ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΟ ΠΑΚΕΤΟ ΒΑΣΙΚΩΝ ΔΕΞΙΟΤΗΤΩΝ ΤΣΙΓΓΑΝΩΝ ΕΠΙΠΕΔΟΥ 0

Transcript

1 i ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΟ ΠΑΚΕΤΟ ΒΑΣΙΚΩΝ ΔΕΞΙΟΤΗΤΩΝ ΤΣΙΓΓΑΝΩΝ ΕΠΙΠΕΔΟΥ 0 Υπουργείο Εθνικής Παιδείας & Θρησκευμάτων Το παρόν έργο εντάσσεται στο ΕΠΕΑΕΚ 2 του Υπουργείου Εθνικής Παιδείας & Θρησκευμάτων, Μέτρο1.1, Ενέργεια και συνχρηματοδοτείται από το ΕΚΤ κατά 75%. Ευρωπαϊκό Κοινωνικό Ταμείο

2 ii ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΟ ΠΑΚΕΤΟ ΒΑΣΙΚΩΝ ΔΕΞΙΟΤΗΤΩΝ ΤΣΙΓΓΑΝΩΝ ΕΠΙΠΕΔΟΥ 0 Διάρκεια : 120 ώρες Υποεπίπεδο : Β (Διάρκεια 50 ώρες) Α : Εργασία Β : Παιδική Εργασία Γ : Κοινωνική Ασφάλιση ΘΕΜΑΤΑ Υπουργείο Εθνικής Παιδείας & Θρησκευμάτων Το παρόν έργο εντάσσεται στο ΕΠΕΑΕΚ 2 του Υπουργείου Εθνικής Παιδείας & Θρησκευμάτων, Μέτρο1.1, Ενέργεια και συνχρηματοδοτείται από το ΕΚΤ κατά 75%. Ευρωπαϊκό Κοινωνικό Ταμείο

3 iii Εισαγωγή Γενική περιγραφή Στο υποεπίπεδο Β διαπραγματευόμαστε μια από τις θεματικές περιοχές που περιγράφονται στο πλαίσιο του προγράμματος, την εργασία, με υπο-ενότητες που αφορούν στην παιδική εργασία και την κοινωνική ασφάλιση. Ωστόσο, μέσα από τη διαπραγμάτευση αυτών των θεματικών περιοχών αναπόφευκτα διαπλέκουμε με σύντομο ή εκτενή τρόπο και άλλες θεματικές - αναφερόμαστε, λόγου χάρη, στα δικαιώματα του κάθε πολίτη, στους παράγοντες (που μπορεί να σχετίζονται και με το είδος και τις συνθήκες εργασίας των Τσιγγάνων) που οδηγούν σε κοινωνικό αποκλεισμό (αποκλεισμός από την εκπαίδευση), με στόχο την κοινωνική συνειδητοποίηση των μελών της συγκεκριμένης κοινωνικής ομάδας. Μέσα από τη διαπραγμάτευση των θεματικών αυτών περιοχών επιδιώκουμε να πραγματώσουμε διαστάσεις δύο βασικών στόχων που διέπουν το όλο πρόγραμμα την καλλιέργεια του γλωσσικού και μαθηματικού γραμματισμού και την κοινωνική συνειδητοποίηση των εκπαιδευόμενων. Οι δύο αυτοί στόχοι διαπλέκονται, μια και η επίτευξη του πρώτου στόχου αποτελεί το μέσο για την πραγμάτωση του δευτέρου, που είναι και ευρύτερος. Ειδικότερα, ως προς το γλωσσικό γραμματισμό. Επιδιώκεται η εξοικείωση των Τσιγγάνων με την ποικιλία των κειμένων και των επικοινωνιακών περιστάσεων που θα αντιμετωπίσουν στην επαφή τους με διάφορες δημόσιες υπηρεσίες που σχετίζονται με τρόπο άμεσο ή έμμεσο με θέματα εργασίας. Ο κύριος, ωστόσο, στόχος της ενότητας δεν είναι γλωσσικός αλλά κριτικός. Επιδιώκεται η κριτική συνειδητοποίηση της θέσης τους στην κοινωνία, αλλά κυρίως η κατανόηση των δικαιωμάτων των ατόμων, έτσι ώστε μέσα από τον προφορικό και γραπτό τους λόγο οι ίδιοι/ες οι εκπαιδευόμενοι/ες να διεκδικήσουν τα δικαιώματά τους, να κατανοήσουν τις υποχρεώσεις τους και να γίνουν ενεργοί πολίτες. Οι δραστηριότητες που προτείνονται στοχεύουν στην ανάπτυξη δεξιοτήτων μέσα από τρία διαφορετικά στάδια: (α) το στάδιο της υποβοηθούμενης δεξιότητας, (β) το στάδιο της ανεξάρτητης δεξιότητας και (γ) το στάδιο της συνεργατικής δεξιότητας (περιγράφονται στο γενικό πλαίσιο του προγράμματος). Ο στόχος στη δεύτερη αυτή ενότητα είναι οι εκπαιδευόμενοι/ες, αξιοποιώντας γνώσεις και επικοινωνιακές στρατηγικές που δόθηκαν στην πρώτη ενότητα, να πραγματοποιήσουν τη μετάβαση από την υποβοηθούμενη παραγωγή δραστηριοτήτων προφορικού και γραπτού λόγου στην όσο το δυνατόν ανεξάρτητη ή ελάχιστα υποβοηθούμενη παραγωγή προφορικού και γραπτού λόγου. Οι φάσεις μέσα από τις οποίες επιδιώκεται η καλλιέργεια των δεξιοτήτων είναι: (α) στοχασμός της εμπειρίας ή αξιοποίηση προηγούμενης γνώσης, (β) εμπλοκή σε δραστηριότητες, (γ) διεύρυνση της εφαρμογής και κριτική ανασκόπηση (περιγράφονται αναλυτικά στο γενικό πλαίσιο του προγράμματος). Υπουργείο Εθνικής Παιδείας & Θρησκευμάτων Το παρόν έργο εντάσσεται στο ΕΠΕΑΕΚ 2 του Υπουργείου Εθνικής Παιδείας & Θρησκευμάτων, Μέτρο1.1, Ενέργεια και συνχρηματοδοτείται από το ΕΚΤ κατά 75%. Ευρωπαϊκό Κοινωνικό Ταμείο

4 iv Υλικό, προτεινόμενες δραστηριότητες και στόχοι Η ενότητα αυτή περιλαμβάνει κάποιες ενδεικτικές δραστηριότητες και διαγράφει κάποιους από τους στόχους που μέσα από κάθε ενότητα μπορούν να πραγματωθούν. Είναι σημαντικό να τονιστεί για άλλη μια φορά ότι ο/η εκπαιδευτικός δεν πρέπει να στηρίζεται αποκλειστικά στο προτεινόμενο υλικό και να το χρησιμοποιεί σαν σχολικό εγχειρίδιο. Το υλικό έχει την έννοια οδηγού που δίνει ιδέες και δείχνει τρόπους να αξιοποιεί ο/η εκπαιδευτικός εμπειρίες, προσωπικά βιώματα και καταστάσεις της καθημερινής ζωής που είτε ο/η ίδιος/α ο/η εκπαιδευτικός ή οι ίδιοι/ες οι εκπαιδευόμενοι/ες μπορούν να φέρουν στη τάξη και να αποτελέσουν τη βάση για περαιτέρω συζήτηση. Με τον τρόπο αυτό, θεωρείται ότι μπορεί να καλλιεργηθεί ο προφορικός και γραπτός λόγος μέσα από τη διασύνδεση της λειτουργίας τους με προσωπικές εμπειρίες και βιώματα των εκπαιδευόμενων. Παράλληλα, ο προφορικός λόγος εγείρεται κάθε φορά μέσα από επικοινωνιακά σημαντικές αλλά μη προγραμματισμένες δραστηριότητες. Με τον τρόπο αυτό, καθίσταται δυνατή η αξιοποίηση της λειτουργικής χρήσης τόσο του προφορικού όσο και του γραπτού λόγου και, η μέσω αυτής, επιδιωκόμενη κοινωνική ενδυνάμωση των Τσιγγάνων. Ειδικότερα για τη συγκεκριμένη ενότητα είναι σημαντικό να τονιστούν κάποια ιδιαίτερα χαρακτηριστικά της ομάδας των Τσιγγάνων. Κατ αρχήν η πλειονότητα των Τσιγγάνων ασχολείται με διάφορες μορφές εμπορίου (π.χ. πώληση φρούτων, λαχανικών και ρούχων στις λαϊκές αγορές, πλανόδιο εμπόριο, πώληση ειδών οικιακής χρήσης καθώς και συλλογή παλιών μετάλλων ή χαρτιού για ανακύκλωση). Ωστόσο, υπάρχει και ένα ποσοστό Τσιγγάνων που απασχολούνται ως εργάτες αγροτικών καλλιεργειών. Η απασχόληση αυτή δεν είναι μόνιμη αλλά εποχική με αποτέλεσμα η ανεργία της συγκεκριμένης κοινωνικής ομάδας να είναι ιδιαίτερα υψηλή αν και δεν καταγράφεται πουθενά επισήμως. Στην αύξηση της ανεργίας έχει συντελέσει και το γεγονός ότι πολλά από τα παραδοσιακά επαγγέλματα των Τσιγγάνων είτε έχουν εκλείψει είτε τείνουν να εκλείψουν λόγω της γενικότερης κοινωνικοοικονομικής εξέλιξης. Η ανεργία είναι ένα φαινόμενο που ανακυκλώνεται καθώς οι Τσιγγάνοι είναι ουσιαστικά αποκλεισμένοι από τα προγράμματα κατάρτισης του Ο.Α.Ε.Δ. αφού σε μεγάλο ποσοστό είναι αναλφάβητοι. Η αυτοαπασχόληση ως μορφή εργασίας για τους Τσιγγάνους, συνεπάγεται τη συμμετοχή όλων των μελών της οικογένειας, ακόμη και των παιδιών. Το γεγονός αυτό συνιστά παραβίαση των δικαιωμάτων του παιδιού καθώς και παραβίαση της σύμβασης περί απαγόρευσης της παιδικής εργασίας, χωρίς, ωστόσο, αυτό να είναι επιλογή των ίδιων των Τσιγγάνων. Οι συνθήκες, όμως, διαβίωσης αναγκάζουν κάθε μέλος της οικογένειας, ανεξαρτήτως ηλικίας, να συνεισφέρει στον οικογενειακό προϋπολογισμό ό,τι μπορεί. Για τη λύση αυτού του προβλήματος είναι αναγκαία η παρέμβαση της πολιτείας ώστε να ενισχυθούν οι συγκεκριμένες οικογένειες, όπως άλλωστε επιβάλλεται από τις συνθήκες που αναφέρθηκαν παραπάνω και αποτελούν νόμους του Ελληνικού κράτους και παράλληλα είναι απαραίτητη η συνειδητοποίηση Υπουργείο Εθνικής Παιδείας & Θρησκευμάτων Το παρόν έργο εντάσσεται στο ΕΠΕΑΕΚ 2 του Υπουργείου Εθνικής Παιδείας & Θρησκευμάτων, Μέτρο1.1, Ενέργεια και συνχρηματοδοτείται από το ΕΚΤ κατά 75%. Ευρωπαϊκό Κοινωνικό Ταμείο

5 v των ίδιων των Τσιγγάνων και η απόκτηση των δεξιοτήτων που χρειάζονται ώστε να επιδιώξουν και να διεκδικήσουν την αλλαγή της ζωής τους προς το καλύτερο. Συνέπεια της αυτοαπασχόλησης είναι και η έλλειψη ασφάλισης των Τσιγγάνων. Αρκετοί έμποροι ήταν ασφαλισμένοι στο Τ.Ε.Β.Ε. επειδή όμως ο προσδόκιμος μέσος όρος ζωής των Τσιγγάνων είναι κάτω από τα 60 χρόνια έχει αναπτυχθεί η αντίληψη ότι η καταβολή των εισφορών είναι μάταιη αφού δεν προλαβαίνουν να πάρουν σύνταξη. Κάποιοι Τσιγγάνοι που ζουν σε μεγάλα αστικά κέντρα είναι ασφαλισμένοι στο Ι.Κ.Α., αλλά η μεγάλη πλειοψηφία των Τσιγγάνων είναι ανασφάλιστοι και έτσι την ιατροφαρμακευτική κάλυψή τους αναλαμβάνουν οι Διευθύνσεις Πρόνοιας της κάθε Νομαρχίας. Αυτό σημαίνει ότι δυνατότητα ιατρικής περίθαλψης έχουν μόνον από τα νοσοκομεία, τα κέντρα υγείας και τα αγροτικά ιατρεία. Επίσης, φάρμακα μπορούν να χορηγηθούν μόνο από τα φαρμακεία των νοσοκομείων που λειτουργούν με ωράριο υπηρεσιών και δεν υπάρχουν και σε όλα τα νοσοκομεία. Προφορικός λόγος Ο προφορικός λόγος επικεντρώνεται στην παραγωγή συνεχούς λόγου. Στην πρώτη ενότητα αναπτύχθηκαν απλές χρήσεις της γλώσσας (προφορικές ανταλλαγές που βασίζονται στη χρήση κωδικοποιημένων φράσεων) ή υποβοηθούμενες προφορικές ανταλλαγές για την επικοινωνία με μια δημόσια υπηρεσία. Η δεύτερη ενότητα σε όλες τις δραστηριότητες δίνει έμφαση στην παραγωγή ενός εκτενέστερου συνεχούς μηνύματος. Έχοντας ως βάση τη διάκριση που εισήχθη στην πρώτη ενότητα ανάμεσα σε χρήσεις του προφορικού λόγου που αφορούν στην παραγωγή αφηγήσεων (προσωπικών εμπειριών) και επιχειρηματολογικών κειμένων (διεκδίκηση μέσα από τη χρήση της γλώσσας), μπορούμε να τονίσουμε ότι η δεύτερη ενότητα επικεντρώνεται στην καλλιέργεια της ικανότητας των ατόμων να διατυπώνουν επιχειρηματολογικό λόγο και στην ανάπτυξη της ικανότητας χρήσης του συγκεκριμένου είδους προφορικού λόγου για τη διεκδίκηση δικαιωμάτων από κοινωνικούς φορείς. Η μετάβαση στην ανεξάρτητη παραγωγή σύντομων επιχειρημάτων στο τέλος της ενότητας αυτής είναι το ζητούμενο. Το πώς αυτές οι χρήσεις μπορεί να καλλιεργηθούν αναδεικνύεται τόσο μέσα από την ανάλυση προτεινόμενων δραστηριοτήτων όσο και μέσα από τη συζήτηση πιθανών σεναρίων. Είναι σημαντικό να τονιστεί το πώς ο εκπαιδευτικός μπορεί να αντιμετωπίσει παραδείγματα ελλιπούς ή μη ικανοποιητικής χρήσης της γλώσσας για επιχειρηματολογία. Η επιχειρηματολογία στηρίζεται στη γνώση του κόσμου και στην κατανόηση του τρόπου με τον οποίο μια κοινωνία λειτουργεί. Η απουσία επιχειρημάτων από τα μέλη της ομάδας των Τσιγγάνων μπορεί να μην οφείλεται μόνο στο γεγονός ότι η ελληνική συνιστά γι αυτούς δεύτερη γλώσσα αλλά και στο ότι οι ίδιοι/ες δεν έχουν γνώση του τρόπου οργάνωσης της κοινωνίας. Για το λόγο αυτό, μέσα από τις προτεινόμενες δραστηριότητες καταβάλλεται προσπάθεια να γίνει κατανοητός ο ρόλος των διαφόρων υπηρεσιών και εγγράφων στην κοινωνική ζωή. Υπουργείο Εθνικής Παιδείας & Θρησκευμάτων Το παρόν έργο εντάσσεται στο ΕΠΕΑΕΚ 2 του Υπουργείου Εθνικής Παιδείας & Θρησκευμάτων, Μέτρο1.1, Ενέργεια και συνχρηματοδοτείται από το ΕΚΤ κατά 75%. Ευρωπαϊκό Κοινωνικό Ταμείο

6 vi Η χρήση της γλώσσας για την παραγωγή συνεχούς επιχειρηματολογικού λόγου μπορεί να είναι υποβοηθούμενη από τον εκπαιδευτικό (ο οποίος θα διαδραματίζει κυριαρχικό ρόλο στη δόμηση του μηνύματος και στη διατύπωση βασικών πληροφοριών) με στόχο να γίνει σταδιακά συνεργατικά δομούμενη (ισότιμη συμμετοχή εκπαιδευόμενου/ης και εκπαιδευτικού) και στο τέλος ανεξάρτητη να μπορεί δηλαδή το άτομο να διατυπώσει με σαφήνεια την άποψή του, χωρίς να επηρεάζεται από τυχόν διακοπές ή ποικίλες άλλες αντιδράσεις του συνομιλητή του. Συγκεκριμένα: Στην υποβοηθούμενη παραγωγή προφορικού λόγου, ο/η εκπαιδευτικός βοηθά τον/την εκπαιδευόμενο/η να κατανοήσει τα βασικά στοιχεία με τα οποία μπορεί να δομηθεί ένα αποτελεσματικό επιχειρηματολογικό κείμενο. Μια βασική δεξιότητα αφορά στο είδος των πληροφοριών που πρέπει να δοθούν. Σε πολλές περιπτώσεις, η επιχειρηματολογία προϋποθέτει την αφήγηση μιας προσωπικής εμπειρίας με στόχο να αναπτυχθεί η πειστικότητα του επιχειρήματος ή της διεκδίκησης που το άτομο προβάλλει. Η χρήση μια προσωπικής ιστορίας για επιχειρηματολογία είναι μια δύσκολη περίπτωση γλωσσικής χρήσης. Όπως έχει ήδη τονιστεί και στην πρώτη ενότητα, πολλές φορές στην επαφή του με τις δημόσιες υπηρεσίες (σε ένα νοσοκομείο, σε μια υπηρεσία) ένα άτομο καλείται να αφηγηθεί σύντομα ή εκτενέστερα κάποιο πρόβλημά του και να ζητήσει την επίλυσή του. Ο εκπαιδευόμενος καλείται να αφηγηθεί με τρόπο συνοπτικό αλλά περιεκτικό μια προσωπική του εμπειρία καλείται να κάνει ποικίλες επιλογές στο επίπεδο του περιεχόμενου (να επιλέξει το βασικό κορμό και όχι όλες τις λεπτομέρειες, να ξεχωρίσει ανάμεσα στις βασικές και λιγότερο βασικές πληροφορίες) αλλά παράλληλα και στο επίπεδο γλωσσικής χρήσης (να επιλέξει το κατάλληλο για την περίσταση λεξιλόγιο και να δομήσει έτσι το λόγο του ώστε να κεντρίσει το ενδιαφέρον του ακροατή, να τον πείσει και να τον ευαισθητοποιήσει). Είναι σημαντικό να τονιστεί το πώς διαπλέκεται η αφήγηση προσωπικών εμπειριών με την επιχειρηματολογία. Το άτομο καλείται να χρησιμοποιήσει την προσωπική του εμπειρία όχι για να δηλώσει τη δυσκολία στην οποία βρίσκεται και να ζητήσει βοήθεια από κάποιες υπηρεσίες στο προσωπικό του πρόβλημα αλλά για να αναδείξει, μέσα από το προσωπικό το πρόβλημα ή την προσωπική του δυσκολία, την ανισότητα με την οποία το κράτος αντιμετωπίζει τις διάφορες κοινωνικές ομάδες και να διεκδικήσει ίση μεταχείριση. Απαιτείται λοιπόν η αποπλαισίωση της προσωπικής εμπειρίας και η ανάδειξή της σε στρατηγική επιχειρηματολογίας. Γραπτός Λόγος Βασικός στόχος είναι η κατανόηση που επιδιώκεται με διάφορα είδη κειμένων που παίζουν σημαντικό ρόλο στην πρόσβαση του ατόμου σε διάφορους τομείς της κοινωνικής ζωής. Οι άξονες για τη μελέτη του γραπτού λόγου είναι δύο. Υπουργείο Εθνικής Παιδείας & Θρησκευμάτων Το παρόν έργο εντάσσεται στο ΕΠΕΑΕΚ 2 του Υπουργείου Εθνικής Παιδείας & Θρησκευμάτων, Μέτρο1.1, Ενέργεια και συνχρηματοδοτείται από το ΕΚΤ κατά 75%. Ευρωπαϊκό Κοινωνικό Ταμείο

