like εκφράζουν τις συνολικές απόψεις των καταναλωτών. (Lee et al., 2015) Παρ όλα αυτά φαίνεται πως τελικά οι κριτικές που μπορούν να βρεθούν στα σχόλια είναι πολύ πιο σημαντικές από τον αριθμό των like. (Li and Ku, 2018) Στα κοινωνικά δίκτυα, οι χρήστες συνήθως κάνουν like για να δείξουν το ενδιαφέρον τους σχετικά με κάποιο συγκεκριμένο περιεχόμενο. Πιο συγκεκριμένα, οι αλληλεπιδράσεις που βασίζονται στο like δείχνουν μια προσωπική προτίμηση ή κάποια συγκεκριμένη αντίδραση προς το περιεχόμενο αυτό. (Jang et al., 2015) Επειδή όμως οι χρήστες στα κοινωνικά δίκτυα συνήθως είναι φίλοι ή γνωστοί ή γενικότερα προϋπάρχει κάποια σχέση μεταξύ τους, οι κριτικές και οι προτάσεις που προέρχονται από άλλους χρήστες φαίνεται να είναι περισσότερο πολύτιμες από τα like που διαθέτει κάποια δημοσίευση. (Li and Ku, 2018) - Ο ρόλος των like στις διαφημίσεις Οι διαφημίσεις στα κοινωνικά δίκτυα διαφέρουν από τις παραδοσιακές διαφημίσεις με την έννοια ότι το διαφημιστικό περιεχόμενο διαδίδεται μεταξύ των ατόμων που ανήκουν στο εκάστοτε target group. Αυτό επιτυγχάνεται χάρη στο ηλεκτρονικό word of mouth, το οποίο καταφέρνει να επιταχύνει τη διάδοση του μηνύματος και συνήθως συνοδεύεται από κριτικές ή προηγούμενες εμπειρίες από τους χρήστες. Ο βαθμός στον οποίο μια διαφήμιση στα κοινωνικά δίκτυα παράγει τα επιθυμητά οφέλη μπορεί να υπολογιστεί ερευνώντας τις αλληλεπιδράσεις των χρηστών στα κοινωνικά δίκτυα, ώστε να εκτιμηθούν οι απόψεις τους σχετικά με αυτή. Θεωρητικά, οι διαφημίσεις μπορούν να δημιουργήσουν θετικές αντιδράσεις και συναισθήματα στους χρήστες και έτσι να παράγουν word of mouth, με αποτέλεσμα να επέλθει αύξηση στις πωλήσεις και υψηλότερη απόδοση επένδυσης της διαφημιστικής καμπάνιας. (Lee and Hong, 2016) Φαίνεται πως από τότε που εμφανίστηκαν τα κοινωνικά κουμπιά, ενθαρρύνονται πιο συχνές συμπεριφορές word of mouth, ενώ παράλληλα οι χρήστες είναι περισσότερο 67

68 πιθανό να εκφράσουν τα συναισθήματα τους σε μια διαφήμιση στα κοινωνικά δίκτυα, με τη μορφή κάποιας αντίδρασης, ώστε να τη δουν οι γνωστοί του, συνεισφέροντας έτσι στην επίγνωση του brand. Εάν ο χρήστης αντιλαμβάνεται ότι μια διαφήμιση που εκτίθεται σ αυτόν είναι ασυνήθιστη και του προκαλεί συγκεκριμένα συναισθήματα, τότε είναι περισσότερο πιθανό να κάνει like ή να τη μοιραστεί με άλλους χρήστες στα κοινωνικά μέσα. Η σχέση μεταξύ των like στο facebook και των πωλήσεων είναι αμφιλεγόμενη. Ενώ οι έμποροι στο facebook υποστηρίζουν ότι όσο περισσότερα like έχει μια διαφήμιση, τόσο περισσότερες πωλήσεις θα παράξει, πλέον υπάρχουν πολλές ιστοσελίδες που πουλάνε θαυμαστές και επομένως τα like μπορεί να μην αντιπροσωπεύουν την πραγματική πρόθεση αγοράς των δυνητικών πελατών. (Lee and Hong, 2016) - Ο ρόλος των like στα brands Πολλοί θα περίμεναν πως τα like θα επηρέαζαν θετικά τη συμπεριφορά των καταναλωτών, με την έννοια ότι θα μπορούσαν να αυξήσουν τις πωλήσεις χάρη στη μεγαλύτερη διάδοση των προσφορών μέσω του word of mouth. Ωστόσο, η θετική συσχέτιση μεταξύ των κοινωνικών δικτύων ενός brand και της αποτελεσματικότητας του marketing αποτελεί προϊόν επιλογής. Αυτό σημαίνει πως εάν κάποιος χρήστης έχει προτίμηση σε κάποιο συγκεκριμένο brand, έχει μεγαλύτερες πιθανότητες να κάνει like στη σελίδα του. Μάλιστα, φαίνεται πως η πρόθεση αγοράς και η γενικότερη συμπεριφορά απέναντι σε κάποιο brand είναι κοινή μεταξύ των ατόμων που προτιμούν το συγκεκριμένο brand, είτε έχουν κάνει like είτε όχι. (John et al., 2017) Τα like από μόνα τους δεν φαίνεται να προσθέτουν κάποια αξία στις επιχειρήσεις. Ωστόσο, έρευνες δείχνουν πως η χρήση των κοινωνικών μέσων μπορεί να οδηγήσει σε αύξηση των πωλήσεων. Οι μικρές διασυνδέσεις που πραγματοποιούνται με τους καταναλωτές, οι οποίες οφείλονται στην κοινωνική δικτύωση, μπορούν πράγματι να επιφέρουν θετικά αποτελέσματα στην αξιολόγηση των brand και στην πρόθεση αγοράς. (Naylor et al., 2012) Ωστόσο, τα θετικά αποτελέσματα που προκύπτουν μέσω των κοινωνικών δικτύων οφείλονται περισσότερο στις κοινότητες που δημιουργούνται και στην αλληλεπίδραση των ατόμων που ανήκουν σ αυτές. Τα κοινωνικά δίκτυα ενός brand μπορούν να επηρεάσουν θετικά τις προθέσεις των καταναλωτών όταν τα μέλη της κοινότητας ενθαρρύνονται να εμπλακούν μαζί τους. Επομένως οι επιχειρήσεις θα πρέπει να δίνουν μεγαλύτερη προσοχή στο περιεχόμενο που παράγουν παρά στον αριθμό των like. (John et al., 2017) Ακόμα, τα like σε σελίδες μπορεί να είναι πολύτιμα για τις επιχειρήσεις όταν χρησιμοποιούνται στρατηγικά για να χτίσουν σχέσεις, να βελτιώσουν την εμπλοκή ή να προσφέρουν επιπρόσθετες γνώσεις. Επίσης, είναι αρκετά χρήσιμα σαν εργαλεία επικοινωνίας ή μάρκετινγκ, καθώς επιτρέπουν στους πελάτες να αυτό-οριστούν ως 68

69 θαυμαστές του brand, κάτι που δυνητικά μπορεί να βοηθήσει τα brand να χτίσουν την εικόνα τους και να εμπλακούν με το κοινό τους. Τα like σίγουρα είναι αποτελεσματικά ως ένα μέσο απόκτησης μεγαλύτερης επίγνωσης. Ωστόσο, η ενίσχυση των πωλήσεων απαιτεί πολλά περισσότερα από ένα μόνο κλικ. (John et al., 2017) 6.4 Κοινωνικά δίκτυα και καταναλωτισμός Ο καταναλωτισμός/υλισμός χαρακτηρίζεται από την αγορά, απόκτηση και επίδειξη αγαθών και αποτελεί τον κύριο τρόπο που οι άνθρωποι διαχωρίζονται μεταξύ τους και δημιουργούν μοναδικές ταυτότητες. Ο καταναλωτισμός επομένως είναι ένας τρόπος απόκτησης και διατήρησης μιας επιθυμητής πραγματικότητας, που δεν ήταν ποτέ πριν εφικτή. (Marroncelli and Braithwaite, 2020) Η συχνή έκθεση στα παραδοσιακά μέσα φαίνεται να σχετίζεται με τον καταναλωτισμό και τα επίπεδα ματαιοδοξίας, ενώ παράλληλα θεωρείται πως η χρήση του διαδικτύου μπορεί να επηρεάσει τα επίπεδα ματαιοδοξίας. Σε μακροοικονομικό επίπεδο, τα έξοδα διαφήμισης σχετίζονται με την οικονομική ανάπτυξη και την αυξημένη κατανάλωση, όχι μόνο για τις διαδικτυακές αγορές, αλλά και για τις παραδοσιακές. Μάλιστα, φαίνεται πως οι πωλήσεις ενδυμάτων έχουν θετική σχέση με τα έξοδα διαδικτυακών διαφημίσεων, οι οποίες θεωρείται πως έχουν μεγαλύτερη αποτελεσματικότητα από τις παραδοσιακές. (Frick et al., 2020) Υπάρχει μια αξιοσημείωτα θετική σύνδεση μεταξύ της ανακάλυψης νέων τάσεων και του browsing προϊόντων, η οποία μπορεί να δικαιολογηθεί από την συνεχή ανανέωση των προϊόντων στα κοινωνικά δίκτυα που μπορεί να πραγματοποιηθεί χωρίς ιδιαίτερη προσπάθεια. Ειδικά σε σχέση με τα συμβατικά, φυσικά καταστήματα, τα προϊόντα στα κοινωνικά δίκτυα ανανεώνονται συνεχώς, παρέχοντας έτσι στους χρήστες τις τελευταίες τάσεις και μόδες σχετικά με τα προϊόντα. Ακόμα τα σχόλια από τους χρήστες και οι διαδικτυακές συζητήσεις μπορούν να επηρεάσουν την ανακάλυψη νέων τάσεων από χρήστες στα κοινωνικά δίκτυα. (Mikalef et al., 2013) Με περίπου 1000 φωτογραφίες να ανεβαίνουν στο instagram κάθε δευτερόλεπτο, το μόνο σίγουρο είναι πως το διαδικτυακό περιεχόμενο έχει τεράστιο όγκο. ( Ο τρόπος αντίληψης του περιεχομένου που δημοσιεύεται στα κοινωνικά δίκτυα φαίνεται πως μπορεί να επηρεάσει τα επίπεδα καταναλωτισμού. Η χρήση των κοινωνικών δικτύων επίσης φαίνεται να έχει θετική σχέση με τον υλισμό και την πρόθεση αγοράς. Μάλιστα, σύμφωνα με έρευνες οι χρήστες των κοινωνικών δικτύων είχαν μεγαλύτερη επιθυμία να αγοράσουν ενδύματα αφού έκαναν browsing ή αφού είδαν κάποια σχετική δημοσίευση στα κοινωνικά μέσα. Βέβαια, παρατηρήθηκε πως το μεγαλύτερο ποσοστό των δημοσιεύσεων στα κοινωνικά δίκτυα προωθούσε έναν καταναλωτικό τρόπο ζωής, τόσο από διαφημίσεις όσο και από το περιεχόμενο των χρηστών. Ο τρόπος που αντιλαμβάνεται κάποιος το διαδικτυακό περιεχόμενο που προωθεί τον καταναλωτισμό φαίνεται πως 69

70 επηρεάζεται από τα επίπεδα ματαιοδοξίας και καταναλωτισμού του αποδέκτη. Το ίδιο όμως δεν φαίνεται να ισχύει και για το περιεχόμενο που προωθεί τη βιωσιμότητα. (Frick et al., 2020) Γενικότερα, το περιεχόμενο που προωθεί τη βιωσιμότητα φαίνεται να είναι αρκετά περιορισμένο. Βέβαια, η αντιληπτή συχνότητα έκθεσης σ αυτό μπορεί να επηρεάζεται και από τα ενδιαφέροντα του χρήστη. Για παράδειγμα, ένας χρήστης που ενδιαφέρεται για το περιβάλλον είναι λογικό να δώσει μεγαλύτερη προσοχή σε δημοσιεύσεις που προωθούν τη βιωσιμότητα, ενώ αντίθετα ένας ηδονιστής θα έδινε μεγαλύτερη προσοχή σε περιεχόμενο που αφορά επιθυμητά προϊόντα. Αυτό υποδεικνύει ότι η σχέση μεταξύ του διαδικτυακού περιεχομένου και της συμπεριφοράς του καταναλωτή, επηρεάζεται από τα ενδιαφέροντα του χρήστη, καθώς αυτά καθορίζουν τόσο το περιεχόμενο που του παρέχεται όσο και το περιεχόμενο που θα του κεντρίσει την προσοχή. (Frick et al., 2020) Εικόνα 14: Μοντέλο σχέσης μεταξύ του διαδικτυακού περιεχομένου και του επιπέδου καταναλωτισμού (Frick et al., 2020) - Ο ρόλος των influencers και των celebrities στον καταναλωτισμό Το επίκεντρο του influencer marketing είναι ουσιαστικά η χρησιμοποίηση ατόμων που διαθέτουν ακόλουθους για να επηρεάσουν τους δυνητικούς πελάτες, διαδίδοντας το μήνυμα ενός brand σε ένα στοχευμένο κοινό. (Berne-Manero and Marzo-Navarro, 2020) Η χρήση αυτής της νέας μορφής μάρκετινγκ έχει επηρεάσει τις πωλήσεις προϊόντων και έχει στρέψει την αγορά προς τα διαδικτυακά brands. Οι influencers συχνά προωθούν διαδικτυακά brands μόδας μέσα από τις πλατφόρμες τους, τα οποία πολλές φορές αποτελούν προϊόν της γρήγορης μόδας. Η γρήγορη μόδα χαρακτηρίζεται ως κολεξιόν ενδυμάτων χαμηλού κόστους που μιμούνται σχέδια και τάσεις από οίκους μόδας. Τον Ιανουάριο του 2019, η boohoo.com (εταιρεία ενδυμάτων γρήγορης μόδας που συχνά διαφημίζεται από influencers) ανακοίνωσε πως μέσα σε μια τετράμηνη περίοδο τα κέρδη 70

71 της αυξήθηκαν κατά 44% ( εκατομμύρια). Η νέα αυτή μορφή διαφήμισης δημιουργεί ερωτήματα από την επίπτωση που έχει στον καταναλωτισμό. (Marroncelli and Braithwaite, 2020) Γενικότερα φαίνεται πως οι δημοσιεύσεις των influencers σπάνια στρέφονται και θίγουν ζητήματα γύρω από τη βιωσιμότητα. (Berne-Manero and Marzo-Navarro, 2020) Η ανάδειξη των celebrities σχετίζεται με την εμπορευματοποίηση της καθημερινότητας. Η φήμη και το celebrity status πλέον είναι πολύ εύκολο να αποκτηθούν, καθώς η ύπαρξη του διαδικτύου έχει μειώσει σε μεγάλο βαθμό τα εμπόδια εισόδου σε αυτόν τον τρόπο ζωής. Οι ίδιοι οι celebrities πλέον αποτελούν εμπόρευμα και οι καταναλωτές μπορούν να αγοράσουν τον τρόπο ζωής τους ή τα ρούχα που φοράνε με ένα μόνο κλικ. Λόγω του άμεσου αισθήματος ικανοποίησης που δημιουργείται με την αγορά ενός προϊόντος που διαφημίζεται από κάποιον celebrity, χωρίς την ανάγκη επίσκεψης ενός φυσικού καταστήματος, ενισχύεται το φαινόμενο της γρήγορης μόδας και του καταναλωτισμού ενώ παράλληλα διογκώνεται το πρόβλημα βιωσιμότητας. (Marroncelli and Braithwaite, 2020) Εικόνα 15: Σχέση των influencer με την πρόθεση και την συμπεριφορά ως προς τη βιωσιμότητα (Johnstone and Lindh, 2018) Φαίνεται πως οι νεότερες γενιές δίνουν μεγάλη αξία στους influencers ως παρακινητές. Τα μοτίβα ηθικού καταναλωτισμού, συχνά περιλαμβάνουν κάτι παραπάνω από αξιολογικές ανησυχίες ή αλτρουισμό, καθώς οι καταναλωτές σπάνια επιλέγουν τις περισσότερο βιώσιμες εναλλακτικές, καθώς τους βγάζουν από τις συνήθειες τους. Φαίνεται πως η βιώσιμη κατανάλωση σχετίζεται με τη δύναμη του μάρκετινγκ και της κοινωνικής υποχρέωσης. Η βιώσιμη κατανάλωση αποτελεί ένα έργο υπό εξέλιξη. Μέσω της προώθησης των τάσεων βιώσιμης συμπεριφοράς και μέσω της σύνδεσης με κάποιο σχετικό influencer, μπορεί να παραχθούν αξιοσημείωτα αποτελέσματα. (Johnstone and Lindh, 2018) Οι influencers μπορούν να επηρεάσουν τις απόψεις των καταναλωτών, και ιδιαίτερα για τους νεότερους καταναλωτές που είναι πιο επιρρεπείς να ακολουθήσουν νέες τάσεις, η σημασία τους είναι μεγάλη. Αυτό υποδεικνύει ότι το έργο της απόκτησης βιωσιμότητας είναι πλέον θέμα κοινωνικό και κουλτούρας και όχι απλά τεχνολογικό/επιστημονικό. Οι influencers όμως μπορούν να βοηθήσουν να καταστεί ως νόρμα η βιωσιμότητα. Η 71

