ΕΚΘΕΣΗ ΤΗΣ ΕΠΙΤΡΟΠΗΣ ΠΡΟΣ ΤΟ ΕΥΡΩΠΑΪΚΟ ΚΟΙΝΟΒΟΥΛΙΟ ΚΑΙ ΤΟ ΣΥΜΒΟΥΛΙΟ

Transcript

1 ΕΥΡΩΠΑΪΚΗ ΕΠΙΤΡΟΠΗ Βρυξέλλες, COM(2015) 314 final ΕΚΘΕΣΗ ΤΗΣ ΕΠΙΤΡΟΠΗΣ ΠΡΟΣ ΤΟ ΕΥΡΩΠΑΪΚΟ ΚΟΙΝΟΒΟΥΛΙΟ ΚΑΙ ΤΟ ΣΥΜΒΟΥΛΙΟ σχετικά με τις έμμεσες υποχρεώσεις με δυνητικές επιπτώσεις στους δημόσιους προϋπολογισμούς EL EL

2 ΕΚΘΕΣΗ ΤΗΣ ΕΠΙΤΡΟΠΗΣ ΠΡΟΣ ΤΟ ΕΥΡΩΠΑΪΚΟ ΚΟΙΝΟΒΟΥΛΙΟ ΚΑΙ ΤΟ ΣΥΜΒΟΥΛΙΟ σχετικά με τις έμμεσες υποχρεώσεις με δυνητικές επιπτώσεις στους δημόσιους προϋπολογισμούς ΠΙΝΑΚΑΣ ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΩΝ 1. ΙΣΤΟΡΙΚΟ ΕΠΙΣΚΟΠΗΣΗ ΤΗΣ ΣΥΛΛΟΓΗΣ ΣΤΟΙΧΕΙΩΝ ΤΗΣ EUROSTAT ΣΤΟ ΠΛΑΙΣΙΟ ΤΗΣ ΟΔΗΓΙΑΣ 2011/85/EΕ ΤΟΥ ΣΥΜΒΟΥΛΙΟΥ Υποβολή έκθεσης σύμφωνα με το άρθρο 14 παράγραφος 3 της οδηγίας 2011/85/EΕ του Συμβουλίου Επικαιρότητα των στοιχείων Περιγραφή δεικτών Κρατικές εγγυήσεις ΣΔΙΤ εκτός ισολογισμού Μη εξυπηρετούμενα δάνεια της γενικής κυβέρνησης Υποχρεώσεις των κρατικά ελεγχόμενων οικονομικών οντοτήτων που κατατάσσονται εκτός της γενικής κυβέρνησης (δημόσιες επιχειρήσεις) ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΑ ΤΗΣ ΠΡΩΤΗΣ ΣΥΛΛΟΓΗΣ ΣΤΟΙΧΕΙΩΝ ΣΧΕΤΙΚΑ ΜΕ ΤΙΣ ΕΝΔΕΧΟΜΕΝΕΣ ΥΠΟΧΡΕΩΣΕΙΣ Πληρότητα και κάλυψη των στοιχείων Κρατικές εγγυήσεις ΣΔΙΤ εκτός ισολογισμού Μη εξυπηρετούμενα δάνεια Υποχρεώσεις κρατικά ελεγχόμενων οικονομικών οντοτήτων που κατατάσσονται εκτός της γενικής κυβέρνησης Συγκρισιμότητα των στοιχείων ΆΛΛΕΣ ΣΥΛΛΟΓΕΣ ΣΤΟΙΧΕΙΩΝ ΤΗΣ EUROSTAT Ενδεχόμενες κρατικές υποχρεώσεις έναντι του χρηματοπιστωτικού τομέα Άλλες πηγές στοιχείων της Eurostat

3 5. ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑΤΑ

4 1. ΙΣΤΟΡΙΚΟ Το άρθρο 11 του κανονισμού (ΕΕ) αριθ. 549/2013 του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου, της 21ης Μαΐου 2013, για το ευρωπαϊκό σύστημα εθνικών και περιφερειακών λογαριασμών της Ευρωπαϊκής Ένωσης 1 (ΕΣΛ 2010) απαιτεί, από την Επιτροπή, έως το 2014 να υποβάλλει έκθεση προς το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο και το Συμβούλιο η οποία να περιέχει πληροφορίες για τις συμπράξεις δημόσιου και ιδιωτικού τομέα (ΣΔΙΤ) και άλλες έμμεσες υποχρεώσεις, συμπεριλαμβανομένων των ενδεχόμενων υποχρεώσεων, εκτός γενικής κυβέρνησης 2. Οι υποχρεώσεις καλούνται ενδεχόμενες με την έννοια ότι, από τη φύση τους, είναι μόνο δυνητικές και όχι πραγματικές υποχρεώσεις. Η σημασία της συλλογής αυτού του είδους πληροφοριών αναγνωρίζεται ρητά στο ΕΣΛ 2010 παράγραφος 5.11: «Παρόλο που τα υπό αίρεση περιουσιακά στοιχεία και οι υπό αίρεση υποχρεώσεις δεν καταγράφονται στους λογαριασμούς, είναι σημαντικά για τη χάραξη πολιτικής και την ανάλυση και χρειάζεται να συλλέγονται στοιχεία γι αυτά και να υποβάλλονται ως συμπληρωματικά δεδομένα. Ακόμη και αν, τελικά, μπορεί να μην οφείλονται πληρωμές για υπό αίρεση περιουσιακά στοιχεία και υπό αίρεση υποχρεώσεις, ένα υψηλό επίπεδο υπό αίρεση περιουσιακών στοιχείων και υποχρεώσεων αποτελεί ίσως ένδειξη ενός μη επιθυμητού επιπέδου κινδύνου από την πλευρά των μονάδων που τα προσφέρουν.» Θα πρέπει να υπογραμμιστεί ότι οι ενδεχόμενες υποχρεώσεις δεν αποτελούν μέρος του δημοσίου χρέους όπως ορίζεται στον κανονισμό (EΚ) αριθ. 479/2009 του Συμβουλίου, της 25ης Μαΐου 2009, για την εφαρμογή του πρωτοκόλλου σχετικά με τη διαδικασία του υπερβολικού ελλείμματος, το οποίο επισυνάφθηκε στη Συνθήκη για την ίδρυση της Ευρωπαϊκής Κοινότητας 3. Η παρούσα έκθεση παρέχει επισκόπηση των πληροφοριών που έχει στη διάθεσή της η Eurostat. Στο πλαίσιο αυτό εξετάζονται κατά κύριο λόγο τα στοιχεία σχετικά με τις ενδεχόμενες υποχρεώσεις που συγκεντρώθηκαν από την Eurostat στο πλαίσιο της ενίσχυσης της οικονομικής διακυβέρνησης της ΕΕ που πραγματοποιήθηκε το 2011 (η «δέσμη των έξι μέτρων»), και ιδίως της οδηγίας 2011/85/ΕΕ του Συμβουλίου, της 8ης Νοεμβρίου 2011, σχετικά με τις απαιτήσεις για τα δημοσιονομικά πλαίσια των κρατών μελών 4. Το άρθρο 14 παράγραφος 3 της εν λόγω οδηγίας που προβλέπει νέες στατιστικές απαιτήσεις για τα κράτη μέλη: «Για όλους τους υποτομείς της γενικής κυβέρνησης, τα κράτη μέλη δημοσιεύουν σχετικές πληροφορίες για τις ενδεχόμενες υποχρεώσεις οι οποίες είναι πιθανό να έχουν σημαντικό αντίκτυπο στους προϋπολογισμούς του δημοσίου, συμπεριλαμβανομένων των κρατικών εγγυήσεων, των μη εξυπηρετούμενων δανείων και των υποχρεώσεων που απορρέουν από τη λειτουργία των δημόσιων επιχειρήσεων, όπως και για την έκτασή τους. Τα κράτη μέλη δημοσιεύουν επίσης πληροφορίες για τις συμμετοχές της γενικής κυβέρνησης στο κεφάλαιο ιδιωτικών και δημόσιων επιχειρήσεων για σημαντικά από οικονομικής απόψεως ποσά». 1 ΕΕ L 174 της , σ Η έκθεση καταρτίζεται μετά την προθεσμία του κανονισμού ώστε να καταστεί δυνατόν να συμπεριληφθούν οι σημαντικές πληροφορίες σχετικά με τα αποτελέσματα της πρώτης συλλογής στοιχείων της Eurostat όσον αφορά τις υπό αίρεση υποχρεώσεις που πραγματοποιήθηκε στα τέλη Δεκεμβρίου του ΕΕ L 145 της , σ ΕΕ L 306 της , σ