7 vii Ο πρώτος άξονας αφορά στην κατανόηση των ποικίλων ειδών του γραπτού λόγου που χρησιμοποιούνται σε διάφορους τομείς της κοινωνικής ζωής. Δύο επιμέρους στόχοι τίθενται, (α) να κατανοηθεί ο τρόπος με τον οποίο λειτουργούν τα διάφορα κείμενα στην κοινωνική ζωή (η επικοινωνιακή τους λειτουργία). Η γνώση της λειτουργίας που εξυπηρετεί για παράδειγμα το Δελτίο αποστολής είναι σημαντική όχι μόνο για τη διευθέτηση θεμάτων εργασίας αλλά και τη σχέση του ατόμου ως πολίτη με διάφορους τομείς του κρατικού μηχανισμού σε μια δημόσια υπηρεσία αλλά και για τη διεκδίκηση της ιδιότητάς του ως πολίτη μας κοινωνίας, με τα δικαιώματα και τις υποχρεώσεις που απορρέουν από αυτή. (β) να είναι σε θέση κάποιος/α να διαβάσει και να κατανοήσει τις πληροφορίες που δίνουν τα διάφορα κείμενα (αγγελίες, κλπ.) για θέματα εργασίας. Ο δεύτερος άξονας αφορά στην παραγωγή του γραπτού λόγου. Στόχος είναι να μπορούν να συμπληρώσουν κωδικοποιημένα κείμενα (όπως το Δελτίο αποστολής ) μέχρι ελεύθερα κείμενα όπου διατυπώνουν τις απόψεις τους και επικοινωνούν με μια δημόσια υπηρεσία. Μέσα σε αυτά τα πλαίσια, στη συγκεκριμένη ενότητα επιδιώκεται η επαφή των εκπαιδευόμενων με λεξιλόγιο απαραίτητο για τις συναλλαγές με τις συγκεκριμένες αρχικά, αλλά και με τις υπόλοιπες στη συνέχεια, δημόσιες υπηρεσίες για θέματα εργασίας. Η απομνημόνευση αυτών των λέξεων τόσο για την μελλοντική ανάγνωσή τους όσο και για τη γραφή τους είναι σημαντική ώστε οι εκπαιδευόμενοι/ες να μπορούν να τις αξιοποιήσουν σε παρόμοιες περιστάσεις λειτουργώντας αυτόνομα. Παράλληλα, στην αρχή με βάση τα αρχικά γράμματα των λέξεων, γίνεται διδασκαλία των γραμμάτων ώστε να εμπεδώσουν το μηχανισμό που εισήχθη στην πρώτη ενότητα. Αν και στις δραστηριότητες προτείνονται κάποια γράμματα που προκύπτουν από το συγκεκριμένο υλικό, είναι αναγκαίο να τονιστεί ότι ο/η εκπαιδευτικός μπορεί να διδάξει διάφορα γράμματα αν αυτά προκύπτουν από τα ενδιαφέροντα των εκπαιδευόμενων. Επιπλέον, δραστηριότητες που προτείνονται και αφορούν στην κατανόηση γραπτού λόγου (κατανόηση αγγελιών για εξεύρεση εργασίας) μπορούν να συνδυαστούν με άλλες δραστηριότητες στο πλαίσιο μια ευρύτερης ενότητας που συναρτάται με το συνδυασμό του γραπτού με τον προφορικό λόγο. Η ανάγνωση αγγελιών είναι το πρώτο βήμα σε μια ευρύτερη δραστηριότητα που αναπτύσσει το άτομο για εξεύρεση εργασίας. Ο/Η εκπαιδευτικός μπορεί να ζητήσει από τους/τις εκπαιδευόμενους/ες μέσα από παιχνίδι ρόλων να χρησιμοποιήσουν τις πληροφορίες που δίνονται σε μια αγγελία για να απευθυνθούν και να ζητήσουν τηλεφωνικά περισσότερες πληροφορίες. Στην περίπτωση αυτή, το άτομο καλείται να συνδυάσει στοιχεία και επικοινωνιακές δεξιότητες που εισήχθησαν στην πρώτη ενότητα, όπως είναι για παράδειγμα οι στρατηγικές ο τρόπος δηλαδή που παρουσιάζει κανείς τον εαυτό του. Στην προκειμένη περίπτωση που αφορά στην εξεύρεση εργασίας, ο εκπαιδευόμενος καλείται να κατανοήσει την προσαρμογή της γλώσσας στις επικοινωνιακές περιστάσεις. Η αυτοπαρουσίαση σε μια δημόσια υπηρεσία μέσα από Υπουργείο Εθνικής Παιδείας & Θρησκευμάτων Το παρόν έργο εντάσσεται στο ΕΠΕΑΕΚ 2 του Υπουργείου Εθνικής Παιδείας & Θρησκευμάτων, Μέτρο1.1, Ενέργεια και συνχρηματοδοτείται από το ΕΚΤ κατά 75%. Ευρωπαϊκό Κοινωνικό Ταμείο

8 viii ένα έγγραφο (π.χ. αίτηση) είναι διαφορετική (τόσο ως προς το επίπεδο του περιεχομένου όσο και ως προς τη γλώσσα που χρησιμοποιείται) από την παρουσίαση για εξεύρεση εργασίας. Συνδυασμός προφορικού και γραπτού λόγου μπορεί να γίνει και στα πλαίσια των δραστηριοτήτων που αναφέρονται σε θέματα κοινωνικής ασφάλισης. Μέσα από κάποιες πληροφορίες που δίνονται για εμβόλια, κλπ. το άτομο μπορεί να ζητήσει διευκρινήσεις, περαιτέρω πληροφορίες κλπ. Υπουργείο Εθνικής Παιδείας & Θρησκευμάτων Το παρόν έργο εντάσσεται στο ΕΠΕΑΕΚ 2 του Υπουργείου Εθνικής Παιδείας & Θρησκευμάτων, Μέτρο1.1, Ενέργεια και συνχρηματοδοτείται από το ΕΚΤ κατά 75%. Ευρωπαϊκό Κοινωνικό Ταμείο

9 ix ΟΔΗΓΟΣ ΓΙΑ ΤΟΝ/ΤΗΝ ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΟ Υπουργείο Εθνικής Παιδείας & Θρησκευμάτων Το παρόν έργο εντάσσεται στο ΕΠΕΑΕΚ 2 του Υπουργείου Εθνικής Παιδείας & Θρησκευμάτων, Μέτρο1.1, Ενέργεια και συνχρηματοδοτείται από το ΕΚΤ κατά 75%. Ευρωπαϊκό Κοινωνικό Ταμείο

10 1 Περιεχόμενο συζήτησης Θέμα: Εργασία 1. ΑΞΙΟΠΟΙΗΣΗ ΠΡΟΗΓΟΥΜΕΝΗΣ ΓΝΩΣΗΣ Η συζήτηση επιδιώκει να αναδείξει, μέσα από τις εμπειρίες των εκπαιδευομένων και τη φύση των επαγγελμάτων με τα οποία ασχολούνται, τα προβλήματα που αντιμετωπίζουν όσον αφορά το θέμα «Εργασία» και ταυτόχρονα να τονιστεί ότι η εργασία ως μια κοινωνική δραστηριότητα που αποτελεί το συνεκτικό δεσμό του ανθρώπου με τη φύση και τους ανθρώπους. Η εργασία είναι μια δημιουργική δραστηριότητα με την οποία ο άνθρωπος διαμορφώνει τον εαυτό του και φυσικά είναι και μέσο βιοπορισμού. Οι Τσιγγάνοι, βιώνοντας για χρόνια κοινωνικό αποκλεισμό, αναπτύσσουν έντονα τη βιοποριστική και πολύ λιγότερο τη διαμορφωτική διάσταση της εργασίας. Η συζήτηση κινείται σε δύο επίπεδα. 1.1 Σε ένα πρώτο επίπεδο γίνεται συζήτηση για τις προσωπικές εμπειρίες και τα προβλήματα που αντιμετωπίζουν οι εκπαιδευόμενοι/ες στο χώρο εργασίας τους. 1.2 Σε ένα δεύτερο επίπεδο η συζήτηση αποσκοπεί στο να οδηγηθούν σε «κριτική συνειδητοποίηση 1» των κοινωνικών ανισοτήτων και των λόγων που συμβάλλουν στη διαμόρφωσή τους. Υποκατηγορίες του θέματος αποτελούν τα παρακάτω: α. Επαγγέλματα σύγχρονα και παραδοσιακά (μικροπωλητές, γυρολόγοι, αγρεργάτες, παλιατζήδες, μουσικοί) β. Παιδική εργασία αποκλεισμός από την εκπαίδευση γ. Ανεργία Στόχοι Γλωσσικοί: Καλλιέργεια προφορικού λόγου μέσα από περιγραφή προσωπικών εμπειριών. Μαθηματικοί: Απόκτηση βασικών αριθμητικών δεξιοτήτων και ανάπτυξη ικανοτήτων επεξεργασίας καταστάσεων που περιέχουν ποσοτικές και ποσοτικοποιήσιμες πληροφορίες που στηρίζονται σε μαθηματικές ιδέες ή έχουν ενσωματωμένενα μαθηματικά στοιχεία. 1 Η έννοια «κριτική συνειδητοποίηση» ανήκει στον Π. Φρέιρε. Βλ. Φρέιρε, Π. (1977) Η αγωγή του καταπιεζόμενου (Αθήνα: Ράππας)

11 2 α. Επαγγέλματα ενηλίκων i. Μικροπωλητές Ο/η εκπαιδευτικός και οι εκπαιδευόμενοι/ες επιχειρούν να αποκωδικοποιήσουν τις παρακάτω φωτογραφίες, οι οποίες αντανακλούν μέρος της πραγματικότητας του χώρου εργασίας πολλών Τσιγγάνων. Οι φωτογραφίες αποτελούν αφορμή για συζήτηση γύρω από θέματα εργασίας των Τσιγγάνων, στη συγκεκριμένη περίπτωση αφορούν στις λαϊκές αγορές και τα προβλήματα που αντιμετωπίζουν. Ο/η εκπαιδευτικός μπορεί να φέρει στη συζήτηση το πρόβλημα του χώρου που καταλαμβάνουν οι Τσιγγάνοι με τους πάγκους τους. Ο χώρος το σημείο της λαϊκής στο οποίο στήνει κανείς τον πάγκο του έχει άμεσες συνέπειες στην ποσότητα των προϊόντων που θα πουλήσει. Συνήθως οι Τσιγγάνοι αποκλείονται από τις λεγόμενες «φάτσες» ή κεντρικά σημεία των λαϊκών αγορών και στήνουν αναγκαστικά τους πάγκους τους σε παράδρομους που έχουν πολύ λιγότερη κίνηση αφού δεν είναι το κεντρικό «πέρασμα» της λαϊκής. Η κύρια ευθύνη για τη χωροθέτηση των πάγκων ανήκει στις Δημοτικές υπηρεσίες. Ενδεικτικές ερωτήσεις: - Ποια είναι τα κυριότερα προβλήματα που αντιμετωπίζει ένας μικροπωλητής; - Ποιοι κατά γνώμη σας έχουν τις καλύτερες θέσεις για τους πάγκους τους στη λαϊκή και γιατί; - Με βάση την προσωπική σας εμπειρία ποιες είναι οι σχέσεις των μικροπωλητών με τις αρμόδιες δημοτικές αρχές; Διδακτικοί στόχοι: - Να χρησιμοποιήσουν τον προφορικό λόγο για να συζητήσουν τη σχέση τους με μηχανισμούς εξουσίας (δημοτικές αρχές) προκειμένου να οδηγηθούν σε κριτική συνειδητοποίηση των ανισοτήτων στην κοινωνία και των λόγων που συμβάλλουν στη διαμόρφωσή τους. - Να αναδείξουν το ωράριο εργασίας των λαϊκών αγορών και τη μεγάλη διάρκεια απουσίας από το σπίτι. Με νέο νόμο του κράτους αλλάζει το νομικό πλαίσιο για την έκδοση αδειών των λαϊκών αγορών και δημιουργείται ένας νέος φορέας. Ο/η εκπαιδευτικός μπορεί να αναζητήσει το υπό έκδοση νέο νομικό πλαίσιο και να το αξιοποιήσει ως ένα επιπλέον παραγωγικό θέμα

12 3 ii. Έμπορος στη λαϊκή αγορά Εμπλοκή σε δραστηριότητες (αριθμητισμού) Οι εκπαιδευόμενοι/ες εμπλεκόμενοι σε συζήτηση και δραστηριότητες ξεκινούν από την ομάδα παραδοσιακών δεξιοτήτων (επικοινωνία για τη διαδικασία διεκπεραίωσης εργασιών), το στάδιο της υποβοηθούμενης δεξιότητας και τη φάση του στοχασμού της εμπειρίας και κινούνται προς την ομάδα των κοινωνικών δεξιοτήτων (δεξιότητες για να εκφράζει κάποιος ταυτότητα και να είναι ανοιχτός σε νέα γνώση και δεξιότητες για να συναναστρέφεται με άλλους ανθρώπους, να αξιολογεί καταστάσεις και να λύνει προβλήματα), στο στάδιο της συνεργατικής δεξιότητας και τη φάση της κριτικής ανασκόπησης. Δραστηριότητα 1 Με αφορμή τις φωτογραφίες από τη λαϊκή αγορά ο/η εκπαιδευτικός ρωτάει τους/τις εκπαιδευόμενους/ες να πουν και να γράψουν τις τιμές κάποιων προϊόντων που πουλούν στις λαϊκές αγορές ή αγοράζουν από εμπόρους ή παραγωγούς ή το χρηματικό ποσό που έδωσαν για να αγοράσουν μια ποσότητα προϊόντων, μια ηλεκτρική συσκευή, το αυτοκίνητό τους (ο καθένας και η καθεμία αναφέρονται σε προσωπικές τους εμπειρίες). Το γεγονός ότι οι εκπαιδευόμενοι γράφουν αριθμούς δίνει την ευκαιρία στον/στην εκπαιδευτικό να μιλήσει για το δεκαδικό σύστημα αρίθμησης και τη θεσιακή αξία ψηφίου ώστε αμέσως μετά να προχωρήσει στις τέσσερις πράξεις και στην εκτέλεση πράξεων με τη χρήση υπολογιστή τσέπης (αν έχει το χρόνο και κρίνει από το επίπεδο και το ενδιαφέρον των εκπαιδευόμενων ότι μπορεί να το κάνει μπορεί να προχωρήσει και στη διδασκαλία των αλγορίθμων για κάθε μια από τις τέσσερις πράξεις). Οι εκπαιδευόμενοι/ες χρησιμοποιούν αριθμούς (αναφέρουν αριθμούς στον προφορικό τους λόγο και διαβάζουν αριθμούς) καθημερινά τόσο στον κοινωνικό όσο και στον επαγγελματικό τους χώρο συνήθως όμως δυσκολεύονται να γράψουν αριθμούς (τους γράφουν όπως τους ακούν χωρίς να εφαρμόζουν τους κανόνες της θεσιακής αξίας ψηφίου. Για παράδειγμα όταν θέλουν να γράψουν τον αριθμό 524 γράφουν συνήθως ). Ο/Η εκπαιδευτικός επιδιώκει να αποκτήσουν οι εκπαιδευόμενοι/ες την ικανότητα να γράφουν σωστά τους αριθμούς στο δεκαδικό σύστημα και να αλλάζουν μονάδες μιας τάξης σε μονάδες ανώτερης (π.χ. μονάδες σε δεκάδες) ή κατώτερης (π.χ. εκατοντάδες σε δεκάδες) τάξης. Στο προηγούμενο επίπεδο (επίπεδο Α) οι εκπαιδευόμενοι/ες είχαν συναντήσει διαφορετικούς αριθμούς (ακέραιους και δεκαδικούς), είχαν εντοπίσει διαφορετικές χρήσεις αριθμών και είχαν διαβάσει και αντιγράψει μεγάλους αριθμούς. Τώρα οι εκπαιδευόμενοι θα πρέπει να αποκτήσουν τη δεξιότητα να γράφουν μεγάλους αριθμούς (ακολουθώντας τους κανόνες της θεσιακής αξίας ψηφίου) όταν τους ακούν. Ο/Η εκπαιδευτικός θα πρέπει να έχει υπόψη μερικές κοινές δυσκολίες στην ενασχόληση με το θέμα της θεσιακής αξίας ψηφίου όπως: (α) η αντιστοίχηση της λεκτικής έκφρασης ενός αριθμού (π.χ. πέντε χιλιάδες πεντακόσια πενήντα πέντε) με τη γραπτή του έκφραση (π.χ. 5555), (β) η χρήση του μηδενός για να γράψουμε έναν αριθμό ή η σημασία του 0 ως ψηφίου ενός αριθμού (το 0 πιάνει μια θέση σε έναν αριθμό π.χ. στον 250 το 0 πιάνει τη θέση των μονάδων ενώ στον αριθμό 5042 πιάνει τη θέση των εκατοντάδων), (γ) η ονομασία της αξίας της θέσης ενός ψηφίου σε έναν αριθμό (το ίδιο ψηφίο σε διαφορετική θέση στον ίδιο αριθμό αποκτά κα διαφορετική αξία π.χ. το 5 στον αριθμό 5255 έχει σε κάθε θέση διαφορετική αξία), (δ) η αλλαγή μονάδων μιας τάξης σε μονάδες μιας άλλης τάξης (πώς μπορώ για παράδειγμα να εκφράσω τη χιλιάδα ως εκατοντάδες και ως μονάδες).

13 4 Διδασκαλία: Δεκαδικό σύστημα αρίθμησης Δέκα μονάδες μιας τάξεως δημιουργούν μια μονάδα της αμέσως μεγαλύτερης τάξης. Δέκα μονάδες κάνουν μια δεκάδα 10 μονάδες (10*1)=1 δεκάδα (10) Δέκα δεκάδες κάνουν μία εκατοντάδα 10 δεκάδες (10*10)=1 εκατοντάδα (100) Δέκα εκατοντάδες κάνουν μια χιλιάδα 10εκατοντάδες(10*100)=1χιλιάδα (1000) Ο αριθμός 23 έχει 2 δεκάδες (20 μ) και 3 μονάδες (23=20+3) Όταν γράφω έναν αριθμό δεν γράφω και τα 0 που δηλώνουν την τάξη του. Γράφω μόνον το ψηφίο που δηλώνει πόσες μονάδες μιας τάξης υπάρχουν στον αριθμό και το γράφω στην κατάλληλη θέση. Σε κάθε αριθμό, αρχίζοντας από δεξιά προς τα αριστερά το 1 ο ψηφίο είναι το ψηφίο των Μονάδων το αμέσως επόμενο το ψηφίο των Δεκάδων, μετά το ψηφίο των Εκατοντάδων κοκ. Έτσι ένας τετραψήφιος αριθμός έχει 4 ψηφία ΧΕΔΜ Π.χ. Χ Ε Δ Μ ( )

14 5 Ο/Η εκπαιδευτικός τοποθετεί στην επιφάνεια του over-head στις αντίστοιχες θέσεις έναν αριθμό δεκάδων και έναν αριθμό μονάδων και ζητάει από τους εκπαιδευόμενους να πουν και να γράψουν στο χαρτί τους τον αριθμό που σχηματίζεται. Μετά ζητάει από έναν/μια εκπαιδευόμενο/η να σχηματίσει στο over-head έναν αριθμό, όποιον θέλει, και οι άλλοι/ες εκπαιδευόμενοι/ες να βρουν και να συμβολίσουν στο χαρτί τους τον αριθμό που δημιούργησε. Εκφωνεί έπειτα έναν αριθμό και ζητάει από έναν/μια εκπαιδευόμενο/η να τον σχηματίσει με τα δεματάκια στο over-head και από τα άλλα μέλη της ομάδας των εκπαιδευομένων να τον συμβολίσουν στο χαρτί τους. Συγκρίνουν μετά τι έγραψαν και συζητούν ποιος/α έχει συμβολίσει σωστά τον αριθμό που εκφώνησε ο εκπαιδευτικός. Το ίδιο μπορεί να συνεχιστεί και για έναν τριψήφιο αριθμό. Σ αυτήν την περίπτωση ο/η εκπαιδευτικός θα πρέπει να έχει έτοιμα δεματάκια εκατοντάδων και δεκάδων. δεκάδες μονάδες

15 6 Διδασκαλία: Θεσιακή αξία ψηφίου μονάδες δεκάδες μονάδες εκατοντάδα μονάδες εκατοντάδα δεκάδες μονάδες Ο/Η εκπαιδευτικός διπλώνει κατάλληλα ταινίες από χαρτί (φαίνεται πώς στο παραπάνω σχήμα) και τις χρησιμοποιεί για να δείξει την αξία που έχει ένα ψηφίο ανάλογα με τη θέση του σε έναν αριθμό. Εκφωνεί αριθμούς και ζητάει από τους/τις εκπαιδευόμενους/ες να τους γράψουν στο τετράδιό τους. Έπειτα προτείνει να κάνουν το ίδιο οι ίδιοι/ες σε ζευγάρια. Ο/η ένας/μια θα λέει πέντε αριθμούς που ο/η άλλος/η θα γράφει στο τετράδιό του/της. Θα ελέγχει (με τη βοήθεια και του/της εκπαιδευτικού) αν γράφτηκαν σωστά οι αριθμοί και έπειτα θα αλλάζουν ρόλους.