72 επίγνωση της βιωσιμότητας φαίνεται να αυξάνεται με την ηλικία, και η σημασία των influencer είναι μεγαλύτερη για τους νεότερους καταναλωτές. Η σημασία των influencer διαμεσολαβεί μεταξύ της ηλικίας και της επίγνωσης βιωσιμότητας. Αυτό σημαίνει ότι παρόλο που τα νεότερα άτομα γενικότερα έχουν λιγότερη επίγνωση σχετικά με τη βιωσιμότητα, τα άτομα που ακολουθούν influencers που προωθούν τον ηθικό καταναλωτισμό μπορούν να επιδείξουν αυξημένη επίγνωση βιωσιμότητας είτε συνειδητά είτε τυχαία. (Johnstone and Lindh, 2018) Για τις νεότερες γενιές φαίνεται πως ο ρόλος του influencer μπορεί να επηρεάσει θετικά το ζήτημα της βιωσιμότητας, λειτουργώντας ως εργαλείο επικοινωνίας που ενισχύει και επηρεάζει τη βιώσιμη καταναλωτική συμπεριφορά. Ακόμα μπορεί να δημιουργήσει επίγνωση γύρω από το ζήτημα, θέτοντας με αυτό τον τρόπο τις προθέσεις βιώσιμων αγορών ως κοινωνικά αποδεκτές. Επομένως, οι influencers μπορούν να επηρεάσουν την συμπεριφορά και την ηθική μέσω της συνειδητής ή ασυνείδητης ομαλοποίησης των αξιών βιωσιμότητας. (Johnstone and Lindh, 2018) 7. Μεθοδολογία έρευνας 7.1 Σκοπός και στόχοι της έρευνας Σκοπός της παρούσας μελέτης αποτελεί η διερεύνηση του φαινομένου των κοινωνικών δικτύων όσον αφορά στο βαθμό που επηρεάζουν την πρόθεση αγοράς του χρήστη και δημιουργούν καταναλωτικές επιθυμίες. Πιο συγκεκριμένα, θα μελετηθεί η επιρροή που έχουν οι Influencers, τα like, η συχνότητα επίσκεψης και η γενικότερη χρήση των κοινωνικών δικτύων στις καταναλωτικές συνήθειες των χρηστών και στην πρόθεση αγοράς προϊόντων. Παρακάτω, παρατίθενται οι ερευνητικοί στόχοι που σχηματίστηκαν μέσω της βιβλιογραφίας, με τη μορφή ερευνητικών ερωτημάτων. - Ερευνητικά ερωτήματα 1. Η συχνότητα επίσκεψης στα κοινωνικά μέσα επηρεάζει τις καταναλωτικές συνήθειες των χρηστών; 2. Οι influencers επηρεάζουν τις καταναλωτικές συνήθειες των ακολούθων τους; 3. Τα like επηρεάζουν την πρόθεση αγοράς των χρηστών των κοινωνικών δικτύων; 4. Οι καλές κριτικές/σχόλια σε δημοσιεύσεις επηρεάζουν την πρόθεση αγοράς των χρηστών των κοινωνικών δικτύων; 5. Οι θετικές εμπειρίες γνωστών επηρεάζουν την πρόθεση αγοράς των χρηστών των κοινωνικών δικτύων; 72

73 6. Οι influencers επηρεάζουν την πρόθεση αγοράς των χρηστών των κοινωνικών δικτύων; 7. Το περιεχόμενο που προωθείται στους χρήστες των κοινωνικών δικτύων επηρεάζει τις καταναλωτικές τους συνήθειες; 8. Οι λογαριασμοί που ακολουθούν οι χρήστες στα κοινωνικά δίκτυα επηρεάζουν τις καταναλωτικές τους συνήθειες; Ερευνητικό ερώτημα 1 Οι χρήστες των κοινωνικών δικτύων βομβαρδίζονται συνεχώς από την ανάρτηση νέου περιεχομένου, που δημοσιεύεται τόσο από τους influencers και τα brands, όσο και από τους ίδιους τους χρήστες. (Mikalef et al., 2013, Παράλληλα, φαίνεται πως το browsing στα κοινωνικά δίκτυα βοηθά στην ανακάλυψη νέων τάσεων και προϊόντων, όπως επίσης και σχετίζεται με μεγαλύτερες επιθυμίες αγοράς. (Frick et al., 2020) Επομένως, προκύπτει το ερώτημα αν η συχνότητα επίσκεψης στα κοινωνικά δίκτυα επηρεάζει τους χρήστες και τους ωθεί σε νέες αγορές. Ερευνητικό ερώτημα 2 Οι influencers, όπως φανερώνει και το όνομά τους, είναι καθοδηγητές απόψεων, οι οποίοι επηρεάζουν την κρίση των καταναλωτών, δείχνοντάς τους νέα προϊόντα και μοιράζοντας τις εμπειρίες τους. Είναι γνωστό πως επηρεάζουν θετικά την απόδοση των εταιρειών που συσχετίζονται μαζί τους και φαίνεται πως οι χρήστες που έχουν κάποιας μορφής επαφή με τους influencers, αγοράζουν αρκετά περισσότερο από αυτούς που δεν έχουν. Μάλιστα, προηγούμενη έρευνα φανέρωσε πως για το 2018 το 19% των αμερικανών καταναλωτών πραγματοποίησαν αγορές μετά από πρόταση κάποιου influencer. (Johnstone and Lindh, 2018, Wielki, 2020, Wang et al., 2020, Alotaibi et al., 2019, Schouten et al., 2020) Συνεπώς, προκύπτει το ερώτημα εάν οι influencers εντείνουν την καταναλωτική συμπεριφορά των ακολούθων τους, ωθώντας τους να κάνουν συνεχώς νέες αγορές που δεν θα πραγματοποιούσαν υπό άλλες συνθήκες. Ερευνητικό ερώτημα 3 Σύμφωνα με τη βιβλιογραφία, τα like αποτελούν μια αντίδραση στα κοινωνικά μέσα που μπορεί να επηρεάσει θετικά τη γνώμη του χρήστη, καθώς δείχνουν προτίμηση για κάτι. Κάποιοι υποστηρίζουν πως τα like μπορούν να επηρεάσουν την πρόθεση αγοράς των χρηστών από ιστοσελίδες, καθώς εμπνέουν εμπιστοσύνη, αξιοπιστία και προτίμηση στον εκάστοτε πωλητή. (Bhattacharyya and Bose, 2020, Alotaibi et al., 2019) Άλλοι υποστηρίζουν 73

74 πως οι χρήστες επηρεάζονται από τον αριθμό των like μόνο όταν υπάρχει αβεβαιότητα σχετικά με κάποιο προϊόν ή κάποιον πωλητή. (Lee et al., 2015) Επομένως, ερευνάται εάν τα like μπορούν να επηρεάσουν θετικά την πρόθεση αγοράς κάποιου προϊόντος από τα κοινωνικά δίκτυα. Ερευνητικό ερώτημα 4 Ένα από τα κύρια χαρακτηριστικά των κοινωνικών δικτύων αποτελεί το γεγονός ότι οι χρήστες μοιράζονται συχνά στα σχόλια των δημοσιεύσεων δικές τους εμπειρίες σχετικά με τα ίδια τα προϊόντα που απεικονίζονται ή ακόμα και τις εταιρείες. Τα σχόλια αυτά αποτελούν χρήσιμες πηγές πληροφοριών για τους υπόλοιπους χρήστες, καθώς μπορούν να εμπνεύσουν μεγαλύτερη εμπιστοσύνη και ασφάλεια για κάποια πιθανή αγορά. (Carpio et al., 2020 & Hajli and Sims, 2015) Επομένως, ερευνάται εάν μπορούν τα σχόλια/κριτικές στις δημοσιεύσεις στα κοινωνικά δίκτυα να επηρεάσουν την πιθανότητα αγοράς κάποιου προϊόντος από τους χρήστες. Ερευνητικό ερώτημα 5 Το κοινωνικό εμπόριο βασίζεται γενικότερα στην αλληλεπίδραση μεταξύ των χρηστών, την ανταλλαγή απόψεων και τη δημιουργία κοινοτήτων. Καθώς αποτελεί μια νεότερη μορφή ηλεκτρονικού εμπορίου, ένας από τους κύριους λόγους μη υιοθέτησής του αποτελεί η έλλειψη εμπιστοσύνης. Οι καταναλωτές φαίνεται πως δίνουν ιδιαίτερη βαρύτητα στις απόψεις και τις προσωπικές εμπειρίες των δικών τους ανθρώπων απ ότι στους εμπόρους ή τους influencers. (Kim and Noh, 2012 & Wang and Zhang, 2012) Συνεπώς, τίθεται το ερώτημα εάν οι θετικές εμπειρίες συγγενικών προσώπων/φίλων επηρεάζουν την πρόθεση αγοράς των χρηστών. Ερευνητικό ερώτημα 6 Οι influencers ως ειδήμονες σε συγκεκριμένους τομείς με τους οποίους επιλέγουν να ασχοληθούν και έχοντας αρκετές εμπειρίες με συγκεκριμένα προϊόντα, αναμφισβήτητα αποτελούν μια μεγάλη και πολύ χρήσιμη πηγή πληροφοριών για τους χρήστες των κοινωνικών δικτύων. Οι ακόλουθοί τους τείνουν να είναι στενά συνδεδεμένοι μαζί τους και να επηρεάζονται από τις εμπειρίες και τις απόψεις τους. (Alotaibi et al., 2019 & Wielki, 2020) Επομένως, ερευνάται κατά πόσο οι influencers επηρεάζουν την πιθανότητα αγοράς προϊόντων των χρηστών στα κοινωνικά δίκτυα. 74

75 Ερευνητικό ερώτημα 7 Όπως υποδεικνύει η βιβλιογραφία, η συχνή έκθεση στα παραδοσιακά μέσα σχετίζεται με τον καταναλωτισμό, ενώ ταυτόχρονα η χρήση του διαδικτύου μπορεί να επηρεάσει τα επίπεδα ματαιοδοξίας. Ακόμα, τα κοινωνικά δίκτυα φαίνεται πως προωθούν περισσότερο καταναλωτικό περιεχόμενο παρά περιεχόμενο που υποστηρίζει τη βιωσιμότητα. (Frick et al., 2020, Berne-Manero and Marzo-Navarro, 2020) Επομένως, δεδομένου του ότι συνεχώς ανεβαίνει νέο περιεχόμενο στα κοινωνικά δίκτυα, ερευνάται εάν το περιεχόμενο αυτό επηρεάζει τις καταναλωτικές συνήθειες των χρηστών. Ερευνητικό ερώτημα 8 Σύμφωνα με τη βιβλιογραφία, υπάρχει μια σημαντική σύνδεση μεταξύ της ανακάλυψης νέων τάσεων και του browsing στα κοινωνικά δίκτυα. Παράλληλα, τα σχόλια από τους χρήστες και οι συζητήσεις μεταξύ των κοινοτήτων σε αυτά, πολλές φορές επίσης οδηγούν τους χρήστες στην ανακάλυψη νέων προϊόντων και υπηρεσιών. (Mikalef et al., 2013) Συνεπώς, προκύπτει το ερώτημα εάν οι λογαριασμοί που ακολουθούν οι χρήστες επηρεάζουν τις καταναλωτικές τους συνήθειες. 7.2 Ερευνητικό εργαλείο Ως ερευνητικό εργαλείο επιλέχθηκε η διανομή ενός ηλεκτρονικής μορφής ερωτηματολογίου, που δημιουργήθηκε μέσω του Google Forms. Οι λόγοι επιλογής του συγκεκριμένου εργαλείου απαρτίζονται από την εύκολη χρήση του, τη γρήγορη και οικονομική του διανομή, καθώς και το γεγονός ότι προσφέρει πλεονεκτήματα συνεντεύξεων σε συνδυασμό με τη δυνατότητα ύπαρξης ανωνυμίας. (Kiesler and Sproull, 1986) Το ερωτηματολόγιο, το οποίο παρατίθεται στο παράρτημα, αποτελείται από έναν μικρό αριθμό κλειστών ερωτήσεων, καθώς αυτού του τύπου οι ερωτήσεις καθιστούν εφικτή την ανάλυση των αποτελεσμάτων και μπορούν να χρησιμοποιηθούν για να πραγματοποιηθεί σύγκριση μεταξύ των απαντήσεων. Οι ερωτήσεις που τίθενται διαθέτουν τη μορφή διχοτομικών ερωτήσεων, ερωτήσεων κλίμακας απλής και πολλαπλής επιλογής και κλίμακας αξιολόγησης, ώστε να διερευνηθούν οι υποθέσεις της μελέτης, βάσει των δεδομένων που προκύπτουν από τη βιβλιογραφική επισκόπηση του θέματος. (Ζαφειρόπουλος, 2005) 75

76 7.3 Δείγμα και διαδικασία συλλογής δεδομένων Το ερωτηματολόγιο αποστάλθηκε μέσω της χρήσης του Facebook, το οποίο κρίθηκε ως κατάλληλο μέσο προώθησης λόγω του αντικειμένου που μελετά η συγκεκριμένη έρευνα. Στην ερευνητική διαδικασία συμμετείχαν τελικά 165 άτομα, τα οποία συμπλήρωσαν ένα ηλεκτρονικό ερωτηματολόγιο μέσω του Google Forms. Αρχικά, στάλθηκε σε ένα μικρό αριθμό ατόμων που προήλθαν από τη λίστα φίλων της ερευνήτριας και έπειτα προωθήθηκε από την αρχική λίστα φίλων σε άλλους χρήστες της πλατφόρμας. Επομένως, πραγματοποιήθηκε δειγματοληψία χιονοστιβάδας, καθώς εντοπίστηκαν κάποια αρχικά άτομα ως δείγμα, τα οποία στη συνέχεια προώθησαν το ερωτηματολόγιο σε άλλα άτομα. (Ζαφειρόπουλος, 2005) 7.4 Ανάλυση των δεδομένων Για την ανάλυση των αποτελεσμάτων που προέκυψαν από τα ερωτηματολόγια χρησιμοποιήθηκε το πρόγραμμα στατιστικής ανάλυσης SPSS, όπου πραγματοποιήθηκε ανάλυση μήτρας συσχετίσεων με τον συντελεστή συσχέτισης του Spearman. O συντελεστής αυτός χρησιμοποιείται για να μετρήσει την ισχύ της σχέσης μεταξύ δύο μεταβλητών. Δέχεται τιμές από το -1 έως το +1, όπου μια θετική τιμή δείχνει μια θετική σχέση μεταξύ των μεταβλητών, δηλαδή όσο αυξάνεται η τιμή της μιας μεταβλητής παρατηρείται μια αύξηση της τιμής και στην άλλη μεταβλητή. Αντίθετα, μια αρνητική τιμή του συντελεστή εκφράζει μια αρνητική σχέση μεταξύ των μελετώμενων μεταβλητών. Τέλος, μια μηδενική τιμή στον συντελεστή του Spearman υπονοεί πως δεν υπάρχει σχέση μεταξύ των μεταβλητών. Στην παρούσα έρευνα πραγματοποιήθηκε έλεγχος σχετικά με την ισχύ της σχέσης μεταξύ των εκάστοτε μελετώμενων μεταβλητών και εξετάστηκε κατά πόσο η συσχέτιση τους είναι στατιστικά σημαντική. Για την ερμηνεία των συσχετίσεων τέθηκε ως επίπεδο εμπιστοσύνης α= 0.05, πράγμα που σημαίνει πως υπάρχει περιθώριο σφάλματος της τάξης του 5%. ( 8. Αποτελέσματα έρευνας 8.1 Ανάλυση του δείγματος της έρευνας Όπως φαίνεται στα γραφήματα 1 και 2, το δείγμα αποτελείται κατά κύριο λόγο από γυναίκες (64,2%). Παράλληλα, η ηλικία των ερωτηθέντων φαίνεται να κυμαίνεται κυρίως μεταξύ των (34,5%), ενώ ταυτόχρονα υπάρχει αξιοσημείωτη συμμετοχή και από τα ηλικιακά γκρουπ των (21,2%) και (20,6%). 76

