Xenética Médica. Departamento de Medicina. USC. Prof. Araújo Vilar
|
|
|
- Ερατώ Παπανικολάου
- 7 χρόνια πριν
- Προβολές:
Transcript
1 Xenética Médica
2 Os seres humanos somos xenéticamente idénticos nun 99.5% 0.5% de diferencia: 1 nucléótido por uns centos de pares de bases Esta pequena diferencia é en parte a responsable da diversidade que existe entre os seres humanos 2
3 Ainda cas enfermidades mendelianas son raras, coñécense uns 2000 xenes que producen este tipo de trastornos 3
4 Por qué as mutacións que causan enfermidades non teñen sido eliminadas no proceso de selección natural no pasado? 1.Aparición de novas mutacións 2.O efecto do xen mutado non aparece ata despois da idade reproductiva 3.Enfermidades recesivas (so maniféstanse nos homocigotos), e os heterocigotos teñen algunha ventaxa. 4
5
6
7 O xenoma diploide humano ten 6300 millóns de pares de bases no home e 6400 millons de pares de bases na muller. Menos do 2% do ADN correpóndese con secuencias codificantes. No ADN do H Sapiens hai uns xenes O resto do ADN corresponde a secuencias que codifican para ARN funcional, elementes reguladores, e o 80-90% son secuencias de ADN non codificante. 7
8 OUTRAS DEFINICIONS DE XEN Bioloxía evolutiva Calquer porción do material cromosómico que potencialmente mantense en suficientes xeneracións para servir como unha unidade de selección natural Xenética Un segmento de DN que contribue a función ou ao fenotipo Bioquímica Calquer parte do ADN que é transcrita (independentemente se o producto final é unha proteína ou unhamolécula der ARN funcional) 8
9 Xen
10 Xen Un xen é a unión de secuencias xenómicas que codifican un conxunto coherente de productos potencialmente funcionais
11
12
13
14 Patoloxía Xenética vs. Patoloxía Hereditaria
15
16 Importancia da patoloxía xenética
17 Importancia da patoloxía xenética * Cuantitativa
18 Importancia da patoloxía xenética * Cuantitativa * Cualitativa
19 Importancia da patoloxía xenética * Cuantitativa 100 xestacións: 3 nenos con enf. Xenética 10 % hospitalizacións son por enf. Xenéticas Importancia das enf. polixénicas * Cualitativa
20 Importancia da patoloxía xenética * Cuantitativa 100 xestacións: 3 nenos con enf. Xenética 10 % hospitalizacións son por enf. Xenéticas Importancia das enf. polixénicas * Cualitativa Avances no coñecemento da patoxenia Avances no coñecemento da fisiopatoloxía Avances nas técnicas diagnósticas Coñecemento da funcións dos xens Novas bases terapéuticas
21
22 Importancia da patoloxía xenética
23 Importancia da patoloxía xenética Enfermidades monoxénicas Enfermidades complexas Enfermidades ambientais
24
25 Mutacións Xenotipo e fenotipo Trastornos mendelianos monoxénicos Herdanza mitocondrial Herdanza polixénica Cromosomopatías
26
27 Mutacións
28 Mutacións CONCEPTO: Cambio na secuencia nucleotídica do ADN con independencia das suas consecuencias funcionais.
29 Mutacións CONCEPTO: Cambio na secuencia nucleotídica do ADN con independencia das suas consecuencias funcionais. *
30 Mutacións CONCEPTO: Cambio na secuencia nucleotídica do ADN con independencia das suas consecuencias funcionais. * Letais Inocuas Ventaxa evolutiva
31 Mutacións CONCEPTO: Cambio na secuencia nucleotídica do ADN con independencia das suas consecuencias funcionais. Letais Inocuas Ventaxa evolutiva * *
32 Mutacións CONCEPTO: Cambio na secuencia nucleotídica do ADN con independencia das suas consecuencias funcionais. Letais Inocuas Ventaxa evolutiva * * Poden ter lugar: Na liña xerminal Transmisión á proxenie No periodo embrionario Mosaicismo Nos tecidos somáticos
33 Mutacións CONCEPTO: Cambio na secuencia nucleotídica do ADN con independencia das suas consecuencias funcionais. Letais Inocuas Ventaxa evolutiva * * Poden ter lugar: Na liña xerminal Transmisión á proxenie No periodo embrionario Mosaicismo Nos tecidos somáticos *
34 Mutacións CONCEPTO: Cambio na secuencia nucleotídica do ADN con independencia das suas consecuencias funcionais. Letais Inocuas Ventaxa evolutiva * * Poden ter lugar: Na liña xerminal Transmisión á proxenie No periodo embrionario Mosaicismo Nos tecidos somáticos * Poden afectar: A todo o xenoma (ex. Triploidía) Os cromosomas (numero, estructura) A un xen
35
36 Mutacións puntuais
37 Mutacións puntuais Bases moleculares
38 Mutacións puntuais Bases moleculares Sustitución de bases Desplazamento do patrón de lectura Mutacións de sentido errado Mutacións sin sentido Polimorfismos
39 Mutacións puntuais Bases moleculares Sustitución de bases Desplazamento do patrón de lectura Mutacións de sentido errado Mutacións sin sentido Polimorfismos Frecuencia das mutacións
40
41 Mutacións puntuais
42 Mutacións puntuais Bases moleculares
43 Mutacións puntuais Bases moleculares Sustitución de bases Transicións (A G, C T) Transversións
44 Mutacións puntuais Bases moleculares
45 Mutacións puntuais Bases moleculares Mutacións de sentido errado
46 Mutacións puntuais Bases moleculares Mutacións de sentido errado
47 Mutacións puntuais Bases moleculares Mutacións de sentido errado
48 Mutacións puntuais Bases moleculares
49 Mutacións puntuais Bases moleculares Mutacións sin sentido
50 Mutacións puntuais Bases moleculares Mutacións sin sentido
51 Mutacións puntuais Bases moleculares
52 Mutacións puntuais Bases moleculares Desplazamento do patrón de lectura
53 Mutacións puntuais Bases moleculares Desplazamento do patrón de lectura Delecións Insercións
54 Mutacións puntuais Bases moleculares Desplazamento do patrón de lectura Delecións Insercións
55 Mecanismos moleculares responsables da variabilidade xenética SNPs Indels VNTRs Transposons Polimorfismos estructurais 22
56 Mutacións puntuais Bases moleculares H Sapiens: 1 SNP cada nucleótidos millóns de SNPs En intróns En exón: Sinónimos Non sinónimos
57 Mutacións puntuais Bases moleculares Polimorfismos H Sapiens: 1 SNP cada nucleótidos millóns de SNPs En intróns En exón: Sinónimos Non sinónimos
58 Mutacións puntuais Bases moleculares Polimorfismos H Sapiens: 1 SNP cada nucleótidos millóns de SNPs En intróns En exón: Sinónimos Non sinónimos
59 Mecanismos moleculares responsables da variabilidade xenética Exemplo de SNP intrónico Xen da lactasa SNP localizado bp antes do inicio do xen da lactasa: TT ou TC: persistencia da lactasa CC: non persistencia 24
60 Mecanismos moleculares responsables da variabilidade xenética Indels Insercións ou deleccións curtas (habitualmente 3 bp) na secuencia do ADN Moitos menos frecuentes que os SNPs Maior risco de ocasionar enfermidade Exemplo: Delección dos 3 bp do residuo fenil-alanina na posición 508 do xen CFTR produce a fibrose quística. 25
61 Mecanismos moleculares responsables da variabilidade xenética VNTRs Número variable de repeticións en tandem Exemplo: Expansión rápidos do trinucleótido microsatélite CAG no xen huntingtin ocasiona a corea de Huntington 26
62 Mecanismos moleculares responsables da variabilidade xenética Transposons Fragmentos de ADN repetitivos que móvense no xenoma por un mecanismo de copia e pega e insertan unha nova copia en calquer sitio ao azar. Moitos dos retrotransposons proceden de infeccións ancestrais por retrovirus. Poden chegar a representar o 40% do xenoma dos mamíferos 27
63 Mecanismos moleculares responsables da variabilidade xenética Polimorfismos estructurais Secuencias duplicadas de miles a centos de miles de bp nun mesmo cromosoma ou en cromosomas distintos Exemplo: Duplicación ou multiplicación do xen P450 (necesario para a metabolizacións dos fármacos no fígado explica respostas variable ou a toxicidade idiosincrásica a certos medicamentos). 28
64 Mutacións puntuais Bases moleculares /pb por división celular (unha mutación por cada poucas replicacións) Liña xerminal
65 Mutacións puntuais Bases moleculares Frecuencia das mutacións /pb por división celular (unha mutación por cada poucas replicacións) Liña xerminal
66
67 Mutacións
68 Mutaxénese Mutacións
69 Mutacións Mutaxénese Espontáneas: erros en procesos endóxenos Inducidas: radiacións ionizantes, axentes químicos
70 Mutacións Mutaxénese Espontáneas: erros en procesos endóxenos Inducidas: radiacións ionizantes, axentes químicos Efectos das mutacións
71 Mutacións Mutaxénese Espontáneas: erros en procesos endóxenos Inducidas: radiacións ionizantes, axentes químicos Efectos das mutacións Cámbeo nun rasgo morfolóxico Alteración bioquímica Cámbeo na conducta Alteración na regulación xenética Letalidade Ganancia de función Perda de función
72 Mutáxenos Químicos Físicos Biolóxicos 31
73 Mutacións Mutáxenos Químicos Físicos Biolóxicos 31
74 Mutáxenos Químicos Son compostos químicos capaces de alterar a estructura do ADN de xeito brusco Análogos de Bases Axentes que reaccionan co ADN Axentes intercalantes Reaccións oxidativas 32
75 Mutacións Mutáxenos Químicos Son compostos químicos capaces de alterar a estructura do ADN de xeito brusco Análogos de Bases Axentes que reaccionan co ADN Axentes intercalantes Reaccións oxidativas 32
