Νίθνο Κνπηζηαξάο. ΠΑΝΕΠΙΣΗΜΙΟ ΑΘΗΝΩΝ ρνιή Ννκηθψλ Οηθνλνκηθψλ θαη Πνιηηηθψλ Δπηζηεκψλ Σκήκα Πνιηηηθήο Επηζηήκεο θαη Δεκόζηαο Δηνίθεζεο

Transcript

1 ΠΑΝΕΠΙΣΗΜΙΟ ΑΘΗΝΩΝ ρνιή Ννκηθψλ Οηθνλνκηθψλ θαη Πνιηηηθψλ Δπηζηεκψλ Σκήκα Πνιηηηθήο Επηζηήκεο θαη Δεκόζηαο Δηνίθεζεο Νίθνο Κνπηζηαξάο Δπεμεξγαζία ειεθηξνληθψλ ζεκεηψζεσλ : Κπξηάθνο Φηιίλεο, Φνίβε Σζηθθίλε θαη Ervin Kondakçiu

2 Burda, M. - Wyplosz, Ch. (2007) Εσρωπαϊκή Μακροοικονομική, Σφκνο Α, Gutenberg, Αζήλα Krugman, P. - Wells, R. (2009) Μακροοικονομική, Δπίθεληξν, Θεζζαινλίθε Mankiw, N. G. -Taylor, M. P. (2010) Αρτές Οικονομικής Θεωρίας, Σφκνο Β, Gutenberg, Αζήλα Samuelson, P. - Nordhaus, W. (2000) Οικονομική, Σφκνο Β, Παπαδήζεο, Αζήλα Stiglitz, J. E. - Walsh,C. E. (2009) Αρτές της Μακροοικονομικής, Παπαδήζεο, Αζήλα

3

4 Δηάγξακκα 2.1: Οη θπθιηθέο ξνέο ζηελ νηθνλνκία

5 Σν ΑΔΠ είλαη ην άζξνηζκα ησλ ηειηθψλ αγαζψλ θαη ππεξεζηψλ, εθθξαζκέλσλ ζε ρξεκαηηθέο κνλάδεο, πνπ παξάγνληαη ζε κηα νηθνλνκία ζε κηα ζπγθεθξηκέλε ρξνληθή πεξίνδν (ζπλήζσο έηνο).

6 Δπλεηηθό ΑΕΠ Πξαγκαηνπνηνύκελν ΑΕΠ Κελό Παξαγωγηθόηεηαο Παξαγσγηθφ θελφ ΑΕΠ Πραγματοποιοφμενο ΑΕΠ Δυνητικό ΑΕΠ Δπλεηηθό ΑΕΠ είλαη ην πξντφλ πνπ ζα κπνξνχζε λα παξάγεη κηα νηθνλνκία αλ φινη νη παξαγσγηθνί ζπληειεζηέο απαζρνινχληαλ πιήξσο. Πξαγκαηνπνηνύκελν ΑΕΠ είλαη ην πξαγκαηηθφ επίπεδν πξντφληνο πνπ παξάγεη κία νηθνλνκία. Κελό Παξαγωγηθόηεηαο είλαη ε δηαθνξά κεηαμχ δπλεηηθνχ θαη πξαγκαηνπνηνχκελνπ ΑΔΠ.

7 Σν ΑΔΠ κεηξάηαη σο: ην ζπλνιηθφ εηζφδεκα ησλ κειψλ κηαο νηθνλνκίαο ην άζξνηζκα φισλ ησλ θαζαξψλ ηειηθψλ πσιήζεσλ κηαο νηθνλνκίαο ε ζπλνιηθή δαπάλε γηα ηελ παξαγσγή αγαζψλ θαη ππεξεζηψλ κηαο νηθνλνκίαο ην άζξνηζκα ηεο πξνζηηζέκελεο αμίαο θάζε ζηαδίνπ παξαγσγήο

8 Παξάδεηγκα Μηα νηθνλνκία, ην 2007, παξήγαγε 10 Η/Τ. Η ηηκή θάζε Η/Τ είλαη Σν ΑΕΠ ωο ηειηθό πξνϊόλ: ΑΔΠ = *10=

9 2. Σν ΑΕΠ ωο δαπάλε γηα ηελ παξαγωγή αγαζώλ θαη ππεξεζηώλ Γηα ηελ παξαγσγή ελφο Η/Τ δαπαλήζεθαλ: Α. Μηζζνί: 5 εξγάηεο * 800 = 4000 Β. Δλνίθηα: 12 κήλεο* 300 = 3600 Γ. Πξψηεο Ύιεο: 10 κνλάδεο * 150 = 1500 Γ. Κέξδνο: 10 ηκρ. * 140 = 1400 ΤΝΟΛΟ:

