ΣΠΑΘΑΡΑΚΗ ΠΑΡΑΣΚΕΥΗ επιμ. Α ΑΙΜΑΤΟΛΟΓΙΚΟ ΕΡΓΑΣΤΗΡΙΟ ΠΑΓΝΗ Απρίλιος 2018
Ενώ η ηπαρίνη χρησιμοποιείται ευρέως ως αντιπηκτικό, οι πιο σοβαρές της παρενέργειες, είναι η θρομβοκυτταροπενία και οι θρομβώσεις. Η πρώιμη πτώση του αριθμού των αιμοπεταλίων που παρατηρείται κατά τη χορήγηση ηπαρίνης, χαρακτηρίζεται ως θρομβοκυτταροπενία τύπου Ι ή πρώιμο ΗΙΤ-Ι ή καλοήθες ΗΙΤ. Αποτελεί ένα σχετικά αθώο φαινόμενο και εμφανίζεται στο 5%-30% των ασθενών που παίρνουν ηπαρίνη, από την 1 η έως και την 4 η μέρα της χορήγησής της. Ο αριθμός των αιμοπεταλίων είναι συνήθως >100.000/μL και ανατάσσεται χωρίς να απαιτηθεί διακοπή της ηπαρίνης. Τελευταία έχει προταθεί να αποκαλείται «μη ανοσολογική θρομβοκυτταροπενία, σχετιζόμενη με την ηπαρίνη» προκειμένου να αποφευκτεί η σύγχυση με το σύνδρομο ΗΙΤ.
Η θρομβοκυτταροπενία από ηπαρίνη (HIT) ή ΗΙΤ-ΙΙ είναι ανοσολογικής αιτιολογίας αντίδραση στην θεραπεία με ηπαρίνη, προκαλούμενη από αντισώματα έναντι του συμπλόκου Ηπαρίνης/PF4. Πρόκειται για την πιο σοβαρή και πιο συχνή φαρμακοεξαρτώμενη θρομβοκυτταροπενία που εμφανίζεται από την 4 η έως και τη 10 η ημέρα (και κατά άλλους έως και τη 14 η ) της θεραπείας, ενώ σε ασθενείς που έλαβαν τους προηγούμενους 3 μήνες ηπαρίνη μπορεί να εμφανιστεί ακόμη και το 1 ο 24ωρο της επαναχορήγησής της.
Στην τυπική της εικόνα, η νόσος συνοδεύεται από βαρύτατες θρομβώσεις και τιμές αιμοπεταλίων <100.000/μl και >20.000/μL ή σχετική ελάττωση του αριθμού τους κατά 30%-50%. Χαρακτηρίζεται από σημαντική νοσηρότητα και θνησιμότητα εάν δεν διαγνωστεί εγκαίρως. Η εμφάνιση περιστατικού θρόμβωσης σε ασθενή με θετικά αντισώματα έναντι του συμπλόκου ηπαρίνης/pf4, που δεν συνοδεύεται από θρομβοκυτταροπενία σπανίως αναφέρεται στη βιβλιογραφία. 1.Heparin-induced thrombocytopenia in a nonthrombocytopenic patient with toxic epidermal necrolysis causing fatal outcome: is HIT still a HIT? Busche MN, Peters T, Knobloch K, Vogt PM, Rennekampff HO. J Burn Care Res. 2009 Jul-Aug;30(4):747-51. doi: 10.1097/BCR.0b013e3181ac05bf.PMID: 19506511 2. Heparin-induced thrombosis without thrombocytopenia Frederick A. Tibayan, MD,a Lawrence L. Leung, MD,b,c Thomas A. Burdon, MD,a,d and James I. Fann, MD,a,d. J Thorac Cardiovasc Surg 2010;139(2):e6-7 3. Heparin-induced thrombocytopenia without thrombocytopenia in an intensive care unit Nadia Benyounes 1,, Nicolas Engrand, Bruno Bartolini, Guillaume Taylor, Jean-Michel Devys. Europe PMC 2013; 42(7-8):1140-1142
Σκοπός της παρούσας εργασίας είναι να παρουσιάσει ένα σοβαρό περιστατικό θρόμβωσης σε έδαφος θεραπείας με ηπαρίνη, απουσία θρομβοκυτταροπενίας.
