ΑΡΙΣΤΟΤΕΛΕΙΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΜΕΤΑΠΤΥΧΙΑΚΩΝ ΣΠΟΥΔΩΝ «ΔΙΟΙΚΗΣΗ ΚΑΙ ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗ ΤΕΧΝΙΚΩΝ ΕΡΓΩΝ» ΔΙΠΛΩΜΑΤΙΚΗ ΕΡΓΑΣΙΑ

Transcript

1 ΑΡΙΣΤΟΤΕΛΕΙΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΜΕΤΑΠΤΥΧΙΑΚΩΝ ΣΠΟΥΔΩΝ «ΔΙΟΙΚΗΣΗ ΚΑΙ ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗ ΤΕΧΝΙΚΩΝ ΕΡΓΩΝ» ΔΙΠΛΩΜΑΤΙΚΗ ΕΡΓΑΣΙΑ ΤΟ ΘΕΣΜΙΚΟ ΠΛΑΙΣΙΟ ΥΛΟΠΟΙΗΣΗΣ ΣΔΙΤ: ΣΥΓΚΡΙΤΙΚΗ ΕΞΕΤΑΣΗ ΤΟΥ ΕΛΛΗΝΙΚΟΥ ΚΑΙ ΤΟΥ ΒΡΕΤΑΝΙΚΟΥ ΜΟΝΤΕΛΟΥ ΕΚΠΟΝΗΣΗ: ΑΡΒΑΝΙΤΑΚΗ ΤΡΙΑΝΤΑΦΥΛΛΙΑ ΕΠΙΒΛΕΠΟΝΤΕΣ: κ. ΚΑΛΦΑΚΑΚΟΥ ΓΛΥΚΕΡΙΑ κ. ΞΕΝΙΔΗΣ ΙΩΑΝΝΗΣ Νοέμβριος 2007

2 ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ Σελίδες ΠΕΡΙΛΗΨΗ...5 SUMMARY... 7 ΤΟ ΘΕΣΜΙΚΟ ΠΛΑΙΣΙΟ ΥΛΟΠΟΙΗΣΗΣ Σ ΙΤ: ΣΥΓΚΡΙΤΙΚΗ ΕΞΕΤΑΣΗ ΤΟΥ ΕΛΛΗΝΙΚΟΥ ΚΑΙ ΤΟΥ ΒΡΕΤΑΝΙΚΟΥ ΜΟΝΤΕΛΟΥ 1.Εισαγωγή Ιστορική αναδροµή - παρουσίαση Σ ΙΤ Η.Π.Α Ευρώπη Γενικά Τοµείς εφαρµογής Σ ΙΤ στην Ε.Ε Χρονολογίες σταθµοί Μορφές συµπράξεων Κρίσιµοι παράγοντες για την επιτυχή ανάπτυξη συµβάσεων µορφής Σ ΙΤ Πλεονεκτήµατα και προσδοκώµενα οφέλη από την ανάπτυξη µορφών σύµπραξης Σ ΙΤ Ενδεχόµενα µειονεκτήµατα Τυπικό σχεδιάγραµµα διαδικασίας PPP/PFI Σχηµατική παρουσίαση συνεργασιών µορφής Σ ΙΤ Συµπεράσµατα Ο θεσµός των Σ ΙΤ στην περιφέρεια Γενικά Πρόγραµµα INTERCO-PPP Τίτλος Εταίροι του έργου Συγχρηµατοδότηση έργου - Κοινοτική Πρωτοβουλία INTERREG III C Στοιχεία έργου Στάδια υλοποίησης Αποτελέσµατα.37 1

3 Παρεµβάσεις Πρόγραµµα ΘΗΣΕΑΣ Αναπτυξιακός Νόµος του ΥΠΕΘΟ Σύνδεση ΘΗΣΕΑ και Αναπτυξιακού Νόµου Το θεσµικό πλαίσιο υλοποίησης Σ ΙΤ Παρουσίαση θεσµικού πλαισίου Σ ΙΤ στην Ελλάδα Παρατηρήσεις σχετικά µε το θεσµικό πλαίσιο των Σ ΙΤ Η εισαγωγή του Ν. 3389/2005 για τις Συµπράξεις ηµοσίου και Ιδιωτικού Τοµέα Τι είναι η «Σύµβαση Σύµπραξης ηµοσίου και Ιδιωτικού Τοµέα»; Ποιες είναι οι προϋποθέσεις υπαγωγής της παροχής υπηρεσιών ή της εκτέλεσης έργου στο Ν. 3389/2005 περί «Συµπράξεων ηµοσίου και Ιδιωτικού Τοµέα»; Ποιο είναι το ελάχιστο περιεχόµενο µιας Σύµβασης Σύµπραξης; Ποιο είναι το εφαρµοστέο δίκαιο και ποιος τρόπος επίλυσης τυχόν διαφορών προβλέπεται; Πλεονεκτήµατα υπαγωγής στο Ν. 3389/ Συγκριτική εξέταση του Ελληνικού και του Βρετανικού νοµοθετικού µοντέλου Τρόπος άσκησης εποπτείας της εκτέλεσης και λειτουργίας του έργου Έλεγχος των υπεργολάβων Συνέπειες της κακής απόδοσης Συστήµατα διαχείρισης ποιότητας ιάρκεια της σύµβασης Παράγοντες προς εξέταση Επερχόµενα γεγονότα Γεγονότα αποζηµιώσεων Σκοπός και Πεδίο Συνέπειες Υπολογισµός της αποζηµίωσης Γεγονότα απαλλαγής Αντικείµενο των γεγονότων απαλλαγής Συνέπειες Συνέπειες γεγονότων «ανώτερης βίας» Προστασία έναντι καθυστερηµένης έναρξης λειτουργίας 78 2

4 Εκκαθαρισµένες ζηµίες Εγγυήσεις εκτέλεσης Εγγυήσεις µητρικής εταιρείας Ηµεροµηνία µακράς-διακοπής BONUS για λόγους νωρίτερης έναρξης υπηρεσιών Πότε αρχίζει η διαθεσιµότητα; Εγγυήσεις Έγγραφες εγγυήσεις Επιµέλεια Εξουσιοδοτήσεις-εγγυήσεις της Αναθέτουσας Αρχής Οφέλη ερευνών και αναφορών Λανθάνων κίνδυνος ατελειών ικαιώµατα πνευµατικής ιδιοκτησίας Παράβαση του ΠΙ από τον ανάδοχο Παράβαση του ΠΙ από την Αναθέτουσα Αρχή ικαιώµατα στα ΠΙ κατά την λήξη ή τον τερµατισµό Τρόπος συντήρησης Προγραµµατισµένη συντήρηση Συντήρηση Χρεολυτικό κεφάλαιο (Sinking fund) Λήξη της σύµβασης Μεταφορά των παγίων στο τέλος της σύµβασης Έρευνες Επέµβαση της Αναθέτουσας Αρχής Παρέµβαση γενικά Παρέµβαση χωρίς παραβίαση ανάδοχου Επέµβαση λόγω παραβίασης αναδόχου Σχετικά ζητήµατα ικαιώµατα της πρόσβασης Αντικατάσταση των υπεργολάβων Γη, εξοπλισµός και άλλα ιδιοκτησιακά στοιχεία Εισαγωγή Μεταφορά ιδιοκτησίας Αγορά ιδιοκτησίας και διαθέσιµη και υπολειπόµενη αξία

5 3.11. Αλλαγή της Ιδιοκτησίας Eισαγωγή Πληροφορίες ιδιοκτησίας Σκέψεις της Αναθέτουσας Αρχής Σκέψεις των µετόχων Μεταφορά τόκων: ευελιξία και περιορισµοί Σχετικά ζητήµατα Παραβίαση ιδιοκτησίας Επεξεργασία των παγίων στη λήξη της περιόδου λειτουργίας Παραβίαση ιδιοκτησίας Σχετικά ζητήµατα Μεταφορά τόκων: ευελιξία και περιορισµοί Σκέψεις των µετόχων Συµπεράσµατα Προτάσεις Σ ΙΤ και Τοπικη Αυτοδιοίκηση-ΟΤΑ PPP και Τοπική Αυτοδιοίκηση στην Μ. Βρετανία Προβλήµατα στην ανάπτυξη του θεσµού στην Τ.Α Πώς αντιµετωπίστηκαν Παραδείγµατα έργων PFI Τοπικής Αυτοδιοίκησης (Τ.Α.) στην Μ. Βρετανία Αυτοχρηµατοδοτούµενα Έργα και Τ.Α. στην Ελλάδα ΟΤΑ & συµπράξεις µε τον ιδιωτικό τοµέα νέο χρηµατοδοτικό εργαλείο για την τοπική αυτοδιοίκηση..138 ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ 140 ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ ΝΟΜΟΘΕΣΙΑΣ 142 4

