Επίδραςθ επιγενετικών μθχανιςμών κατά τθ διάρκεια τθσ ηωισ. Εμμ. Μ. Καραβιτάκθσ Παιδίατροσ Επιμ. Α ΜΕΝΝ Γ.Ν.Χανίων

Transcript

1 Επίδραςθ επιγενετικών μθχανιςμών κατά τθ διάρκεια τθσ ηωισ Εμμ. Μ. Καραβιτάκθσ Παιδίατροσ Επιμ. Α ΜΕΝΝ Γ.Ν.Χανίων

2 ΣΟΧΟΙ ΣΗ ΠΑΡΟΤΙΑΗ οριςμόσ τθσ επιγενετικισ και των μθχανιςμϊν τθσ επίδραςθ επιγενετικϊν παραγόντων από τθ ςφλλθψθ ζωσ τθ γζννθςθ και κατά τθν περιγεννθτικι περίοδο επίδραςθ επιγενετικϊν παραγόντων κατά τθν εφθβεία και τθν ενιλικθ ηωι επιγενετικοί παράγοντεσ και αςκζνειεσ ςχετιηόμενεσ με τθν θλικία ςυμπεράςματα

3 ΚΤΣΣΑΡΟ DNA ΠΤΡΗΝΑ ΧΡΩΜΟΩΜΑΣΑ

4 ΔΕΟΞΤΡΙΒΟΝΟΤΚΛΕΙΚΟ ΟΞΤ DNA ΧΡΩΜΟΩΜΑ

5 G. Mendel C. H. Waddington

6 G. Mendel C. H. Waddington

7 Επιγενετική επιγενετικοί μθχανιςμοί αναςτρζψιμοι (επιγενετική πλαςτικότητα) κλθρονομιςιμοι ρυκμίηουν τθ γονιδιακι ζκφραςθ δεν τροποποιοφν τθν αλλθλουχία του DNA διαμορφϊνουν το επιγονιδίωμα

8 ΕΠΙΓΕΝΕΣΙΚΟΙ ΜΗΧΑΝΙΜΟΙ γονίδιο ΓΕΝΕΣΙΚΗ ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΑ

9 ΕΠΙΓΕΝΕΣΙΚΟΙ ΜΗΧΑΝΙΜΟΙ γονιδιακι ζκφραςθ κυτταρικι ταυτότθτα γονίδιο προςαρμογι οργανιςμοφ ΓΕΝΕΣΙΚΗ ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΑ εξζλιξθ οργανιςμοφ

10 Επιγενετικοί μθχανιςμοί μεκυλίωςθ του DNA τροποποίθςθ των ιςτονϊν οσρές ιστονών μθ κωδικοποιοφμενα RNAs ιστόνες τρωμόσωμα

11 Σθν ειμαρμζνθν ουδ αν είσ εκφφγοι Πλάτων, π.χ.

12 επιγενετικοί παράγοντεσ + - γονιδίωμα

13 Επιγενετικι ορχήςτρα

14 ΨΤΧΟΛΟΓΙΚΗ ΚΑΣΑΣΑΗ ΔΙΑΣΡΟΦΗ ΕΠΟΧΙΑΚΕ ΑΛΛΑΓΕ ΚΟΙΝΩΝΙΚΕ ΑΛΛΗΛΕΠΙΔΡΑ- ΕΙ ΑΘΕΝΕΙΕ ΕΝΑΛΛΑΚΣΙΚΗ ΙΑΣΡΙΚΗ ΣΟΞΙΚΕ ΧΗΜΙΚΕ ΟΤΙΕ ΦΑΡΜΑΚΑ ΝΑΡΚΩΣΙΚΑ ΜΙΚΡΟΒΙΩΜΑ ΑΚΗΗ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗ ΚΑΣΑΣΑΗ

15 επιγενετικοί παράγοντεσ από τθ ςφλλθψθ ςτθ γζννθςθ Μθτρικοί παράγοντεσ υγεία τθσ μθτζρασ μθτρικι διατροφι μθτρικό stress ςακχαρϊδθσ διαβιτθσ κφθςθσ κάπνιςμα τρόποσ ςφλλθψθσ Πατρικοί παράγοντεσ παχυςαρκία κατανάλωςθ αλκοόλ ζκκεςθ ςε τοξικζσ ουςίεσ ανεπάρκεια φυλλικοφ οξζοσ

16 Επιγενετικοί μθχανιςμοί και διατροφι γονίδιο Aguti παχφςαρκοσ προδιάκεςθ για Δ, καρκίνο ομάδα μεκυλίου φυλλικό οξφ βθταΐνθ χολίνθ μεκειονίνθ βιταμίνθ Β λεπτόσ υγιισ

17

18 επιγενετικζσ αλλαγζσ αλλοίωςθ τθσ γονιδιακισ ζκφραςθσ αποτυπωμζνα γονίδια? γονίδια αυτιςμοφ? γονίδια ανάπτυξθσ? άλλεσ βιολογικζσ διαδικαςίεσ? αναπτυξιακι ζκβαςθ?