16 7 Δραστηριότητα 2 Οι εκπαιδευόμενοι/ες με τη βοήθεια του/της εκπαιδευτικού συνεχίζουν τη συζήτηση γύρω από την επαγγελματική απασχόληση τους, τις εμπειρίες τους, τα προβλήματα και τις δυσκολίες που αντιμετωπίζουν αλλά και τις χαρές της δουλειάς τους (για παράδειγμα έρχονται σε επαφή με κόσμο, είναι όλη η οικογένεια πολύ συχνά μαζί,...). Με αφορμή τη συζήτηση γύρω από τις φωτογραφίες της λαϊκής αγοράς ο/η εκπαιδευτικός ρωτάει τους/τις εκπαιδευόμενους/ες αν πουλούν ρούχα στη λαϊκή, τι είδους ρούχα πουλούν, από πού τα αγοράζουν, αν διαπραγματεύονται την τιμή αγοράς (με τον έμποροπρομηθευτή) και την τιμή πώλησης (με τον δικό τους πελάτη), πως υπολογίζουν το κέρδος τους, κερδίζουν λιγότερα από ότι υπολόγιζαν κάποιες φορές; Ό/Η εκπαιδευτικός παρακινεί τους/τις εκπαιδευόμενους/ες να αφηγηθούν μια προσωπική τους ιστορία σχετικά με την αγοραπωλησία ειδών ένδυσης και από αυτήν την ιστορία, με δεδομένη την αναφορά σε τιμές και ποσότητες, δημιουργεί προβλήματα και τα λύνει μαζί με τους/τις εκπαιδευόμενους/ες σε βήματα, σταματώντας δηλαδή την αφήγηση για λίγο και συνεχίζοντας πάλι. Εμείς μεταφέρουμε και χρησιμοποιούμε παρακάτω μια σχετική αφήγηση. Η αφήγηση: Ο/Η εκπαιδευτικός αφηγείται την ιστορία του Χρυσοβαλάντη. «Ο Χρυσοβαλάντης από τις Σέρρες, άκουσε πως μια βιοτεχνία ρούχων στη Θεσσαλονίκη έχει στοκ (περίσσιο) εμπόρευμα και το δίνει όσο-όσο. Ο Χρυσοβαλάντης επικοινωνεί με το βιοτέχνη και την άλλη μέρα το πρωί ξεκινάει από τις Σέρρες με το βαν για να παραλάβει το εμπόρευμα. Πριν αρχίσει το ταξίδι γεμίζει το αυτοκίνητο με βενζίνη και πληρώνει 30.(1). Όταν φτάνει στη Θεσσαλονίκη, βρίσκει τη βιοτεχνία και παίρνει 500 μπλούζες όλων των μεγεθών (2). Ο βιοτέχνης του ζητάει 1500 με το φόρο (3). Το βράδυ που γυρίζει στις Σέρρες γεμίζει πάλι το αυτοκίνητο με βενζίνη και πληρώνει 20. Την επόμενη μέρα ξεκινάει να πουλήσει τις μπλούζες στις παραλίες της Ασπροβάλτας (4)». Ο/Η εκπαιδευτικός κάνει ερωτήσεις στους/στις εκπαιδευόμενους/ες για να διαπιστώσει αν έχουν συγκρατήσει πληροφορίες που μεταφέρονται με αριθμούς και αν μπορούν να συνδυάσουν δύο αριθμούς για να απαντήσουν σε μια ερώτηση. - Πόσα έδωσε για τη βενζίνη στη διαδρομή Σέρρες-Θεσσαλονίκη; - Πόσες μπλούζες αγόρασε; - Πόσα χρήματα του ζήτησε ο βιοτέχνης για όλες τις μπλούζες; - Πόσα έδωσε για τη βενζίνη στη διαδρομή Θεσσαλονίκη- Σέρρες; - Πόσο του στοίχισε η βενζίνη για το ταξίδι Σέρρες Θεσσαλονίκη Σέρρες; -Γιατί χρειάζεται να ξέρει ο Χρυσοβαλάντης το συνολικό ποσό που έδωσε για βενζίνη κατά τη διαδικασία αγοράς (από τη βιοτεχνία) και πώλησης (στις παραλίες) του εμπορεύματος;

17 8 Η δραστηριότητα: Ο/Η εκπαιδευτικός επαναλαμβάνει την ιστορία, αλλάζοντας λέξεις και εκφράσεις αν θέλει, αλλά αυτή τη φορά σταματάει σε διάφορα σημεία της αφήγησής του/της για να αλληλεπιδράσει με τους/τις εκπαιδευόμενους/ες, να ρωτήσει, να διδάξει, να τους/τις εμπλέξει σε δραστηριότητες που φέρνουν σε πέρας με τη βοήθειά του/της αρχικά και σταδιακά ανεξάρτητα ή συνεργαζόμενοι/ες με άλλους/ες εκπαιδευόμενους/ες. Ο Χρυσοβαλάντης ακούει πως μια βιοτεχνία ρούχων στη Θεσσαλονίκη έχει στοκ εμπόρευμα και το δίνει όσο-όσο. Επικοινωνεί με το βιοτέχνη και την άλλη μέρα πρωί-πρωί γεμίζει το βαν του με βενζίνη και ξεκινάει από τις Σέρρες για τη Θεσσαλονίκη. Πληρώνει 30 για τη βενζίνη. Ο/Η εκπαιδευτικός στο σημείο αυτό μπορεί να παρεμβάλει πρόσθετα στοιχεία. Για παράδειγμα «Ο Χρυσοβαλάντης την ώρα που πληρώνει διαπιστώνει ότι έχει στη τσέπη του μόνον χαρτονομίσματα των 20 και κέρματα των 2 και του 1. Με πόσους διαφορετικούς τρόπους μπορεί να πληρώσει το βενζινοπώλη;» Ο/Η εκπαιδευτικός προτρέπει τους/τις εκπαιδευόμενους/ες να συνεργαστούν ανά δύο και να χρησιμοποιήσουν τα φύλλα με τις εικόνες του ευρώ για να βρουν και να γράψουν όλους τους διαφορετικούς τρόπους που μπορούν. Οι εκπαιδευόμενοι/ες μπορεί να προτείνουν, με τη βοήθεια και του/της εκπαιδευτικού αρχικά, διαφορετικούς τρόπους για να δημιουργήσουν το ποσό των 30 [π.χ. 20+5(2), 20+10(1), 20+2(2)+6(1),.Αν ο Χρυσοβαλάντης δίνει μόνον κέρματα τότε υπάρχουν πάλι πολλοί συνδυασμοί. Αν δίνει μόνον χαρτονομίσματα, 2(20), τότε παίρνει ρέστα 10 από το βενζινοπώλη οπότε και τα ρέστα μπορούν πάλι να προκύψουν με διαφορετικούς συνδυασμούς κερμάτων]. Ο/Η εκπαιδευτικός μεταφέρει στον πίνακα τους διαφορετικούς τρόπους που προτείνουν οι εκπαιδευόμενοι/ες. Για παράδειγμα: = = =40 έδωσε ο Χρυσοβαλάντης 40-30=10 έδωσε ρέστα ο βενζινοπώλης.. Μ αυτόν τον τρόπο έχει την ευκαιρία να εισάγει τα σύμβολα +, -, και =, τη διαδικασία συμβολισμού της πρόσθεσης και της αφαίρεσης και να μιλήσει για τις δύο πράξεις εισάγοντας ταυτόχρονα και την αντίστοιχη ορολογία (συν, και, πλην, μείον, ίσον, πρόσθεση, προσθέτω, αφαίρεση, αφαιρώ) και να μιλήσει για το ευρώ και για μετατροπές από μια μονάδα σε άλλη προκειμένου για χρήματα.. Οπτικό λεξικό Συν, και, +, πρόσθεση Πλην, μείον, -,αφαίρεση Ίσον, = Στόχος της συγκεκριμένης δραστηριότητας είναι οι εκπαιδευόμενοι/ες να εξασκηθούν -στην εύρεση διαφορετικών τρόπων να πάρουν ένα ποσό, -στη χρήση των ευρώ, -στη λύση απλών προβλημάτων πρόσθεσης και αφαίρεσης, -στην αντιμετώπιση ανοιχτών προβλημάτων (εδώ, διαφορετικοί συνδυασμοί αριθμών μέσα από διαδικασία πρόσθεσης δίνουν το ίδιο άθροισμα) και -στον εντοπισμό των απαραίτητων πληροφοριών, την επιλογή των κατάλληλων στρατηγικών για την αντιμετώπιση μιας κατάστασης και στον αναστοχασμό του αποτελέσματος. Διδασκαλία: -Συμβολισμός της πρόσθεσης και της αφαίρεσης -Το ευρώ και η ισοτιμία του σε δραχμές.

18 9 Διδασκαλία: Το ευρώ σε κέρματα και χαρτονομίσματα και η αξία τους σε δραχμές Περιοχή μαθηματικού περιεχομένου: Μετρήσεις-Χρήματα. Μαθησιακοί στόχοι: Να γνωρίσουν κέρματα και χαρτονομίσματα, να υπολογίσουν κατά προσέγγιση την αξία σε δραχμές. Γνωστικοί στόχοι: Να αναπτύξουν αριθμητικές δεξιότητες μέσα από το χειρισμό νομισμάτων, να χειριστούν κέρματα και χαρτονομίσματα σε συγκεκριμένα πλαίσια επικοινωνίας, να σκεφθούν για την αξία κάθε νομίσματος και να επιλέξουν και να εφαρμόσουν στρατηγικές για να απαντήσουν σε ερωτήσεις ή να λύσουν προβλήματα. Γνωστικά μονοπάτια: 1. Να συναντήσουν τιμές εκφρασμένες σε ευρώ και να βρουν εναλλακτικούς τρόπους να σχηματίσουν το ίδιο χρηματικό ποσό (χρησιμοποιώντας κατάλληλα τα διάφορα νομίσματα όπως στο παράδειγμα πιο πάνω). 2. Να υπολογίσουν κατά προσέγγιση (χωρίς να κάνουν πράξεις) την αξία των διαφόρων νομισμάτων σε δραχμές. Το ευρώ (100 λεπτά), οι υποδιαιρέσεις (50 λεπτά, 20, 10, 5, 2, 1 λεπτό ή 0,50, 0,20, 0,10, 0,05, 0,02, 0,01 λεπτό) και τα πολλαπλάσιά του (2, 5, 10, 20, 50, 100, 200, 500 ευρώ) Το 1 λεπτό είναι λίγο λιγότερο από 3,5 δραχμές Το 1 ευρώ (100 λεπτά) είναι λίγο λιγότερο από 350 δραχμές Τα 10 ευρώ είναι λίγο λιγότερο από 3500 δραχμές Τα 100 ευρώ είναι λίγο λιγότερο από ; δραχμές -Αν έχω 300 ευρώ είναι σαν να έχω πόσες δραχμές; -Αν έχω 150 ευρώ είναι σαν να έχω πόσες δραχμές; -Πως το υπολογίσατε; Το 1 ευρώ (100 λεπτά) είναι λίγο λιγότερο από 350 δραχμές Τα 50 λεπτά (μισό ευρώ) είναι λίγο λιγότερο από ; δραχμές Τα 2 ευρώ (100 λεπτά) είναι λίγο λιγότερο από ; δραχμές -Αν έχω 5 ευρώ είναι σαν να έχω πόσες δραχμές; -Αν έχω 3,5 ευρώ είναι σαν να έχω πόσες δραχμές; -Πως το υπολογίσατε; Τι στρατηγική επιλέγουν και εφαρμόζουν για να υπολογίσουν την αντιστοιχία σε δραχμές; Τι στρατηγική επιλέγουν και εφαρμόζουν για να υπολογίσουν την αντιστοιχία σε δραχμές; Παιχνίδι ρόλων. Πωλητής/τρια-αγοραστής/τρια (ο πελάτης ρωτάει και διαπραγματεύεται-ο/η έμπορος απαντάει και διαπραγματεύεται) Εργοδότης/τρια-εργαζόμενος/η (ο/η εργαζόμενος/η ρωτάει και διεκδικεί-ο/η εργοδότης απαντάει και αρνείται ή διαπραγματεύεται)

19 10 Ευρώ-κέρματα Ευρώ χαρτονομίσματα 681,5 δραχμές 340,75 δραχμές 170,375 δραχμές 68,15 δραχμές 34,075 δραχμές 17,0375 δραχμές 6,815 δραχμές 3,4075 δραχμές -Τι κοινά χαρακτηριστικά έχουν μεταξύ τους όλα τα χαρτονομίσματα; Συνεργαστείτε ανά δύο για να τα εντοπίσετε ,75 δραχμές 3.407,5 δραχμές δραχμές δραχμές Διευθύνσεις στο δια δίκτυο που μπορούν να βρουν οι εκπαιδευτικοί πληροφορίες για το ευρώ erikou/eu/euro.html mbols Γράψτε δίπλα σε κάθε χαρτονόμισμα την αξία του σε δραχμές. -Συνεργαστείτε ανά δύο για να συγκρίνετε τις τιμές που βρήκατε.

20 11 Δραστηριότητα 3 (Διεύρυνση εφαρμογών όσον αφορά τα ανοιχτά προβλήματα, στο στάδιο συνεργατικής ικανότητας και κριτική ανασκόπηση όσον αφορά τις επιλογές στρατηγικών για την επίλυση ανοιχτών προβλημάτων) Η αφήγηση: Ο/Η εκπαιδευτικός επαναλαμβάνει το πρώτο μέρος της αφήγησης «Λοιπόν είχαμε πει ότι ο Χρυσοβαλάντης ξεκίνησε από τις Σέρρες να (αφήνει τους εκπαιδευόμενους να συνεχίσουν την ιστορία)..» και συνεχίζει μετά με το νέο μέρος της αφήγησης. Όταν φτάνει στη Θεσσαλονίκη, βρίσκει τη βιοτεχνία και παίρνει 500 μπλούζες όλων των μεγεθών. Η δραστηριότητα: Ο/Η εκπαιδευτικός παρεμβάλλει και άλλα στοιχεία και εμπλέκει τους/τις εκπαιδευόμενους/ες σε δραστηριότητες. «Οι μπλούζες που πήρε ήταν σε πακέτα κατά μέγεθος, Large (μεγάλο), Medium (μεσαίο), Small (μικρό) μέγεθος. Κάθε πακέτο είχε 100 κομμάτια. Μπορείτε να βρείτε πόσα πακέτα πήρε συνολικά και πόσα πακέτα πήρε από κάθε μέγεθος;» Το 2 ο σκέλος της ερώτησης είναι μια ανοιχτή ερώτηση με την έννοια ότι δεν υπάρχει μία μόνο σωστή απάντηση. Μπορεί να είναι 2(L), 2(M), 1 S) ή 2(L), 1(M), 2(S) ή 1(L), 2(M), 2(S) ή 1(L), 1(M), 3(S) κ.ο.κ εκτός αν αποφασίσουν, εκπαιδευτικός και εκπαιδευόμενοι/ες να βάλουν από την αρχή κάποιον περιορισμό π. χ. τα (S) είναι τα λιγότερα ή. Έτσι για παράδειγμα στην ιστορία του Χρυσοβαλάντη για να βρω πόσα πακέτα των 100 κομματιών πήρε από τη βιοτεχνία μπορώ να πω =500 μπλούζες ή 5 φορές από 100 μας κάνουν 500 (5χ100=500) μπλούζες. Μ αυτόν τον τρόπο ο/η εκπαιδευτικός έχει την ευκαιρία να εισάγει τα σύμβολα (x), ( ), τη διαδικασία συμβολισμού του πολλαπλασιασμού, να μιλήσει για την πράξη του πολλαπλασιασμού εισάγοντας ταυτόχρονα και την αντίστοιχη ορολογία (επί, πολλαπλασιασμός, πολλαπλασιάζω) και τον πίνακα της προπαίδειας. Για παράδειγμα μπορεί να επισημάνει ότι όταν έχουμε μια ποσότητα και παίρνουμε την ίδια ποσότητα 2, 3, 4, 5, πολλές φορές αντί να προσθέτω κάθε φορά την ίδια ποσότητα λέμε ότι πολλαπλασιάζουμε αυτήν την ποσότητα 2, 3, 4, 5,..φορές. (Πολλαπλασιασμό κάνουμε όταν ξέρουμε την τιμή της μιας μονάδας και θέλουμε να βρούμε την τιμή πολλών μονάδων ομοειδών προς αυτήν). Το σημείο που δηλώνει αυτήν την πράξη (τον πολλαπλασιασμό μιας ποσότητας με έναν αριθμό) είναι το (x) και λέγεται (επί). Πολλές φορές αντί για το (x) χρησιμοποιούμε και μια τελεία ( ).

21 12 Οπτικό λεξικό Large Medium Small μεγάλο μεσαίο μικρό Μέγεθος Η δραστηριότητα 3 θα μπορούσε να επεκταθεί ανάλογα με το κλίμα της τάξης, το ενδιαφέρον που δείχνουν οι εκπαιδευόμενοι/ες και το επίπεδο δεξιοτήτων στο οποίο βρίσκονται ή το οποίο επιδιώκει ο/η εκπαιδευτικός να αναπτύξει. Θα μπορούσε για παράδειγμα ο/η εκπαιδευτικός να ζητήσει από τους εκπαιδευόμενους να συνεργαστούν ανά δύο και να σκεφθούν και άλλους τρόπους τακτοποίησης σε πακέτα, όπως πακέτα των 50 κομματιών. Δραστηριότητα 4 (Χρήση του υπολογιστή τσέπης) Ο/Η εκπαιδευτικός διατυπώνει ένα πρόβλημα, ζητάει από τους/τις εκπαιδευόμενους/ες να του βρουν την απάντηση και ρωτάει αν χρησιμοποιούν στη δουλειά τους υπολογιστή τσέπης. Χρησιμοποιεί ο/η ίδιος/α υπολογιστή τσέπης (καλό είναι να υπάρχει τουλάχιστον ένας calculator ανά δύο εκπαιδευόμενους/ες) και δείχνει παράλληλα τι κάνει (ομάδα δεξιοτήτων: Εργαλειακή επικοινωνία, στάδιο ικανότητας υποβοηθούμενη και αργότερα ανεξάρτητη, φάση: στοχασμός της εμπειρίας και μετά εμπλοκή σε δραστηριότητα). Μετά ζητάει από τους/τις εκπαιδευόμενους/ες να κάνουν το ίδιο με κάποιο άλλο παράδειγμα (π.χ. αγόρασε κάποιος 50 φόρμες προς 20 ευρώ τη μία. Πόσα χρήματα έδωσε;) ενώ ο/η ίδιος/α παρακολουθεί πως χρησιμοποιούν οι εκπαιδευόμενοι/ες τον υπολογιστή τσέπης.