6 ΠΕΡΙΛΗΨΗ Οι Συµπράξεις ηµόσιου-ιδιωτικού Τοµέα αποτελούν ένα χρήσιµο εργαλείο στον τοµέα της δηµιουργίας υποδοµών και της παροχής υπηρεσιών του ηµοσίου. Οι Συµπράξεις προσφέρουν στο ηµόσιο τη δυνατότητα να αξιοποιήσει τα πλέον σύγχρονα µέσα για την παροχή δηµοσίων αγαθών προς τους πολίτες, εµπλουτίζοντας σηµαντικά το υφιστάµενο πλαίσιο δηµιουργίας υποδοµών και παροχής των υπηρεσιών του. Μέσα από τις Συµπράξεις ηµόσιου και Ιδιωτικού Τοµέα θα µπορούν να δηµιουργούνται ταχύτερα, αποτελεσµατικότερα και µε χαµηλότερο δηµοσιονοµικό κόστος υποδοµές που θα έχουν άµεσο θετικό αντίκτυπο στην αύξηση της παραγωγικότητας και θα βελτιώσουν αισθητά την καθηµερινή ζωή των πολιτών. Οι Σ ΙΤ εστιάζουν στην παροχή δηµόσιων υπηρεσιών µέσα από µία πιο εξειδικευµένη και αποτελεσµατική προσέγγιση που µπορεί να επιτύχει καλύτερα η ιδιωτική πρωτοβουλία. Για παράδειγµα, µία υποδοµή µπορεί, µέσα από µία καλά σχεδιασµένη σύµπραξη, να την κατασκευάσει και να τη λειτουργήσει ένας ιδιώτης. Αποτελούν, λοιπόν, οι Σ ΙΤ έναν εναλλακτικό δρόµο για την επίτευξη του κατάλληλου µείγµατος κράτους και ιδιωτικής πρωτοβουλίας. Στην Ελλάδα, οι Συµπράξεις ηµόσιου-ιδιωτικού Τοµέα αποτελούν µια καινοτοµία που έρχεται να συµπληρώσει το υφιστάµενο πλαίσιο των έργων µε συµβάσεις παραχώρησης, τα οποία κυρώνονται από τη Βουλή. Μέχρι σήµερα έχουµε στην Ελλάδα την εµπειρία έργων µε συµβάσεις παραχώρησης, όπως είναι η Αττική Οδός, ο ιεθνής Αερολιµένας Αθηνών, ή η Γέφυρα Ρίου-Αντιρρίου. Ωστόσο, σε αυτά τα έργα το βασικό γνώρισµα είναι ότι ο τελικός χρήστης πληρώνει τον ιδιώτη για το έργο που κατασκεύασε. Για ορισµένα έργα, όµως, ή δηµόσιες υπηρεσίες το κόστος δεν µπορούν να το επιβαρύνονται οι τελικοί χρήστες, αλλά το κράτος γενικότερα. Τέτοια έργα, όπως είναι οι υποδοµές σε νοσοκοµεία και σε σχολεία, µπορούν να κατασκευασθούν και να συντηρούνται µε ιδιωτικά κεφάλαια. Το ηµόσιο αναλαµβάνει την αποπληρωµή τους σε βάθος χρόνου και την παρακολούθηση της τήρησης των όρων των συµβατικών υποχρεώσεων. Έτσι, επιτυγχάνεται η έγκαιρη και αποτελεσµατική απόδοση των έργων ή των υπηρεσιών στους πολίτες και προκύπτουν µεγάλα οφέλη για την οικονοµία γενικότερα. Λόγω της πληθώρας των ωφελειών που µπορεί να προκύψουν από την εφαρµογή των Σ ΙΤ σε ευρύτερους τοµείς έργων και υπηρεσιών (ΟΤΑ, σχολεία, νοσοκοµεία 5

7 κλπ.) στην παρούσα διπλωµατική εργασία γίνεται διεξοδική έρευνα του θεσµικού πλαισίου υλοποίησης των Σ ΙΤ. Στα πλαίσια αυτής της έρευνας πραγµατοποιείται η συγκριτική εξέταση του ελληνικού και βρετανικού µοντέλου, του κατεξοχήν καθιερωµένου θεσµικού πλαισίου µια και η Μ. Βρετανία είναι η Ευρωπαϊκή χώρα η οποία εφαρµόζει εδώ και τρεις σχεδόν δεκαετίες συµπράξεις αυτού του είδους. Η διάρθρωση λοιπόν της εργασίας είναι η εξής: Στο εισαγωγικό κεφάλαιο 1 παρουσιάζεται µια ιστορική αναδροµή του θεσµού των συµπράξεων Σ ΙΤ, οι τοµείς εφαρµογής των έργων που πραγµατοποιούνται µε Σ ΙΤ στην Ε.Ε., οι µορφές των συµπράξεων αυτών, οι παράγοντες για την επιτυχή ανάπτυξη συµβάσεων µορφής Σ ΙΤ, τα πλεονεκτήµατα και προσδοκώµενα οφέλη από την ανάπτυξη µορφών σύµπραξης Σ ΙΤ τόσο για τον ιδιωτικό όσο και για τον ηµόσιο φορέα, ενδεχόµενα µειονεκτήµατα καθώς και ο θεσµός των Σ ΙΤ στην περιφέρεια. Προχωρώντας παραπέρα το κεφαλαίο 2 ασχολείται µε την παρουσίαση του θεσµικού πλαισίου των Σ ΙΤ στην Ελλάδα. Πιο συγκεκριµένα γίνεται µνεία στον νόµο-πλαίσιο 3389/2005, στον ορισµό της «Σύµβαση Σύµπραξης ηµοσίου και Ιδιωτικού Τοµέα», στις προϋποθέσεις υπαγωγής της παροχής υπηρεσιών ή της εκτέλεσης έργου στο Ν. 3389/2005, στο ελάχιστο περιεχόµενο µιας Σύµβασης Σύµπραξης, στο εφαρµοστέο δίκαιο και στον τρόπο επίλυσης τυχόν διαφορών, καθώς και στα πλεονεκτήµατα υπαγωγής στο Ν. 3389/2005. Επεκτείνοντας την εξέταση αυτή, στο κεφάλαιο 3 πραγµατοποιείται η συγκριτική εξέταση του Ελληνικού και Βρετανικού νοµοθετικού µοντέλου στα άρθρα εκείνα στα οποία υπάρχει έστω και µια στοιχειώδης αντιστοιχία µεταξύ ελληνικής και βρετανικής νοµοθεσίας. Ακολούθως στο κεφάλαιο 4 παρουσιάζονται τα συµπεράσµατα που ανακύπτουν από την προηγούµενη σύγκριση καθώς και ορισµένες προτάσεις που έχουν να κάνουν µε αναπροσαρµογή του ελληνικού νοµοθετικού πλαισίου. Τέλος στο κεφάλαιο 5 παρατίθεται κάποια παραδείγµατα έργων ΟΤΑ που πραγµατώθηκαν στην Μ. Βρετανία µέσω συµπράξεων Σ ΙΤ και πως αυτή η εµπειρία δύναται να είναι υποβοηθητική και για την ελληνική πραγµατικότητα. 6

8 EXECUTIVE SUMMARY The Public-private-partnerships constitute a big reform in the sector of creation of infrastructures and provision of services of State,a reform the concretisation of which will contribute considerably to the development of Greek economy and society the next years. That is because the Public-private-partnerships offers to the State the possibility of exploiting the most modern means for the provision of public goods to the citizens, enriching considerably the existing frame of creation of infrastructures and provision of its services. Through the Public-private-partnerships infrastructures, that will have direct positive impact on the increase of productivity and improve perceptibly daily life of citizens may be created more rapidly, more effectively and with lower budgetary cost. The Public-private-partnerships focus on the provision of public services through a more specialised and effective approach that can achieve better private initiative. For example, an infrastructure, through a well drawn cooperation, can be manufactured and functioned by a private individual. So the Public-privatepartnerships are an alternative way for the best colaboration of state and private initiative. In Greece, the Public-private-partnerships are an innovation that comes to supplement the existing frame of projects with contracts of concession, which are ratified by the Parliament. Up today we have in Greece the experience of work with contracts of concession, as are Attica Road, the International Airport of Athens, or the Bridge Rio-Antirio., in these projects the basic trait is that the final user pays the private individual for the project that he manufactured. For certain projects, however, or public services the cost cannot be overloaded to the final users, but to the state generally. Such projects, as the infrastructures in hospitals and schools, can be manufactured and maintained with private capital. The State undertakes their settlement in-depth time and the follow-up of observation of terms of conventional obligations. Thus, a convenient and effective attribution of work or services to the citizens is achieved and big profits are created for the economy generally. Because of the abundance of utilities that can be resulted from the application of the Public-private-partnerships in wider sectors of projects and services (LOCAL AUTHORITY, schools, hospitals etc.) in the present MSc project an extensive 7

9 research of institutional frame of concretisation of the Cooperation of Public-private Sector is taking place. Through this research a comparative examination of Greek and British model,the eminently established institutional frame as Great Britain is the European country which applies for three almost decades cooperation of such type, is taking place. Therefore the structure of work is the following: In introductive chapter 1,a historical retrospection of institution of Public-privatepartnerships, the sectors of application of projects that are done with the Publicprivate-partnerships in the EU, the forms of this cooperation, the factors for the successful development of conventions of form of Public-private-partnerships, the advantages and expected profits from the development of forms of cooperation of Public-private Sector for the private as well for Public sector, potential disadvantages and the sector Public-private-partnerships in the region, are being presented. Chapter 2 deals with the presentation of institutional frame of Public-privatepartnerships in Greece. More specifically references to law 3389/2005, to the definition "Convention of Cooperation Public and Private Sector", to the conditions of subordination of benefit of services or implementation of work in law 3389/2005, to the minimal content of Convention of Cooperation, to the applicable right and to the way of resolution of possible frictions and to the advantages of subordination in law 3389/2005 are done. Extending this examination, in chapter 3 the comparative examination of the Greek and British legislative model is taking place to that articles in which an elementary equivalence between Greek and British legislation exists. Followingly in chapter 4 the conclusions that emerge from the previous comparison as well as the certain proposals that are related to readjustment of Greek legislative frame are presented. Finally in chapter 5 certain examples of LOCAL AUTHORITY projects that took place in Great Britain via cooperation of Public and Private Sector are presented and how this experience is able to help Greek reality. 8