5 Τα στοιχεία που συλλέγονται στο πλαίσιο της προαναφερόμενης οδηγίας είναι η κύρια πηγή πληροφοριών σχετικά με τις ενδεχόμενες υποχρεώσεις του δημοσίου στα κράτη μέλη. Επιπλέον, υπάρχουν άλλες συλλογές στοιχείων της Eurostat (δηλαδή Συμπληρωματικός πίνακας για την χρηματοπιστωτική κρίση, ερωτηματολόγιο σχετικά με τη ΔΥΕ κ.λπ.) με περιορισμένες και/ή εμπιστευτικές πληροφορίες σχετικά με συγκεκριμένους τύπους των ενδεχόμενων υποχρεώσεων. Το φάσμα των πληροφοριών που διατίθενται από τις πηγές αυτές θα πρέπει επίσης να παρουσιάζεται στην παρούσα έκθεση. 2. ΕΠΙΣΚΟΠΗΣΗ ΤΗΣ ΣΥΛΛΟΓΗΣ ΣΤΟΙΧΕΙΩΝ ΤΗΣ EUROSTAT ΣΤΟ ΠΛΑΙΣΙΟ ΤΗΣ ΟΔΗΓΙΑΣ 2011/85/EΕ ΤΟΥ ΣΥΜΒΟΥΛΙΟΥ 2.1. Υποβολή στοιχείων σύμφωνα με το άρθρο 14 παράγραφος 3 της οδηγίας 2011/85/EΕ του Συμβουλίου Προκειμένου να διευκολυνθούν τα κράτη μέλη κατά την εφαρμογή των νέων στατιστικών απαιτήσεων της οδηγίας, η Eurostat συγκρότησε μια ομάδα εργασίας σε συνεργασία με τα κράτη μέλη και τη ΓΔ ECFIN 5. Η τελική έκθεσή της παρέχει, μεταξύ άλλων, σειρά υποδειγμάτων και σχετικές σημειώσεις στις οποίες επισημαίνεται η μεθοδολογία, το φάσμα των υποχρεωτικών πληροφοριών, η περιοδικότητα και η επικαιρότητα για την εθνική δημοσίευση και τη δημοσίευση της Eurostat των στοιχείων σχετικά με τις ενδεχόμενες υποχρεώσεις. Διευκρινίζει ότι η Eurostat θα συλλέγει και θα δημοσιεύει επιλεγμένους δείκτες που σχετίζονται με τις ενδεχόμενες υποχρεώσεις, δηλαδή εγγυήσεις του δημοσίου, συμπράξεις δημόσιου και ιδιωτικού τομέα (ΣΔΙΤ) εκτός ισολογισμού, υποχρεώσεις των κρατικά ελεγχόμενων οικονομικών οντοτήτων που κατατάσσονται εκτός της γενικής κυβέρνησης (δημόσιες επιχειρήσεις) και μη εξυπηρετούμενα δάνεια (περιουσιακά στοιχεία του δημόσιου τομέα). Τα κράτη μέλη θα πρέπει να δημοσιεύουν τους ίδιους δείκτες σε εθνικό επίπεδο και, επιπλέον, τα στοιχεία σχετικά με τη συμμετοχή του δημοσίου τομέα στο κεφάλαιο των επιχειρήσεων. Οι τροποποιήσεις που απαιτούνται για τα συστήματα συλλογής στοιχείων της Eurostat είναι τυποποιημένες μέσω εισαγωγής συμπληρώματος στο ερωτηματολόγιο της ΔΥΕ, σύμφωνα με τις διατάξεις του άρθρου 8 παράγραφος 2 στοιχείο δ) του κανονισμού (ΕΚ) αριθ. 479/2009 του Συμβουλίου. Τα υποδείγματα και οι κατευθυντήριες οδηγίες περιλαμβάνονται στην απόφαση της Eurostat, της 22ας Ιουλίου 2013, στο Συμπλήρωμα σχετικά με τις ενδεχόμενες υποχρεώσεις και τις πιθανές δεσμεύσεις στο σχετικό ερωτηματολόγιο της ΔΥΕ 6. Η εν λόγω απόφαση διευκρινίζει επίσης ότι τα στοιχεία σχετικά με τις υποχρεώσεις των κρατικά ελεγχόμενων οικονομικών οντοτήτων που κατατάσσονται εκτός της γενικής κυβέρνησης (δημόσιες επιχειρήσεις) θα πρέπει να συγκεντρώνονται από την Eurostat με βάση τα στοιχεία που έχουν ήδη συγκεντρωθεί μέσω του 5 Πραγματοποιήθηκαν τρεις συνεδριάσεις της ειδικής ομάδας κατά το 2012: στις 29 Ιουνίου, στις 5 Σεπτεμβρίου και στις 6 Νοεμβρίου