76 Mutáxenos Químicos Análogos de Bases Estos análogos de bases ou tautómeros teñen similitude estructural cas bases nitroxenadas, como por exemplo el 5- bromouracilo ou 2-aminopurina, que incorpóranse no ADN que se replica en lugar das bases correspondentes timina e adenina. EXEMPLO 5-bromouracilo é un análogo da timina que conten bromo na posición do carbono-5 en lugar do grupo CH3 que aparece na timina. A estructura normal (forma ceto) do 5-BU emparella ca adenina; sen embargo, o 5-BU pode cambiar con frecuencia á forma enol ou a unha forma ionizada que emparella ca guanina. Ésta noutra replicación aparellarase ca sua correspondente citosina. 33
77 Mutacións Mutáxenos Químicos Análogos de Bases Estos análogos de bases ou tautómeros teñen similitude estructural cas bases nitroxenadas, como por exemplo el 5- bromouracilo ou 2-aminopurina, que incorpóranse no ADN que se replica en lugar das bases correspondentes timina e adenina. EXEMPLO 5-bromouracilo é un análogo da timina que conten bromo na posición do carbono-5 en lugar do grupo CH3 que aparece na timina. A estructura normal (forma ceto) do 5-BU emparella ca adenina; sen embargo, o 5-BU pode cambiar con frecuencia á forma enol ou a unha forma ionizada que emparella ca guanina. Ésta noutra replicación aparellarase ca sua correspondente citosina. 33
78 Mutáxenos Químicos Axentes que reaccionan co ADN Son moléculas que reaccionan directamente co ADN, o cal non está replicándose, ocasionando cámbeos químicos nas bases o que provoca apareamentos incorrectos Exemplos: Acido nitroso, hidroxilamina, agentes alquilantes ( etil metano sulfonato (EMS), metil metano sulfonato (MMS), dietil sulfato (DES),etiletanosulfonato, mostaza nitrogenada) e outros. Etil metano sulfonato (EMS) introduce un metilo na guanina provocando a transición GC a AT. A mostaza nitroxenada pode producir mutacións por adición de grupos metilo ou etilo á guanina, facendo que se comporte como un análogo de base da adenina e dando lugar a erros de apareamento. 34
79 Mutacións Mutáxenos Químicos Axentes que reaccionan co ADN Son moléculas que reaccionan directamente co ADN, o cal non está replicándose, ocasionando cámbeos químicos nas bases o que provoca apareamentos incorrectos Exemplos: Acido nitroso, hidroxilamina, agentes alquilantes ( etil metano sulfonato (EMS), metil metano sulfonato (MMS), dietil sulfato (DES),etiletanosulfonato, mostaza nitrogenada) e outros. Etil metano sulfonato (EMS) introduce un metilo na guanina provocando a transición GC a AT. A mostaza nitroxenada pode producir mutacións por adición de grupos metilo ou etilo á guanina, facendo que se comporte como un análogo de base da adenina e dando lugar a erros de apareamento. 34
80 Mutáxenos Químicos Axentes intercalantes Son moléculas que insértanse entre dous pares de bases do ADN, separándoas entre sí. Durante a replicación, esta conformación anormal pode conducir a insercións ou delecións no ADN, orixinando mutacións por frame shift. Exemplos Acridinas (naranxa de acridina), bromuro de etidio e proflavina 35
81 Mutacións Mutáxenos Químicos Axentes intercalantes Son moléculas que insértanse entre dous pares de bases do ADN, separándoas entre sí. Durante a replicación, esta conformación anormal pode conducir a insercións ou delecións no ADN, orixinando mutacións por frame shift. Exemplos Acridinas (naranxa de acridina), bromuro de etidio e proflavina 35
82 Mutáxenos Químicos Reaccións oxidativas As formas reactivas do oxígeno (superóxidos, peróxidos e radicales hidroxilo) que se producen durante o metabolismo normal, a radiación, o ozono e certas drogas pueden danar o ADN e inducir mutacions 36
83 Mutacións Mutáxenos Químicos Reaccións oxidativas As formas reactivas do oxígeno (superóxidos, peróxidos e radicales hidroxilo) que se producen durante o metabolismo normal, a radiación, o ozono e certas drogas pueden danar o ADN e inducir mutacions 36
84 Mutáxenos Físicos Radiacións ionizantes Raios X, radiación gamma Radiacións non ionizantes Luz UV 37
85 Mutacións Mutáxenos Físicos Radiacións ionizantes Raios X, radiación gamma Radiacións non ionizantes Luz UV 37
86 Mutáxenos Físicos Radiacións ionizantes Reaccións oxidativas No proceso de penetración esta radiación de alta enerxía produce ións porque ao chocar cos átomos fai que éstos liberen electóns e estos electróns a sua vez chocan con outros átomos liberándose novos electróns. O cámbeo do número de electróns transforma un átomo nun estado reactivo iónico. Como o 80% da célula é auga, a radiación ionizante adoita xerar radicais libres, en forma de hidróxeno ou de radicaiss hidroxilo (OH) ionizados, derivados ambos da auga. Estos radicais reaccionan con outras moléculas da sua mesma caste para formar peróxido de hidróxeno (H2O2) cuias moléculas teñen gran poder de reacción e poden destruir a estructura das proteínas e do ADN. Danos cromosómicos 38
87 Mutacións Mutáxenos Físicos Radiacións ionizantes Reaccións oxidativas No proceso de penetración esta radiación de alta enerxía produce ións porque ao chocar cos átomos fai que éstos liberen electóns e estos electróns a sua vez chocan con outros átomos liberándose novos electróns. O cámbeo do número de electróns transforma un átomo nun estado reactivo iónico. Como o 80% da célula é auga, a radiación ionizante adoita xerar radicais libres, en forma de hidróxeno ou de radicaiss hidroxilo (OH) ionizados, derivados ambos da auga. Estos radicais reaccionan con outras moléculas da sua mesma caste para formar peróxido de hidróxeno (H2O2) cuias moléculas teñen gran poder de reacción e poden destruir a estructura das proteínas e do ADN. Danos cromosómicos 38
88 Mutáxenos Físicos Radiacións non ionizantes: Luz UV Na célula, a absorción directa dos raios UV está principalmente confinada a compostos orgánicos con estructuras en forma de anel, tales como os nucleótidos (citosina e timina son as bases que absorben especialmente as lonxitudes de onda UV). MECANISMO A radiación UV provoca a inserción dunha molécula de auga no doble enlace C-C. Tamén rómpense os dobles enlaces de timina, polo que as bases de timina poden conectarse para formar un dímero. Estudios in vitro indican que a formación de dímeros de timina pode ser o principal efecto mutaxénico producido polos raios UV. Tales dímeros distorsionan a hélice de DNA e impiden a sua replicación. 39
89 Mutáxenos Biolóxicos Microorganismos: Virus 40
90
91 Mutacións
92 Mutacións Mecanismos responsables de mutacións
93 Mutacións Mecanismos responsables de mutacións Entrecruzamento desigoal Conversión xénica Secuencias CpG, Secuencias de DiPirimidinas Secuencias de DNA inestables Erros na reparación do ADN
94 Mutacións Mecanismos responsables de mutacións
95 Mutacións Mecanismos responsables de mutacións Entrecruzamento desigoal
96 Mutacións Mecanismos responsables de mutacións Entrecruzamento desigoal
97 Mutacións Mecanismos responsables de mutacións Entrecruzamento desigoal Exemplos Enanismo por deficit de GH Hiperaldosteronismo sensible a corticoides
98 Mutacións Mecanismos responsables de mutacións
99 Mutacións Mecanismos responsables de mutacións Entrecruzamento desigoal
100 Mutacións Mecanismos responsables de mutacións Entrecruzamento desigoal Exemplos Ananismo por deficit de GH Hiperaldosteronismo sensible a corticoides
101 Mutacións Mecanismos responsables de mutacións Entrecruzamento desigoal Exemplos Ananismo por deficit de GH Xen GH Hiperaldosteronismo sensible a corticoides
102 Mutacións Mecanismos responsables de mutacións Entrecruzamento desigoal Exemplos Ananismo por deficit de GH Xen GH Hiperaldosteronismo sensible a corticoides CYP11B2 Aldosterona sintetasa CYP11B1 11βHidroxilasa
103 Mecanismos responsables de mutacións Conversión xénica Intercambio non recíproco de material xenético
104 Mecanismos responsables de mutacións Entrecruzamento desigoal Conversión xénica Intercambio non recíproco de material xenético
105
106 Mecanismos responsables de mutacións Conversión xénica Intercambio non recíproco de material xenético
107 Mecanismos responsables de mutacións Entrecruzamento desigoal Conversión xénica Intercambio non recíproco de material xenético
108 Mutacións Mecanismos responsables de mutacións Conversión xénica Exemplo: Hiperplasia suprarrenal conxénita (xen CYP21A)
109 Mutacións Mecanismos responsables de mutacións Entrecruzamento desigoal Conversión xénica Exemplo: Hiperplasia suprarrenal conxénita (xen CYP21A)
110 Mutacións Mecanismos responsables de mutacións Entrecruzamento desigoal Conversión xénica Exemplo: Hiperplasia suprarrenal conxénita (xen CYP21A) CYP21A CYP21B
111 Mutacións Mecanismos responsables de mutacións Entrecruzamento desigoal Conversión xénica Exemplo: Hiperplasia suprarrenal conxénita (xen CYP21A) CYP21A CYP21B
112 Mutacións Mecanismos responsables de mutacións Entrecruzamento desigoal Conversión xénica Exemplo: Hiperplasia suprarrenal conxénita (xen CYP21A) CYP21A CYP21B
113 Mutacións Mecanismos responsables de mutacións Entrecruzamento desigoal Conversión xénica Exemplo: Hiperplasia suprarrenal conxénita (xen CYP21A) CYP21A CYP21B