10 ΤΟ ΘΕΣΜΙΚΟ ΠΛΑΙΣΙΟ ΥΛΟΠΟΙΗΣΗΣ Σ ΙΤ: ΣΥΓΚΡΙΤΙΚΗ ΕΞΕΤΑΣΗ ΤΟΥ ΕΛΛΗΝΙΚΟΥ ΚΑΙ ΤΟΥ ΒΡΕΤΑΝΙΚΟΥ ΜΟΝΤΕΛΟΥ 1. Εισαγωγή Οι µέθοδοι που υπάρχουν σήµερα, και έχουν εφαρµοστεί, για την χρηµατοδότηση και λειτουργία µεγάλων έργων παρουσιάζουν µεγάλη ποικιλοµορφία. Πέρα από τη µέθοδο της παραδοσιακής ανάθεσης, κατά τη διάρκεια των τελευταίων έχουν τύχει µεγάλης εφαρµογής, σε διεθνές επίπεδο, οι συµπράξεις δηµοσίου και ιδιωτικού τοµέα (Σ ΙΤ) ευρέως αναγνωρίσιµες στην παγκόσµια βιβλιογραφία µε το αγγλοσαξονικό ακρωνύµιο PPPs (Public - Private Parthnerships). Οι Σ ΙΤ αποτελούν εναλλακτικές µεθόδους της παραδοσιακής ανάθεσης για την ανάπτυξη των υπηρεσιών και υποδοµών. Είναι µορφές συνεργασίας των δηµοσίων αρχών µε το κόσµο των επιχειρήσεων, που αποσκοπούν στην εξασφάλιση της χρηµατοδότησης, της κατασκευής, της ανακαίνισης, της διαχείρισης και της συντήρησης µιας υποδοµής ή στην παροχή µιας υπηρεσίας, σε τοµείς της εθνικής οικονοµίας, όπου η απελευθέρωση της αγοράς είναι είτε ανέφικτη είτε µη επιθυµητή. Η συµµετοχή του ιδιωτικού τοµέα στην υλοποίηση αυτών των έργων και υπηρεσιών γίνεται είτε µε τη µορφή του συνεργαζόµενου εταίρου (partner) µε τον φορέα υλοποίησής τους, είτε µε τη µορφή του παροχέα υπηρεσιών προς το ηµόσιο. 9

11 1.1. Ιστορική αναδροµή - παρουσίαση Σ ΙΤ Η.Π.Α Στις αρχές της δεκαετίας του '90 η Καλιφόρνια και η Βιρτζίνια προχώρησαν στη σύναψη συµβάσεων για πέντε δρόµους µε διόδια. Το 1963 στο Μεξικό, µια εταιρεία του δηµόσιου τοµέα σταδιακά κατασκεύασε έναν αυτοκινητόδροµο µε διόδια συνολικού µήκους χιλιοµέτρων. Αργότερα στα τέλη της δεκαετίας του '80, το Μεξικό προχώρησε στην κατασκευή και του υπόλοιπου οδικού δικτύου µε τη µέθοδο παραχώρησης. Σήµερα πολλές πολιτείες έχουν ήδη προβεί σε θέσπιση νόµων, προκειµένου να κατοχυρωθεί η διαδικασία παραχώρησης Ευρώπη Γενικά Στις αρχές της δεκαετίας του 1980 πρώτη η Μεγάλη Βρετανία προχώρησε στην εφαρµογή διαφόρων τύπων συµπράξεων ηµόσιου - Ιδιωτικού Τοµέα (Σ ΙΤ) σύµφωνα µε το οικονοµικό, κοινωνικό, θεσµικό περιβάλλον της. Μέχρι τότε η χρηµατοδότηση των έργων υποδοµής γινόταν από το κράτος ή τους ηµόσιους Οργανισµούς. Η αύξηση όµως των αναγκών της χώρας.επέβαλλε την εξεύρεση νέων πηγών χρηµατοδότησης για την υλοποίηση επενδυτικών σχεδίων. Στα τέλη της δεκαετίας του '80 η Αγγλία παραχώρησε την κατασκευή δύο γεφυρών σε ιδιωτικές εταιρείες και το 1991 άρχισε η κατασκευή του πρώτου αυτοκινητόδροµου 30 µιλίων µε διόδια (shadow tolls), γύρω από την πόλη Birmingham. Βέβαια και πολλές άλλες Ευρωπαϊκές χώρες επιχείρησαν ανάλογες µορφές συµπράξεων. Στην Ιταλία χαρακτηριστικό παράδειγµα αποτελεί η σύσταση της πρώτης εταιρείας κατασκευής και εκµετάλλευσης αυτοκινητόδροµων το 1922, προκείµενου να κατασκευαστεί ο αυτοκινητόδροµος µεταξύ Milan και Laugh. Αλλά και στη Νότια Ευρώπη, χώρες όπως η Ισπανία και η Γαλλία κατασκευάζουν και αναβαθµίζουν το οδικό τους δίκτυο µέσω της συνεργασίας του Κρατικού Φορέα µε ιδιωτικές εταιρείες οι οποίες αµείβονται µε τα έσοδα των διοδίων. 10

12 Φυσικά η απελευθέρωση της αγοράς στις χώρες της Ανατολικής Ευρώπης άνοιξε το δρόµο για την κατασκευή έργων υποδοµής µε παραχώρηση. Στα τέλη του 1991, η σερβική κυβέρνηση υπέγραψε σύµβαση µε ιταλική ιδιωτική εταιρεία για την αυτοχρηµατοδότηση τµήµατος αυτοκινητόδροµου 60 περίπου χιλιοµέτρων. Η Τσεχία σχεδιάζει την κατασκευή αυτοκινητοδρόµου από την Πράγα στη Γερµανία, ενώ η Ουγγαρία έχει προβεί ήδη στην πρώτη απόπειρα παραχώρησης για την υλοποίηση ενός τµήµατος αυτοκινητοδρόµου µε διόδια µήκους 43 χιλιοµέτρων.σηµαντική επίσης δραστηριότητα στον τοµέα των Σ ΙΤ παρουσιάζουν η Πορτογαλία και η Ιρλανδία. Στην Ευρώπη τα έργα που έχουν επιτυχώς υλοποιηθεί µε τη µέθοδο των συµπράξεων είναι λίγα συγκριτικά µε τα κλασσικά δηµόσια έργα. Η χώρα µε τη µεγαλύτερη εξέλιξη στις Σ ΙΤ είναι η Μεγάλη Βρετανία, αν λάβει κανείς υπόψη του ότι την περίοδο υπογράφτηκαν πάνω από 650 έργα Σ ΙΤ, συνολικού προϋπολογισµού 60 δις Ε. Σηµαντικός είναι ο ρόλος της Ευρωπαϊκής Τράπεζας Επενδύσεων η οποία έχει χρηµατοδοτήσει µε 18 δις Ε έργα Σ ΙΤ. Στον ευρωπαϊκό χώρο το σύστηµα των Σ ΙΤ βρίσκει εφαρµογή στην ανάπτυξη έργων υποδοµής. Η µέχρι σήµερα παρατηρούµενες προσπάθειες αφορούσαν κυρίως τους τοµείς των υποδοµών µεταφοράς (αεροδρόµια, αυτοκινητόδροµοι, σιδηρόδροµοι, σήραγγες και γέφυρες), υγείας και εκπαίδευσης (νοσοκοµεία και σχολεία) αλλά και άλλους όπως φαίνεται παρακάτω: Τοµείς εφαρµογής Σ ΙΤ στην Ε.Ε Οδικό δίκτυο (αυτοκινητόδροµοι, γέφυρες) Εκµετάλλευση υδατικών πόρων και δίκτυα Σιδηροδροµικό δίκτυο -δίκτυο µετρό Υποδοµείς υγείας - νοσοκοµεία-σχολεία Αεροδρόµια Ενέργεια 11

13 Χρονολογίες σταθµοί 1993 : Λευκή βίβλος για την ανάπτυξη, την ανταγωνιστικότητα και την Απασχόληση 1997 : Ανακοίνωση της Επιτροπής για τη χρηµατοδότηση των έργων του διευρωπαϊκού δικτύου µεταφορών µέσω κοινοπραξιών δηµόσιου -ιδιωτικού τοµέα 2000 : ερµηνευτική ανακοίνωση της ευρωπαϊκής επιτροπής σχετικά µε τις συµβάσεις παραχώρησης στο κοινοτικό δίκαιο 2001 : Λευκή βίβλος µε τίτλο «η ευρωπαϊκή πολιτική µεταφορών µε ορίζοντα το έτος 2010 : η ώρα των επιλογών [ COM (2001) 370 της ] 2003 : Κατευθυντήριες γραµµές για επιτυχείς κοινοπραξίες δηµοσίου και ιδιωτικού τοµέα [ Ε.Ε -Γ. περιφερειακής πολιτικής, 03/2003] 2003 : Ανακοίνωση επιτροπής «ανάπτυξη διευρωπαϊκού δικτύου µεταφορών : καινοτόµος χρηµατοδότηση διαλειτουργικότητα τηλεδιοδίων [COM/2003/0132] 2003 : Ανακοίνωση της Ε.Ε προς το συµβούλιο και το Ε.Κ «τα δηµόσια οικονοµικά στην ΟΝΕ» 2003 SEC (2003) 571[COM(2003) 283τελικό] 2004 : Ανακοινωθέν ΣΤΑΤ/04/18/ της EUROSTAT 2004 : Λευκή βίβλος για τις υπηρεσίες γενικού ενδιαφέροντος [COM(2004) 374] 2004 : Οδηγία 2004/18 του ΕΚ και του Συµβουλίου, της 31/03/2004, περί συντονισµού των διαδικασιών σύναψης δηµόσιων συµβάσεων έργων, προµηθειών και υπηρεσιών : Πράσινη βίβλος για τις Σ ΙΤ και το κοινοτικό δίκαιο για τις δηµόσιες συµβάσεις και τις συµβάσεις παραχώρησης 2005 : Έκθεση για τη δηµόσια διαβούλευση για την πράσινη βίβλο για τις Σ ΙΤ και το κοινοτικό δίκαιο για τις δηµόσιες συµβάσεις και τις συµβάσεις παραχώρησης[ SEC2005 (629)] Στον παρακάτω πίνακα γίνεται µια σύνοψη της δραστηριότητας Σ ΙΤ στην Ευρώπη ανά χώρα : 12

