ΑΤΕΙ ΚΑΒΑΛΑΣ ΣΧΟΛΗ ΔΙΟΙΚΗΣΗΣ ΚΑΙ ΟΙΚΟΝΟΜΙΑΣ ΤΜΗΜΑ ΔΙΟΙΚΗΣΗΣ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΕΩΝ. Σταύρακα Αναστασία. Επόπτης Καθηγητής: Σεπτέμβριος 2013.

Transcript

1 ΑΤΕΙ ΚΑΒΑΛΑΣ ΣΧΟΛΗ ΔΙΟΙΚΗΣΗΣ ΚΑΙ ΟΙΚΟΝΟΜΙΑΣ ΤΜΗΜΑ ΔΙΟΙΚΗΣΗΣ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΕΩΝ ΧΡΗΜΑΤΟΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗ ΑΝΑΛΥΣΗ ΤΩΝ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΩΝ ΚΑΤΑΣΤΑΣΕΩΝ ΤΡΙΩΝ ΕΤΑΙΡΙΩΝ ΤΟΥ ΚΛΑΔΟΥ ΤΕΧΝΙΚΩΝ ΚΑΤΑΣΚΕΥΩΝ. ΔΙΑΧΡΟΝΙΚΗ ΚΑΙ ΣΥΓΚΡΙΤΙΚΗ ΔΙΕΡΕΥΝΗΣΗ ΣΕ ΣΧΕΣΗ ΜΕ ΤΗΝ ΜΕΤΑΒΟΛΗ ΤΩΝ ΒΑΣΙΚΩΝ ΔΕΙΚΤΩΝ. Σταύρακα Αναστασία Επόπτης Καθηγητής: Καλαϊτζή Μαρία Σεπτέμβριος 2013 «Εκπονηθείσα πτυχιακή εργασία απαραίτητη για την κτήση του βασικού πτυχίου» 1

2 ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ Περίληψη... 4 Ευχαριστίες... 5 ΚΕΦΑΛΑΙΟ 1: ΕΙΣΑΓΩΓΗ... 6 ΚΕΦΑΛΑΙΟ 2: ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΚΗ ΑΝΑΣΚΟΠΗΣΗ : ΧΡΗΜΑΤΟΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗ ΑΝΑΛΥΣΗ : ΕΙΔΗ ΑΝΑΛΥΣΗΣ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΩΝ ΚΑΤΑΣΤΑΣΕΩΝ Εσωτερική και εξωτερική ανάλυση Εσωτερική ανάλυση Εξωτερική ανάλυση Τυπική και ουσιαστική ανάλυση Τυπική ανάλυση Ουσιαστική ανάλυση Διαχρονική και Διαστρωματική ανάλυση Διαχρονική ανάλυση...12 Διαστρωματική ανάλυση Τεχνική και ερμηνευτική ανάλυση...13 Τεχνική Ερμηνευτική : ΑΝΑΛΥΣΗ ΧΡΗΜΑΤΟΟΙΚΟΝΟΜΙΚΩΝ ΑΡΙΘΜΟΔΕΙΚΤΩΝ : ΠΕΡΙΟΡΙΣΜΟΙ ΤΗΣ ΑΝΑΛΥΣΗΣ ΧΡΗΜΑΤΟΟΙΚΟΝΟΜΙΚΩΝ ΔΕΙΚΤΩΝ...16 ΚΕΦΑΛΑΙΟ 3: ΕΡΕΥΝΗΤΙΚΗ ΜΕΘΟΔΟΛΟΓΙΑ : ΑΡΙΘΜΟΔΕΙΚΤΕΣ ΡΕΥΣΤΟΤΗΤΑΣ : Η έννοια της ρευστότητας και η σημασία της σε μία επιχείρηση : Αριθμοδείκτης γενικής ρευστότητας : Αριθμοδείκτης άμεσης ρευστότητας : Αριθμοδείκτης ταμειακής ρευστότητας : ΑΡΙΘΜΟΔΕΙΚΤΕΣ ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΑΣ : Αριθμοδείκτης ταχύτητας κυκλοφορίας αποθεμάτων : Αριθμοδείκτης ταχύτητας εισπράξεως απαιτήσεων : Αριθμοδείκτης ταχύτητας κυκλοφορίας ενεργητικού : ΑΡΙΘΜΟΔΕΙΚΤΕΣ ΑΠΟΔΟΤΙΚΟΤΗΤΑΣ : Η έννοια της αποδοτικότητας μις επιχείρησης : Αριθμοδείκτης Μεικτού Περιθωρίου ή Μεικτού Κέρδους : Αριθμοδείκτης Καθαρού Περιθωρίου ή Καθαρού Κέρδους : Αριθμοδείκτης αποδοτικότητας ιδίων κεφαλαίων : Αριθμοδείκτης αποδοτικότητας ενεργητικού : ΑΡΙΘΜΟΔΕΙΚΤΕΣ ΧΡΗΜΑΤΟΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗΣ ΔΙΑΘΡΩΣΗΣ & ΒΙΩΣΙΜΟΤΗΤΑΣ : Η χρηματοοικονομική διάθρωση και η βιωσιμότητα μιας επιχείρησης : Αριθμοδείκτης ιδίων κεφαλαίων προς πάγια : Αριθμοδείκτης ιδίων κεφαλαίων προς συνολικά κεφάλαια : Αριθμοδείκτης δανειακών κεφαλαίων προς ίδια κεφάλαια : ΕΠΕΝΔΥΤΙΚΟΙ ΑΡΙΘΜΟΔΕΙΚΤΕΣ : Το μέρισμα κατά μετοχή : Τα κέρδη κατά μετοχή : Η εσωτερική αξία της μετοχής

3 3.5.4 : Το ποσοστό διανεμόμενων κερδών...45 ΚΕΦΑΛΑΙΟ 4: ΑΝΑΛΥΣΗ ΔΕΔΟΜΕΝΩΝ : ΤΟ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΟ ΚΛΙΜΑ ΣΤΗΝ ΕΛΛΑΔΑ ΚΑΙ ΤΗΝ ΕΥΡΩΖΩΝΗ : Η κρίση δημόσιου χρέους και οι επιπτώσεις της στην ΟΝΕ : Δείκτες επιχειρηματικών προσδοκιών : Δείκτες οικονομικού κλίματός στην Ελλάδα και την Ευρωζώνη : ΑΝΑΛΥΣΗ ΧΡΗΜΑΤΟΟΙΚΟΝΟΜΙΚΩΝ ΚΑΤΑΣΤΑΣΕΩΝ ΤΗΣ ΕΛ.ΒΙ.ΑΛ Α.Ε. ΤΗΣ ΑΛΜΑΚΟ Α.Ε. ΚΑΙ ΤΗΣ ΕϋΚΘΡΑ Α.Ε. ΜΕ ΤΟΥΣ ΒΑΣΙΚΟΤΕΡΟΥΣ ΑΡΙΘΜΟΔΕΙΚΤΕΣ : «ΕϋΚΘΡΑ ΡΚΘΕΣΕ ΑΛΟΥΜΙΝΙΟ Α.Β.Ε. ΒΙΟΜΗΧΑΝΙΑ ΔΙΕΛΑΣΕΩΣ ΑΛΟΥΜΙΝΙΟΥ» : «ΑΛΜΑΚΟ Α.Ε. ΑΛΟΥΜΙΝΙΟ ΜΑΚΕΔΟΝΙΑΣ» : «ΕΛ.ΒΙ.ΑΛ. Α.Ε. ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΒΙΟΜΗΧΑΝΙΑ ΑΛΟΥΜΙΝΙΟΥ» : ΑΡΙΘΜΟΔΕΙΚΤΕΣ ΡΕΥΣΤΟΤΗΤΑΣ : Αριθμοδείκτης Γενικής ή Έμμεσης Ρευστότητας : Αριθμοδείκτης Ειδικής ή Άμεσης Ρευστότητας : Αριθμοδείκτης Ταμειακής ρευστότητας : ΑΡΙΘΜΟΔΕΙΚΤΕΣ ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΑΣ : Αριθμοδείκτης Ταχύτητας Κυκλοφορίας Ενεργητικού : Αριθμοδείκτης Ταχύτητας Κυκλοφορίας Αποθεμάτων : Αριθμοδείκτης Ταχύτητας Εισπράξεως Απαιτήσεων : ΑΡΙΘΜΟΔΕΙΚΤΕΣ ΑΠΟΔΟΤΙΚΟΤΗΤΑΣ : Αριθμοδείκτης Μεικτού Περιθωρίου ή Μεικτού Κέρδους : Αριθμοδείκτης Καθαρού Περιθωρίου ή Καθαρού Κέρδους Αριθμοδείκτης Αποδοτικότητας Ενεργητικού : Αριθμοδείκτης Αποδοτικότητας Ιδίων Κεφαλαίων : ΑΡΙΘΜΟΔΕΙΚΤΕΣ ΧΡΗΜΑΤΟΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗΣ ΔΙΑΡΘΡΩΣΗΣ ΚΑΙ ΒΙΩΣΙΜΟΤΗΤΑΣ : Αριθμοδείκτης Ιδίων προς Συνολικά Κεφάλαια : Αριθμοδείκτης Δανειακών προς Ίδια Κεφάλαια : Αριθμοδείκτης Ιδίων Κεφαλαίων προς Πάγια : ΕΠΕΝΔΥΤΙΚΟΙ ΑΡΙΘΜΟΔΕΙΚΤΕΣ : Αριθμοδείκτης Μερίσματος Ανά Μετοχή : Αριθμοδείκτης Κερδών Ανά Μετοχή : Αριθμοδείκτης Εσωτερικής Αξίας Μετοχής : Αριθμοδείκτης Ποσοστού Διανεμόμενων Κερδών ΚΕΦΑΛΑΙΟ 5: ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑΤΑ ΚΕΦΑΛΑΙΟ 6 : ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΚΕΣ ΑΝΑΦΟΡΕΣ Βιβλιογραφία Ηλεκτρονικές Πηγές ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ

