Aναζητώντασ θετικϊ κύνητρα ςτα προβλόματα ςυμπεριφορϊσ

Transcript

1 Aναζητώντασ θετικϊ κύνητρα ςτα προβλόματα ςυμπεριφορϊσ Aργυροπούλου, Μαρύα Ιωϊννα, Kλινικόσ Ψυχολόγοσ, MSc, Ph.D. - Ψυχοθεραπεύτρια Γνωςιακόσ / Συμπεριφοριςτικόσ κατεύθυνςησ gmargirop@gmail.com,

2 Η τεχνικό τησ θετικόσ υποδόλωςησ κινότρων Τη θίλεηξν πνπ απνδίδεη έλα άηνκν ζηε ζπκπεξηθνξά ελόο άιινπ αηόκνπ αληηπξνζσπεύεη κηα ππνζεηηθή εξκελεία ηνπ άιινπ. Τα άηνκα πνπ θάλνπλ κηα εξκελεία γηα ηε ζπκπεξηθνξά ηνπ άιινπ ηείλνπλ λα ζεσξνύλ όηη απηή απνηειεί αληηθεηκεληθή αιήζεηα, παξόιν πνπ ζηελ πξαγκαηηθόηεηα είλαη κηα κόλν ππνζεηηθή εξκελεία αλάκεζα ζε άιιεο Σπλήζσο, απνδίδνληαη αξλεηηθά θίλεηξα ζε πξνβιεκαηηθέο ζπκπεξηθνξέο Η απόδνζε ζεηηθώλ θηλήηξσλ ζε πξνβιεκαηηθέο ζπκπεξηθνξέο ζα κπνξνύζε παξόια απηά λα βνεζήζεη ζηελ εύξεζε απνηειεζκαηηθώλ ηξόπσλ γηα ηελ αληηκεηώπηζή ηνπο

3 Η τεχνικό τησ θετικόσ υποδόλωςησ κινότρων Η ηερληθή ηεο ζεηηθήο ππνδήισζεο θηλήηξσλ ζπλίζηαηαη ζηελ αλαγλώξηζε πηζαλώλ ζεηηθώλ θηλήηξσλ ζηελ πξνβιεκαηηθή ζπκπεξηθνξά Η απόδνζε ζεηηθώλ θηλήηξσλ ζε κηα πξνβιεκαηηθή ζπκπεξηθνξά είλαη ηόζν ππνζεηηθή όζν θαη ε απόδνζε αξλεηηθώλ Η αμία ηεο απόδνζεο ελόο ζεηηθνύ θηλήηξνπ εμαξηάηαη από ηελ ρξεζηκόηεηά ηεο ζηελ δηαδηθαζία αιιαγήο ηεο πξνβιεκαηηθήο ζπκπεξηθνξάο, αθνύ ε αιήζεηα γύξσ από ηα θίλεηξα ελόο άιινπ αηόκνπ δελ κπνξεί λα γίλεη πνηέ εύθνια απόιπηα γλσζηή

4 Η τεχνικό τησ θετικόσ υποδόλωςησ κινότρων Σεκαληηθό ζηνηρείν ηεο ηερληθήο είλαη απηόο πνπ ηελ ρξεζηκνπνηεί λα ζεσξήζεη εύινγν ην ζεηηθό θίλεηξν πνπ ζθέθηεθε γηα ηελ πξνβιεκαηηθή ζπκπεξηθνξά ώζηε λα βξεη ζεηηθνύο θαη εηιηθξηλείο ηξόπνπο αληίδξαζεο ζε απηή ηελ λέα άπνςε Ωο ζπλέπεηαο ηεο λέαο απηήο άπνςεο αιιάδεη πξώηα επνκέλσο ε ζπκπεξηθνξά απηνύ πνπ ρξεζηκνπνηεί απηή ηελ ηερληθή π.σ. ανηί να εκλάβει έναρ δάζκαλορ ηο γεγονόρ όηι έναρ μαθηηήρ πεηάγεηαι ζςνέσεια ζηην ηάξη επειδή θέλει να θέπει ζε δύζκολη θέζη ηο δάζκαλο, με αποηέλεζμα ο δάζκαλορ να αιζθανθεί όηι ηον ςπονομεύει και να ηον αγνοήζει μποπεί να θεωπήζει όηι ο μαθηηήρ ενδιαθέπεηαι πολύ για ηο μάθημα. Η ανηίδπαζη ηος δαζκάλος ζε μια ηέηοια επμηνεία μποπεί να είναι πολύ διαθοπεηική, ηόζο ζςναιζθημαηικά, όζο και ζε επίπεδο ζςμπεπιθοπάρ.