14 Χώρα Μονάδα Σ ΙΤ Νοµοθετικό πλαίσιο Σ ΙΤ Αυστρία - Βέλγιο ανία - Φινλανδία - Γαλλία Γερµανία Ελλάδα Ιρλανδία Ιταλία Λουξεµβούργο - - Ολλανδία - Νορβηγία - Πορτογαλία Ισπανία - Σουηδία - - Μ. Βρετανία - Κύπρος - - Τσεχία. Εσθονία - Ουγγαρία Λετονία Λιθουανία - - Μάλτα - Πολωνία Σλοβακία - - Σλοβενία - - Βουλγαρία Ρουµανία Τουρκία - 13

15 ΥΠΟΜΝΗΜΑ ιαπιστωµένη ανάγκη σύστασης / λειτουργίας Σ ΙΤπεριφερειακή µονάδα Σ ΙΤσε λειτουργία Μονάδα Σ ΙΤ σε φάση σύστασης /έναρξης λειτουργίας Μονάδα Σ ΙΤ σε πλήρη λειτουργία Νοµοθεσία σε φάση πρότασης Νοµοθετικό πλαίσιο Σ ΙΤ σε µερικούς Τοµείς (όχι πλήρες) Πλήρες νοµοθετικό πλαίσιο Σ ΙΤ Πίνακας 1.1: ραστηριότητα Σ ΙΤ στην Ευρώπη ανά χώρα 1.2. Μορφές συµπράξεων Στη διάρκεια των τελευταίων 20 χρόνων εφαρµογής της συνεργασίας δηµοσίου και ιδιωτικού τοµέα σε διεθνές επίπεδο, αναπτύχθηκαν και δοκιµάστηκαν διάφορες µορφές (τύποι/µέθοδοι) Σ ΙΤ. Οι διαφορές µεταξύ τους προκύπτουν κυρίως από την κατανοµή των επιµέρους αντικειµένων και των σχετικών κινδύνων της συνεργασίας µεταξύ των δύο πλευρών, αλλά και από το ποιος διατηρεί την κυριότητα των παγίων (Πίνακας 1). Πίνακας 1: Εναλλακτικές µορφές συµπράξεων µεταξύ ηµοσίου και Ιδιωτικού Τοµέα (World Bank 1997) Επιλογή Χρηµατοδότηση Λειτουργία & Συντήρηση Εµπορικός κίνδυνος Κυριότητα στοιχείου ιάρκεια (έτη) Σύµβαση υπηρεσιών ηµόσιο ηµόσιο & Ιδιώτης ηµόσιο ηµόσιο 1-2 Σύµβαση διαχείρισης ηµόσιο Ιδιώτης ηµόσιο ηµόσιο 3-5 Παραχώρηση(BOΤ/ΒΟΟΤ/κλπ) Ιδιώτης Ιδιώτης Ιδιώτης ηµόσιο PFI/DBFO Ιδιώτης Ιδιώτης ηµόσιο & Ιδιώτης ηµόσιο & Ιδιώτης Αποεπένδυση (Ιδιωτικοποίηση) Ιδιώτης Ιδιώτης Ιδιώτης ηµόσιο & Ιδιώτης - 14

16 Σχήµα 1: Βαθµός επιµερισµού κινδύνων µεταξύ ηµοσίου και Ιδιωτικού τοµέα Στο Σχήµα 1 παρουσιάζεται σχηµατικά ο επιµερισµός των κινδύνων, ανάµεσα στον Ιδιωτικό και στο ηµόσιο τοµέα, ανάλογα µε τον τύπο Σ ΙΤ, που θα επιλεγεί. Ενώ υπάρχουν αρκετές διαφορές, που σε µερικές περιπτώσεις είναι σηµαντικές, όλες οι µορφές Σ ΙΤ διατηρούν ένα ελάχιστο κοινό χαρακτηριστικό τόπο, που περιλαµβάνει τα ακόλουθα στοιχεία: α) τη µακρά διάρκεια της έννοµης σχέσης, β) την ολική ή µερική ιδιωτική χρηµατοδότηση, συχνά µε πολύπλοκα σχήµατα, γ)τον πρωταρχικό ρόλο των ιδιωτικών φορέων, που διασφαλίζουν τις οικονοµικές παραµέτρους του έργου, σε αντιδιαστολή µε το ρόλο του δηµόσιου τοµέα, που διασφαλίζει το δηµόσιο συµφέρον κυρίως καθορίζοντας τους στόχους, την ποιότητα, την πολιτική τιµών κλπ. και δ)την κατανοµή κινδύνων µεταξύ του δηµοσίου και των ιδιωτών. Οι περισσότερο διαδεδοµένες µορφές Σ ΙΤ και τα κύρια χαρακτηριστικά τους είναι: 1. Συνεργασίες παροχής Υπηρεσιών (Service delivery partnership): Οι συνεργασίες αυτές αναπτύσσονται µεταξύ του ηµόσιου και του Ιδιωτικού τοµέα και περιλαµβάνουν την παροχή µεµονωµένων υπηρεσιών από τον Ιδιωτικό τοµέα. 15

17 Οι υπηρεσίες αυτές δεν σχετίζονται απλά µε την παροχή υπηρεσιών (π.χ. καθαρισµού ή εστίασης), που συνάπτονται µεταξύ ηµοσίου και Ιδιωτικών εταιριών για λόγους περιορισµού του κόστους, αλλά αναφέρονται στην παροχή ευρύτερων και πιο πολύπλοκων υπηρεσιών (outsourcing), που σχετίζονται µε µια συγκεκριµένη δραστηριότητα ή διαδικασία, όπως για παράδειγµα η παροχή ολοκληρωµένων υπηρεσιών διοίκησης, ή τα ολοκληρωµένα συστήµατα παροχής πληροφοριών. Κύριο χαρακτηριστικό αυτού του τύπου σύµπραξης είναι η µεταφορά κάποιου µέρους του κινδύνου στον Ιδιωτικό τοµέα. Το ζητούµενο είναι η προµήθεια αγαθών ή υπηρεσιών προκαθορισµών προδιαγραφών. Ο τύπος αυτός σύµπραξης µπορεί να θεωρηθεί ότι αποτελεί µορφή Σ ΙΤ, όταν δίνεται ιδιαίτερη σηµασία στην παροχή υψηλής ποιότητας υπηρεσιών και οι συµβάσεις έχουν διάρκεια τουλάχιστον 5 έτη. Ο ηµόσιος τοµέας έχει την ευθύνη και παρέχει την κύρια υπηρεσία, ενώ ο Ιδιωτικός φορέας, µέσω σχετικής επένδυσης, του παρέχει συγκεκριµένες επιµέρους λειτουργικές υπηρεσίες, έναντι µιας προσυµφωνηθείσας αµοιβής. 2. Σύµβαση ιαχείρισης (Management agreement): Ο ηµόσιος τοµέας µεταφέρει την ευθύνη για την παροχή υπηρεσιών λειτουργίας και συντήρησης στον Ιδιωτικό φορέα. Ο τελευταίος ενεργεί πάντα για λογαριασµό του ηµοσίου, λειτουργεί διοικητικά ανεξάρτητα και δεν έχει άµεση νοµική εξάρτηση από το ηµόσιο. Αµείβεται για την παροχή των υπηρεσιών και η αµοιβή αυτή µπορεί να είναι σταθερή ή να είναι σε συνάρτηση µε την επίτευξη συγκεκριµένων στόχων, όπως για παράδειγµα η βελτίωση της αποδοτικότητας κτλ. Η σύνδεση του συστήµατος πληρωµών µε την επίτευξη συγκεκριµένων στόχων αποτελεί κίνητρο για την βελτίωση της παραγωγικότητας. Ωστόσο, οι δυσκολίες που εµφανίζονται στη προκειµένη περίπτωση έγκεινται στο καθορισµό των στόχων, στην παρακολούθηση και στην αξιολόγησή τους και στο γεγονός ότι η επίτευξη συγκεκριµένων στόχων µπορεί να µην εξαρτάται απόλυτα από την απόδοση του Ιδιωτικού φορέα, αλλά να συνδέεται, για παράδειγµα, µε την πραγµατοποίηση επενδύσεων από το ηµόσιο τοµέα. 16

18 3. Σχεδιασµός, Κατασκευή, Χρηµατοδότηση, Λειτουργία (Design, Built, Finance, Operate DBFO): Πρόκειται για συµβάσεις, που συνάπτονται µεταξύ του ηµόσιου και του Ιδιωτικού τοµέα για το σχεδιασµό, την κατασκευή, τη λειτουργία και τη χρηµατοδότηση νέων ηµοσίων υποδοµών ή επενδυτικών σχεδίων. Ο Ιδιωτικός φορέας αναλαµβάνει την ευθύνη του σχεδιασµού, της κατασκευής, της λειτουργίας και της χρηµατοδότησης του παγίου και επανακτά την αξία των επενδυµένων κεφαλαίων από τις πληρωµές, που καταβάλλει το ηµόσιο για τις υπηρεσίες, που του παρέχονται κατά τη διάρκεια της σύµβασης. Στη λήξη της σύµβασης η ιδιοκτησία του παγίου µεταφέρεται στο ηµόσιο. Το µοντέλο DBFO είναι το βασικό µοντέλο συµβάσεων υποδοµών και ανάπτυξης παγίων του ηµοσίου µε την µέθοδο PFI, όταν οι δυνατότητες παράπλευρης εµπορικής εκµετάλλευσης είναι καταρχήν άγνωστες και ενδεχοµένως περιορισµένες. 4. Παραχώρηση Εκµετάλλευσης (Concession): Πρόκειται για συµβάσεις όµοιες µε το DBFO, µε τη µόνη διαφορά ότι ο Ιδιωτικός φορέας αποπληρώνεται, για το κεφάλαιο που έχει επενδύσει, από την απευθείας χρέωση του τελικού χρήστη ή από τη χρέωση του χρήστη και εν µέρει, αλλά όχι αποκλειστικά, του ηµοσίου. Αυτός ο τύπος Σ ΙΤ εφαρµόζεται όταν υπάρχει επαρκής ζήτηση για το έργο ή τις υπηρεσίες, µε αποτέλεσµα τα έσοδα από την εκµετάλλευση του παγίου να διασφαλίζουν τη βιωσιµότητά του, χωρίς να υπάρχουν αντιδράσεις από την κοινή γνώµη για την εκµετάλλευση αυτή. Ως προς το περιεχόµενό της Σ ΙΤ, το κύριο χαρακτηριστικό της είναι η εκχώρηση στον Ιδιώτη του δικαιώµατος εκµετάλλευσης των οικονοµικών εµπορικών δυνατοτήτων ενός ηµόσιου παγίου ή αγαθού, για µια προκαθορισµένη χρονική περίοδο. Στην περίπτωση αυτή ο ηµόσιος τοµέας µεταφέρει την πλήρη ευθύνη για την παράδοση των υπηρεσιών υποδοµής στον Ιδιωτικό τοµέα, µέσω διαδικασιών διαγωνισµών. Οι ευθύνες αυτές περιλαµβάνουν τόσο κάποιες τεχνικές εργασίες (κατασκευή, λειτουργία, συντήρηση και επέκταση του συστήµατος), όσο και κάποιες χρηµατοοικονοµικές (συλλογή εσόδων, ανεύρεση κεφαλαίων) και διαχειριστικές εργασίες. 17