4 Περίληψη Η ολοένα αυξανόμενη σημασία της παρακολούθησης της οικονομικής πορείας όλων των επιχειρήσεων καθιστά επιβεβλημένη για τους οικονομολόγους την ανάγκη εξεύρεσης των κατάλληλων για το σκοπό αυτό εργαλείων. Το σημαντικότερο εργαλείο και το πιο χρησιμοποιούμενο από όλους τους ενδιαφερόμενους είναι η ανάλυση των οικονομικών καταστάσεων. Σκοπός της εργασίας αυτής είναι η παρουσίαση, ανάλυση, σύγκριση και ερμηνεία της πορείας των χρηματοοικονομικών μεγεθών τριών ελληνικών εταιρειών διέλασης αλουμινίου, της Europa profil αλουμίνιο Α.Β.Ε., της Αλμάκο Α.Ε. αλουμίνιο Μακεδονίας και της Ελ.βι.αλ. Α.Ε. ελληνική βιομηχανία αλουμινίου, για το χρονικό διάστημα από το έτος 2007 έως το έτος Για την ανάλυση χρησιμοποιείται η μέθοδος των χρηματοοικονομικών αριθμοδεικτών. Τα στοιχεία για την ανάλυση αντλούνται από τις δημοσιευμένες οικονομικές καταστάσεις των υπό διερεύνηση εταιρειών, και αναλύονται τόσο διαχρονικά για κάθε εταιρεία όσο και συγκριτικά. 4

5 Ευχαριστίες Θα ήθελα να ευχαριστήσω όλους όσους με την υποστήριξη τους βοήθησαν στην υλοποίηση της πτυχιακής αυτής εργασίας και ιδιαίτερες ευχαριστίες θα ήθελα να απευθύνω στην κυρία Καλαϊτζή, για την καθοδήγηση και την υποστήριξη της καθ όλη την διάρκεια διεκπεραίωσης της εργασίας. 5

6 ΚΕΦΑΛΑΙΟ 1 : ΕΙΣΑΓΩΓΗ Ο κατασκευαστικός κλάδος στην Ευρωπαϊκή Ένωση έχει επηρεαστεί σοβαρά από την οικονομική κρίση που άρχισε το 2008 και την επακόλουθη οικονομική ύφεση στην οικοδομική δραστηριότητα. Η επιστροφή στην ανάπτυξη έχει καθυστερήσει με την εμφάνιση της κρίσης χρέους της Ευρωζώνης και την επιβολή προγραμμάτων λιτότητας σε πολλά κράτη μέλη. Ωστόσο, το 2011 ο κλάδος των κατασκευών πραγματοποίησε κύκλο εργασιών ύψους δις. Ευρώ, ποσό το οποίο αντιπροσωπεύει το 9,6% του ΑΕΠ της Ευρωπαϊκής Ένωσης και το 51,5% των ακαθάριστων επενδύσεων παγίου κεφαλαίου. Ο κατασκευαστικός κλάδος αριθμεί 3,1 εκατομμύρια επιχειρήσεις, εκ των οποίων το 95% είναι μικρομεσαίες με λιγότερους από 20 εργαζόμενους, 93% των οποίων αριθμούν λιγότερους από 10. Ο κατασκευαστικός κλάδος είναι ο μεγαλύτερος βιομηχανικός εργοδότης στην Ευρώπη με 14,6 εκατομμύρια εργαζόμενους το 2011, αριθμός που αντιπροσωπεύει το 7% της συνολικής απασχόλησης και το 30,7% της βιομηχανικής απασχόλησης. Η κύρια απειλή που αντιμετωπίζει ο κλάδος των κατασκευών είναι η έλλειψη δημόσιων και ιδιωτικών επενδύσεων που έχει ήδη προκαλέσει την πτώχευση βιώσιμων επιχειρήσεων και τεράστια μείωση της απασχόλησης από το Μία παρατεταμένη ύφεση στον κατασκευαστικό κλάδο θα οδηγήσει σε μόνιμη απώλεια σχεδιαστών, αρχιτεκτόνων, μηχανικών και τεχνιτών (Επίσημη εφημερίδα της Ευρωπαϊκής Ένωσης, 2013). Σκοπός της πτυχιακής αυτής εργασίας είναι η παρουσίαση, ανάλυση, σύγκριση και ερμηνεία της πορείας τριών ελληνικών εταιρειών διέλασης αλουμινίου, της «EUROPA PROFIL ΑΛΟΥΜΙΝΙΟ Α.Β.Ε.», της «ΑΛΜΑΚΟ Α.Ε. ΑΛΟΥΜΙΝΙΟ ΜΑΚΕΔΟΝΙΑΣ» και της «ΕΛ.ΒΙ.ΑΛ. Α.Ε. ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΒΙΟΜΗΧΑΝΙΑ ΑΛΟΥΜΙΝΙΟΥ», για μια σειρά ετών (5 έτη). 6

7 Στο πρώτο και θεωρητικό μέρος της εργασίας, αναλύονται αρχικά κάποιες έννοιες και στη συνέχεια παρουσιάζονται αναλυτικά οι αριθμοδείκτες στα εξής χαρακτηριστικά τους : α) τι δείχνουν, β) πού χρησιμοποιούνται, γ) τα συνήθη όριά τους, δ) πώς υπολογίζονται και ε) τα μειονεκτήματά τους, έτσι ώστε να μπορούμε εμπεριστατωμένα να βγάλουμε από τον καθένα τα συμπεράσματά μας. Στο δεύτερο και πρακτικό μέρος της εργασίας, αναλύουμε τόσο διαχρονικά για κάθε εταιρεία όσο και συγκριτικά, με τη χρήση αριθμοδεικτών τις πληροφορίες, τις οποίες αντλούμε από τις οικονομικές καταστάσεις των τριών εταιρειών. 7

8 ΚΕΦΑΛΑΙΟ 2: ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΚΗ ΑΝΑΣΚΟΠΗΣΗ 2.1 : ΧΡΗΜΑΤΟΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗ ΑΝΑΛΥΣΗ Χρηματοοικονομική ανάλυση ονομάζεται η διαδικασία άντλησης οικονομικών πληροφοριών από τα χρηματοοικονομικά στοιχεία μίας επιχείρησης. Υπάρχουν τρεις τύποι χρηματοοικονομικών στοιχείων οι οποίοι χρησιμοποιούνται στην ανάλυση αυτή, που είναι οι εξής: Η απόλυτη αξία του μεγέθους που μας ενδιαφέρει (για παράδειγμα, κέρδη), Η διαφορά μεταξύ δύο μεγεθών (για παράδειγμα, κυκλοφορούν ενεργητικόβραχυπρόθεσμες υποχρεώσεις), Ο λόγος δύο μεγεθών (για παράδειγμα, κυκλοφορούν ενεργητικό/ βραχυπρόθεσμες υποχρεώσεις). Οι οικονομικές ή λογιστικές καταστάσεις είναι πίνακες στους οποίους εμφανίζονται τα στοιχεία της χρηματοοικονομικής κατάστασης της επιχείρησης, τα αποτελέσματα της διαχείρισης αυτών και η διάθεση αυτών των αποτελεσμάτων. Οι σημαντικότερες οικονομικές καταστάσεις που δημοσιεύονται είναι οι εξής: Η κατάσταση του ισολογισμού τέλους χρήσης, Η κατάσταση αποτελεσμάτων χρήσης, Ο πίνακας διάθεσης των αποτελεσμάτων, και Η κατάσταση ταμειακών ροών. Ο ισολογισμός μιας επιχείρησης αποτελεί μια έκθεση των στοιχείων του ενεργητικού, του παθητικού και της καθαρής θέσης της επιχείρησης μια δεδομένη χρονική στιγμή, συνήθως την τελευταία μέρα του λογιστικού κυκλώματος ή της λογιστικής χρήσης. 8

9 Η κατάσταση αποτελεσμάτων χρήσης εμφανίζει το αποτέλεσμα (δηλαδή το κέρδος ή την ζημία) από την δραστηριότητα της επιχείρησης κατά την διάρκεια μιας ιδιαίτερης χρονικής περιόδου, συνήθως ενός έτους. Ο πίνακας διάθεσης των αποτελεσμάτων εμφανίζει τον τρόπο με τον οποίο η επιχείρηση διέθεσε τα αποτελέσματα της χρήσης. Η κατάσταση ταμειακών ροών εμφανίζει τις εισπράξεις και τις πληρωμές, που πραγματοποίησε η επιχείρηση, κατά την διάρκεια μιας περιόδου, για την οποία καταρτίστηκε η κατάσταση αυτή. Η ανάλυση των παραπάνω οικονομικών καταστάσεων βοηθά τους αναλυτές να καθορίσουν τις ανάγκες χρηματοδότησης της επιχείρησης, καθώς επίσης και τις δυνατότητες διαπραγμάτευσης, που έχει με τους εξωτερικούς της χρηματοδότες. Τα μέσα τα οποία χρησιμοποιούνται για την ανάλυση αυτή είναι συνήθως οι χρηματοοικονομικοί δείκτες ή αριθμοδείκτες. Οι δείκτες αυτοί βοηθούν τον αναλυτή να συγκρίνει: Τα σημερινά χρηματοοικονομικά στοιχεία της επιχείρησης με τα αντίστοιχα στοιχεία της ίδιας επιχείρησης στο παρελθόν ή και με τα προβλεπόμενα στο μέλλον. Η ανάλυση αυτή ονομάζεται διαχρονική ανάλυση. Τα χρηματοοικονομικά στοιχεία της επιχείρησης με τα αντίστοιχα παρόμοιων επιχειρήσεων ή με τη μέση τιμή του κλάδου, στον οποίο ανήκει η επιχείρηση, το ίδιο χρονικό διάστημα. Η ανάλυση αυτή ονομάζεται διαστρωματική ανάλυση. Στην πρώτη περίπτωση, ο αναλυτής εξετάζει εάν η χρηματοοικονομική κατάσταση και απόδοση της επιχείρησης έχει βελτιωθεί ή έχει χειροτερεύσει με την πάροδο του χρόνου. Στην δεύτερη περίπτωση, ο αναλυτής παρατηρεί τη σχετική χρηματοοικονομική κατάσταση και απόδοση της επιχείρησης. Άρα, η ανάλυση χρηματοοικονομικών δεικτών είναι η εξέταση των σχέσεων μεταξύ διάφορων μεγεθών, λογιστικής κυρίως προέλευσης, με σκοπό τον υπολογισμό της προηγούμενης, τωρινής και προβλεπόμενης χρηματοοικονομικής κατάστασης και απόδοσης μιας επιχείρησης. Θα πρέπει να υπογραμμίσουμε ότι οι δείκτες μιας 9