5 Η τεχνικό τησ θετικόσ υποδόλωςησ κινότρων Η αιιαγή απηή ζηε ζπκπεξηθνξά ηνπ δαζθάινπ κπνξεί λα έρεη ή λα κελ έρεη θάπνηα επίδξαζε ζηελ αιιαγή ηεο ζπκπεξηθνξάο ηνπ καζεηή Αλακέλεηαη ν καζεηήο λα αληηδξάζεη δηαθνξεηηθά ζηελ πεξηγξαθή ηεο ζπκπεξηθνξάο ηνπ όηαλ ζε απηή απνδίδεηαη ζεηηθό θίλεηξν ζε ζρέζε κε όηαλ απνδίδεηαη ζε απηή αξλεηηθό θίλεηξν. Η απόδνζε παξακέλεη ην ίδην ππνζεηηθή θαη ζηηο δπν πεξηπηώζεηο, πξνθαιεί όκσο πνιύ δηαθνξεηηθέο ζπλαηζζεκαηηθέο, γλσζηηθέο θαη ζπκπεξηθνξηθέο αληηδξάζεηο, ηόζν ζε απηόλ πνπ θάλεη ηελ απόδνζε, όζν θαη ζε απηόλ πνπ θάλεη ηελ πξνβιεκαηηθή ζπκπεξηθνξά. Επίζεο, ην ζπλαηζζεκαηηθό θιίκα θαη ε ζρέζε ησλ δύν απηώλ αηόκσλ είλαη πνιύ δηαθνξεηηθά ζηηο δπν απηέο πεξηπηώζεηο

6 Η τεχνικό τησ θετικόσ υποδόλωςησ κινότρων Έρεη παξαηεξεζεί όηη ε εύξεζε ζεηηθώλ θηλήηξσλ ζε κηα πξνβιεκαηηθή ζπκπεξηθνξά έρεη σο απνηέιεζκα ην άηνκν πνπ ηελ θάλεη λα ελεξγεί ζαλ ε εξκελεία απηή λα ήηαλ «αιεζηλή» θαη ζηαδηαθά ε ζπκπεξηθνξά ηνπ αιιάδεη πξαγκαηηθά αληαπνθξηλόκελε ζε απηή ηελ εξκελεία, δεκηνπξγείηαη δειαδή ην θαηλόκελν ηεο «απηό-εθπιεξνύκελεο πξνθεηείαο»

7 Πώσ λειτουργεύ η τεχνικό; Πεξηγξάθνληαο κε ζεηηθό ηξόπν έλα άηνκν πνπ παξνπζηάδεη αξλεηηθή ζπκπεξηθνξά ην βνεζάκε λα γίλεη έηζη Ελαιιαθηηθά, κπνξεί θαλείο λα ππνζέζεη όηη ην ζεηηθό θίλεηξν ίζρπε από ηελ αξρή ζηελ πξαγκαηηθόηεηα θαη όηη ε αλαγλώξηζή ηνπ από ηνλ δάζθαιν νδήγεζε ζηελ ζεηηθή αιιαγή

