ΤΟ ΕΥΡΩΠΑΪΚΟ ΔΙΚΤΥΟ ΠΟΔΗΛΑΤΟΔΡΟΜΩΝ EUROVELO

Transcript

1 ΓΕΝΙΚΗ ΔΙΕΥΘΥΝΣΗ ΕΣΩΤΕΡΙΚΩΝ ΠΟΛΙΤΙΚΩΝ ΘΕΜΑΤΙΚΟ ΤΜΗΜΑ Β: ΔΙΑΡΘΡΩΤΙΚΗ ΠΟΛΙΤΙΚΗ ΚΑΙ ΠΟΛΙΤΙΚΗ ΣΥΝΟΧΗΣ ΜΕΤΑΦΟΡΕΣ ΚΑΙ ΤΟΥΡΙΣΜΟΣ ΤΟ ΕΥΡΩΠΑΪΚΟ ΔΙΚΤΥΟ ΠΟΔΗΛΑΤΟΔΡΟΜΩΝ EUROVELO ΣΥΝΟΠΤΙΚΗ ΠΑΡΟΥΣΙΑΣΗ Σύνοψη Η παρούσα ενημέρωση της έκθεσης του 2009 αξιολογεί τις προκλήσεις και τις ευκαιρίες της ανάπτυξης ενός τουριστικού δικτύου ποδηλατοδρόμων στην Ευρώπη. Εστιάζει στο EuroVelo, ένα δίκτυο 14 ποδηλατοδρόμων μεγάλης απόστασης που τελεί υπό τη διαχείριση της Ευρωπαϊκής Ομοσπονδίας Ποδηλατών και αναπτύσσεται σε διάφορες χώρες από ένα ευρύ φάσμα εταίρων. Η μελέτη εξετάζει την αγορά τουρισμού με ποδήλατο και παρουσιάζει ένα μοντέλο ζήτησης για το EuroVelo. Επίσης, αξιολογεί τις πρόσφατες εξελίξεις που αφορούν το Iron Curtain Trail (Διαδρομή του Σιδηρούν Παραπετάσματος). IP/B/TRAN/FWC/ /Lot5/C1/SC PE EL

2 Το παρόν έγγραφο εκπονήθηκε κατόπιν αιτήματος της Επιτροπής Μεταφορών του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου. ΣΥΝΤΑΚΤΕΣ Institute of Transport and Tourism, University of Central Lancashire (Ινστιτούτο Μεταφορών και Τουρισμού, Πανεπιστήμιο Central Lancashire), Ηνωμένο Βασίλειο - Richard Weston, Nick Davies, Les Lumsdon*, Peter McGrath* Centre for Sustainable Transport and Tourism, NHTV Breda University of Applied Sciences (Κέντρο για τις Βιώσιμες Μεταφορές και τον Τουρισμό, NHTV, Πανεπιστήμιο Εφαρμοσμένων Επιστημών Breda), Κάτω Χώρες - Paul Peeters, Eke Eijgelaar, Peter Piket* ΑΡΜΟΔΙΟΣ ΥΠΑΛΛΗΛΟΣ Marc Thomas Θεματικό Τμήμα Β: Διαρθρωτικές Πολιτικές και Πολιτική Συνοχής Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο B-1047 Βρυξέλλες poldep-cohesion@europarl.europa.eu ΒΟΗΘΟΣ ΕΚΔΟΣΗΣ Nóra Révész ΓΛΩΣΣΙΚΕΣ ΕΚΔΟΣΕΙΣ Πρωτότυπο: EN. Συνοπτική παρουσίαση: BG, CS, DA, DE, EL, EN, ES, ET, FI, FR, HU, IT, LT, LV, MT, NL, PL, PT, RO, SK, SL, SV. ΣΧΕΤΙΚΑ ΜΕ ΤΟΝ ΕΚΔΟΤΗ Για να επικοινωνήσετε με τον Τομέα Πολιτικής Β ή να εγγραφείτε συνδρομητής στο μηνιαίο ενημερωτικό δελτίο του, στείλτε μήνυμα στο: poldep-cohesion@europarl.europa.eu Το χειρόγραφο ολοκληρώθηκε τον Αύγουστο Βρυξέλλες, Ευρωπαϊκή Ένωση, Το παρόν έγγραφο είναι διαθέσιμο στο διαδίκτυο στην ακόλουθη διεύθυνση: ΑΠΟΠΟΙΗΣΗ ΕΥΘΥΝΗΣ Οι απόψεις που εκφράζονται στο παρόν έγγραφο αποτελούν αποκλειστική ευθύνη του συντάκτη και δεν εκφράζουν κατ ανάγκην την επίσημη θέση του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου. Η αναπαραγωγή και η μετάφραση για μη εμπορικούς σκοπούς επιτρέπεται υπό την προϋπόθεση ότι γίνεται μνεία της πηγής και ο εκδότης έχει ενημερωθεί και του έχει αποσταλεί αντίγραφο. *μόνο στην έκθεση του 2009.