10 επιχείρησης από μόνοι τους παρέχουν πολύ λίγη πληροφόρηση. Η σημαντική πληροφόρηση προέρχεται από τη σύγκριση των δεικτών της επιχείρησης με τους αντίστοιχους δείκτες του κλάδου ή της ίδιας της επιχείρησης διαχρονικά. Η χρησιμοποίηση λόγων (δηλαδή κλασμάτων) εμποδίζει την πιθανή διαφορά στο μέγεθος των επιχειρήσεων να επηρεάσει τη σύγκριση τους σε μια χρονική στιγμή ή κατά τη διάρκεια μιας χρονικής περιόδου. Άρα, η ανάλυση χρηματοοικονομικών δεικτών προσαρμόζει τα στοιχεία ανάλογα με το μέγεθος των επιχειρήσεων, λαμβάνοντας υπόψη της τα αποτελέσματα μεγέθους ( Βασιλείου και Ηρειώτης, 2008). 2.2 : ΕΙΔΗ ΑΝΑΛΥΣΗΣ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΩΝ ΚΑΤΑΣΤΑΣΕΩΝ Εσωτερική και εξωτερική ανάλυση Η ανάλυση των οικονομικών καταστάσεων ανάλογα με τη θέση του αναλυτή, διακρίνεται στα εξής είδη: Εσωτερική ανάλυση Η εσωτερική ανάλυση γίνεται από πρόσωπα που έχουν άμεση σχέση με την υπό ανάλυση επιχείρηση και μπορούν να έχουν πρόσβαση στα λογιστικά της βιβλία. Το πλεονέκτημα αυτής της μεθόδου είναι η πλήρης γνώση των μεθόδων και διαδικασιών που ακολουθήθηκαν για την σύνταξη των οικονομικών καταστάσεων. Έτσι η ανάλυση αποκτά μεγαλύτερη βαρύτητα και διαύγεια και επιτρέπει στον αναλυτή να εμβαθύνει περισσότερο. Η εσωτερική ανάλυση γίνεται από άτομα της επιχείρησης για λογαριασμό της διοίκησης με σκοπό να ερμηνεύσει ορισμένα οικονομικά στοιχεία, και να μετρήσει την πρόοδο που επιτελέστηκε σε σύγκριση με παλαιότερες χρήσεις. Έτσι επιτυγχάνεται ο έλεγχος της λειτουργίας και της αποδοτικότητας της επιχείρησης ( Νιάρχου, 2004). 10

11 Εξωτερική ανάλυση Η εξωτερική ανάλυση βασίζεται αποκλειστικά στα στοιχεία που δημοσιεύονται. Ο αναλυτής δεν μπορεί να διεισδύσει βαθύτερα στα στοιχεία της επιχείρησης και το έργο του γίνεται τόσο δυσκολότερο όσο πιο συνοπτικά είναι τα στοιχεία που δημοσιεύονται ( Νιάρχου, 2004). Η εξωτερική ανάλυση γίνεται από πρόσωπα που ενδιαφέρονται να προσδιορίσουν την οικονομική θέση και την αποδοτικότητα της επιχείρησης. Ενδιαφέρονται δηλαδή: ^ Για τη δυνατότητα που έχει η επιχείρηση να ανταποκριθεί στις τρέχουσες υποχρεώσεις της. Για τη δυνατότητα να εκμεταλλευθεί τυχόν παρουσιαζόμενες ευκαιρίες. ^ Για τη δυνατότητα πληρωμής των ληξιπρόθεσμων υποχρεώσεων και καταβολής των μερισμάτων. Τυπική και ουσιαστική ανάλυση Η ανάλυση των οικονομικών καταστάσεων ανάλογα με τα στάδια διενέργειας της ανάλυσης διακρίνεται σε: Τυπική ανάλυση Η τυπική ανάλυση προηγείται της ουσιαστικής και αποτελεί το προπαρασκευαστικό στάδιο αυτής. Η τυπική ανάλυση ελέγχει την εξωτερική διάρθρωση των δημοσιευμένων καταστάσεων, προβαίνει στις απαραίτητες διορθώσεις, ομαδοποιήσεις, ανακατατάξεις, και ανασχηματισμούς και συμπληρώνει τα σε απόλυτους αριθμούς κονδύλια με σχετικούς αριθμούς (αριθμούς σε ποσοστά επί τοις εκατό) ( Νιάρχου, 2004). 11

12 Ουσιαστική ανάλυση Η ουσιαστική ανάλυση βασίζεται μεν στα δεδομένα της τυπικής ανάλυσης, αλλά επεκτείνεται στην σύνταξη, επεξεργασία και ερμηνεία διαφόρων αριθμοδεικτών, οι οποίοι δίνουν την πραγματική εικόνα της επιχείρησης ( Νιάρχου, 2004). Διαχρονική και Διαστρωματική ανάλυση Διαχρονική ανάλυση Μια από τις πλέον δημοφιλείς μεθόδους αξιολόγησης μιας μονάδας είναι η σύγκριση χρηματοοικονομικών της καταστάσεων προηγουμένων χρήσεων. Αυτό επιτυγχάνεται αντιπαραθέτοντας χρονολογικά τις καταστάσεις διαφόρων χρήσεων. Η διαχρονική ανάλυση συγκρίνει τα σημερινά χρηματοοικονομικά στοιχεία της εταιρείας με τα αντίστοιχα στοιχεία της ίδιας εταιρείας στο παρελθόν ή και με τα προβλεπόμενα στο μέλλον. Ο αναλυτής εξετάζει εάν η χρηματοοικονομική κατάσταση και απόδοση της εταιρείας έχει βελτιωθεί ή έχει χειροτερεύσει με την πάροδο του χρόνου. Ο σπουδαιότερος σκοπός της χρησιμοποίησης της διαχρονικής μελέτης είναι η διαπίστωση και η μελέτη κάποιων τάσεων, που πιθανόν διαμορφώνονται στη διαχρονική πορεία της επιχείρησης, και ο ρόλος που μπορούν αυτές οι τάσεις να παίξουν στη διαμόρφωση μοντέλων πρόβλεψης της μελλοντικής πορείας της μονάδας. Ένας άλλος λόγος για τον οποίο συνιστάται η μελέτη της διαχρονικής εξέλιξης και πορείας διαφόρων μεγεθών των χρηματοοικονομικών καταστάσεων είναι ότι στην ίδια αναδρομή θα είναι δυνατόν να επισημανθούν και εκείνα τα εξωγενή γεγονότα, τα οποία πιθανόν να επηρέασαν την εξέλιξη των υπό εξέταση μεγεθών. Η διαπίστωση τέτοιων γεγονότων είναι σημαντική για την εξήγηση της συμπεριφοράς των μεγεθών αυτών και για την ανάπτυξη εκ μέρους της διοίκησης της κατάλληλης στρατηγικής αντιμετώπισής τους όταν επαναληφθούν. Προβλήματα στη διαχρονική ενδοεταιρική σύγκριση είναι πιθανόν να εμφανισθούν στη περίπτωση που βασικά μεγέθη της μονάδας παρουσιάσουν σημαντική αστάθεια. Το βασικό μέλημα του μελετητή είναι να προσδιορίσει πρώτα ποσοτικά τις μεταβολές καθώς και τη φύση τους, και στη συνέχεια να εκτιμήσει τις επιπτώσεις τους στην ανάλυση 12

13 που επιχειρεί, και αν είναι δυνατόν και πρακτικό, να συμπεριλάβει την επίδρασή τους στο μοντέλο πρόβλεψης όπου κρίνεται τελικά και η μεγαλύτερη χρησιμότητά τους (Κάντζος, 2002). Διαστρωματική ανάλυση Η διαστρωματική ανάλυση συγκρίνει τα χρηματοοικονομικά στοιχεία της εταιρείας με τα αντίστοιχα παρόμοιων εταιρειών ή με την μέση τιμή του κλάδου στον οποίο ανήκει η εταιρεία. Ο αναλυτής παρατηρεί τη σχετική (δηλαδή συγκριτική) χρηματοοικονομική κατάσταση και απόδοση της εταιρείας. Ο χρηματοοικονομικός αναλυτής που επιθυμεί τη σύγκριση με άλλες μονάδες θα πρέπει να έχει υπόψη του ότι τα συγκρινόμενα μέρη πρέπει να είναι όμοια σε κάποιες διαστάσεις τους, για να είναι η εξαγωγή συμπερασμάτων χρήσιμη από μια τέτοια σύγκριση. Μερικές από τις διαστάσεις στις οποίες μπορεί να στηριχτεί η συγκρισιμότητα είναι : > Παραγωγή όμοιων ή παρόμοιων προϊόντων > Χρήση όμοιων μεθόδων στη παραγωγή > Νομική μορφή της μονάδας (Βασιλείου και Ηρειώτης, 2008). Τεχνική και ερμηνευτική ανάλυση Η τεχνική διαχείριση των δεδομένων αποτελεί ένα μικρό μόνο μέρος μιας περιεκτικής και αποτελεσματικής ανάλυσης οικονομικών καταστάσεων. Μόλις ολοκληρωθεί η τεχνική ανάλυση μιας εταιρείας και της οικονομικής της δραστηριότητας, ο δανειστής πρέπει να αναλύσει τα αποτελέσματα για να αποφασίσει εάν θα χορηγήσει το δάνειο. 13