114 Mutacións Mecanismos responsables de mutacións Entrecruzamento desigoal Conversión xénica Exemplo: Hiperplasia suprarrenal conxénita (xen CYP21A) CYP21A CYP21B
115
116 Secuencias DiPirimidinicas e CpG
117 Mutacións Secuencias DiPirimidinicas e CpG
118 Mutacións Secuencias DiPirimidinicas e CpG T-T, C-C C-G C T G A
119
120 Mutacións
121 Mutacións Mecanismos responsables de mutacións
122 Mutacións Mecanismos responsables de mutacións Secuencias de DNA inestables
123 Mutacións Mecanismos responsables de mutacións Secuencias de DNA inestables Repetición de trinucleótidos
124 Mutacións Mecanismos responsables de mutacións Secuencias de DNA inestables Repetición de trinucleótidos
125 Mutacións Mecanismos responsables de mutacións Secuencias de DNA inestables Repetición de trinucleótidos Mutación dinámica
126 Mutacións Mecanismos responsables de mutacións Secuencias de DNA inestables Repetición de trinucleótidos Mutación dinámica Síndrome X fráxil Xen FMR1 CGG CGG (6-55) (230)
127 Exemplos Xeroderma pigmentosum Ataxia telanxienctasia Anemia de Fanconi
128 Mutacións Exemplos Xeroderma pigmentosum Ataxia telanxienctasia Anemia de Fanconi
129 Mutacións Mecanismos responsables de mutacións Exemplos Xeroderma pigmentosum Ataxia telanxienctasia Anemia de Fanconi
130 Mutacións Mecanismos responsables de mutacións Erros na reparación do ADN Exemplos Xeroderma pigmentosum Ataxia telanxienctasia Anemia de Fanconi
131 Mutacións Mecanismos responsables de mutacións Erros na reparación do ADN Exemplos Xeroderma pigmentosum Ataxia telanxienctasia Anemia de Fanconi
132 Mutacións Mecanismos responsables de mutacións Erros na reparación do ADN Exemplos Xeroderma pigmentosum Ataxia telanxienctasia Anemia de Fanconi Mutacións en enzimas NER (Nucleotide Excision Repair)
133 Mutacións Mecanismos responsables de mutacións Erros na reparación do ADN Exemplos Xeroderma pigmentosum Ataxia telanxienctasia Anemia de Fanconi Mutacións en enzimas NER (Nucleotide Excision Repair) Luz UV Dímeros de pirimidina en protooncoxens
134
135 Xenotipo
136 Xenotipo Constitución alélica específica de un individuo
137 Xenotipo Constitución alélica específica de un individuo Fenotipo
138 Xenotipo Fenotipo Constitución alélica específica de un individuo Todo rasgo observado
139 Xenotipo Fenotipo Constitución alélica específica de un individuo Todo rasgo observado Homocigoto
140 Xenotipo Fenotipo Homocigoto Constitución alélica específica de un individuo Todo rasgo observado Individuo con alelos idénticos
141 Xenotipo Fenotipo Homocigoto Constitución alélica específica de un individuo Todo rasgo observado Individuo con alelos idénticos Heterocigoto
142 Xenotipo Fenotipo Homocigoto Heterocigoto Constitución alélica específica de un individuo Todo rasgo observado Individuo con alelos idénticos Individuo con alelos diferentes
143 Xenotipo Fenotipo Homocigoto Heterocigoto Constitución alélica específica de un individuo Todo rasgo observado Individuo con alelos idénticos Individuo con alelos diferentes Tipo natural (Wild type)
144 Xenotipo Fenotipo Homocigoto Heterocigoto Constitución alélica específica de un individuo Todo rasgo observado Individuo con alelos idénticos Individuo con alelos diferentes Tipo natural (Wild type) Fenotipo máis comunmente observado, designado como estándar
145 Xenotipo Fenotipo Homocigoto Heterocigoto Constitución alélica específica de un individuo Todo rasgo observado Individuo con alelos idénticos Individuo con alelos diferentes Tipo natural (Wild type) Fenotipo máis comunmente observado, designado como estándar Hemicigoto
146 Xenotipo Fenotipo Homocigoto Heterocigoto Constitución alélica específica de un individuo Todo rasgo observado Individuo con alelos idénticos Individuo con alelos diferentes Tipo natural (Wild type) Fenotipo máis comunmente observado, designado como estándar Hemicigoto Condición de ter un so alelo de un par
147 Xenotipo Fenotipo Homocigoto Heterocigoto Constitución alélica específica de un individuo Todo rasgo observado Individuo con alelos idénticos Individuo con alelos diferentes Heterocigoto composto Tipo natural (Wild type) Fenotipo máis comunmente observado, designado como estándar Hemicigoto Condición de ter un so alelo de un par
148
149 Dominancia
150 Dominancia Condición onde un membro de un par de alelos exprésase excluindo o outro
151 Dominancia Condición onde un membro de un par de alelos exprésase excluindo o outro Recesividade
152 Dominancia Condición onde un membro de un par de alelos exprésase excluindo o outro Recesividade Termo aplicado a un membro de un par de alelos que no se expresa cando outro, o dominante, está presente.
153 Dominancia Condición onde un membro de un par de alelos exprésase excluindo o outro Recesividade Termo aplicado a un membro de un par de alelos que no se expresa cando outro, o dominante, está presente. Codominancia
154 Dominancia Condición onde un membro de un par de alelos exprésase excluindo o outro Recesividade Termo aplicado a un membro de un par de alelos que no se expresa cando outro, o dominante, está presente. Codominancia Ocurre cando dous alelos de un xen producen dous productos xenéticos distintos e detectables.
155 Dominancia Condición onde un membro de un par de alelos exprésase excluindo o outro Recesividade Termo aplicado a un membro de un par de alelos que no se expresa cando outro, o dominante, está presente. Codominancia Ocurre cando dous alelos de un xen producen dous productos xenéticos distintos e detectables. Dominancia incompleta
156 Dominancia Condición onde un membro de un par de alelos exprésase excluindo o outro Recesividade Termo aplicado a un membro de un par de alelos que no se expresa cando outro, o dominante, está presente. Codominancia Ocurre cando dous alelos de un xen producen dous productos xenéticos distintos e detectables. Dominancia incompleta Expresión de un fenotipo heterocigoto que é distinto, e a miudo intermedio, dos fenotipos homocigotos.
157
158 Pleiotropía
159 Pleiotropía Epistasis
160 Pleiotropía Epistasis Alelos múltiples
161 Pleiotropía Epistasis Alelos múltiples Heteroxeneidade alélica
162 Pleiotropía Epistasis Alelos múltiples Heteroxeneidade alélica Heteroxeneidade non alélica
163 Pleiotropía Epistasis Alelos múltiples Heteroxeneidade alélica Heteroxeneidade non alélica Heteroxeneidade fenotípica
164 Pleiotropía Epistasis Alelos múltiples Heteroxeneidade alélica Heteroxeneidade non alélica Heteroxeneidade fenotípica Expresividade variable
165 Pleiotropía Epistasis Alelos múltiples Heteroxeneidade alélica Heteroxeneidade non alélica Heteroxeneidade fenotípica Expresividade variable Penetrancia
166 Pleiotropía Female Gametes Y y Male Gametes Y y YY (yellow) Yy (yellow) Yy (yellow) yy (gray) Frecuencia esperable: 3:1 Frecuencia observada: 2:1
167 Epistasis Phenotypes Walnut Rose Pea Single Genotypes R_P_ R_pp rrp_ rrpp Frequency 9/16 3/16 3/16 1/16
168 HETEROXENEIDADE ALÉLICA Mutacións diferentes no mesmo locus orixinan un fenotipo idéntico ou similar FPLD: Xen LMNA: R482W, C591F, G465D, R486N
169 HETEROXENEIDADE FENOTÍPICA Mutacións no mesmo xen orixinan diferentes fenotipos ou enfermidades Xen LMNA: FPLD, distrofia muscular, miocardiopatia dilatada familiar, proxeria de Hutchinson-Gilbert.
170 HETEROXENEIDADE NON ALELICA Cando un fenotipo similar é resultado de mutacións en loci ou xens diferentes * FPLD: mutacións no xen PPARG ou no xen LMNA * Síndrome de Berardinelli: mutacions no xen AGPAT2 (9q) ou no xen da seipina (11q)
171 FENOCOPIA Cando unha enfermidade non xenética simula un defecto xenético. Nenos con mutacións activadoras do R-TSH presentan bocio e tirotoxicose como sucede na enfermidade de Graves
172 EXPRESIVIDADE VARIABLE Unha mesma mutación orixina diferentes fenotipos do mesmo trastorno PENETRANCIA Probabilidade de que un xenotipo orixine un determinado fenotipo. Pode ser completa ou incompleta
173 Trastornos mendelianos monoxénicos Home Muller Sexo descoñecido Home Morte prenatal Aborto falecido espontáneo Home afectado Muller afectada Probando Home heterocigoto Muller heterocigota Muller portadora de rasgo ligado ó cromosoma X
174 Trastornos mendelianos monoxénicos Unión Unión consanguínea Xemelgos monocigotos Xemelgos dicigotos
175 Trastornos mendelianos monoxénicos Herdanza autosómica dominante
176 Trastornos mendelianos monoxénicos Herdanza autosómica dominante Criterios
177 Trastornos mendelianos monoxénicos Herdanza autosómica dominante Criterios Afecta por igual a homes que a mulleres Aparece en toda-las xeneracións (transmisión vertical) Non aparece na descendencia de persoas sans A probabilidade de que un fillo esté afectado é do 50 % Un dos pais do probando estará sempre afectado As manifestacións clínicas varían en función da penetrancia ou expresividade Portador obligado é o que ten un un proxenitor e un fillo afectados; portador potencial o que ten un proxenitor ou fillo afectados.