3 Το ευρωπαϊκό δίκτυο ποδηλατοδρόμων EuroVelo ΣΥΝΟΠΤΙΚΗ ΠΑΡΟΥΣΙΑΣΗ Ιστορικό Η παρούσα μελέτη εστιάζει ειδικά στις μετακινήσεις μεταξύ διαφορετικών σημείων με ποδήλατο για σκοπούς αναψυχής. Παρέχει μια επισκόπηση της αγοράς τουρισμού με ποδήλατο στην Ευρώπη και στόχος της είναι να αξιολογήσει τις δυνατότητες ανάπτυξης. Η έκθεση επικεντρώνεται στο EuroVelo, ένα ευρωπαϊκό δίκτυο ποδηλατοδρόμων που επιδιώκει να προσφέρει ένα βιώσιμο διευρωπαϊκό δίκτυο. Το εν λόγω δίκτυο τελεί υπό τη διαχείριση της Ευρωπαϊκής Ομοσπονδίας Ποδηλατών, η οποία έχει ως στόχο να προσφέρει υψηλά πρότυπα σχεδιασμού, σήμανσης και προώθησης για όλους τους ποδηλατοδρόμους της Ευρώπης. Η έκθεση αξιολογεί κατά πόσο το εν λόγω δίκτυο θα μπορούσε να ενισχύσει τη συνολική προσφορά μεταφορών και τουρισμού στην Ευρώπη. Η μελέτη εξετάζει επίσης το ενδεχόμενο ανάπτυξης μιας διαδρομής μεγάλης απόστασης που να προσφέρει τη δυνατότητα εισαγωγής τριών βασικών αξόνων του πολιτισμού, της κληρονομιάς και της φύσης σε μια νέα αγορά. Η διαδρομή του Σιδηρούν Παραπετάσματος στοχεύει να προσφέρει την ευκαιρία εξερεύνησης περισσότερων από 20 χωρών, συμπεριλαμβανομένων 14 κρατών μελών της ΕΕ, που βρίσκονται στη διαδρομή χλμ. από τη Θάλασσα του Μπάρεντς ως τον Εύξεινο Πόντο. Αποτελεί ένα καλό παράδειγμα του δυναμικού του διασυνοριακού τουρισμού, καθώς πολλοί επισκέπτες θα επιλέξουν να μετακινηθούν με ποδήλατο μεταξύ 2 πόλεων (διασχίζοντας τα σύνορα) στο πλαίσιο των διακοπών τους. Η αγορά του τουρισμού με ποδήλατο Ο σημαντικότερος προορισμός των ταξιδιωτικών γραφείων είναι με διαφορά η Γαλλία και ακολουθεί η Αυστρία, ενώ οι μεγαλύτερες αγορές εκκίνησης των τουριστών είναι η Γερμανία και το Ηνωμένο Βασίλειο. Η απαίτηση μιας συνεχούς, ασφαλούς, ευχάριστης διαδρομής με καλή σήμανση είναι καθολική. Στη βιβλιογραφία δεν αναφέρονται συγκεκριμένες τάσεις. Ο τουρισμός με ποδήλατο δεν αναφέρεται στα στατιστικά στοιχεία περί τουρισμού του Eurostat και δεν εμφανίζεται σε άλλες γενικές επισκοπήσεις του εγχώριου ή του διεθνούς τουρισμού. Είναι σημαντικό να σημειωθεί ότι η ανάπτυξη του τουρισμού με ποδήλατα, τόσο από την άποψη της προσφοράς όσο και από την άποψη της ζήτησης της αγοράς, είναι ανομοιόμορφη στην Ευρώπη. Σε χώρες όπως η Αυστρία, το Βέλγιο, η Δανία, η Γαλλία, η Γερμανία, η Ελβετία και οι Κάτω Χώρες, ο τουρισμός με ποδήλατο είναι σημαντικός. Από μια επαναληπτική