22 13 ΠΡΟΣΘΕΣΗ ΙΣΟΝ ΑΦΑΙΡΕΣΗ ΠΟΛΛΑΠΛΑΣΙΑΣΜΟΣ ΔΙΑΙΡΕΣΗ Ο/Η εκπαιδευτικός μπορεί να χρησιμοποιήσει επίσης τον calculator για να δείξει τη διαδικασία πρόσθεσης ποσοτήτων (η διαδικασία μάλιστα αυτή μπορεί να προηγηθεί της διαδικασίας πολλαπλασιασμού). Για παράδειγμα: Αν ο Χρυσοβαλάντης έδωσε την πρώτη φορά 30 τη δεύτερη 20 και την τρίτη 30 για βενζίνη πόσα ξόδεψε συνολικά; Ο/Η εκπαιδευτικός εξηγεί ότι όταν έχουμε διαφορετικές ποσότητες από το ίδιο είδος και θέλουμε να βρούμε τη συνολική ποσότητα κάνουμε πρόσθεση. Θυμίζει ή ζητάει από τους/τις εκπαιδευόμενους/ες να πουν ή να γράψουν το σημείο της πρόσθεσης (το (+), λέγεται συν ή και). Δείχνει στον υπολογιστή τσέπης τι κάνει. Μετά ζητάει από τους/τις εκπαιδευόμενους/ες να κάνουν το ίδιο με κάποιο άλλο παράδειγμα (π.χ. Ο Χρυσοβαλάντης την πρώτη μέρα κέρδισε 20 ευρώ, τη δεύτερη 38 και την τρίτη 27 ευρώ. Πόσα κέρδισε τις 3 μέρες;) αλλά πριν χρησιμοποιήσουν τον υπολογιστή τσέπης να υπολογίσουν νοερά πόσο περίπου κερδίζει συνολικά ο Χρυσοβαλάντης.

23 14 Δραστηριότητα 5 (Η πράξη της διαίρεσης σε συγκεκριμένα πλαίσια επικοινωνίας) Η αφήγηση: Ο/Η εκπαιδευτικός αρχίζει να ξαναλέει την ιστορία μέχρι τώρα αφήνοντας τους/τις εκπαιδευόμενους/ες να πουν τη συνέχεια και συνεχίζει την ιστορία παρακάτω. Ο βιοτέχνης ζητάει από το Χρυσοβαλάντη 1500 με το φόρο για τις 500 μπλούζες. Η δραστηριότητα: Ο/Η εκπαιδευτικός διευκρινίζει ότι η τιμή κάθε μπλούζας είναι ανεξάρτητη από το μέγεθός της, παροτρύνει τους/τις εκπαιδευόμενους/ες να σκεφθούν πόσο κοστίζει η κάθε μπλούζα και ζητάει να πουν πως το βρήκαν(τι στρατηγική επέλεξαν και εφάρμοσαν). Διδασκαλία: Η διαίρεση (πότε κάνουμε διαίρεση, η διαίρεση αντίθετη του πολλαπλασιασμού) Ο/Η εκπαιδευτικός έχει την ευκαιρία να μιλήσει για την πράξη της διαίρεσης (πότε κάνουμε διαίρεση, πως διαιρούμε έναν αριθμό με έναν άλλο, πως μπορούμε νοερά να υπολογίσουμε κατά προσέγγιση το πηλίκο μιας διαίρεσης, πως εκτελούμε μια διαίρεση στον υπολογιστή τσέπης). Μπορεί να χρησιμοποιήσει και άλλα παραδείγματα δραστηριοτήτων (από τις εμπειρίες των εκπαιδευομένων) στα οποία είναι απαραίτητη η πράξη της διαίρεσης και στα οποία εμφανίζεται άλλοτε η διαίρεση μερισμού (όταν ξέρουμε την τιμή των πολλών μονάδων και ζητούμε την τιμή μιας μονάδας ομοειδούς προς αυτές. Για παράδειγμα: Ο Νταλής έχει 108 κιλά πατάτες και θέλει να τις μοιράσει σε 9 τσουβάλια. Πόσα κιλά θα βάλει στο κάθε ένα;) και άλλοτε η διαίρεση μέτρησης (όταν ξέρουμε την τιμή των πολλών μονάδων, την τιμή της μιας μονάδας ομοειδούς προς αυτές και ζητούμε το πλήθος των πολλών μονάδων. Για παράδειγμα: Ένα κιλό βερίκοκα κοστίζει 3 ευρώ πόσα κιλά θα αγοράσουμε με 36 ευρώ;). Ο/Η εκπαιδευτικός χρησιμοποιώντας ένα παράδειγμα δείχνει στον υπολογιστή τσέπης τι κάνει και μετά ζητάει από τους/τις εκπαιδευόμενους/ες να κάνουν το ίδιο με κάποιο άλλο παράδειγμα (π.χ. Ο έμπορος είπε στην Ερατώ ότι θα της κάνει καλή τιμή. Για 60 πλαστικές καρέκλες θα δώσει 120 ευρώ. Η Ερατώ σκέφτεται πόσο της κοστίζει η μία για να ξέρει πόσο μπορεί να πουλήσει το κομμάτι στα νησιά που θα πάει με το φορτηγό της) ενώ ο/η ίδιος/α παρακολουθεί πως χρησιμοποιούν τον υπολογιστή τσέπης.

24 15 Δραστηριότητα 6 Ο/Η εκπαιδευτικός μπορεί αν θέλει (και εφόσον οι εκπαιδευόμενοι/ες δεν έχουν κουραστεί να ακούν την ίδια ιστορία) να συνεχίσει και να ολοκληρώσει την ιστορία. Η αφήγηση: «Ο Χρυσοβαλάντης αποφασίζει να πουλήσει τις μπλούζες προς 5 το κομμάτι (5). Η δουλειά στις παραλίες πήγε καλά. Πούλησε 400 μπλούζες σε ένα Σαββατοκύριακο (6). Την Κυριακή το βράδυ γυρίζει στις Σέρρες, γεμίζει πάλι το αυτοκίνητο με βενζίνη και πληρώνει άλλα 30 (7). Σκέφτηκε να πουλήσει τις υπόλοιπες μπλούζες στη λαϊκή της Δευτέρας. Έκανε τους λογαριασμούς του και αποφάσισε να τις πουλήσει 6 τις δύο (8). Τη Δευτέρα στη λαϊκή ξεπούλησε. Αναρωτιέται πόσα κέρδισε.» - Πόσα χρήματα εισέπραξε από τις μπλούζες που έδωσε στις παραλίες; - Πόσο ήταν το κέρδος του; Αν δεν πουλούσε τις υπόλοιπες 100 θα είχε κερδίσει ή ζημιώσει από την αγορά τους; - Πόσα χρήματα έβγαλε στη λαϊκή στις Σέρρες; - Πόσα ήταν όλα μαζί τα έξοδά του; - Πόσα πήρε συνολικά από τις μπλούζες που πούλησε και ποιο ήταν το κέρδος του; - Ο Χρυσοβαλάντης ξόδεψε, εκτός από τη βενζίνη, και 60 για διάφορα έξοδα. Δούλεψε 3 ημέρες. Αν αφαιρέσουμε τα έξοδά του πόσο ήταν το μεροκάματό του; - Συμπληρώστε το καθημερινό βιβλίο Εσόδων-Εξόδων. Καθημερινό ή βιβλίο ταμείου: Σημείωση: Το παρόν δεν θεωρείται στην εφορία και δεν αποτελεί βιβλίο ελέγχου. Είναι μόνο για την προσωπική καταγραφή εσόδων και εξόδων.

25 16 iii. Πλανόδιο εμπόριο: Το επάγγελμα του γυρολόγου Σ αυτή την υποκατηγορία ακολουθείται η διαδικασία αποκωδικοποίησης της φωτογραφίας με την οποία παρουσιάστηκε το προηγούμενο θέμα. Το θέμα αυτό αποτελεί συνέχεια του επαγγέλματος του μικροπωλητή. Οι Τσιγγάνοι/ες που ασκούν αυτό το επάγγελμα εντάσσονται στην ίδια κατηγορία με τη μόνη διαφορά ότι δεν έχουν μέρος σταθερό για την πώληση των προϊόντων τους. Να τονιστεί ότι ο μικροπωλητής είτε σε λαϊκή αγορά είτε γυρολόγος για κάθε αγορά και μεταφορά αγροτικών προϊόντων με σκοπό τη μεταπώληση είναι αναγκαίο να φέρει μαζί του το ειδικό δελτίο αποστολής και τιμολόγιο αγοράς. Αυτό το έγγραφο επιδεικνύεται σε κάθε έλεγχο και καθορίζει το ποσοστό κέρδους. Διδακτικοί στόχοι: - Να χρησιμοποιήσουν τον προφορικό λόγο για να συζητήσουν τη σχέση τους με μηχανισμούς εξουσίας (αγορανομία, τροχαία κ.τ.λ.) προκειμένου να οδηγηθούν σε κριτική συνειδητοποίηση των ανισοτήτων στην κοινωνία και των λόγων που συμβάλλουν στη διαμόρφωσή τους. - Να αναδείξουν τις συνθήκες εργασίας και τη μεγάλη διάρκεια απουσίας από το σπίτι. Σε κάθε περίπτωση ξεκινάμε και εδώ από τις εμπειρίες των εκπαιδευόμενων. Η αφήγηση θα φέρει στην επιφάνεια τα προβλήματα που αντιμετωπίζουν κατά την άσκηση αυτού του επαγγέλματος. Ενδεικτικά αναφέρουμε τα παρακάτω: Τακτικές παραβάσεις του Κ.Ο.Κ. (Κώδικα Οδικής Κυκλοφορίας), προβλήματα από αγορανομικούς ελέγχους για συνοδευτικά έγγραφα των εμπορευμάτων (τιμολόγια αγοράς κ.λ.π.), θέματα ασφάλειας όλης της οικογένειας λόγω των συνεχών μετακινήσεων, προβλήματα στη σχολική φοίτηση των παιδιών και ό,τι άλλο προκύψει κατά τη συζήτηση. Ο/η εκπαιδευτικός μπορεί με τη βοήθεια ενός χάρτη να αναζητήσει από κοινού με τους/τις εκπαιδευόμενους/ες τις περιοχές που κατοικούν και κινούνται και να χαράξουν στο χάρτη τις πορείες τους κατά τις διάφορες μετακινήσεις τους στο πλαίσιο της δουλειάς τους. Ενδεικτικές ερωτήσεις: -Ποιες είναι οι πιο συνηθισμένες δυσκολίες που αντιμετωπίζετε κατά τη διάρκεια των μετακινήσεών σας; Πώς αντιμετωπίζει μια οικογένεια την κατάσταση αυτή; -Είναι συνηθισμένο να σας σταματάνε για έλεγχο στη διάρκεια της διαδρομής σας (τροχαία ή άλλη υπηρεσία) και τι είδους έλεγχο σας κάνουν; Πώς θα αντιδρούσατε σε μια τέτοια περίσταση; -Τι είδους έλεγχο μπορεί να μας κάνει ένας αγορανομικός υπάλληλος; Τι μπορεί να μας ζητήσει; Διατυπώστε μια υποθετική παρόμοια κατάσταση και φτιάξτε ένα διάλογο.

26 17 Το επάγγελμα του γυρολόγου: Η ιστορία του Αλή (αριθμητισμός) Ο Αλή από την Ξάνθη πήγε με το αυτοκίνητό του στη Βροντού (1) και αγόρασε 10 τσουβάλια πατάτες. Το κάθε τσουβάλι είχε μέσα 50 κιλά (2). Πλήρωσε για κάθε κιλό πατάτες 30 λεπτά (cents) (3). Ξεκίνησε να τις πουλήσει στα γύρω χωριά. Πουλάει το κάθε κιλό 50 λεπτά (cents). Έβαλε τις πατάτες σε σακούλες των 5 κιλών (4). Η δουλειά δεν πήγε καλά. Μετά την τέταρτη μέρα κάποιες πατάτες άρχισαν να χαλάνε. Την πέμπτη μέρα διαπίστωσε πως το πρόβλημά του ήταν σοβαρό. Το απόγευμα με τη γυναίκα του και τα τρία παιδιά του άνοιξαν τα πέντε τσουβάλια που είχαν μείνει απούλητα για να βγάλουν τις χαλασμένες πατάτες (5). Πέταξαν 2 τσουβάλια. Ο Αλή στεναχωρήθηκε πολύ (6). Για να μη χαλάσουν και άλλες πατάτες πήρε την απόφαση να πουλήσει τις υπόλοιπες για 30 λεπτά (cents) το κάθε κιλό. Το Σάββατο στη λαϊκή πούλησε τις υπόλοιπες πατάτες (7). Ο/η εκπαιδευτικός έχει τη δυνατότητα με βάση τη συγκεκριμένη προβληματική κατάσταση να επεκτείνει επιδιώξεις και στόχους της προηγούμενης θεματικής ενότητας (λαϊκή αγορά) εμπλέκοντας τους/τις εκπαιδευόμενους/ες σε δραστηριότητες στις οποίες θα εφαρμόσουν υπολογιστικές δεξιότητες που απέκτησαν και θα έχουν την ευκαιρία να αναπτύξουν και νέες. Καθώς αφηγείται την ιστορία του Αλή σταματά σε διάφορα σημεία για να ρωτήσει τους/τις εκπαιδευόμενους/ες και να τους/τις προσκαλέσει σε διάφορες δραστηριότητες. (1) - Μπορούμε να βρούμε στο χάρτη την Ξάνθη ή τη Βροντού; - Σε ποιο διοικητικό διαμέρισμα ανήκουν; (2) -Ο Αλή αγόρασε 10 τσουβάλια πατάτες των 50 κιλών κάθε τσουβάλι. Δηλαδή πόσα κιλά πατάτες αγόρασε; (3) - Πόσα χρήματα έδωσε για να αγοράσει τις πατάτες; (4) - Πόσο δηλαδή κερδίζει για κάθε κιλό; - Πόσα θα κερδίσει από κάθε τσουβάλι αν τις πουλήσει όλες; - Πόσες σακούλες γεμίζει από κάθε τσουβάλι; - Πόσο κερδίζει ο Αλή από κάθε σακούλα που πουλάει; (5) - Έχει πουλήσει 5 τσουβάλια πατάτες. Πόσα κιλά δηλαδή; - Πόσα χρήματα κέρδισε από τα 5 τσουβάλια; (6) - Πέταξε 2 τσουβάλια πατάτες. Δηλαδή, πόσα κιλά; -Πετώντας ο Αλή 2 τσουβάλια, δηλαδή 100 κιλά πατάτες, είναι σαν να πετάει και τα χρήματα που είχε δώσει για να τις αγοράσει. Πόσα χρήματα έχασε δηλαδή από τα 2 τσουβάλια που πέταξε; (7) - Τα 3 τσουβάλια που έμειναν τα πουλάει ο Αλή όσο τα αγόρασε. Δεν βγάζει συνεπώς κανένα κέρδος. Παίρνει πίσω μόνον τα χρήματα που έδωσε για να τα αγοράσει. Πόσα κέρδισε δηλαδή ο Αλή από την αγοροπωλησία αυτής της εβδομάδας; - Μπορείτε να πείτε πόσο ήταν το μεροκάματο του Αλή (απασχολήθηκε 6 ημέρες); Έχει και κάποια άλλα έξοδα τα οποία πρέπει να υπολογίσει; Τελικά ήταν συμφέρουσα αυτή η εργασία;

27 18 Εμπλοκή σε δραστηριότητες Δραστηριότητα 1 Η ιστορία με τον Αλή (ή μια αντίστοιχη ιστορία που θα προκύψει από την αφήγηση προσωπικών ιστοριών των εκπαιδευομένων) δίνει τη δυνατότητα για ανάπτυξη επικοινωνίας με τη χρήση τεχνολογίας (διεύρυνση προηγούμενης εφαρμογής όπως στην περίπτωση του Χρυσοβαλάντη) και κοινωνικών δεξιοτήτων (δεξιότητες για να συναναστρέφεται με άλλους ανθρώπους και την κοινότητα, να αξιολογεί καταστάσεις και να λύνει προβλήματα, να παίρνει πρωτοβουλίες, να ξέρει πώς να μαθαίνει). Οι εκπαιδευόμενοι/ες δεν γνωρίζουν τους αλγόριθμους των πράξεων. Μπορούν να εκτιμήσουν την πράξη που θα κάνουν και να υπολογίσουν από μνήμης κατά προσέγγιση το αποτέλεσμα, αλλά δεν μπορούν να βρουν το ακριβές αποτέλεσμα διαδικασιών πολλαπλασιασμού και διαίρεσης. Είναι απαραίτητο ωστόσο να μπορούν να υπολογίζουν με ακρίβεια τα διάφορα ποσά τόσο για προσωπική τους χρήση (να ξέρουν αν χάνουν ή αν κερδίζουν, πόσο χάνουν ή κερδίζουν, τι τους αποφέρει ως έσοδο μια ορισμένη εργασία, ) όσο και για την επικοινωνία τους με άλλους (εμπόρους και πελάτες). Στόχος της δραστηριότητας είναι να εφαρμόσουν σε νέες καταστάσεις και να διευρύνουν τις δεξιότητες που απόκτησαν σχετικά με τη χρήση του υπολογιστή τσέπης ώστε ανάλογα με την πράξη που χρειάζεται να κάνουν να επιλέγουν το κατάλληλο σύμβολο από το πληκτρολόγιο και να είναι σε θέση να ελέγξουν (κάνοντας τους αντίστοιχους υπολογισμούς νοερά) αν το αποτέλεσμα που βρήκαν είναι σωστό. Οι εκπαιδευόμενοι/ες αναλαμβάνουν μόνοι/ες τους να φέρουν σε πέρας μια εργασία με τη χρήση της συγκεκριμένης τεχνολογίας και σκέφτονται στο τέλος της ιστορίας αν ο Αλή ενήργησε σωστά όταν αποφάσισε να πουλήσει φτηνότερα στο τέλος τις πατάτες που του είχαν μείνει, αν ήταν προτιμότερο από την αρχή να τις πουλάει φτηνότερα, αν το κέρδος που τελικά έβγαλε αποτελεί ένα ικανοποιητικό μεροκάματο, αν πρέπει να υπολογίζει στο μεροκάματο αυτό και την απασχόληση της γυναίκας του όλες αυτές τις ημέρες. Ο/Η εκπαιδευτικός αρχίζει την αφήγηση της ιστορίας του Αλή και όταν φτάνει στο σημείο που αναφέρεται στον αριθμό των κιλών ανά τσουβάλι με πατάτες λέει: «Το 1 τσουβάλι έχει 10 κιλά, δηλαδή τα 5 τσουβάλια θα έχουν 5 φορές από 10 κιλά. Είπαμε ότι όταν έχουμε μια ποσότητα και παίρνουμε την ίδια ποσότητα 2, 3, 4, 5, πολλές φορές λέμε ότι..(πολλαπλασιάζουμε) αυτήν την ποσότητα 2, 3, 4, 5,..φορές. Το σημείο που δηλώνει αυτήν την πράξη (τον πολλαπλασιασμό μιας ποσότητας με έναν αριθμό) είναι το.(x) και λέγεται..(επί). Πολλές φορές αντί για το x χρησιμοποιούμε και μια.(τελεία). Ο/Η εκπαιδευτικός δηλαδή αφήνει μισοτελειωμένες τις φράσεις του έτσι ώστε οι εκπαιδευόμενοι/ες να τις συμπληρώσουν με τους κατάλληλους όρους που έχουν χρησιμοποιήσει σε προηγούμενη ενότητα. Ο/Η εκπαιδευτικός συνεχίζει λέγοντας «Στην ιστορία του Αλή για παράδειγμα για να βρω πόσα κιλά πατάτες έχουν τα 5 τσουβάλια πολλαπλασιάζω το 10 (που είναι τα κιλά πατάτες σε κάθε τσουβάλι) με το 5 (που είναι ο αριθμός τσουβαλιών που αγόρασε ο Αλή). Ο/Η εκπαιδευτικός δείχνει στον υπολογιστή τσέπης τι κάνει. Μετά ζητάει από τους/τις

28 19 εκπαιδευόμενους/ες να κάνουν το ίδιο με κάποιο άλλο παράδειγμα. Κάτι αντίστοιχο μπορεί να κάνει ο/η εκπαιδευτικός για την πρόσθεση ποσοτήτων. Για παράδειγμα: Αν ο Αλή πούλησε την πρώτη μέρα 75 κιλά πατάτες, τη δεύτερη 90 κιλά, την τρίτη 85, πόσα κιλά πούλησε συνολικά τις 3 μέρες; Ο/Η εκπαιδευτικός θυμίζει ότι όταν έχουμε διαφορετικές ποσότητες από το ίδιο είδος και θέλουμε να βρούμε τη συνολική ποσότητα κάνουμε πρόσθεση. Το σημείο της πρόσθεσης είναι το (+) και λέγεται συν ή και. Δείχνει στον υπολογιστή τσέπης τι κάνει. Μετά ζητάει από τους/τις εκπαιδευόμενους/ες να κάνουν το ίδιο με κάποιο άλλο παράδειγμα (π.χ. Ο Αλή την πρώτη μέρα κέρδισε 15 ευρώ, τη δεύτερη 18 και την τρίτη 17 ευρώ. Πόσα κέρδισε τις 3 μέρες;). Αν δεν υπάρχουν αρκετοί calculators οι εκπαιδευόμενοι/ες συνεργάζονται για να απαντήσουν τα ερωτήματα. Δραστηριότητα 2 Το συμπληρωμένο δελτίο αποστολής γίνεται η αφορμή για δραστηριότητες στη γλώσσα και τα μαθηματικά. 38 8/3/04 Ονοματόπουλος Μικροπωλητής Καραϊσκάκη 13 Θεσσαλονίκη Ι Θεσ/νίκης Θεσσαλονίκη Ν. Μουδανιά 8/3/04 πατάτες 500 κιλό 0, Εκατόν πενήντα τρία ευρώ και εβδομήντα πέντε λεπτά ,75 153,75 - Πόσους αριθμούς διαβάζετε στο δελτίο αποστολής; - Τι δηλώνει ο κάθε αριθμός; - Ποιος αριθμός δηλώνει την ημερομηνία που έγινε η συναλλαγή; - Ποιον μήνα έγινε η συναλλαγή; - Ποιος αριθμός δηλώνει την τιμή μονάδας; - Στο κάτω αριστερά μέρος του δελτίου γράφει την αξία ολογράφως (ο/η εκπαιδευτικός διαβάζει). Γράψτε τον αριθμό που δηλώνει την αξία.