19 ςφνδρομο Beckwith - Wiedemann επιγενετικζσ αλλαγζσ αποτυπωμζνων γονιδίων υποβοθκοφμενθ αναπαραγωγι (IVF/ICSI)

20 αποτυπωμζνα γονίδια επιγενετικοί μθχανιςμοί εγκεφαλικζσ λειτουργίεσ ςυμπεριφορά αφξθςθ ανάπτυξθ περιβαλλοντικοί παράγοντεσ

21 επιγενετικοί παράγοντεσ κατά τθν περιγεννθτικι περίοδο είδοσ τοκετοφ μθτρικι ςτοργι παραμζλθςθ μθτρικό stress μθτρικόσ κθλαςμόσ? κοινωνικο-οικονομικό περιβάλλον

22 καιςαρικι τομι απουςία stress τοκετοφ επιγενετικζσ αλλαγζσ διαταραχι ςτθν ενεργοποίθςθ του ανοςοποιθτικοφ ςυςτιματοσ διαταραχι ςτον αποικιςμό του εντζρου

23 καιςαρικι τομι απουςία stress τοκετοφ επιγενετικζσ αλλαγζσ διαταραχι ςτθν ενεργοποίθςθ του ανοςοποιθτικοφ ςυςτιματοσ διαταραχι ςτον αποικιςμό του εντζρου ανοςιακι απαντθτικότθτα

24 καιςαρικι τομι απουςία stress τοκετοφ επιγενετικζσ αλλαγζσ άςκμα διαταραχι ςτθν ενεργοποίθςθ αλλεργίεσ του ανοςοποιθτικοφ ςυςτιματοσ ςακχαρϊδθσ διαβιτθσ Ι διαταραχι ςτον αποικιςμό του εντζρου κοιλιοκάκθ ανοςιακι απαντθτικότθτα

25 Stress ζλλειψθ μθτρικισ ςτοργισ αφξθςθ μεκυλίωςθσ του υποδοχζα γλυκοκορτικοειδϊν ςτο μεταιχμιακό ςφςτθμα δραςτθριότθτα του άξονα ΤΤΕ πακολογικι αντίδραςθ ςτο stress

26 ςυμπεριφορά και επιγενετικζσ αλλαγζσ Παιδικι κακοποίθςθ Επιγενετικζσ αλλαγζσ Πακολογικι αντίρδαςθ ςτο stress

27 ςυμπεριφορά και επιγενετικζσ αλλαγζσ Παιδικι κακοποίθςθ Επιγενετικζσ αλλαγζσ Πακολογικι αντίρδαςθ ςτο stress φοβίεσ άγχοσ διαταραχι μετατραυματικοφ stress

28 Παιδικι κακοποίθςθ Επιγενετικζσ αλλαγζσ Πακολογικι αντίρδαςθ ςτο stress Γνωςιακι υμπεριφοριςτικι Θεραπεία

29 επιγενετικοί παράγοντεσ κατά τθν εφθβικι θλικία εφθβεία ενεργοποίθςθ του άξονα υποκάλαμου-υπόφυςθ-γονάδεσ ωρίμανςθ περιοχϊν προμετωπιαίου λοβοφ επιγενετικοί μητανισμοί ζναρξθ ζμμθνου κφκλου

30 εφθβεία επιγενετικοί παράγοντεσ κατά τθν εφθβικι θλικία επιγενετικοί παράγοντες ενεργοποίθςθ του άξονα υποκάλαμου-υπόφυςθ-γονάδεσ ωρίμανςθ περιοχϊν προμετωπιαίου λοβοφ περιβάλλον, στρεσογόνα ερεθίσματα, εθιστικές οσσίες επιγενετικοί μητανισμοί ζναρξθ ζμμθνου κφκλου

31 εφθβεία επιγενετικοί παράγοντεσ κατά τθν εφθβικι θλικία επιγενετικοί παράγοντες ενεργοποίθςθ του άξονα υποκάλαμου-υπόφυςθ-γονάδεσ νευροψυχιατρικζσ ωρίμανςθ περιοχϊν διαταραχζσ προμετωπιαίου λοβοφ περιβάλλον, στρεσογόνα ερεθίσματα, εθιστικές οσσίες επιγενετικοί μητανισμοί ζναρξθ ζμμθνου κφκλου

32 κοινωνικι αλλθλεπίδραςθ και ςυμπεριφορά ςωματικι άςκθςθ επιγενετικοί παράγοντεσ κατά τθν ενιλικθ ηωι διατροφι εναλλακτικι ιατρικι χθμικζσ ουςίεσ του περιβάλλοντοσ φάρμακα εποχιακζσ και θμεριςιεσ μεταβολζσ εκιςτικζσ ουςίεσ - αλκοόλ εμμθνόπαυςθ επιγενετικζσ αλλαγζσ + -