10 3. Σν ΑΕΠ ωο ην άζξνηζκα ηεο πξνζηηζέκελεο αμίαο θάζε ζηαδίνπ παξαγωγήο Έζησ γηα ηελ παξαγσγή ησλ 10 Η/Τ απαηηνχληαη ηξία ζηάδηα παξαγσγήο: Α ηάδην Παξαγσγή πξψησλ πιψλ: Β ηάδην πλαξκνιφγεζε: Γ ηάδην Πψιεζε: ΤΝΟΛΟ:

11 Εγρώξην πξνϊόλ παξαγωγή Άζξνηζκα = Εγρώξηα = πξνζηηζέ- = πλνιηθή = κελεο αμίαο δαπάλε Εγρώξην εηζόδεκα Αμία πωιήζεωλ - Ελδηάκεζεο ξνέο Ακνηβέο + Κέξδε+ Πξόζνδνη Καηαλάιωζε + Επέλδπζε

12 Είλαη ην ινγηζκηθό ηειηθό ή ελδηάκεζν αγαζό; Η ηερλνινγηθή πξφνδνο έρεη επεξεάζεη ζεκαληηθά ηηο ζχγρξνλεο νηθνλνκίεο. Λφγσ ησλ αιιαγψλ πνπ έρνπλ επέιζεη δεκηνπξγείηαη ε αλάγθε ηεο αιιαγήο ηνπ ηξφπνπ κε ηνλ νπνίνλ ππνινγίδεηαη ην ΑΔΠ. Έλα θαιφ παξάδεηγκα απνηειεί ην ινγηζκηθφ. Πξηλ ην 1999 ην ινγηζκηθφ πνπ ήηαλ εγθαηεζηεκέλν ζε έλα πξντφλ, γηα παξάδεηγκα ζε έλαλ ειεθηξνληθφ ππνινγηζηή, θαηαγξαθφηαλ σο ηειηθφ αγαζφ θαη ζπκπεξηιακβαλφηαλ ζηηο επελδχζεηο. Δάλ φκσο κία επηρείξεζε αγφξαδε ή παξήγαγε ε ίδηα ινγηζκηθφ πξνθεηκέλνπ λα ην εγθαηαζηήζεη ζε θάπνηνλ ππνινγηζηή ηεο, απηφ ραξαθηεξηδφηαλ σο ελδηάκεζν αγαζφ. Με ηνπο λένπο θαλφλεο, φκσο, πνπ πεξηιακβάλνληαη ζην 1999 Comprehensive Revision of the National Income and Product Accounts, φιεο νη δαπάλεο γηα ινγηζκηθφ ζεσξνχληαη επελδπηηθέο. Κη απηφ είλαη νξζφηεξν δηφηη ην ινγηζκηθφ παξάγεη κηα ξνή ππεξεζηψλ πνπ δηαξθεί γηα πεξηζζφηεξν ηνπ ελφο έηνπο. Σα Γξαθείν Οηθνλνκηθψλ Αλαιχζεσλ ππνινγίδεη πσο ε κέζε δηάξθεηα δσήο ηνπ ινγηζκηθνχ είλαη κεηαμχ ηξηψλ θαη πέληε εηψλ. Οη επηπηψζεηο ηεο αλαζεψξεζεο ζα είλαη λα απμεζεί ην ΑΔΠ. Πφζν φκσο; Οη αλαζεσξήζεηο ελίζρπζαλ ην ΑΔΠ θαηά ηε δηάξθεηα ηνπ ηέινπο ηεο δεθαεηίαο ηνπ 1990 θαηά 100 δηζεθαηνκκχξηα δνιάξηα! Ωζηφζν ε αιιαγή, αλ θαη ην λνχκεξν είλαη κεγάιν, αληηπξνζσπεχεη κφιηο γχξσ ζην 1% ηνπ ΑΔΠ. Stiglitz, J. E., Αρτές της Μακροοικονομικής, Παπαδήζεο, Αζήλα, 2009, ζει.196.

13 Πξνβιήκαηα κέηξεζεο ηνπ ΑΔΠ: 1. Παξανηθνλνκία/παξάλνκεο δξαζηεξηφηεηεο 2. Με-ακεηβφκελε εξγαζία 3. Δμσηεξηθέο νηθνλνκίεο (π.ρ. πεξηβαιινληηθή κφιπλζε) 4. Μέηξεζε ησλ πνηνηηθψλ αιιαγψλ ζε δηάθνξνπο ηνκείο ηεο νηθνλνκίαο 5. Μέηξεζε ηεο εθξνήο ππεξεζηψλ 6. Μέηξεζε κε αγνξαίσλ αγαζψλ (π.ρ. νηθηαθή εξγαζία)