178 Herdanza autosómica dominante A A Heterocigoto A AA AA 50% afectos A AA AA
179 Herdanza autosómica dominante A A Homocigoto A AA AA 100% afectos A AA AA
180 Trastornos mendelianos monoxénicos
181 Trastornos mendelianos monoxénicos Herdanza autosómica dominante
182 Trastornos mendelianos monoxénicos Herdanza autosómica dominante Exemplos
183 Trastornos mendelianos monoxénicos Herdanza autosómica dominante Exemplos Hipercolesterolemia familiar monoxénica MODY Síndrome de Marfan Acondroplasia Poliquistose renal Miocardiopatía dilatada familiar Esferocitose Enfermidade de von Willebrand Retinoblastoma Enfermidade de Huntington Síndrome de Peutz-Jegher
184 Trastornos mendelianos monoxénicos Herdanza autosómica dominante Exemplos Hipercolesterolemia familiar monoxénica MODY Síndrome de Marfan Acondroplasia Poliquistose renal Miocardiopatía dilatada familiar Esferocitose Enfermidade de von Willebrand Retinoblastoma Enfermidade de Huntington Síndrome de Peutz-Jegher ELA Neurofibromatose Lipodistrofia parcial familiar Resistencia á hormona tiroidea
185 Trastornos mendelianos monoxénicos Herdanza autosómica recesiva
186 Trastornos mendelianos monoxénicos Herdanza autosómica recesiva Criterios
187 Trastornos mendelianos monoxénicos Herdanza autosómica recesiva Criterios Afecta por igual a homes que a mulleres Aparece entre irmáns (transmisión horizontal) Os heterocigotos non manifestan a doenza Só manifestan a doenza os homocigotos A consanguinidade parental é frecuente Da unión entre heterocigotos o 25% terá un xenotipo normal, outro 25 % manifestará a enfermidade e un 50% serán heterocigotos. A unión de un homocigoto afectodo con un heterocigoto aumenta a probabilidade de padecer a doenza a un 50% (pseudodominancia) Son portadores obligados os pais e fillos dos afectados, e potenciais os irmáns de estos.
188 Herdanza autosómica recesiva A A Heterocigotos A AA AA 25% non afectos 50% heterocigotos A AA AA 25% afectos
189 Herdanza autosómica recesiva
190 Herdanza autosómica recesiva A A Pseudodominancia A AA AA 50 % heterocigotos 50 % afectos A AA AA
191 Herdanza autosómica recesiva (pseudodominancia)
192 Trastornos mendelianos monoxénicos Herdanza autosómica recesiva Exemplos
193 Trastornos mendelianos monoxénicos Herdanza autosómica recesiva Exemplos Anemia falciforme α-talasemia Fibrose quística Enfermidade de Wilson Hemocromatose Fenilcetonuria Lipodistrofia conxénita xeneralizada Ataxia de Friedreich
194 Trastornos mendelianos monoxénicos Herdanza ligada ó cromosoma X
195 Trastornos mendelianos monoxénicos Herdanza ligada ó cromosoma X Criterios
196 Trastornos mendelianos monoxénicos Herdanza ligada ó cromosoma X Criterios O trastorno o trasmite o avó ó traveso das fillas á metade dos netos varóns. Ausencia de transmisión de pai afecto a fillo; mentras toda-las suas fillas levan o alelo mutante. Nos varóns afectos as probabilidades de manifestar a enfermidade son grandes con independencia de que o rasgo sexa dominate ou recesivo. Os termos Dominante ligado ó cromosoma X e Recesivo ligado o cromosoma X aplícanse á expresión do fenotipo mutante nas mulleres. Nas mulleres, a expresión dos xens do cromosoma X depende da inactivación de este cromosoma.
197 Trastornos mendelianos monoxénicos Herdanza ligada ó cromosoma X X X X XX XX Y XY XY
198 Trastornos mendelianos monoxénicos Herdanza ligada ó cromosoma X Exemplos Hemofilia A Hemofilia B Distrofia muscular de Duchenne Síndrome do cromosoma X fráxil Adrenoleucodistrofia
199 Trastornos mendelianos monoxénicos Herdanza ligada ó cromosoma X
200
201 Herdanza mitocondrial
202 Herdanza mitocondrial
203 Herdanza mitocondrial ADN mt: codifica 13 proteínas que son compoñentes da cadea respiratoria involucrada na fosforilación oxidativa e a xeneración de ATP, Codifica ARN estructurais de transferencia e ribosomal.
204 Herdanza mitocondrial ADN mt: codifica 13 proteínas que son compoñentes da cadea respiratoria involucrada na fosforilación oxidativa e a xeneración de ATP, Codifica ARN estructurais de transferencia e ribosomal. Mecanismos de producción de enfermedades debidas a mutacións mitocondriais.
205 Herdanza mitocondrial ADN mt: codifica 13 proteínas que son compoñentes da cadea respiratoria involucrada na fosforilación oxidativa e a xeneración de ATP, Codifica ARN estructurais de transferencia e ribosomal. Mecanismos de producción de enfermedades debidas a mutacións mitocondriais. 1. Reducción do aporte de ATP 2. Xeneración de radicais libres 3. Apoptose
206 Herdanza mitocondrial Criterios e características O xenoma mitocondrial hérdase da nai Todo-los fillos dunha nai afecta herdarán a enfermidade Os fillos de un pai afecto non padecerán a enfermidade Vulnerabilidade ás mutacións: carecen de introns, sistema de reparación imperfecto do ADN, exposición a radicais libres xenerados pola fosforilación oxidativa. Acúmulo secuencial ó longo do linaxe materno Heteroplasmia, homoplasmia, segregación replicativa, efecto limiar
207 Herdanza mitocondrial
208 Herdanza mitocondrial
209 Herdanza mitocondrial Características clínicas Manifestacións neurolóxicas Xordeira neurosensorial Miopatía con fatiga Neuropatía periférica Mioclonía Mielopatía Ataxia Crises convulsivas Demencia Cefalea vascular Manifestacións xerais Defectos na conducción cardiaca Miocardiopatia Diabetes mellitus PseudohipoPTH Talla baixa Retinopatia pigmentaria Acidose láctica Glomerulopatía Disfunción hepática Trastornos hematolóxicos Depresión
210 Herdanza mitocondrial Datos de Laboratorio Frebas roxas e rotas en biopsia de m. esquelético Aumento de lactato en suero e LCR Potencial miopático en EMG Xordeira neurosensorial en audiograma Defectos na conducción cardiaca Calcificación de ganglios basais en RNM SOG anormal ou A1c patolóxica
211 Herdanza mitocondrial Exemplos Encefalomielopatía mitocondrial multisistémica Miopatía mitocondrial Oftalmoplexia externa progresiva crónica Encefalomielopatía, acidose láctica e episodios afíns ó ictus Síndrome de epilepsia mioclónica Neuropatía, ataxia e retinite pigmentosa Neuropatía óptica hereditaria de Leber
212 Herdanza polixénica e multifactorial Xen 1 + Xen Xen n A M B E N T E
213 Herdanza polixénica e multifactorial Xen 1 + Xen Xen n + A M B E N T E
214 Herdanza polixénica e multifactorial Xen 1 + Xen Xen n + A M B E N T E
215 Herdanza polixénica e multifactorial Xen 1 + Xen Xen n + A M B E N T E FENOTIPO
216 A Common Variant in the FTO Gene Is Associated with Body Mass Index and Predisposes to Childhood and Adult Obesity Timothy M. Frayling 1, Nicholas J. Timpson 2, Michael N. Weedon 1, Eleftheria Zeggini 3, Rachel M. Freathy 1, Cecilia M. Lindgren 3, John R. B. Perry 1, Katherine S. Elliott 4, Hana Lango 1, Nigel W. Rayner 3, Beverley Shields 5, Lorna W. Harries 5, Jeffrey C. Barrett 4, Sian Ellard 6, Christopher J. Groves 7, Bridget Knight 5, Ann-Marie Patch 6, Andrew R. Ness 8, Shah Ebrahim 9, Debbie A. Lawlor 10, Susan M. Ring 10, Yoav Ben-Shlomo 10, Marjo-Riitta Jarvelin 11, Ulla Sovio 11, Amanda J. Bennett 7, David Melzer 12, Luigi Ferrucci 13, Ruth J. F. Loos 14, Inês Barroso 15, Nicholas J. Wareham 14, Fredrik Karpe 7, Katharine R. Owen 7, Lon R. Cardon 4, Mark Walker 16, Graham A. Hitman 17, Colin N. A. Palmer 18, Alex S. F. Doney 19, Andrew D. Morris 19, George Davey-Smith 20, The Wellcome Trust Case Control Consortium 21, Andrew T. Hattersley 1*, Mark I. McCarthy 3 SCIENCE, ABRIL 2007
217 Herdanza polixénica e multifactorial
218 Herdanza polixénica e multifactorial Gametes ABC ABc AbC Abc abc abc abc abc ABC ABc AbC Abc abc abc abc abc
219 Herdanza polixénica e multifactorial
220 Herdanza polixénica e multifactorial Limiar
221 Herdanza polixénica e multifactorial
222 Herdanza polixénica e multifactorial
223 Herdanza polixénica e multifactorial Exemplos Diabetes mellitus tipo 2 HTA Obesidade Esquizofrenia
224 Cromosomopatías Numéricas Cambios no cariotipo que afectan ó número de cromosomas Estructurais Cambios no cariotipo que afectan á forma dos cromosomas Síndromes por microdelección Síndromes de impronta xenómica
225 Cromosomopatías numéricas Nomenclatura Por exceso: + Por defecto: - 47, XY, , XX, -7
226 Cromosomopatías numéricas Autosómicas Trisomia 21 (Síndrome de Down) Non disxunción meiótica
227 Cromosomopatías numéricas Autosómicas Trisomía 21 (Síndrome de Down)
228 Cromosomopatías numéricas Autosómicas Trisomía 21 (Síndrome de Down)
229 Cromosomopatías numéricas Autosómicas Trisomía 21 (Síndrome de Down) 46,XX
230 Cromosomopatías numéricas Autosómicas Trisomía 21 (Síndrome de Down) 46,XX
231 Cromosomopatías numéricas Autosómicas Trisomía 21 (Síndrome de Down) 46,XX 47,XX,+21
232 Cromosomopatías numéricas Autosómicas Trisomía 21 (Síndrome de Down) 46,XX 47,XX,+21
233 Cromosomopatías numéricas Autosómicas Trisomia 21 (Síndrome de Down) RETRASO MENTAL Microxenia Cara redondeada Plegue epicántico Fisuras palpebrais Extremidades curtas Surco palmar único Hipotonía muscular Anomalías cardíacas conxénitas Refluxo gastrointestinal SAS Disfunción tiroidea Infeccións dos oidos
234 Cromosomopatías numéricas Autosómicas Trisomia 21 (Síndrome de Down)
235 Cromosomopatías numéricas Gonosómicas Trisomía 47,XXY (Síndrome de Klinefelter) Monosomía 45, X0 (Síndrome de Turner)
236 Cromosomopatías numéricas Gonosómicas
237 45, X0 (Síndrome de Turner) 45, X0 45, X0 46, XX
238 45, X0 (Síndrome de Turner) Talla baixa Edema Tórax ancho ( coraza romana ) Pterigium colli Disfunción ovárica Cardiopatia conxénita Hipotiroidismo Diabetes Perda de audición Defectos visuais Enfermidades autoinmunes Déficits cognitivos (visuoespacial, memoria, cálculo)
239 45, X0 (Síndrome de Turner)
240 Cromosomopatías numéricas Gonosómicas
241
242
243 47,XXY
244 47,XXY
245 47,XXY 46,XY
246 47,XXY 46,XY
247 Síndrome de Klinefelter
248 Cromosomopatías estructurais
249 Cromosomopatías estructurais Cromosoma en anel: Rotura do cromosoma en cada extremo e fusión
250 Cromosomopatías estructurais Cromosoma en anel: Rotura do cromosoma en cada extremo e fusión
251 Cromosomopatías estructurais
252 Cromosomopatías estructurais Traslocación: intercambio de material xenético entre cromosomas distintos
253 Cromosomopatías estructurais Traslocación: intercambio de material xenético entre cromosomas distintos
254 Cromosomopatías estructurais
255 Cromosomopatías estructurais Traslocación robertsoniana
256 Cromosomopatías estructurais Traslocación robertsoniana
257 Cromosomopatías estructurais Traslocación robertsoniana Unión dos brazos longos de 2 cromosomas acrocéntricos (13, 14, 15, 21 e 22), dando lugar a un cromosoma que, virtualmente, ten todo o material xenético dos dous cromosomas orixinais.