6 ερωτηματολογίου σχετικά με κρατικά ελεγχόμενες μονάδες που κατατάσσονται εκτός της γενικής κυβέρνησης που θεσπίστηκε το Όλοι οι δείκτες πρέπει να υποβάλλονται στην Eurostat σε εκατομμύρια του εθνικού νομίσματος στο επίπεδο των επιμέρους υποτομέων της γενικής κυβέρνησης. Τα μεταδεδομένα που διασαφηνίζουν την πληρότητα, τους ορισμούς, τη χρήση εκτιμήσεων ή την επικαιρότητα των στοιχείων πρέπει να υποβάλλονται στην Eurostat μαζί με τα στοιχεία Επικαιρότητα των στοιχείων Τα στοιχεία σχετικά με τις ενδεχόμενες υποχρεώσεις θα πρέπει να διαβιβάζονται στην Eurostat ετησίως πριν από τις 31 Δεκεμβρίου του επόμενου έτους (Τ + 12 μήνες) από την εθνική στατιστική αρχή, μαζί με το ερωτηματολόγιο σχετικά με ελεγχόμενες από το δημόσιο μονάδες που κατατάσσονται εκτός της γενικής κυβέρνησης. Η πρώτη διαβίβαση στοιχείων πραγματοποιήθηκε τον Δεκέμβριο του 2014 και κάλυπτε το έτος 2013, ενώ τα στοιχεία για την περίοδο διαβιβάστηκαν σε εθελοντική βάση. Στην περίπτωση των εγγυήσεων απαιτούνται σε υποχρεωτική βάση τα στοιχεία για τα προηγούμενα έτη. Η πρόθεση είναι να δημιουργηθούν σταδιακά χρονοσειρές και να καλυφθούν τελικά τα τέσσερα τελευταία έτη για όλους τους δείκτες κατά την τακτική υποβολή αναφοράς Περιγραφή των δεικτών Το τμήμα αυτό παρουσιάζει τις συμφωνηθείσες έννοιες και ορισμούς για τη δημοσίευση των στοιχείων σχετικά με τις ενδεχόμενες υποχρεώσεις, ενώ η εφαρμογή τους από τα κράτη μέλη στα στοιχεία που διαβιβάζονται στην Eurostat περιγράφεται στο τμήμα Κρατικές εγγυήσεις Η Eurostat συλλέγει πληροφορίες για το οφειλόμενο ποσό των εγγυήσεων που παρέχονται από τη γενική κυβέρνηση. Μόνον οι εγγυήσεις που παρέχονται σε μονάδες που κατατάσσονται εκτός της γενικής κυβέρνησης καλύπτονται από την υποβολή εκθέσεων. Ανάλυση ανά υποτομείς είναι διαθέσιμες εκτός από τα ταμεία κοινωνικής ασφάλισης. Οι πληροφορίες εκφράζονται στο σύνολο των εγγυήσεων, με εξαίρεση το χρέος που ήδη καλύπτεται από το δημόσιο, όπως έχουν καταγραφεί στους λογαριασμούς του ΕΣΛ Τα στοιχεία παρέχονται στην ονομαστική τους αξία. Τα στοιχεία καλύπτουν τόσο τις έκτακτες όσο και τις τυποποιημένες εγγυήσεις. Οι έκτακτες εγγυήσεις ορίζονται ως εξατομικευμένες και οι εγγυητές δεν μπορούν να υπολογίσουν με αξιοπιστία τον κίνδυνο επίκλησης. Οι έκτακτες εγγυήσεις συνδέονται με χρεωστικούς τίτλους (π.χ. δάνεια, ομόλογα). Πρόσθετη κατανομή διατίθεται για έκτακτες εγγυήσεις που χορηγούνται σε δημόσιες εταιρείες και χρηματοδοτικές εταιρείες. Οι τυποποιημένες εγγυήσεις είναι εγγυήσεις που εκδίδονται σε μεγάλο αριθμό, συνήθως για πολύ μικρά ποσά, και έχουν ταυτόσημα χαρακτηριστικά. Δεν είναι δυνατή η ακριβής εκτίμηση του κινδύνου αθέτησης που παρουσιάζει το κάθε συγκεκριμένο δάνειο, αλλά, μέσα από ένα ευρύ σύνολο δανείων, είναι δυνατή η εκτίμηση του αριθμού δανείων που θα περιέλθουν στην 7 Το ερωτηματολόγιο έλαβε θετική γνώμη από την Επιτροπή Στατιστικών για θέματα Νομισματικά, Χρηματοπιστωτικά και Ισοζυγίου Πληρωμών (CMFB) το Τα στοιχεία συλλέγονται σε ετήσια βάση και η πρώτη διαβίβαση στοιχείων πραγματοποιήθηκε τον Δεκέμβριο του