77 Γράφημα 1: Το φύλο των ερωτηθέντων Γράφημα 2: Η ηλικία των ερωτηθέντων Όσον αφορά στη χρήση των κοινωνικών μέσων, φαίνεται πως το facebook αποτελεί το δημοφιλέστερο μέσο στο δείγμα (100%), με το instagram να έρχεται δεύτερο (74,5%), ενώ παράλληλα το μεγαλύτερο ποσοστό των ερωτηθέντων (90,4%) φαίνεται πως χρησιμοποιούν τα κοινωνικά μέσα σε καθημερινό επίπεδο, όπως φανερώνουν τα γραφήματα 3 και 4. Γράφημα 3: Τα κοινωνικά μέσα που χρησιμοποιούν οι ερωτηθέντες Γράφημα 4: Η συχνότητα επίσκεψης των κοινωνικών μέσων Όπως δείχνουν τα γραφήματα 5 και 6, το μεγαλύτερο κομμάτι του δείγματος (58,8%) δεν έχει πραγματοποιήσει ποτέ αγορές από τα κοινωνικά μέσα. Ωστόσο, από τους ερωτηθέντες που αγοράζουν από τα κοινωνικά μέσα, φαίνεται πως το προτιμητέο μέσο αποτελεί για άλλη μια φορά το facebook (70,3%). Γράφημα 5: Το ποσοστό αγορών από κοινωνικά μέσα Γράφημα 6: Το προτιμητέο κοινωνικό μέσο για αγορές Τέλος, όσον αφορά στη σχέση του δείγματος με τους influencers, φαίνεται πως το μεγαλύτερο ποσοστό δεν ακολουθεί influencers (64,2%) και δεν αγοράζει προϊόντα που 77

78 προτείνουν (57%). Παράλληλα, σύμφωνα με τα γραφήματα 7 και 8, οι χρήστες που ακολουθούν influencers (35,8%) σπάνια αγοράζουν προϊόντα που προτείνουν (33,3%). Γράφημα 7: Το ποσοστό χρηστών που ακολουθεί influencers Γράφημα 8: Η συχνότητα αγοράς προϊόντων από influencers 8.2 Ανάλυση ερευνητικών ερωτημάτων Ερευνητικό ερώτημα 1: Η συχνότητα επίσκεψης στα κοινωνικά μέσα επηρεάζει τις καταναλωτικές συνήθειες των χρηστών; Σύμφωνα με τη βιβλιογραφία, φαίνεται πως τα κοινωνικά μέσα προωθούν συνεχώς νέο περιεχόμενο στους χρήστες, το οποίο δημιουργείται από brands, influencers και άλλους χρήστες (Mikalef et al., 2013), ενώ ταυτόχρονα η ίδια η χρήση των κοινωνικών δικτύων οδηγεί στην ανακάλυψη νέων τάσεων και νέων προϊόντων. (Frick et al., 2020) Συνεπώς, δημιουργείται το ερώτημα: εάν η συχνότητα επίσκεψης στα κοινωνικά μέσα επηρεάζει τις καταναλωτικές συνήθειες των χρηστών, και διαμορφώνονται οι εξής υποθέσεις: Η0: Οι καταναλωτικές συνήθειες των χρηστών είναι ανεξάρτητες από την συχνότητα επίσκεψης τους στα κοινωνικά μέσα. Η1: Οι καταναλωτικές συνήθειες των χρηστών εξαρτώνται από την συχνότητα επίσκεψης τους στα κοινωνικά μέσα. Όπως φαίνεται στον πίνακα 1, η συσχέτιση μεταξύ συχνότητας επίσκεψης στα κοινωνικά μέσα και ποσότητας αγορών είναι στατιστικά σημαντική, καθώς το sig = είναι αρκετά μικρότερο του επιπέδου εμπιστοσύνης α = Οπότε, θεωρείται πως υπάρχουν αρκετά στοιχεία ώστε να απορριφθεί η μηδενική υπόθεση Η0 και να γίνει αποδεκτή η εναλλακτική υπόθεση Η1. Παράλληλα ο συντελεστής συσχέτισης του Spearman είναι rs = 0.305, κάτι που υποδηλώνει χαμηλή θετική συσχέτιση. Επομένως, εξάγεται το συμπέρασμα ότι η συχνότητα επίσκεψης στα κοινωνικά μέσα επηρεάζει την ποσότητα αγορών και επομένως το ερευνητικό ερώτημα 1 ικανοποιείται. 78

79 Πίνακας 1: Συσχέτιση της ποσότητας αγορών βάσει της συχνότητας επίσκεψης στα κοινωνικά μέσα Ερευνητικό ερώτημα 2: Οι influencers επηρεάζουν τις καταναλωτικές συνήθειες των ακολούθων τους; Οι influencers αποτελούν άτομα που δυνητικά μπορούν να επηρεάσουν σε κάποιο βαθμό την κρίση των καταναλωτών, ως αποτέλεσμα των δημοσιεύσεών τους στα κοινωνικά δίκτυα σχετικά με τις προσωπικές τους εμπειρίες με συγκεκριμένα προϊόντα. (Johnstone and Lindh, 2018, Wielki, 2020, Wang et al., 2020, Alotaibi et al., 2019, Schouten et al., 2020) Επομένως, δημιουργείται το ερώτημα: εάν οι influencers επηρεάζουν τις καταναλωτικές συνήθειες των ακολούθων τους, και διαμορφώνονται οι εξής υποθέσεις: Η0: Οι καταναλωτικές συνήθειες των χρηστών είναι ανεξάρτητες από τους influencers που ακολουθούν. Η1: Οι καταναλωτικές συνήθειες των χρηστών εξαρτώνται από τους influencers που ακολουθούν. Σύμφωνα με τον πίνακα 2, η συσχέτιση μεταξύ ακολουθίας influencer στα κοινωνικά μέσα και ποσότητας αγορών είναι στατιστικά σημαντική, καθώς το sig = 0.01 είναι μικρότερο του επιπέδου εμπιστοσύνης α = 0.05, επομένως υπάρχουν αρκετά στοιχεία ώστε να απορριφθεί η μηδενική υπόθεση Η0 και να γίνει αποδεκτή η εναλλακτική υπόθεση Η1. Ταυτόχρονα, ο συντελεστής συσχέτισης του Spearman rs = δείχνει πως υπάρχει χαμηλή θετική συσχέτιση. Οπότε, το ερευνητικό ερώτημα 2 ικανοποιείται. 79

80 Πίνακας 2: Συσχέτιση της ποσότητας αγορών με τους χρήστες που ακολουθούν influencers Ερευνητικό ερώτημα 3: Τα like επηρεάζουν την πρόθεση αγοράς των χρηστών των κοινωνικών δικτύων; Τα like αποτελούν μια αντίδραση στα κοινωνικά μέσα που εκφράζει την προτίμηση ή ένα θετικό συναίσθημα του χρήστη, απέναντι στο δημοσιευμένο περιεχόμενο, κάτι που ενδεχομένως μπορεί να επηρεάσει θετικά την άποψη κάποιου άλλου χρήστη. (Bhattacharyya and Bose, 2020, Alotaibi et al., 2019) Συνεπώς, δημιουργείται το ερώτημα: εάν τα like επηρεάζουν την πρόθεση αγοράς των χρηστών των κοινωνικών δικτύων, και διαμορφώνονται οι εξής υποθέσεις: Η0: Η πρόθεση αγοράς προϊόντων ή υπηρεσιών από τα κοινωνικά δίκτυα είναι ανεξάρτητη των like. Η1: Η πρόθεση αγοράς προϊόντων ή υπηρεσιών από τα κοινωνικά δίκτυα εξαρτάται από τα like. Ο πίνακας 3 δείχνει πως η συσχέτιση των αγορών από τα κοινωνικά μέσα με τα like δεν είναι στατιστικά σημαντική, καθώς το sig = είναι πολύ μεγαλύτερο του επιπέδου εμπιστοσύνης α = Συνεπώς, δεν μπορεί να απορριφθεί η Η0 και γίνεται αποδεκτό πως οι δύο μεταβλητές είναι ανεξάρτητες. Αποτελεσματικά, το ερευνητικό ερώτημα 3 απορρίπτεται, καθώς φαίνεται πως τα like δεν επηρεάζουν τις αγορές στο συγκεκριμένο δείγμα. 80

81 Πίνακας 3: Συσχέτιση μεταξύ των like και των αγορών από τα κοινωνικά μέσα Ερευνητικό ερώτημα 4: Οι καλές κριτικές/σχόλια σε δημοσιεύσεις επηρεάζουν την πρόθεση αγοράς των χρηστών των κοινωνικών δικτύων; Σύμφωνα με τη βιβλιογραφία, φαίνεται πως τα σχόλια και οι κριτικές στις δημοσιεύσεις στα κοινωνικά δίκτυα μπορούν να αποτελέσουν παράγοντες επηρεασμού για τους χρήστες, καθώς εμπνέουν εμπιστοσύνη και παρέχουν χρήσιμες πληροφορίες και εμπειρίες από άλλους χρήστες. (Carpio et al., 2020 & Hajli and Sims, 2015) Συνεπώς, δημιουργείται το ερώτημα: εάν οι καλές κριτικές/σχόλια σε δημοσιεύσεις επηρεάζουν την πρόθεση αγοράς των χρηστών των κοινωνικών δικτύων, και διαμορφώνονται οι εξής υποθέσεις: Η0: Η πρόθεση αγοράς προϊόντων ή υπηρεσιών από τα κοινωνικά δίκτυα είναι ανεξάρτητη από τις κριτικές και τα σχόλια στις δημοσιεύσεις. Η1: Η πρόθεση αγοράς προϊόντων ή υπηρεσιών από τα κοινωνικά δίκτυα εξαρτάται από τις κριτικές και τα σχόλια στις δημοσιεύσεις. Σύμφωνα με τον πίνακα 4, η συσχέτιση μεταξύ των καλών κριτικών και των αγορών στα κοινωνικά δίκτυα είναι στατιστικά σημαντική, καθώς το sig < είναι μικρότερο του επιπέδου εμπιστοσύνης α = 0.05, επομένως υπάρχουν αρκετά στοιχεία ώστε να απορριφθεί η μηδενική υπόθεση Η0 και να γίνει αποδεκτή η εναλλακτική υπόθεση Η1. Ταυτόχρονα, ο συντελεστής συσχέτισης του Spearman rs = δείχνει πως υπάρχει χαμηλή θετική συσχέτιση. Οπότε, το ερευνητικό ερώτημα 4 ικανοποιείται. 81

82 Πίνακας 4: Συσχέτιση μεταξύ των κριτικών και των αγορών από τα κοινωνικά μέσα Ερευνητικό ερώτημα 5: Οι θετικές εμπειρίες γνωστών επηρεάζουν την πρόθεση αγοράς των χρηστών των κοινωνικών δικτύων; Γενικότερα οι καταναλωτές φαίνεται πως επηρεάζονται περισσότερο από απόψεις και εμπειρίες του κοντινού τους περιβάλλοντος σε σχέση με τους εμπόρους, τις διαφημίσεις ή τους influencers. (Kim and Noh, 2012 & Wang and Zhang, 2012) Συνεπώς, δημιουργείται το ερώτημα: εάν οι θετικές εμπειρίες γνωστών επηρεάζουν την πρόθεση αγοράς των χρηστών των κοινωνικών δικτύων, και διαμορφώνονται οι εξής υποθέσεις: Η0: Η πρόθεση αγοράς προϊόντων ή υπηρεσιών από τα κοινωνικά δίκτυα είναι ανεξάρτητη από τις θετικές εμπειρίες γνωστών. Η1: Η πρόθεση αγοράς προϊόντων ή υπηρεσιών από τα κοινωνικά δίκτυα εξαρτάται από τις θετικές εμπειρίες γνωστών. Σύμφωνα με τον πίνακα 5, η συσχέτιση μεταξύ των θετικών εμπειριών γνωστών και των αγορών στα κοινωνικά δίκτυα είναι στατιστικά σημαντική, καθώς το sig = είναι αρκετά μικρότερο του επιπέδου εμπιστοσύνης α = 0.05, επομένως υπάρχουν αρκετά στοιχεία ώστε να απορριφθεί η μηδενική υπόθεση Η0 και να γίνει αποδεκτή η εναλλακτική υπόθεση Η1. Ταυτόχρονα, ο συντελεστής συσχέτισης του Spearman rs = δείχνει πως υπάρχει χαμηλή θετική συσχέτιση. Οπότε, το ερευνητικό ερώτημα 5 ικανοποιείται. 82

83 Πίνακας 5: Συσχέτιση μεταξύ των θετικών εμπειριών γνωστών και των αγορών από τα κοινωνικά μέσα Ερευνητικό ερώτημα 6: Οι influencers επηρεάζουν την πρόθεση αγοράς των χρηστών των κοινωνικών δικτύων; Οι influencers έχουν καταφέρει να αναγνωριστούν ως ειδήμονες στους τομείς ενασχόλησής τους και να συγκεντρώσουν μεγάλες ομάδες ακολούθων που ενστερνίζονται τις απόψεις τους και τους αντιλαμβάνονται ως ειδικούς, βάσει των πολυάριθμων κριτικών που παρέχουν. (Alotaibi et al., 2019 & Wielki, 2020) Συνεπώς, δημιουργείται το ερώτημα: εάν οι influencers επηρεάζουν την πρόθεση αγοράς των χρηστών των κοινωνικών δικτύων, και διαμορφώνονται οι εξής υποθέσεις: Η0: Η πρόθεση αγοράς προϊόντων ή υπηρεσιών από τα κοινωνικά δίκτυα είναι ανεξάρτητη από τις εμπειρίες των influencer. Η1: Η πρόθεση αγοράς προϊόντων ή υπηρεσιών από τα κοινωνικά δίκτυα εξαρτάται από τις εμπειρίες των influencer. Σύμφωνα με τον πίνακα 6, η συσχέτιση μεταξύ των influencer και των αγορών στα κοινωνικά δίκτυα είναι στατιστικά σημαντική, καθώς το sig = είναι μικρότερο του επιπέδου εμπιστοσύνης α = 0.05, επομένως υπάρχουν αρκετά στοιχεία ώστε να απορριφθεί η μηδενική υπόθεση Η0 και να γίνει αποδεκτή η εναλλακτική υπόθεση Η1. Ταυτόχρονα, ο συντελεστής συσχέτισης του Spearman rs = δείχνει πως υπάρχει χαμηλή θετική συσχέτιση. Οπότε, το ερευνητικό ερώτημα 6 ικανοποιείται. 83

84 Πίνακας 6: Συσχέτιση μεταξύ των αγορών από τα κοινωνικά μέσα βάσει εμπειριών των influencer Ερευνητικό ερώτημα 7: Το περιεχόμενο που προωθείται στους χρήστες των κοινωνικών δικτύων επηρεάζει τις καταναλωτικές τους συνήθειες; Τα κοινωνικά και τα παραδοσιακά μέσα, όπως επίσης και το διαδίκτυο φαίνεται πως συσχετίζονται με την αύξηση της ματαιοδοξίας, ενώ παράλληλα προωθούν καταναλωτικά πρότυπα. (Frick et al., 2020, Berne-Manero and Marzo-Navarro, 2020) Συνεπώς, δημιουργείται το ερώτημα: εάν το περιεχόμενο που σερβίρεται στους χρήστες των κοινωνικών δικτύων επηρεάζει τις καταναλωτικές τους συνήθειες, και διαμορφώνονται οι εξής υποθέσεις: Η0: Οι καταναλωτικές συνήθειες των χρηστών είναι ανεξάρτητες από το περιεχόμενο που σερβίρονται στα κοινωνικά μέσα. Η1: Οι καταναλωτικές συνήθειες των χρηστών εξαρτώνται από το περιεχόμενο που σερβίρονται στα κοινωνικά μέσα. Ο πίνακας 7 δείχνει πως η συσχέτιση ποσότητας των αγορών από τα κοινωνικά μέσα με το περιεχόμενο που προωθείται σ αυτά δεν είναι στατιστικά σημαντική, καθώς το sig = είναι αρκετά μεγαλύτερο του επιπέδου εμπιστοσύνης α = Συνεπώς, δεν μπορεί να απορριφθεί η Η0 και γίνεται αποδεκτό πως οι δύο μεταβλητές είναι ανεξάρτητες. Αποτελεσματικά, το ερευνητικό ερώτημα 7 απορρίπτεται, καθώς φαίνεται πως το περιεχόμενο στα κοινωνικά μέσα δεν επηρεάζει τις καταναλωτικές συνήθειες των χρηστών στο συγκεκριμένο δείγμα. 84

85 Πίνακας 7: Συσχέτιση μεταξύ του περιεχομένου και της ποσότητας αγορών Ερευνητικό ερώτημα 8: Οι λογαριασμοί που ακολουθούν οι χρήστες στα κοινωνικά δίκτυα επηρεάζουν τις καταναλωτικές τους συνήθειες; Η γενικότερη χρήση των κοινωνικών μέσων φαίνεται να συνδέεται με την ανακάλυψη νέων προϊόντων, λόγω της συνεχούς δημοσίευσης περιεχομένου τόσο από brands όσο και από τους ίδιους τους χρήστες. (Frick et al., 2020) Συνεπώς, δημιουργείται το ερώτημα: εάν οι λογαριασμοί που ακολουθούν οι χρήστες των κοινωνικών δικτύων επηρεάζουν τις καταναλωτικές τους συνήθειες, και διαμορφώνονται οι εξής υποθέσεις: Η0: Οι καταναλωτικές συνήθειες των χρηστών είναι ανεξάρτητες από τους λογαριασμούς που ακολουθούν στα κοινωνικά μέσα. Η1: Οι καταναλωτικές συνήθειες των χρηστών εξαρτώνται από τους λογαριασμούς που ακολουθούν στα κοινωνικά μέσα. Σύμφωνα με τον πίνακα 8, η συσχέτιση μεταξύ των λογαριασμών που ακολουθούνται από τους χρήστες στα κοινωνικά δίκτυα και της ποσότητας αγορών είναι στατιστικά σημαντική, καθώς το sig = είναι μικρότερο του επιπέδου εμπιστοσύνης α = 0.05, επομένως υπάρχουν αρκετά στοιχεία ώστε να απορριφθεί η μηδενική υπόθεση Η0 και να γίνει αποδεκτή η εναλλακτική υπόθεση Η1. Ταυτόχρονα, ο συντελεστής συσχέτισης του Spearman rs = δείχνει πως υπάρχει χαμηλή θετική συσχέτιση. Οπότε, το ερευνητικό ερώτημα 8 ικανοποιείται. 85