14 Τεχνική Όποτε εξετάζουν διαθέσιμες οικονομικές πληροφορίες, οι εμπορικοί δανειστές εφαρμόζουν τεχνικές έρευνας που βασίζονται σε ορθολογικές επιχειρηματικές αρχές και γενικώς αποδεκτές λογιστικές αρχές. Οι τεχνικές εφαρμογές περιλαμβάνουν καταχώρηση πληροφοριών για σαφήνεια, σύγκριση αναλογιών με εκείνες άλλων επιχειρήσεων, ετοιμασία υπολογισμών ταμειακών ροών για ανάλυση και προβολή μελλοντικών λειτουργικών αποτελεσμάτων ( Ruth, 2003). Ερμηνευτική Στόχος της ερμηνευτικής ανάλυσης είναι όχι μόνο να μάθουμε τι συμβαίνει αλλά και γιατί συμβαίνει αυτό. Σ αυτή τη διαδικασία, είναι σημαντικό να εξετάσουμε πως μπορούν τα παρελθοντικά γεγονότα και η σημερινή πορεία να επηρεάσουν τη μελλοντική ικανότητα αποπληρωμής μιας εταιρείας. Εδώ, ο δανειστής πρέπει πρώτα να πάρει ολοκληρωμένες πληροφορίες για το ιστορικό της εταιρείας, συ μπεριλαμβανομένων: Της ιδιοκτησίας Της διαχείρισης Του είδους της επιχείρησης Του ανταγωνισμού (εγχώριου και διεθνούς) Των αγορών στα πλαίσια των οποίων λειτουργεί η εταιρεία Της διάρκειας του λειτουργικού κύκλου Των χαρακτηριστικών του οικονομικού κλάδου Της θέσης στα πλαίσια του οικονομικού κλάδου Των συναφών κυβερνητικών ρυθμίσεων Της ευαισθησίας απέναντι στον πληθωρισμό ή άλλες αλλαγές στη γενική οικονομία 14

15 Της έκτασης στην οποία μπορεί να επηρεαστούν οι εργασίες από τις δημογραφικές τάσεις και τις καταναλωτικές προτιμήσεις Η κατανόηση αυτών των οργανωτικών και περιβαλλοντικών παραγόντων δίνει νόημα στους αριθμούς που χρησιμοποιούνται στην ερμηνευτική εξέταση. Αυτές οι πληροφορίες, μαζί με τις οικονομικές πληροφορίες, βοηθούν τον προϊστάμενο των χορηγήσεων να καθορίσει τους κινδύνους του προτεινόμενου δανείου ( Ruth, 2003). 2.3 : ΑΝΑΛΥΣΗ ΧΡΗΜΑΤΟΟΙΚΟΝΟΜΙΚΩΝ ΑΡΙΘΜΟΔΕΙΚΤΩΝ Οι χρηματοοικονομικοί αριθμοδείκτες χρησιμοποιούνται ευρύτατα στη Χρηματοοικονομική, στη Λογιστική και στην Οικονομική των επιχειρήσεων. Πρέπει να τονιστεί από την αρχή ότι οι χρηματοοικονομικοί αριθμοδείκτες είναι απλά κριτήρια της προσδοκώμενης αποδόσεως, βασίζονται σε στοιχεία που λαμβάνονται από τις λογιστικές καταστάσεις της εταιρίας και ειδικότερα από τον Ισολογισμό και το Λογαριασμό Αποτελεσμάτων Χρήσεως. Αναφέρονται σε λογιστικά μεγέθη, όπως το πάγιο και κυκλοφορούν ενεργητικό, το μακροπρόθεσμο και βραχυπρόθεσμο παθητικό και την Καθαρή Θέση, καθώς και σε υποκατηγορίες στοιχείων των μεγεθών αυτών. Έτσι, οι χρηματοοικονομικοί δείκτες είναι στατικά κριτήρια που πιστεύεται ότι εκφράζουν κυρίως τη δυνατότητα της εταιρείας να καλύψει τις ληξιπρόθεσμες υποχρεώσεις της. Επίσης εκφράζουν την αποδοτικότητα των δραστηριοτήτων της επιχειρήσεως, όπως των πωλήσεων και των επενδύσεων. Αν εξεταστούν μεμονωμένα, λοιπόν, αυτά τα στατικά κριτήρια δεν μπορούν να διαφωτίσουν επαρκώς το μελετητή σχετικά με τη σημερινή και τη μελλοντική κατάσταση της εταιρείας. Μπορούν, όμως, να βοηθήσουν σημαντικά τα οικονομικά στελέχη στη λήψη αποφάσεων. (Φιλιππάτος και Αθανασόπουλος, 1985). Η ανάλυση χρηματοοικονομικών δεικτών επιτρέπει την εκτίμηση της προηγούμενης, της τωρινής και της προβλεπόμενης χρηματοοικονομικής κατάστασης και απόδοσης μιας επιχείρησης. Με τον τρόπο αυτό, ανακαλύπτονται τα δυνατά και αδύνατα 15

16 σημεία της εξεταζόμενης επιχείρησης. Η αναγνώριση των δυνατών σημείων είναι σημαντική, διότι τότε μόνο αυτά μπορούν να χρησιμοποιηθούν προς όφελος της επιχείρησης. Από την άλλη πλευρά, η αναγνώριση των αδύνατων σημείων βοηθά την επιχείρηση να λάβει τα απαραίτητα διορθωτικά μέτρα. Οι χρηματοοικονομικοί δείκτες μπορούν να ταξινομηθούν σε έξι μεγάλες κατηγορίες, οι οποίες είναι οι εξής: Δείκτες ρευστότητας. Δείκτες δραστηριότητας. Δείκτες χρέους ή μόχλευσης. Δείκτες οικονομικής κάλυψης. Δείκτες απόδοσης. Δείκτες αποτίμησης. ( Βασιλείου και Ηρειώτης, 2008) 2.4 : ΠΕΡΙΟΡΙΣΜΟΙ ΤΗΣ ΑΝΑΛΥΣΗΣ ΧΡΗΜΑΤΟΟΙΚΟΝΟΜΙΚΩΝ ΔΕΙΚΤΩΝ Ο αναλυτής ο οποίος χρησιμοποιεί χρηματοοικονομικούς δείκτες θα πρέπει να γνωρίζει και τους περιορισμούς στους οποίους υπόκεινται. Μερικοί από αυτούς είναι οι εξής : > Μερικές φορές είναι δύσκολη η ταξινόμηση μιας επιχείρησης σε έναν κλάδο διότι ορισμένες επιχειρήσεις παράγουν περισσότερα από ένα προϊόντα. > Οι δημοσιευμένοι μέσοι όροι του κλάδου δίνουν περισσότερο γενικές κατευθυντήριες οδηγίες και δεν είναι επιστημονικά καθορισμένοι μέσοι όροι των δεικτών όλων των επιχειρήσεων του κλάδου ή ενός αντιπροσωπευτικού δείγματος των επιχειρήσεων του κλάδου. 16

17 > Οι ακολουθούμενες λογιστικές μέθοδοι διαφέρουν από επιχείρηση σε επιχείρηση και μπορεί να οδηγήσουν σε διαφορετικούς υπολογισμούς δεικτών. > Ο μέσος όρος του δείκτη ενός κλάδου μπορεί να μην αποτελεί έναν επιθυμητό στόχο (όταν, για παράδειγμα, υπάρχουν μεγάλες αποκλείσεις μεταξύ των δεικτών των επιχειρήσεων του κλάδου). > Ορισμένες επιχειρήσεις παρουσιάζουν εποχικές διακυμάνσεις στη λειτουργία τους, οι οποίες επηρεάζουν τους δείκτες τους, που συνήθως υπολογίζονται σε ετήσια βάση. > Ορισμένοι χρηματοοικονομικοί δείκτες μπορεί να είναι πολύ υψηλοί ή πολύ χαμηλοί και, παρ όλα αυτά, η ερμηνεία τους να είναι δύσκολη. Για παράδειγμα, ένας υψηλός δείκτης άμεσης ρευστότητας μπορεί να σημαίνει ότι η επιχείρηση έχει μια ισχυρή θέση ρευστότητας, η οποία αποτελεί μια καλή ένδειξη. Από την άλλη όμως πλευρά, ο ίδιος δείκτης μπορεί να σηματοδοτεί μια υπερβολική ποσότητα μετρητών, η οποία αποτελεί μια κακή ένδειξη, καθώς τα μετρητά έχουν μηδενική απόδοση. > Η ποιότητα των στοιχείων δεν εμφανίζεται στους δείκτες. Από τα παραπάνω γίνεται φανερό ότι οι αριθμοδείκτες μπορεί να προσφέρουν σημαντική πληροφόρηση για τις λειτουργίες μιας επιχείρησης. Θα πρέπει όμως να ληφθεί υπόψη ότι η μέθοδος αυτή έχει ορισμένους περιορισμούς και θα πρέπει να εφαρμόζεται με κρίση και προσοχή και όχι με μηχανικό τρόπο ( Βασιλείου και Ηρειώτης, 2008). 17

18 ΚΕΦΑΛΑΙΟ 3: ΕΡΕΥΝΗΤΙΚΗ ΜΕΘΟΔΟΛΟΓΙΑ Η προτεινόμενη μεθοδολογία ενσωματώνει τεχνικές της χρηματοοικονομικής θεωρίας η οποία προσφέρει μια αξιοσημείωτη μεγάλη ποικιλία αριθμοδεικτών ικανών να κωδικοποιήσουν με σαφήνεια όλα τα προσδιοριστικά μεγέθη της χρηματοοικονομικής κατάστασης ενός οργανισμού. Τα στοιχεία για την ανάλυση αντλούνται από τις δημοσιευμένες οικονομικές καταστάσεις των υπό διερεύνηση εταιρειών, και θα αναλύονται τόσο διαχρονικά για κάθε εταιρεία όσο και συγκριτικά. Οι χρηματοοικονομικοί αριθμοδείκτες οι οποίοι θα χρησιμοποιηθούν ταξινομούνται σε πέντε μεγάλες κατηγορίες, και είναι οι εξής: Αριθμοδείκτες ρευστότητας Αριθμοδείκτες δραστηριότητας Αριθμοδείκτες αποδοτικότητας Αριθμοδείκτες χρηματοοικονομικής διάρθρωσης και βιωσιμότητας Επενδυτικοί αριθμοδείκτες ( Βασιλείου και Ηρειώτης, 2008). 18