19 Ο ηµόσιος τοµέας παραχωρεί στον Ιδιωτικό το πάγιο για µια περίοδο συνήθως ετών, αλλά η ιδιοκτησία του παγίου παραµένει στο ηµόσιο. Ο Ιδιωτικός τοµέας χρηµατοδοτεί το έργο και έχει την πλήρη ευθύνη για τη λειτουργία και την συντήρηση. Ο ηµόσιος τοµέας έχει την ευθύνη του να θέσει στόχους αποδοτικότητας (όπως π.χ. το ζητούµενο επίπεδο των παρεχοµένων υπηρεσιών), η επίτευξη των οποίων αποτελεί ένα ισχυρό κίνητρο για τον Ιδιωτικό τοµέα για την ανάπτυξη καινοτοµικών τεχνολογικών λύσεων, αφού η βελτίωση της αποδοτικότητας συνδέεται άµεσα µε αύξηση των κερδών. 5. Κατασκευή, Ιδιοκτησία, Λειτουργία, Μεταβίβαση (Build, Own, Operate, Transfer ΒΟΟΤ): Πρόκειται για το πλέον διευρυµένο µοντέλο παραχώρησης, όπου ο Ιδιωτικός τοµέας καθίσταται υπεύθυνος για το σχεδιασµό, την κατασκευή, τη χρηµατοδότηση, τη λειτουργία, τη συντήρηση του έργου και αναλαµβάνει και τους εµπορικούς κινδύνους που σχετίζονται µε αυτό. Ο Ιδιωτικός φορέας έχει στην κυριότητά του το αγαθό καθ όλη τη διάρκεια της παραχώρησης και το επιστρέφει στο ηµόσιο στη λήξη της σύµβασης, συνήθως χωρίς πρόσθετο κόστος. Στη συνέχεια παρουσιάζονται διάφορες παραλλαγές των βασικών µοντέλων παραχώρησης, που διαφοροποιούνται ως προς το τρόπο συνεργασίας του Ιδιωτικού τοµέα µε το ηµόσιο, στις φάσεις κατασκευής και λειτουργίας. Σχεδιασµός, Κατασκευή, Λειτουργία (Design, Build, Operate DBO): Πρόκειται για συµβάσεις, που συνάπτονται µεταξύ του ηµόσιου και του Ιδιωτικού τοµέα και αφορούν στο σχεδιασµό, στην κατασκευή και στη λειτουργία υποδοµών. Ο Ιδιωτικός φορέας αναλαµβάνει το σχεδιασµό και την κατασκευή του παγίου, το οποίο ωστόσο πρέπει να πληροί συγκεκριµένες προδιαγραφές, που τίθενται από το ηµόσιο (όπως αυτές περιλαµβάνονται και περιγράφονται αναλυτικά στις συµβάσεις µελέτης και κατασκευής). Επίσης ο ιδιωτικός φορέας είναι υπεύθυνος για τη λειτουργία και τη συντήρηση του παγίου για µια προκαθορισµένη χρονική περίοδο, 18

20 στο τέλος της οποίας επιστρέφει η λειτουργία και συντήρηση του παγίου στο ηµόσιο. Η κατασκευή του παγίου χρηµατοδοτείται από τον Ιδιωτικό τοµέα. Με την ολοκλήρωση της κατασκευής, το ηµόσιο αγοράζει από τον ιδιώτη το πάγιο αποκτώντας την ιδιοκτησία σε µια προσυµφωνηµένη τιµή. Κατασκευή, Λειτουργία, Μεταφορά (Build, Operate, Transfer ΒΟΤ): Πρόκειται για τύπο σύµπραξης όµοιο µε την παραχώρηση. Στην περίπτωση αυτή τα Ιδιωτικά κεφάλαια προσελκύονται νωρίς, στην κατασκευαστική περίοδο. Ο ιδιώτης ανάδοχος κατασκευάζει, µε βάση τις προδιαγραφές που έχει συµφωνήσει µε το δηµόσιο, συντηρεί και λειτουργεί το έργο, που ανήκει είτε σε κρατικούς φορείς, για ένα προκαθορισµένο χρονικό διάστηµα και στην συνέχεια µετά την λήξη της περιόδου εκµετάλλευσης (παραχώρησης) µεταβιβάζει την λειτουργία του στο δηµόσιο. Στην κατασκευαστική περίοδο ο Ιδιωτικός φορέας παρέχει τα απαιτούµενα κεφάλαια και ο ηµόσιος τοµέας εγγυάται την αγορά των παρεχοµένων υπηρεσιών, µετά την ολοκλήρωση της κατασκευαστικής περιόδου και τη θέση σε λειτουργία του παγίου. Η λειτουργική περίοδος πρέπει να έχει µεγάλη διάρκεια, ώστε ο ιδιώτης να µπορέσει να αναλάβει το κόστος κατασκευής και να πραγµατοποιήσει και κάποιο κέρδος. Αυτό εξασφαλίζεται µε την αµοιβή που λαµβάνει, για την παροχή συγκεκριµένων υπηρεσιών στο χρήστη. Στις περισσότερες περιπτώσεις ο ιδιώτης είναι υπεύθυνος για τµήµα ή το σύνολο της χρηµατοδότησης του έργου. Την µορφή αυτή, η οποία θεωρείται ως η πλέον διαδεδοµένη των υπολοίπων, υιοθέτησε η Ελλάδα για την κατασκευή µεγάλων έργων υποδοµής, όπως το αεροδρόµιο «ΕΛΕΥΘΕΡΙΟΣ ΒΕΝΙΖΕΛΟΣ», η Ελευθέρα Λεωφόρος Σπάτων- Ελευσίνος, η υτική Περιφερειακή Λεωφόρος Υµηττού και η ζεύξη Ρίου Αντιρρίου. 19

21 Κατασκευή, Μεταφορά, Λειτουργία (Build,Transfer, Operate - ΒΤΟ): Στη µέθοδο Β.Τ.Ο ο ιδιώτης σχεδιάζει, χρηµατοδοτεί και κατασκευάζει το έργο. Μετά την αποπεράτωσή του, η ιδιοκτησία του µεταβιβάζεται στο δηµόσιο, το οποίο στην συνέχεια συµφωνεί για τη µίσθωση του έργου στον εν λόγω ιδιώτη, για προκαθορισµένη χρονική περίοδο. Κατά τη περίοδο αυτή ο ιδιώτης διαχειρίζεται το έργο και εισπράττει τα έσοδα λειτουργίας του. Κατασκευή, Ιδιοκτησία, Λειτουργία, (Build, Own, Operate ΒΟΟ): Στην ανάπτυξη της µορφής Β.Ο.Ο. το δηµόσιο απευθύνεται στον ιδιωτικό τοµέα για την υλοποίηση ενός κοινωφελούς έργου. Χορηγεί στον ιδιώτη µακράς διάρκειας άδεια λειτουργίας, ο οποίος καθίσταται υπεύθυνος για την χρηµατοδότηση, το σχεδιασµό, την ανέγερση και την λειτουργία του έργου. Στη συγκεκριµένη πρακτική, ο ιδιώτης έχει την ιδιοκτησία του έργου, ενώ το δηµόσιο προσδιορίζει σαφώς τις προδιαγραφές λειτουργίας που αφορούν στις προσφερόµενες υπηρεσίες, τους κανόνες ασφάλειας και το ανώτατο επίπεδο τυχόν τελών χρήσης του έργου. (π.χ. διόδια). Σχεδιασµός, Κατασκευή, Εγγύηση, Λειτουργία (Design, Build, Guarantee, Operate - DBGO): Ο σχεδιασµός και η κατασκευή γίνεται από τον Ιδιωτικό τοµέα, σύµφωνα µε τις προδιαγραφές του ηµόσιου τοµέα. Ο Ιδιωτικός τοµέας είναι υπεύθυνος για τη λειτουργία και συντήρηση του παγίου για µια προκαθορισµένη περίοδο, στο πέρας της οποίας το πάγιο επιστρέφει στο ηµόσιο. Η χρηµατοδότηση γίνεται από το ηµόσιο τοµέα για την κατασκευή, αλλά η ολοκλήρωση της κατασκευής εντός χρονοδιαγράµµατος και προϋπολογισµού διασφαλίζεται µε εγγύηση του Ιδιωτικού τοµέα. 20