14 Πξσηαζιήηξηεο ζηελ παξανηθνλνκία κεηαμχ 21 θξαηψλ ηνπ Οξγαληζκνχ Οηθνλνκηθήο πλεξγαζίαο θαη Αλάπηπμεο (ΟΟΑ) εθηηκάηαη φηη ζα είλαη θαη ην 2010 ε Διιάδα, ε Ιηαιία θαη ε Ιζπαλία, ζχκθσλα κε έξεπλα ηνπ απζηξηαθνχ παλεπηζηεκίνπ ηνπ Ληληο. Σξνθνδνηνχκελε απφ ηελ νηθνλνκηθή θξίζε, ε παξανηθνλνκία ζηελ Διιάδα εθηηκάηαη φηη ζα αλέιζεη θέηνο ζε 25,2% ηνπ επίζεκνπ ΑΔΠ (πάλσ απφ 60 δηζ. επξψ), κε απνηέιεζκα ε ρψξα λα θαηαηάζζεηαη πξψηε ζηε καχξε ιίζηα, ελψ αθνινπζνχλ κε ζεκαληηθή απφζηαζε ε Ιηαιία (22,2%) θαη ε Ιζπαλία (19,8%). ηελ ηέηαξηε ζέζε βξίζθεηαη ε Πνξηνγαιία, φπνπ ε παξανηθνλνκία εθηηκάηαη ζην 19,7%. ΣΟ ΒΗΜΑ 19/5/2010

15 Πφζν θαιά πεξλνχλ νη Ακεξηθαλνί; Οη Γάιινη; Οη Ιλδνί; Η πην απιή απάληεζε γηα ηνλ νηθνλνκνιφγν ζα ήηαλ ην θαηά θεθαιήλ ΑΔΠ ζε θάζε ρψξα. Απηφ ζα πξνζέθεξε έλα εχινγν ηξφπν ζχγθξηζεο ηνπ βηνηηθνχ επηπέδνπ: νη Ακεξηθαλνί θαη νη Γάιινη θαηά κέζν φξν είλαη πινπζηφηεξνη απφ ηνπο Ιλδνχο. Απηή φκσο δελ είλαη φιε ε αιήζεηα. Σν θαηά θεθαιήλ ΑΔΠ ηεο Ακεξηθήο είλαη πςειφηεξν απφ εθείλν ηεο Γαιιίαο, αιιά νη Γάιινη δνπιεχνπλ ιηγφηεξν. Σειηθά πνηφο πεξλάεη θαιχηεξα; Σν ΑΔΠ ζρεδηάζηεθε κφλν γηα λα ππνινγίδεη ηελ αμία ησλ αγαζψλ θαη ησλ ππεξεζηψλ πνπ παξάγνληαη ζε κία ρψξα, αλ θαη νχηε απηφ ην θάλεη κε αθξίβεηα. Σν λα πεξλάο θαιά φκσο εμαξηάηαη θαη απφ πξάγκαηα πνπ δελ κεηξψληαη κε ην ΑΔΠ, φπσο ε θαιή πγεία ζνπ ή ην αλ έρεηο (θαιή θαη ζηαζεξή) δνπιεηά. Δπίζεο, νη πεξηβαιινληνιφγνη δηακαξηχξνληαη φηη κε ην (κέγεζνο ηνπ) ΑΔΠ ε θπζηθή θαηαζηξνθή ηνπ πιαλήηε κνηάδεη λα αληηκεησπίδεηαη ζαλ θάηη ζεηηθφ. Γη απηφ νη ζχγρξνλνη νηθνλνκνιφγνη ςάρλνπλ γηα άιια κεγέζε πνπ λα κεηξνχλ ηελ νηθηαθή εξγαζία, ηελ θαηαλάισζε ηνπ πξντφληνο ηεο θαη ην θπζηθφ πινχην. Έλαο απφ ηνπο ηζρπξφηεξνπο ππνζηεξηθηέο απηήο ηεο πξνζπάζεηαο είλαη ν Γάιινο πξφεδξνο Νηθνιά αξθνδί. Σν 2005 ππνινγίζηεθε φηη ην θαηά θεθαιήλ εηζφδεκα ηεο Γαιιίαο έθηαλε κφιηο ην 73% ηεο Ακεξηθήο. Αιιά φηαλ πξνζηέζεθε ε νηθηαθή παξαγσγή θαη ν ειεχζεξνο ρξφλνο, ε ςαιίδα κίθξπλε: ηα γαιιηθά λνηθνθπξηά έθηαζαλ ην 87% ηνπ εηζνδήκαηνο ησλ ακεξηθαληθψλ. THE ECONOMIST, 17/09/2009