19 3.1: ΑΡΙΘΜΟΔΕΙΚΤΕΣ ΡΕΥΣΤΟΤΗΤΑΣ 3.1.1: Η έννοια της ρευστότητας και η σημασία της σε μία επιχείρηση Στα οικονομικά, ρευστότητα είναι η ικανότητα έγκαιρης μετατροπής ενός στοιχείου του ενεργητικού σε μετρητά χωρίς την απώλεια της αγοραίας αξίας. Τα στοιχεία του ενεργητικού πρέπει να μετατρέπονται εγκαίρως για να ικανοποιούν τις υποχρεώσεις από οφειλές καθώς καθίστανται ληξιπρόθεσμες. Μια εταιρία με υψηλή ρευστότητα πρέπει να διατηρεί καλή ισορροπία μεταξύ της μετατροπής του κυκλοφορούντος ενεργητικού και της λήξης των τρεχουσών υποχρεώσεων. Επειδή οι υποχρεώσεις που λήγουν πρέπει να πληρώνονται με μετρητά, η ανάλυση της ρευστότητας επικεντρώνεται στη διαθεσιμότητα μετρητών ή στην ικανότητα της εταιρείας να τα παράγει μετατρέποντας το ενεργητικό της σε μετρητά χωρίς σημαντικές απώλειες σε αξία κατά την εκκαθάριση. Η ανάγκη μιας εταιρείας για οικονομική ευελιξία επηρεάζει και το επιθυμητό επίπεδο ρευστότητας της. Μια επιχείρηση στερείται ρευστότητας όταν κινδυνεύει να μη μπορεί να αντεπεξέλθει στις τρέχουσες οικονομικές υποχρεώσεις της. Αυτό μπορεί να είναι προσωρινό πρόβλημα που θα διευθετήσει από μόνη της, ή μπορεί να είναι σύμπτωμα πιο σοβαρών και μόνιμων προβλημάτων της λειτουργίας της. Η έλλειψη ρευστότητας συνήθως προέρχεται από έναν συνδυασμό διαφόρων καταστάσεων. Πρώτον, η εταιρεία μπορεί να έχει δεσμευμένους τους οικονομικούς της πόρους σε μη ρευστοποιήσιμα στοιχεία - στοιχεία που η εταιρεία δεν μπορεί να μετατρέψει εγκαίρως σε μετρητά. Δεύτερον, η εταιρεία ίσως δεν έχει χρηματοδοτήσει σωστά τη λειτουργία της. Ίσως έχει αναλάβει πολλά χρέη δεδομένης της ικανότητάς της να παράγει μετρητά και να πληρώνει κεφάλαιο και τόκους, ή ο προγραμματισμός της για την αποπληρωμή των οικονομικών της υποχρεώσεων μπορεί να μην εναρμονίζεται με το χρόνο παραγωγής μετρητών. 19

20 Τρίτον, η εταιρεία μπορεί να χάνει χρήματα κατά τη λειτουργία της. Με άλλα λόγια, μια επιχείρηση που ξοδεύει περισσότερα χρήματα απ όσα παίρνει δεν μπορεί να παράγει αρκετά μετρητά για να ανταποκριθεί στις υποχρεώσεις της. Αυτό συμβαίνει συχνά όταν μια εταιρεία αναπτύσσεται. Ανάλογα με τις αιτίες και το μέγεθος της έλλειψης ρευστότητας μιας εταιρείας, τα αποτελέσματα μπορεί να είναι από απλή αναστάτωση μέχρι επικείμενη καταστροφή. Η έλλειψη ρευστότητας μπορεί: Να οδηγήσει απλώς σε αναγκαστική αποποίηση των εκπτώσεων που προσφέρουν οι πιστωτές για εξαιρετικά ταχείες πληρωμές, Να οδηγήσει σε ανάγκη βραχυπρόθεσμου δανεισμού χρημάτων από την τράπεζα, Να καταστρέψει την αξιολόγηση φερεγγυότητας μιας εταιρείας, ή Να αναγκάσει μια εταιρεία να αποποιηθεί πρόσθετες εργασίες λόγω ανικανότητάς της να αντιμετωπίσει τις υπάρχουσες οικονομικές υποχρεώσεις της. Στη σοβαρότερη περίπτωση, η εταιρεία μπορεί να αναγκαστεί να ρευστοποιήσει τα λειτουργικά περιουσιακά της στοιχεία, πράγμα που ίσως υποσκάψει τη μελλοντική της ικανότητα να παράγει μετρητά μέσα από τις λειτουργίες της. Οι δείκτες ρευστότητας δείχνουν το περιθώριο του κυκλοφορούντος ενεργητικού προς τις τρέχουσες υποχρεώσεις που θα προκύψει από μια ολική ρευστοποίηση των λογαριασμών της εταιρείας. Τα μέτρα ρευστότητας περιλαμβάνουν κεφάλαιο κίνησης και λειτουργικές επενδύσεις. Δείκτες ρευστότητας είναι ο δείκτης γενικής ρευστότητας, ο δείκτης ειδικής ρευστότητας, ο δείκτης ημερών εισπρακτέων, ο δείκτης ημερών αποθεμάτων και ο δείκτης ημερών πληρωτέων ( Ruth, 2003). 20

21 3.1.2: Αριθμοδείκτης γενικής ρευστότητας Κυκλοφορούν Αριθμοδείκτης γενικής ρευστότητας = Βραχυπρόθεσμες υποχρεώσεις Το κυκλοφορούν ενεργητικό περιλαμβάνει αποθέματα, απαιτήσεις, χρεόγραφα και διαθέσιμα. Οι βραχυπρόθεσμες υποχρεώσεις περιλαμβάνουν προμηθευτές, γραμμάτια πληρωτέα, βραχυπρόθεσμα τραπεζικά δάνεια, προκαταβολές πελατών, υποχρεώσεις από φόρους και τέλη, ασφαλιστικούς οργανισμούς, μερίσματα πληρωτέα, πιστωτές διάφοροι και γενικά τις υποχρεώσεις που λήγουν μέσα στην επόμενη του ισολογισμού χρήση. Ο αριθμοδείκτης γενικής ρευστότητας υπολογίζεται, διαιρώντας το άθροισμα όλων των στοιχείων του κυκλοφορούντος ενεργητικού με τις βραχυπρόθεσμες υποχρεώσεις της επιχείρησης. Δείχνει το μέτρο ρευστότητας της επιχείρησης αλλά και το περιθώριο ασφαλείας που διατηρεί η διοίκηση της επιχείρησης ώστε να είναι σε θέση να αντιμετωπίσει μια κάποια ανεπιθύμητη εξέλιξη στη ροή των κεφαλαίων κίνησης. Μια επιχείρηση θα πρέπει να διατηρεί επαρκή κυκλοφοριακά στοιχεία, για να είναι σε θέση να ανταποκριθεί στις τρέχουσες υποχρεώσεις της όταν αυτές καταστούν ληξιπρόθεσμες. Συνοπτικά ο δείκτης αυτός αντανακλά την τρέχουσα ικανότητα της επιχείρησης να ανταποκρίνεται στην πληρωμή των καθημερινών απαιτητών της υποχρεώσεων. Επιπλέον το μέγεθος του δείκτη αυτού, χαρακτηρίζει την επιχειρηματική προσωπικότητα της επιχείρησης επιθετική ή συντηρητική. Χρησιμεύει στην αξιολόγηση της βραχυπρόθεσμης ρευστότητας και κυρίως στη χορήγηση πίστωσης από προμηθευτές ή κεφαλαίων κίνησης από τράπεζες αλλά και στη διατήρησή της, από τη διοίκηση της επιχείρησης, σε ορθολογικά επίπεδα. Όρια > 1: Πρέπει να λαμβάνει τιμές μεγαλύτερες της μονάδας ( >1). Όσο μεγαλύτερος είναι ο δείκτης τόσο μεγαλύτερο είναι και το «περιθώριο ασφαλείας» των βραχυπρόθεσμων δανειστών της επιχείρησης καθώς και η θέση της επιχείρησης από πλευράς ρευστότητας. Εάν στις τιμές του δείκτη γενικής ρευστότητας παρατηρούνται συνεχείς μειώσεις τότε αρχίζει να αναπτύσσεται μια δυσμενής κατάσταση για την επιχείρηση η οποία πρέπει να διερευνηθεί. Ένας δείκτης με τιμή 2 21

22 θεωρείται πολύ καλός. Παρ όλα αυτά ένας υπερβολικά μεγάλος δείκτης γενικής ρευστότητας, μπορεί να σημαίνει μη αποδοτική κατανομή κεφαλαίων της επιχείρησης. Μπορεί δηλαδή να μην έχουν χρησιμοποιηθεί οι χρηματοδοτικές δυνατότητες που υπάρχουν στην επιχείρηση με αποτέλεσμα να μην μεγεθύνεται στην αγορά της, όσο θα μπορούσε. Ακόμα μπορεί να κρύβει την ύπαρξη απαξιωμένων ή κατεστραμμένων αποθεμάτων, των οποίων η αξία δεν εμφανίζεται στα λογιστικά βιβλία της επιχείρησης καθώς και την δυσκολία για είσπραξη των απαιτήσεών της. Σε γενικές γραμμές όμως όσο χαμηλότερος είναι ο δείκτης γενικής ρευστότητας τόσο μεγαλύτερος είναι ο κίνδυνος μη δυνατότητας αποπληρωμών των υποχρεώσεων και πτώσης των πωλήσεων. Το μέγεθος του δείκτη εξαρτάται από το κλάδο της επιχείρησης, την ποιότητα των κυκλοφοριακών στοιχείων την αμεσότητα των τρεχουσών υποχρεώσεων και την ευκαμψία των αναγκών σε κεφάλαια κίνησης. Σημαντικό ρόλο στην διαμόρφωση της τιμής του δείκτη έχει η συγκυρία της ευρύτερης οικονομίας και πώς αυτή επηρεάζει την επιχείρηση και γενικότερα τον κλάδο στον οποίο ανήκει, αφού για παράδειγμα, σε μια ύφεση του κλάδου η ρευστοποίηση αποθεμάτων καθυστερεί. Αντιθέτως, σε περίοδο ανάκαμψης, η επιχείρηση ανοίγεται στις αγορές χορηγώντας πιστώσεις στους πελάτες της. Δημιουργείται όμως η ανάγκη για δανειοδότηση από τις τράπεζες και χορήγηση πίστωσης από τους προμηθευτές της. Μειονεκτήματα: Για να υπολογίσουμε τον αριθμοδείκτη άμεσης ρευστότητας, λαμβάνουμε υπόψη μας το σύνολο του κυκλοφορούντος ενεργητικού, χωρίς να λαμβάνουμε υπόψη μας τα επιμέρους στοιχεία που το συνθέτουν, τα οποία παρουσιάζουν κάποιες ιδιαιτερότητες στη ρευστοποίησή τους. Για παράδειγμα τα αποθέματα δεν ρευστοποιούνται άμεσα με αποτέλεσμα να υποτιμώνται πολλές φορές και να χάνεται η δυνατότητα πώλησής τους. Μια τέτοια εκτίμηση ζημιών κατά τη ρευστοποίησή τους σε τιμή κατώτερη του κόστους τους εμφανίζεται στην έκθεση ορκωτών λογιστών. Με τις απαιτήσεις αρκεί να αφαιρεθεί από το σύνολό τους ο λογαριασμός προβλέψεις για επισφαλείς απαιτήσεις (Κάντζος, 2002). 22