8 Πώσ λειτουργεύ η τεχνικό; Η ζεηηθή πεξηγξαθή ησλ θηλήηξσλ νδεγεί ζε ζεηηθέο αληηδξάζεηο απμάλνληαο ηελ πηζαλόηεηα ζπλεξγαζίαο. Παξάιιεια, εθηόο από ην ζεηηθό θίλεηξν αλαγλσξίδεηαη έκκεζα θαη ε ηθαλόηεηα ηνπ αηόκνπ ζε θάπνηνλ ηνκέα Π.ρ. είλαη δύζθνιν λα κελ ζπλεξγαζηεί καδί καο θάπνηνο ηνλ νπνίν πεξηγξάθνπκε σο θηλεηνπνηεκέλν, επζπλείδεην, θ.η.ι. Η ζεηηθή εξκελεία ηεο ζπκπεξηθνξάο έρεη σο απνηέιεζκα απηόο πνπ θάλεη ηελ εξκελεία λα ελνριείηαη ιηγόηεξν από απηή θαη αληηδξά πην ζεηηθά, θάηη πνπ απμάλεη ζεκαληηθά ηελ πηζαλόηεηα ε ζπκπεξηθνξά λα κελ παξακείλεη ε ίδηα

9 Πότε χρηςιμοποιεύται; Η ηερληθή απηή κπνξεί λα ρξεζηκνπνηεζεί όηαλ νη παξαδνζηαθέο ηερληθέο ειέγρνπ ηεο πξνβιεκαηηθήο ζπκπεξηθνξάο δελ απνδίδνπλ (ν εθπαηδεπηηθόο έρεη δνθηκάζεη όινπο ηνπο ππόινηπνπο ηξόπνπο ρσξίο απνηέιεζκα) Σε πεξηπηώζεηο πνπ νη παξαδνζηαθνί ηξόπνη έρνπλ απνηέιεζκα, ν εθπαηδεπηηθόο όκσο δελ είλαη ηθαλνπνηεκέλνο γηαηί ν έιεγρνο ηεο ζπκπεξηθνξάο επηηπγράλεηαη κε ηηκσξεηηθέο κεζόδνπο ή άιινπο ηξόπνπο, νη νπνίνη έρνπλ αξλεηηθό αληίθηππν ζην ζπλαηζζεκαηηθό θιίκα θαη ζηε ζρέζε ηνπ κε ην καζεηή

10 Πότε χρηςιμοποιεύται; Μπνξεί λα ρξεζηκνπνηεζεί ζε πξνβιήκαηα ζπκπεξηθνξάο πνπ εκθαλίδεη έλα ζπγθεθξηκέλνο καζεηήο Σε όιε ηελ ηάμε Σε πξνβιήκαηα ζηε ζπλεξγαζία κεηαμύ εθπαηδεπηηθώλ

11 Δυςκολύεσ Είλαη εύθνιν λα παξαζπξζεί θαλείο ζε κηα αλώθειε κνξθή αιιειεπίδξαζεο Είλαη δύζθνιν λα εθδειώζεη θαλείο έλα δηαθνξεηηθό ηξόπν αληίδξαζεο ζε κηα ελνριεηηθή ζπκπεξηθνξά θαη θπξίσο λα ηνλ δηαηεξήζεη ζηαζεξό γηα έλα κεγάιν ρξνληθό δηάζηεκα, ελώ ην άηνκν ζπλερίδεη λα αληηδξά κε ηνλ παιηό πξνβιεκαηηθό ηξόπν Η ηθαλόηεηα γηα δηαηήξεζε ηεο δηαθνξεηηθήο αληίδξαζεο είλαη απνηέιεζκα ηεο δέζκεπζεο πνπ αλαιακβάλεη θάπνηνο λα αιιάμεη ηελ θαηάζηαζε θαη ηεο πξνζπκίαο ηνπ λα αληηκεησπίζεη ηελ θαηάζηαζε κε δηαθνξεηηθό ηξόπν.

12 Δυςκολύεσ Τν άηνκν πνπ ρξεζηκνπνηεί ηελ ηερληθή πξέπεη λα αληηζηαζεί ζηνλ πεηξαζκό λα επαηλέζεη απηόλ πνπ κέρξη πξηλ έθαλε ηελ πξνβιεκαηηθή ζπκπεξηθνξά επεηδή άξρηζε λα αληηδξά πην ζεηηθά. Κάηη ηέηνην κπνξεί λα νδεγήζεη ζηελ επηζηξνθή ζηελ πξνεγνύκελε ζπκπεξηθνξά. Δπζθνιίεο πξνθύπηνπλ θαη από ηνλ ηξόπν πνπ ζα αληηδξάζνπλ θαη νη ζπλάδεξθνη θαη ν δηεπζπληήο ηνπ ζρνιείνπ ζε απηέο ηηο ηερληθέο