16 Σν νλνκαζηηθφ ΑΔΠ (ή ΑΔΠ ζε ηξέρνπζεο ηηκέο) κεηξά ην πξντφλ κηαο νηθνλνκίαο, κηαο πεξηφδνπ, ζηηο ηξέρνπζεο ηηκέο. Γειαδή, κεηξά ηελ αμία ηνπ παξαγφκελνπ πξντφληνο κηαο νηθνλνκίαο ζε ρξεκαηηθέο κνλάδεο. Γηα παξάδεηγκα, αλ κηα νηθνλνκία παξάγεη δχν πξντφληα, Η/Τ θαη απηνθίλεηα, ηφηε: ΟΝΟΜΑΣΙΚΟ ΑΕΠ 2000 = PΗ/Τ, 2000*QH/Y, P ΑΤΣ/ΣΩΝ, 2000 *QΑΤΣ/ΣΩΝ,2000 ΟΝΟΜΑΣΙΚΟ ΑΕΠ 2007 = PΗ/Τ, 2007 *QH/Y, P ΑΤΣ/ΣΩΝ, 2007 *QΑΤΣ/ΣΩΝ,2007 Όπνπ, PΗ/Τ, 2000: ηηκή Η/Τ ην 2000, QH/Y,2000: πνζφηεηα Η/Τ ην 2000 PΗ/Τ, 2007: ηηκή Η/Τ ην 2007, QH/Y,2007: πνζφηεηα Η/Τ ην 2007 P ΑΤΣ/ΣΩΝ, 2000: ηηκή απηνθηλήησλ 2000, Q ΑΤΣ/ΣΩΝ,2000: πνζφηεηα απηνθηλήησλ ην 2000, P ΑΤΣ/ΣΩΝ, 2007: ηηκή απηνθηλήησλ 2007, Q ΑΤΣ/ΣΩΝ,2007: πνζφηεηα απηνθηλήησλ ην 2007

17 Σν πξαγκαηηθφ ΑΔΠ κεηξά ην πξντφλ κηαο νηθνλνκίαο, κηαο πεξηφδνπ, ζε ηηκέο ηνπ έηνπο βάζεο. Σν πξαγκαηηθφ ΑΔΠ κεηξά ην κέγεζνο ηεο παξαγσγήο, δειαδή ηελ παξαγσγή εθηηκεκέλε ζε πξαγκαηηθέο ηηκέο. ΠΡΑΓΜΑΣΙΚΟ ΑΕΠ 2000, 2000 = PΗ/Τ, 2000*QH/Y, P ΑΤΣ/ΣΩΝ, 2000 *QΑΤΣ/ΣΩΝ,2000 ΠΡΑΓΜΑΣΙΚΟ ΑΕΠ 2007,2000 = PΗ/Τ, 2000 *QH/Y, P ΑΤΣ/ΣΩΝ, 2000 *QΑΤΣ/ΣΩΝ,2007 Όπνπ, PΗ/Τ, 2000: ηηκή Η/Τ ην 2000 QH/Y,2000: πνζφηεηα Η/Τ ην 2000 PΗ/Τ, 2007: ηηκή Η/Τ ην 2007 QH/Y,2007: πνζφηεηα Η/Τ ην 2007 P ΑΤΣ/ΣΩΝ, 2000: ηηκή απηνθηλήησλ 2000, QΑΤΣ/ΣΩΝ,2000: πνζφηεηα απηνθηλήησλ 2000 P ΑΤΣ/ΣΩΝ, 2007: ηηκή απηνθηλήησλ 2007, QΑΤΣ/ΣΩΝ,2007: πνζφηεηα απηνθηλήησλ 2007

18 Πίλαθαο 2.1: Τπνινγηζκόο ηνπ νλνκαζηηθνύ ΑΕΠ Έζησ κηα νηθνλνκία παξάγεη δχν αγαζά: Η/Τ θαη απηνθίλεηα ΠΟΟΣΗΣΕ 2000 ΣΙΜΕ 2000 ( ) ΣΙΜΗ * ΠΟΟΣΗΣΑ ( ) ΠΟΟΣΗΣΕ 2007 ΣΙΜΕ 2007 ( ) ΣΙΜΗ * ΠΟΟΣΗΣΑ ( ) Η/Τ ΑΤΣΟΚΙΝΗΣΑ ΑΕΠ Παξαηήξεζε: ελώ κεηώζεθαλ νη παξαγόκελεο πνζόηεηεο ην (νλνκαζηηθό) ΑΕΠ απμήζεθε

19 Πίλαθαο 2.2: Τπνινγηζκόο ηνπ πξαγκαηηθνύ ΑΕΠ ΠΟΟΣΗΣΕ 2000 ΣΙΜΕ 2000 ( ) ΣΙΜΗ * ΠΟΟΣΗΣΑ ( ) ΠΟΟΣΗΣΕ 2007 ΣΙΜΕ 2000 ( ) ΣΙΜΗ * ΠΟΟΣΗΣΑ ( ) Η/Υ ΑΥΤΟΚΙΝΗΤΑ ΑΕΠ Ολνκαζηηθφ ΑΔΠ 2000 = Πνζφηεηα Η/Τ 2000 * Σηκή Η/Τ Πνζφηεηα Απηνθηλήησλ 2000 * Σηκή απηνθηλήησλ 2000 Ολνκαζηηθφ ΑΔΠ 2007 = Πνζφηεηα Η/Τ 2007 * Σηκή Η/Τ Πνζφηεηα Απηνθηλήησλ 2007 * Σηκή απηνθηλήησλ 2007 Πξαγκαηηθφ ΑΔΠ 2007(ηηκέο 2000) = Πνζφηεηα Η/Τ 2007 * Σηκή Η/Τ Πνζφηεηα Απηνθηλήησλ 2007 * Σηκή απηνθηλήησλ 2000 Παξαηήξεζε: ζην έηνο βάζεο ην νλνκαζηηθό ΑΕΠ ηζνύηαη κε ην πξαγκαηηθό