Άνδρας 66 ετών με ατομικό αναμνηστικό Σακχαρώδη Διαβήτη, Στεφανιαίας Νόσου, Αρτηριακής Υπέρτασης και υπερλιπιδαιμίας, εισήχθη στην Παθολογική Κλινική με οίδημα δεξιού άνω άκρου σε έδαφος επιβεβαιωμένης με Triplex θρόμβωσης δεξιάς υποκλειδίου φλέβας. Ο ασθενής λάμβανε θεραπεία με ηπαρίνη χαμηλού μοριακού βάρους, μετά από διαδερμική χολοκυστοστομία σε έδαφος χολολιθίασης. Ο ασθενής υποβλήθηκε σε ενδελεχή έλεγχο που περιλάμβανε (α) πλήρη αιματολογικό, βιοχημικό και ανοσολογικό έλεγχο συμπεριλαμβανομένου και ελέγχου για θρομβοφιλία και ΗΙΤ, (β) απεικονιστικό έλεγχο με αξονική αγγειογραφία θώρακος/τραχήλου/ κοιλίας, (γ) γαστροσκόπηση, κολονοσκόπηση.
Η μέθοδος που χρησιμοποιήθηκε είναι μία ταχεία ανοσοδοκιμασία (ID-PaGIA Heparin/PF4 Antibody test BIO-RAD) που χρησιμοποιείται παράλληλα με το 4Τscore, προκειμένου να αποκλειστεί γρήγορα το HIT(αποτέλεσμα εντός 1h). Το θετικό αποτέλεσμα επιβεβαιώνεται και με άλλη μέθοδο, ενώ το αρνητικό έχει μεγάλη αρνητική προγνωστική αξία (NPV:99,4%), ιδιαίτερα όταν συνδυάζεται και από ένα χαμηλό 4Τscore.
Κόκκινα σωματίδια πολυστυρενίου, καλυμμένα με PF4 και ηπαρίνη αντιδρούν με τον ορό ασθενούς πάνω σε γέλη, που περιέχει αντιανθρώπειο-igg. Εάν υπάρχουν τα αντισώματα στον ορό, αυτά θα προσδεθούν πάνω στο σύμπλεγμα PF4/Ηπαρίνης και όλο μαζί το ανοσοσύμπλεγμα θα συγκρατηθεί στην επιφάνεια της γέλης από το αντι-ανθρώπειο-igg αντίσωμα, δίνοντας ένα ορατό αποτέλεσμα που διαβάζεται με γυμνό οφθαλμό.
Επιβεβαιώθηκε η θρόμβωση της δεξιάς υποκλειδίου φλέβας και ανευρέθηκαν επιπλέον θρόμβωση της δεξιάς έσω και έξω σφαγίτιδας φλέβας καθώς και πολλαπλά πνευμονικά έμβολα σε τμηματικούς κλάδους της δεξιάς πνευμονικής αρτηρίας. O λοιπός εργαστηριακός έλεγχος απέβη αρνητικός, με εξαίρεση την ανεύρεση αντισωμάτων έναντι του συμπλόκου ηπαρίνης/pf4, με την μέθοδο PaGIA (θετική σε αραίωση>1/32). Απουσία άλλης αιτιολογίας για την θρόμβωση ο ασθενής αντιμετωπίστηκε ως HIT, λαμβάνοντας θεραπεία με Arixtra για ένα μήνα και στη συνέχεια με Sintrom.
Ασθενείς που λαμβάνουν θεραπεία με ηπαρίνη και εμφανίζουν κλινικά σημαντικές θρομβώσεις παρουσία αντισωμάτων έναντι του συμπλόκου ηπαρίνης/pf4, ακόμα και απουσία θρομβοκυτταροπενίας, πιθανόν να αποτελούν μια ΞΕΧΩΡΙΣΤΗ ΥΠΟΚΑΤΗΓΟΡΙΑ ΤΟΥ ΣΥΝΔΡΟΜΟΥ ΗΙΤ!
ΕΥΧΑΡΙΣΤΩ! 13