86 Πίνακας 8: Συσχέτιση μεταξύ της ποσότητας αγορών και των λογαριασμών που ακολουθούνται 9. Επίλογος 9.1 Σύνοψη και συμπεράσματα Η παρούσα μελέτη είχε ως στόχο να παρουσιάσει τα πλεονεκτήματα που παρέχουν τα κοινωνικά δίκτυα στις επιχειρήσεις, όταν χρησιμοποιούνται ως στρατηγικά εμπορικά εργαλεία και εργαλεία μάρκετινγκ. Μέσα από τη βιβλιογραφική ανασκόπηση που πραγματοποιήθηκε, διαπιστώθηκε πως πράγματι τα κοινωνικά μέσα μπορούν να ωφελήσουν σε πολύ μεγάλο βαθμό τις επιχειρήσεις, και ιδιαίτερα τις μικρότερες σε μέγεθος, διατηρώντας τα κόστη και την ανάγκη για τεχνογνωσία σε χαμηλά επίπεδα. Αρχικά, οι επιχειρήσεις μπορούν να χρησιμοποιούν τα κοινωνικά δίκτυα ως ένα υποστηρικτικό εργαλείο πωλήσεων, μέσα από το οποίο μπορούν να πραγματοποιήσουν επιπρόσθετες πωλήσεις, ενώ παράλληλα να επικοινωνήσουν στους καταναλωτές την εικόνα και το όραμά τους. Ταυτόχρονα, ο κοινωνικός χαρακτήρας των social media, επιτρέπει στις επιχειρήσεις να έρθουν πιο κοντά με τους πελάτες τους και να δημιουργήσουν σχέσεις εμπιστοσύνης, αλλά και να λάβουν εξωτερική γνώση και ανατροφοδότηση σχετικά με τα προϊόντα ή τις υπηρεσίες που παρέχουν. Με αυτό τον τρόπο επωφελούνται τόσο οι καταναλωτές, οι οποίοι λαμβάνουν περισσότερο εξατομικευμένα προϊόντα που ανταποκρίνονται περισσότερο στις απαιτήσεις τους, όσο και οι ίδιες οι επιχειρήσεις, που αυξάνουν την εισερχόμενη ροή γνώσεων με αποτέλεσμα να οδηγούνται σε καινοτομίες με το χαμηλότερο δυνατό κόστος. Παρόλα τα οφέλη που μπορούν δυνητικά να αποκομίσουν οι επιχειρήσεις από τη χρήση των κοινωνικών μέσων, παρατηρήθηκε πως λίγες είναι αυτές που έχουν τελικά καταφέρει να υιοθετήσουν σε ικανοποιητικό βαθμό τα κοινωνικά δίκτυα ως μια πλατφόρμα υλοποίησης κοινωνικού εμπορίου. Σε αυτό το φαινόμενο φαίνεται πως συμβάλλουν έντονα 86

Ηλεκτρονικό Επιχειρείν & Νέες Τεχνολογίες για Επιχειρηματικότητα ΔΕΟ45

Ηλεκτρονικό Επιχειρείν & Νέες Τεχνολογίες για Επιχειρηματικότητα ΔΕΟ45 Ηλεκτρονικό Επιχειρείν & Νέες Τεχνολογίες για Επιχειρηματικότητα ΔΕΟ45 ΤΟΜΟΣ Α «Ηλεκτρονικό Επιχειρείν» πηγή: ibm.com Ηλεκτρονικό Επιχειρείν Η εφαρμογή τεχνολογιών πληροφορίας και επικοινωνίας (ΤΠΕ) για

Διαβάστε περισσότερα

Ηλεκτρονικό Εμπόριο. Ενότητα 6: Διαχείριση Σχέσεων με Πελάτες Σαπρίκης Ευάγγελος Τμήμα Διοίκησης Επιχειρήσεων (Γρεβενά)

Ηλεκτρονικό Εμπόριο. Ενότητα 6: Διαχείριση Σχέσεων με Πελάτες Σαπρίκης Ευάγγελος Τμήμα Διοίκησης Επιχειρήσεων (Γρεβενά) Ηλεκτρονικό Εμπόριο Ενότητα 6: Διαχείριση Σχέσεων με Πελάτες Σαπρίκης Ευάγγελος Τμήμα Διοίκησης Επιχειρήσεων (Γρεβενά) Άδειες Χρήσης Το παρόν εκπαιδευτικό υλικό υπόκειται σε άδειες χρήσης Creative Commons.

Διαβάστε περισσότερα

Αξιοποίηση κοινωνικών δικτύων στην εκπαίδευση Αλέξης Χαραλαμπίδης Γραφικές Τέχνες / Πολυμέσα Ενότητα Ιανουαρίου 2015

Αξιοποίηση κοινωνικών δικτύων στην εκπαίδευση Αλέξης Χαραλαμπίδης Γραφικές Τέχνες / Πολυμέσα Ενότητα Ιανουαρίου 2015 Αξιοποίηση κοινωνικών δικτύων στην εκπαίδευση Αλέξης Χαραλαμπίδης 90279 Γραφικές Τέχνες / Πολυμέσα Ενότητα 61 18 Ιανουαρίου 2015 Web 2.0 Ενσωμάτωση στις εφαρμογές του παγκόσμιου ιστού (www) στοιχείων:

Διαβάστε περισσότερα

Ηλεκτρονικό Εμπόριο. Ενότητα 1: Εισαγωγικές Έννοιες. Σαπρίκης Ευάγγελος Τμήμα Διοίκησης Επιχειρήσεων (Γρεβενά)

Ηλεκτρονικό Εμπόριο. Ενότητα 1: Εισαγωγικές Έννοιες. Σαπρίκης Ευάγγελος Τμήμα Διοίκησης Επιχειρήσεων (Γρεβενά) Ηλεκτρονικό Εμπόριο Ενότητα 1: Εισαγωγικές Έννοιες Σαπρίκης Ευάγγελος Τμήμα Διοίκησης Επιχειρήσεων (Γρεβενά) Άδειες Χρήσης Το παρόν εκπαιδευτικό υλικό υπόκειται σε άδειες χρήσης Creative Commons. Για εκπαιδευτικό

Διαβάστε περισσότερα

Ηλεκτρονικό Εμπόριο. Ενότητα 3: Ηλεκτρονικό Επιχειρηματικό Σχέδιο Σαπρίκης Ευάγγελος Τμήμα Διοίκησης Επιχειρήσεων (Γρεβενά)

Ηλεκτρονικό Εμπόριο. Ενότητα 3: Ηλεκτρονικό Επιχειρηματικό Σχέδιο Σαπρίκης Ευάγγελος Τμήμα Διοίκησης Επιχειρήσεων (Γρεβενά) Ηλεκτρονικό Εμπόριο Ενότητα 3: Ηλεκτρονικό Επιχειρηματικό Σχέδιο Σαπρίκης Ευάγγελος Τμήμα Διοίκησης Επιχειρήσεων (Γρεβενά) Άδειες Χρήσης Το παρόν εκπαιδευτικό υλικό υπόκειται σε άδειες χρήσης Creative

Διαβάστε περισσότερα

Σειρά: 11 Επιβλέπων Καθηγητής: Δημήτριος Καρδαράς

Σειρά: 11 Επιβλέπων Καθηγητής: Δημήτριος Καρδαράς «ΜΕΛΕΤΗ ΚΑΙ ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗ ΤΩΝ ΔΥΝΑΤΟΤΗΤΩΝ ΤΩΝ ΣΥΣΤΗΜΑΤΩΝ CRM ΣΤΙΣ ΤΡΑΠΕΖΕΣ ή ΥΠΗΡΕΣΙΕΣ» Ονοματεπώνυμο: ΣΤΑΥΡΟΠΟΥΛΟΣ ΚΩΝ/ΝΟΣ Σειρά: 11 Επιβλέπων Καθηγητής: Δημήτριος Καρδαράς ΜΑΙΟΣ 2015 Η έννοια και οι βασικές

Διαβάστε περισσότερα

Κεφάλαιο 1 ο. Διοίκηση και διαχείριση της ψηφιακής επιχείρησης

Κεφάλαιο 1 ο. Διοίκηση και διαχείριση της ψηφιακής επιχείρησης Κεφάλαιο 1 ο Διοίκηση και διαχείριση της ψηφιακής επιχείρησης Διδακτικοί στόχοι Να αναλυθεί ο ρόλος των πληροφοριακών συστημάτων στο επιχειρηματικό περιβάλλον Ναοριστείτοπληροφοριακόσύστημα, η ορολογία

Διαβάστε περισσότερα

Προϋποθέσεις Επίτευξης Συγκριτικού Πλεονεκτήματος μέσω των Νέων Τεχνολογιών

Προϋποθέσεις Επίτευξης Συγκριτικού Πλεονεκτήματος μέσω των Νέων Τεχνολογιών Προϋποθέσεις Επίτευξης Συγκριτικού Πλεονεκτήματος μέσω των Νέων Τεχνολογιών Στις μέρες μας υπάρχει μια μεγάλη συζήτηση για το αν το συγκριτικό πλεονέκτημα που οι νέες τεχνολογίες παρέχουν μπορεί να παραμείνει,

Διαβάστε περισσότερα

Κεφάλαιο 4 ο. Η ψηφιακή επιχείρηση: Ηλεκτρονικό εμπόριο και ηλεκτρονικό επιχειρείν

Κεφάλαιο 4 ο. Η ψηφιακή επιχείρηση: Ηλεκτρονικό εμπόριο και ηλεκτρονικό επιχειρείν Κεφάλαιο 4 ο Η ψηφιακή επιχείρηση: Ηλεκτρονικό εμπόριο και ηλεκτρονικό επιχειρείν Διδακτικοί στόχοι Να εξηγηθεί πώς το διαδίκτυο μετασχηματίζει τις επιχειρήσεις Να συγκριθούν οι κατηγορίες του ηλεκτρονικού

Διαβάστε περισσότερα

Διαφάνεια 1.1. Μέρος 1 Εισαγωγή. Κεφάλαιο 1 Εισαγωγή στο ψηφιακό επιχειρείν και το ηλεκτρονικό εμπόριο

Διαφάνεια 1.1. Μέρος 1 Εισαγωγή. Κεφάλαιο 1 Εισαγωγή στο ψηφιακό επιχειρείν και το ηλεκτρονικό εμπόριο Διαφάνεια 1.1 Μέρος 1 Εισαγωγή Κεφάλαιο 1 Εισαγωγή στο ψηφιακό επιχειρείν και το ηλεκτρονικό εμπόριο Διαφάνεια 1.2 Διδακτικά πορίσματα Ορισμός της έννοιας και του εύρους του ψηφιακού επιχειρείν και του

Διαβάστε περισσότερα

Τ.Ε.Ι. ΑΝΑΤΟΛΙΚΗΣ ΜΑΚΕΔΟΝΙΑΣ ΚΑΙ ΘΡΑΚΗΣ ΤΜΗΜΑ ΔΙΟΙΚΗΣΗΣ & ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΕΩΝ

Τ.Ε.Ι. ΑΝΑΤΟΛΙΚΗΣ ΜΑΚΕΔΟΝΙΑΣ ΚΑΙ ΘΡΑΚΗΣ ΤΜΗΜΑ ΔΙΟΙΚΗΣΗΣ & ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΕΩΝ Τ.Ε.Ι. ΑΝΑΤΟΛΙΚΗΣ ΜΑΚΕΔΟΝΙΑΣ ΚΑΙ ΘΡΑΚΗΣ ΤΜΗΜΑ ΔΙΟΙΚΗΣΗΣ & ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΕΩΝ Η Έρευνα Μάρκετινγκ ως εργαλείο ανάπτυξης νέων προϊόντων ΕΙΣΗΓΗΤΗΣ: Δρ. Ιωάννης Σ. Τουρτούρας Μηχανικός Παραγωγής & Διοίκησης Δ.Π.Θ.

Διαβάστε περισσότερα

ΑΡΘΡΟ «ΕΞΙ ΣΤΟΥΣ ΔΕΚΑ ΕΛΛΗΝΕΣ ΧΡΗΣΙΜΟΠΟΙΟΥΝ ΠΛΕΟΝ ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΑ ΤΟ ΔΙΑΔΙΚΤΥΟ»

ΑΡΘΡΟ «ΕΞΙ ΣΤΟΥΣ ΔΕΚΑ ΕΛΛΗΝΕΣ ΧΡΗΣΙΜΟΠΟΙΟΥΝ ΠΛΕΟΝ ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΑ ΤΟ ΔΙΑΔΙΚΤΥΟ» ΑΡΘΡΟ «ΕΞΙ ΣΤΟΥΣ ΔΕΚΑ ΕΛΛΗΝΕΣ ΧΡΗΣΙΜΟΠΟΙΟΥΝ ΠΛΕΟΝ ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΑ ΤΟ ΔΙΑΔΙΚΤΥΟ» Ηλεκτρονικό Εμπόριο Ως Ηλεκτρονικό Εμπόριο ή ευρέως γνωστό ως e- commerce, είναι το εμπόριο παροχής αγαθών και υπηρεσιών που

Διαβάστε περισσότερα

ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗ ΑΕΙΦΟΡΟΥ ΤΟΥΡΙΣΜΟΥ

ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗ ΑΕΙΦΟΡΟΥ ΤΟΥΡΙΣΜΟΥ S P R I N G S C H O O L ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗ ΑΕΙΦΟΡΟΥ ΤΟΥΡΙΣΜΟΥ 3-8 Μαΐου 2015 Ξενοδοχείο Caravia Beach, Κως Οργάνωση: Μονάδα Ευρωπαϊκού Τουρισμού/ Ευρωπαϊκό Κέντρο Αριστείας Jean Monnet (Πανεπιστήμιο Αθηνών) Υποστηρικτές:

Διαβάστε περισσότερα

2018 / 19 ΜΕΤΑΠΤΥΧΙΑΚΑ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΑ ΠΟΛΥΤΕΧΝΙΚΗ ΣΧΟΛΗ ΤΜΗΜΑ ΜΗΧΑΝΙΚΩΝ ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΑΚΩΝ & ΕΠΙΚΟΙΝΩΝΙΑΚΩΝ ΣΥΣΤΗΜΑΤΩΝ

2018 / 19 ΜΕΤΑΠΤΥΧΙΑΚΑ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΑ ΠΟΛΥΤΕΧΝΙΚΗ ΣΧΟΛΗ ΤΜΗΜΑ ΜΗΧΑΝΙΚΩΝ ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΑΚΩΝ & ΕΠΙΚΟΙΝΩΝΙΑΚΩΝ ΣΥΣΤΗΜΑΤΩΝ 2018 / 19 ΜΕΤΑΠΤΥΧΙΑΚΑ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΑ ΠΟΛΥΤΕΧΝΙΚΗ ΣΧΟΛΗ ΤΜΗΜΑ ΜΗΧΑΝΙΚΩΝ ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΑΚΩΝ & ΕΠΙΚΟΙΝΩΝΙΑΚΩΝ ΣΥΣΤΗΜΑΤΩΝ 2 ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΑΙΓΑΙΟΥ ΜΕΤΑΠΤΥΧΙΑΚΟ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ: ΑΣΦΑΛΕΙΑ ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΑΚΩΝ & ΕΠΙΚΟΙΝΩΝΙΑΚΩΝ ΣΥΣΤΗΜΑΤΩΝ

Διαβάστε περισσότερα

ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΑΘΗΝΩΝ ΤΜΗΜΑ ΔΙΟΙΚΗΤΙΚΗΣ ΕΠΙΣΤΗΜΗΣ ΚΑΙ ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΑΣ. Ηλεκτρονικό Εμπόριο

ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΑΘΗΝΩΝ ΤΜΗΜΑ ΔΙΟΙΚΗΤΙΚΗΣ ΕΠΙΣΤΗΜΗΣ ΚΑΙ ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΑΣ. Ηλεκτρονικό Εμπόριο ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΑΘΗΝΩΝ ΤΜΗΜΑ ΔΙΟΙΚΗΤΙΚΗΣ ΕΠΙΣΤΗΜΗΣ ΚΑΙ ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΑΣ Ηλεκτρονικό Εμπόριο Αναπτύσσοντας ένα Ηλεκτρονικό Κατάστημα Ηλεκτρονικό Εμπόριο Θέματα Προσδιορισμός επιχειρηματικού μοντέλου