έρευνα της έρευνας του 2009 προέκυψε ότι οι περισσότεροι εμπειρογνώμονες πιστεύουν σήμερα ότι η αγορά τουρισμού με ποδήλατο στις χώρες τους αυξάνεται (σε σύγκριση με την προηγουμένως «στάσιμη» κατάστασή της) παρά το τρέχον οικονομικό κλίμα. Δεν υπάρχει οριστική απάντηση στο ερώτημα της αξίας του τουρισμού με ποδήλατο στην ΕΕ. Αναπτύχθηκε ένα μοντέλο που χρησιμοποιεί μέρη των υφιστάμενων τουριστικών ροών στην Ευρώπη για την αξιολόγηση της αξίας και του όγκου του τουρισμού με ποδήλατο. Εκτιμάται ότι υπάρχουν εκατομμύρια τουριστικά ταξίδια με ποδήλατο στην Ευρώπη και η αξία τους υπερβαίνει τα 44 δισεκατομμύρια ευρώ το έτος. Αυτό είναι το εκτιμώμενο σύνολο των εγχώριων και διεθνών τουριστικών ταξιδιών με ποδήλατο. Ο αριθμός των τουριστών με ποδήλατο που διανυκτερεύουν είναι 20,4 εκατομμύρια και ξοδεύουν περίπου 9 δισεκατομμύρια ετησίως. 3

4 Θεματικό Τμήμα Β: Διαρθρωτικές Πολιτικές και Πολιτική Συνοχής Οικονομικός αντίκτυπος του EuroVelo Πραγματοποιήθηκε επίσης αξιολόγηση του δικτύου EuroVelo. Η μελέτη καταλήγει στο συμπέρασμα ότι, επί του παρόντος, δεν αποτελεί σημαντικό μεταφορικό ή τουριστικό δίκτυο, αλλά ότι έχει σημαντικές δυνατότητες εάν αναπτυχθεί. Δημιουργήθηκε ένα μοντέλο για την αξιολόγηση του οικονομικού αντικτύπου του EuroVelo εάν αναπτυχθεί ως ευρωπαϊκό μεταφορικό και τουριστικό δίκτυο. Εκτιμάται ότι 60 εκατομμύρια ταξίδια θα παραγάγουν συνολικό άμεσο εισόδημα 7 δισεκατομμυρίων ευρώ από το EuroVelo ως προϊόν τουρισμού με ποδήλατο. Περιβαλλοντικές επιπτώσεις Η μετακίνηση με ποδήλατο έχει σχεδόν μηδενικές εκπομπές. Οι περισσότεροι ποδηλάτες ξεκινούν το ταξίδι τους κατευθείαν από την πόρτα του σπιτιού τους, αλλά σε ορισμένες περιπτώσεις χρησιμοποιούν μηχανοκίνητα μέσα μεταφοράς για να φτάσουν στον προορισμό τους. Αυτά τα μέσα μεταφοράς επηρεάζουν την ποιότητα του αέρα στη διαδρομή και προκαλούν επιπλέον ρύπανση και κυκλοφορική συμφόρηση στους προορισμούς. Η μελέτη διαπιστώνει ότι, κατά μέσο όρο, επειδή οι ποδηλάτες τείνουν να χρησιμοποιούν μεταφορικά μέσα πιο φιλικά προς το περιβάλλον και διανύουν μικρότερες αποστάσεις ως τον προορισμό τους, οι εκπομπές ανά τουριστικό ταξίδι με ποδήλατο είναι πολύ χαμηλότερες σε σύγκριση με άλλα ταξίδια. Ενσωμάτωση με τα δημόσια μέσα μεταφοράς Όπως συμβαίνει με όλα τα ταξίδια, υπάρχει ανάγκη ενσωμάτωσης με τα μέσα μεταφοράς καθ' οδόν προς τον προορισμό. Η μεταφορά