29 20 Δραστηριότητα 3 Θέμα: Χάρτης της Ελλάδας: Ο χάρτης προσφέρει δυνατότητες να καλλιεργηθούν ικανότητες γραμματισμού και αριθμητισμού. Διδακτικοί στόχοι - Να μάθουν να προσανατολίζονται πάνω στο πολιτικό χάρτη της Ελλάδας και να εξοικειωθούν με κάποιους βασικούς γεωγραφικούς όρους (βορράς, νότος, ανατολή, δύση, νησί, δρόμοι κ.λ.π.). - Να αναγνωρίζουν το ρόλο των χρωμάτων στο διοικητικό διαχωρισμό των περιφερειών. - Να παρουσιάσουν τις συνηθισμένες διαδρομές που ακολουθούν και τις περιοχές που συνήθως επισκέπτονται.

30 21 Δραστηριότητες (αριθμητισμός) 1. Γραφική παράσταση: Εισόδημα κατοίκων σε ευρώ (1996) Περιοχή μαθηματικού περιεχομένου: Διαγράμματα στήλης Μαθησιακοί στόχοι: Εξοικείωση, ανάγνωση και δημιουργία διαγραμμάτων στήλης. Γνωστικοί στόχοι: Να δουν διαγράμματα στήλης, να σκεφθούν τι πληροφορίες μεταφέρουν, να προσδιορίσουν τη λειτουργία τους, να χρησιμοποιήσουν διαγράμματα στήλης για να εκφράσουν σχέσεις. Γνωστικά μονοπάτια: Να δουν πίνακες, να σκεφθούν τι πληροφορίες μεταφέρουν, να προσδιορίσουν τη λειτουργία τους, να δημιουργήσουν πίνακες από πληροφορίες που τους δίνονται και να συσχετίσουν πίνακες και διαγράμματα στήλης. 2. Πίνακας πληθυσμού μεγαλυτέρων πόλεων Περιοχή μαθηματικού περιεχομένου: Συγκρίσεις μεγάλων αριθμών Μαθησιακοί στόχοι: Να διατάξουν μεγάλους αριθμούς Προαπαιτούμενες γνώσεις: Δεκαδικό σύστημα αρίθμησης και θεσιακή αξία ψηφίου (Διδασκαλία). Γνωστικοί στόχοι: Να δουν μεγάλους αριθμούς σε συγκεκριμένα πλαίσια επικοινωνίας, να σκεφθούν για την αξία κάθε ψηφίου σε έναν αριθμό, να προσδιορίσουν τη θέση των Μονάδων, των Δεκάδων, των Εκατοντάδων, κλπ, να βάλουν αριθμούς στη σειρά από τον μεγαλύτερο στον μικρότερο. Γνωστικά μονοπάτια: 1. Να δουν αποστάσεις εκφρασμένες σε διαφορετικές μονάδες μέτρησης, να σκεφθούν για τη σχέση των μονάδων, να προσδιορίσουν το μέγεθος που εκφράζει ο κάθε αριθμός και να αποφανθούν ποια απόσταση είναι μεγαλύτερη. 2. Να δουν την ίδια τιμή εκφρασμένη σε ευρώ και δραχμές, να σκεφθούν τη σχέση ανάμεσα στο νέο και στο παλιό νόμισμα, να βρουν πως μπορούν να υπολογίζουν κατά προσέγγιση την αντιστοιχία και να προβούν σε μερικές μετατροπές.

31 22 Εμπλοκή σε δραστηριότητες 1. Γραφική παράσταση: Εισόδημα κατοίκων σε ευρώ (1996) ΕΙΣΟΔΗΜΑ ΚΑΤΟΙΚΩΝ ΣΕ ΕΥΡΩ ΑΤΤΙΚΗ ΜΑΚΕΔΟΝΙΑ ΚΡΗΤΗ Ν. ΑΙΓΑΙΟΥ ΘΕΣΣΑΛΙΑ Ν. ΙΟΝΙΟΥ ΣΤ. ΕΛΛΑΔΑ ΠΕΛΟΠΟΝΗΣΟΣ ΘΡΑΚΗ ΗΠΕΙΡΟΣ O/H εκπαιδευτικός δείχνει τη γραφική παράσταση στους/στις εκπαιδευόμενους/ες χρησιμοποιώντας αν θέλει και over-head. Ρωτάει αν μπορούν να φανταστούν σε τι αναφέρεται, ποια κατάσταση ή ποια σχέση περιγράφει. Ρωτάει αν έχουν δει οι εκπαιδευόμενοι/ες παρόμοια εικόνα και που. Διαβάζει τον τίτλο της γραφικής παράστασης και ρωτάει: -Πότε μπήκε το ευρώ στη ζωή μας; -Το 1996 τι νόμισμα είχαμε; -Πόσα χρόνια πέρασαν από το 1996 μέχρι σήμερα; -Γιατί λέτε να αναφέρεται σε ευρώ ο τίτλος της εικόνας αφού δεν είχαμε τότε ακόμη τα ευρώ; Αφού μιλήσουν για το εισόδημα και τι σημαίνει εισόδημα κατοίκων μιας περιοχής διαβάζει τα ονόματα των γεωγραφικών διαμερισμάτων από τις στήλες ενώ συγχρόνως προτρέπει τους/τις εκπαιδευόμενους/ες να τα δείχνουν μαζί του στο χάρτη. Μετά ρωτάει αν μπορούν να φανταστούν γιατί υπάρχουν αυτές οι οριζόντιες γραμμές στην εικόνα και βοηθάει τους/τις εκπαιδευόμενους/ες να τις συνδυάσουν με τους αριθμούς που εμφανίζονται στο αριστερό μέρος της εικόνας (μιλάει για τα διαστήματα από 0 έως 1000 ευρώ, από 1000 έως 2000, κλπ). Ρωτάει -Γιατί οι στήλες έχουν διαφορετικό ύψος; -Τι σημαίνει η κοντύτερη και τι η ψηλότερη στήλη; -Σε ποιο διαμέρισμα αντιστοιχεί η μία και σε ποιο η άλλη; Ο/Η εκπαιδευτικός δείχνει πως μπορούν να βρίσκουν σε ποιον αριθμό αντιστοιχεί κάθε στήλη (τοποθετώντας έναν χάρακα παράλληλο προς τη βάση της εικόνας από το άνω άκρο κάθε στήλης) και μετά προτρέπει τους/τις εκπαιδευόμενους/ες -Αντιστοιχίστε τους αριθμούς με τα γεωγραφικά διαμερίσματα. - Βάλτε τους σωστούς αριθμούς στον πίνακα.

32 23 Ο/Η εκπαιδευτικός: Εισάγει τους όρους: εισόδημα, διάστημα (ίσα διαστήματα), άξονες, οριζόντιοςκατακόρυφος άξονας και αναπτύσσεται το περιεχόμενό τους. Έχει τη δυνατότητα να (ξανα)μιλήσει: για τη σχέση ευρώ-δραχμές που είχε ήδη επισημάνει σε προηγούμενη ενότητα, να τονίσει τη διαφορά σε αξία ανάμεσα σε π.χ. 10 Є και 10 δραχμές και να προχωρήσει σε δραστηριότητες μετατροπής σε δραχμές (χρησιμοποιώντας τον υπολογιστή τσέπης) κάποιων από τα ποσά που δίνονται στο διάγραμμα σε ευρώ. Οπτικό λεξικό Ίσος-η-ο, ευρώ, Οριζόντιος άξονας Κατακόρυφος άξονας Στόχος της συγκεκριμένης ενότητας είναι η εφαρμογή δεξιοτήτων (αντιστοιχία ευρώδραχμής) μετατροπής ευρώ σε δραχμές και το αντίστροφο και εξοικείωση των εκπαιδευομένων με τις γραφικές παραστάσεις, στην προκειμένη περίπτωση τα διαγράμματα στήλης. -να αντιληφθούν ότι από τις γραφικές παραστάσεις μπορεί να εξαχθούν σχέσεις μεταξύ αριθμών, μεγεθών κλπ. -να αντιληφθούν τη χρησιμότητα των γραφικών παραστάσεων και γιατί είναι σημαντικό να μπορεί κανείς να διαβάζει γραφικές παραστάσεις (είναι μια πολύ παραστατική απεικόνιση σχέσεων). -να μπορούν να διαβάζουν γραφικές παραστάσεις και -να κατασκευάζουν απλές παραστάσεις για να παραστήσουν σχέσεις από τις εμπειρίες της καθημερινής τους ζωής (π.χ. αριθμός παιδιών που αντιστοιχεί στα μέλη της ομάδας, αριθμός ημερών που δούλεψαν την προηγούμενη εβδομάδα τα μέλη της ομάδας, κλπ). Διεύρυνση της εφαρμογής 1. Ο/Η εκπαιδευτικός μεταφέρει τις πληροφορίες του προηγούμενου διαγράμματος (εισόδημα) σε πίνακα και ζητάει από τους εκπαιδευόμενους να πουν ποιος από τους δύο τρόπους είναι ο πιο παραστατικός και εύκολος για να μεταφερθούν συγκεκριμένες πληροφορίες και γιατί.

33 24 Στόχος της συγκεκριμένης δραστηριότητας είναι οι εκπαιδευόμενοι/ες να μπορούν να διαβάζουν αριθμητικές πληροφορίες που δίνονται με διαφορετικά συστήματα αναπαράστασης (πίνακας, γραφική παράσταση, λεκτική περιγραφή) και να μπορούν να μεταφέρουν πληροφορίες που δίνονται με ένα σύστημα σε ένα άλλο σύστημα αναπαράστασης. 2. Ο/Η εκπαιδευτικός χρησιμοποιεί τον πίνακα που υπάρχει στο επάνω-δεξιά μέρος του χάρτη για να δημιουργήσει καταστάσεις που επιτρέπουν: (α) τη διεύρυνση της εφαρμογής των γραφικών παραστάσεων κάνοντας χρήση του πίνακα που αναφέρεται στον πληθυσμό των μεγαλυτέρων πόλεων της Ελλάδας (τα δεδομένα του πίνακα μεταφέρονται με τη βοήθεια του εκπαιδευτικού σε διάγραμμα στήλης) Η δραστηριότητα δηλαδή αυτή μπορεί να χρησιμοποιηθεί ως επέκταση της προηγούμενης. Εκπαιδευτικός και εκπαιδευόμενοι/ες από κοινού μπορούν να κατασκευάσουν μια γραφική παράσταση στήλης από τις πληροφορίες που δίνει ο πίνακας με τον πληθυσμό των μεγαλύτερων πόλεων της χώρας. Το γεγονός ότι για να αναφερθούμε στον πληθυσμό πόλεων χρειαζόμαστε μεγάλους αριθμούς (κάτι που λόγω ευρώ δεν προκύπτει πια με τα χρήματα) δίνει τη δυνατότητα στον/στην εκπαιδευτικό να μιλήσει για μεγάλους αριθμούς και να επισημάνει ότι η σύγκριση των αριθμών του πίνακα είναι εύκολη γιατί είναι στοιχημένοι ο ένας κάτω από τον άλλο από δεξιά προς τα αριστερά (από το ψηφίο των μονάδων προς τα ψηφία μεγαλύτερων τάξεων). Οπτικό λεξικό Διαφορά, πληθυσμός, μεγαλύτερος, μικρότερος, υπόλοιπο Ο/Η εκπαιδευτικός ζητάει από τους/τις εκπαιδευόμενους/ες να συνεργαστούν ανά δύο και αφού υπολογίσουν πόσος περίπου θα είναι ο πληθυσμός της Καβάλας (βλέπε πίνακα επόμενης σελίδας) να μεταφέρουν τις πληροφορίες σε ένα διάγραμμα στήλης. Πριν εμπλακούν στη δραστηριότητα ρωτάει τι θα χρειαστεί να κατασκευάσουν (τους δύο άξονες, οριζόντιο και κατακόρυφο), τι θα πρέπει να βάλουν στον έναν άξονα (τα ονόματα των πόλεων στον οριζόντιο) και τι στον άλλο (τον πληθυσμό των πόλεων) βοηθώντας τους/τες έτσι να χρησιμοποιήσουν τις γνώσεις και δεξιότητες που απόκτησαν με την εμπλοκή τους στην προηγούμενη δραστηριότητα για να απαντήσουν τις ερωτήσεις και να οδηγηθούν έτσι στην κατασκευή του διαγράμματος. Ο/Η εκπαιδευτικός, για να βοηθήσει του/τις εκπαιδευόμενους/ες έχει ετοιμάσει σε χαρτί και τους το δίνει ένα σύστημα δύο αξόνων στο οποίο ο κατακόρυφος και ο οριζόντιος άξονας είναι χωρισμένοι σε ίσα διαστήματα.

34 25 ΜΕΓΑΛΥΤΕΡΕΣ ΠΟΛΕΙΣ ΠΟΛΗ ΠΛΗΘΥΣΜΟΣ ΑΘΗΝΑ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ ΠΑΤΡΑ ΗΡΑΚΛΕΙΟ ΒΟΛΟΣ ΛΑΡΙΣΑ ΧΑΝΙΑ ΑΧΑΡΝΑΙ ΚΑΒΑΛΑ ; ΙΩΑΝΝΙΝΑ ΧΑΛΚΙΔΑ ΣΕΡΡΕΣ Ο/Η εκπαιδευτικός ρωτάει τους/τις εκπαιδυεόμενους/ες αν αναγνωρίζουν κάποια λέξη στον πίνακα (οι εκπαιδευόμενοι που οδηγώντας το αυτοκίνητό τους μετακινούνται στα διάφορα γεωγραφικά διαμερίσματα της χώρας μπορεί να αναγνωρίσουν τα ονόματα κάποιων από τις πόλεις του πίνακα). Διαβάζει μετά μαζί τους τον τίτλο του πίνακα και ρωτάει: -Τι σημαίνει μεγαλύτερες πόλεις; -Πως θα ξεχωρίσω τις μικρότερες από τις μεγαλύτερες πόλεις (όσες έχουν πληθυσμό< κατοίκους); Ζητάει από τους/τις εκπαιδευόμενους/ες να διαβάσουν και να συγκρίνουν τους αριθμούς του πίνακα. - Διαβάστε τους αριθμούς που βλέπετε στον πίνακα. - Πόσο περισσότερο πληθυσμό έχει η Αθήνα από τη Θεσσαλονίκη; (κάνουν εκτιμήσεις και βρίσκουν το αποτέλεσμα πρώτα νοερά (εφαρμόζουν διάφορες στρατηγικές) και κατόπιν χρησιμοποιώντας το κομπιουτεράκι) - Πόση είναι η διαφορά του πληθυσμού των Σερρών από τον πληθυσμό της Χαλκίδας; - Μπορείτε να υπολογίσετε μεταξύ ποιων αριθμών κυμαίνεται ο πληθυσμός της Καβάλας; (ποιος μπορεί να είναι ο μικρότερος και ποιος ο μεγαλύτερος αριθμός που απεικονίζει τον πληθυσμό της Καβάλας) - Οι υπόλοιπες πόλεις της Ελλάδας τι πληθυσμό θα έχουν;

35 26 (β) την εμπλοκή σε μια νέα δραστηριότητα που αφορά σε μεγάλους αριθμούς και προσφέρει τη δυνατότητα να εισάγει τις συγκρίσεις μεγάλων αριθμών (όσο περισσότερα ψηφία έχει ένας αριθμός τόσο μεγαλύτερος είναι, π.χ. ένας εξαψήφιος είναι πάντα μεγαλύτερος από έναν πενταψήφιο αριθμό), να μιλήσει πάλι για θεσιακή αξία ψηφίου (τα ψηφία ενός αριθμού ανάλογα με τη θέση τους στον αριθμό έχουν και διαφορετική αξία, π.χ. το 2 στις διαφορετικές θέσεις του αριθμού 2322 έχει διαφορετική αξία) και ανάλογα με τις χρονικές δυνατότητες και το έμψυχο δυναμικό του τμήματός του/της να διδάξει και τον αλγόριθμο της πρόσθεσης. Σ αυτήν την περίπτωση ο/η εκπαιδευτικός ζητάει από τους/τις εκπαιδευόμενους/ες να γράψουν τις πόλεις με τον πληθυσμό τους (με σειρά μεγέθους) σε έναν κενό πίνακα ή να αντιστοιχίσουν την κάθε πόλη σε μια θέση στον πίνακα ώστε τελικά πρώτη να είναι αυτή με τον μεγαλύτερο και τελευταία αυτή με το μικρότερο πληθυσμό. ΜΕΓΑΛΥΤΕΡΕΣ ΠΟΛΕΙΣ ΠΑΤΡΑ ΠΟΛΗ ΠΛΗΘΥΣΜΟΣ ΣΕΡΡΕΣ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ ΑΧΑΡΝΑΙ ΙΩΑΝΝΙΝΑ ΑΘΗΝΑ ΧΑΝΙΑ ΛΑΡΙΣΑ ΚΑΒΑΛΑ ΧΑΛΚΙΔΑ ΗΡΑΚΛΕΙΟ ΒΟΛΟΣ Οπτικό λεξικό Ψηφίο, πολυψήφιος, μονοψήφιος, διψήφιος, τριψήφιος Στόχος της συγκεκριμένης δραστηριότητας είναι οι εκπαιδευόμενοι/ες να επιλέξουν τον κατάλληλο αριθμό για να τον γράψουν πρώτο στον πίνακα, έπειτα να επιλέξουν τον αμέσως μικρότερο κοκ διατάσσοντας τελικά τους αριθμούς που αντιστοιχούν στο πληθυσμό ισάριθμων πόλεων από τον μεγαλύτερο στον μικρότερο. Οι εκπαιδευόμενοι/ες εμπλέκονται σε δραστηριότητες σύγκρισης και διάταξης αριθμών τις οποίες φέρουν σε πέρας συνεργατικά με την ενθάρρυνση και την υποστήριξη όταν χρειάζεται και του/της εκπαιδευτικού.