258 Cromosomopatías estructurais
259 Cromosomopatías estructurais Inversión: Cámbeo de orientación do material xenético de un cromosoma
260 Cromosomopatías estructurais Inversión: Cámbeo de orientación do material xenético de un cromosoma
261 Cromosomopatías estructurais Inversión: Cámbeo de orientación do material xenético de un cromosoma Inserción: Material xenético que se intercala no brazo de un cromosoma
262 Cromosomopatías estructurais Inversión: Cámbeo de orientación do material xenético de un cromosoma Inserción: Material xenético que se intercala no brazo de un cromosoma
263
264 Deleción: Rotura e perda de parte do meterial xenético
265 Deleción: Rotura e perda de parte do meterial xenético
266 Deleción: Rotura e perda de parte do meterial xenético Síndrome do miaño de gato 46, 5qlunes 25 de octubre de 2010
267 Síndromes por microdelección Trastornos xenéticos que imitan unha combinación de trastornos de un so xen Eliminación de un pequeno grupo de xens estreitamente agrupados Exemplos Complexo tumor de Wilms-aniridia (11p13, xenes PAX6, WT1) Retraso mental, tumor de Wilms, afectación ocular e xénito-urinaria Patients with mutations in the PAX6 gene develop multiple eye abnormalities, including any or all of: aniridia (absence of iris), corneal opacity (aniridia-related keratopathy), cataract (lens clouding), glaucoma and long-term retinal degeneration Síndrome de Miller-Dieker (MDS) (17p13, Xenes LIS1 e epsilon) Retraso mental, lisencefalia, facies dismórfica
Tema: Enerxía 01/02/06 DEPARTAMENTO DE FÍSICA E QUÍMICA
Tema: Enerxía 01/0/06 DEPARTAMENTO DE FÍSICA E QUÍMICA Nome: 1. Unha caixa de 150 kg descende dende o repouso por un plano inclinado por acción do seu peso. Se a compoñente tanxencial do peso é de 735
MUTACIÓNS. Carmen Cid Manzano I.E.S. Otero Pedrayo. Ourense. Departamento Bioloxía e Xeoloxía
MUTACIÓNS Carmen Cid Manzano. Departamento Bioloxía e Xeoloxía . As mutacións foron descritas por primeira vez en 1901 por un dos descubridores de Mendel, o botánico alemán Hugo De Vries. Hugo de Vries
TEMA 6.- BIOMOLÉCULAS ORGÁNICAS IV: ÁCIDOS NUCLEICOS
TEMA 6.- BIMLÉCULAS RGÁNICAS IV: ÁCIDS NUCLEICS A.- Características generales de los Ácidos Nucleicos B.- Nucleótidos y derivados nucleotídicos El esqueleto covalente de los ácidos nucleicos: el enlace
MUTACIÓNS. Carmen Cid Manzano I.E.S. Otero Pedrayo. Ourense. Departamento Bioloxía e Xeoloxía
MUTACIÓNS Carmen Cid Manzano. Departamento Bioloxía e Xeoloxía . As mutacións foron descritas por primeira vez en 1901 por un dos descubridores de Mendel, o botánico alemán Hugo De Vries. Hugo de Vries
MUTACIÓNS. Carmen Cid Manzano I.E.S. Otero Pedrayo. Ourense. Departamento Bioloxía e Xeoloxía
MUTACIÓNS Carmen Cid Manzano I.E.S. Otero Pedrayo. Ourense. Departamento Bioloxía e Xeoloxía . As mutacións foron descritas por primeira vez en 1901 por un dos descubridores de Mendel, o botánico alemán
EXERCICIOS DE REFORZO: RECTAS E PLANOS
EXERCICIOS DE REFORZO RECTAS E PLANOS Dada a recta r z a) Determna a ecuacón mplícta do plano π que pasa polo punto P(,, ) e é perpendcular a r Calcula o punto de nterseccón de r a π b) Calcula o punto
Tema 3. Espazos métricos. Topoloxía Xeral,
Tema 3. Espazos métricos Topoloxía Xeral, 2017-18 Índice Métricas en R n Métricas no espazo de funcións Bólas e relacións métricas Definición Unha métrica nun conxunto M é unha aplicación d con valores
Procedementos operatorios de unións non soldadas
Procedementos operatorios de unións non soldadas Técnicas de montaxe de instalacións Ciclo medio de montaxe e mantemento de instalacións frigoríficas 1 de 28 Técnicas de roscado Unha rosca é unha hélice
Tema 13. Xenética, meiose e bases moleculares da herdanza.
Tema 13. Xenética, meiose e bases moleculares da herdanza. 1. OS beneficios da reprodución sexual (páx. 660) No reino animal, algúns vermes poden dividirse en 2 metades e cada unha rexenerar a outra metade.
EXERCICIOS AUTOAVALIABLES: RECTAS E PLANOS. 3. Cal é o vector de posición da orixe de coordenadas O? Cales son as coordenadas do punto O?
EXERCICIOS AUTOAVALIABLES: RECTAS E PLANOS Representa en R os puntos S(2, 2, 2) e T(,, ) 2 Debuxa os puntos M (, 0, 0), M 2 (0,, 0) e M (0, 0, ) e logo traza o vector OM sendo M(,, ) Cal é o vector de
S1301005 A REACCIÓN EN CADEA DA POLIMERASA (PCR) NA INDUSTRIA ALIMENTARIA EXTRACCIÓN DO ADN EXTRACCIÓN DO ADN CUANTIFICACIÓN. 260 280 260/280 ng/µl
CUANTIFICACIÖN 26/VI/2013 S1301005 A REACCIÓN EN CADEA DA POLIMERASA (PCR) NA INDUSTRIA ALIMENTARIA - ESPECTROFOTÓMETRO: Cuantificación da concentración do ADN extraido. Medimos a absorbancia a dúas lonxitudes
CATABOLISMO DE GLÚCIDOS
CATABOLISMO DE GLÚCIDOS FASE I FASE II FASE III PRINCIPALES RUTAS DE UTILIZACIÓN DE LA GLUCOSA Glucógeno-Almidón sacarosa (1) SE DEGRADA (5) SE ALMACENA (3) RUTA PENTOSA FOSFATO (4) (2) GLICÓLISIS Ribosa
TRIGONOMETRIA. hipotenusa L 2. hipotenusa
TRIGONOMETRIA. Calcular las razones trigonométricas de 0º, º y 60º. Para calcular las razones trigonométricas de º, nos ayudamos de un triángulo rectángulo isósceles como el de la figura. cateto opuesto
Ano 2018 FÍSICA. SOL:a...máx. 1,00 Un son grave ten baixa frecuencia, polo que a súa lonxitude de onda é maior.
ABAU CONVOCAT ORIA DE SET EMBRO Ano 2018 CRIT ERIOS DE AVALI ACIÓN FÍSICA (Cód. 23) Elixir e desenvolver unha das dúas opcións. As solución numéricas non acompañadas de unidades ou con unidades incorrectas...
METABOLISMO. É a síntese de glicosa a partir de precursores non glicídicos (piruvato, lactato, aminoácidos, glicerol).
1.- a) Que é a gliconeoxénese? É a síntese de glicosa a partir de precursores non glicídicos (piruvato, lactato, aminoácidos, glicerol). b) Indica brevemente en que consiste a glicólise, o lugar da célula
ÁCIDOS NUCLEICOS. Carmen Cid Manzano. I.E.S. Otero Pedrayo. Ourense. Departamento Bioloxía e Xeoloxía.
ÁCIDOS NUCLEICOS Carmen Cid Manzano I.E.S. Otero Pedrayo. Ourense. Departamento Bioloxía e Xeoloxía. Os ácidos nucleicos foron descubertos por Freidrich Miescher en 1869. Este científico traballando con
PAU XUÑO 2010 MATEMÁTICAS II
PAU XUÑO 010 MATEMÁTICAS II Código: 6 (O alumno/a deber responder só aos eercicios dunha das opcións. Punuación máima dos eercicios de cada opción: eercicio 1= 3 punos, eercicio = 3 punos, eercicio 3 =
ÁCIDOS NUCLEICOS. Carmen Cid Manzano I.E.S. Otero Pedrayo. Ourense. Departamento Bioloxía e Xeoloxía.