των ποδηλάτων είναι προβληματική για τους τουρίστες που χρησιμοποιούν ποδήλατα, καθώς οι φορείς εκμετάλλευσης των σιδηροδρόμων σε διάφορες χώρες έχουν διαφορετικές προσεγγίσεις. Η κατάσταση αυτή βελτιώνεται σταδιακά, ιδίως στις υπηρεσίες μεγάλης ταχύτητας του γαλλικού TGV, του γερμανικού ICE και του αυστριακού Railjet, που είτε εισάγουν τη δυνατότητα μεταφοράς ποδηλάτων είτε έχουν δεσμευτεί να το πράξουν εντός των επόμενων ετών. Καλώς εχόντων των πραγμάτων, μικρές σταδιακές βελτιώσεις θα επιτρέψουν τη σταδιακή ανάπτυξη της ζήτησης τουρισμού με σιδηρόδρομο/ποδήλατο ενθαρρύνοντας την εισαγωγή περαιτέρω δυνατότητας μεταφοράς ποδηλάτων. Ένας μικρός αριθμός ποδηλατών μετακινούνται με λεωφορεία εντός της Ευρώπης. Υπάρχουν περιορισμοί στη μεταφορά των ποδηλάτων πρέπει να συσκευάζονται και, όπως και με τις αερομεταφορές, μεταφέρονται με τις αποσκευές. Επιπλέον, σήμερα η προσφορά λεωφορείων και ποδηλάτων είναι πολύ περιορισμένη. Η δυνατότητα μεταφοράς ποδηλάτων σε επιβατηγά πλοία είναι σημαντικό στοιχείο για τη δημιουργία ενός ευρωπαϊκού δικτύου τουρισμού με ποδήλατο. Η ερευνητική ομάδα πραγματοποίησε μια ηλεκτρονική έρευνα μικρής κλίμακας. Από τα πορίσματα προκύπτει ότι τα επιβατηγά πλοία προτίθενται και έχουν τη δυνατότητα να μεταφέρουν μεγάλους αριθμούς ποδηλατών, αλλά η πλειοψηφία των εταιρειών δεν προβάλλουν καθόλου την εν λόγω δυνατότητα. Διαδρομή του Σιδηρούν Παραπετάσματος Το Σιδηρούν Παραπέτασμα διαχώριζε την Ανατολική από τη Δυτική Ευρώπη για σχεδόν 50 χρόνια τον περασμένο αιώνα, και σήμερα καθ όλο το μήκος του υπάρχουν απομεινάρια της ύπαρξής του τόσο ως μνημεία όσο και ως τοπικές ιστορίες για αυτό. Όταν ολοκληρωθεί, η διαδρομή του Σιδηρούν Παραπετάσματος θα προσφέρει μια συνεχή διαδρομή από τη Θάλασσα του Μπάρεντς μέχρι τον Εύξεινο Πόντο μέσω 20 ευρωπαϊκών χωρών. 4

5 Το ευρωπαϊκό δίκτυο ποδηλατοδρόμων EuroVelo Η πιθανή ζήτηση και το εισόδημα από τη διαδρομή του Σιδηρούν Παραπετάσματος εκτιμάται ότι θα ανέλθει σε 1 εκατομμύριο ταξίδια αναψυχής και σε 5,3 εκατομμύρια ημερήσιες εκδρομές και σε ετήσιο άμεσο εισόδημα 521 εκατομμυρίων ευρώ. Σημαντικός παράγοντας είναι το γεγονός ότι πολλές περιφερειακές οικονομίες θα μπορούσαν να εξασφαλίσουν πρόσθετο τουρισμό σε περιοχές όπου η οικονομική ανάπτυξη παρεμποδίστηκε για δεκαετίες λόγω του Σιδηρούν Παραπετάσματος, ένα φαινόμενο που είναι γνωστό στη Γερμανία