20 ΑΕΠ σε σταθερες τιμες 2000, εκατ. ευρώ ΑΕΠ τρεχουσες τιμες εκατ. ευρώ ΠΗΓΗ: ΟΟΑ, ΜΕΘΟΔΟ ΤΝΟΛΙΚΗ ΔΑΠΑΝΗ Σν νλνκαζηηθό ΑΕΠ απμάλεηαη γξεγνξόηεξα, θαζώο επεξεάδεηαη θαη από ηηο κεηαβνιέο ηωλ ηηκώλ

21 Η δηάθξηζε κεηαμχ πξαγκαηηθνχ θαη νλνκαζηηθνχ ΑΔΠ είλαη κείδνλνο ζεκαζίαο. Σν δηάγξακκα απνηππψλεη ηελ νηθνλνκηθή ηζηνξία ησλ ΗΠΑ απεηθνλίδνληαο ζηελ θίηξηλε ζηήιε ηελ πνζνζηηαία αιιαγή ζην νλνκαζηηθφ ΑΔΠ θαη ζηε κπιε ηελ πνζνζηηαία αιιαγή ζην πξαγκαηηθφ ΑΔΠ ηελ ίδηα ρξνληθή πεξίνδν. Δμαηηίαο ηνπ απνπιεζσξηζκνχ πνπ πξνέθπςε απφ ηελ Μεγάιε Κξίζε παξαηεξνχκε πσο ελψ ην πξαγκαηηθφ ΑΔΠ ησλ ΗΠΑ ην 1939 ήηαλ 9,9% απμεκέλν ζε ζρέζε κε εθείλν ηνπ 1929, πξάγκα πνπ ζεκαίλεη πσο ε ζπλνιηθή παξαγσγή απμήζεθε, ην νλνκαζηηθφ ΑΔΠ κεηψζεθε θαηά 11%. Η κεγάιε αχμεζε ηνπ νλνκαζηηθνχ ΑΔΠ ησλ ΗΠΑ ηα έηε θαη θαη ε ηαπηφρξνλε ρακειή αχμεζε ηνπ πξαγκαηηθνχ ΑΔΠ ηελ ίδηα ρξνληθή πεξίνδν καξηπξεί ην πςειφ επίπεδν πιεζσξηζκνχ πνπ βίσζε ε ρψξα. Krugman, P. - Wells, R. (2009) Μακροοικονομική, Δπίθεληξν, Θεζζαινλίθε, ζει.254

22 Ο δείθηεο ηηκώλ είλαη έλα κέηξν ηνπ κέζνπ επηπέδνπ ησλ ηηκψλ. Ο πιεζωξηζκόο δειψλεη κηα αχμεζε ηνπ γεληθνχ επηπέδνπ ησλ ηηκψλ. Ο ξπζκόο πιεζωξηζκνύ είλαη ν ξπζκφο κεηαβνιήο ηνπ γεληθνχ επηπέδνπ ησλ ηηκψλ. Ρπζκόο πιεζωξηζκνύ ην έηνο t = επίπεδν ηηκώλ - επίπεδν ηηκώλ έηνο t έηνο t-1 επίπεδν ηηκώλ έηνο t-1

23 ΑΠΟΠΛΗΘΩΡΙΣΗ ΑΕΠ = ΟΝΟΜΑΣΙΚΟ ΑΕΠ ΠΡΑΓΜΑΣΙΚΟ ΑΕΠ Ο απνπιεζσξηζηήο ΑΔΠ κεηξά ηελ ηηκή ηεο ηππηθήο αληηπξνζσπεπηηθήο κνλάδαο ηνπ παξαγφκελνπ πξντφληνο ζε ζρέζε κε ηελ ηηκή ηνπ ζην έηνο βάζεο.

24 4 3,5 3 2,5 2 ΑΠΟΠΛΗΘΩΡΙΣΗ ΑΕΠ ΕΣΗΙΑ ΠΟΟΣΙΑΙΑ ΑΤΞΗΗ (%) 1,5 1 0,

25 Ο Γείθηεο Σηκψλ Καηαλαισηή (ΓΣΚ) κεηξά ην θφζηνο αγνξάο ελφο ηππηθνχ θαιαζηνχ αγαζψλ ζε δηαθνξεηηθέο πεξηφδνπο. Δηάγξακκα 2.6: Πνζνζηηαία εηήζηα κεηαβνιή ηνπ ΔΣΚ ζηελ Ειιάδα 4 3,5 3 2,5 2 1,5 ΔΕΙΚΣΗ ΣΙΜΩΝ ΚΑΣΑΝΑΛΩΣΗ- ΌΛΑ ΣΑ ΠΡΟΙΟΝΣΑ 1 0,5 0 Πεγή: ΟΟΑ