7 κατάσταση αυτή. Παραδείγματα αποτελούν οι ενυπόθηκες εγγυήσεις δανείων, εγγυήσεις φοιτητικών δανείων κ.λπ ΣΔΙΤ εκτός ισολογισμού Σύμπραξη δημόσιου και ιδιωτικού τομέα (ΣΔΙΤ) 8 που καταγράφεται εκτός του ισολογισμού του δημοσίου σημαίνει ότι τα περιουσιακά στοιχεία δεν θεωρούνται ότι ανήκουν οικονομικά στο δημόσιο και οι ακαθάριστες επενδύσεις παγίου κεφαλαίου δεν καταγράφονται ως δημόσια δαπάνη κατά τη στιγμή που πραγματοποιούνται. Η Eurostat συλλέγει στοιχεία σχετικά με το σύνολο των εκκρεμών υποχρεώσεων που καταγράφονται εκτός. Αυτές θα πρέπει να εκφράζονται στην προσαρμοσμένη αξία σε κεφάλαιο, που αντιστοιχεί σε αρχική συμβατική αξία σε κεφάλαιο που μειώνεται σταδιακά με την πάροδο του χρόνου από το ποσό της «οικονομικής απόσβεσης» που υπολογίζεται με βάση τις εκτιμήσεις ή πραγματικά στοιχεία. Το προσαρμοσμένο κεφάλαιο αξία αντανακλά την τρέχουσα αξία του περιουσιακού στοιχείου κατά το χρόνο της υποβολής εκθέσεων. Το ποσό που αντιπροσωπεύει μια εκτίμηση του ακαθάριστου σχηματισμού πάγιου κεφαλαίου και χρέους επίπτωση στην υπόθεση Κυβέρνηση θα πρέπει να αναλάβει τα περιουσιακά στοιχεία κατά τη διάρκεια ισχύος της σύμβασης. Τα στοιχεία συλλέγονται για τη γενική κυβέρνηση και από όλους τους υποτομείς και αναφέρονται στην ονομαστική τους αξία Μη εξυπηρετούμενα δάνεια της γενικής κυβέρνησης Συλλέγονται πληροφορίες για το απόθεμα μη εξυπηρετούμενων δανείων (στοιχείων ενεργητικού) που παρέχονται από τη γενική κυβέρνηση. Ένα δάνειο χαρακτηρίζεται μη εξυπηρετούμενο όταν οι πληρωμές των τόκων ή του κεφαλαίου γίνεται με καθυστέρηση 90 και πλέον ημερών, ή πληρωμές τόκων ίση με 90 και πλέον ημερών έχουν κεφαλαιοποιηθεί, αναχρηματοδοτηθεί ή καθυστερήσει βάσει συμφωνίας ή οι πληρωμές δεν έχουν καθυστερήσει περισσότερο από 90 ημέρες, αλλά υπάρχουν άλλοι σοβαροί λόγοι (όπως η χρεοκοπία του οφειλέτη) που θέτουν υπό αμφισβήτηση την πλήρη καταβολή των οφειλών. Τα στοιχεία παρέχονται στην ονομαστική τους αξία. Πρέπει να διατίθενται ενοποιημένα αριθμητικά στοιχεία για τη γενική κυβέρνηση και αναλυτικά στοιχεία ανά υποτομέα Υποχρεώσεις των κρατικά ελεγχόμενων οικονομικών οντοτήτων που κατατάσσονται εκτός της γενικής κυβέρνησης (δημόσιες επιχειρήσεις) Οι οντότητες που τελούν υπό κρατικό έλεγχο είναι μονάδες για τις οποίες το κράτος έχει την ικανότητα καθορισμού της γενικής πολιτικής ή του προγράμματος (ΕΣΛ 2010 παράγραφος 20.18) 9. Οι εν λόγω κρατικά ελεγχόμενες οντότητες κατατάσσονται εκτός της γενικής κυβέρνησης, στις περισσότερες περιπτώσεις, λόγω της συμπεριφοράς τους ως εμπορικές μονάδες. Υποχρεώσεις των κρατικά ελεγχόμενων οικονομικών οντοτήτων που κατατάσσονται εκτός της γενικής κυβέρνησης (δημόσιες επιχειρήσεις) ορίζονται ως το απόθεμα υποχρεώσεων στο τέλος του έτους, με βάση τους επιχειρησιακούς λογαριασμούς των εταιρειών. Τα κράτη μέλη μπορούν να επιλέγουν ποια έννοια πρέπει να χρησιμοποιηθεί για την υποβολή αναφοράς, είτε επιχειρησιακοί 8 Συμπράξεις δημόσιου και ιδιωτικού τομέα (ΣΔΙΤ) όπως ορίζονται στο ΕΣΛ 2010 παράγραφος και διευκρινίζονται περαιτέρω στο Εγχειρίδιο της Eurostat για το δημόσιο έλλειμμα και χρέος, μέρος VI.4. 9 Μια σειρά από δείκτες πρέπει να λαμβάνονται υπόψη για τον καθορισμό του δημόσιου ελέγχου (λεπτομερή στοιχεία για κάθε κριτήριο ορίζονται στο ΕΣΛ 2010, παράγραφος ). 7