23 3.1.3: Αριθμοδείκτης άμεσης ρευστότητας ^ιριυρουύικ ιι ς ρ&υυ ιυιητας Κυκλοφορούν - Αποθέματα Βραχυπρόθεσμες υποχρεώσεις Ο αριθμοδείκτης άμεσης ρευστότητας υπολογίζεται διαιρώντας το άθροισμα όλων των στοιχείων του κυκλοφορούντος ενεργητικού πλην των αποθεμάτων και των προκαταβολών για αποθέματα με το άθροισμα των βραχυπρόθεσμων υποχρεώσεων του παθητικού. Τα αποθέματα τα αφαιρούμε διότι απ όλα τα στοιχεία του κυκλοφορούντος παρουσιάζουν τη μικρότερη ρευστότητα και από τη ρευστοποίησή τους μπορεί να προκύψουν ζημίες. Δείχνει πόσες φορές τα ταχέως ρευστοποιήσιμα στοιχεία της επιχείρησης όπως είναι τα μετρητά, οι τραπεζικές καταθέσεις, τα χρεόγραφα και οι απαιτήσεις, καλύπτουν τις βραχυπρόθεσμες υποχρεώσεις της. Επίσης μας δείχνει πόσο εύκολα μπορεί να προσβληθεί μια επιχείρηση σε μια πιθανή μεταβολή του οικονομικού περιβάλλοντος μέσα στο οποίο λειτουργεί. Χρησιμεύει στην αξιολόγηση της ρευστότητας και της πιστοληπτικής ικανότητας της επιχείρησης καθώς και στην αξιολόγηση του τμήματος πωλήσεων σε συνδυασμό με τους όρους πωλήσεων. Όρια >, =1: Ένας αριθμοδείκτης άμεσης ρευστότητας γύρω στη μονάδα είναι καλή ένδειξη για την επιχείρηση με την προϋπόθεση ότι στις απαιτήσεις της επιχείρησης δεν συμπεριλαμβάνονται επισφαλείς ή ανεπίδεκτες εισπράξεως απαιτήσεις και η περίοδος είσπραξης των απαιτήσεων και εξόφλησης των υποχρεώσεων να είναι περίπου ίσες. Γενικά ο δείκτης άμεσης ρευστότητας θεωρείται ικανοποιητικός όταν λαμβάνει τιμές μεγαλύτερες από τη μονάδα. Αντιθέτως, ένας δείκτης άμεσης ρευστότητας με τιμή μικρότερη της μονάδας, μας οδηγεί στο συμπέρασμα ότι τα ταχέως ρευστοποιήσιμα στοιχεία της επιχείρησης δεν επαρκούν για να καλύψουν τις τρέχουσες υποχρεώσεις της. Έτσι η επιχείρηση βασίζεται σε μελλοντικές πωλήσεις, ώστε να μπορέσει να εξασφαλίσει έναν ικανοποιητικό βαθμό ρευστότητας. Αν όμως για οποιονδήποτε λόγο προβλέπεται μείωση στις μελλοντικές της πωλήσεις, τότε η επιχείρηση καλείται, είτε να δανειστεί κάποια χρήματα, είτα να εκδώσει νέους τίτλους μετοχών. Στο σημείο αυτό πρέπει να αναφέρουμε ότι, αν 23

24 υπάρξει διαφορά μεταξύ του αριθμοδείκτη γενικής κ άμεσης ρευστότητας, τότε υπάρχουν στην επιχείρηση αυξημένα αποθέματα. Μειονεκτήματα: Το βασικό μειονέκτημα και σ αυτόν τον αριθμοδείκτη είναι η αδυναμία αξιολόγησης των επιμέρους λογαριασμών που συμμετέχουν στον υπολογισμό του. Η αδυναμία αυτή κάπως μετριάζεται με τις απαιτήσεις αφαιρώντας από το σύνολό τους τις επισφαλείς απαιτήσεις (Κάντζος, 2002) : Αριθμοδείκτης ταμειακής ρευστότητας Διαθέσιμο Ενεργητικό Αριθμοδείκτης ταμειακής ρευστότητας = Ληξιπρόθεσμες Υποχρεώσεις Υπολογίζεται διαιρώντας τους λογαριασμούς ταμείου και τα συναφή στοιχεία όπως είναι οι επιταγές με τρέχουσα ημερομηνία πληρωμής, οι καταθέσεις όψεως και προθεσμίας, τα ξένα νομίσματα και τα χρεόγραφα ή ομόλογα διαπραγματευόμενα στο χρηματιστήριο με το σύνολο των βραχυπρόθεσμων υποχρεώσεων. Ο αριθμοδείκτης ταμειακής ρευστότητας δείχνει πόσες φορές τα διαθέσιμα περιουσιακά στοιχεία της επιχείρησης καλύπτουν τις ληξιπρόθεσμες υποχρεώσεις της. Θα πρέπει να εξετάζεται διαχρονικά και σε σχέση με όμοιες επιχειρήσεις του ίδιου κλάδου και με το μέσο όρο του κλάδου αυτού, ώστε να είναι πιο αξιόπιστος. Χρησιμεύει στην αξιολόγηση της ρευστότητας και της πιστοληπτικής ικανότητας της επιχείρησης καθώς και της αποδοτικότητας του εισπράξεων και πληρωμών. Όρια < 1: Ο δείκτης αυτός λαμβάνει τιμές μικρότερες από τη μονάδα και πάντα σημαντικό ρόλο για την τιμή του δείκτη παίζει ο κλάδος στον οποίο ανήκει η επιχείρηση και οι πραγματικές ανάγκες και δυνατότητές της. Μειονεκτήματα: Το αποτέλεσμα του αριθμοδείκτη ταμειακής ρευστότητας επηρεάζεται από τα ταμειακά στοιχεία της επιχείρησης, τα οποία αποτελούν τον αριθμητή του δείκτη. Πολλές φορές όμως οι επιχειρήσεις αυξάνουν, σκόπιμα και πλασματικά και με διάφορους τρόπους το υπόλοιπο του λογαριασμού «Ταμείο» κατά την ημερομηνία σύνταξης του ισολογισμού προκειμένου να βελτιώσει τους αριθμοδείκτες ρευστότητας (Κάντζος, 2002). 24

25 3.2: ΑΡΙΘΜΟΔΕΙΚΤΕΣ ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΑΣ Η αποτελεσματικότερη χρησιμοποίηση των περιουσιακών στοιχείων μιας επιχειρήσεως ενδιαφέρει τόσο τη διοίκηση της, όσο και εκείνους που ενδιαφέρονται γι αυτήν. Υπάρχουν διάφοροι μέθοδοι που μπορούν να μετρήσουν την παραγωγικότητα και το βαθμό χρησιμοποιήσεως των περιουσιακών στοιχείων μιας επιχειρήσεως. Γενικά, όσο πιο εντατική είναι η χρησιμοποίηση των στοιχείων μιας επιχειρήσεως τόσο τούτο αποβαίνει προς όφελος της. Η χρησιμοποίηση ορισμένων αριθμοδεικτών δραστηριότητας βοηθά να προσδιορίσουμε το βαθμό μετατροπής ορισμένων περιουσιακών στοιχείων (αποθεμάτων, απαιτήσεων) σε ρευστά. Εξετάζοντας τα οικονομικά δεδομένα μιας επιχειρήσεως ενδέχεται να γίνουν ορισμένες διαπιστώσεις. Μπορεί, π.χ., να υπάρχει μεγάλο ποσοστό αποθεμάτων στα κυκλοφοριακά της στοιχεία, πράγμα το οποίο παρέχει ένδειξη ότι τα στοιχεία αυτά δεν μετατρέπονται σε χρήμα με την πρέπουσα ταχύτητα και ευκολία. Βέβαια, το γεγονός αυτό ίσως να δείχνει ότι η διοίκηση της επιχειρήσεως ακολουθεί μια μέτρια πολιτική αποθεμάτων. Ίσως όμως τούτο να οφείλεται και στη φύση των εργασιών της, διότι υπάρχουν επιχειρήσεις που πρέπει να διατηρούν μεγάλα αποθέματα, πρώτων υλών και έτοιμων προϊόντων, όπως συμβαίνει π.χ. με τις βιομηχανίες καπνού. Γενικά, το ποσοστό των αποθεμάτων που διατηρεί μια επιχείρηση πρέπει να σχετίζεται πάντοτε με το ύψος των πωλήσεων της. Αντίθετα, σε πολλές περιπτώσεις η τυχόν διατήρηση στην επιχείρηση υψηλού ποσοστού ρευστών ή κρατικών χρεογράφων μπορεί να δείχνει ότι ακολουθείται μια καλή πολιτική από μέρους της, διότι της επιτρέπεται να εκμεταλλεύεται ευκαιρίες και να κατέχει τα αναγκαία ρευστά σε όχι καλές περιόδους. Η κατάσταση αυτή μπορεί να την ευνοεί και να αυξάνει την πιστοληπτική της ικανότητα. Ωστόσο, μεγάλα ποσά σε ρευστά διαθέσιμα και προσωρινές επενδύσεις δεν αυξάνουν τη μακροχρόνια κερδοφόρα δυναμικότητα της επιχειρήσεως, γι αυτό και θα πρέπει να αποφεύγονται, εκτός αν πρόκειται να επενδυθούν στο άμεσο μέλλον. Επίσης, το ποσοστό απαιτήσεων που εμφανίζει μια επιχείρηση έχει πάντα σχέση και πρέπει να εξετάζεται σε συνδυασμό με τις πιστωτικές της πωλήσεις. 25