ÁCIDOS NUCLEICOS Carmen Cid Manzano. Departamento Bioloxía e Xeoloxía. Os ácidos nucleicos foron descubertos por Freidrich Miescher en 1869. Este científico traballando con leucocitos e espermatozoides
8. Tampón fosfato, tampón bicarbonato. Substancias ANFÓTERAS 9. De que moléculas se trata? Como se chama o carbono nº 1?. Como se chama o enlace?
Repaso 1. Cales son os bioelementos primarios? Cales son os secundarios? Definición de oligoelementos. 2. Enlaces fortes? Enlaces débiles? 3. Estrutura da auga. Enlaces que se establecen entre as distintas
Tema 7. Glúcidos. Grados de oxidación del Carbono. BIOQUÍMICA-1º de Medicina Dpto. Biología Molecular Isabel Andrés. Alqueno.
Tema 7. Glúcidos. Funciones biológicas. Monosacáridos: nomenclatura y estereoisomería. Pentosas y hexosas. Disacáridos. Enlace glucídico. Polisacáridos de reserva: glucógeno y almidón. Polisacáridos estructurales:
Digestión de los lípidos
Digestión de los lípidos El 90% de los lípidos de la dieta está conformado por triacilglicéridos. El 10% restante está compuesto por fosfolípidos, colesterol, ésteres de colesterol y ácidos grasos libres
Física P.A.U. VIBRACIÓNS E ONDAS 1 VIBRACIÓNS E ONDAS
Física P.A.U. VIBRACIÓNS E ONDAS 1 VIBRACIÓNS E ONDAS PROBLEMAS M.H.S.. 1. Dun resorte elástico de constante k = 500 N m -1 colga unha masa puntual de 5 kg. Estando o conxunto en equilibrio, desprázase
Física P.A.U. ELECTROMAGNETISMO 1 ELECTROMAGNETISMO. F = m a
Física P.A.U. ELECTOMAGNETISMO 1 ELECTOMAGNETISMO INTODUCIÓN MÉTODO 1. En xeral: Debúxanse as forzas que actúan sobre o sistema. Calcúlase a resultante polo principio de superposición. Aplícase a 2ª lei
METABOLISMO DEFINICIÓN :
1 METABOLISMO DEFINICIÓN : É o conxunto de reaccións químicas que se producen no interior das células e que conducen á transformación dunhas moléculas noutras. As distintas reaccións químicas do metabolismo
Carmen Cid Manzano I.E.S. Otero Pedrayo. Ourense. Departamento Bioloxía e Xeoloxía.
PROTEÍNAS Carmen Cid Manzano I.E.S. Otero Pedrayo. Ourense. Departamento Bioloxía e Xeoloxía. CONCEPTO As proteínas pódense definir como polímeros formados pola unión, mediante enlaces peptídicos, de unidades
14. A BASE MOLECULAR DA HERDANZA. Bioloxía 2º Bacharelato. Texto: Laura Gutiérrez Pelayo Ilustracións: Xulio Gutiérrez Roger
14. BSE MOLEULR Bioloxía 2º Bacharelato D HERDNZ Texto: Laura Gutiérrez Pelayo Ilustracións: Xulio Gutiérrez Roger IUG REPLIIÓN DO DN. omentar que de tódolos modelos propostos para explicar a replicación
ESTRUTURA ATÓMICA E CLASIFICACIÓN PERIÓDICA DOS ELEMENTOS
Química P.A.U. ESTRUTURA ATÓMICA E CLASIFICACIÓN PERIÓDICA DOS ELEMENTOS ESTRUTURA ATÓMICA E CLASIFICACIÓN PERIÓDICA DOS ELEMENTOS CUESTIÓNS NÚMEROS CUÁNTICOS. a) Indique o significado dos números cuánticos
Lípidos. Clasificación
Lípidos Son compuestos encontrados en organismos vivos, generalmente solubles en solventes orgánicos e insolubles en agua. Clasificación Propiedades físicas aceites grasas Estructura simples complejos
XEOMETRÍA NO ESPAZO. - Se dun vector se coñecen a orixe, o módulo, a dirección e o sentido, este está perfectamente determinado no espazo.
XEOMETRÍA NO ESPAZO Vectores fixos Dos puntos do espazo, A e B, determinan o vector fixo AB, sendo o punto A a orixe e o punto B o extremo, é dicir, un vector no espazo é calquera segmento orientado que
Tema 1. Espazos topolóxicos. Topoloxía Xeral, 2016
Tema 1. Espazos topolóxicos Topoloxía Xeral, 2016 Topoloxía e Espazo topolóxico Índice Topoloxía e Espazo topolóxico Exemplos de topoloxías Conxuntos pechados Topoloxías definidas por conxuntos pechados:
Química P.A.U. TERMOQUÍMICA 1 TERMOQUÍMICA
Química P.A.U. TERMOQUÍMICA 1 TERMOQUÍMICA PROBLEMAS TERMOQUÍMICA 1. O nafaleno (C₁₀H₈) é un composto aromático sólido que se vende para combater a traza. A combustión completa deste composto para producir
Química P.A.U. ÁCIDOS E BASES 1 ÁCIDOS E BASES
Química P.A.U. ÁCIDOS E BASES 1 ÁCIDOS E BASES PROBLEMAS ÁCIDO/BASE DÉBIL 1. Unha disolución de amonuíaco de concentración 0,01 mol/dm³ está ionizada nun 4,2 %. a) Escribe a reacción de disociación e calcula
PAU XUÑO 2015 BIOLOXÍA
PAU XUÑO 2015 Código: 21 BIOLOXÍA Estrutura da proba: a proba componse de dúas opcións (A e B). Só se poderá contestar unha das dúas opcións, desenvolvendo integramente o seu contido. Puntuación: a cualificación
ENLACE QUÍMICO CUESTIÓNS ENLACE IÓNICO. 1. Considerando o elemento alcalinotérreo do terceiro perquíodo e o segundo elemento do grupo dos halóxenos.
QQuímica P.A.U. ELACE QUÍMICO 1 ELACE QUÍMICO CUESTIÓS ELACE IÓICO 1. Considerando o elemento alcalinotérreo do terceiro perquíodo e o segundo elemento do grupo dos halóxenos. a) Escribe as súas configuracións
CURSO DE MICROBIOLOGÍA BÁSICA
Universidad Nacional Autónoma de éxico Facultad de Odontología Laboratorio de enética olecular CURSO DE ICROBIOLOÍA BÁSICA Diapositivas 2 Dra. Laurie Ann Ximénez-Fyvie tra. Adriana Patricia Rodríguez Hernández
BIOTECNOLOXÍA. Tema 17. Bioloxía 2º Bacharelato
BIOTECNOLOXÍA Tema 17 Bioloxía 2º Bacharelato Temario CIUGA Tema 17 A xenómica e a proteómica. Proxecto Xenoma Humano. Enxeñaría xenética e aplicacións. Organismos modificados xenéticamente. Repercusions
BIOLOXÍA 2º Bacharelato Colegio Hijas de Cristo Rey Mª Asunción Martín Ossorio curso ª AVALIACIÓN
1ª AVALIACIÓN 1.- NIVEIS DE ORGANIZACIÓN DOS SERES VIVOS: Con este apartado preténdese que os alumnos teñan unha idea dos niveis de complexidade da materia viva, dos tamaños relativos. 2.- BIOELEMENTOS,
REACCIÓNS DE TRANSFERENCIA DE PROTÓNS
REACCIÓNS DE TRANSFERENCIA DE PROTÓNS 1. Concepto de ácido e base segundo as teorías de Arrhenius e Brönsted-Lowry. 2. Concepto de par ácido-base conxugado. 3. Forza relativa dos ácidos e bases. Grao de
Química 2º Bacharelato Equilibrio químico 11/02/08
Química º Bacharelato Equilibrio químico 11/0/08 DEPARTAMENTO DE FÍSICA E QUÍMICA Nome: PROBLEMAS 1. Nun matraz de,00 litros introdúcense 0,0 10-3 mol de pentacloruro de fósforo sólido. Péchase, faise
2º BAC BIOLOXÍA UNIDADES 1, 2, 3, 4 1
2º BAC BIOLOXÍA UNIDADES 1, 2, 3, 4 1 Nestas páxinas danse unhas indicacións sobre cada apartado do libro baseadas na información que o Grupo de traballo das PAAU proporciona na páxina web da CIUG (ciug.cesga.es).
TEMA 3. Lípidos. Bioq. Juan Pablo Rodríguez
TEMA 3 Lípidos Bioq. Juan Pablo Rodríguez Lípidos - Definición Bajo el término Lípidos se agrupan un gran número de compuestos, de estructura química variada, que tienen la propiedad común de ser solubles
TEMA 9. Como obteñen enerxía as células a partir do alimento
TEMA 9. Como obteñen enerxía as células a partir do alimento As células requiren unha provisión constante de enerxía que provén da presente nas unións químicas das moléculas alimentarias. As máis importantes
Física P.A.U. ÓPTICA 1 ÓPTICA
Física P.A.U. ÓPTICA 1 ÓPTICA PROBLEMAS DIOPTRIO PLANO 1. Un raio de luz de frecuencia 5 10 14 Hz incide, cun ángulo de incidencia de 30, sobre unha lámina de vidro de caras plano-paralelas de espesor
Lógica Proposicional. Justificación de la validez del razonamiento?
Proposicional educción Natural Proposicional - 1 Justificación de la validez del razonamiento? os maneras diferentes de justificar Justificar que la veracidad de las hipótesis implica la veracidad de la
BIOLOXÍA Pregunta Obrigatoria. Tódolos alumnos deben responder a esta pregunta aínda que non é eliminatoria. Valoración: 2,5 puntos
24 BILXÍA Pregunta brigatoria. Tódolos alumnos deben responder a esta pregunta aínda que non é eliminatoria. Valoración: 2,5 puntos. a) A que grupo de biomoléculas pertencen as estructuras X, Y, Z representadas
Preguntas V e F (selectividade):
Preguntas V e F (selectividade): 2002 F- As vacinas proporcionan inmunidade artificial pasiva. F- Algúns xenes teñen intróns, exóns e axóns. F- A difusión pasiva non require transportadores. V- Os polisomas
A proba constará de vinte cuestións tipo test. As cuestións tipo test teñen tres posibles respostas, das que soamente unha é correcta.