8 λογαριασμοί (συμπεριλαμβανομένων όλων των υποχρεώσεων από τις οικονομικές καταστάσεις της εταιρείας) ή την έννοια των εθνικών λογαριασμών (εξαιρουμένων των άλλων πληρωτέων λογαριασμών). Εφόσον είναι διαθέσιμα, θα μπορούσαν επίσης να υποβληθούν τα στοιχεία για την κάλυψη υποχρεώσεων για οφειλές στο πλαίσιο της συμφωνίας Μάαστριχτ. Τα στοιχεία καλύπτουν υποχρεώσεις υποβολής εκθέσεων από κρατικά ελεγχόμενες μονάδες υψηλότερες από το 0,01 % του ΑΕγχΠ και ταξινομούνται σύμφωνα με το ΕΣΛ 2010 στους τομείς των μη χρηματοπιστωτικών εταιρειών και των χρηματοπιστωτικών εταιρειών και τον υπόλοιπο κόσμο. Τα στοιχεία υποβάλλονται για τις επιμέρους μονάδες και όχι για ενοποιημένους ομαδικούς λογαριασμούς. Τα στοιχεία παρέχουν κατανομή μεταξύ των υποχρεώσεων των μονάδων που συμμετέχουν σε οικονομικές δραστηριότητες 10 και των υποχρεώσεων των μονάδων που ασχολούνται με άλλες δραστηριότητες, μεταξύ των οποίων με ζημιογόνες μη χρηματοπιστωτικές μονάδες. Επιπλέον, ο ελέγχων υποτομέας της γενικής κυβέρνησης πρέπει επίσης να μπορεί να εξακριβωθεί από τα στοιχεία. 3. ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΑ ΤΗΣ ΠΡΩΤΗΣ ΣΥΛΛΟΓΗΣ ΣΤΟΙΧΕΙΩΝ ΣΧΕΤΙΚΑ ΜΕ ΕΝΔΕΧΟΜΕΝΕΣ ΥΠΟΧΡΕΩΣΕΙΣ Τον Δεκέμβριο του 2014, η Eurostat συγκέντρωσε για πρώτη φορά στοιχεία σχετικά με τις ενδεχόμενες υποχρεώσεις. Όλα τα κράτη μέλη υπέβαλαν τα στοιχεία στην Eurostat γύρω από την προθεσμία υποβολής. Στις 10 Φεβρουαρίου 2015 η Eurostat δημοσίευσε τους αριθμούς σε εκατομμύρια του εθνικού νομίσματος και σε ποσοστά του ΑΕγχΠ 11 στη βάση δεδομένων της 12 μαζί με τα αντίστοιχα μεταδεδομένα και τις ειδικές ανά χώρα υποσημειώσεις 13. Επίσης εκδόθηκε συνοδευτικό δελτίο Τύπου 14. Τα κύρια αποτελέσματα παρουσιάζονται στο παράρτημα 1 της παρούσας έκθεσης Πληρότητα και κάλυψη των στοιχείων Όλα τα κράτη μέλη υπέβαλαν το πλήρες «Συμπλήρωμα σχετικά με τις ενδεχόμενες υποχρεώσεις και τις πιθανές δεσμεύσεις», καθώς και απάντηση στο ερωτηματολόγιο για τις κρατικά ελεγχόμενες οντότητες που κατατάσσονται εκτός της γενικής κυβέρνησης. Η πληρότητα των στοιχείων ποικίλλει ανάλογα με τον δείκτη και με τα κράτη μέλη Κρατικές εγγυήσεις Όλα τα κράτη μέλη υπέβαλαν τα στοιχεία για τις συνολικές κρατικές εγγυήσεις για τη γενική κυβέρνηση κατά τα έτη Για τη Γαλλία, την Κροατία και τη Σλοβενία, το συνολικό αυτό ποσό δεν καλύπτει τον υποτομέα της τοπικής 10 Οι υποχρεώσεις των ενοτήτων που εμπλέκονται στις χρηματοπιστωτικές δραστηριότητες περιλαμβάνουν τις ακόλουθες κατηγορίες NACE: (64) δραστηριότητες χρηματοπιστωτικών υπηρεσιών, εκτός της Κεντρικής Τράπεζας, (65) ασφαλιστικές δραστηριότητες, (66) δραστηριότητες συναφείς προς τις χρηματοπιστωτικές υπηρεσίες και τις ασφαλιστικές δραστηριότητες. 11 Τα αριθμητικά στοιχεία του ΑΕΠ που παρασχέθηκαν κατά τη διάρκεια της διαδικασίας κοινοποίησης του υπερβολικού ελλείμματος του Οκτωβρίου 2014 χρησιμοποιήθηκαν για τον υπολογισμό των δεικτών and edb183a 8

9 αυτοδιοίκησης για τον οποίο δεν υπάρχουν διαθέσιμα στοιχεία. Για τη Δανία, τα στοιχεία για την τοπική αυτοδιοίκηση είναι διαθέσιμα μόνο από το 2013 και μετά. Όσον αφορά τις τυποποιημένες εγγυήσεις, λείπουν τα στοιχεία για το Βέλγιο, την Κροατία και την Πορτογαλία για όλους τους υποτομείς της γενικής κυβέρνησης. Για τη Δανία, τη Γαλλία και την Πολωνία, τα στοιχεία για τις τυποποιημένες εγγυήσεις δεν είναι διαθέσιμα στο επίπεδο της τοπικής αυτοδιοίκησης. Για την Ιταλία, τα στοιχεία για την τοπική αυτοδιοίκηση περιλαμβάνουν τόσο τις έκτακτες όσο και τις τυποποιημένες εγγυήσεις και δεν διαχωρίζονται. Για τη Γερμανία, τα στοιχεία για το σύνολο των δανείων που καλύπτονται από τυποποιημένες εγγυήσεις είναι διαθέσιμα μόνο για το μεγαλύτερο καθεστώς εγγυήσεων, που οργανώνεται από την κεντρική κυβέρνηση, λαμβάνοντας υπόψη ότι τα στοιχεία για το σύνολο των δανείων που καλύπτονται από τα δύο άλλα συστήματα τυποποιημένων εγγυήσεων δεν είναι διαθέσιμα ΣΔΙΤ εκτός ισολογισμού Για το 2013 όλα τα κράτη μέλη υπέβαλαν στοιχεία σχετικά με τις ΣΔΙΤ εκτός ισολογισμού. Οι περισσότερες χώρες ανέφεραν επίσης αριθμητικά στοιχεία για τα έτη Τα στοιχεία για την Αυστρία δεν είναι εξαντλητικά, εφόσον δεν καλύπτεται η κεντρική κυβέρνηση και για το Ηνωμένο Βασίλειο όπου δεν είναι διαθέσιμα για την τοπική κυβέρνηση. Για τη Γερμανία, τα περιουσιακά στοιχεία όλων των ΣΔΙΤ εγγράφονται στους ισολογισμούς της κυβέρνησης Μη εξυπηρετούμενα δάνεια Για το 2013, 23 από τις 28 κράτη υπέβαλαν στοιχεία σχετικά με μη εξυπηρετούμενα δάνεια της γενικής κυβέρνησης. Τα κράτη που δεν υπέβαλαν στοιχεία είναι το Βέλγιο, η Γαλλία, η Κροατία, η Κύπρος και η Σλοβακία. Τα στοιχεία δεν είναι εξαντλητικά για την Ισπανία, καθώς δεν καλύπτεται ο υποτομέας της τοπικής αυτοδιοίκησης, καθώς και για την Ιταλία και τη Φινλανδία, όπου δεν αναφέρονται τα μη εξυπηρετούμενα δάνεια τόσο των τοπικών διοικήσεων όσο και των ταμείων κοινωνικής ασφάλισης. Επίσης, σε προαιρετική βάση, ορισμένα κράτη υπέβαλαν στοιχεία σχετικά με μη εξυπηρετούμενα δάνεια για τα έτη Αυτά ήταν τα εξής: η Ελλάδα, η Λετονία, το Λουξεμβούργο, η Μάλτα, οι Κάτω Χώρες, η Πολωνία, η Πορτογαλία, η Σουηδία και το Ηνωμένο Βασίλειο Υποχρεώσεις κρατικά ελεγχόμενων οικονομικών οντοτήτων που κατατάσσονται εκτός της γενικής κυβέρνησης Όλα τα κράτη μέλη απάντησαν στο ερωτηματολόγιο της Eurostat για τις κρατικά ελεγχόμενες οντότητες το οποίο αποτελεί τη βάση για τον υπολογισμό των σειρών στοιχείων σχετικά με τις υποχρεώσεις των κρατικά ελεγχόμενων χρηματοπιστωτικών οντοτήτων που κατατάσσονται εκτός της γενικής κυβέρνησης. Για τις περισσότερες χώρες, τα στοιχεία αφορούν το 2013, με εξαίρεση τα στοιχεία για τη Γερμανία, την Κύπρο και εν μέρει την Ιρλανδία, όπου τα στοιχεία αφορούν το έτος Η πλειονότητα των κρατών μελών παρέσχε πλήρη στοιχεία ελέγχου που καλύπτουν όλους τους υποτομείς της γενικής κυβέρνησης. Ωστόσο, ορισμένα από τα κράτη μέλη στοιχεία δεν είναι εξαντλητικά, χωρίς τις υποχρεώσεις των χρηματοπιστωτικών ιδρυμάτων και/ή των υποχρεώσεων των μονάδων που ελέγχονται από την τοπική αυτοδιοίκηση. 9