36 27 Διεύρυνση της δραστηριότητας - Το συνολικό μήκος της Εγνατίας οδού είναι 680χλμ. Μέχρι τον Οκτώβριο του 2000 είχαν παραδοθεί 321χλμ. Πόσα χλμ παραμένουν ακόμη μέχρι να ολοκληρωθεί το έργο; Εικόνα 1 - Για τη διαδρομή της Εγνατίας οδού με το παλιό οδικό δίκτυο απαιτούνται 11 ώρες και 30 λεπτά. Με τη νέα Εγνατία οδό απαιτούνται περίπου 6 ώρες. Πόσο χρόνο θα κερδίζει κάποιος όταν ταξιδεύει από την Ηγουμενίτσα στους Κήπους (αρχή και τέλος Εγνατίας οδού) με το νέο οδικό δίκτυο; - Πόσο χρόνο χρειάζεται κάποιος για να πάει από τη Θεσσαλονίκη στην Αλεξανδρούπολη ταξιδεύοντας στην Εγνατία οδό; Εικόνα 2 Η ΣΥΓΚΟΙΝΩΝΙΑ ΣΤΗ ΧΩΡΑ ΜΑΣ Τρεις βασικοί οδικοί άξονες εξυπηρετούν τη συγκοινωνία. Ο άξονας Βορρά Νότου (Πάτρα Αθήνα Θεσσαλονίκη) που οδηγεί στις γειτονικές χώρες. Ο δυτικός άξονας (Κακαβιά Ιωάννινα Πάτρα Πύργος Καλαμάτα) βελτιώνεται. Η Εγνατία οδός (Ηγουμενίτσα Θεσσαλονίκη Αλεξανδρούπολη), που τώρα κατασκευάζεται, συντομεύει το ταξίδι από την Ηγουμενίτσα στην Αλεξανδρούπολη κατά 5 ολόκληρες ώρες. Πυκνό είναι επίσης και το περιφερειακό οδικό δίκτυο, που συνδέει τις πρωτεύουσες των Νομών. Μια σιδηροδρομική γραμμή διαθέτει η χώρα από Καλαμάτα Πάτρα Αθήνα Θεσσαλονίκη Αλεξανδρούπολη, η οποία και εκσυγχρονίζεται. Η ακτοπλοϊκή συγκοινωνία συνδέει όλα τα νησιά με τα μεγάλα λιμάνια του Πειραιά, της Αττικής (Ραφήνα Λαύριο), της Πάτρας, της Θεσσαλονίκης. Αεροδρόμια διαθέτουν οι μεγαλύτερες πόλεις και νησιά.

37 28 Το κείμενο που ακολουθεί δημοσιεύτηκε στην εφημερίδα «Αυγή» στις Γίνεται ομαδική ανάγνωση του άρθρου από τον/την εκπαιδευτικό και τους εκπαιδευόμενους/ες. Μετά την ανάγνωση ακολουθεί συζήτηση, η οποία επικεντρώνεται στα εξής: 1. δομή του κειμένου (άρθρο εφημερίδας που περιγράφει ένα γεγονός) 2. ημερομηνία, χρόνος, τόπος, πρόσωπα, ηλικία του θύματος 3. περιγραφή του γεγονότος 4. αξιολόγησή του Στόχοι γλωσσικοί: -Να αντλούν πληροφορίες μέσα από το κείμενο και να τις χρησιμοποιούν -Να εξασκηθούν στην επαναδιατύπωση των κυριότερων σημείων ενός άρθρου στην προσπάθειά τους να μεταφέρουν πληροφορίες σε κάποιο τρίτο πρόσωπο -Να εντοπίσουν τις συχνόχρηστες λέξεις του κειμένου με ολική ανάγνωση -Να εμπλουτίσουν το λεξιλόγιό τους -Να γίνει ανάλυση και σύνθεση των σύνθετων λέξεων -Να εντοπίσουν τα σημεία στίξης και να σχολιαστεί η χρήση αυτών στο γραπτό λόγο Στόχος κοινωνικός: -Να αναγνωρίσουν καταστάσεις που βιώνουν, έτσι ώστε να είναι σε θέση να αντιμετωπίσουν τέτοιες καταστάσεις αποτελεσματικά με σκοπό την κριτική συνειδητοποίηση Στόχοι μαθηματικοί: Δελτίο αποστολής και τιμολόγιο αγοράς αγροτικών προϊόντων -Να εφαρμόσουν σε νέα περιβάλλοντα γνώσεις και δεξιότητες που έχουν αποκτήσει -Να εντοπίζουν και να χρησιμοποιούν πληροφορίες που δίνονται με αριθμητικό τρόπο σε ένα κείμενο.

38 29 iv. Εργάτες σε χωράφια αγρεργάτες Η ίδια με τις προηγούμενες φωτογραφίες διαδικασία ακολουθείται και στην παρακάτω φωτογραφία. 1. Σε ένα πρώτο επίπεδο η συζήτηση αποσκοπεί στο να καταδείξει τα βασικά χαρακτηριστικά της εργασίας των αγρεργατών. 2 Σε ένα δεύτερο επίπεδο επιδιώκεται να εντοπιστούν οι δυσκολίες που αντιμετωπίζουν όσοι/ες ασχολούνται με το συγκεκριμένο επάγγελμα και οι συνέπειες για όλη την οικογένεια. Ενδεικτικές ερωτήσεις: - Τι είδους εργασίες μπορεί να κάνουν οι αγρεργάτες/ ποιες ιδιαιτερότητες υπάρχουν σε αυτές; - Ποιες δυσκολίες αντιμετωπίζουν οι αγρεργάτες και οι οικογένειές τους στη μετακίνησή τους, στις συνθήκες στο χώρο εργασίας και στην εποχιακή μετεγκατάστασή τους; - Ποιος είναι ο αντίκτυπος για όλη την οικογένεια και ειδικότερα για τα νεότερα άτομα; - Σε σχέση με άλλα επαγγέλματα, όπου ο τόπος εργασίας είναι μόνιμος, ποια είναι τα πλεονεκτήματα ή τα μειονεκτήματα; Κύριο χαρακτηριστικό των αγρεργατών είναι η εποχικότητα της εργασίας και οι συχνές μετακινήσεις τους. Τους θερινούς μήνες πολλές οικογένειες Τσιγγάνων εργάζονται σε περιοχές που κατά κύριο λόγο παράγουν φρούτα και λαχανικά. Απασχολούνται στα χωράφια είτε με την καλλιέργεια, είτε με την συγκομιδή φρούτων. Κατά τους χειμερινούς μήνες μετακινούνται σε άλλες περιοχές προκειμένου να εργαστούν στη συγκομιδή βαμβακιών και άλλων προϊόντων. Επιπλέον ως αγρεργάτες συμμετέχουν σε φορτοεκφορτώσεις λιπασμάτων και γεωργικών φυτοφαρμάκων, χωρίς να τηρούνται οι κανόνες ασφάλείας και υγιεινής. Ένα από τα κύρια χαρακτηριστικά των αγρεργατών είναι οι μεγάλες περίοδοι ανεργίας με ό,τι αυτό συνεπάγεται στο οικογενειακό εισόδημα. Πρέπει να τονιστεί ότι κατά την εργασία στο χωράφι συμμετέχει συνήθως όλη η οικογένεια, δηλ. οι γονείς παίρνουν μαζί τους και τα παιδιά ανεξαρτήτου ηλικίας με όλες τις καιρικές συνθήκες. Τα μεγάλα δουλεύουν και πληρώνονται, ενώ τα νήπια προσέχουν τα μωρά.

39 30 Διδακτικοί στόχοι. - Να παρουσιάσουν τις εμπειρίες τους ως αγρεργάτες. - Να εντοπίσουν στον παραγωγικό χάρτη τα προϊόντα και τις περιοχές που έχουν δουλέψει. - Να συζητήσουν σε πρώτη φάση το θέμα της ανασφάλιστης εργασίας για τους αγρεργάτες.

40 31 Θέμα: Πινακίδες στις οδικές αρτηρίες Δραστηριότητες: 1. Πινακίδα διασταύρωσης: Κόρινθος-Ασπρόπυργος Περιοχή μαθηματικού περιεχομένου: Μονάδες μέτρησης μήκους, πολλαπλάσια της μονάδας μέτρησης μήκους. Μαθησιακοί στόχοι: Εξοικείωση, ανάγνωση και γραφή χιλιομετρικών αποστάσεων. Γνωστικοί στόχοι: Να δουν οδικές αποστάσεις εκφρασμένες σε διαφορετικές μονάδες μέτρησης, να σκεφθούν τη σχέση των διαφορετικών μονάδων μέτρησης., να προσδιορίσουν τη λειτουργία των οδικών πινακίδων, να εκφράσουν την ίδια απόσταση σε διαφορετικές μονάδες μέτρησης. Γνωστικά μονοπάτια: Να δουν, να κατανοήσουν και να αναλύσουν παρόμοιες οδικές πινακίδες. Ο/Η εκπαιδευτικός δείχνει την εικόνα και ρωτάει αν μπορούν να τη διαβάσουν. - Τι δείχνει η πινακίδα; - Τι σημαίνουν οι αριθμοί 61, 4, 400; - Ποιος αριθμός στην πινακίδα δηλώνει μεγαλύτερη απόσταση, το 4 ή το 400; - Πόσες φορές είναι μεγαλύτερος ο αριθμός 4χλ από τον αριθμό 400μ; - Αν βρίσκεστε στη διασταύρωση και πρέπει να είστε στην Κόρινθο σε μισή ώρα με πόσα χιλιόμετρα πρέπει να τρέχει το αυτοκίνητό σας; Θα κάνετε παράβαση του ορίου ταχύτητας που βλέπετε στη διπλανή εικόνα ή όχι; - Πόσα χιλιόμετρα απέχει ο Ασπρόπυργος από την Κόρινθο; Στη δραστηριότητα αυτή οι εκπαιδευόμενοι έχουν τη δυνατότητα να μιλήσουν για τις προσωπικές τους εμπειρίες. Γνωρίζουν τα σήματα που υπάρχουν στο δρόμο; Πόσο τρέχουν όταν μετακινούνται για τη δουλειά τους; Κάνουν παραβάσεις; Τι είδους είναι αυτές; (π.χ. παράβαση του ορίου ταχύτητας, προσπέραση σε διπλή γραμμή, υπερφορτωμένο αυτοκίνητο, δεν έχει περάσει το αυτοκίνητο ΚΤΕΟ κλπ).

41 32 Το γεγονός ότι σε προηγούμενα μαθήματα έχουν μιλήσει για το δεκαδικό σύστημα αρίθμησης κάνει πιο εύκολη τώρα την ενασχόληση με μονάδες μέτρησης μήκους (απόστασης στην προκειμένη περίπτωση). Η πινακίδα αναφέρεται τόσο σε μέτρα (400 Μέτρα) όσο και σε χιλιόμετρα. Έτσι ο/η εκπαιδευτικός έχει την ευκαιρία να μιλήσει για πολλαπλάσια της μονάδας μέτρησης μήκους, όπως τα χιλιόμετρα, που τα χρησιμοποιούμε όταν έχουμε να μετρήσουμε μεγάλες αποστάσεις. Μπορεί επίσης να μιλήσει και για τις υποδιαιρέσεις της μονάδας μέτρησης μήκους που τις χρειαζόμαστε όταν μετρούμε μικρά μήκη, μικρότερα του ενός μέτρου. Διεύρυνση προηγούμενης δραστηριότητας 1. Η συγκεκριμένη πινακίδα δίνει τη δυνατότητα να εφαρμοστούν νέες διαδικασίες για τη διεκπεραίωση μιας δραστηριότητας. Οι εκπαιδευόμενοι/ες έχουν ήδη συναντήσει διψήφιους και τριψήφιους αριθμούς, πινακίδες με όριο ταχύτητας, πινακίδες με βέλη σε μεγάλες οδικές αρτηρίες αλλά δεν έχουν επεξεργαστεί κείμενα όπως αυτό της συγκεκριμένης πινακίδας. Καλούνται τώρα με όσα ήδη ξέρουν να εφαρμόσουν νέες τεχνικές για να αποκωδικοποιήσουν το μήνυμα και επιπλέον να λύσουν προβλήματα με βάση τις πληροφορίες που αντλούν από τις πινακίδες. Ο/Η εκπαιδευτικός δείχνει την πινακίδα και ζητάει από τους/τις εκπαιδευόμενους/ες να πουν τι σημαίνει. - Που μπορεί να βρίσκεται μια τέτοια πινακίδα; - Τι μας λένε οι αριθμοί μέσα στους κύκλους; - Τι μας δείχνουν τα βέλη; -Σε ποια λουρίδα κυκλοφορίας πρέπει να κινήστε αν το αυτοκίνητό σας τρέχει με 90χλμ; - Αν οδηγείτε στη δεξιά λουρίδα και τρέχετε με 120 χιλ. την ώρα τι παράβαση κάνετε; - Αν τρέχετε με 80 χιλ. την ώρα, είστε στη μεσαία λουρίδα και θέλετε να προσπεράσετε το αυτοκίνητο που προηγείται τι πρέπει να κάνετε;

42 33 v. Παλιατζήδες ανακύκλωση Μια άλλη επαγγελματική δραστηριότητα των Τσιγγάνων σχετίζεται με τη συγκέντρωση παλιών μετάλλων και χαρτιού με στόχο την πώλησή τους ως ανακυκλώσιμων υλικών. Σ αυτό το πλαίσιο μπορεί να τονιστεί η συμβολή των Τσιγγάνων στην ανακύκλωση σε μια εποχή κατά την οποία η οικονομία των πόρων της φύσης πρέπει να αποτελεί χαρακτηριστικό του σύγχρονου πολιτισμού. Η επαγγελματική απασχόληση των Τσιγγάνων με τα ανακυκλώσιμα υλικά αποτελεί μια άλλη διάσταση της συμμετοχής τους στη σύγχρονη κοινωνία. Τη στιγμή που το κράτος οργανώνει προγράμματα και ξοδεύει χρήματα για την ενημέρωση των πολιτών σε σχέση με την ανακύκλωση, η δουλειά που κάνουν πολλοί Τσιγγάνοι στο πλαίσιο του καθημερινού αγώνα τους για επιβίωση δεν τυγχάνει καμίας ενίσχυσης επιδότησης από το κράτος. Ο/η εκπαιδευτικός στα πλαίσια εμπλουτισμού του λεξιλογίου μπορεί να αναλύσει την έννοια της ανακύκλωσης. Διδακτικοί στόχοι. -Να μιλήσουν οι εκπαιδευόμενοι/ες για τις εμπειρίες τους από τη συγκέντρωση ανακυκλώσιμων υλικών. -Να έρθουν σε επαφή με λεξιλόγιο σχετικό με την ανακύκλωση προφορικά και γραπτά (γυαλί, αλουμίνιο, χαρτί, σίδερο κ.τ.λ.) -Να αναδειχθούν τα προβλήματα από τη συμμετοχή στην εργασία όλης της οικογένειας (συνθήκες υγιεινής κατά τη συλλογή μέσα στις χωματερές).

43 34 2. ΕΜΠΛΟΚΗ ΣΕ ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΕΣ 2.1 ΣΥΓΚΡΙΝΩ ΚΑΙ ΤΑΞΙΝΟΜΩ β. Παιδική εργασία: Περιεχόμενο συζήτησης Η συζήτηση αποσκοπεί να καταδείξει τις συνέπειες της παιδικής εργασίας σε σχέση με την υγεία, την ψυχοσωματική ανάπτυξη και την εκπαίδευση των παιδιών. Σύμφωνα με το άρθρο 32 της Σύμβασης των δικαιωμάτων του παιδιού, το παιδί προστατεύεται από την οικονομική εκμετάλλευση και τη βαριά επικίνδυνη εργασία. Σύμφωνα με την Παγκόσμια Οργάνωση Εργασίας, με τον όρο παιδική εργασία προσδιορίζεται η εργασία παιδιών που αν και δεν έχουν ενηλικιωθεί θεωρούνται ενήλικα με συνέπεια να εργάζονται πολλές ώρες σε συνθήκες βλαβερές για την υγεία και την ψυχοσωματική τους ανάπτυξη ενώ παράλληλα στερούνται τη βασική τους εκπαίδευση με αποτέλεσμα να είναι σε υποδεέστερη θέση έναντι των υπολοίπων παιδιών στις προοπτικές εύρεσης εργασίας όταν θα ενηλικιωθούν. Η πολιτεία για να αποθαρρύνει την παιδική εργασία έφερε προς επικύρωση στη Βουλή των Ελλήνων τη διεθνή Σύμβαση 182 που αφορά στην «Απαγόρευση των χειρότερων μορφών εργασίας παιδιών και άμεση δράση με σκοπό την εξάλειψή της», η οποία απόκτησε ισχύ νόμου για το Ελληνικό κράτος (Ν. 2918, Φ.Ε.Κ. 119/2001). Με βάση αυτό το νομικό πλαίσιο ορίζεται η παιδική ηλικία ως τα 18 χρόνια. Παράλληλα με νόμο του κράτους έχει καθιερωθεί στην πατρίδα μας η εννιάχρονη υποχρεωτική εκπαίδευση. Με βάση τα επαγγέλματα στα οποία έχουμε ήδη αναφερθεί γίνεται κατανοητό ότι πολλές φορές απαιτείται η μετακίνηση όλης της οικογένειας. Αυτό σημαίνει αυτόματα μη κανονική σχολική φοίτηση. Τα παιδιά επίσης από πολύ μικρές ηλικίες αναγκάζονται να δουλεύουν, ώστε να ενισχύουν οικονομικά την οικογένεια κάτι που επίσης έχει ως αποτέλεσμα ελλιπή σχολική φοίτηση ή εγκατάλειψη του σχολείου. Η εργασία των παιδιών περιορίζει κατά πολύ το χρόνο της παιδικής ηλικίας, της εφηβείας και της νεότητας, αφού τα παιδιά αναγκάζονται από πολύ νωρίς να αναλαμβάνουν ρόλους ενηλίκων. Γίνεται συζήτηση με βάση τις φωτογραφίες σε δύο επίπεδα 1. Σε ένα πρώτο επίπεδο επιδιώκεται να κατανοήσουν οι εκπαιδευόμενοι/ες τις βλαβερές συνέπειες για τη υγεία και την ψυχοσωματική ανάπτυξη των παιδιών τους από την εργασία στην παιδική ηλικία. 2 Σε ένα δεύτερο επίπεδο να συνειδητοποιήσουν ότι η μη φοίτηση των παιδιών στο σχολείο είναι ένας από τους βασικούς λόγους του αποκλεισμού τους από την ευρύτερη αγορά εργασίας.

44 35 Στα περισσότερα επαγγέλματα με τα οποία ασχολούνται οι Τσιγγάνοι παίρνουν τα μικρά παιδιά μαζί τους για να τα προσέχουν. Τα παιδιά κοιμούνται μέσα στο αυτοκίνητο ή βοηθούν τους γονείς τους στη δουλειά. Άλλες φορές μένουν στο σπίτι υπό την επίβλεψη του μεγαλύτερου παιδιού. Σε κάθε περίπτωση τα παιδιά δεν πηγαίνουν στο σχολείο. Ενδεικτικές ερωτήσεις: -Ποιοι λόγοι αναγκάζουν τα παιδιά να εργάζονται; -Σε ποιες εργασίες μπορεί να βοηθήσει ένα παιδί; -Τι θα μπορούσε να γίνει για να σταματήσει η παιδική εργασία; -Πιστεύετε ότι είναι απαραίτητη η φοίτηση των παιδιών στο σχολείο; Γιατί; -Γνωρίζετε ότι η φοίτηση των παιδιών στο σχολείο είναι υποχρεωτική; Ξέρετε μέχρι ποια ηλικία είναι υποχρεωμένοι οι γονείς να στέλνουν τα παιδιά τους στο σχολείο; - Τα παιδιά που δεν παρακολούθησαν το σχολείο τι προοπτικές εύρεσης εργασίας θα έχουν σαν ενήλικοι έναντι αυτών που παρακολούθησαν την 9χρονη υποχρεωτική εκπαίδευση; Διδακτικοί στόχοι. - Να παρουσιάσουν εμπειρίες τους και να αναδείξουν τους λόγους για τους οποίους αναγκάζονται τα παιδιά να δουλεύουν. - Να αναδειχθούν τα προβλήματα που παρουσιάζονται στη φοίτηση των παιδιών εξαιτίας της παιδικής εργασίας. - Να γνωρίσουν τις υποχρεώσεις του κράτους απέναντι στην ανάπτυξη των παιδιών. - Να αναδείξουν τον αποκλεισμό των παιδιών τους από τα αγαθά της παιδικής ηλικίας, της εφηβείας και της νεότητας, ως αποτέλεσμα οικονομικών παραγόντων.