Páxina 1 de 9 1. Formato da proba Formato proba constará de vinte cuestións tipo test. s cuestións tipo test teñen tres posibles respostas, das que soamente unha é correcta. Puntuación Puntuación: 0.5
Carmen Cid Manzano I.E.S. Otero Pedrayo. Ourense. Departamento Bioloxía e Xeoloxía.
ENXEÑER ERÍA A XENÉTICA Carmen Cid Manzano I.E.S. Otero Pedrayo. Ourense. Departamento Bioloxía e Xeoloxía. Biotecnoloxía é a disciplina baseada na utilización de seres vivos ou os seus compoñentes, para
Carmen Cid Manzano. I.E.S. Otero Pedrayo. Ourense. Departamento Bioloxía e Xeoloxía.
PROTEÍNAS Carmen Cid Manzano I.E.S. Otero Pedrayo. Ourense. Departamento Bioloxía e Xeoloxía. CONCEPTO As proteínas pódense definir como polímeros formados pola unión, mediante enlaces peptídicos, de unidades
Lógica Proposicional
Proposicional educción Natural Proposicional - 1 Justificación de la validez del razonamiento os maneras diferentes de justificar Justificar que la veracidad de las hipótesis implica la veracidad de la
PROTEÍNAS. 8. Que é un aminoácido?
PROTEÍNAS 1. Indique a natureza química, a función e ónde se atopan en maior abundancia as seguintes moléculas: glicóxeno, fosfolípidos, colesterol e queratina 2. En relación ás seguintes macromoléculas:
Indución electromagnética
Indución electromagnética 1 Indución electromagnética 1. EXPERIECIA DE FARADAY E HERY. A experiencia de Oersted (1820) demostrou que unha corrente eléctrica crea ao seu redor un campo magnético. Como consecuencia
RADIACIÓNS ÓPTICAS ARTIFICIAIS INCOHERENTES
Nº 33 - www.issga.es FRANCISCO JAVIER COPA RODRÍGUEZ Técnico superior en Prevención de Riscos Laborais Instituto Galego de Seguridade e Saúde Laboral Edita: Instituto Galego de Seguridade e Saúde Laboral
TEMA 3. ENLACE QUÍMICO
TEMA 3. ENLACE QUÍMICO ª) ENLACE QUÍMICO Na natureza non existen os átomos de forma aillada, senón que están xuntos formando agregacións chamadas moléculas, ións, A unión entre os átomos é un proceso espontaneo
FL/STEM Σχεδιασμός/Πρότυπο μαθήματος (χημεία) 2015/2016. Μάθημα (τίτλος) Οξυγόνο. Παραγωγή οξυγόνου Επίπεδο επάρκειας γλώσσας < Α1 Α2 Β1 Β2 C1
Μάθημα (τίτλος) Οξυγόνο. Παραγωγή οξυγόνου Επίπεδο επάρκειας γλώσσας < Α1 Α2 Β1 Β2 C1 Τάξη/βαθμίδα: 6η Αριθμός μαθητών στην τάξη: 8 Περιεχόμενο μαθήματος: Οξυγόνο. Θέμα: Άνθρωπος και φύση Ουσίες Προϋποθέσεις
Inmigración Estudiar. Estudiar - Universidad. Indicar que quieres matricularte. Indicar que quieres matricularte en una asignatura.
- Universidad Me gustaría matricularme en la universidad. Indicar que quieres matricularte Me quiero matricular. Indicar que quieres matricularte en una asignatura en un grado en un posgrado en un doctorado
Curso A MATERIA VIVA. Tema 1. Bioloxía 2º Bacharelato
Curso 2014 2015 A MATERA VVA Bioloxía 2º Bacharelato Temario CUGA Clasificación dos compoñentes químicos. Tipos de enlaces químicos presentes na materia viva: covalente, iónico, pontes de hidróxeno, forzas
CATABOLISMO. Carmen Cid Manzano. I.E.S. Otero Pedrayo. Ourense. Departamento Bioloxía e Xeoloxía.
CATABOLISMO Carmen Cid Manzano I.E.S. Otero Pedrayo. Ourense. Departamento Bioloxía e Xeoloxía. Nos procesos catabólicos as moléculas orgánicas degrádanse, paso a paso, ata formar outras moléculas máis
Física P.A.U. ÓPTICA 1 ÓPTICA
Física P.A.U. ÓPTICA 1 ÓPTICA PROBLEMAS DIOPTRIO PLANO 1. Un raio de luz de frecuencia 5 10¹⁴ Hz incide cun ángulo de incidencia de 30 sobre unha lámina de vidro de caras plano-paralelas de espesor 10
CASE: Projeto EDW Enterprise Data Warehouse
CASE: Projeto EDW Enterprise Data Warehouse Objetivos do Projeto Arquitetura EDW A necessidade de uma base de BI mais robusta com repositório único de informações para suportar a crescente necessidade
Eletromagnetismo. Johny Carvalho Silva Universidade Federal do Rio Grande Instituto de Matemática, Física e Estatística. ...:: Solução ::...
Eletromagnetismo Johny Carvalho Silva Universidade Federal do Rio Grande Instituto de Matemática, Física e Estatística Lista -.1 - Mostrar que a seguinte medida é invariante d 3 p p 0 onde: p 0 p + m (1)
TEMA. Clasificación de proteínas Criterios de clasificación Unión de ligandos en proteínas funcionalmente activas
TEMA Clasificación de proteínas Criterios de clasificación Unión de ligandos en proteínas funcionalmente activas Criterios de clasificación: COMPOSICIÓN HOMOPROTEÍNAS O PROTEÍNAS SIMPLES HETEROPROTEÍNAS
ln x, d) y = (3x 5 5x 2 + 7) 8 x
EXERCICIOS AUTOAVALIABLES: CÁLCULO DIFERENCIAL. Deriva: a) y 7 6 + 5, b) y e, c) y e) y 7 ( 5 ), f) y ln, d) y ( 5 5 + 7) 8 n e ln, g) y, h) y n. Usando a derivada da función inversa, demostra que: a)
Problemas resueltos del teorema de Bolzano
Problemas resueltos del teorema de Bolzano 1 S e a la fun ción: S e puede af irm a r que f (x) está acotada en el interva lo [1, 4 ]? P or no se r c ont i nua f (x ) e n x = 1, la f unció n no e s c ont
Carmen Cid Manzano I.E.S. Otero Pedrayo. Ourense. Departamento Bioloxía e Xeoloxía.
ENXEÑER ERÍA A XENÉTICA Carmen Cid Manzano. Departamento Bioloxía e Xeoloxía. A Biotecnoloxía é a disciplina baseada na utilización de seres vivos ou os seus compoñentes, para realizar determinados procesos
Física P.A.U. VIBRACIÓNS E ONDAS 1 VIBRACIÓNS E ONDAS
Física P.A.U. VIBRACIÓNS E ONDAS 1 VIBRACIÓNS E ONDAS INTRODUCIÓN MÉTODO 1. En xeral: a) Debúxanse as forzas que actúan sobre o sistema. b) Calcúlase cada forza. c) Calcúlase a resultante polo principio
PAU XUÑO 2011 MATEMÁTICAS II
PAU XUÑO 2011 MATEMÁTICAS II Código: 26 (O alumno/a debe responder só os exercicios dunha das opcións. Puntuación máxima dos exercicios de cada opción: exercicio 1= 3 puntos, exercicio 2= 3 puntos, exercicio
EXERCICIOS DE ÁLXEBRA. PAU GALICIA
Maemáicas II EXERCICIOS DE ÁLXEBRA PAU GALICIA a) (Xuño ) Propiedades do produo de marices (só enuncialas) b) (Xuño ) Sexan M e N M + I, onde I denoa a mariz idenidade de orde n, calcule N e M 3 Son M
Química P.A.U. ENLACE QUÍMICO 1 ENLACE QUÍMICO
Química P.A.U. ENLAE QUÍMI ENLAE QUÍMI UESTIÓNS ENLAE IÓNI. Razoa cal dos seguintes compostos terá maior punto de fusión: fluoruro de sodio ou bromuro de potasio. (P.A.U. Xuño 96) luoruro de sodio. punto
ÓPTICA- A LUZ Problemas PAAU
ÓPTICA- A LUZ Problemas PAAU XUÑO-96 CUESTION 2. opa Disponse de luz monocromática capaz de extraer electróns dun metal. A medida que medra a lonxitude de onda da luz incidente, a) os electróns emitidos
Profesor: Guillermo F. Cloos Física e química 1º Bacharelato O enlace químico 3 1
UNIÓNS ENTRE ÁTOMOS, AS MOLÉCULAS E OS CRISTAIS Até agora estudamos os átomos como entidades illadas, pero isto rara vez ocorre na realidade xa que o máis frecuente é que os átomos estea influenciados
Tema de aoristo. Morfología y semántica
Tema de aoristo Morfología y semántica El verbo politemático Cada verbo griego tiene 4 temas principales. La diferencia semántica entre ellos es el aspecto, no el tiempo. Semántica de los temas verbales
ΑΡΧΗ 1 ης ΣΕΛΙΔΑΣ KΕΝΤΡΙΚΗ ΕΠΙΤΡΟΠΗ ΕΙΔΙΚΩΝ ΜΑΘΗΜΑΤΩΝ ΠΑΡΑΣΚΕΥΗ 24 ΙΟΥΝΙΟΥ 2005 ΚΟΙΝΗ ΕΞΕΤΑΣΗ ΟΛΩΝ ΤΩΝ ΥΠΟΨΗΦΙΩΝ ΣΤΑ ΙΣΠΑΝΙΚΑ
ΑΡΧΗ 1 ης ΣΕΛΙΔΑΣ KΕΝΤΡΙΚΗ ΕΠΙΤΡΟΠΗ ΕΙΔΙΚΩΝ ΜΑΘΗΜΑΤΩΝ ΠΑΡΑΣΚΕΥΗ 24 ΙΟΥΝΙΟΥ 2005 ΚΟΙΝΗ ΕΞΕΤΑΣΗ ΟΛΩΝ ΤΩΝ ΥΠΟΨΗΦΙΩΝ ΣΤΑ ΙΣΠΑΝΙΚΑ Α. Να αποδώσετε στο τετράδιό σας στην ελληνική γλώσσα το παρακάτω κείμενο,
EXERCICIOS TERMINOLOXÍA ( RELACIONAR PALABRAS ) SELECTIVIDADE
EXERCICIOS TERMINOLOXÍA ( RELACIONAR PALABRAS ) SELECTIVIDADE 2002: 1. microfilamentos, ATP, lisosomas, triacilglicéridos, linfocitos B, microtúbulos, encimas hidrolíticos, transporte activo, glicerol,
Una visión alberiana del tema. Abstract *** El marco teórico. democracia, república y emprendedores; alberdiano
Abstract Una visión alberiana del tema - democracia, república y emprendedores; - - alberdiano El marco teórico *** - 26 LIBERTAS SEGUNDA ÉPOCA - - - - - - - - revolución industrial EMPRENDEDORES, REPÚBLICA
FRASES. Agrupa de tres en tres, mediante unha frase, os termos relacionados.