26 Ο Γείθηεο Σηκψλ Παξαγσγνχ κεηξά ην επίπεδν ησλ ηηκψλ ζην ζηάδην ρνλδξηθήο ή ηνπ παξαγσγνχ. Μεηξά ην θφζηνο ελφο θαιαζηνχ πξντφλησλ θαη ππεξεζηψλ, πνπ αγνξάδνπλ, κάιινλ, νη επηρεηξήζεηο, παξά νη θαηαλαισηέο. Δηάγξακκα 2.7: Ο Δείθηεο Σηκώλ Παξαγωγνύ ζηελ Ειιάδα ΔΕΙΚΣΗ ΣΙΜΩΝ ΠΑΡΑΓΩΓΟΤ ΣΗ ΒΙΟΜΗΧΑΝΙΑ-ΕΣΗΙΑ ΠΟΟΣΙΑΙΑ ΜΕΣΑΒΟΛΗ (%) 2 1 ΠΗΓΗ: ΔΤE

27 Σν αθαζάξηζην εζληθό πξνϊόλ θαη ην αθαζάξηζην εγρώξην πξνϊόλ Σν Αθαζάξηζην Εζληθό Πξνϊόλ (ΑΕζλ.Π) είλαη ε αμία ηνπ ζπλφινπ ησλ πξντφλησλ θαη ππεξεζηψλ πνπ παξάγνληαη απφ ηνπο παξαγσγηθνχο ζπληειεζηέο κηαο ρψξαο ζην εζσηεξηθφ θαη ζην εμσηεξηθφ, εηεζίσο. Σν Αθαζάξηζην Εγρώξην Πξνϊόλ (ΑΕγρ.Π) είλαη ε αμία ηνπ ζπλφινπ ησλ πξντφλησλ θαη ππεξεζηψλ πνπ παξάγνληαη, απφ εκεδαπνχο θαη απφ αιινδαπνχο παξαγσγηθνχο ζπληειεζηέο, ζην εζσηεξηθφ κηαο ρψξαο, εηεζίσο.

28 ΑΕγχ.Π, ΣΡΕΧΟΤΕ ΣΙΜΕ, εκ.ευρώ ΑΕθν.Π, ΣΡΕΧΟΤΕ ΣΙΜΕ, εκ. ευρώ ΠΗΓΗ : EUROSTAT

29 Η ηαπηόηεηα ηωλ ινγαξηαζκώλ ηνπ αθαζάξηζηνπ εγρώξηνπ πξνϊόληνο Y=C +I + G+(X-N) (1) Y: ΑΔΠ C (ΚΑΣΑΝΑΛΩΗ): Αγαζά θαη ππεξεζίεο πνπ αγνξάδνληαη απφ ηα λνηθνθπξηά γηα ηελ ηθαλνπνίεζε πξνηηκήζεσλ θαη αλαγθψλ. Η θαηαλάισζε είλαη, κεηαμχ άιισλ, ζεηηθή ζπλάξηεζε ηνπ δηαζέζηκνπ εηζνδήκαηνο (δηαζέζηκν εηζφδεκα = εηζφδεκα-θφξνη). Ι (ΔΠΔΝΓΤΗ): Αγαζά γηα κειινληηθή ρξήζε (επηρεηξεκαηηθέο επελδχζεηο, πάγηεο επελδχζεηο ζε θαηνηθίεο, επελδχζεηο ζε απνζέκαηα). Οη επελδχζεηο είλαη, κεηαμχ άιισλ, αξλεηηθή ζπλάξηεζε ηνπ επηηνθίνπ (r). G (ΓΗΜΟΙΔ ΓΑΠΑΝΔ): Γαπάλεο γηα αγαζά θαη ππεξεζίεο απφ ην δεκφζην ηνκέα. X-N (ΚΑΘΑΡΔ ΔΞΑΓΩΓΔ) = ΔΞΑΓΩΓΔ (Υ) - ΔΙΑΓΩΓΔ (Ν). Οη θαζαξέο εμαγσγέο δείρλνπλ ηε ζέζε ηνπ ηζνδπγίνπ πιεξσκψλ (ειιεηκκαηηθφ, πιενλαζκαηηθφ, ηζνζθειηζκέλν).