22 Αγορά, Κατασκευή, Λειτουργία (Buy, Build, Operate - ΒΒΟ): Στο πλαίσιο προσέλκυσης επιχειρηµατικών κεφαλαίων, το δηµόσιο πωλεί υφιστάµενες εγκαταστάσεις κοινής ωφέλειας σε ιδιώτες, µε σκοπό την υλοποίηση πρόσθετων επενδύσεων (ανακαίνιση-επέκταση) σε αυτές, ώστε να καταστεί δυνατή η εκµετάλλευση των κατασκευαστικών και διοικητικών δεξιοτήτων των ιδιωτών, η µείωση των κινδύνων που απορρέουν από την ιδιοκτησία και λειτουργία του έργου και η ανάδειξη της σηµαντικής οικονοµικής αξίας των υφισταµένων έργων υποδοµής. Εκτοτε, ο ιδιώτης λειτουργεί τις εν λόγω εγκαταστάσεις ως ένα εποπτευόµενο από το κράτος κερδοφόρο κοινωφελές έργο. Ο Ιδιωτικός τοµέας χρηµατοδοτεί τις απαραίτητες εργασίες για τη προσαρµογή του παγίου στις ανάγκες του ηµοσίου και είναι υπεύθυνος για τη συνεχή λειτουργία και συντήρηση αυτού, για µια προκαθορισµένη χρονική περίοδο. Χρηµατοδοτική µίσθωση, Ιδιοκτησία, Λειτουργία (Leasing, Own, Operate - LOO): Στη περίπτωση αυτή µισθώνεται ένα πάγιο από το ηµόσιο για συγκεκριµένη χρονική περίοδο. Το πάγιο αυτό µπορεί να χρειάζεται ανακαίνιση ή επέκταση. Χρηµατοδοτική µίσθωση, ανακαίνιση, λειτουργία ( (Lease, Rehabilitate, Operate - LRO): Στη µορφή L.R.O. ο ιδιώτης ενοικιάζει υφιστάµενες εγκαταστάσεις από το δηµόσιο, επενδύει ίδια κεφάλαια για τον εκσυγχρονισµό τους ή την επέκτασή τους και στην συνέχεια αναλαµβάνει τη λειτουργία και εκµετάλλευσή τους για προκαθορισµένο χρονικό διάστηµα, στο πλαίσιο σύµβασης µε το δηµόσιο, το οποίο είναι ιδιοκτήτης του έργου. Κατασκευή, Ιδιοκτησία, Χρηµατοδοτική µίσθωση, Μεταφορά (Build, Own, Lease, Transfer - BOLT): 21

23 Με την µέθοδο B.O.L.T. ο ιδιώτης χρηµατοδοτεί και κατασκευάζει το έργο, το οποίο στη συνέχεια µισθώνει µε τη µορφή leasing στο δηµόσιο. Το δηµόσιο από πλευράς του καταβάλλει περιοδικές πληρωµές στον ιδιώτη, µέσω των οποίων σταδιακά µεταβιβάζεται και η ιδιοκτησία του έργου στην κυριότητά του. Στο τέλος της περιόδου αυτής το δηµόσιο είναι πλέον ο ιδιοκτήτης των εγκαταστάσεων, ή τις αγοράζει µε τίµηµα, που έχει προσδιοριστεί στη σύµβαση leasing. Κατά την διάρκεια της περιόδου µίσθωσης, τη λειτουργία των εγκαταστάσεων αναλαµβάνει είτε το δηµόσιο είτε ο ιδιώτης. Λειτουργία, Συντήρηση (Private Services Contract: Operation and Maintenance ΟΜ): Με την σύναψη µιας Ο.Μ. σύµβασης παροχής υπηρεσιών, το δηµόσιο αναθέτει σε ιδιώτη την λειτουργία και συντήρηση ενός έργου, του οποίου όµως διατηρεί την ιδιοκτησία και τη διοίκηση. Λειτουργία, Συντήρηση, ιαχείρηση (Private Services Contract: Operation, Maintenance and Management ΟΜΜ): Πρόκειται για σύναψη σύµβασης παροχής «ολοκληρωµένων» υπηρεσιών µε την οποία το δηµόσιο αναθέτει σε ιδιώτη την λειτουργία, συντήρηση και διοίκηση του έργου, διατηρώντας την ιδιοκτησία του. Αποεπένδυση (Divestiture): Στην περίπτωση αυτή το ηµόσιο µεταφέρει στον Ιδιωτικό τοµέα την πλήρη ευθύνη για τη λειτουργία, συντήρηση και επένδυση, επιπλέον δε και την κυριότητα του παγίου, το οποίο στην συνέχεια µισθώνει, προκειµένου να καλύψει τις στεγαστικές του ανάγκες. Πρέπει να σηµειωθεί ότι οι τύποι Σ ΙΤ, που παρουσιάστηκαν πιο πάνω, δεν αποτελούν τις µοναδικές εναλλακτικές λύσεις καθώς υπάρχουν πολλές παραλλαγές τους. Αυτό που πρέπει να τονιστεί είναι ο µεγάλος σχετικά αριθµός τέτοιων 22

24 εναλλακτικών τύπων και η ευελιξία προσαρµογής τους στις ανάγκες και τις απαιτήσεις κάθε συγκεκριµένου έργου Κρίσιµοι παράγοντες για την επιτυχή ανάπτυξη συµβάσεων µορφής Σ ΙΤ Παράγοντες που ελέγχει ή καθορίζει το ηµόσιο: Καθορισµός πολιτικών προτεραιοτήτων σε σχέση µε τα προς ανάπτυξη έργα έσµευση του ηµοσίου σε αυτές τις µορφές σύµπραξης Συντονισµός µεταξύ των ηµοσίων υπηρεσιών και φορέων Ικανότητα του ηµοσίου να ανταποκριθεί στις απαιτήσεις που έχουν οι συµβάσεις αυτής της µορφής (διαπραγµατεύσεις, παρακολούθηση, έλεγχος, αξιολόγηση) Προσέλκυση ενδιαφέροντος της αγοράς (βιωσιµότητα και ελκυστικότητα έργων) Η οικονοµική βιωσιµότητα (affordability) του έργου από τη πλευρά του ηµοσίου Κατάλληλο οικονοµικό, νοµοθετικό και θεσµικό πλαίσιο Το περιβάλλον µέσα στο οποίο αναπτύσσεται το έργο Τα ιδιαίτερα χαρακτηριστικά του έργου Η διάρκεια της σύµβασης Τυποποίηση για περιορισµό του κόστους και καθορισµός αποτελεσµατικών διαδικασιών προµηθειών Παράγοντες που ελέγχει ή καθορίζει ο Ιδιωτικός τοµέας: Ικανότητα της αγοράς να ανταποκριθεί στις απαιτήσεις του ηµοσίου και του έργου Η οικονοµική βιωσιµότητα (viability) για την υλοποίηση του έργου από τη πλευρά του Ιδιωτικού τοµέα υνατότητα αποκόµισης αποδεκτού κέρδους για τον Ιδιωτικό τοµέα 23

25 Παράγοντες που ελέγχονται ή καθορίζονται και από τους δύο: Επαρκής χρηµατοδότηση για την ολοκλήρωση των έργων Συµβατότητα των συµβάσεων µε το ισχύον νοµοθετικό και θεσµικό πλαίσιο όµηση και ιαχείριση συµβάσεων (καθορισµός ελαχίστων προδιαγραφών, µηχανισµοί πληρωµών κλπ) Προσδιορισµός, αποτελεσµατική διαχείριση και κατάλληλος επιµερισµός κινδύνων Τεχνογνωσία και εµπειρία 1.4. Πλεονεκτήµατα και προσδοκώµενα οφέλη από την ανάπτυξη µορφών σύµπραξης Σ ΙΤ Όλο και περισσότερες χώρες σε όλο το κόσµο αρχίζουν να αναπτύσσουν και να εφαρµόζουν µορφές σύµπραξης τύπου PPP αναγνωρίζοντας την προοπτική εµφάνισης σηµαντικών ωφελειών για τους φορείς του ηµοσίου. Τα πιο σηµαντικά οφέλη που µπορούν να προκύψουν από τέτοιες µορφές σύµπραξης είναι τα ακόλουθα: Για το ηµόσιο: Βελτίωση υποδοµών και παγίων - Ευελιξία. Οι µορφές αυτές σύµπραξης µεταξύ του ηµόσιου και του Ιδιωτικού τοµέα µπορούν να αναπτυχθούν σε πολλούς βασικούς τοµείς υποδοµών - δραστηριότητας όπως η ύδρευση, η ενέργεια, οι τηλεπικοινωνίες, οι οδικοί άξονες, οι µεταφορές, τα νοσοκοµεία, τα σχολεία, οι φυλακές, η στέγαση γραφείων και υπηρεσιών, τα µουσεία κλπ, καθώς και στους τοµείς ανάπτυξης της ακίνητης περιουσίας του. Σε όλες αυτές τις περιπτώσεις βελτιώνεται η καινοτοµία, η ποιότητα και η ποσότητα των παραγόµενων αγαθών / υπηρεσιών / παγίων. 24