45 36 Εμπλοκή σε δραστηριότητες (αριθμητισμός) Με αφορμή τη συζήτηση που προηγήθηκε σχετικά με την παιδική εργασία οι εκπαιδευόμενοι/ες καλούνται να εμπλακούν σε δραστηριότητες που αφορούν σε λύση προβλημάτων Δραστηριότητα 1 «Τον Ιούνιο τα σχολεία κλείνουν, αλλά για τα παιδιά Ρομά της Χαλάστρας δεν αρχίζουν οι διακοπές. Μαζί με τους γονείς τους δουλεύουν όλο το καλοκαίρι στα χωράφια. Μαζεύουν ντομάτες από το πρωί μέχρι να βασιλέψει ο ήλιος. Δεν παίρνουν μεροκάματο. Πληρώνονται με το τελάρο. Ένας μεγάλος μπορεί να γεμίσει μέχρι 80 τελάρα τη μέρα και τα παιδιά μέχρι 30. Για κάθε τελάρο πληρώνονται 50 λεπτά. Ακόμα και τα νήπια βρίσκονται στα χωράφια και μαζεύουν ντομάτες κοντά στις μητέρες τους. Η δουλειά αυτή κρατά 30 μέρες.» Ο/η εκπαιδευτικός ζητά από τους/τις εκπαιδευόμενους/ες να ξαναδιηγηθούν το κείμενο και να πουν ποια είναι τα δεδομένα του κειμένου-προβλήματος. Στη συνέχεια προτείνει στους/στις εκπαιδευόμενους/ες τις δραστριότητες: - Υπολογίστε τα χρήματα τα οποία μπορεί να πάρει σε μια μέρα ένα παιδί. - Πόσα χρήματα μπορεί να φέρει στην οικογένεια ένα παιδί για ένα περίπου μήνα; - Πόσα χρήματα μπορεί να συγκεντρώσει μια οικογένεια με τρία παιδιά σε μια μέρα; - Πόσα χρήματα θα συγκεντρώσει η οικογένεια σε ένα μήνα (σε εργάσιμες ημέρες);

46 37 Δραστηριότητα 2 «Ο Γιώργος, η Παναγιώτα και η Ελένη εδώ και μέρες δεν πάνε στο σχολείο. Είναι Δεκέμβρης και δεν έχει δουλειά στα χωράφια. Στην παράγκα έχει πολύ κρύο. Η Ελένη μένει στη παράγκα για να προσέχει το μικρό Κώστα. Ο Γιώργος και η Παναγιώτα πηγαίνουν με τους γονείς στη χωματερή και μαζεύουν αλουμίνια και παλιοσίδερα. Τα πουλάνε στη Βιοχάλκο. Ο Γιώργος χαρούμενος που βοηθάει την οικογένεια παρουσιάζει την ποσότητα που μάζεψαν τον τελευταίο καιρό. Τρία φορτηγά σίδερα παρέδωσαν στο εργοστάσιο: 500 κιλά τη πρώτη φορά, 800 τη δεύτερη και 1,5 τόνο τη τρίτη. Δεν ξέρει πόσα χρήματα «έπιασαν». Ξέρει ότι το κιλό κάνει 10 λεπτά.» Ερωτήσεις που απευθύνει ο/η εκπαιδευτικός στους/στις εκπαιδευόμενους: - Πόσα κιλά σίδερο παρέδωσαν συνολικά; - Πόσα χρήματα πήραν; - Ποια μέρα μάζεψαν μεγαλύτερη ποσότητα παλιοσίδερων; - Τι έξοδα υπολογίζετε ότι έχει η οικογένεια για τη διαδικασία συγκέντρωσης παλιοσίδερων και παράδοσης του φορτίου στο εργοστάσιο; - Γράψτε τα έσοδα και τα έξοδα στον αντίστοιχο μήνα στο βιβλίο εσόδων εξόδων. - Ξέρετε άλλες σημασίες για τη λέξη τόνος ;

47 38 γ. Aνεργία Περιεχόμενο συζήτησης Η συζήτηση αποσκοπεί να αναδείξει ότι η ανεργία έχει πολύ συγκεκριμένα αίτια και μπορεί να αντιμετωπιστεί με κατάλληλη εξειδίκευση και πληροφόρηση. Με βάση όσα αναφέρθηκαν στις προηγούμενες ενότητες γίνεται φανερό ότι η πλειοψηφία των Τσιγγάνων ασχολείται με επαγγέλματα που τα βασικά χαρακτηριστικά τους είναι η εποχικότητα και η συνεχής μετακίνηση. Η έλλειψη σταθερής εργασίας έχει ως αποτέλεσμα την έλλειψη σταθερού εισοδήματος. Επιπλέον, στοιχεία και δομές που μέχρι πριν μερικές δεκαετίες ήταν κοινός τόπος αναφοράς για τις παραδοσιακές κοινωνίες, όπως διάφορα παραδοσιακά επαγγέλματα, αντικαθίστανται με νέες δομές από τις σύγχρονες απαιτήσεις και εξελίξεις της τεχνολογίας. Η διαρκής εκπαίδευση, κατάρτιση και ενημέρωση, οδηγούν σε έναν συνεχή ανταγωνισμό στην προσπάθεια εύρεσης και άσκησης εργασίας. Η κατάσταση αυτή σε συνδυασμό με την απενεργοποίηση πολλών παραδοσιακών επαγγελμάτων επιτείνουν την ανεργία των Τσιγγάνων, η οποία δεν καταγράφεται από τις αρμόδιες υπηρεσίες, μιας και εμφανίζονται ως αυτοαπασχολούμενοι. Η συζήτηση κινείται σε δύο επίπεδα: 1. Σε ένα πρώτο επίπεδο η συζήτηση αποσκοπεί στο να αναδείξει το πρόβλημα της ανεργίας και να διερευνήσει τα αίτιά του, ώστε να κατανοήσουν οι εκπαιδευόμενοι/ες πώς και γιατί αποκλείονται από τη δυνατότητα διεκδίκησης θέσεων εργασίας. 2. Σε ένα δεύτερο επίπεδο η συζήτηση αποσκοπεί στην εξεύρεση προτάσεων και λύσεων για την αντιμετώπισή του. Κατά συνέπεια επιδιώκεται να κατανοηθεί το πώς μέσα από την εκπαίδευση, πληροφόρηση και κατάρτιση το άτομο αποκτά πρόσβαση σε καλύτερη και διαφορετική θέση εργασίας. Διδακτικοί στόχοι: - Να παρουσιάσουν εμπειρίες από προσωπικές περιόδους ανεργίας. - Να μάθουν να αναζητούν πληροφορίες για θέσεις εργασίας στις αγγελίες των εφημερίδων. - Να εντοπίσουν τις απαιτήσεις προσόντα για την κάλυψη μιας θέσης εργασίας. - Να συζητήσουν για τον Ο.Α.Ε.Δ και τις υποχρεώσεις αυτού του κρατικού φορέα έναντι των ανέργων.(κάρτα ανεργίας και πρόγραμμα αυτασφάλισης του ανέργου ηλικίας ετών). Σημειώνουμε ότι τα απαραίτητα δικαιολογητικά για την έκδοση κάρτας ανεργίας από τον Ο.Α.Ε.Δ είναι: Αντίγραφο δελτίου αστυνομικής ταυτότητας, Α.Φ.Μ. και διεύθυνση κατοικίας. Περισσότερες πληροφορίες για το πρόγραμμα αυτασφάλισης μπορεί ο/η εκπαιδευτικός να βρει στα κατά τόπους γραφεία του Ο.Α.Ε.Δ. (Ακολουθούν αγγελίες από εφημερίδες. Μπορεί ο/η εκπαιδευτικός να χρησιμοποιήσει υλικό και από άλλες πηγές)

48 39 Εργασία Αγγελίες Ο/η εκπαιδευτικός διαβάζει τις αγγελίες και οι εκπαιδευόμενοι/ες υπογραμμίζουν τα προσόντα που απαιτούνται σε κάθε αγγελία και τα σημειώνει στον πίνακα. Ακολουθεί συζήτηση για το σχετικό λεξιλόγιο (απόφοιτος, δίπλωμα, πεπειραμένος, κάρτα ανεργίας, προϋπηρεσία, γνώση Η/Υ, γνώση ξένων γλωσσών κ.τ.λ.) καθώς και για τον τρόπο απόκτησης των παραπάνω προσόντων. -Στη συνέχεια γίνεται συζήτηση, η οποία επικεντρώνεται: 1. Στον επικοινωνιακό ρόλο της αγγελίας (πού γράφεται, ποιος τη γράφει, για ποιο λόγο) 2. Στο είδος της αγγελίας 3. Στα χαρακτηριστικά της (συντομία, σαφήνεια, στοιχεία: τηλέφωνο, διεύθυνση κ.τ.λ.) 4. Στα στερεότυπα της δομής της (επαναλαμβανόμενες εκφράσεις, διάρθρωση κ.τ.λ.) -Γίνεται σύγκριση ανάμεσα στην αγγελία και στο άρθρο της σελίδας 5, ώστε να κατανοήσουν οι εκπαιδευόμενοι/ες τον επικοινωνιακό ρόλο των δύο κειμένων. Ενδεικτικές ερωτήσεις: -Με ποιο τρόπο κάποιος ψάχνει για εργασία; -Πού βρίσκουμε συνήθως τις αγγελίες; -Ποιες κατηγορίες περιλαμβάνουν; -Σε ποια προσόντα αναφέρεται η κάθε αγγελία; -Με ποιο τρόπο μπορεί κανείς να αποκτήσει τα απαιτούμενα προσόντα; -Για ποιο λόγο οι αρχικές λέξεις των αγγελιών είναι έντονα μαυρισμένες; -Ποια στοιχεία πρέπει να αναφέρονται σε μια αγγελία ;

49 ΞΕΚΛΕΙΔΩΝΟΝΤΑΣ ΠΕΡΙΣΤΑΣΕΙΣ ΕΠΙΚΟΙΝΩΝΙΑΣ ΠΑΡΑΓΩΓΙΚΟΣ ΧΑΡΤΗΣ (ΓΕΩΡΓΙΑ - ΚΤΗΝΟΤΡΟΦΙΑ) -Διαβάζουμε τον τίτλο του χάρτη και εξηγούμε την έννοια των λέξεων: παραγωγικός, γεωργία, κτηνοτροφία. -Δημιουργούμε «οικογένεια λέξεων» για τη λέξη παραγωγικός. - Συζητούμε για τα προϊόντα του υπομνήματος και τις αντιγράφουμε. -Εντοπίζουμε τα δίψηφα σύμφωνα: μπ, ντ και αναζητούμε λέξεις που να τα περιέχουν. Ο/η εκπαιδευτικός γράφει τις λέξεις αυτές στον πίνακα. -Ανάλογα εργαζόμαστε για τα δίψηφα φωνήεντα αι, ει και τον συνδυασμό ευ ανακαλώντας στη μνήμη μας όσα έχουν συζητηθεί σε προηγούμενα μαθήματα. -Κατατάσσουμε τις λέξεις του υπομνήματος στα 3 γένη του λόγου τοποθετώντας το ανάλογο άρθρο και διαχωρίζουμε τον ενικό από τον πληθυντικό αριθμό. οικογένεια λέξεων: παραγωγικός, λέξεις που περιέχουν δίψηφα σύμφωνα: καλαμπόκι, ντομάτα, λέξεις που περιέχουν δίψηφα φωνήεντα: αιγοπρόβατα, βοοειδή,. λέξεις που περιέχουν συνδυασμό ευ: ζαχαρότευτλα,

50 41 διαχωρισμός λέξεων υπομνήματος ανάλογα με το γένος τους αρσενικά: ο.. θηλυκά: η.. ουδέτερα: το διαχωρισμός λέξεων υπομνήματος ανάλογα με τον αριθμό: ενικός: πληθυντικός:

51 42 Ενδεικτικές δραστηριότητες: -Γίνεται συζήτηση γύρω από το λεξιλόγιο του δελτίου αποστολής: δελτίο αποστολής, τιμολόγιο, ώρα έναρξης, ώρα παράδοσης, αξία ολογράφως, παραδούς, παραλαβών. -Συζητούμε για τις συντομογραφίες Δ.Ο.Υ., Α.Φ.Μ., για τις λέξεις που έχουν τελείες (ΠΑΡΑΔ., ΕΝΑΡ.) και για τα Δ/ΝΣΗ και Νο. -Οι εκπαιδευόμενοι/ες καλούνται να συμπληρώσουν τα στοιχεία του παρακάτω δελτίου αποστολής με τη βοήθεια του/της εκπαιδευτικού.

52 43 Δραστηριότητα υποβοηθούμενης παραγωγής κειμένου Οι εκπαιδευόμενοι/ες καλούνται να συντάξουν ένα κείμενο διαμαρτυρίας στις υπηρεσίες του Δήμου που είναι αρμόδιες για τις θέσεις των πάγκων στις λαϊκές αγορές. Διδακτικοί στόχοι: - Να γίνει κατανοητό το είδος του κειμένου (διαμαρτυρία), να προσδιοριστούν οι στόχοι της διαμαρτυρίας, το ακροατήριο, το είδος των πληροφοριών που πρέπει να δοθούν και τα γλωσσικά στοιχεία που καθιστούν μια διαμαρτυρία αποτελεσματική. - Ο/η εκπαιδευτικός μπορεί να αναφερθεί στη χρήση των διαλυτικών μέσα από τη λέξη λαϊκή. - Η παραπάνω δραστηριότητα είναι υποβοηθούμενη από τον/την εκπαιδευτικό. Αρχικά οι εκπαιδευόμενοι/ες διατυπώνουν τις προσωπικές τους απόψεις και συνθέτουν τη διαμαρτυρία ομαδικά. Ο/η εκπαιδευτικός γράφει το κείμενο στον πίνακα και στη συνέχεια γίνεται η ανάγνωσή του ώστε να διαπιστωθεί αν το συγκεκριμένο κείμενο ανταποκρίνεται στον επικοινωνιακό του ρόλο. Οι εκπαιδευόμενοι/ες με τη βοήθεια του/της εκπαιδευτικού δίνουν την τελική μορφή στο κείμενό τους και στη συνέχεια το αντιγράφουν.

53 44 3. ΔΙΕΥΡΥΝΣΗ ΤΗΣ ΕΦΑΡΜΟΓΗΣ δ. Παραδοσιακά και σύγχρονα επαγγέλματα Η συζήτηση αποσκοπεί να καταδείξει τη σταδιακή εξαφάνιση πολλών παραδοσιακών επαγγελμάτων και παράλληλα να αναδείξει σύγχρονα επαγγέλματα στα οποία καλό θα ήταν να στραφούν οι νέοι σήμερα. Η τεχνολογική εξέλιξη των τελευταίων δεκαετιών είχε ως αποτέλεσμα την εξαφάνιση πολλών παραδοσιακών επαγγελμάτων των Τσιγγάνων. Ενδεικτικά αναφέρουμε τα παρακάτω: έμπορος αλόγων, γανωτής, χαλκοτέχνης, καλαθοπλέκτης. Το μοναδικό ίσως παραδοσιακό επάγγελμα το οποίο εξακολουθεί να έχει ζήτηση στις μέρες μας είναι αυτό του μουσικού. Οι Τσιγγάνοι παραμένουν φορείς της ελληνικής παραδοσιακής μουσικής. Ως παραδοσιακοί οργανοπαίχτες αρκετοί Τσιγγάνοι μπορούν να εξασφαλίσουν ένα ικανοποιητικό ενισχυτικό εισόδημα για τις οικογένειές τους και δεν είναι λίγες οι περιπτώσεις Τσιγγάνων που έχουν ως κύριο επάγγελμά τους τη μουσική. Η επέκταση της εκβιομηχάνισης της κοινωνίας σε όλους τους τομείς της σύγχρονης ζωής με τη μηχανοποιημένη παραγωγή προϊόντων ανάγκασε πολλούς Τσιγγάνους να εγκαταλείψουν αυτά τα επαγγέλματα. Τα παραπάνω σε συνδυασμό με τον αποκλεισμό τους από την εκπαίδευση έχουν ως αποτέλεσμα τον αποκλεισμό τους από τη διαδικασία κατάρτισης και τη δυνατότητα απόκτησης προσόντων σύμφωνα με τις απαιτήσεις της σύγχρονης αγοράς εργασίας. 1. Σε ένα πρώτο επίπεδο γίνεται συζήτηση για τις προσωπικές εμπειρίες και τα προβλήματα που αντιμετωπίζουν όσοι ασχολούνται με κάποιο από τα επαγγέλματα αυτά. 2. Σε δεύτερο επίπεδο επιδιώκεται η γνωριμία με σύγχρονα επαγγέλματα που άπτονται των ενδιαφερόντων τους και να συνειδητοποιήσουν τους λόγους για τους οποίους αποκλείονται από τη σύγχρονη αγορά εργασίας. Διδακτικοί στόχοι: - Να παρουσιάσουν προσωπικές ή οικογενειακές εμπειρίες από την άσκηση ή την επαφή με κάποιο παραδοσιακό επάγγελμα. - Να συζητήσουν τους λόγους, οι οποίοι συνέβαλαν στην εξαφάνιση πολλών παραδοσιακών επαγγελμάτων. - Να συνδέσουν την άσκηση ενός επαγγέλματος με τις απαιτήσεις της σύγχρονης αγοράς και της εξασφάλισης ενός ικανοποιητικού εισοδήματος για την διασφάλιση του δικαιώματος στην ανθρώπινη αξιοπρέπεια. - Να γνωρίσουν κάποια σύγχρονα επαγγέλματα και να προσδιορίσουν τα προσόντα που απαιτούνται για την άσκησή τους. Ενδεικτικές ερωτήσεις: - Έχετε ασχοληθεί εσείς ή κάποιος από την οικογένειά σας με κάποιο παραδοσιακό επάγγελμα; Μπορείτε να μας μιλήσετε γι αυτό; - Αναφέρετε παραδείγματα επαγγελμάτων τα οποία έχουν εξαλειφθεί εξαιτίας της εξέλιξης ης τεχνολογίας ή έχουν αντικατασταθεί με άλλα σύγχρονα. - Ποια από τα σύγχρονα επαγγέλματα θα ενδιαφερόσασταν να γνωρίσετε; Για ποιο λόγο; - Γνωρίζετε τα προσόντα που απαιτούνται για την άσκηση του επαγγέλματος αυτού; Ποια είναι η διαδικασία απόκτησης αυτών των προσόντων;

54 45 Πώληση των προϊόντων (λαϊκή αγορά) Με αφορμή τις παρακάτω εικόνες γίνεται συζήτηση για τα προϊόντα με τα οποία ασχολούνται όσοι/ες είναι πωλητές σε πάγκους της λαϊκής αγοράς. Η συζήτηση αποσκοπεί να καταδείξει τις ιδιαιτερότητες της συγκεκριμένης δουλειάς και επικεντρώνεται στις επιγραφές πώλησης των προϊόντων. Στους πάγκους της λαϊκής αγοράς ο/η κάθε πωλητής/τρια φροντίζει για την ελκυστική παρουσίαση των προϊόντων του. Η τοποθέτησή τους σε ομάδες συνοδεύεται από τη χρήση της ταμπέλας, πάνω στην οποία αναγράφεται η τιμή και ενδεχομένως η προέλευσή τους. Διδακτικοί στόχοι: - Καλλιέργεια προφορικού λόγου μέσα από τη διαφήμιση προϊόντων προς πώληση στη λαϊκή αγορά. - Ανάπτυξη στρατηγικών για τη συμμετοχή σε διάφορα είδη συνομιλιών με τη χρήση ανάλογων φράσεων μέσα από role playing. - Ανάγνωση επιγραφών και δημιουργία σχετικού λεξιλογίου. -Ανάλυση της δομής της επιγραφής και εντοπισμός των βασικών στοιχείων (είδος, τιμή, προέλευση, μορφή, άλλες επιπλέον πληροφορίες). -Παραγωγή κειμένων (επιγραφές) από τους/τις εκπαιδευόμενους/ες. Ενδεικτικές ερωτήσεις - Πώς θα διαλαλούσε ένας πωλητής τα συγκεκριμένα προϊόντα στη λαϊκή; - Ποια στοιχεία αναγράφονται στις επιγραφές; Μπορούν να αλλάζουν στη διάρκεια της ημέρας; Ποια είναι η μορφή και η διάταξη αυτών; - Σε τι εξυπηρετεί η αναγραφή της προέλευσής τους (π.χ. μπανάνες εισαγωγής μελιτζάνες Κρήτης);