Διαβάστε περισσότερα

ΟΙ ΝΕΕΣ ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΕΣ ΩΣ ΕΠΙΧΕΙΡΗΜΑΤΙΚΟ ΕΡΓΑΛΕΙΟ

ΟΙ ΝΕΕΣ ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΕΣ ΩΣ ΕΠΙΧΕΙΡΗΜΑΤΙΚΟ ΕΡΓΑΛΕΙΟ ΟΙ ΝΕΕΣ ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΕΣ ΩΣ ΕΠΙΧΕΙΡΗΜΑΤΙΚΟ ΕΡΓΑΛΕΙΟ Η εισαγωγή των νέων τεχνολογιών στις επιχειρήσεις την τελευταία δεκαετία και η δυναμική ανάπτυξη που προκάλεσαν στις επιχειρήσεις, εισήγαγαν μια επανάσταση

Διαβάστε περισσότερα

ΠΡΟΔΙΑΓΡΑΦΕΣ ΕΝΟΣ ΗΛΕΚΤΡΟΝΙΚΟΥ ΚΑΤΑΣΤΗΜΑΤΟΣ

ΠΡΟΔΙΑΓΡΑΦΕΣ ΕΝΟΣ ΗΛΕΚΤΡΟΝΙΚΟΥ ΚΑΤΑΣΤΗΜΑΤΟΣ ΠΡΟΔΙΑΓΡΑΦΕΣ ΕΝΟΣ ΗΛΕΚΤΡΟΝΙΚΟΥ ΚΑΤΑΣΤΗΜΑΤΟΣ Σύμφωνα με όλα τα παραπάνω ο τρόπος ανάπτυξης των ηλεκτρονικών καταστημάτων μπορεί να αναλυθεί με κάποιες συγκεκριμένες προδιαγραφές, οι οποίες μπορεί να είναι

Διαβάστε περισσότερα

Η Πληροφορική Επανάσταση Η Κοινωνία των πληροφοριών

Η Πληροφορική Επανάσταση Η Κοινωνία των πληροφοριών Η Πληροφορική Επανάσταση Η Κοινωνία των πληροφοριών Πολλοί υποστηρίζουν ότι διανύουμε την αρχή μίας εποχής που μπορεί να περιγραφεί ως η Πληροφορική Επανάσταση και η οποία θα αλλάξει ριζικά την όλη δομή

Διαβάστε περισσότερα

Οικονομία - Επιχειρήσεις Μάρκετινγκ 1

Οικονομία - Επιχειρήσεις Μάρκετινγκ 1 Οικονομία - Επιχειρήσεις Μάρκετινγκ 1 Επιμέλεια: Γεώργιος Λελεδάκης (Λέκτορας Οικονομικού Πανεπιστημίου Αθηνών) Συγγραφή: Ευθύμιος Ζιγκιρίδης ΠΡΟΛΟΓΟΣ & ΕΠΕΞΕΡΓΑΣΙΑ ΚΕΙΜΕΝΩΝ Άρης Κουμπαρέλης Καθηγητής

Διαβάστε περισσότερα

Τίτλος Ειδικού Θεματικού Προγράμματος: «Διοίκηση, Οργάνωση και Πληροφορική για Μικρομεσαίες

Τίτλος Ειδικού Θεματικού Προγράμματος: «Διοίκηση, Οργάνωση και Πληροφορική για Μικρομεσαίες ΤΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΑΙΓΑΙΟΥ, ΒΑΣΙΚΟΣ ΠΑΡΑΓΟΝΤΑΣ ΓΙΑ ΤΗΝ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗ ΚΑΙ ΚΟΙΝΩΝΙΚΗ ΑΝΑΠΤΥΞΗ ΤΟΥ ΑΙΓΑΙΟΠΕΛΑΓΙΤΙΚΟΥ ΧΩΡΟΥ Τίτλος Ειδικού Θεματικού Προγράμματος: «Διοίκηση, Οργάνωση και Πληροφορική για Μικρομεσαίες

Διαβάστε περισσότερα

SPAMMING - ΑΝΕΠΙΘΥΜΗΤΗ ΑΛΛΗΛΟΓΡΑΦΙΑ

SPAMMING - ΑΝΕΠΙΘΥΜΗΤΗ ΑΛΛΗΛΟΓΡΑΦΙΑ SPAMMING - ΑΝΕΠΙΘΥΜΗΤΗ ΑΛΛΗΛΟΓΡΑΦΙΑ Αποτελεί μειονέκτημα της διάδοσης του ηλεκτρονικού εμπορίου και ένα από τα μεγαλύτερα προβλήματα για τις επιχειρήσεις και τους χρήστες του διαδικτύου. Τι είναι: H μαζική

Διαβάστε περισσότερα

ΕΠΙΔΡΑΣΗ ΤΗΣ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗΣ ΚΡΙΣΗΣ ΣΤΙΣ ΑΓΟΡΑΣΤΙΚΕΣ ΤΑΣΕΙΣ ΤΩΝ ΕΛΛΗΝΩΝ ΚΑΤΑΝΑΛΩΤΩΝ ΑΠΟ ΤΟ ΔΙΑΔΙΚΤΥΟ

ΕΠΙΔΡΑΣΗ ΤΗΣ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗΣ ΚΡΙΣΗΣ ΣΤΙΣ ΑΓΟΡΑΣΤΙΚΕΣ ΤΑΣΕΙΣ ΤΩΝ ΕΛΛΗΝΩΝ ΚΑΤΑΝΑΛΩΤΩΝ ΑΠΟ ΤΟ ΔΙΑΔΙΚΤΥΟ ΣΧΟΛΗ ΔΙΟΙΚΗΣΗΣ ΚΑΙ ΟΙΚΟΝΟΜΙΑΣ ΤΜΗΜΑ ΔΙΟΙΚΗΣΗ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΕΩΝ Πτυχιακή Εργασία ΕΠΙΔΡΑΣΗ ΤΗΣ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗΣ ΚΡΙΣΗΣ ΣΤΙΣ ΑΓΟΡΑΣΤΙΚΕΣ ΤΑΣΕΙΣ ΤΩΝ ΕΛΛΗΝΩΝ ΚΑΤΑΝΑΛΩΤΩΝ ΑΠΟ ΤΟ ΔΙΑΔΙΚΤΥΟ Γκιπάλη Δώρα, A.M. 7795 Καρρά

Διαβάστε περισσότερα

ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΑ ΠΛΗΡΟΦΟΡΗΣΗ : Έκρηξη πληροφορικής τεχνολογίας - Χρήση ηλεκτρονικών εργαλείων προσθήκη νέων ανταγωνιστών ηλεκτρονικών παροχών

ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΑ ΠΛΗΡΟΦΟΡΗΣΗ : Έκρηξη πληροφορικής τεχνολογίας - Χρήση ηλεκτρονικών εργαλείων προσθήκη νέων ανταγωνιστών ηλεκτρονικών παροχών ΒΑΣΙΚΕΣ ΕΝΝOIEΣ ΣΥΓΧΡΟΝΟΥ MARKETING ΑΞΙΑ ΣΤΟΝ ΠΕΛΑΤΗ IKANOΠΟΙΗΣΗ & ΕΞΥΠΗΡΕΤΗΣΗ ΠΕΛΑΤΩΝ KYKΛΟΣ ΖΩΗΣ ΚΑΙ MARKETING ΜΑΡΚΕΤΙΝG ΥΠΗΡΕΣΙΩΝ ΔΙΑΦΗΜΙΣΗ - ΠΡΟΩΘΗΣΗ ΤΜΗΜΑΤΟΠΟΙΗΣΗ - TARGET GROUPS ΣΥΜΠΕΡΙΦΟΡΑ ΚΑΤΑΝΑΛΩΤΩΝ

Διαβάστε περισσότερα

Albert Humphrey. καθηγητής την δεκαετία του 60 και 70 στο Stanford University.

Albert Humphrey. καθηγητής την δεκαετία του 60 και 70 στο Stanford University. Ε.Δημητριάδου ΕΕΔΙΠ Albert Humphrey καθηγητής την δεκαετία του 60 και 70 στο Stanford University. .Ένα αποτελεσματικό εργαλείο για την εκμετάλλευση των ευκαιριών που υπάρχουν στο περιβάλλον που δραστηριοποιείται

Διαβάστε περισσότερα

Γνωρίστε καλύτερα τους πελάτες σας

Γνωρίστε καλύτερα τους πελάτες σας Γνωρίστε καλύτερα τους πελάτες σας Οι πελάτες στο κέντρο της προσοχής Η αποτελεσματική διαχείριση των σχέσεων με τους πελάτες βρίσκεται στο επίκεντρο κάθε λειτουργίας της επιχείρησης σας, ανεξάρτητα από

Διαβάστε περισσότερα

ΧΑΤΖΗΦΩΤΙΑΔΗΣ ΔΗΜΗΤΡΙΟΣ

ΧΑΤΖΗΦΩΤΙΑΔΗΣ ΔΗΜΗΤΡΙΟΣ ΠΤΥΧΙΑΚΗ ΕΡΓΑΣΙΑ : «ΔΙΕΡΕΥΝΗΣΗ ΤΩΝ ΣΥΝΗΘΕΙΩΝ ΚΑΙ ΤΗΣ ΣΤΑΣΗΣ ΤΩΝ ΚΑΤΑΝΑΛΩΤΩΝ ΤΟΥ ΝΟΜΟΥ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ, ΑΠΕΝΑΝΤΙ ΣΤΑ ΠΡΟΪΟΝΤΑ ΙΔΙΩΤΙΚΗΣ ΕΤΙΚΕΤΑΣ, ΚΑΙ ΕΙΔΙΚΟΤΕΡΑ ΤΟΥ ΚΑΦΕ ΙΔΙΩΤΙΚΗΣ ΕΤΙΚΕΤΑΣ» ΕΠΙΒΛΕΠΩΝ ΚΑΘΗΓΗΤΗΣ

Διαβάστε περισσότερα

Του κ. Κωνσταντίνου Γαγλία Γενικού Διευθυντή του BIC Αττικής

Του κ. Κωνσταντίνου Γαγλία Γενικού Διευθυντή του BIC Αττικής Του κ. Κωνσταντίνου Γαγλία Γενικού Διευθυντή του BIC Αττικής ΒΑΣΙΚΟΙ ΠΡΟΣΔΙΟΡΙΣΤΙΚΟΙ ΠΑΡΑΓΟΝΤΕΣ ΕΝΙΣΧΥΣΗΣ ΠΡΩΤΟΒΟΥΛΙΩΝ ΔΗΜΙΟΥΡΓΙΑΣ ΕΠΙΤΥΧΗΜΕΝΩΝ CLUSTERS Με σκοπό τον εντοπισμό των βασικών παραγόντων επιτυχίας

Διαβάστε περισσότερα

ΔΙΕΘΝΟΠΟΙΗΣΗ ΕΙΝΑΙ Η ΑΠΑΝΤΗΣΗ ; ΠΛΑΤΩΝ ΜΑΡΛΑΦΕΚΑΣ ΛΟΥΞ ΑΒΕΕ

ΔΙΕΘΝΟΠΟΙΗΣΗ ΕΙΝΑΙ Η ΑΠΑΝΤΗΣΗ ; ΠΛΑΤΩΝ ΜΑΡΛΑΦΕΚΑΣ ΛΟΥΞ ΑΒΕΕ ΠΛΑΤΩΝ ΜΑΡΛΑΦΕΚΑΣ ΛΟΥΞ ΑΒΕΕ Αθήνα, 7 Μαΐου 2015 ΛΟΓΟΙ ΔΙΑΦΟΡΟΠΟΙΗΣΗΣ ΤΟΥ ΔΙΕΘΝΟΥΣ ΕΠΙΧΕΙΡΗΜΑΤΙΚΟΥ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΟΣ Είμαστε σε μια περίοδο όπου η κρίση διαφοροποιεί το διεθνές επιχειρηματικό περιβάλλον Πρώτον,

Διαβάστε περισσότερα

ΤΕΙ ΠΕΙΡΑΙΑ ΣΧΟΛΗ ΔΙΟΙΚΗΣΗΣ ΚΑΙ ΟΙΚΟΝΟΜΙΑΣ ΤΜΗΜΑ ΔΙΟΙΚΗΣΗΣ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΕΩΝ ΚΑΤΕΥΘΥΝΣΗ : ΔΙΟΙΚΗΣΗ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΕΩΝ

ΤΕΙ ΠΕΙΡΑΙΑ ΣΧΟΛΗ ΔΙΟΙΚΗΣΗΣ ΚΑΙ ΟΙΚΟΝΟΜΙΑΣ ΤΜΗΜΑ ΔΙΟΙΚΗΣΗΣ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΕΩΝ ΚΑΤΕΥΘΥΝΣΗ : ΔΙΟΙΚΗΣΗ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΕΩΝ ΤΕΙ ΠΕΙΡΑΙΑ ΣΧΟΛΗ ΔΙΟΙΚΗΣΗΣ ΚΑΙ ΟΙΚΟΝΟΜΙΑΣ ΤΜΗΜΑ ΔΙΟΙΚΗΣΗΣ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΕΩΝ ΚΑΤΕΥΘΥΝΣΗ : ΔΙΟΙΚΗΣΗ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΕΩΝ ΠΤΥΧΙΑΚΗ ΕΡΓΑΣΙΑ ΗΛΕΚΤΡΟΝΙΚΟ ΕΜΠΟΡΙΟ & ΚΟΙΝΩΝΙΚΑ ΔΙΚΤΥΑ ELECTRONIC COMMERCE & SOCIAL MEDIA ΆΝΤΕΛ

Διαβάστε περισσότερα

ΕΥΡΩΠΑΙΚΟ ΕΡΓΟ SARA «ΥΠΟΣΤΗΡΙΚΤΙΚΕΣ ΕΝΕΡΓΕΙΕΣ ΓΙΑ ΑΥΞΗΣΗ ΚΑΙΝΟΤΟΜΙΑΣ ΣΤΙΣ ΜΜΕ ΤΡΟΦΙΜΩΝ»

ΕΥΡΩΠΑΙΚΟ ΕΡΓΟ SARA «ΥΠΟΣΤΗΡΙΚΤΙΚΕΣ ΕΝΕΡΓΕΙΕΣ ΓΙΑ ΑΥΞΗΣΗ ΚΑΙΝΟΤΟΜΙΑΣ ΣΤΙΣ ΜΜΕ ΤΡΟΦΙΜΩΝ» ΕΥΡΩΠΑΙΚΟ ΕΡΓΟ SARA «ΥΠΟΣΤΗΡΙΚΤΙΚΕΣ ΕΝΕΡΓΕΙΕΣ ΓΙΑ ΑΥΞΗΣΗ ΚΑΙΝΟΤΟΜΙΑΣ ΣΤΙΣ ΜΜΕ ΤΡΟΦΙΜΩΝ» Σεπτέμβριος 2005 1 ΣΚΟΠΟΣ ΕΡΓΟΥ o Ανάπτυξη, προώθηση καινοτομίας, o Αξιοποίηση εμπειρίας, o Διάχυση βέλτιστων πρακτικών,

Διαβάστε περισσότερα

Οι ηλεκτρονικές αγορές αποτελούν χρήσιμο

Οι ηλεκτρονικές αγορές αποτελούν χρήσιμο ΕΡΓΑΣΤΗΡΙΟ ΗΛΕΚΤΡΟΝΙΚΟΥ ΕΜΠΟΡΙΟΥ(ELTRUN) Οι ηλεκτρονικές αγορές αποτελούν χρήσιμο ε εργαλείο διευκόλυνσης των εταιρικών συναλλαγών εξελίσσονται οι Σ ηλεκτρονικές αγορές (e-marketplaces), σύμφωνα με έρευνα

Διαβάστε περισσότερα

Δημιουργία Συνεργατικών Δικτύων Ανοιχτής Καινοτομίας Coopetitive Open Innovation Networks - COINs

Δημιουργία Συνεργατικών Δικτύων Ανοιχτής Καινοτομίας Coopetitive Open Innovation Networks - COINs Δημιουργία Συνεργατικών Δικτύων Ανοιχτής Καινοτομίας Coopetitive Open Innovation Networks - COINs «Στρατηγικές Ανάπτυξης Συνεργατικών Σχηματισμών στις Ελληνικές Περιφέρειες» Κωνσταντίνος Μπουρλετίδης Οικονομολόγος

Διαβάστε περισσότερα

1. Το μοντέλο των πέντε δυνάμεων του Porter αναλύει το μάκρο-περιβάλλον. α. Λάθος. β. Σωστό. Απάντηση: α. Λάθος.