10 Ειδικότερα, για την Ελλάδα και την Ιρλανδία η κάλυψη των στοιχείων περιορίζεται σε δημόσιες εταιρείες ελεγχόμενες από την κεντρική κυβέρνηση. Στην περίπτωση της Ελλάδας και της Κύπρου υπάρχουν επίσης και ορισμένες ελεγχόμενες από την κεντρική κυβέρνηση μονάδες που δεν αναφέρονται στα στοιχεία. Για την Πολωνία, τα στοιχεία δεν περιλαμβάνουν μονάδες που απασχολούν λιγότερο από 10 άτομα. Για το Βέλγιο και την Κύπρο, η κάλυψη των στοιχείων για την τοπική αυτοδιοίκηση δεν είναι εξαντλητική. Επιπλέον, ορισμένες χώρες (Βέλγιο, Ελλάδα, Ισπανία, Κύπρος και Λουξεμβούργο) δεν υπέβαλαν κανένα ή παρά μόνο μερικά αριθμητικά στοιχεία για τα χρηματοπιστωτικά ιδρύματα που τελούν υπό κρατικό έλεγχο Συγκρισιμότητα των στοιχείων Λόγω των χαρακτηριστικών τους, τα στοιχεία σχετικά με τις ενδεχόμενες υποχρεώσεις αφορούν μια συγκεκριμένη χώρα και συνδέονται στενά με τις εθνικές ιδιαιτερότητες όσον αφορά την οικονομική, χρηματοοικονομική και νομική δομή της χώρας. Όπως περιγράφεται ανωτέρω και αναφέρεται επιπλέον στις υποσημειώσεις για επιμέρους χώρες που δημοσιεύονται μαζί με τα στοιχεία, η κάλυψη των στοιχείων δεν είναι πλήρης για όλα τα κράτη μέλη. Για τους λόγους αυτούς, τα στοιχεία θα πρέπει να ερμηνεύονται με προσοχή. Σε γενικές γραμμές, η αντιστοιχία των κρατικών εγγυήσεων, των μη εξυπηρετούμενων δανείων και των εκτός ισολογισμού ΣΔΙΤ είναι ικανοποιητική, ενώ είναι περιορισμένη για τα χρέη των δημόσιων επιχειρήσεων. Για τον συγκεκριμένο δείκτη, όπως περιγράφεται ανωτέρω, τα στοιχεία για ορισμένα κράτη μέλη δεν είναι εξαντλητικά, χωρίς τις υποχρεώσεις των χρηματοπιστωτικών ιδρυμάτων και/ή των υποχρεώσεων των μονάδων που ελέγχονται από την τοπική αυτοδιοίκηση. Ειδικότερα, τα στοιχεία δείχνουν σημαντικές διαφορές μεταξύ χωρών, συμπεριλαμβανομένης της πληρότητας των υποχρεώσεων των χρηματοπιστωτικών ιδρυμάτων (όπως η Γερμανία, η Ιρλανδία, οι Κάτω Χώρες, η Σλοβενία) και των χωρών που υπέβαλαν μερικά ή καθόλου στοιχεία (το Βέλγιο, η Ελλάδα, η Ισπανία, η Κύπρος και το Λουξεμβούργο). Στη συνέχεια, τα στοιχεία που υποβλήθηκαν για τις υποχρεώσεις των δημόσιων επιχειρήσεων δεν είναι ενοποιημένα, πράγμα που σημαίνει ότι ένα μέρος του χρέους των μονάδων αυτών θα μπορούσε να ανήκει σε οντότητες του ιδίου ομίλου εταιρειών (το χρέος μεταξύ μονάδων στην ίδια ομάδα δεν μπορεί να εξακριβωθεί από τα στοιχεία που αναφέρθηκαν). Επιπλέον, η συλλογή στοιχείων αφορά μόνο τις υποχρεώσεις των οντοτήτων, χωρίς να τα σταθμίσει με τα στοιχεία του ενεργητικού. Το στοιχείο αυτό είναι πολύ σημαντικό στην περίπτωση των χρηματοπιστωτικών ιδρυμάτων που κατά κανόνα έχουν σημαντικά ποσά τόσο σε υποχρεώσεις όσο και σε περιουσιακά στοιχεία. Επιπλέον, για ορισμένα κράτη μέλη, οι περισσότερες από τις υποχρεώσεις που δηλώθηκαν από τα χρηματοπιστωτικά ιδρύματα αφορούν καταθέσεις. Πρέπει επίσης να αναφερθεί ότι, κατά τη συγκέντρωση των στοιχείων για τις υποχρεώσεις των δημόσιων επιχειρήσεων, τα κράτη μέλη μπορούσαν να επιλέξουν ποια έννοια θα χρησιμοποιούσαν για τη δήλωση, δηλαδή τις έννοιες που διέπουν είτε τους λογαριασμούς επιχειρήσεων είτε τους εθνικούς λογαριασμούς. Από τους ορισμούς των λογαριασμών επιχειρήσεων, οι χώρες περιέλαβαν όλες τις υποχρεώσεις από τις οικονομικές καταστάσεις της εταιρείας, συμπεριλαμβανομένων 10