26 Υπηρεσίες υψηλής ποιότητας Καλύτερη διοίκηση έργου. Η ποιότητα των παρεχοµένων υπηρεσιών µε µορφή συµβάσεων Σ ΙΤ, µπορεί να είναι υψηλή σε σχέση µε αυτή που λαµβάνεται µε τον παραδοσιακό τρόπο, ως αποτέλεσµα του ανταγωνισµού, της καινοτοµίας, του κινήτρου της αποδοτικότητας και την προσχεδιασµένη συντήρηση για όλη τη διάρκεια ζωής του έργου. Καινοτοµία Εξοικονόµηση χρόνου και χρήµατος. Η εξειδίκευση και η εµπειρία που διαθέτει ο Ιδιωτικός τοµέας σε αντίστοιχα έργα παρέχει τη δυνατότητα για την ανάπτυξη καινοτόµων λύσεων, µείωσης του κόστους και του χρόνου παράδοσης των έργων, βελτίωσης του λειτουργικού σχεδιασµού, κατασκευής και διαχείρισης των διαδικασιών. Οι διαδικασίες αυτές που θα αναπτυχθούν µπορούν να αποτελέσουν τα πρότυπα για µεταγενέστερα έργα και να εφαρµοστούν αντίστοιχα και σε αυτά. Παροχή υπηρεσιών µε συνολικά χαµηλότερο κόστος. Η καθαρή παρούσα αξία του συνολικού κόστους των παρεχοµένων υπηρεσιών µέσω συνεργασιών της µορφής PPP εφόσον το σχήµα και η σύµβαση έχουν δοµηθεί και εφαρµοσθεί σωστά κατά κανόνα είναι µικρότερη από το κόστος που επιβαρύνει το ηµόσιο όταν η προµήθεια των αντίστοιχων αγαθών ή υπηρεσιών γίνεται µε τον παραδοσιακό τρόπο. Παρότι µπορεί να υπάρξει επιπρόσθετο κόστος για τη χρηµατοδότηση του έργου µε Ιδιωτικά κεφάλαια, καθώς το κόστος δανεισµού του Ιδιωτικού τοµέα είναι συνήθως υψηλότερο από το κόστος δανεισµού του ηµοσίου, το κόστος αυτό µπορεί να αντισταθµιστεί από τις συνέργιες που αναπτύσσονται από το συνδυασµό σχεδιασµού, κατασκευής και λειτουργίας του έργου από τον ίδιο προµηθευτή. Οι συνέργιες αυτές µπορεί να οδηγήσουν σε µείωση του λειτουργικού κόστους και του κόστους συντήρησης και στη βελτίωση του επιπέδου των παρεχοµένων υπηρεσιών (value for money), µε αποτέλεσµα το συνολικό κόστος ανάπτυξης και λειτουργίας του έργου να είναι µικρότερο από αυτό που προκύπτει από το συµβατικό τύπο προµηθειών. Η Ιδιωτική χρηµατοδότηση για την κατασκευή του έργου και η µεταφορά της ευθύνης της λειτουργίας στον Ιδιωτικό τοµέα έχει συνήθως ως αποτέλεσµα την αποφυγή υπερβάσεων κόστους και την τήρηση του 25

27 χρονοδιαγράµµατος κατασκευής, παράγοντες που δύσκολα ελέγχονται στο συµβατικό τρόπο προµήθειας των αγαθών και των υπηρεσιών (σχήµα 2 - Πηγή: IFS / PWC) Σχήµα 2: ιαφορές συµβάσεων ηµοσίων έργων µε συµβάσεις Σ ΙΤ ως προς το χρόνο και το κόστος Μεταφορά κινδύνων. Ο προσδιορισµός των κινδύνων που συνδέονται µε το έργο και ο επιµερισµός τους ανάµεσα στο ηµόσιο και τον Ιδιωτικό τοµέα µε βάση το ποιος µπορεί να χειριστεί και να ελέγξει καλύτερα ποιους κινδύνους, αποτελεί ίσως το πιο σηµαντικό όφελος από τις συνεργασίες αυτές. Ο επιµερισµός περιλαµβάνει συνήθως τους ακόλουθους κινδύνους: σχεδιασµού, κατασκευής, λειτουργίας, τεχνολογικών αλλαγών, χρηµατοδότησης, αγοράς, νοµικούς, κλπ. Στο ακόλουθο σχήµα φαίνεται ο επιµερισµός των κινδύνων µεταξύ του ηµόσιου και του Ιδιωτικού τοµέα. Σχήµα 3: Σχηµατικό διάγραµµα µεταφοράς κινδύνων (Πηγή IFS / PWC) 26

28 Βελτίωση της αποδοτικότητας και της αποτελεσµατικότητας των νέων υπηρεσιών. Μέσω του επιµερισµού των κινδύνων στον φορέα εκείνο που µπορεί να τους χειριστεί καλύτερα και µε τη σύνδεση των πληρωµών για τις παρεχόµενες υπηρεσίες µε την αποδοτικότητα, οι συµβάσεις PPP µπορούν να αποτελέσουν ένα σαφές κίνητρο για την παράδοση των έργων εντός χρονοδιαγράµµατος και χωρίς υπερβάσεις κόστους και τη διασφάλιση της τήρησης των επιθυµητών προδιαγραφών των υπηρεσιών για όλη τη διάρκεια της σύµβασης. Το ηµόσιο καταβάλλει ολόκληρο το ποσό των πληρωµών µόνο όταν οι παρεχόµενες υπηρεσίες καλύπτουν πλήρως το επιθυµητό επίπεδο και τις προδιαγραφές (µηχανισµός πληρωµών). Αντίθετα κατά τις Συµβάσεις του ηµοσίου, η συντήρηση και η λειτουργία του αγαθού εξαρτάται από τη διαθεσιµότητα των κεφαλαίων του προϋπολογισµού του ηµοσίου για τη συντήρηση και τη λειτουργία του αγαθού και από την αποτελεσµατική εφαρµογή σχετικών προγραµµάτων από φορείς που δεν έχουν πάντα την απαιτούµενη υποδοµή. Σαφής προσήλωση στον πελάτη / πολίτη. Με την ανάπτυξη συνεργασιών µορφής PPP, το ηµόσιο σκοπεύει στην ικανοποίηση των αναγκών και των απαιτήσεων του σε σχέση µε τις ζητούµενες υπηρεσίες και όχι στη διαχείριση των υφιστάµενων διαδικασιών παροχής υπηρεσιών. Η µετακίνηση του στόχου από τη διαχείριση διαδικασιών στην ποιότητα του παραγόµενου αποτελέσµατος αποτελεί καθοριστικό παράγοντα για την προώθηση και ανάπτυξη καινοτοµικών λύσεων και για τη βελτίωση των σχέσεων µεταξύ ηµοσίου και πολιτών. ιαφοροποίηση υπηρεσιών. Με την ανάπτυξη αυτών των µορφών σύµπραξης επιτυγχάνεται αύξηση του ανταγωνισµού και καθίσταται δυνατή η σύγκριση της ποιότητας και του κόστους παραγωγής των παρεχοµένων υπηρεσιών µε αντίστοιχες υπηρεσίες στην αγορά µε την θεσµοθέτηση βάσεων σύγκρισης (benchmarking), γεγονός που συµβάλλει στη βελτίωση της παραγωγικότητας και της αποτελεσµατικότητας. 27

29 Χρηµατοδότηση - Ανάπτυξη περισσοτέρων έργων. Με τη χρήση Ιδιωτικών κεφαλαίων για την κατασκευή και την ανάπτυξη έργων µπορεί να επιταχυνθεί το πρόγραµµα ανάπτυξης υποδοµών τηρώντας τις ηµόσιες δαπάνες στο προϋπολογισθέν κόστος, χωρίς υπερβάσεις και χωρίς ανάγκη για πρόσθετα κονδύλια. Ευρύτερα οικονοµικά οφέλη. Με την ανάπτυξη και ολοκλήρωση ενός σηµαντικού αριθµού έργων σε περιόδους όπου υπάρχουν περιορισµοί στους κρατικούς προϋπολογισµούς, η ανάπτυξη συµβάσεων της µορφής PPP µπορεί να αποτελέσει κίνητρο για τον Ιδιωτικό τοµέα να συνεισφέρει στην αύξηση της απασχόλησης και στην ανάπτυξη της οικονοµίας. Τεχνογνωσία. Με την εφαρµογή των µεθόδων αυτών επιτυγχάνεται µεταφορά τεχνογνωσίας στο ηµόσιο τοµέα µέσω της συνεργασίας του µε τον Ιδιωτικό τοµέα. Για τον Ιδιωτικό τοµέα: Συµµετοχή σε έργα δηµοσίου και κοινή «ιδιοκτησία» επί των παγίων Ελκυστικά περιθώρια κέρδους Μεγάλης διάρκειας συµβάσεις 1.5. Ενδεχόµενα µειονεκτήµατα Πολυπλοκότητα υλοποίησης. Οι δοµές PPP παρουσιάζουν αυξηµένη πολυπλοκότητα στην υλοποίηση τους λόγω των απαραίτητων θεσµικών αλλαγών καθώς και του σύνθετου πλέγµατος συµβάσεων που θα πρέπει να προβλέπουν κάθε πιθανό κίνδυνο και την αντιµετώπισή του ώστε να επιτευχθεί ο επιµερισµός των κινδύνων σε εκείνα τα εµπλεκόµενα µέρη που έχουν την δυνατότητα να τους διαχειριστούν. 28