13 Τι μπορούμε να κϊνουμε όταν παρουςιαςτούν δυςκολύεσ; Αλ ζεκεησζεί ππνηξνπή, ζα πξέπεη απηόο πνπ ρξεζηκνπνηεί ηελ ηερληθή λα αλαγλσξίζεη ηελ πξνεγνύκελε επηηπρία ηνπ αηόκνπ λα αιιάμεη ηελ πξνβιεκαηηθή ζπκπεξηθνξά θαη λα δνπιέςεη πξνζεθηηθά κε ηελ αξρηθή ζεηηθή ππνδήισζε Όηαλ επαλεκθαληζηεί ε πξνβιεκαηηθή ζπκπεξηθνξά δάζθαινο θαη καζεηήο κπνξνύλ λα ζπλεξγαζηνύλ γηα λα αληηκεησπίζνπλ ηελ ππνηξνπή: Ο δάζθαινο ζα πξέπεη λα πηζηέςεη όηη ν καζεηήο πξνζπαζεί πξαγκαηηθά λα αιιάμεη, ελώ ν καζεηήο αλαγλσξίδεη όηη ηνπ αξέζεη πξαγκαηηθά ε επηηπρία ζηελ αιιαγή

14 Βαςικϊ ςημεύα τησ τεχνικόσ Σηάζε ζθεπηηθηζκνύ απέλαληη ζε απηό πνπ θαίλεηαη λα είλαη έλα αξλεηηθό θίλεηξν θαη πίζηε ζε έλα δπλαηό ζεηηθό θίλεηξν κηαο πξνβιεκαηηθήο ζπκπεξηθνξάο Σπλεηδεηνπνίεζε ησλ θηλήηξσλ πνπ απνδίδεηε πξηλ ηελ εθαξκνγή ηεο ηερληθήο ζηε ζρέζε ζαο κε ην άηνκν πνπ εθδειώλεη ηελ πξνβιεκαηηθή ζπκπεξηθνξά Πεξηγξαθή ησλ ελαιιαθηηθώλ ζεηηθώλ θηλήηξσλ ηεο πξνβιεκαηηθήο ζπκπεξηθνξάο Επηινγή ελόο εύινγνπ ζεηηθνύ θηλήηξνπ Δηαηύπσζε κηαο ή δπν πξνηάζεσλ πνπ πεξηγξάθνπλ ην λέν ζεηηθό θίλεηξν ηεο ζπκπεξηθνξάο Ελέξγεηεο πνπ αληαλαθινύλ ηελ αλαγλώξηζε ησλ ζεηηθώλ θηλήηξσλ

15 Παρϊδειγμα: Ο Στοχαςτόσ Ο Μιχϊλησ μαθητόσ τησ Ε Δημοτικού Δεν ςυμμετϋχει πϊντα ςτισ ομαδικϋσ ςυζητόςεισ Αναβϊλλει την ςυγγραφό των εργαςιών

16 Παρϊδειγμα: Η ευςυνεύδητη δαςκϊλα Η δαςκϊλα που παρϋπεμπε ςτην ςχολικό ψυχολόγο μαθητϋσ χωρύσ εμφανό μαθηςιακό δυςκολύα και απογοητευόταν όταν δεν ϋπαιρναν διϊγνωςη

17 Το δικό ςασ παρϊδειγμα: 1. Ποιο εύναι το πρόβλημα. Τι κϊνει το ϊτομο; Πότε το κϊνει; Ποιοσ ϊλλοσ εμπλϋκεται; 2. Πώσ αντιδρϊτε ςυνόθωσ και τι αποτϋλεςμα ϋχει; 3. Γιατύ νομύζεται ότι το ϊτομο ενεργεύ ϋτςι; Ποια κύνητρα του αποδύδετε; 4. Ποια θετικϊ κύνητρα μπορεύ να υπϊρχουν; 5. Με βϊςη 1 ό περιςςότερα κύνητρα τι θα του λϋγατε;