ως «Zonenrandgebiete». Συμπεράσματα Τα κίνητρα για τουρισμό με ποδήλατο είναι πολλά, αλλά κυρίως είναι η φύση και η ευκαιρία χαλάρωσης από την καθημερινή ζωή. Παρότι η φύση του τουρισμού με ποδήλατο συνάδει με τις τρέχουσες πολιτικές της ΕΕ σχετικά με τον βιώσιμο τουρισμό, υπάρχουν ορισμένα εμπόδια στην ανάπτυξή του, για παράδειγμα, η έλλειψη κάλυψης μεταξύ των μέσων μεταφοράς και η απουσία του από την αγορά. Από την άποψη του βιώσιμου τουρισμού, το πακέτο τρένου και ποδηλάτου είναι το σημαντικότερο. Η μεταφορά ενός ποδηλάτου μέσω σιδηροδρόμου είναι σχετικά οικονομική, αλλά δεν είναι πάντα δυνατή και σε πολλές περιπτώσεις δεν είναι εύκολη. Ένα άλλο εμπόδιο είναι η έλλειψη ποιοτικών ποδηλατοδρόμων και δικτύων μεγάλων αποστάσεων σε πολλές χώρες που έχουν σημαντική παρουσία στην αγορά τουρισμού. Επιπλέον, η ενασχόληση των ταξιδιωτικών και τουριστικών γραφείων με τον τουρισμό με ποδήλατο είναι περιορισμένη. Από τα στοιχεία που εξετάστηκαν στην παρούσα μελέτη προκύπτει ότι οι τουρίστες με ποδήλατο επιφέρουν σημαντικά οφέλη στις τοπικές κοινότητες που επί του παρόντος δεν επωφελούνται από την παραδοσιακή τουριστική ανάπτυξη. Οι τουρίστες με ποδήλατο έχουν παρόμοιο επίπεδο δαπανών με τους άλλους επισκέπτες. Σήμερα, το EuroVelo δεν αποτελεί σημαντικό τουριστικό πλεονέκτημα στις περισσότερες χώρες, γιατί δεν έχει αναπτυχθεί επαρκώς ώστε να προσφέρει επιλογή προορισμού ή ισχυρή ταυτότητα μάρκας. Η ανάπτυξη ενός δικτύου έχει σημαντικές δυνατότητες, αλλά απαιτείται δέσμευση και σχεδιασμός εκ μέρους της ομάδας διαχείρισής του. Αρχικά, απαιτείται μια ισχυρή βάση πόρων επί της οποίας θα αναβαθμιστεί και θα αναπτυχθεί ολόκληρο το δίκτυο εντός της τρέχουσας δεκαετίας. Συστάσεις Συνοπτικά διατυπώνονται οι ακόλουθες 6 βασικές συστάσεις: 1. Το EuroVelo πρέπει να ενσωματωθεί στο πρόγραμμα TEN-T. 2. Πρέπει να διατεθούν πόροι για τον συντονισμό και την εμπορική προώθηση του δικτύου EuroVelo. 3. Ο τουρισμός με ποδήλατο γενικότερα και το EuroVelo ειδικότερα πρέπει να παρακολουθούνται σε εξαμηνιαία βάση. 4. Η ΕΕ πρέπει να ορίσει ένα άτομο ως επικεφαλής όσον αφορά την ποδηλασία. 5. Πρέπει να υπάρχει πιο λεπτομερής αποτίμηση της μεταφοράς ποδηλάτων με δημόσια μέσα μεταφοράς, ιδίως σε τρένα μεγάλων αποστάσεων. 6. Υπάρχουν σημαντικά επιχειρήματα που υποστηρίζουν τη συνέχιση της ανάπτυξης της διαδρομής του Σιδηρούν Παραπετάσματος. 5