30 Εγρώξηα θαηαλάιωζε θαη εμαγωγέο ε Γεξκαλία θαη ε Ιζπαλία Η δηαθνξεηηθή εηθφλα ηεο δήηεζεο, πνπ πξνθιήζεθε ιφγσ ηεο νηθνλνκηθήο θξίζεο, έθαλε ηελ χθεζε κεγαιχηεξε. Η κεγαιχηεξε πηψζε δήηεζεο ζεκεηψζεθε ζηελ Ιζπαλία θαη ζηελ Ιξιαλδία φπνπ ε κεγέζπλζε βαζηδφηαλ ζηελ θαηαλάισζε. Η επίπησζε ζηελ παξαγσγή έγηλε πην αηζζεηή ζηελ Γεξκαλία φπνπ ε κείσζε ησλ εμαγσγψλ θαη ησλ επελδχζεσλ νδήγεζε ζε 7% πηψζε ηνπ ΑΔΠ. Σψξα πνπ νη θχξηνη (εμσηεξηθνί) πειάηεο ηεο Γεξκαλίαο θάλνπλ πίζσ, ην εξψηεκα είλαη αλ απηή ζα θαηαθέξεη λα ελζαξξχλεη ηε δήηεζε απφ ηα εγρψξηα λνηθνθπξηά θαη λα πάςεη λα εμαξηάηαη απφ ηηο εμαγσγέο. Η ππφζεζε πσο φηη είλαη θαιφ γηα ηηο εμαγσγέο είλαη θαη θαιφ γηα ηελ νηθνλνκία κπνξεί κεξηθψο λα εμεγήζεη γηαηί νη θαηαλαισηηθέο δαπάλεο ζηε Γεξκαλία ππήξμαλ ηζηνξηθά ρακειέο. Η ζπλεζηζκέλε αληίδξαζε ζε πεξηφδνπο νηθνλνκηθήο θάκςεο ήηαλ ε πεξηθνπή ηνπ θφζηνπο παξαγσγήο, πεξηιακβαλνκέλσλ ησλ κηζζψλ, έηζη ψζηε λα παξακέλνπλ ρακειέο νη ηηκέο ησλ εμαγφκελσλ πξντφλησλ. Απηή ήηαλ ε πνιηηηθή πνπ εθαξκφζηεθε θαη ην 1970 φηαλ ην γεξκαληθφ κάξθν αλαηηκήζεθε κεηά ηελ θαηάξξεπζε ηνπ ζπζηήκαηνο Bretton-Woods πνπ θαζφξηδε ηηο ζπλαιιαγκαηηθέο ηζνηηκίεο θαη επαλαιήθζεθε κεηά ην 1990, δειαδή κεηά ηελ επαλέλσζε ηεο Γεξκαλίαο πνπ ζπλνδεχηεθε απφ ηελ αλαηίκεζε ηνπ κάξθνπ θαη ηελ αχμεζε ηνπ εξγαηηθνχ θφζηνπο. THE ECONOMIST, 06/08/2009

31 ΣΑ ΤΣΑΣΙΚΑ ΣΟΙΥΔΙΑ ΣΟΤ ΑΔΠ (2004, ηξερ. ηηκέο, εθ. ) ΔΛΛΑΓΑ ΙΡΛΑΝΓΙΑ ΙΓΙΩΣΙΚΗ ΚΑΣΑΝΑΛΩΗ (C) ΓΗΜΟΙΑ ΚΑΣΑΝΑΛΩΗ (C) ΤΩΡΔΤΗ ΠΑΓΙΟΤ ΚΔΦΑΛΑΙΟΤ (I) ΔΠΔΝΓΤΔΙ Δ ΚΑΣΑΚΔΤΔ (I) ΔΞΑΓΩΓΔ ΑΓΑΘΩΝ & ΤΠΗΡΔΙΩΝ (X) ΔΙΑΓΩΓΔ ΑΓΑΘΩΝ & ΤΠΗΡΔΙΩΝ (N) ΚΑΘΑΡΔ ΔΞΑΓΩΓΔ (NX) ΑΔΠ ΠΗΓΗ: OECD (2008) ECONOMIC OUTLOOK, 83

32 Η ηαπηόηεηα ηωλ ινγαξηαζκώλ ηνπ αθαζάξηζηνπ εγρώξηνπ πξνϊόληνο Αλ ην ΑΔΠ ζεσξεζεί σο ην θαζαξφ εηζφδεκα πνπ θεξδίδνπλ ηα άηνκα θαη νη επηρεηξήζεηο κηαο νηθνλνκίαο, ηφηε απηφ κπνξεί λα δηαηεζεί γηα: α) θαηαλάισζε (C), β) απνηακίεπζε (S) θαη γ) πιεξσκή θφξσλ (Σ). Γειαδή: Τ=C +S + T (2) (1), (2) C+ S+ T= C+ I + G+(X-N) (S-I)+(T-G)=X-N (3) Όηαλ : Α) S<I ν ηδησηηθφο ηνκέαο είλαη θαζαξφο νθεηιέηεο Β) T<G ν θξαηηθφο πξνυπνινγηζκφο είλαη ειιεηκκαηηθφο Γ)Υ <Ν ην ηζνδχγην πιεξσκψλ είλαη ειιεηκκαηηθφ Πξνηάζεηο: Α) Αλ ν θξαηηθφο πξνυπνινγηζκφο παξνπζηάδεη έιιεηκκα θαη ν ηδησηηθφο ηνκέαο είλαη θαζαξφο νθεηιέηεο ην εκπνξηθφ ηζνδχγην είλαη ειιεηκκαηηθφ Β) Αλ ν θξαηηθφο πξνυπνινγηζκφο παξνπζηάδεη πιεφλαζκα θαη ν ηδησηηθφο ηνκέαο είλαη θαζαξφο δαλεηζηήο ην εκπνξηθφ ηζνδχγην είλαη πιενλαζκαηηθφ Γ) Αλ ν θξαηηθφο πξνυπνινγηζκφο παξνπζηάδεη έιιεηκκα θαη ν ηδησηηθφο ηνκέαο είλαη θαζαξφο δαλεηζηήο θαη T-G > S-I ην εκπνξηθφ ηζνδχγην είλαη ειιεηκκαηηθφ Γ) Αλ ν θξαηηθφο πξνυπνινγηζκφο παξνπζηάδεη έιιεηκκα θαη ν ηδησηηθφο ηνκέαο είλαη θαζαξφο δαλεηζηήο θαη T-G < S-I ην εκπνξηθφ ηζνδχγην είλαη πιενλαζκαηηθφ