30 Υψηλά κόστη δόµησης σύµπραξης. Το κόστος που συνδέεται µε την ανάπτυξη τέτοιων µορφών σύµπραξης κατά το στάδιο διαµόρφωσης τους, µπορεί λόγω πολυπλοκότητας να είναι αρκετά υψηλότερα από τα αντίστοιχα που προκύπτουν µε το συµβατικό τρόπο προµήθειας των παγίων και υπηρεσιών. Αυτό βεβαίως δεν σηµαίνει ότι το συνολικό κόστος του έργου θα είναι κατ ανάγκη υψηλότερο σε σχέση µε τον παραδοσιακό τρόπο προµήθειας έργων. Υψηλότερα κόστη δανεισµού. Το κόστος δανεισµού του Ιδιωτικού φορέα είναι κατά κανόνα υψηλότερο από αυτό του ηµοσίου και δεδοµένου ότι ο ιδιωτικός φορέας θα επιδιώξει υψηλό ποσοστό δανεισµού το χρηµατοοικονοµικό κόστος του έργου ενδέχεται να επιβαρυνθεί. Αυτό βεβαίως δεν σηµαίνει ότι το συνολικό κόστος του έργου θα είναι κατ ανάγκη υψηλότερο σε σχέση µε τον παραδοσιακό τρόπο προµήθειας έργων. Αναποτελεσµατική διαχείριση της σύµβασης. Ενδέχεται να µην υπάρχει η κατάλληλη παρακολούθηση και απαιτούµενος έλεγχος της σύµβασης µε αποτέλεσµα να µην επιτυγχάνονται τα επιθυµητά αποτελέσµατα (επίπεδο υπηρεσιών, µηχανισµός πληρωµών, ανάληψη κινδύνων κλπ). Αυτό µπορεί να οφείλεται είτε στην έλλειψη τεχνογνωσίας είτε στην απουσία κατάλληλών διαδικασιών παρακολούθησης. Έλλειψη ανταγωνισµού. Η ύπαρξη ανταγωνισµού σε µια σύµβαση PPP συµβάλλει στην ανάπτυξη καινοτοµικών λύσεων και στη βελτίωση της αποτελεσµατικότητας στην παροχή υπηρεσιών. Ωστόσο το επιδιωκόµενο αποτέλεσµα µπορεί να µην επιτευχθεί όταν δεν υπάρχουν συνθήκες ισχυρού ανταγωνισµού ή όταν ο ανταγωνισµός είναι περιορισµένος ή όταν ο αριθµός των ιδιωτών που µπορεί να παρέχει τις υπηρεσίες αυτές (έχει τις γνώσεις, την ικανότητα, τους πόρους) είναι µικρός. Είναι σηµαντικό να σηµειώσουµε ότι τα αρκετά από τα µειονεκτήµατα των PPP δοµών δύνανται να ελαχιστοποιηθούν µε το σωστό σχεδιασµό, διάρθρωση και υλοποίηση του έργου. Για παράδειγµα η αρχική µελέτη βιωσιµότητας θα πρέπει να 29

31 τεκµηριώνει ότι το συνολικό οικονοµικό όφελος από µία τέτοια δοµή δύναται να υπερκαλύψει το υψηλότερο κόστος της δόµησης σύµπραξης και τής χρηµατοδότησης (value for money). Επιπλέον απαιτείται σαφής υποστήριξη από την πλευρά της πολιτείας τόσο σε πολιτικό, νοµοθετικό όσο και σε θεσµικό επίπεδο Τυπικό σχεδιάγραµµα διαδικασίας PPP/PFI Το ακόλουθο διάγραµµα παρουσιάζει τα βήµατα µιας τυπικής διαδικασίας PPP/PFI. Η χρονική διάρκεια που απαιτείται για την ολοκλήρωση µιας τέτοιας διαδικασίας από τη στιγµή της πρώτης δηµοσίευσης στην ΕΕΕΚ έως και την υπογραφή της σύµβασης κυµαίνεται από µήνες. 30

32 Σχήµα 4: ιάγραµµα διαδικασίας PPP / PFI 1.7. Σχηµατική παρουσίαση συνεργασιών µορφής Σ ΙΤ Στο ακόλουθο διάγραµµα παρουσιάζονται οι συµµετέχοντες σε συνεργασίες της µορφής PPP/PFI και οι µεταξύ τους σχέσεις. 31

33 Σχήµα 5: Σχηµατικό διάγραµµα βασικών συµµετεχόντων έργου µε δοµή PPP / PFI Ρόλοι και ευθύνες: Ανάδοχος: ίδια κεφάλαια, know-how Εργολάβος: κατασκευή, συντήρηση, τήρηση χρονοδιαγράµµατος κατασκευής Υπεργολάβοι: παρέχουν συγκεκριµένες υπηρεσίες στον εργολάβο Πελάτες: οι πελάτες ωφελούνται από την ανάπτυξη µιας αποδοτικής λύσης βασιζόµενη σε κοινωνικά αποδεκτά επίπεδα ιαχειριστής: αναλαµβάνει το κίνδυνο της απόδοσης και µέρος της µακροχρόνιας συντήρησης του παγίου ηµόσιες Υπηρεσίες: νοµικό πλαίσιο, κύριο µέρος των συµβάσεων, συνεισφορά σε χρήµα Τράπεζες: χρηµατοδοτική δοµή, know how, παροχή χρηµατοδότησης σε µια οικονοµικά βιώσιµη δοµή Χρηµατοοικονοµικός / Τεχνικός Σύµβουλος: συνδράµουν τα συµµετέχοντα µέρη να βρουν την άριστη λύση Ασφαλιστικοί Σύµβουλοι / Σύµβουλοι Αγοράς: επισκόπηση της αγοράς, ασφαλιστική κάλυψη του έργου Νοµικοί Σύµβουλοι: Προετοιµασία συµβάσεων λαµβανοµένου υπόψη των διαφορετικών νοµικών συστηµάτων που εµπλέκονται. 32

34 1.8. Συµπεράσµατα Το Σ ΙΤ αποτελεί αξιόπιστη εναλλακτική λύση για την προµήθεια πλήθους υποδοµών του ηµοσίου καθώς και των σχετικών µε αυτών υπηρεσιών διαχείρισης και λειτουργίας Είναι δυνατή η εξοικονόµηση χρόνου και κόστους Η Ιδιωτική χρηµατοδότηση µπορεί να είναι πιο ακριβή από τη ηµόσια αλλά σε κάθε περίπτωση η εισαγωγή µίας ανταγωνιστικής διαδικασίας κατά κανόνα και υπό σωστές προϋποθέσεις επιφέρει σε συνολικό επίπεδο οικονοµικότερες λύσεις (κατασκευή, λειτουργία και συντήρηση). Πρέπει να καθοριστεί ή να ενισχυθεί το νοµοθετικό και το θεσµικό πλαίσιο Η ποιότητα των παρεχοµένων υπηρεσιών µε την ανάπτυξη µορφών PPP κατά κανόνα βελτιώνεται ενώ ο ηµόσιος τοµέας έχει τη δυνατότητα να καθορίζει και να ελέγχει την ποιότητα των παρεχοµένων υπηρεσιών. Καθώς οι πληρωµές που καταβάλλονται στον Ιδιωτικό τοµέα είναι σαφώς συνδεδεµένες µε την ποιότητα των παρεχοµένων υπηρεσιών και την επίτευξη συγκεκριµένου επιπέδου ποιότητας, η επίτευξη των στόχων αποτελεί κίνητρο για τον Ιδιωτικό τοµέα να γίνει αποδοτικός, αποτελεσµατικός και η ποιότητα που επιτυγχάνεται είναι καλύτερη από αυτή που επιτυγχάνεται µε τον παραδοσιακό τρόπο προµηθειών. Η κυβέρνηση διατηρεί τον έλεγχο σε ηµόσια αγαθά καθώς µεταβιβάζονται στον Ιδιωτικό τοµέα επιλεκτικά κίνδυνοι και ευθύνες σχετικές µε την καθηµερινή διαχείριση των παρεχοµένων υπηρεσιών. Ωστόσο ο ηµόσιος τοµέας σε κάθε περίπτωση διατηρεί στον έλεγχό του τη δυνατότητα επιλογής και επιβολής πολιτικών, προδιαγραφών και ρυθµιστικών παρεµβάσεων. 33

35 1.9. Ο θεσµός των Σ ΙΤ στην περιφέρεια Γενικά Η κατασκευή έργων µε το σύστηµα των Σ ΙΤ πρέπει να επεκταθεί και σε περιφερειακό επίπεδο ώστε να ικανοποιηθούν οι απαιτήσεις βιώσιµης ανάπτυξης και περιφερειακής σύγκλισης. Η δηµιουργία αναπτυξιακών σχεδίων µέσω των οποίων θα αξιοποιηθούν οι κάθε είδους χρηµατοδοτήσεις επενδύσεων µπορούν να συµβάλλουν στην επίτευξη της ισόρροπης περιφερειακής ανάπτυξης. Ως περαιτέρω στόχοι καθορίζονται η ισότητα πρόσβασης στα κύρια δίκτυα µεταφορών, ενέργειας, επικοινωνιών και πληροφόρησης καθώς και η προστασία και ορθολογική διαχείριση του φυσικού και δοµηµένου περιβάλλοντος. Ο προγραµµατισµός της ανάπτυξης συνδέεται άρρηκτα µε το χωροταξικό σχεδιασµό. Η µη συντονισµένη πολιτική δράση και ο τρόπος αξιοποίησης των προγραµµάτων έχουν οδηγήσει σήµερα σε έλλειψη βασικών υποδοµών και γενικότερα στο αναπτυξιακό έλλειµµα. Εν όψει λοιπόν του ' ΚΠΣ πρέπει να γίνει ιεράρχηση των προτεραιοτήτων και οργάνωση των παρεµβάσεων ώστε να επιτευχθεί η υλοποίηση µεγάλων έργων στην ελληνική περιφέρεια. Η εφαρµογή των Σ ΙΤ στην Περιφέρεια προκείµενου να είναι αποτελεσµατική πρέπει να γίνει σε τοµείς και δράσεις που η ίδια η Πολιτεία θα καθορίζει και όχι το ιδιωτικό συµφέρον. Είναι απαραίτητη η δηµιουργία ενός Περιφερειακού πλαισίου το οποίο θα συντονίζει όλες τις ενέργειες. Φυσικά η έλλειψη προηγούµενης εµπειρίας καθιστά την απόπειρα επέκτασης των Σ ΙΤ στην Περιφέρεια αρκετά δύσκολη. Ο δηµόσιος τοµέας δεν διαθέτει την απαιτούµενη πείρα για το σχεδιασµό, τη δηµοπράτηση, την επίβλεψη και την υλοποίηση των έργων Σ ΙΤ. Βέβαια και ο ιδιωτικός τοµέας θα αντιµετωπίσει ανάλογα προβλήµατα εφόσον ασχοληθεί µε τη χρηµατοδότηση και την κατασκευή περιφερειακών έργων. Στη συνέχεια παρουσιάζεται το έργο INTERCO-PPP το οποίο συµβάλλει στην περιφερειακή προώθηση των συµπράξεων δηµοσίου-ιδιωτικού τοµέα. 34