ΔΙΟΙΚΗΣΗ ΒΙΟΜΗΧΑΝΙΚΩΝ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΕΩΝ III ΣΧΕΔΙΑΣMΟΣ ΠΑΡΑΓΩΓΙΚΗΣ ΔΙΑΔΙΚΑΣΙΑΣ Ι. Γιαννατσής ΣΧΕΔΙΑΣMΟΣ ΠΑΡΑΓΩΓΙΚΗΣ ΔΙΑΔΙΚΑΣΙΑΣ Σχεδιασμός Επιλογή Παραγωγικής παραγωγικής Διαδικασίας (πως) ικανότητας (πόσο) Σχεδιασμός Προϊόντος (τι) Ο σχεδιασμός της παραγωγικής διαδικασίας, η επιλογή του επιπέδου παραγωγικής ικανότητας και ο σχεδιασμός του προϊόντος είναι αλληλοεξαρτώμενα προβλήματα 1
ΣΧΕΔΙΑΣMΟΣ ΠΑΡΑΓΩΓΙΚΗΣ ΔΙΑΔΙΚΑΣΙΑΣ Σχεδιασμός του Προϊόντος Σχεδιασμός της Διαδικασίας Σχεδιασμός της Υπηρεσίας Σχεδιασμός της Διαδικασίας Στις μεταποιητικές λειτουργίες παραγωγής η επικάλυψη των σχεδιαστικών δραστηριοτήτων σε προϊόντα και διαδικασίες είναι ωφέλιμη Στις περισσότερες λειτουργίες παραγωγής υπηρεσιών η επικάλυψη του σχεδιασμού υπηρεσίας και διαδικασίας είναι εγγενής της φύσης της υπηρεσίας ΣΧΕΔΙΑΣMΟΣ ΠΑΡΑΓΩΓΙΚΗΣ ΔΙΑΔΙΚΑΣΙΑΣ Βασικοί Στόχοι Σχεδιασμού Ποιότητα (κατασκευής): Εξασφάλιση πόρων, ελαχιστοποίηση λαθών στην επεξεργασία Ταχύτητα: Ελαχιστοποίηση χρόνου παραγωγής, ικανός ρυθμός παραγωγής Αξιοπιστία: Αξιόπιστοι πόροι, αξιοπιστία χρόνου/όγκου Ευελιξία: Ποικιλία προϊόντων, ευκολία αλλαγών Κόστος: Αποφυγή περιττής επεξεργασίας και δυναμικότητας (waste) αλλά και λαθών 2
ΣΧΕΔΙΑΣMΟΣ ΠΑΡΑΓΩΓΙΚΗΣ ΔΙΑΔΙΚΑΣΙΑΣ Η μέτρηση της απόδοσης κατά το σχεδιασμό μιας παραγωγικής διαδικασίας αφορά κυρίως τη ροή των επεξεργαζόμενων μονάδων (υλικά, πληροφορίες, πελάτες ) μέσα στην παραγωγική διαδικασία. Μονάδες υπό επεξεργασία (εργασία σε εξέλιξη/ενδιάμεσα αποθέματα): Μ.Ο. μονάδων (ημιέτοιμα προϊόντα, πελάτες) που είναι μέσα στη διαδικασία σε μια δεδομένη στιγμή Ρυθμός διεκπεραίωσης: Ρυθμός με τον οποίο οι μονάδες εξέρχονται από τη διαδικασία (μονάδες/χρόνος) Χρόνος διεκπεραίωσης: Ο χρόνος, κατά μ.ο., που απαιτείται για να μετακινηθούν οι εισροές μέσα στη διαδικασία και να μετατραπούν σε εκροές (χρόνος/μονάδα) Εκμετάλλευση: Ποσοστό χρόνου που αναλώνεται σε χρήσιμο έργο (πραγματική ποσότητα παραγωγής / θεωρητική ποσότητα παραγωγής) ΣΧΕΔΙΑΣMΟΣ ΠΑΡΑΓΩΓΙΚΗΣ ΔΙΑΔΙΚΑΣΙΑΣ & ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ Κατά το σχεδιασμό της παραγωγικής διαδικασίας λαμβάνονται υπόψη και θέματα οικολογικής σημασίας Ποιες και πόσο σπάνιες/επικίνδυνες είναι οι πρώτες ύλες Ποσότητα απαιτούμενης ενέργειας Ποσότητα και επικινδυνότητα υπολειμμάτων Διάρκεια ζωής του προϊόντος Τέλος ζωής του προϊόντος (απόσυρση/ανακύκλωση) Ανάλυση κύκλου ζωής: Τεχνική εκτίμησης της ενέργειας/ρύπων που συνδέονται με την παραγωγή/διάθεση/χρήση και απόσυρση ενός προϊόντος 3