33 Η θαζαξή απνηακίεπζε θαη νη θαζαξέο εμαγωγέο Πίλαθαο 2.4: Η ινγηζηηθή ηαπηόηεηα ηεο θαζαξήο απνηακίεπζεο θαη ηωλ θαζαξώλ εμαγωγώλ ην 2002 (%ΑΕΠ) S-I T-G X-N ΗΠΑ -1,4-3,4-4,8 ΙΑΠΩΝΙΑ 9,9-7,1 2,8 ΒΔΛΓΙΟ 4,7 0,0 4,7 ΓΑΝΙΑ 1,1 1,8 2,9 ΓΑΛΛΙΑ 5,3-3,2 2,1 ΓΔΡΜΑΝΙΑ 6,1-3,6 2,5 ΙΣΑΛΙΑ 2,0-2,5-0,5 ΟΛΛΑΝΓΙΑ 3,2-1,1 2,1 ΙΠΑΝΙΑ -2,5-0,1-2,6 ΟΤΗΓΙΑ 3,0 1,1 4,1 Η. Β. 0,5-1,3-0,8 ΔΔ 2,9-2,0 0,9 ΠΗΓΗ: Burda, M. - Wyplosz, Ch. (2007) Εσρωπαϊκή Μακροοικονομική, Σφκνο Α, Gutenberg, Αζήλα.

34 Η ηαπηόηεηα ηωλ ινγαξηαζκώλ ηνπ αθαζάξηζηνπ εγρώξηνπ πξνϊόληνο Y=C + I+ G+(X-N) ΠΑΡΑΔΕΙΓΜΑ 1: Οι επιπτώσεις της ΟΝΕ στο ΑΕΠ, τρησιμοποιώντας την ταστότητα των εθνικών λογαριασμών Μεηαμχ ησλ θξηηεξίσλ ηεο πλζήθεο γηα ηελ ΟΝΔ είλαη ηα ρακειά επηηφθηα (r). Η δηαηήξεζε ρακειψλ επηηνθίσλ απνηειεί θαη ζηφρν ηεο ΔΚΣ επηηφθηα (r) επελδχζεηο (Ι) Τ C Y. Y= C+ I+ G+ (X-N)

35 Η ηαπηόηεηα ηωλ ινγαξηαζκώλ ηνπ αθαζάξηζηνπ εγρώξηνπ πξνϊόληνο Y=C + I+ G+(X-N) ΠΑΡΑΔΕΙΓΜΑ 2: Οι επιπτώσεις της εσωτερικής αγοράς και της ΟΝΕ στο ΑΕΠ, τρησιμοποιώντας την ταστότητα των εθνικών λογαριασμών Η θαηάξγεζε ησλ εκπνδίσλ ζηελ ειεχζεξε θπθινθνξία ησλ πξντφλησλ, ζε ζπλδπαζκφ κε ηελ πηνζέηεζε ηνπ θνηλνχ λνκίζκαηνο ζπκβάιινπλ ζηελ αχμεζε ησλ εμαγσγψλ ΟΝΔ & εζσηεξηθή αγνξά Υ Τ C Y Y= C+ I+ G+ (X-Ν)

36 Η ηαπηόηεηα ηωλ ινγαξηαζκώλ ηνπ αθαζάξηζηνπ εγρώξηνπ πξνϊόληνο Y=C + I + G+(X-N) ΠΑΡΑΔΕΙΓΜΑ 3: Οι επιπτώσεις της πολιτικής σσνοτής της ΕΕ στο ΑΕΠ, τρησιμοποιώντας την ταστότητα των εθνικών λογαριασμών Μέζσ ηεο πνιηηηθήο ζπλνρήο απμάλεηαη ε ζπλνιηθή επέλδπζε (αλζξψπηλν θαη θπζηθφ θεθάιαην, δεκφζηα θαη ηδησηηθή). Πνιηηηθή ζπλνρήο I Τ C Y Y= C + I + G + (X- N)