1. Το μοντέλο των πέντε δυνάμεων του Porter αναλύει το μάκρο-περιβάλλον. α. Λάθος. β. Σωστό. Απάντηση: α. Λάθος. 1. Το μοντέλο των πέντε δυνάμεων του Porter αναλύει το μάκρο-περιβάλλον. α. Λάθος. β. Σωστό. Απάντηση: α. Λάθος. 2. Ποια από τις παρακάτω επιλογές δεν περιλαμβάνεται στην ανάλυση του μάκρο-περιβάλλοντος;

Διαβάστε περισσότερα

Ηλεκτρονική Διαφήμιση. Αντωνιάδου Όλγα

Ηλεκτρονική Διαφήμιση. Αντωνιάδου Όλγα Ηλεκτρονική Διαφήμιση Αντωνιάδου Όλγα Διαφήμιση στο διαδίκτυο Το διαδίκτυο είναι αναμφισβήτητα ένα τεράστιο πεδίο προώθησης και διαφήμισης υπηρεσιών και προϊόντων. Η ποσότητα της πληροφορίας που διακινείται

Διαβάστε περισσότερα

η ενημέρωση για τις δράσεις που τυχόν υιοθετήθηκαν μέχρι σήμερα και τα αποτελέσματα που προέκυψαν από αυτές.

η ενημέρωση για τις δράσεις που τυχόν υιοθετήθηκαν μέχρι σήμερα και τα αποτελέσματα που προέκυψαν από αυτές. Με ιδιαίτερη χαρά σας καλωσορίζω στην έδρα της Περιφέρειας Πελοποννήσου. Σας ευχαριστώ θερμά για τη συμμετοχή σας, η οποία πιστεύω ότι είναι ένα ακόμη βήμα στην προσπάθεια που κάνουμε όλοι, για την ανάδειξη

Διαβάστε περισσότερα

Περιεχόμενα. Σκοπός της έρευνας Εισαγωγή Βιβλιογραφική Επισκόπηση Μεθοδολογία Έρευνας Ανάλυση και ερμηνεία αποτελεσμάτων Συμπεράσματα

Περιεχόμενα. Σκοπός της έρευνας Εισαγωγή Βιβλιογραφική Επισκόπηση Μεθοδολογία Έρευνας Ανάλυση και ερμηνεία αποτελεσμάτων Συμπεράσματα Περιεχόμενα Σκοπός της έρευνας Εισαγωγή Βιβλιογραφική Επισκόπηση Μεθοδολογία Έρευνας Ανάλυση και ερμηνεία αποτελεσμάτων Συμπεράσματα Σκοπός της έρευνας Η συμβολή του διαδικτύου και των μέσων κοινωνικής

Διαβάστε περισσότερα

ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΕΣ ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΑΣ ΚΑΙ ΕΠΙΚΟΙΝΩΝΙΑΣ ΣΤΟΝ ΤΟΥΡΙΣΜΟ

ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΕΣ ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΑΣ ΚΑΙ ΕΠΙΚΟΙΝΩΝΙΑΣ ΣΤΟΝ ΤΟΥΡΙΣΜΟ ΣΧΟΛΗ ΔΙΟΙΚΗΣΗΣ ΚΑΙ ΟΙΚΟΝΟΜΙΑΣ - ΤΜΗΜΑ ΔΙΟΙΚΗΣΗΣ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΕΩΝ ΕΙΣΑΓΩΓΙΚΗ ΚΑΤΕΥΘΥΝΣΗ ΤΟΥΡΙΣΤΙΚΩΝ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΕΩΝ ΚΑΙ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΕΩΝ ΦΙΛΟΞΕΝΙΑΣ ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΕΣ ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΑΣ ΚΑΙ ΕΠΙΚΟΙΝΩΝΙΑΣ ΣΤΟΝ ΤΟΥΡΙΣΜΟ 4 η ΔΙΑΛΕΞΗ

Διαβάστε περισσότερα

Ονοματεπώνυμο: Πηνελόπη Ζαρκάδα Σειρά: 11 Επιβλέπων Καθηγητής: κ. Γ. Πανηγυράκης

Ονοματεπώνυμο: Πηνελόπη Ζαρκάδα Σειρά: 11 Επιβλέπων Καθηγητής: κ. Γ. Πανηγυράκης Ονοματεπώνυμο: Πηνελόπη Ζαρκάδα Σειρά: 11 Επιβλέπων Καθηγητής: κ. Γ. Πανηγυράκης Δεκέμβριος 2014 ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ Εισαγωγή Βιβλιογραφική επισκόπηση, η οποία διαχωρίζεται σε δύο (2) μέρη: 1) Η Έννοια του Διαδικτύου

Διαβάστε περισσότερα

ΠΑΡΑΔΟΤΕΟ. ΥΛΟΠΟΙΗΣΗ Δράσης 3 (Δ3): Παραγωγή περιεχομένου για την ψηφιακή υπηρεσία στήριξης των τοπικών μικρομεσαίων Επιχειρήσεων

ΠΑΡΑΔΟΤΕΟ. ΥΛΟΠΟΙΗΣΗ Δράσης 3 (Δ3): Παραγωγή περιεχομένου για την ψηφιακή υπηρεσία στήριξης των τοπικών μικρομεσαίων Επιχειρήσεων ΕΥΡΩΠΑΙΚΗ ΕΝΩΣΗ ΕΥΡΩΠΑΙΚΟ ΤΑΜΕΙΟ ΠΕΡΙΦΕΡΕΙΑΚΗΣ ΑΝΑΠΤΥΞΗΣ ΕΠΙΜΕΛΗΤΗΡΙΟ ΚΥΚΛΑΔΩΝ «ΣΥΓΧΡΟΝΕΣ ΨΗΦΙΑΚΕΣ ΕΦΑΡΜΟΓΕΣ ΑΝΑΔΕΙΞΗΣ ΤΗΣ ΕΠΙΧΕΙΡΗΜΑΤΙΚΟΤΗΤΑΣ ΤΟΥ Ν. ΚΥΚΛΑΔΩΝ ΜΕ ΧΡΗΣΗ WEB 2.0 / SOCIAL MEDIA / MOBILE TECHNOLOGIES

Διαβάστε περισσότερα

οικονομικές τάσεις Εκτεταμένη συνεργασία της εφοδιαστικής αλυσίδας. έργου FLUID-WIN το οποίο χρηματοδοτήθηκε από το 6ο Πρόγραμμα Πλαίσιο Παγκόσμιες

οικονομικές τάσεις Εκτεταμένη συνεργασία της εφοδιαστικής αλυσίδας. έργου FLUID-WIN το οποίο χρηματοδοτήθηκε από το 6ο Πρόγραμμα Πλαίσιο Παγκόσμιες Συνοπτική παρουσίαση του ευνητικού έργου FLUID-WIN το οποίο χρηματοδοτήθηκε από το 6ο Πρόγραμμα Πλαίσιο Ενοποίηση τρίτων παρόχων υπηρεσιών με ολόκληρη την εφοδιαστική αλυσίδα σε πολυλειτουργικές πλατφόρμες

Διαβάστε περισσότερα

Μάρκετινγκ Χρηματοοικονομικών Υπηρεσιών

Μάρκετινγκ Χρηματοοικονομικών Υπηρεσιών Μάρκετινγκ Χρηματοοικονομικών Υπηρεσιών Ενότητα 4: Σχεδιασμός και έρευνα μάρκετινγκ στις τράπεζες Δρ. Καταραχιά Ανδρονίκη Τμήμα Λογιστικής και Χρηματοοικονομικής Άδειες Χρήσης Το παρόν εκπαιδευτικό υλικό

Διαβάστε περισσότερα

Ο ρόλος της Ψηφιακής Στρατηγικής

Ο ρόλος της Ψηφιακής Στρατηγικής Μπάμπης Τσιτλακίδης Ο ρόλος της Ψηφιακής Στρατηγικής Η ψηφιακή τεχνολογία ως: Καταλύτης για την επίλυση σύγχρονων αστικών ζητημάτων Βασικό εργαλείο για αστικό σχεδιασμό Το μέσο (και όχι αυτοσκοπός) για

Διαβάστε περισσότερα

ΤΑ ΚΟΙΝΩΝΙΚΑ ΔΙΚΤΥΑ ΣΤΗ ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΟΤΗΤΑ ΤΩΝ ΕΦΗΒΩΝ

ΤΑ ΚΟΙΝΩΝΙΚΑ ΔΙΚΤΥΑ ΣΤΗ ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΟΤΗΤΑ ΤΩΝ ΕΦΗΒΩΝ ΤΑ ΚΟΙΝΩΝΙΚΑ ΔΙΚΤΥΑ ΣΤΗ ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΟΤΗΤΑ ΤΩΝ ΕΦΗΒΩΝ Με ποια κριτήρια κατατάσσονται; Πως λειτουργούν τα κοινωνικά δίκτυα; Σε ποιες κατηγορίες κατατάσσονται; Ποιες δυνατότητες μας παρέχουν τα κοινωνικά δίκτυα

Διαβάστε περισσότερα

ΕΠΙΧΕΙΡΗΜΑΤΙΚΟΤΗΤΑ ΚΑΙ ΚΑΙΝΟΤΟΜΙΑ

ΕΠΙΧΕΙΡΗΜΑΤΙΚΟΤΗΤΑ ΚΑΙ ΚΑΙΝΟΤΟΜΙΑ ΕΠΙΧΕΙΡΗΜΑΤΙΚΟΤΗΤΑ ΚΑΙ Έρευνα αγοράς θεωρείται κάθε οργανωμένη προσπάθεια συλλογής, επεξεργασίας και ανάλυσης πληροφοριών σχετικών με την αγορά που δραστηριοποιείται μια επιχείρηση. Αυτές οι πληροφορίες

Διαβάστε περισσότερα

This project is co-financed by the ERDF and made possible by the MED Programme

This project is co-financed by the ERDF and made possible by the MED Programme This project is co-financed by the ERDF and made possible by the MED Programme Πρόγραμμα MED έργο WIDE growing of SMEs: organizational innovation and Development in med area Αντώνης Μπούμπουλας Προϊστάμενος

Διαβάστε περισσότερα

Μάρκετινγκ Υπηρεσιών Ενότητα 3η: Βασικές Προσεγγίσεις Μέτρησης Ποιότητας της Υπηρεσίας

Μάρκετινγκ Υπηρεσιών Ενότητα 3η: Βασικές Προσεγγίσεις Μέτρησης Ποιότητας της Υπηρεσίας Μάρκετινγκ Υπηρεσιών Ενότητα 3η: Βασικές Προσεγγίσεις Μέτρησης Ποιότητας της Υπηρεσίας Θεοδωρίδης Προκόπης Σχολή Οργάνωσης και Διοίκησης Επιχειρήσεων Τμήμα Διοίκησης Επιχειρήσεων Αγροτικών Προϊόντων &

Διαβάστε περισσότερα

Επιτροπή Συντονισμού της Ηλεκτρονικής Διακυβέρνησης

Επιτροπή Συντονισμού της Ηλεκτρονικής Διακυβέρνησης Επιτροπή Συντονισμού της Ηλεκτρονικής Διακυβέρνησης Σχέδιο Κειμένου Βασικών Αρχών και Κατευθύνσεων Εθνική Στρατηγική για την Ηλεκτρονική Διακυβέρνηση 22 Μαΐου 2013 1 "Δεν μπορεί να υπάρξει διοικητική μεταρρύθμιση

Διαβάστε περισσότερα

ΤΟ ΕΠΙΧΕΙΡΗΜΑΤΙΚΟ ΣΧΕΔΙΟ (BUSINESS PLAN)

ΤΟ ΕΠΙΧΕΙΡΗΜΑΤΙΚΟ ΣΧΕΔΙΟ (BUSINESS PLAN) Το παρακάτω κείμενο προέρχεται από το βιβλίο του Καθηγητή Θάνου Κριεμάδη με τίτλο: Επιχειρηματικότητα και Μικρομεσαίες Επιχειρήσεις Παροχής Υπηρεσιών, το οποίο εκδόθηκε το 2011 από την Νομική Βιβλιοθήκη.

Διαβάστε περισσότερα

Ψηφιακό Περιεχόμενο και Συμπεριφορά Καταναλωτή στον Τομέα της Ψυχαγωγίας

Ψηφιακό Περιεχόμενο και Συμπεριφορά Καταναλωτή στον Τομέα της Ψυχαγωγίας Ψηφιακό Περιεχόμενο και Συμπεριφορά Καταναλωτή στον Τομέα της Ψυχαγωγίας Ονοματεπώνυμο: Μαγδαληνή Βασιλάκη Σειρά: MSM 8 Επιβλέπων Καθηγητής: Α. Βρεχόπουλος Δεκέμβριος 2011 Σκοπός Έρευνας και Ερευνητικά

Διαβάστε περισσότερα

CRM. Σηµειώσεις για το σεµινάριο Αθανάσιος Ν. Σταµούλης. Customer Relationship Management

CRM. Σηµειώσεις για το σεµινάριο Αθανάσιος Ν. Σταµούλης. Customer Relationship Management CRM Σηµειώσεις για το σεµινάριο Αθανάσιος Ν. Σταµούλης Customer Relationship Management Το Customer Relationship Management ή Marketing είναι µια συνολική πελατοκεντρική προσέγγιση που επιτρέπει τον εντοπισµό,

Διαβάστε περισσότερα

Πωλήσεις. Μπίτης Αθανάσιος 2017

Πωλήσεις. Μπίτης Αθανάσιος 2017 Πωλήσεις Μπίτης Αθανάσιος 2017 Τι είναι πώληση; Πώληση είναι η μεταξύ δύο προσώπων σύμβαση με την οποία ο ένας (πωλητής) αναλαμβάνει την υποχρέωση να μεταβιβάσει την κυριότητα και να παραδώσει, αντί συμφωνημένου

Διαβάστε περισσότερα

Το Επιχειρηματικό Σχέδιο - Ι

Το Επιχειρηματικό Σχέδιο - Ι Το Επιχειρηματικό Σχέδιο - Ι Εκπαίδευση για Δημιουργικότητα και Ανάπτυξη στη Σύγχρονη Ελληνική Κοινωνία (ΤΕΑΠΗ) Εκπαίδευση και Περιφερειακή Ανάπτυξη: Ευρωπαϊκές Πολιτικές και η Ελληνική Εμπειρία (ΠΤΔΕ)

Διαβάστε περισσότερα

Προώθηση Ασφαλιστικών Προϊόντων στις νέες γενιές Πελατών

Προώθηση Ασφαλιστικών Προϊόντων στις νέες γενιές Πελατών Προώθηση Ασφαλιστικών Προϊόντων στις νέες γενιές Πελατών Γιάννης Σηφάκης Διευθυντής Εταιρικής Επικοινωνίας, Marketing & Δημοσίων Σχέσεων 12/2018 Στην αγορά μας, στόχος μας είναι να βρισκόμαστε δίπλα στους

Διαβάστε περισσότερα

Ο ΑΝΤΙΚΤΥΠΟΣ ΤΟΥ ΔΙΑΔΙΚΤΥΑΚΟΥ ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΟΥ ΣΤΟΝ ΕΛΛΗΝΙΚΟ ΤΟΥΡΙΣΜΟ

Ο ΑΝΤΙΚΤΥΠΟΣ ΤΟΥ ΔΙΑΔΙΚΤΥΑΚΟΥ ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΟΥ ΣΤΟΝ ΕΛΛΗΝΙΚΟ ΤΟΥΡΙΣΜΟ Ο ΑΝΤΙΚΤΥΠΟΣ ΤΟΥ ΔΙΑΔΙΚΤΥΑΚΟΥ ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΟΥ ΣΤΟΝ ΕΛΛΗΝΙΚΟ ΤΟΥΡΙΣΜΟ ΣΥΝΟΠΤΙΚΟ ΑΠΟΣΠΑΣΜΑ ΑΠΟ ΤΗΝ ΕΚΘΕΣΗ: «Ο ΑΝΤΙΚΤΥΠΟΣ ΤΟΥ ΔΙΑΔΙΚΤΥΑΚΟΥ ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΟΥ ΣΤΟΝ ΕΥΡΩΠΑΪΚΟ ΤΟΥΡΙΣΜΟ» 2017 ΕΠΙΤΕΛΙΚΗ ΣΥΝΟΨΗ: ΕΛΛΑΔΑ

Διαβάστε περισσότερα

Εργαστήριο Στρατηγικής και Επιχειρηματικότητας. «Ενισχύοντας τις επιχειρηματικές προθέσεις των νέων»

Εργαστήριο Στρατηγικής και Επιχειρηματικότητας. «Ενισχύοντας τις επιχειρηματικές προθέσεις των νέων» Εργαστήριο Στρατηγικής και Επιχειρηματικότητας Κοδριγκτώνος 12, 210 8203573, 210 8203 803 http://este.dmst.aueb.gr/ «Ενισχύοντας τις επιχειρηματικές προθέσεις των νέων» ΣΚΟΠΟΣ ΤΗΣ ΕΡΕΥΝΑΣ Η προώθηση της

Διαβάστε περισσότερα

Διαφάνεια 2.1. Κεφάλαιο 2 Ανάλυση αγοράς για δραστηριότητες ηλεκτρονικού εμπορίου