Agrupa de tres en tres, mediante unha frase, os termos relacionados. Índice de contidos: XUÑO 2001...1 SETEMBRO 01...2 XUÑO 02...2 SETEMBRO 02...3 XUÑO 03...3 SETEMBRO 03...4 XUÑO 04...4 SETEMBRO 04...5
PAU Setembro 2010 FÍSICA
PAU Setembro 010 Código: 5 FÍSICA Puntuación máxima: Cuestións 4 puntos (1 cada cuestión, teórica ou práctica). Problemas 6 puntos (1 cada apartado). Non se valorará a simple anotación dun ítem como solución
Catálogodegrandespotencias
www.dimotor.com Catálogogranspotencias Índice Motores grans potencias 3 Motores asíncronos trifásicos Baja Tensión y Alta tensión.... 3 Serie Y2 Baja tensión 4 Motores asíncronos trifásicos Baja Tensión
Química P.A.U. EQUILIBRIO QUÍMICO 1 EQUILIBRIO QUÍMICO
Química P.A.U. EQUILIBRIO QUÍMICO 1 EQUILIBRIO QUÍMICO PROBLEMAS FASE GAS 1. A 670 K, un recipiente de 2 dm 3 contén unha mestura gasosa en equilibrio de 0,003 moles de hidróxeno, 0,003 moles de iodo e
Química P.A.U. TERMOQUÍMICA 1 TERMOQUÍMICA
Química P.A.U. TERMOQUÍMICA 1 TERMOQUÍMICA PROBLEMAS TERMOQUÍMICA 1. Para o proceso Fe 2O 3 (s) + 2 Al (s) Al 2O 3 (s) + 2 Fe (s), calcule: a) A entalpía da reacción en condicións estándar e a calor desprendida
Química P.A.U. ÁCIDOS E BASES 1 ÁCIDOS E BASES
Química P.A.U. ÁCIDOS E BASES 1 ÁCIDOS E BASES PROBLEMAS ÁCIDO/BASE DÉBIL 1. Unha disolución de amoníaco de concentración 0,01 mol/dm 3 está ionizada nun 4,2 %. a) Escriba a reacción de disociación e calcule
Γενετική Διερεύνηση και Πρόληψη
Γενετική Διερεύνηση και Πρόληψη Επικαιροποίηση άσκησης (2007-2008): Ζαβιτσάνου Μ, Λαβράνος Γ, Μπακοπούλου Φ, Μπενέτου Β, Πετρίδου Ε Από το Εργαστήριο Ιατρικής Γενετικής: Καθ. Ε. Καναβάκης, Αναπλ/τρια Καθ.
Química P.A.U. ELECTROQUÍMICA 1 ELECTROQUÍMICA
Química P.A.U. ELECTROQUÍMICA 1 ELECTROQUÍMICA PROBLEMAS REACCIÓNS 1. Por oxidación do ión bromuro con ión permanganato [tetraoxomanganato(vii)] no medio ácido, obtense bromo (Br 2) e o sal de manganeso(ii):
Caso clínico. Sabela Sánchez Trigo. Hospital Arquitecto Marcide
Caso clínico Sabela Sánchez Trigo Hospital Arquitecto Marcide Caso clínico Idade e sexo? Cadro subagudo de 15 días de evolución de dor lumbar irradiada con sensación de perda de forza. Perda de peso voluntaria
ORIENTACIÓNS DO GRUPO DE TRABALLO
ORIENTACIÓNS DO GRUPO DE TRABALLO Bloque 1. A base molecular e fisicoquímica da vida Explicar o concepto de bioelemento e indicar a súa importancia biolóxica. Traballar os distintos aspectos dos monosacáridos
CADERNO Nº 11 NOME: DATA: / / Estatística. Representar e interpretar gráficos estatísticos, e saber cando é conveniente utilizar cada tipo.
Estatística Contidos 1. Facer estatística Necesidade Poboación e mostra Variables 2. Reconto e gráficos Reconto de datos Gráficos Agrupación de datos en intervalos 3. Medidas de centralización e posición
TEMA 10: METABOLISMO
TEMA 10: METABOLISMO - Concepto de catabolismo e mecanismo xeral de obtención de enerxía (ATP, respiración, fermentación). Panorama xeral do catabolismo (glícidos, lípidos e aminoácidos). - Glicólise,
IX. ESPAZO EUCLÍDEO TRIDIMENSIONAL: Aplicacións ao cálculo de distancias, áreas e volumes
IX. ESPAZO EUCLÍDEO TRIDIMENSIONAL: Aplicacións ao cálculo de distancias, áreas e volumes 1.- Distancia entre dous puntos Se A e B son dous puntos do espazo, defínese a distancia entre A e B como o módulo
ECOSISTEMAS. biotopo. Biotopo + biocenose biocenose. ecosistema
ECOSISTEMAS biotopo ecosistema Biotopo + biocenose biocenose ECOSISTEMA formado pola interacción BIOTOPO conxunto de MEDIO FÍSICO FACTORES FISICOS E QUIMICOS Temperatura Ph Humidade Salinidade... BIOCENOSE
1 La teoría de Jeans. t + (n v) = 0 (1) b) Navier-Stokes (conservación del impulso) c) Poisson
1 La teoría de Jeans El caso ás siple de evolución de fluctuaciones es el de un fluído no relativista. las ecuaciones básicas son: a conservación del núero de partículas n t + (n v = 0 (1 b Navier-Stokes
EQUILIBRIOS ÁCIDO-BASE
EQUILIBRIOS ÁCIDO-BASE 1- ÁCIDOS E BASES. DEFINICIÓN SEGUNDO AS TEORÍAS DE ARRHENIUS E BRÖNSTED-LOWRY. Arrhenius.- Ácido. substancia que en disolución acuosa disóciase producindo ións H. ( auga) AH H (aq.)
METABOLISMO DE LIPIDOS
METABLISM DE LIPIDS atabolismo de ácidos grasos.. xidación de ácidos grasos insaturados. Anabolismo. Biosíntesis de ácidos grasos. Biosíntesis de acilglicéridos. Biosíntesis de fosfolípidos. β-xidain MVILIZAIÓN
Exercicios de Física 02a. Campo Eléctrico
Exercicios de Física 02a. Campo Eléctrico Problemas 1. Dúas cargas eléctricas de 3 mc están situadas en A(4,0) e B( 4,0) (en metros). Caalcula: a) o campo eléctrico en C(0,5) e en D(0,0) b) o potencial
CARACTERÍSTICAS DOS SERES VIVOS
CARACTERÍSTICAS DOS SERES VIVOS Carmen Cid Manzano. Departamento Bioloxía e Xeoloxía. A BIOLOXÍA (do grego «βιος» bios, vida, e «λóγος» logos, razoamento, estudo, ciencia) ten como obxecto de estudo aos
PÁGINA 106 PÁGINA a) sen 30 = 1/2 b) cos 120 = 1/2. c) tg 135 = 1 d) cos 45 = PÁGINA 109
PÁGINA 0. La altura del árbol es de 8,5 cm.. BC m. CA 70 m. a) x b) y PÁGINA 0. tg a 0, Con calculadora: sß 0,9 t{ ««}. cos a 0, Con calculadora: st,8 { \ \ } PÁGINA 05. cos a 0,78 tg a 0,79. sen a 0,5
PROBLEMAS E CUESTIÓNS DE SELECTIVIDADE
PROBLEMAS E CUESTIÓNS DE SELECTIVIDADE O KMnO en presenza de H SO transforma o FeSO en Fe (SO ), formándose tamén K SO, MnSO e auga: a) Axusta a reacción molecular. b) Cantos cm de disolución de KMnO 0,5
PROBA DE AVALIACIÓN DO BACHARELATO PARA O ACCESO Á UNIVERSIDADE (ABAU) CONVOCATORIA DE XUÑO Curso
PROBA DE AVALIACIÓN DO BACHARELATO PARA O ACCESO Á UNIVERSIDADE (ABAU) CONVOCATORIA DE XUÑO Curso 2017-2018 Elixir e desenvolver unha das dúas opcións. As solución numéricas non acompañadas de unidades
Problemas xeométricos
Problemas xeométricos Contidos 1. Figuras planas Triángulos Paralelogramos Trapecios Trapezoides Polígonos regulares Círculos, sectores e segmentos 2. Corpos xeométricos Prismas Pirámides Troncos de pirámides
Resistencia de Materiais. Tema 5. Relacións entre tensións e deformacións
Resistencia de Materiais. Tema 5. Relacións entre tensións e deformacións ARTURO NORBERTO FONTÁN PÉREZ Fotografía. Ponte Coalbrookdale (Gran Bretaña, 779). Van principal: 30.5 m. Contido. Tema 5. Relacións
b) Segundo os datos do problema, en tres anos queda a metade de átomos, logo ese é o tempo de semidesintegración.
FÍSICA MODERNA FÍSICA NUCLEAR. PROBLEMAS 1. Un detector de radioactividade mide unha velocidade de desintegración de 15 núcleos min -1. Sabemos que o tempo de semidesintegración é de 0 min. Calcula: a)