11 επίσης των υποχρεώσεων που σχετίζονται με τη θέση «λοιποί πληρωτέοι λογαριασμοί». Οι περισσότερες χώρες δήλωσαν τις υποχρεώσεις με βάση την προσέγγιση αυτή. Ορισμένες άλλες χώρες (Βέλγιο, Ισπανία, Κάτω Χώρες, Πορτογαλία και Σλοβακία) χρησιμοποίησαν τις έννοιες των εθνικών λογαριασμών (με εξαίρεση τη θέση λοιποί πληρωτέοι λογαριασμοί) ή δήλωσαν στοιχεία του χρέους με βάση τη συμφωνία του Μάαστριχτ, δηλαδή μετρητά και καταθέσεις, χρεόγραφα και δάνεια. 4. ΆΛΛΕΣ ΣΥΛΛΟΓΕΣ ΣΤΟΙΧΕΙΩΝ ΤΗΣ EUROSTAT 4.1. Ενδεχόμενες κρατικές υποχρεώσεις έναντι του χρηματοπιστωτικού τομέα Από τον Οκτώβριο του 2009 η Eurostat συλλέγει τακτικά (δύο φορές ετησίως, στο πλαίσιο της κάθε κοινοποίησης ΔΥΕ 15 ) πληροφορίες σχετικά με ενδεχόμενες κρατικές υποχρεώσεις, μέσω του «Συμπληρωματικού πίνακα σχετικά με τη χρηματοπιστωτική κρίση» 16. Παρέχει στοιχεία σχετικά με τις πραγματικές και δυνητικές επιπτώσεις στο κρατικό έλλειμμα και χρέος της στήριξης που παρέχεται στα χρηματοπιστωτικά ιδρύματα στο πλαίσιο της χρηματοπιστωτικής αναταραχής. Οι πληροφορίες σχετικά με τις ενδεχόμενες υποχρεώσεις του δημοσίου που συνδέονται με τον χρηματοπιστωτικό τομέα δημοσιεύονται στον δικτυακό τόπο της Eurostat 17, για κάθε κράτος μέλος της ΕΕ, συμπεριλαμβανομένου συνοπτικού πίνακα με τα συγκεντρωτικά στοιχεία για την ΕΕ και τη ζώνη του ευρώ, και καλύπτουν την περίοδο Άλλες πηγές στοιχείων της Eurostat Ορισμένα στοιχεία σχετικά με τις κρατικές εγγυήσεις, καθώς και τις εκτός ισολογισμού ΣΔΙΤ έχουν επίσης συλλεχθεί από την Eurostat από τους πίνακες του ερωτηματολογίου της ΔΥΕ (που δεν είναι δημόσιοι), οι οποίοι υποβάλλονται μαζί με την κοινοποίηση της ΔΥΕ για περισσότερο από δέκα χρόνια. Οι πληροφορίες που συλλέγονται δεν προορίζονται για δημοσίευση αλλά για εσωτερική χρήση από την Eurostat με στόχο τη διασφάλιση της ποιότητας των στοιχείων που υποβάλλονται στο πλαίσιο της ΔΥΕ. Επιπλέον, συγκεντρωτικά στοιχεία σχετικά με κρατικές εγγυήσεις έχουν συλλεχθεί προγενέστερα ως μέρος του ετήσιου «ερωτηματολογίου σχετικά με τη διάρθρωση του δημόσιου χρέους», τα οποία δημοσιεύονται στο δικτυακό τόπο της Eurostat σε περίπου Τ+6 μήνες μετά το τέλος της περιόδου αναφοράς 18. Τέλος, το πρόγραμμα διαβίβασης ΕΣΛ 2010 προβλέπει την υποβολή συμπληρωματικών πινάκων στην Eurostat για τις συνταξιοδοτικές υποχρεώσεις. Τα στοιχεία του πίνακα 29 του ΕΣΛ συλλέγονται σε T+24 μήνες μετά το τέλος της περιόδου αναφοράς, και στη συνέχεια ανά τριετία. Η πρώτη εθελοντική συλλογή Ο «συμπληρωματικός πίνακας» συλλέγεται σύμφωνα με την απόφαση της Eurostat, της 15ης Ιουλίου 2009, σχετικά με την στατιστική καταγραφή των δημόσιων παρεμβάσεων για τη στήριξη χρηματοπιστωτικών ιδρυμάτων και χρηματαγορών κατά την διάρκεια της χρηματοπιστωτικής κρίσης. Για περισσότερες πληροφορίες βλέπε «Συμπληρωματικός πίνακας της Eurostat σχετικά με τη χρηματοπιστωτική κρίση: Ενημερωτικό σημείωμα (Aπρίλιος 2015)» Η εν λόγω συλλογή στοιχείων καλύπτει δύο έτη. Βλέπε collection gov_dd_sgd. Τα στοιχεία του ΕΣΛ2010 θα είναι διαθέσιμα τον Ιούνιο του