ΔΙΑΓΡΑΜΜΑ ΡΟΗΣ Σύμβολα της απεικόνισης διαδικασιών προερχόμενα από την επιστημονική διοίκηση Λειτουργία (μια δραστηριότητα η οποία προσθέτει αξία άμεσα) Επιθεώρηση (ένα είδος ελέγχου) Μεταφορά (μετακίνηση) Καθυστέρηση (αναμονή, π.χ., για υλικά) Αποθήκευση (ηθελημένη αποθήκευση, σε αντίθεση με την καθυστέρηση) Σύμβολα της απεικόνισης διαδικασιών προερχόμενα από την ανάλυση συστημάτων Έναρξη ή τέλος μιας διαδικασίας Δραστηριότητα Εισροή ή εκροή από μια διαδικασία Κατεύθυνση ροής Απόφαση (άσκηση του δικαιώματος επιλογής) N.Slag, S.Chambers, R.Johnston, «ιοίκηση Παραγωγής Προϊόντων & Υπηρεσιών», 5 η έκδ., Κλειδάριθµος ΔΙΑΓΡΑΜΜΑ ΡΟΗΣ ΓΙΑ ΠΑΡΑΓΩΓΗ ΚΑΤΑ ΠΑΡΑΓΓΕΛΙΑ (ΕΙΔ. ΕΡΓΑΣΙΩΝ) Προετοιμασία φωτολιθογραφικού υλικού για μια ειδική εργασία και μια τυπική απεικόνιση των διαδικασιών της 4
ΔΙΑΓΡΑΜΜΑ ΡΟΗΣ ΓΙΑ ΓΡΑΜΜΗ ΠΑΡΑΓΩΓΗΣ (ΜΑΖΙΚΗ ΠΑΡΑΓ.) Μια διαδικασία μαζικής παραγωγής μια διαδικασία πακεταρίσματος N.Slag, S.Chambers, R.Johnston, «ιοίκηση Παραγωγής Προϊόντων & Υπηρεσιών», 5 η έκδ., Κλειδάριθµος ΔΙΑΓΡΑΜΜΑ ΡΟΗΣ ΓΙΑ ΣΥΝΕΧΗ ΠΑΡΑΓΩΓΗ Μέρος μιας συνεχούς διαδικασίας και τυπική αναπαράστασή της N.Slag, S.Chambers, R.Johnston, «ιοίκηση Παραγωγής Προϊόντων & Υπηρεσιών», 5 η έκδ., Κλειδάριθµος 5
ΔΙΑΓΡΑΜΜΑ ΡΟΗΣ ΓΙΑ ΠΑΡΑΓΩΓΗ ΣΕ ΠΑΡΤΙΔΕΣ Ένα κατάστημα εξυπηρέτησης αυτό το γυμναστήριο προσφέρει μια σχετική ποικιλία στα πλαίσια ενός τυποποιημένου συνόλου από εγκαταστάσεις και διαδικασίες N.Slag, S.Chambers, R.Johnston, «ιοίκηση Παραγωγής Προϊόντων & Υπηρεσιών», 5 η έκδ., Κλειδάριθµος Παραγωγή σάντουιτς Τυποποιημένη διαδικασία Πρώτες ύλες Παρασκευή Αποθηκευµένα σάντουιτς Μεταφορά στα σηµεία πώλησης Αποθηκευµένα σάντουιτς Πώληση Είσπραξη Παραγγελία πελάτη Παραγωγή σάντουιτς Εξατομικευμένη διαδικασία Πρώτες ύλες Παρασκευή Είσπραξη Παραγγελία πελάτη 6