Διαφάνεια 2.1. Κεφάλαιο 2 Ανάλυση αγοράς για δραστηριότητες ηλεκτρονικού εμπορίου Διαφάνεια 2.1 Κεφάλαιο 2 Ανάλυση αγοράς για δραστηριότητες ηλεκτρονικού εμπορίου Διαφάνεια 2.2 Διδακτικά πορίσματα Πραγματοποίηση, ως μέρος της ανάπτυξης μιας στρατηγικής, μιας ανάλυσης της διαδικτυακής

Διαβάστε περισσότερα

Οδηγός LinkedIn. «10 συμβουλές επέκτασης της επιχείρησης σας, χρησιμοποιώντας το LinkedIn» Provided to you by

Οδηγός LinkedIn. «10 συμβουλές επέκτασης της επιχείρησης σας, χρησιμοποιώντας το LinkedIn» Provided to you by Οδηγός LinkedIn «10 συμβουλές επέκτασης της επιχείρησης σας, χρησιμοποιώντας το LinkedIn» Provided to you by 2 Οδηγός Linkedin, πώς να βοηθήσετε την επιχείρηση σας χρησιμοποιώντας το Ο ποιο κάτω οδηγός

Διαβάστε περισσότερα

G. Johnson, R.Whittington, K. Scholes, D. Angwin, P. Regnér. Βασικές αρχές στρατηγικής των επιχειρήσεων. 2 η έκδοση. Chapter 1

G. Johnson, R.Whittington, K. Scholes, D. Angwin, P. Regnér. Βασικές αρχές στρατηγικής των επιχειρήσεων. 2 η έκδοση. Chapter 1 G. Johnson, R.Whittington, K. Scholes, D. Angwin, P. Regnér Βασικές αρχές στρατηγικής των επιχειρήσεων 2 η έκδοση Chapter 1 Κεφάλαιο 8 Καινοτομία και επιχειρηματικότητα Chapter 2 Μαθησιακά αποτελέσματα

Διαβάστε περισσότερα

Π4.2.1 ΣΧΕΔΙΟ ΔΗΜΟΣΙΟΤΗΤΑΣ

Π4.2.1 ΣΧΕΔΙΟ ΔΗΜΟΣΙΟΤΗΤΑΣ Π4.2.1 ΣΧΕΔΙΟ ΔΗΜΟΣΙΟΤΗΤΑΣ Αριθμός Έκδοσης: ΕΚΕΤΑ ΙΜΕΤ ΕΜ Β 2013 9 Παραδοτέο ΙΜΕΤ Τίτλος Έργου: «Ολοκληρωμένο σύστημα για την ασφαλή μεταφορά μαθητών» Συγγραφέας: Δρ. Μαρία Μορφουλάκη ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ, ΜΑΙΟΣ

Διαβάστε περισσότερα

ΕΠΙΧΕΙΡΗΜΑΤΙΚΑ ΣΧΕΔΙΑ

ΕΠΙΧΕΙΡΗΜΑΤΙΚΑ ΣΧΕΔΙΑ ΕΠΙΧΕΙΡΗΜΑΤΙΚΑ ΣΧΕΔΙΑ Ενότητα 6η: ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΙΑΚΗ ΚΑΙ ΕΠΙΧΕΙΡΗΜΑΤΙΚΗ ΣΤΡΑΤΗΓΙΚΗ ΑΛΕΞΑΝΔΡΙΔΗΣ ΑΝΑΣΤΑΣΙΟΣ Τμήμα Διοίκησης Επιχειρήσεων (Κοζάνη) Άδειες Χρήσης Το παρόν εκπαιδευτικό υλικό υπόκειται σε άδειες

Διαβάστε περισσότερα

ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΑΚΑ ΣΥΣΤΗΜΑΤΑ ΜΑΡΚΕΤΙΝΓΚ

ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΑΚΑ ΣΥΣΤΗΜΑΤΑ ΜΑΡΚΕΤΙΝΓΚ ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΑΚΑ ΣΥΣΤΗΜΑΤΑ ΜΑΡΚΕΤΙΝΓΚ Ενότητα 10: Κοινωνικά Μέσα Μάρκετινγκ (1) Βλαχοπούλου Μάρω Άδειες Χρήσης Το παρόν εκπαιδευτικό υλικό υπόκειται σε άδειες χρήσης Creative Commons. Για εκπαιδευτικό υλικό,

Διαβάστε περισσότερα

MEDLAB: Mediterranean Living Lab for Territorial Innovation

MEDLAB: Mediterranean Living Lab for Territorial Innovation MEDLAB: Mediterranean Living Lab for Territorial Innovation Παραδοτέο 4.1.2 ΣΥΝΟΨΗ ΠΟΛΙΤΙΚΗΣ: ΔΙΑΚΥΒΕΡΝΗΣΗ «ΖΩΝΤΑΝΟΥ ΕΡΓΑΣΤΗΡΙΟΥ» ΚΑΙ ΑΝΤΙΚΤΥΠΟΣ ΣΤΗΝ ΠΟΛΙΤΙΚΗ ΓΙΑ ΤΗΝ ΚΑΙΝΟΤΟΜΙΑ Θεσσαλονίκη, Δεκέμβριος

Διαβάστε περισσότερα

Ηλεκτρονικό Εμπόριο. Ενότητα 7: Διαχείριση Εφοδιαστικής Αλυσίδας Σαπρίκης Ευάγγελος Τμήμα Διοίκησης Επιχειρήσεων (Γρεβενά)

Ηλεκτρονικό Εμπόριο. Ενότητα 7: Διαχείριση Εφοδιαστικής Αλυσίδας Σαπρίκης Ευάγγελος Τμήμα Διοίκησης Επιχειρήσεων (Γρεβενά) Ηλεκτρονικό Εμπόριο Ενότητα 7: Διαχείριση Εφοδιαστικής Αλυσίδας Σαπρίκης Ευάγγελος Τμήμα Διοίκησης Επιχειρήσεων (Γρεβενά) Άδειες Χρήσης Το παρόν εκπαιδευτικό υλικό υπόκειται σε άδειες χρήσης Creative Commons.

Διαβάστε περισσότερα

ΣΧΕΔΙΑΣΜΟΣ ΕΝΟΣ INTERNET MARKETING PLAN

ΣΧΕΔΙΑΣΜΟΣ ΕΝΟΣ INTERNET MARKETING PLAN ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΜΑΚΕΔΟΝΙΑΣ ΔΙΑΤΜΗΜΑΤΙΚΟ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΜΕΤΑΠΤΥΧΙΑΚΩΝ ΣΠΟΥΔΩΝ ΣΤΑ ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΑΚΑ ΣΥΣΤΗΜΑΤΑ ΑΦΡΟΔΙΤΗ ΜΑΛΑΜΑ ΣΧΕΔΙΑΣΜΟΣ ΕΝΟΣ INTERNET MARKETING PLAN Επιβλέπουσα Καθηγήτρια: κα Μάρω Βλαχοπούλου Εξεταστής:

Διαβάστε περισσότερα

ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΑΚΗ-ΕΠΙΧΕΙΡΗΜΑΤΙΚΗ ΣΥΝΕΡΓΑΣΙΑ (ΠΕΣ)

ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΑΚΗ-ΕΠΙΧΕΙΡΗΜΑΤΙΚΗ ΣΥΝΕΡΓΑΣΙΑ (ΠΕΣ) ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΑΚΗ-ΕΠΙΧΕΙΡΗΜΑΤΙΚΗ ΣΥΝΕΡΓΑΣΙΑ (ΠΕΣ) Το Κέντρο Ερευνών Science-to-Marketing του Munster University (Γερμανία) πραγματοποίησε έρευνα με θέμα τη συνεργασία μεταξύ Πανεπιστημίων και επιχειρήσεων,

Διαβάστε περισσότερα

Τ.Ε.Ι. ΑΝΑΤΟΛΙΚΗΣ ΜΑΚΕΔΟΝΙΑΣ ΚΑΙ ΘΡΑΚΗΣ ΤΜΗΜΑ ΔΙΟΙΚΗΣΗΣ & ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΕΩΝ

Τ.Ε.Ι. ΑΝΑΤΟΛΙΚΗΣ ΜΑΚΕΔΟΝΙΑΣ ΚΑΙ ΘΡΑΚΗΣ ΤΜΗΜΑ ΔΙΟΙΚΗΣΗΣ & ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΕΩΝ Τ.Ε.Ι. ΑΝΑΤΟΛΙΚΗΣ ΜΑΚΕΔΟΝΙΑΣ ΚΑΙ ΘΡΑΚΗΣ ΤΜΗΜΑ ΔΙΟΙΚΗΣΗΣ & ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΕΩΝ ΑΝΑΠΤΥΞΗ ΚΑΙ ΣΧΕΔΙΑΣΜΟΣ ΝΕΩΝ ΠΡΟΪΟΝΤΩΝ ΕΙΣΗΓΗΤΗΣ: Δρ. Ιωάννης Σ. Τουρτούρας Μηχανικός Παραγωγής & Διοίκησης Δ.Π.Θ. Χρηματοδότηση Το

Διαβάστε περισσότερα

Αυτά και πολλά άλλα ερωτήματα καλύπτονται από το 12ωρο διαδικτυακό σεμινάριο του e-school by agronomist.gr

Αυτά και πολλά άλλα ερωτήματα καλύπτονται από το 12ωρο διαδικτυακό σεμινάριο του e-school by agronomist.gr Το e-school by agronomist.gr θα διοργανώσει ένα νέο σεμινάριο με θέμα: «Εξαγωγές Αγροτικών Προϊόντων: Προσεγγίζοντας της αγορά των ΗΠΑ», τον Μάρτιο του 2014. Οι περισσότεροι ειδικοί και μη, συμφωνούν στην

Διαβάστε περισσότερα

Μάθημα 2 ο : Επιχειρηματικό Σχέδιο

Μάθημα 2 ο : Επιχειρηματικό Σχέδιο Επιχειρηματικότητα & Μικρομεσαίες Επιχειρήσεις Παροχής Υπηρεσιών Μάθημα 2 ο : Επιχειρηματικό Σχέδιο 1 Ορισμοί και Αναγκαιότητα του Επιχειρηματικού Σχεδίου Το Επιχειρηματικό Σχέδιο είναι ένα γραπτό κείμενο

Διαβάστε περισσότερα

Internet Marketing. www.webkey.gr info@webkey.gr 694 8888 640

Internet Marketing. www.webkey.gr info@webkey.gr 694 8888 640 Internet Marketing www.webkey.gr info@webkey.gr 694 8888 640 Τι είναι το Internet Marketing? To Marketing είναι η διαδικασία η οποία συνδέει ένα προϊόν ή μια υπηρεσία με τον καταναλωτή. Το Internet Marketing

Διαβάστε περισσότερα

Τσικολάτας Α. (2009) Customer Relationship Management - CRM. Πάτρα

Τσικολάτας Α. (2009) Customer Relationship Management - CRM. Πάτρα ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΠΑΤΡΩΝ ΤΜΗΜΑ ΔΙΟΙΚΗΣΗΣ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΕΩΝ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΜΕΤΑΠΤΥΧΙΑΚΩΝ ΣΠΟΥΔΩΝ ΣΤΗ ΔΙΟΙΚΗΣΗ ΕΠΙΧ/ΕΩΝ Μεταπτυχιακή Εργασία για το Customer Relationship Management Εργασία Μεταπτυχιακών Φοιτητών: Κάρλος

Διαβάστε περισσότερα

Επιχειρηματικότητα Σημαντικές Διαπιστώσεις & Τάσεις

Επιχειρηματικότητα Σημαντικές Διαπιστώσεις & Τάσεις Επιχειρηματικότητα Σημαντικές Διαπιστώσεις & Τάσεις Το επιχειρηματικό περιβάλλον γίνεται πιο πολύπλοκο & υψηλού ρίσκου Παγκοσμιοποίηση, Διαδίκτυο, Social Media είναι καταλύτες εξελίξεων Κλειδί της επιχειρηματικότητας

Διαβάστε περισσότερα

Εισαγωγη στα SOCIal MEDIA

Εισαγωγη στα SOCIal MEDIA Εισαγωγη στα SOCIal MEDIA ΕΙΔΙΚΑ ΘΕΜΑΤΙΚΑ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΑ ΔιοΙκηση, ΟργΑνωση και ΠληροφορικΗ για Μικρο-MεσαΙες ΕπιχειρΗσεις 14/5/2014 ΑΓΓΕΛΙΚΗ ΑΝΔΡΟΥΤΣΟΠΟΥΛΟΥ Εισαγωγή Κοινωνικά δίκτυα, αναπόσπαστο κομμάτι

Διαβάστε περισσότερα

Στοιχεία Επιχειρηματικότητας ΙΙ

Στοιχεία Επιχειρηματικότητας ΙΙ Στοιχεία Επιχειρηματικότητας ΙΙ Νικόλαος Μυλωνίδης Απρίλιος 2007 1 Η έννοια του Επιχειρηματία Αναλαμβάνει δράση Συνδυάζει καινοτομικά και δημιουργικά τους συντελεστές της παραγωγής Παράγει προϊόντα και

Διαβάστε περισσότερα

Πτυχιακή Εργασία. Η στάση των Ελλήνων καταναλωτών έναντι των προϊόντων ιδιωτικής ετικέτας και των σούπερ μάρκετ

Πτυχιακή Εργασία. Η στάση των Ελλήνων καταναλωτών έναντι των προϊόντων ιδιωτικής ετικέτας και των σούπερ μάρκετ Πτυχιακή Εργασία Η στάση των Ελλήνων καταναλωτών έναντι των προϊόντων ιδιωτικής ετικέτας και των σούπερ μάρκετ Σπουδαστής: Καραλάγας Γεώργιος Εισηγητής: Ντάνος Αναστάσιος Τμήμα Διοίκησης Επιχειρήσεων Τ.Ε.Ι

Διαβάστε περισσότερα

«Digi-Retail : Αξιοποίηση των Τεχνολογιών Πληροφορικής και Επικοινωνιών στον κλάδο του Λιανικού Εμπορίου»

«Digi-Retail : Αξιοποίηση των Τεχνολογιών Πληροφορικής και Επικοινωνιών στον κλάδο του Λιανικού Εμπορίου» «Digi-Retail : Αξιοποίηση των Τεχνολογιών Πληροφορικής και Επικοινωνιών στον κλάδο του Λιανικού Εμπορίου» Σκοπός του Προγράμματος Η δράση Digi-retail εντάσσεται σε μία ευρύτερη κατηγορία πρωτοβουλιών του

Διαβάστε περισσότερα

Συστήματα Διοίκησης ΕΙΣΑΓΩΓΗ. Ηλεκτρονικές Συναλλαγές. Καθηγητής Δ. Ασκούνης, Δ. Πανόπουλος

Συστήματα Διοίκησης ΕΙΣΑΓΩΓΗ. Ηλεκτρονικές Συναλλαγές. Καθηγητής Δ. Ασκούνης, Δ. Πανόπουλος ΕΙΣΑΓΩΓΗ Ηλεκτρονικές Συναλλαγές Καθηγητής Δ. Ασκούνης, Δ. Πανόπουλος Ηλεκτρονικές Συναλλαγές 2017 Ορισμοί «Ηλεκτρονική Συναλλαγή» είναι οποιαδήποτε μορφή συναλλαγής που υποστηρίζεται σημαντικά από Τεχνολογίες

Διαβάστε περισσότερα

υπηρεσιες προστιθέμενης αξίας Υπηρεσίες προστιθέμενης αξίας

υπηρεσιες προστιθέμενης αξίας Υπηρεσίες προστιθέμενης αξίας υπηρεσιες προστιθέμενης αξίας Η σημασία των υπηρεσιών προστιθέμενης αξίας η ανταγωνιστικότητα της οικονομίας, εφευρετική, να καινοτομεί περισσότερο και να αντιδρά καλύτερα στις ανάγκες και τις προτιμήσεις

Διαβάστε περισσότερα

Διαφοροποίηση αποδοχής και αναστολών σε μαθησιακές εμπειρίες εισαγωγής στελεχών και υπαλλήλων επιλεγμένων

Διαφοροποίηση αποδοχής και αναστολών σε μαθησιακές εμπειρίες εισαγωγής στελεχών και υπαλλήλων επιλεγμένων Διαφοροποίηση αποδοχής και αναστολών σε μαθησιακές εμπειρίες εισαγωγής στελεχών και υπαλλήλων επιλεγμένων υπηρεσιών του ιδιωτικού τομέα της περιοχής μείζονος Θεσσαλονίκης στα δεδομένα Νέων Τεχνολογιών

Διαβάστε περισσότερα

Διδάσκουσα: Ελένη Καρφάκη, ΒΒΑ, ΜΒΑ, PhD

Διδάσκουσα: Ελένη Καρφάκη, ΒΒΑ, ΜΒΑ, PhD Διδάσκουσα: Ελένη Καρφάκη, ΒΒΑ, ΜΒΑ, PhD να κατανοήσουν οι φοιτητές τη διάκριση των εννοιών οργάνωση - επιχείρηση να κατανοήσουν τους λόγους δημιουργίας οργανώσεων να εξοικειωθούν με τη συστημική προσέγγιση

