ΕΥΡΩΠΑΪΚΟ ΔΙΚΤΥΟ ΣΧΟΛΕΙΩΝ ΠΡΟΑΓΩΓΗΣ ΥΓΕΙΑΣ Σχολική χρονιά 2009-2010 ΔΗΜΟΤΙΚΟ ΣΧΟΛΕΙΟ ΚΑΜΑΡΕΣ ΛΑΡΝΑΚΑ Τηλέφωνο: 24639333 kamares.dim.la@cytanet.com.cy Διευθυντής: Μίλτος Ερωτοκρίτου Επιτροπή Αγωγής Υγείας και Πρόληψης της Παραβατικότητας: Χαρίκλεια Γεωργίου (Συντονίστρια) Μαρία Έλληνα (Συντονίστρια) Φωτεινή Χατζηκαλλή (Β. Διευθύντρια) Νέαρχος Ποταμίτης (Πρόεδρος Κεντρικού Μαθητικού Συμβουλίου) Στέλλα Πραστίτου (Αντιπρόεδρος Κεντρικού Μαθητικού Συμβουλίου) Κούλλα Newton (Μέλος του Συνδέσμου Γονέων) Χρύσω Δημητρίου (Μέλος του Συνδέσμου Γονέων) ΘΕΜΑ: Διαχείριση συγκρούσεων και βελτίωση των διαπροσωπικών σχέσεων Έτος προγράμματος: 4 ο ΣΤΟΧΟΙ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΟΣ Οι μαθητές: 1. Να αναγνωρίζουν, να εκφράζουν και να χειρίζονται καλύτερα τα συναισθήματά τους. 2. Να αναγνωρίζουν, να σέβονται και να αποδέχονται τη διαφορετικότητα των άλλων. 3. Να αποκτήσουν δεξιότητες συνεργασίας και επικοινωνίας με τους γύρω τους. 4. Να αναγνωρίζουν καταστάσεις σύγκρουσης στην καθημερινή ζωή και να αναπτύξουν αποδεκτές στρατηγικές επίλυσης συγκρούσεων. 1
ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΙΖΟΜΕΝΕΣ ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΕΣ ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΕΣ ΣΤΙΣ ΤΑΞΕΙΣ: Α) ΕΚΦΡΑΣΗ ΧΕΙΡΙΣΜΟΣ ΣΥΝΑΙΣΘΗΜΑΤΩΝ: Παρατήρηση εικόνων με πρόσωπα που εκφράζουν διάφορα συναισθήματα. Χορός με τη μουσική. Μόλις σταματά η μουσική, ο/η εκπαιδευτικός λέει ένα συναίσθημα και τα παιδιά κάνουν το "άγαλμα" που νιώθει αυτό το συναίσθημα χρησιμοποιώντας όλο το σώμα. "Αντιμετώπιση έντονων συναισθημάτων": κάθε ομάδα παίρνει από μια κάρτα έντονων συναισθημάτων (θυμός, αγάπη, χαρά, ζήλια, λύπη, φόβος) και σκέφτονται όλα τα παιδιά μαζί μια ιστορία που να ταιριάζει με την κάρτα τους. Τις γράφουν και τις διαβάζουν στις άλλες ομάδες. Γράφουν: "Νιώθω ωραία, όταν μου λένε...", "Νιώθω άσχημα, όταν μου λένε..." σε χάρτινα φύλλα δέντρου και τα κολλούν πάνω στα δέντρα που κατασκευάζουν. Ο προσωπικός μας θησαυρός για πράγματα που μπορούν να κάνουν και για άλλα που δε μπορούν αλλά θα ήθελαν να τα κάνουν κάποια στιγμή. Για κάτι που τους είπε κάποιος και αισθάνθηκαν άσχημα, αλλά και για κάτι που τους είπε κάποιος και αισθάνθηκαν καλά. «Θέλουμε να μας ενθαρρύνουν, να μας ενισχύουν, να μας επαινούν». Στο επάνω μέρος ενός χαρτιού γράφουν το όνομά τους και το δίνουν στο διπλανό τους. Αυτός γράφει στο κάτω μέρος κάτι καλό για το όνομα που διάβασε, το διπλώνει προς τα μέσα και το δίνει στον επόμενο να γράψει. Στο τέλος ο ιδιοκτήτης του χαρτιού