Εξατομικευμένα σάντουιτς Προσαρμοσμένη διαδικασία Παρασκευή ολόκληρου του σάντουιτς Παρασκευή βάσεων για σάντουιτς Χρήση τυποποιηµένης βάσης; Όχι Είσπραξη Ψωµί και βασικά συστατικά Παραγγελία πελάτη Ναι Προσθήκη συστατικών Αποθηκευµένες βάσεις Παρασκευή από τυποποιηµένη βάση Η λειτουργία παραγωγής και πώλησης εξατοµικευµένων σάντουιτς Προσαρμοσμένη διαδικασία παραγωγής εξατομικευμένων σάντουιτς Χρήση τυποποιηµένης βάσης; Ψωµί και βασικά συστατικά Όχι Υλικά για σάντουιτς και πελάτες Παρασκευή ολόκληρου του σάντουιτς Προετοιµασία Παρασκευή όπως απαιτείται Είσπραξη Πελάτες και έτοιµα σάντουιτς Η περιληπτική διαδικασία παραγωγής και πώλησης εξατοµικευµένων σάντουιτς Παραγγελία πελάτη Ναι Αποθηκευµένες βάσεις Προσθήκη συστατικών Παρασκευή από τυποποιηµένη βάση Η λεπτοµερής διαδικασία παραγωγής και πώλησης εξατοµικευµένων σάντουιτς 7
ΔΙΑΓΡΑΜΜΑ ΡΟΗΣ Ηµ/νία: 9-30-02 Αναλυτής: TLR Τόπος: Εργοστάσιο «Α» ιαδικασία: Χυµός φρούτου Βήµα 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 Ενέργεια Μεταφορά Έλεγχος Καθ/ση Αποθήκευση Περιγραφή ιαδικασίας Εκφόρτωση φρούτων Μεταφορά για έλεγχο Ζύγισµα, έλεγχος, διαλογή Μεταφορά για αποθήκευση Αποθήκευση πριν την επεξεργασία Μεταφορά στον αποφλοιωτή Αποφλοίωση, καθαρισµός Αποθήκευση σε δεξαµενή νερού Φόρτωση µεταφορική ταινία Μεταφορά στο χώρο ανάµιξης Ζύγισµα, έλεγχος, διαλογή Χρόνος (min) 360 Σελίδα 1 από 3 Σύνολο 480 20 30 15 20 5 30 Απόσταση (m) 30 15 6 7 58 ΔΙΑΓΡΑΜΜΑ ΕΡΓΑΣΙΩΝ Πελάτης Σερβιτόρος Σεφ Α Σεφ Β Παραγγελία Ποτά ορεκτικά / Σαλάτα Γεύµα Παραλαβή Λογαριασµού Πληρωµή στον Σερβιτόρο Παραγγελία πλήρης; Ν Μεταβίβαση παραγγελίας στον Α Σεφ Μεταβίβαση παραγγελίας στον Β Σεφ Σερβίρισµα ποτών Σερβίρισµα ορεκτικών/σαλάτας Σερβίρισµα κυρίως γεύµατος Παράδοση λογαριασµού Παραλαβή πληρωµής Ο Προετοιµασία Ορεκτικών / Σαλάτας Παράδοση πιάτων στον Σερβιτόρο Προετοιµασία Γεύµατος Παράδοση πιάτων στον Σερβιτόρο Μετρητά ή Πιστωτική; Πιστωτική Παραλαβή απόδειξης, φιλοδώρηµα Μετρητά Ρέστα/απόδειξη στον πελάτη Πληρωµή µέσω πιστωτικής Φιλοδώρηµα Απόδειξη πιστωτικής Παραλαβή Φιλοδωρήµατος 8
ΔΙΑΓΡΑΜΜΑ ΕΡΓΑΣΙΩΝ Πηγή: J. Heizer, B. Render, Operations Management, 8 th ed., Prentice Hall, 2006 Διαγράμματα ροής της διαδικασίας επεξεργασίας αναφορών εξόδων στην Intel πριν και μετά τη βελτίωσή της Περιγραφή δραστηριότητας 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 21 22 23 24 Άφιξη αναφοράς Αναµονή για επεξεργασία Έλεγχος αναφοράς εξόδων Σφραγίδα και ηµεροµηνία στην αναφορά Αποστολή µετρητών στην παραλαβή Αναµονή για επεξεργασία Έλεγχος προκαταβολής Αποστολή στους πιστωτικούς λογαριασµούς Αναµονή για επεξεργασία Έλεγχος µητρώου εργαζόµενου Αποστολή στους χρεωστικούς