Διαβάστε περισσότερα

ΔΗΜΙΟΥΡΓΩΝΤΑΣ ΤΗΝ ΔΙΚΗ ΜΟΥ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΗ. Creating my own company

ΔΗΜΙΟΥΡΓΩΝΤΑΣ ΤΗΝ ΔΙΚΗ ΜΟΥ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΗ. Creating my own company ΔΗΜΙΟΥΡΓΩΝΤΑΣ ΤΗΝ ΔΙΚΗ ΜΟΥ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΗ Creating my own company Στόχος του Προγράμματος Το πρόγραμμα με τίτλο «Δημιουργώντας την Δική μου Επιχείρηση» είναι μα πλήρης, αυτόνομη και ολοκληρωμένη εκπαιδευτική

Διαβάστε περισσότερα

1. Την παρουσίαση του ελληνικού προτύπου ΕΛΟΤ 1452 για τη διαχείριση της ποιότητας εμπορικών καταστημάτων,

1. Την παρουσίαση του ελληνικού προτύπου ΕΛΟΤ 1452 για τη διαχείριση της ποιότητας εμπορικών καταστημάτων, Εκδήλωση για Πρότυπο ποιότητας για εμπορικά καταστήματα Νέες εκδόσεις προτύπων συστημάτων διαχείρισης αίθουσα Εμπορικού και Εισαγωγικού Συλλόγου Πατρών πλ. Γεωργίου Α 25, ΠΑΤΡΑ Τετάρτη, 25 Νοεμβρίου 2015

Διαβάστε περισσότερα

Eρευνητική εργασία Β Λυκείου με θέμα: Κοινωνικά δίκτυα στην εκπαίδευση, νέα εργαλεία, νέες προοπτικές, νέες προκλήσεις

Eρευνητική εργασία Β Λυκείου με θέμα: Κοινωνικά δίκτυα στην εκπαίδευση, νέα εργαλεία, νέες προοπτικές, νέες προκλήσεις Ομάδα Ο.Π.Α.Π.Σ. Eρευνητική εργασία Β Λυκείου με θέμα: Κοινωνικά δίκτυα στην εκπαίδευση, νέα εργαλεία, νέες προοπτικές, νέες προκλήσεις Βαρσάμης Παναγιώτης, Μπέρμπεης Γιάννης, Πλατής Σωτήρης, Τσαγγαίος

Διαβάστε περισσότερα

MICRO: Ενίσχυση της ανταγωνιστικότητας των πολύ μικρών επιχειρήσεων σε αγροτικές περιοχές Ενότητα No 1: Marketing/ Προώθηση & ηλεκτρονικό εμπόριο

MICRO: Ενίσχυση της ανταγωνιστικότητας των πολύ μικρών επιχειρήσεων σε αγροτικές περιοχές Ενότητα No 1: Marketing/ Προώθηση & ηλεκτρονικό εμπόριο MICRO: Ενίσχυση της ανταγωνιστικότητας των πολύ μικρών επιχειρήσεων σε αγροτικές περιοχές Ενότητα No 1: / Προώθηση & ηλεκτρονικό εμπόριο Επιμέλεια των φορέων του έργου: Irish Rural Link National University

Διαβάστε περισσότερα

έρευνα κοινής γνώμης σε επιχειρήσεις Έρευνα Επιχειρήσεων επιτυχείς συνεντεύξεις σε διευθυντές επιχειρήσεων 2ο Εξάμηνο 2018

έρευνα κοινής γνώμης σε επιχειρήσεις Έρευνα Επιχειρήσεων επιτυχείς συνεντεύξεις σε διευθυντές επιχειρήσεων 2ο Εξάμηνο 2018 έρευνα κοινής γνώμης σε επιχειρήσεις Έρευνα Επιχειρήσεων - 301 επιτυχείς συνεντεύξεις σε διευθυντές επιχειρήσεων 2ο Εξάμηνο 2018 ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ {05} Συνοπτική Παρουσίαση {15} Επενδύσεις {07} Δείκτες γενικής

Διαβάστε περισσότερα

ρ. ιονύσης Σκαρµέας ΕΙΣΑΓΩΓΗ ΣΤΟ ΜΑΡΚΕΤΙΝΓΚ ΜΑΡΚΕΤΙΝΓΚ & ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ ΕΡΕΥΝΑ ΜΑΡΚΕΤΙΝΓΚ ΣΥΜΠΕΡΙΦΟΡΑ ΑΓΟΡΑΣΤΗ ΣΤΡΑΤΗΓΙΚΗ ΜΑΡΚΕΤΙΝΓΚ ΠΡΟΙΟΝ ΙΑΝΟΜΗ ΠΡΟΒΟΛΗ

ρ. ιονύσης Σκαρµέας ΕΙΣΑΓΩΓΗ ΣΤΟ ΜΑΡΚΕΤΙΝΓΚ ΜΑΡΚΕΤΙΝΓΚ & ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ ΕΡΕΥΝΑ ΜΑΡΚΕΤΙΝΓΚ ΣΥΜΠΕΡΙΦΟΡΑ ΑΓΟΡΑΣΤΗ ΣΤΡΑΤΗΓΙΚΗ ΜΑΡΚΕΤΙΝΓΚ ΠΡΟΙΟΝ ΙΑΝΟΜΗ ΠΡΟΒΟΛΗ ΕΙΣΑΓΩΓΗ ΣΤΟ ΜΑΡΚΕΤΙΝΓΚ ΕΙΣΑΓΩΓΗ ΣΤΟ ΜΑΡΚΕΤΙΝΓΚ ΜΑΡΚΕΤΙΝΓΚ & ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ ΕΡΕΥΝΑ ΜΑΡΚΕΤΙΝΓΚ ΣΥΜΠΕΡΙΦΟΡΑ ΑΓΟΡΑΣΤΗ ΣΤΡΑΤΗΓΙΚΗ ΜΑΡΚΕΤΙΝΓΚ ΠΡΟΙΟΝ ΙΑΝΟΜΗ ΠΡΟΒΟΛΗ ΤΙΜΟΛΟΓΗΣΗ Τι είναι Μάρκετινγκ; Ηδιαδικασία σχεδιασµού

Διαβάστε περισσότερα

ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΑΙΓΑΙΟΥ ΜΟΝΑΔΑ ΚΑΙΝΟΤΟΜΙΑΣ ΚΑΙ ΕΠΙΧΕΙΡΗΜΑΤΙΚΟΤΗΤΑΣ (ΜΚΕ)

ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΑΙΓΑΙΟΥ ΜΟΝΑΔΑ ΚΑΙΝΟΤΟΜΙΑΣ ΚΑΙ ΕΠΙΧΕΙΡΗΜΑΤΙΚΟΤΗΤΑΣ (ΜΚΕ) ΕΠΙ ΧΕΙΡ Η ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΑΙΓΑΙΟΥ 2011-2012 ΜΟΝΑΔΑ ΚΑΙΝΟΤΟΜΙΑΣ ΚΑΙ ΕΠΙΧΕΙΡΗΜΑΤΙΚΟΤΗΤΑΣ (ΜΚΕ) ΜΑΤΙ ΚΟ ΤΗ ΤΑ Το έργο υλοποιείται στο πλαίσιο του Επιχειρησιακού Προγράµµατος «Εκπαίδευση και Δια Βίου Μάθηση»

Διαβάστε περισσότερα

Αναλυτική περιγραφή διδακτικών ενοτήτων. e-commerce Project Manager

Αναλυτική περιγραφή διδακτικών ενοτήτων. e-commerce Project Manager Αναλυτική περιγραφή διδακτικών ενοτήτων e-commerce Project Manager Ακαδημαϊκό Έτος 2015 2016 1. Intro to e-commerce Μάθετε σε αυτή την ενότητα τις βασικές έννοιες και αρχές του e-commerce και αποκτήστε

Διαβάστε περισσότερα

Εισαγωγή στην Έννοια του Μάρκετινγκ. Μάμαλης Σπυρίδων Τμήμα Διοίκησης Επιχειρήσεων ΤΕΙ Καβάλας

Εισαγωγή στην Έννοια του Μάρκετινγκ. Μάμαλης Σπυρίδων Τμήμα Διοίκησης Επιχειρήσεων ΤΕΙ Καβάλας Εισαγωγή στην Έννοια του Μάρκετινγκ Μάμαλης Σπυρίδων Τμήμα Διοίκησης Επιχειρήσεων ΤΕΙ Καβάλας Τι είναι το ΜΚΤ; The enigma of marketing is that it is one of the man s oldest activities and yet it is regarded

Διαβάστε περισσότερα

ΔΙΟΡΓΑΝΩΣΗ ΑΘΛΗΤΙΚΩΝ ΓΕΓΟΝΟΤΩΝ ΚΑΛΕΣ ΠΡΑΚΤΙΚΕΣ. Γιώργος Τζέτζης Αναπ. Καθηγητής ΤΕΦΑΑ/ΑΠΘ

ΔΙΟΡΓΑΝΩΣΗ ΑΘΛΗΤΙΚΩΝ ΓΕΓΟΝΟΤΩΝ ΚΑΛΕΣ ΠΡΑΚΤΙΚΕΣ. Γιώργος Τζέτζης Αναπ. Καθηγητής ΤΕΦΑΑ/ΑΠΘ ΔΙΟΡΓΑΝΩΣΗ ΑΘΛΗΤΙΚΩΝ ΓΕΓΟΝΟΤΩΝ ΚΑΛΕΣ ΠΡΑΚΤΙΚΕΣ Γιώργος Τζέτζης Αναπ. Καθηγητής ΤΕΦΑΑ/ΑΠΘ Ο ρόλος της άσκησης για όλους Η άσκηση με την συστηματική καθοδήγηση αποτελεί ουσιαστική κοινωνική επένδυση γιατί

Διαβάστε περισσότερα

Πανεπιστήμιο Αιγαίου Σχολή Κοινωνικών Επιστημών Τμήμα Πολιτισμικής Τεχνολογίας Και Επικοινωνίας

Πανεπιστήμιο Αιγαίου Σχολή Κοινωνικών Επιστημών Τμήμα Πολιτισμικής Τεχνολογίας Και Επικοινωνίας Πανεπιστήμιο Αιγαίου Σχολή Κοινωνικών Επιστημών Τμήμα Πολιτισμικής Τεχνολογίας Και Επικοινωνίας Ψηφιακό Περιεχόμενο & Ηλεκτρονικό Εμπόριο (Δ εξάμηνο) Διάλεξη # 8η: Έρευνα αγοράς στο Διαδίκτυο Χαρίκλεια

Διαβάστε περισσότερα

Πρωτοβουλία για την Καινοτομία

Πρωτοβουλία για την Καινοτομία Πρωτοβουλία για την Καινοτομία Ολοκληρωµένα Προγράµµατα, Πρωτοβουλίες και Δικτυώσεις για την ανάπτυξη δεξιοτήτων και ικανοτήτων Καινοτομίας Το έργο υλοποιείται στο πλαίσιο του Επιχειρησιακού Προγράμματος

Διαβάστε περισσότερα

ΕΠΙΚΟΙΝΩΝΙΑ - ΔΙΑΦΗΜΙΣΗ

ΕΠΙΚΟΙΝΩΝΙΑ - ΔΙΑΦΗΜΙΣΗ ΕΠΙΚΟΙΝΩΝΙΑ - ΔΙΑΦΗΜΙΣΗ Διαφήμιση φύση προιόντος Προιόντα έρευνας: οι καταναλωτές ενημερώνονται για τα χαρακτηριστικά του προιόντος πριν κάνουν την αγορά. Άρα η διαφήμιση πρέπει να παρέχει πληροφορίες

Διαβάστε περισσότερα

«Ηλεκτρονικό Εμπόριο και Διαδικτυακή Συμπεριφορά Καταναλωτή» Ονοματεπώνυμο: Ελένη Σ. Γυμνοπούλου Σειρά: 8 η Επιβλέπων Καθηγητής: Αδάμ Π.

«Ηλεκτρονικό Εμπόριο και Διαδικτυακή Συμπεριφορά Καταναλωτή» Ονοματεπώνυμο: Ελένη Σ. Γυμνοπούλου Σειρά: 8 η Επιβλέπων Καθηγητής: Αδάμ Π. «Ηλεκτρονικό Εμπόριο και Διαδικτυακή Συμπεριφορά Καταναλωτή» Ονοματεπώνυμο: Ελένη Σ. Γυμνοπούλου Σειρά: 8 η Επιβλέπων Καθηγητής: Αδάμ Π. Βρεχόπουλος Δεκέμβριος 2011 e-business Τεχνολογική σύγκλιση Click

Διαβάστε περισσότερα

Εργαστήριο Συστημάτων Αποφάσεων & Διοίκησης. Ανάλυση Ανταγωνισμού. Παίγνια Αποφάσεων 9 ο Εξάμηνο

Εργαστήριο Συστημάτων Αποφάσεων & Διοίκησης. Ανάλυση Ανταγωνισμού. Παίγνια Αποφάσεων 9 ο Εξάμηνο Ανάλυση Ανταγωνισμού Παίγνια Αποφάσεων 9 ο Εξάμηνο Επιχειρηματικός Ανταγωνισμός Ο αγώνας στον οποίο, κάθε επιχείρηση προσπαθεί να αποκομίσει αυτό που την ίδια στιγμή αποκομίζουν οι άλλες επιχειρήσεις προσφέροντας

Διαβάστε περισσότερα

Grow Greek Tourism Online για το Πώς συνεργάζονται Internet και τουρισμός

Grow Greek Tourism Online για το Πώς συνεργάζονται Internet και τουρισμός Grow Greek Tourism Online για το 2016. Πώς συνεργάζονται Internet και τουρισμός Την πρωτοβουλία «Grow Greek Tourism Online» για το 2016, για τη στήριξη της τουριστικής βιομηχανίας της χώρας μας μέσω της

Διαβάστε περισσότερα

Τίτλος Ειδικού Θεματικού Προγράμματος: «Διοίκηση, Οργάνωση και Πληροφορική για Μικρομεσαίες Επιχειρήσεις»

Τίτλος Ειδικού Θεματικού Προγράμματος: «Διοίκηση, Οργάνωση και Πληροφορική για Μικρομεσαίες Επιχειρήσεις» ΤΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΑΙΓΑΙΟΥ, ΒΑΣΙΚΟΣ ΠΑΡΑΓΟΝΤΑΣ ΓΙΑ ΤΗΝ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗ ΚΑΙ ΚΟΙΝΩΝΙΚΗ ΑΝΑΠΤΥΞΗ ΤΟΥ ΑΙΓΑΙΟΠΕΛΑΓΙΤΙΚΟΥ ΧΩΡΟΥ Τίτλος Ειδικού Θεματικού Προγράμματος: «Διοίκηση, Οργάνωση και Πληροφορική για Μικρομεσαίες

Διαβάστε περισσότερα

Αρχές Μάρκετινγκ Αγροτικών Προϊόντων και Τροφίμων

Αρχές Μάρκετινγκ Αγροτικών Προϊόντων και Τροφίμων Αρχές Μάρκετινγκ Αγροτικών Προϊόντων και Τροφίμων Ενότητα 1: H Φιλοσοφία του Μάρκετινγκ Θεοδωρίδης Προκόπης Σχολή Οργάνωσης και Διοίκησης Επιχειρήσεων Τμήμα Διοίκησης Επιχειρήσεων Αγροτικών Προϊόντων &

Διαβάστε περισσότερα

ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΑΚΑ ΣΥΣΤΗΜΑΤΑ ΜΑΡΚΕΤΙΝΓΚ

ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΑΚΑ ΣΥΣΤΗΜΑΤΑ ΜΑΡΚΕΤΙΝΓΚ ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΑΚΑ ΣΥΣΤΗΜΑΤΑ ΜΑΡΚΕΤΙΝΓΚ Ενότητα 3: ΣΧΕΔΙΟ ΜΑΡΚΕΤΙΝΓΚ Βλαχοπούλου Μάρω Άδειες Χρήσης Το παρόν εκπαιδευτικό υλικό υπόκειται σε άδειες χρήσης Creative Commons. Για εκπαιδευτικό υλικό, όπως εικόνες,

Διαβάστε περισσότερα

Μη σκέφτεστε το internet ως μία μονοδιάστατη δραστηριότητα. Alicon Femah Vice President of Research & Marketing IAB Europe

Μη σκέφτεστε το internet ως μία μονοδιάστατη δραστηριότητα. Alicon Femah Vice President of Research & Marketing IAB Europe Μη σκέφτεστε το internet ως μία μονοδιάστατη δραστηριότητα. Alicon Femah Vice President of Research & Marketing IAB Europe 2 3 Τέσσερις άλλαξαν την ιστορία της ανθρωπότητας προς το καλύτερο χωρίς αίμα.

Διαβάστε περισσότερα

Ideas that take you places

Ideas that take you places Ideas that take you places Ρόλος και δυνατότητες των Social Media στην σύγχρονη εκπαιδευτική διαδικασία Δημητρακοπούλου Κατερίνα Ms. Ιούνιος 2018 Τι άλλαξε με τα Social Media; Αλλαγές Ο τρόπος που ο κόσμος

Διαβάστε περισσότερα