12 στοιχείων πραγματοποιήθηκε στα τέλη του 2014, ενώ η πρώτη υποχρεωτική συλλογή θα πραγματοποιηθεί στα τέλη του ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑΤΑ Η συλλογή στοιχείων για τις ενδεχόμενες υποχρεώσεις στο πλαίσιο της οδηγίας 2011/85/ΕΕ του Συμβουλίου στοχεύει στην αύξηση της διαθεσιμότητας πληροφοριών σχετικά με τις έμμεσες υποχρεώσεις γενικής κυβέρνησης. Πριν από την εφαρμογή της οδηγίας, μόνο μερικά και κυρίως μη δημόσια στοιχεία σχετικά με τις εγγυήσεις και τις εκτός ισολογισμού ΣΔΙΤ συλλέγονταν από την Eurostat. Μετά την έκθεση της ειδικής ομάδας, τα κράτη μέλη θα πρέπει να δημοσιεύουν τις σχετικές πληροφορίες με εναρμονισμένο και ολοκληρωμένο τρόπο. Τα αποτελέσματα της πρώτης συλλογής στοιχείων της Eurostat δείχνουν ότι σημαντικές προσπάθειες έχουν ήδη αναληφθεί από τα κράτη μέλη. Για τις περισσότερες χώρες, υπάρχουν πλήρη στοιχεία και καλή κάλυψη για τους περισσότερους δείκτες. Ορισμένες χώρες εξακολουθούν να χρειάζονται πρόοδο όσον αφορά την πληρότητα των στοιχείων και το φάσμα τους κάλυψης, έτσι ώστε να περιλαμβάνονται όλες οι μονάδες στη γενική κυβέρνηση. Ειδικότερα, η κάλυψη των στοιχείων που αναφέρονται ως βάση για τον υπολογισμό των συνολικών υποχρεώσεων των κρατικά ελεγχόμενων οικονομικών οντοτήτων που κατατάσσονται εκτός γενικής κυβέρνησης πρέπει να βελτιωθεί. Επί του παρόντος, ορισμένες χώρες δεν δηλώνουν τις υποχρεώσεις των κρατικά ελεγχόμενων χρηματοπιστωτικών ιδρυμάτων και/ή τις υποχρεώσεις των μονάδων που ελέγχονται από την τοπική αυτοδιοίκηση. Επιπλέον, η διαθεσιμότητα των μεταδεδομένων που τις συνοδεύουν θα μπορούσε να βελτιωθεί με σκοπό την καλύτερη ενημέρωση των χρηστών σχετικά με τα εθνικά χαρακτηριστικά και τους περιορισμούς των στοιχείων. Η Eurostat θα προβεί σε συζήτηση με τα κράτη μέλη για τα επόμενα βήματα που θα πρέπει να πραγματοποιηθούν στο πλαίσιο αυτό. Θα τονιστεί η ανάγκη για βελτίωση της κάλυψης και της πληρότητας για την επόμενη συλλογή στοιχείων του Δεκεμβρίου Θα διερευνηθεί η δυνατότητα της εναρμονισμένης συλλογής των μεταδεδομένων. Ωστόσο, ήδη στο στάδιο αυτό, η νέα συλλογή στοιχείων αποτελεί ένα περαιτέρω βήμα προς την κατεύθυνση της μεγαλύτερης διαφάνειας των δημοσίων οικονομικών στην Ευρωπαϊκή Ένωση, παρέχοντας μια πιο ολοκληρωμένη εικόνα της χρηματοοικονομικής θέσης των κρατών μελών της ΕΕ με την επισήμανση δυνητικών επιπτώσεων στους δημόσιους προϋπολογισμούς. 12

13 Παράρτημα 1. Σύνολο ενδεχόμενων υποχρεώσεων της γενικής κυβέρνησης και των μη εξυπηρετούμενων δανείων σε κράτη μέλη της ΕΕ, 2013 (% του ΑΕγχΠ) Σύνολο Κρατικές εγγυήσεις Εφάπαξ Εκ των οποίων: Τυποποιημένα Εκκρεμούσες υποχρεώσεις που σχετίζονται με τα εκτός συμπράξεων δημόσιου και ιδιωτικού τομέα (ΣΔΙΤ) Υποχρεώσεις κρατικά ελεγχόμενων οικονομικών οντοτήτων που κατατάσσονται εκτός της γενικής κυβέρνησης Μη εξυπηρετούμενα δάνεια Bέλγιο α 13,29 13,29 : 0,15 11,41 : Βουλγαρία 0,75 0,70 0,04 0,00 12,83 0,07 Τσεχική Δημοκρατία 1,19 1,19 0,00 0,00 Δανία α 9,18 9,10 0,07 0,13 27,17 0,22 Γερμανία α 18,22 18,03 0,19-126,26 0,29 Εσθονία 1,71 0,00 1,71 0,23 8,93 0,00 Iρλανδία α 32,14 32,14 0,00 2,82 64,51 11,40 Ελλάδα α 3,67 3,61 0,06 0,01 6,82 0,00 Ισπανία α 18,41 18,41 : 0,28 12,46 0,19 Γαλλία α 5,53 3,54 1,99 0,00 46,90 : Κροατία α 7,25 7,25 : 0,13 15,90 : Iταλία α 6,10 5,41 0,68 0,02 45,45 0,00 Κύπρος α 15,85 15,85 0,00 4,85 10,40 : Λετονία 2,31 1,85 0,47 0,03 30,65 0,13 Λιθουανία α 0,82 0,73 0,10 0,00 7,28 0,15 Λουξεμβούργο α 7,72 6,95 0,77 0,00 1,63 0,00 Ουγγαρία 8,03 7,70 0,34 2,18 14,72 0,05 Mάλτα α 15,88 15,88 0,00 0,09 31,16 0,00 Κάτω Χώρες α 7,22 6,75 0,47 0,39 107,15 0,70 Aυστρία α 35,01 35,01 0,00 0,04 36,15 0,08 Πολωνία α 6,80 6,51 0,29 0,00 25,84 0,18 Πορτογαλία α 11,97 11,97 : 5,12 51,79 1,50 Ρουμανία α 2,15 0,81 1,34 0,00 9,92 0,00 Σλοβενία α 17,82 17,82 0,00 0,00 93,30 2,83 Σλοβακία 0,03 0,03 0,00 1,44 3,88 : Φινλανδία α 24,08 23,27 0,81 0,03 35,96 0,07 Σουηδία 11,56 11,56 0,00 0,00 34,50 0,80 Ηνωμένο 9,47 9,47 0,00 1,89 60,88 0,77 15,48 0,09

14 Βασίλειο α α Βλέπε Detailed country specific footnotes (Αναλυτικές ειδικές ανά χώρα υποσημειώσεις) που διατίθενται στον δικτυακό τόπο της Eurostat : δεν διατίθενται στοιχεία. αντικειμένου -άνευ