33 ενδοκρινικοί διαταράκτεσ απομεκυλίωςθ DNA αδενοκαρκίνωμα του κόλπου

34 επιγενετικι διατροφι φυλλικό οξφ βιταμίνθ Β12, Β6 ριβοφλαβίνθ μεκιονίνθ χολίνθ βθταῒνθ ρεςβερατρόλθ κουρκουμίνθ επιγαλλοκατεχίνθ ανκοκυανίνθ γενιςτεῒνθ ςουλφοραφάνθ προβιοτικά καρδιαγγειακά νοςιματα καρκίνοσ παχυςαρκία ςακχαρϊδθσ διαβιτθσ νευροεκφυλιςτικά νοςιματα

35

36

37

38 Η τροφή να είναι το Φάρμακο ςου και το Φάρμακο η τροφή ςου Ιπποκράτησ 4 o π.χ.

39 επιγενετικοί παράγοντεσ και αςκζνειεσ ςχετιηόμενεσ με τθ γιρανςθ πολυπαραγοντιακι διαδικαςία γιρανςθ απϊλεια αναγεννθτικισ ικανότθτασ εκφφλιςθ των κυττάρων και των ιςτϊν ακατάλλθλοσ πολλαπλαςιαςμόσ κυττάρων

40 επιγενετικοί παράγοντεσ και αςκζνειεσ ςχετιηόμενεσ με τθν θλικία επιγενετικζσ αλλαγζσ πολυπαραγοντιακι διαδικαςία γιρανςθ απϊλεια αναγεννθτικισ ικανότθτασ εκφφλιςθ των κυττάρων και των ιςτϊν ακατάλλθλοσ πολλαπλαςιαςμόσ κυττάρων γενωμικι αςτάκεια

41 Περιβαλλοντικοί παράγοντεσ διατροφι stress χθμικζσ ουςίεσ γιρανςθ

42 Περιβαλλοντικοί παράγοντεσ (διατροφι, stress, εξωγενείσ χθμικζσ ουςίεσ) μονοηυγωτικοί δίδυμοι επιγενετικζσ αλλαγζσ αλλαγι γονιδιακισ ζκφραςθσ

43 επιγενετικοί παράγοντεσ και αςκζνειεσ ςχετιηόμενεσ με τθν θλικία γνωςτικι ζκπτωςθ νόςοσ Alzheimer νόςοσ Parkinson καρκίνοσ εξαςκζνθςθ ανοςοποιθτικοφ ςυςτιματοσ γιρανςθ αυτοάνοςα νοςιματα καρδιαγγειακά νοςιματα νεφρικι - πνευμονικι νόςοσ διαβιτθσ τφπου 2 αρκρίτιδα οςτεοπόρωςθ εκφφλιςθ ωχράσ κθλίδασ

44 φυςιολογικό κφτταρο ογκογόνα γονίδια ογκοκαηαζηαληικά γονίδια

45 φυςιολογικό κφτταρο επιγενετικοί παράγοντες ογκογόνα γονίδια ογκοκαηαζηαληικά γονίδια καρκινικό κφτταρο

46 Επιγενετικι και καρκινογζνεςθ φυςιολογικό κφτταρο καρκινικό κφτταρο μεκυλίωςθ C ακετυλίωςθ H3-H4 ιςτονϊν ζκφραςθ mirnas μεκυλίωςθ νθςίδων CpG μεκυλίωςθ H3-H4 ιςτονϊν

47 Επιγενετικι κεραπεία

48 υμπεραςματικά θ επιγενετικι καταρτίηει τθν επιςτθμονικι βάςθ για το πϊσ ενδογενείσ και εξωγενείσ παράγοντεσ (περιβάλλον) διαμορφϊνουν τον άνκρωπο τόςο ςωματικά όςο και ψυχικά ανεξάρτθτα από τα διάφορα γενετικά χαρακτθριςτικά ζχει κακοριςτικό ρόλο ςτθν εμφάνιςθ των διαφόρων νοςθμάτων παρά τθν φπαρξθ κλθρονομοφμενων γονιδίων και μεταλλάξεων

49 θ επιγενετικι ζχει τθ δυνατότθτα να ερμθνεφςει διάφορα βιολογικά φαινόμενα που μζχρι τϊρα δεν είχαν ολοκλθρωμζνθ εξιγθςθ κα μποροφςε να χρθςιμοποιθκεί ςτθ βελτίωςθ τθσ εξατομικευμζνθσ ιατρικισ

50 Εξατομικευμζνθ Ιατρικι

51 .Επιγενετικι ενδιαφζρον κατανόθςθ ορολογία επίκαιρο εφαρμογι

52 .Επιγενετικι ενδιαφζρον κατανόθςθ ορολογία επίκαιρο εφαρμογι

53 ενδιαφζρον κατανόθςθ ορολογία επίκαιρο εφαρμογι.επιγενετικι. επιγενετικι, epigenetics, επιγενετικι, epigenetics, επιγενετικι, epigenetics, επιγενετικι, epigenetics, επιγενετικι, epigenetics

54

55 ευχαριζηώ