55 46 Με τις συγκεκριμένες εικόνες επιδιώκουμε να αναφερθούμε στην ιδιότητα του παραγωγού και να την διαφοροποιήσουμε από αυτή του μικροπωλητή. Επιπλέον προτρέπουμε τους/τις εκπαιδευόμενους/ες να παρατηρήσουν τις εικόνες και να τις συγκρίνουν με αυτές της σελίδας 20 ώστε να εντοπίσουν ομοιότητες και διαφορές ως προς τη μορφή αλλά και ως προς το περιεχόμενο. Ενδεικτικές ερωτήσεις: - Ποια η διαφορά του παραγωγού από το μικροπωλητή; - Κατά πόσο επηρεάζει την τιμή πώλησης του προϊόντος ο συνδυασμός παραγωγού και μικροπωλητή; - Ποιες διαφορές και ομοιότητες εντοπίζετε στις δύο σελίδων με τις εικόνες των προϊόντων της λαϊκής αγοράς; - Με ποιες λέξεις προσδιορίζονται τα αχλάδια; Τι πετυχαίνουμε μ αυτό;

56 47 Δραστηριότητες (αριθμητισμού) Στο επίπεδο Α με αφορμή τους αριθμούς της ταυτότητας και το ωράριο λειτουργίας διαφόρων Δημοσίων Υπηρεσιών και Οργανισμών οι εκπαιδευόμενοι είχαν μια πρώτη επαφή στο πλαίσιο του προγράμματος με τους δεκαδικούς αριθμούς (οι δεκαδικοί αριθμοί είναι δεκαδικά κλάσματα π.χ. 5628/1000 που τα γράφουμε με μορφή 5,628 -χωρίζουμε δηλαδή από τα δεξιά του αριθμητή τόσα ψηφία όσα και τα μηδέν του παρονομαστή- όπου 5 το ακέραιο μέρος του αριθμού και τα ψηφία δεξιά της υποδιαστολής είναι τα δέκατα, τα εκατοστά, τα χιλιοστά, Αν μια ποσότητα είναι μικρότερη της μιας ακέραιης μονάδας τότε στη θέση του ακεραίου μέρους γράφουμε το μηδέν, αν για παράδειγμα η τιμή ενός προϊόντος είναι 45 λεπτά τότε γράφουμε 0,45). Το σημείο χωρισμού ακεραίου από δεκαδικό μέρος είναι το κόμμα (,) αλλά σε άλλες χώρες όπως για παράδειγμα στην Αγγλία ή στις ΗΠΑ στη θέση της υποδιαστολής χρησιμοποιείται την τελεία (.). Ο/Η εκπαιδευτικός θυμίζει στους/στις εκπαιδευόμενους ότι σε έναν αριθμό, κάθε ψηφίο που γράφεται αριστερά κάποιου άλλου παριστάνει μονάδες της αμέσως μεγαλύτερης τάξης (έχουν σε προηγούμενη ενότητα σ αυτό το επίπεδο μιλήσει για τη θεσιακή αξία ψηφίου). Οι εκπαιδευόμενοι/ες με την αλλαγή του νομίσματος στη χώρα μας από δραχμές σε ευρώ συναντούν πολύ συχνότερα από πριν στις καθημερινές τους συναλλαγές δεκαδικούς αριθμούς. Είτε είναι έμποροι και μικροπωλητές είτε αγοράζουν κάτι από το περίπτερο ή το super market χρειάζεται να καταλαβαίνουν την αξία των δεκαδικών αριθμών που συναντούν και μάλιστα καλό είναι να είναι σε θέση να μετατρέπουν προσεγγιστικά αυτήν την αξία σε δραχμές. Από τις ταμπέλες των προϊόντων που πωλούνται (και από Τσιγγάνους) στις λαϊκές αγορές φαίνεται πολύ καθαρά ότι οι περισσότερες τιμές εκφράζονται με δεκαδικούς αριθμούς. Επειδή μάλιστα σ αυτό το είδος του εμπορεύματος οι αγοραστές/στριες παίρνουν άλλοτε ένα μέρος του κιλού (μισό κιλό ή ένα τέταρτο) και άλλοτε ποσότητες μεγαλύτερες του ενός κιλού είναι απαραίτητο οι Τσιγγάνοι/ες έμποροι να μπορούν να κάνουν νοερά και γρήγορα υπολογισμούς (εφαρμόζοντας διάφορες υπολογιστικές στρατηγικές) για να πουν στον/στην αγοαστή/άστρια το ποσό που πρέπει να πληρώσει. Επίσης θα πρέπει να είναι σε θέση να χρησιμοποιούν σωστά τον υπολογιστή τσέπης ώστε να δείξουν τη συνολική τιμή στον/στην πελάτη/ισσα και να είναι πιο πειστικοί/ες για το σωστό υπολογισμό της τιμής του προϊόντος. Ασφαλώς (αν υπάρχει χρόνος και ανάλογα πάντα με το επίπεδο των εκπαιδευομένων και το ενδιαφέρον που εκφράζουν, ο/η εκπαιδευτικός μπορεί να δείξει και τον αλγόριθμο της πρόσθεσης, της αφαίρεσης και του πολλαπλασιασμού δεκαδικών αριθμών. Σε περίπτωση που έχει προηγουμένως διδάξει τους αντίστοιχους αλγόριθμους για τους ακέραιους αριθμούς η διαδικασία αυτή γίνεται πολύ απλούστερη). Δραστηριότητα 1: Οι φωτογραφίες της λαϊκής Περιοχή μαθηματικού περιεχομένου: χρήματα, αριθμός (δεκαδικοί αριθμοί) πράξεις. Μαθησιακοί στόχοι: να χρησιμοποιούν πολιτισμικές εμπειρίες, προηγούμενες δεξιότητες και εναλλακτικές προσεγγίσεις για να επιλύσουν προβλήματα στα οποία εμπλέκονται δεκαδικοί αριθμοί. Γνωστικοί στόχοι: Να βρίσκουν το ποσό σε δραχμές που αντιστοιχεί σε ένα ποσό που εκφράζεται σε ευρώ, να υπολογίζουν την αξία μέρους και/η πολλαπλασίου μιας ποσότητας όταν ξέρουν την τιμή μονάδας (π.χ. πόσο κάνει το ¼ του κιλού ή τα 5 κιλά φράουλες όταν η τιμή του κιλού είναι 2,4 ευρώ), να λύνουν προβλήματα, να χρησιμοποιούν τον υπολογιστή τσέπης για να διευκολυνθούν στην εκτέλεση πράξεων

57 48 Γνωστικά μονοπάτια: 1. Να δουν την ίδια τιμή εκφρασμένη σε ευρώ και δραχμές, να σκεφθούν τη σχέση ανάμεσα στο νέο και στο παλιό νόμισμα, να βρουν πως μπορούν να υπολογίζουν κατά προσέγγιση την αντιστοιχία και να προβούν σε μερικές μετατροπές χρησιμοποιώντας τον υπολογιστή τσέπης. 2. Να επιχειρηματολογήσουν για τους παράγοντες που επηρεάζουν την τιμή ενός προϊόντος. Να προτείνουν ικανοποιητικούς λόγους για να δικαιολογήσουν την ποικιλία τιμών για την τιμή μονάδας του ίδιου είδους (για παράδειγμα τα μήλα σε μια από τις φωτογραφίες εκτίθενται στον ίδιο πάγκο και ανάλογα με τη στοίβα στην οποία είναι τακτοποιημένα έχουν 0,50, 0,70 και 0,85 ευρώ το κιλό). Ο/Η εκπαιδευτικός με αφορμή τις φωτογραφίες κάνει ερωτήσεις στους/στις εκπαιδευόμενους που για να τις απαντήσουν χρειάζεται να κάνουν υπολογισμούς με δεκαδικούς αριθμούς. - Πόσο ακριβότερες είναι οι μελιτζάνες από τα πορτοκάλια; - Πόσο φτηνότερα είναι τα λάχανα από τα καρώτα; - Στο κλείσιμο της λαϊκής το μεσημέρι ο Βαλάντης ξεπουλάει τις μπανάνες. Διαλαλεί το εμπόρευμά του «Τώρα 2, 40 τα 3 κιλά, ελάτε να πάρετε, τζάμπα οι μπανάνες». Πόσο φτηνότερα πουλάει το κιλό τις μπανάνες το μεσημέρι από ότι τις πουλούσε το πρωί; - Ο κ Θωμάς πήρε 32 κιλά πορτοκάλια, πόσα ευρώ πλήρωσε (πως το βρήκατε;) - Η κ. Ελένη αγόρασε 2 κιλά μήλα των 0.50 ευρώ και ½ κιλό των 0,70. Πόσο πλήρωσε; - Η Φλώρα αγόρασε ενάμισι κιλό αχλάδια. Έδωσε στον έμπορο ένα χαρτονόμισμα των 5 ευρώ. Πόσα ρέστα πήρε (πως το βρήκατε); Δραστηριότητα 2 (Διεύρυνση): Παιχνίδι ρόλων Πωλητής/τρια-αγοραστής/τρια (ο πελάτης ρωτάει και διαπραγματεύεται-ο/η έμπορος απαντάει και διαπραγματεύεται). Οι εκπαιδευόμενοι/ες ανάλογα με τις εμπειρίες τους (έμποροι φρούτων, ενδυμάτων, υφασμάτων, παπουτσιών στη λαϊκή αγορά) στήνουν διάλογους μεταξύ τους παίρνοντας αντίστοιχα το ρόλο του/της πωλητή/τριας αγοραστή/τριας

58 49 Δραστηριότητα: Παραγωγή κειμένου από τους/τις εκπαιδευόμενους/ες Ο/η εκπαιδευτικός μπορεί να αναφερθεί στη χρήση των επιθέτων και να προσδιορίσει το ρόλο τους στο λόγο. Οι εκπαιδευόμενοι /ες παροτρύνονται να χαρακτηρίσουν με διαφορετικά επίθετα τα εικονιζόμενα προϊόντα και στη συνέχεια να συνθέσουν τις δικές τους επιγραφές.

59 50 Θέμα: Κοινωνική ασφάλιση 1.ΑΞΙΟΠΟΙΗΣΗ ΠΡΟΗΓΟΥΜΕΝΗΣ ΓΝΩΣΗΣ Περιεχόμενο συζήτησης Η συζήτηση αποσκοπεί στο να αναδείξουν οι Τσιγγάνοι τα προβλήματα που αντιμετωπίζουν από την έλλειψη ασφαλιστικής κάλυψης καθώς και από τα ασφαλιστικά τους ταμεία, όσοι είναι ήδη ασφαλισμένοι. Μια από τις βασικές διαστάσεις της συζήτησης που προτείνεται στους/στις εκπαιδευτικούς είναι να τονιστεί το δικαίωμα του κάθε πολίτη στην ασφάλιση και η υποχρέωση του κράτους να παρέχει κάλυψη αυτού του δικαιώματος για όλες εκείνες τις περιπτώσεις των πολιτών, οι οποίοι για λόγους κοινωνικοοικονομικούς αδυνατούν να ανταποκριθούν στις οικονομικές απαιτήσεις των ασφαλιστικών ταμείων από τους ασφαλισμένους τους. 1.1 Σε ένα πρώτο επίπεδο επιδιώκεται να κατανοήσουν οι Τσιγγάνοι πώς μέσα από την ασφάλισή τους σε κάποιο Ταμείο κατοχυρώνεται το δικαίωμά τους στη δωρεάν ιατροφαρμακευτική περίθαλψη καθώς και η δυνατότητα συνταξιοδότησής τους. Κρίνεται απαραίτητο να τονιστεί στο σημείο αυτό ότι το δικαίωμα κατοχυρώνεται με την ειδική έκδοση του βιβλιαρίου ασθενείας για το κάθε μέλος της οικογένειας του ασφαλισμένου και ότι αυτό εκδίδεται υποχρεωτικά από το ταμείο από τη μέρα γέννησης του μέλους της οικογένειας και ισχύει μέχρι την ενηλικίωσή του. 1.2 Σε ένα δεύτερο επίπεδο επιδιώκεται να κατανοήσουν τις διαδικασίες αποκλεισμού τους από το κοινωνικό αγαθό της πρόνοιας, όπως παρουσιάζεται στο εισαγωγικό κείμενο για την ασφάλιση.

60 51 Ασφάλιση - Ενδεικτικές δραστηριότητες Αφορμή για συζήτηση μπορεί να αποτελέσουν οι παρακάτω φωτογραφίες τις οποίες πρέπει οι εκπαιδευτικοί μαζί με τους/τις εκπαιδευόμενους/ες να αποκωδικοποιήσουν. Οι φωτογραφίες αποτελούν μέρος της πραγματικότητας και συγκεκριμένα της ασφάλισης από την οποία αποκλείονται. Η αναφορά στα δυο ταμεία των φωτογραφιών ή και σε οποιοδήποτε άλλο, όπως του Ο.Γ.Α., δεν θα αποτελέσει μια απλή περιγραφή, αλλά τη βασική αφορμή για συζήτηση γύρω από την υποχρέωση του κράτους για κοινωνική ασφάλιση των πολιτών ως συστατικό της αξιοπρέπειας του κάθε ανθρώπου. -Οι εκπαιδευόμενοι/ες αναφέρουν το Ταμείο ασφάλισής τους στο οποίο είναι ασφαλισμένοι, τις μηνιαίες, ετήσιες ή με οποιοδήποτε άλλο τρόπο καταβολές των εισφορών, π.χ. Ο.Γ.Α. κάθε 6 μήνες, Τ.Ε.Β.Ε. κάθε 2 μήνες, Ι.Κ.Α. ο εργοδότης κάθε μήνα, Ταμείο Εμπόρων κ.λ.π. Αν κάποιος είναι πλανόδιος έμπορος συζητάμε για τις δυσκολίες που έχει προκειμένου να αντεπεξέλθει στις απαιτήσεις του Τ.Ε.Β.Ε. ή του Ταμείου Εμπόρων. Το ίδιο μπορεί να γίνει και με άλλους ασφαλισμένους. - Ο/η εκπαιδευτικός γράφει τις συντομογραφίες των ταμείων στον πίνακα ή τις αποκωδικοποιεί από το ολικό περιεχόμενο π.χ. Ίδρυμα Κοινωνικών Ασφαλίσεων (Ι.Κ.Α.) ή Ταμείο Εμπόρων Βιοτεχνών Ελλάδος (Τ.Ε.Β.Ε) κ.λ.π. Διδακτικοί στόχοι: - Να παρουσιάσουν οι εκπαιδευόμενοι/ες την προσωπική τους ασφάλιση καθώς και τους λόγους για τους οποίους μπορεί να είναι ανασφάλιστοι. - Να συζητηθεί η ασφάλιση και η δωρεάν ιατροφαρμακευτική κάλυψη ως δικαίωμα του κάθε ανθρώπου, του κάθε πολίτη και όχι μόνο των ασφαλισμένων. - Να συζητηθούν τα προνοιακά επιδόματα π.χ. πολυτέκνων, φυλακισμένων κ.λ.π. - Να κατανοήσουν οι εκπαιδευόμενοι/ες τις υπηρεσίες που παρέχουν οι παραπάνω κρατικοί θεσμοί ως ασφαλιστικά ταμεία. Αξιοποιώντας τη γνώση των βοηθητικών ρημάτων έχω και είμαι αντιγράφουμε τις φράσεις:

61 52 Έχω ασφάλεια. Δεν έχω ασφάλεια. Είμαι ασφαλισμένος/η στο Τ.Ε.Β.Ε Στη συνέχεια συζητούμε για την περίπτωση πολλών ανασφάλιστων ή άπορων Τσιγγάνων, των οποίων την ιατροφαρμακευτική κάλυψη αναλαμβάνει η Πρόνοια. Αξιοποιείται η φωτογραφία ως αφορμή για να αναδείξουν τους λόγους για τους οποίους δεν έχουν ασφαλιστική κάλυψη και με ποιο τρόπο έχει αναλάβει η πρόνοια μόνο την ιατροφαρμακευτική τους φροντίδα, όπως αυτή παρουσιάζεται στην εισαγωγή. Αξιοποιώντας την προηγούμενη γνώση με τη βοήθεια του/της εκπαιδευτικού διαβάζουν ολικά τη φράση: ΚΟΙΝΩΝΙΚΗ ΠΡΟΝΟΙΑ, την οποία αντίστοιχα μπορεί ο/η εκπαιδευτικός να γράψει και με πεζά γράμματα στον πίνακα. Επιπλέον μπορούν να αποτυπώσουν την κατάσταση τους ως ανασφάλιστοι.

62 53 Κοινωνική Πρόνοια Δεν έχω ασφάλεια και είμαι στην Πρόνοια. Διδακτικοί Στόχοι: - Να παρουσιάσουν τις εμπειρίες τους ως ανασφάλιστοι και τα προβλήματα που αντιμετωπίζουν εξαιτίας αυτής της κατάστασης. - Να παρουσιάσουν προβλήματα από την διαδικασία εγγραφής τους στους καταλόγους της Πρόνοιας. - Να παρουσιάσουν τα προβλήματα από την φαρμακευτική κάλυψη ως αιτία αποκλεισμού τους από το δικαίωμα της υγείας. (πληροφορίες στην εισαγωγή)

63 54 2. ΕΜΠΛΟΚΗ ΣΕ ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΕΣ 2.1 ΣΥΓΚΡΙΝΩ ΚΑΙ ΤΑΞΙΝΟΜΩ. Περιεχόμενο συζήτησης Η συζήτηση αποσκοπεί στο να καταδείξει τη διαφορετική χρήση των δυο βιβλιαρίων: Του βιβλιαρίου ασθενείας και του βιβλιαρίου υγείας. Το βιβλιάριο ασθενείας χρησιμοποιείται από τον/την αφαλισμένο/η σε περιπτώσεις επίσκεψης σε γιατρό για λόγους ασθενείας. Επιπλέον σε αυτό γράφονται τα φάρμακα για τον ασθενή. Στο βιβλιάριο υγείας του παιδιού, το οποίο χορηγείται από το νοσοκομείο τη μέρα της γέννησης του παιδιού, καταχωρούνται: 1. Στοιχεία του παιδιού που έχουν να κάνουν με την σωματική του ανάπτυξη. 2. Όλοι οι προβλεπόμενοι εμβολιασμοί. Πρέπει να τονιστεί η σημασία του βιβλιαρίου υγείας του παιδιού σε συνδυασμό με την πρόληψη νοσημάτων και την υποχρέωση της πολιτείας να παρέχει πολλούς εμβολιασμούς δωρεάν. Επιπλέον κρίνεται απαραίτητη η τακτική του ενημέρωση μιας και αυτό αποτελεί βασικό έγγραφο για την εγγραφή των παιδιών στο σχολείο. Παρατηρείται ότι πολλά παιδιά λόγω της μη φοίτησης στο σχολείο αποκλείονται από τους εμβολιασμούς, οι οποίοι πραγματοποιούνται σε αυτό από τις διευθύνσεις υγείας των κατά τόπους Νομαρχιών, με αποτέλεσμα η ζωή τους να βρίσκεται σε διαρκή κίνδυνο.

64 55 Α. Ενδεικτική δραστηριότητα Ως μια ενδεικτική δραστηριότητα προτείνεται συζήτηση, η οποία πρέπει να συμπεριλάβει και τα παραπάνω, με αφορμή τη σύγκριση των δυο βιβλιαρίων. - Διαπιστώνουμε τις διαφορετικές χρήσεις των δυο βιβλιαρίων και των στοιχείων που περιλαμβάνουν. - Ο/η εκπαιδευτικός μπορεί να ζητήσει από τους/τις εκπαιδευόμενους /ες να φέρουν μαζί τους τα βιβλιάρια ασθενείας και υγείας των παιδιών τους προκειμένου να διαπιστώσουν κατά πόσο είναι ενημερωμένα και να εντοπίσουν τις τυχόν παραλείψεις εμβολιασμών ή άλλων εξετάσεων. - Γράφουν και διαβάζουν ολικά οι εκπαιδευόμενοι/ες τις παραγωγικές φράσεις: Βιβλιάριο Υγείας, Βιβλιάριο Ασθενείας, φάρμακο-α, εμβόλιο-α. - Επιπλέον κατασκευάζουν πολυπλοκότερες φράσεις αξιοποιώντας τη γνώση του βοηθητικού ρήματος έχω. - Δίνουμε προσοχή στα φωνητικά συμπλέγματα: βλ, σθ, ρμ, μβ. Βιβλιάριο Υγείας Βιβλιάριο ασθενείας Φάρμακο-α εμβόλιο-α..