λογαριασµούς Επισύναψη απόδειξης πληρωµής Πρωτοκόλληση αναφοράς Έλεγχος συµµόρφωσης µε κανόνες Αναµονή για οµαδοποίηση Παρτιδοποίηση αναφορών Προώθηση παρτίδας στο γραφείο ελέγχου Αναµονή για επεξεργασία Πρωτοκόλληση της παρτίδας αναφορών Έλεγχος απόδειξης πληρωµής Προώθηση αναφορών στον έλεγχο παρτίδων Απόδοση αριθµού ελέγχου στην παρτίδα Αντίγραφα αναφορών στην αρχειοθέτηση Αρχειοθέτηση των αναφορών 25 Προώθηση της απόδειξης πληρωµής 26 Επιβεβαίωση πληρωµής Περιγραφή δραστηριότητας 1 Άφιξη αναφοράς 2 Σφραγίδα και ηµεροµηνία στην αναφορά 3 Έλεγχος αναφοράς εξόδων 4 Επισύναψη απόδειξης πληρωµής 5 Αναµονή για οµαδοποίηση 6 Παρτιδοποίηση αναφορών Προώθηση παρτίδας στο γραφείο ελέγχου 7 8 Αναµονή για επεξεργασία 9 Έλεγχος αναφορών και αποδείξεων 10 Προώθηση αναφορών στον έλεγχο παρτίδων 11 Απόδοση αριθµού ελέγχου στην παρτίδα Αντίγραφα αναφορών στην αρχειοθέτηση 12 13 Αρχειοθέτηση των αναφορών 14 Προώθηση της απόδειξης πληρωµής 15 Επιβεβαίωση πληρωµής Totals 5 5 2 2 1 Totals 7 8 5 5 1 9
ΝΟΜΟΣ ΤΟΥ LITTLE Χρόνος διεκπεραίωσης = Μονάδες υπό επεξεργασία Χρόνος κύκλου Χρόνος κύκλου = 2 λεπτά Μονάδες υπό επεξεργασία = 10 Χρόνος διεκπεραίωσης = 10 2 min= 20 min Χρόνος Διεκπεραίωσης (lead/total time): Χρόνος που απαιτείται για να εξέλθει μια μονάδα (ή μια παρτίδα) υπό επεξεργασία από το σύστημα (χρόνος επεξεργασίας συν χρόνος αναμονής) Χρόνος Κύκλου (cycle time): Μέσος χρόνος ανάμεσα στις μονάδες εκροής που εξέρχονται από τη διαδικασία (κάθε πόσο μια μονάδα εξέρχεται από τη διαδικασία). Δεν πρέπει να συγχέεται με τον χρόνο επεξεργασίας Μετριέται σε χρόνο/μονάδα Χρόνος Επεξεργασίας (working time): Χρόνος που αναλώνεται σε χρήσιμο έργο (επεξεργασία προϊόντος, εξυπηρέτηση, πελάτη) Δεν περιλαμβάνει τον χρόνο αναμονής ΝΟΜΟΣ ΤΟΥ LITTLE & ΣΥΝΑΦΕΙΣ ΣΧΕΣΕΙΣ Χρόνος Διεκπεραίωσης Μονάδες υπό επεξεργασία = x Χρόνος Κύκλου T = ΜΥΕ T ΜΥΕ= T T t C Χρόνος επεξεργασίας (χρόνος/μονάδα): T W Αριθμός εργαζομένων/μηχανών: Ν Χρόνος Κύκλου(χρόνος/μονάδα): T C = T W /N Ρυθμός Διεκπεραίωσης (μονάδες/χρόνος): T r = 1/T C % Αποδοτικότητας Διεκπεραίωσης: E=T W /T t t r 10