26 Να αναφέρουμε ότι οι αριθμοδείκτες δραστηριότητας θα πρέπει να εξετάζονται παράλληλα με τους αριθμοδείκτες ρευστότητας. Παρακάτω παρουσιάζονται και αναλύονται οι σημαντικότεροι αριθμοδείκτες δραστηριότητας (Νιάρχου, 1997) : Αριθμοδείκτης ταχύτητας κυκλοφορίας αποθεμάτων Αριθμοδείκτης ταχύτητας κυκλοφορίας αποθεμάτων = Κόστος Πωληθέντων Αποθέματα Ο αριθμοδείκτης ταχύτητας κυκλοφορίας αποθεμάτων υπολογίζεται διαιρώντας τα αποθέματα του ισολογισμού με το κόστος πωληθέντων από τα αποτελέσματα χρήσεως. Χρησιμοποιούμε το Κόστος Πωληθέντων και όχι τις καθαρές Πωλήσεις διότι, το Κόστος Πωληθέντων όπως και τα αποθέματα εκφράζονται σε κόστος, ενώ οι Πωλήσεις σε τρέχουσες αξίες. Επιπλέον, οι Πωλήσεις περιλαμβάνουν πολλές φορές και το κέρδος από τη διάθεση των αγαθών. Ο αριθμοδείκτης αυτός εκφράζει τη συχνότητα με την οποία ανανεώνονται τα αποθέματα μέσα στη χρήση σε σχέση με τις πωλήσεις της επιχείρησης. Με άλλα λόγια δείχνει τον αριθμό των περιπτώσεων που τα αποθέματα πωλούνται και αντικαθίστανται κατά τη διάρκεια της χρήσης. Αν διαιρέσουμε τώρα τον αριθμό των ημερών του έτους (365) με το δείκτη, προκύπτει σε ημέρες το χρονικό διάστημα που παρέμειναν τα αποθέματα στην επιχείρησης έως ότου να πωληθούν. Συμπληρωματικά, και σε συνδυασμό με τους αριθμοδείκτες ρευστότητας που αναφέρθηκαν παραπάνω, ο αριθμοδείκτης ταχύτητας κυκλοφορίας αποθεμάτων χρησιμεύει στην καλύτερη αξιολόγηση της ρευστότητας και της πιστοληπτικής και δανειοληπτικής ικανότητας της επιχείρησης. Επίσης, χρησιμεύει, εσωτερικά, στην αξιολόγηση των πωλήσεων και της διαχείρισης των αποθεμάτων της επιχείρησης από τα αντίστοιχα τμήματά της και εξωτερικά, στην εκτίμηση των αποθεμάτων, ειδικά σε μια απόφαση υποθήκευσης αυτών από μια τράπεζα. 26

27 Όρια > 1: Αρκετές φορές ο δείκτης λαμβάνει τιμές μεγαλύτερες της μονάδας. Αυτό βέβαια εξαρτάται πάντα από τον κλάδο στον οποίο ανήκει η επιχείρηση αλλά και από τις συνθήκες της αγοράς. Ένα super market για παράδειγμα, έχει μεγαλύτερο δείκτη ταχύτητας κυκλοφορίας αποθεμάτων σε σχέση με ένα ναυπηγείο. Γενικότερα όμως, όσο υψηλότερος είναι ο δείκτης αυτός, τόσο πιο αποτελεσματικά λειτουργεί η επιχείρηση αφού έχουμε μείωση στα έξοδα αποθήκευσης και μείωση του κινδύνου μη πώλησης των αποθεμάτων λόγω αλλοιώσεων, καταστροφών ή αλλαγής προτιμήσεων των καταναλωτών. Έτσι εξηγείται και το γεγονός, ότι οι καλά οργανωμένες επιχειρήσεις επιδιώκουν να διατηρούν όσο το δυνατό χαμηλότερο ποσό αποθεμάτων, το ελάχιστο που χρειάζονται, εκτός αν αναμένουν μια αύξηση των προϊόντων τους. Μειονεκτήματα: Υπάρχει αδυναμία στην αξιολόγηση της ποιότητας των επιμέρους ειδών και κατηγοριών αποθεμάτων από τον εξωτερικό αναλυτή. Επίσης, τα αποθέματα μπορεί να αυξομειώνονται ανάλογα με τη μέθοδο αποτίμησής τους (FIFO, LIFO, Μέσης Τιμής) ενώ είναι δύσκολο να ελεγχθεί και αν τηρήθηκαν οι γενικώς παραδεκτές λογιστικές αρχές που επιβάλλουν η αποτίμηση των αποθεμάτων να γίνεται στην μικρότερη αξία μεταξύ κτήσεως και τρέχουσας αγοράς ή ρευστοποίησης. Μεγάλο πρόβλημα με τον αριθμοδείκτη ταχύτητας κυκλοφορίας αποθεμάτων υπάρχει στις βιομηχανικές επιχειρήσεις, όπου θα πρέπει να λαμβάνεται υπ όψιν και η παρεμβολή του κύκλου μεταποίησης των αποθεμάτων πρώτων υλών και ημιέτοιμων σε έτοιμα προϊόντα. Στις βιομηχανικές επιχειρήσεις ακόμα, ο εν λόγω αριθμοδείκτης θα πρέπει να αναλύεται στα επιμέρους στοιχεία του συνόλου, δηλαδή στις πρώτες ύλες, στα ημηέτοιμα και έτοιμα προϊόντα. Στην περίπτωση αυτή υπάρχει το πρόβλημα από τον εξωτερικό αναλυτή, ο οποίος δεν έχει πρόσβαση στα αναλυτικά στοιχεία των λογαριασμών των αποθεμάτων πέρα από το χρόνο που απαιτείται για τον υπολογισμό αναλυτικών δεικτών ( Κάντζος, 2002). 27

28 3.2.2: Αριθμοδείκτης ταχύτητας εισπράξεως απαιτήσεων Αριθμοδείκτης ταχύτητας εισπράξεως απαιτήσεων = Συνολικές Πωλήσεις Απαιτήσεις (Εισπρακτέοι Λογαριασμοί) Ο αριθμοδείκτης ταχύτητας εισπράξεως απαιτήσεων υπολογίζεται διαιρώντας την αξία των πωλήσεων της επιχείρησης μέσα στη χρήση με το μέσο όρο των απαιτήσεων όπως είναι οι φορτωτικές εισπρακτέες, οι συναλλαγματικές, τα γραμμάτια και οι απαιτήσεις με ανοιχτούς λογαριασμούς. Για τις απαιτήσεις, οι αναλυτές λαμβάνουν υπ όψιν τους το μέσο όρο των απαιτήσεων, της αρχής και του τέλους χρήσης. Δηλαδή (Απαιτήσεις Αρχής + Απαιτήσεις Τέλους) / 2. χρησιμοποιούνε αυτή τη μέθοδο διότι οι απαιτήσεις που εμφανίζονται στον ισολογισμό στο τέλος της χρήσης δεν αποδίδουν την αντιπροσωπευτική εικόνα για το ύψος των τελευταίων κατά τη διάρκεια της χρήσης. Εάν διαιρέσουμε τον δείκτη με τις ημέρες του έτους θα έχουμε την πραγματική, μέση διάρκεια που τα κεφάλαια της επιχείρησης δεσμεύονται από τους πελάτες. Μας δείχνει την ταχύτητα με την οποία ανακυκλώνονται οι εισπρακτέοι λογαριασμοί της επιχείρησης μέσα σε ένα έτος. Δηλαδή δείχνει, πόσες φορές εισπράττονται, κατά μέσο όρο, οι απαιτήσεις της επιχείρησης μέσα στη διάρκεια της χρήσης. Η μελέτη του συγκεκριμένου δείκτη χρησιμεύει στην αξιολόγηση της ποιότητας και της ρευστότητας των απαιτήσεων. Όρια > 1: Οι τιμές που λαμβάνει ο αριθμοδείκτης ταχύτητας εισπράξεως απαιτήσεων θα πρέπει να είναι πάντοτε μεγαλύτερες απ τη μονάδα, αφού τιμές μικρότερες της μονάδας δείχνουν ανυπαρξία κυκλοφοριακής ταχύτητας. Όσο μεγαλύτερος είναι ο δείκτης τόσο μικρότερο το χρονικό διάστημα το οποίο μεσολαβεί για την ολοκλήρωση του κυκλώματος και συνεπώς γρηγορότερη είσπραξη των απαιτήσεων από την επιχείρηση. Αξίζει να σημειωθεί η σχέση μεταξύ του αριθμοδείκτη ταχύτητας εισπράξεως απαιτήσεων και των αριθμοδεικτών ρευστότητας. Όσο μεγαλύτερη είναι η τιμή του πρώτου τόσο μεγαλύτερη είναι η εμπιστοσύνη στα συμπεράσματα που αντλούνται από τη χρησιμοποίηση των αριθμοδεικτών ρευστότητας και αυτό γιατί ο αριθμοδείκτης ταχύτητας εισπράξεως απαιτήσεων αποτελεί ένδειξη για την ποιότητα και τη ρευστότητα των απαιτήσεων. 28