Ο νόµος του Little (ένας πραγµατικά χρήσιµος νόµος) Χρόνος διεκπεραίωσης = Μονάδες υπό επεξεργασία Χρόνος κύκλου 500 γραπτά εξετάσεων πρέπει να βαθµολογηθούν σε 5 ηµέρες (χρόνος εργασίας 7 ώρες την ηµέρα). Το κάθε γραπτό χρειάζεται 1 ώρα για να βαθµολογηθεί. Πόσοι βαθµολογητές χρειάζονται; Χρόνος διεκπεραίωσης = 5 ηµέρες 7 ώρες= 35 ώρες 35 ώρες= 500 γραπτά Χρόνος κύκλου Χρόνος κύκλου= 35 ώρες 500 γραπτά = 0.07 ώρες Αριθµός βαθµολογητών= Περιεχόµενο εργασίας = 1 hour = 14.29 Χρόνος κύκλου 0.07 Η ΕΠΙΔΡΑΣΗ ΤΗΣ ΜΕΤΑΒΛΗΤΟΤΗΤΑΣ Τύποι μεταβλητότητας στη διαδικασία παραγωγής Μεταβλητότητα στη ζήτηση για επεξεργασία (μεταβλητότητα στους χρόνους άφιξης μονάδων προς επεξεργασία) Απόκλιση στους χρόνους εκτέλεσης των εργασιών Πιθανοί λόγοι: Καθυστέρηση στην άφιξη υλικών Δυσλειτουργίες/βλάβες Επανεπεξεργασία σφαλμάτων παραγωγής (ελαττωματικά, εκτός κατασκευαστικών προδιαγραφών) 11
Συχνότητα άφιξης (ζήτηση) 95 15 30 mins 20 10 mins 5 15 10 mins Χρόνος επεξεργασίας Utilization Εκμετάλλευση = = 5033.33 < = % 100% % Q = 0 Q > = 0 άπειρο High Χρόνος διεκπεραίωσης διαδικασίας (ή ενδιάμεσο απόθεμα/ ουρά) Low Χαμηλή εκμετάλλευση αλλά μικροί χρόνοι διεκπεραίωσης Υψηλή εκμετάλλευση αλλά μεγάλοι χρόνοι διεκπεραίωσης 0 20% 40% 60% 80% 100% Εκμετάλλευση δυναμικότητας Μείωση στη μεταβλητότητα της διαδικασίας ΣΧΕΔΙΑΣΤΙΚΕΣ ΕΠΙΛΟΓΕΣ & ΜΕΤΑΒΛΗΤΟΤΗΤΑ Η σχέση ανάμεσα στην εκμετάλλευση μιας διαδικασίας και στον αριθμό των μονάδων που περιμένουν για επεξεργασία για μεταβλητό ρυθμό άφιξης και μεταβλητούς χρόνους δραστηριότητας Μέσος αριθµός µονάδων που περιµένουν για επεξεργασία Μείωση της µεταβλητότητας Average number of units waiting to be processed Σύντοµος χρόνος αναµονής αλλά χαµηλή εκµετάλλευση Y Υψηλή εκµετάλλευση αλλά µεγάλος χρόνος αναµονής Μείωση στη µεταβλητότητα της διαδικασίας Z 0 10 20 30 40 50 60 70 80 90 100 Εκµετάλλευση 0 10 20 30 40 50 60 70 80 90 100 Εκµετάλλευση (α) Η µείωση της µεταβλητότητας επιτρέπει υψηλότερη εκµετάλλευση χωρίς µεγάλους χρόνους αναµονής (β) ιαχείριση της δυναµικότητας της διαδικασίας ή/και της µεταβλητότητας 12
ΣΧΕΔΙΑΣΤΙΚΕΣ ΕΠΙΛΟΓΕΣ & ΜΕΤΑΒΛΗΤΟΤΗΤΑ Κατά το σχεδιασμό της παραγωγικής διαδικασίας πρέπει να επιτευχθεί ο βέλτιστος συμβιβασμός μεταξύ χρόνου αναμονής και εκμετάλλευσης: Αποδοχή μέσων χρόνων αναμονής για να επιτευχθεί υψηλή εκμετάλλευση Αποδοχή χαμηλής εκμετάλλευσης για να επιτευχθούν χαμηλοί χρόνοι αναμονής.ή Να γίνει προσπάθεια μείωσης της μεταβλητότητας μέσω διάφορων οργανωτικών και τεχνικών μεθόδων Χρήσιμο εργαλείο αναμονής: Θεωρία ουρών/αναμονής και Μοντέλα προσομοίωσης 13