29 Μειονεκτήματα: Στον αριθμητή του δείκτη κανονικά θα πρέπει να χρησιμοποιούνται οι πιστωτικές πωλήσεις. Όμως επειδή, συμβαίνει συχνά να μην προκύπτουν στοιχεία για το ύψος των πιστωτικών πωλήσεων της επιχείρησης, καθώς επίσης και για την αξία των χορηγούμενων πιστώσεων, οι αναλυτές λαμβάνουν υπ όψιν τους τις καθαρές πωλήσεις κατά τη διάρκεια της χρήσης και το σύνολο των απαιτήσεων, όπως εμφανίζονται στον ισολογισμό στο τέλος της χρήσης (Νιάρχου, 1997) : Αριθμοδείκτης ταχύτητας κυκλοφορίας ενεργητικού Αριθμοδείκτης ταχύτητας κυκλοφορίας ενεργητικού = Σύνολο Πωλήσεων Σύνολο Ενεργητικού Υπολογίζεται διαιρώντας το σύνολο των καθαρών πωλήσεων μιας επιχείρησης με το σύνολο των περιουσιακών της στοιχείων, τα οποία χρησιμοποιούνται κατά τη διάρκεια της συγκεκριμένης χρήσης για την πραγματοποίηση των πωλήσεών της. Ο αριθμοδείκτης ταχύτητας κυκλοφορίας ενεργητικού δείχνει το βαθμό που χρησιμοποιούνται τα στοιχεία του ενεργητικού μιας επιχείρησης σε σχέση με τις πωλήσεις της. Πιο συγκεκριμένα δείχνει τα έσοδα τα οποία δημιουργεί κάθε ευρώ που έχει επενδυθεί στο ενεργητικό της επιχείρησης. Για παράδειγμα αν η κυκλοφοριακή ταχύτητα ενεργητικού είναι ίση με 1, αυτό σημαίνει ότι πραγματοποιήθηκαν πωλήσεις ενός ευρώ για κάθε ένα ευρώ που επενδύθηκε στο ενεργητικό της επιχείρησης. Χρησιμεύει στο να πληροφορεί τους αναλυτές αν υπάρχει ή όχι υπερεπένδυση κεφαλαίων στην επιχείρηση, πάντα σε σχέση με το ύψος των πωλήσεων που πραγματοποιεί. Όρια: Η ανοδική πορεία του εν λόγω αριθμοδείκτη διαχρονικά παρέχει ένδειξη μιας πιο εντατικής εκμεταλλεύσεως των στοιχείων του ενεργητικού και τούτο γιατί η άνοδος του συνδέεται είτε με αύξηση των πωλήσεων, είτε με αναλογικά μεγαλύτερη αύξηση των πωλήσεων, σε σχέση με την αύξηση του ενεργητικού της επιχειρήσεως. 29

30 Αντίθετα μείωση του αριθμοδείκτη διαχρονικά παρέχει ένδειξη μιας ολοένα μικρότερης χρησιμοποιήσεως του ενεργητικού σε σχέση με τις πωλήσεις, πράγμα που στην ουσία σημαίνει μια κάποια υπερεπένδυση κεφαλαίων στα στοιχεία του ενεργητικού ( Νιάρχου, 1997). 30

31 3.3: ΑΡΙΘΜΟΔΕΙΚΤΕΣ ΑΠΟΔΟΤΙΚΟΤΗΤΑΣ 3.3.1: Η έννοια της αποδοτικότητας μις επιχείρησης Η έννοια της αποδοτικότητας αναφέρεται στην ικανότητα της επιχείρησης να δημιουργεί ικανοποιητική απόδοση στα επενδεδυμένα κεφάλαια. Η αποδοτικότητα ενδιαφέρει όχι μόνο τους άμεσους επενδυτές - μετόχους μιας συγκεκριμένης επιχείρησης αλλά και τους άλλους κοινωνικούς εταίρους και την κοινωνία στην οποία ανήκει σαν φορέας, παροχής αγαθών και υπηρεσιών και διαχειριστής πολύτιμων πόρων. Έτσι στην πρώτη περίπτωση επικεντρωνόμαστε στην απόδοση ιδίων κεφαλαίων, στην δεύτερη στην απόδοση του συνόλου των επενδεδυμένων κεφαλαίων. Η σχέση μεταξύ καθαρών κερδών και επενδεδυμένων κεφαλαίων από την οποία προκύπτει η αποδοτικότητα, συνιστά το πλέον αποδεκτό μέτρο της απόδοσης μιας επιχείρησης. Σαν δείκτης τούτου δίνει τη δυνατότητα στον αναλυτή να συγκρίνει την αποδοτικότητα της συγκεκριμένης επιχείρησης με εναλλακτικές χρήσεις των επενδεδυμένων κεφαλαίων καθώς και με την αποδοτικότητα που προκύπτει από επιχειρήσεις ιδίου χρηματοοικονομικού κινδύνου. Παρακάτω παρουσιάζονται και αναλύονται οι κυριότεροι αριθμοδείκτες αποδοτικότητας ( Κάντζος, 2002) : Αριθμοδείκτης Μεικτού Περιθωρίου ή Μεικτού Κέρδους Αριθμοδείκτης Μεικτού Περιθωρίου ή Μεικτού Κέρδους = Μεικτά Κέρδη Εκμεταλλεύσεως χ 100 Πωλήσεις Υπολογίζεται διαιρώντας τα μεικτά κέρδη της χρήσης με τις καθαρές πωλήσεις αυτής και δείχνει το μεικτό κέρδος που απολαμβάνει μια επιχείρηση από την πώληση προϊόντων αξίας 100 ευρώ. Ένας άλλος τρόπος υπολογισμού του αριθμοδείκτη 31

32 μεικτού περιθωρίου ή μεικτού κέρδους είναι εάν από την αξία των πωλήσεων αφαιρέσουμε την αξία του κόστους πωληθέντων και η διαφορά εκφραστεί σε ποσοστό επί τοις εκατό της αξίας των πωλήσεων. Ο σχετικός τύπος είναι ο εξής: Αριθμοδείκτης Μεικτού Περιθωρίου ή Μεικτού Κέρδους = Πωλήσεις - Κόστος Πωληθέντων = χ 100 Πωλήσεις Να αναφέρουμε ότι ο υπολογισμός αυτού του τύπου είναι δυνατός μόνο εάν η επιχείρηση δημοσιεύει το κόστος πωληθέντων. Ο αριθμοδείκτης μεικτού περιθωρίου ή μεικτού κέρδους μας δείχνει τη λειτουργική αποτελεσματικότητα μιας επιχείρησης καθώς και την πολιτική τιμών που ακολουθεί. Η χρησιμότητα του υπολογισμού του παραπάνω αριθμοδείκτη είναι πολύ σημαντική ιδιαίτερα για τις εμπορικές και τις βιομηχανικές επιχειρήσεις, γιατί παρέχει ένα μέτρο αξιολόγησης της αποδοτικότητας τους. Σ αυτού του είδους τις επιχειρήσεις το κόστος πωληθέντων είναι το σημαντικότερο μέγεθος και ως εκ τούτου ο προσεχτικός έλεγχος είναι απαραίτητος για την εξασφάλιση κερδοφόρας δραστηριότητας. Όρια: Όσο μεγαλύτερος είναι ο αριθμοδείκτης μεικτού κέρδους τόσο καλύτερη είναι η θέση της επιχείρησης από άποψης κερδών, διότι μπορεί να αντιμετωπίσει, χωρίς δυσκολία, μια ενδεχόμενη αύξηση του κόστους των πωλούμενων προϊόντων της. Έτσι μια πιθανή αύξηση του κόστους πωληθέντων θα είναι λιγότερο δυσμενής σε μια επιχείρηση με υψηλό αριθμοδείκτη μεικτού κέρδους από ότι σε κάποια άλλη με χαμηλό το σχετικό αριθμοδείκτη. Ένας υψηλός δείκτης μεικτού κέρδους δείχνει την ικανότητα της επιχείρησης να αγοράζει φθηνά και να πωλεί σε υψηλές τιμές. Αντίθετα, ένας χαμηλός δείκτης δείχνει μια όχι και τόσο καλή πολιτική της επιχείρησης στον τομές αγορών και πωλήσεων. Έτσι η επιχείρηση οδηγείται σε στασιμότητα των πωλήσεων με αποτέλεσμα να μην πραγματοποιεί αγορές σε μεγάλες ποσότητες, οι οποίες θα μπορούσαν να επιτευχθούν με χαμηλές τιμές. Ένας χαμηλός δείκτης ακόμα, μπορεί να παρέχει ένδειξη ότι η επιχείρηση έχει κάνει επενδύσεις που δεν δικαιολογούνται 32

33 από τον όγκο των πωλήσεών της, με αποτέλεσμα να έχει αυξημένο κόστος παραγωγής των προϊόντων της. Μπορεί όμως μια επιχείρηση να έχει θέσει σκόπιμα ένα χαμηλό περιθώριο κέρδους, προκειμένου να πετύχει αύξηση του όγκου των πωλήσεων ή αύξηση των πωλήσεων ενός νέου προϊόντος της, με αποτέλεσμα να διευρύνει τη δυναμική της παρουσία στην αγορά. Αφού ο δείκτης μεικτού κέρδους μας δείχνει πόσο επικερδής είναι μια επιχείρηση από την πώληση των προϊόντων της, θα πρέπει να τον παρακολουθούμε διαχρονικά, ώστε να έχουμε μια εμπεριστατωμένη άποψη για την πορεία της επιχείρησης ( Νιάρχου, 1997) : Αριθμοδείκτης Καθαρού Περιθωρίου ή Καθαρού Κέρδους Αριθμοδείκτης Καθαρού Περιθωρίου ή Καθαρού Κέρδους = Καθαρά Κέρδη = χ 100 Πωλήσεις Υπολογίζεται διαιρώντας τα καθαρά κέρδη της χρήσης με τις καθαρές πωλήσεις. Τα καθαρά κέρδη προκύπτουν εάν προσθέσουμε τα διάφορα έσοδα και αφαιρέσουμε από αυτά τα διάφορα έξοδα. Δείχνει το ποσοστό του καθαρού κέρδους που επιτυγχάνει μια επιχείρηση από τις πωλήσεις της, δηλαδή δείχνει το κέρδος από τια λειτουργικές της δραστηριότητες. Με άλλα λόγια ο αριθμοδείκτης καθαρού κέρδους δείχνει το καθαρό κέρδος που έχει μια επιχείρηση από την πώληση προϊόντων αξίας 100 ευρώ. Πρόκειται για έναν πολύ σημαντικό δείκτη, αφού τόσο η διοίκηση της επιχείρησης όσο και οι αναλυτές, βασίζουν τις προβλέψεις τους για τα μελλοντικά καθαρά κέρδη της επιχείρησης επί του προβλεπόμενου ύψους των πωλήσεων και του ποσοστού καθαρού κέρδους. Επίσης ο δείκτης αυτός αντανακλά την τιμολογιακή πολιτική της επιχείρησης και την ικανότητά της να ελέγχει τα λειτουργικά της έξοδα, τα χρηματοοικονομικά της έξοδα (δηλαδή τους χρεωστικούς της τόκους) και τους φόρους της. 33