διαβάζει όλα τα καλά λόγια που του έγραψαν. Αξιοποίηση των βιβλίων: «Οι λέξεις δεν είναι για να πληγώνουμε» της Ελίζαμπεθ Βέρντικ, και του βιβλίου «Τα χέρια δεν είναι για να δέρνουμε», του Μάρτιν Αγκάσι και παρουσίαση των παραμυθιών στην τάξη (αξιοποίηση κι άλλων παρόμοιων βιβλίων): - Οι λέξεις είναι για να επικοινωνούμε. Ομαδοποίηση λέξεων/ φράσεων ανάλογα με τη χρήση τους (λέξεις για να χαιρετήσουμε, λέξεις μαθηματικών, λέξεις ερωτήσεων, ευγενικές λέξεις, αστείες λέξεις, κτλ). - Άλλοι τρόποι επικοινωνίας (σώμα, κινήσεις). Να τονιστεί η ανάγκη της λεκτικής επικοινωνίας. Ψάχνουν λέξεις/ φράσεις που πληγώνουν. - Συζήτηση για τα συναισθήματα που προκαλούν οι λέξεις τους. 2
- Πώς μπορούμε να αντισταθούμε (σε άσχημες λέξεις, σε βρισιές, σε προσβολές, κτλ.). Η ασπίδα μου. - Καταγραφή πραγμάτων για τα οποία είναι τα χέρια (γίνεται προβολή της σελίδας 8 του παραμυθιού). - Συζήτηση: τι κάνει τους ανθρώπους να θέλουν να χτυπήσουν (όταν είναι θυμωμένοι, απογοητευμένοι, ) - Υπάρχουν άλλοι τρόποι αντίδρασης; Καταγραφή-συζήτηση. Μπορεί να καταλήξουν ως τάξη σε ενδεικτικούς τρόπους αντίδρασης, να τους καταγράψουν και να τους τοποθετήσουν κάπου στην τάξη. - Συνέχεια παράλληλα με το βιβλίο. Τα χέρια είναι για να παίξουμε, για να ζωγραφίσουμε, για να χορέψουμε, κτλ (Οι δραστηριότητες μπορεί να γίνονται καθημερινά με καρτέλα στον πίνακα: σήμερα τα χέρια είναι για να ). - Κάθε παιδί ετοιμάζει καρτέλα με σχέδιο και λεζάντα: «Τα χέρια είναι για να». - Φτιάχνουν χεράκια και τα ενώνουν σε αλυσίδα συνεργασία. Ενίσχυση αυτοεκτίμησης: Είμαι μοναδικός, γιατί... Αν ήμουν..., θα ήμουν... Συνταγή του εαυτού μου: στη θέση των υλικών καταγράφονται τα διάφορα χαρακτηριστικά γνωρίσματα του κάθε παιδιού (χαρακτήρας, εμφάνιση, ενδιαφέροντα, ταλέντα) και ακολούθως καταγράφεται η διαδικασία ανάμιξης των υλικών αυτών για τη δημιουργία του συγκεκριμένου ατόμου. (Β) ΣΕΒΑΣΜΟΣ ΚΙ ΑΠΟΔΟΧΗ ΤΗΣ ΔΙΑΦΟΡΕΤΙΚΟΤΗΤΑΣ Παρουσίαση του παραμυθιού «Δώσε την αγάπη». Αναφορά μέσα από αυτό στη δημιουργία φιλίας, στην αποδοχή. Προβολή της κινηματογραφικής ταινίας -κινούμενα σχέδια " Happy Feet" που έχει ως στόχο την αποδοχή της διαφορετικότητας ή κι άλλων σχετικών ταινιών. Τεχνική του κολάζ "Η ανθρώπινη οικογένεια", "Η γη - το σπίτι μας". Βρίσκουν κώδικες και συνθήματα που να ενθαρρύνουν τις καλές σχέσεις ανάμεσα στους ανθρώπους, όπως: "Ειρήνη - φιλία - αγάπη - βοήθεια", "Αγάπη χωρίς σύνορα σε όλη τη γη - βοήθεια σε όλους τους ανθρώπους". 3
(Γ) ΦΙΛΙΑ Γράφουν για τον καλύτερό τους φίλο. Η φανταστική χώρα/ χωριό της φιλίας. Εργασία σε ομάδες. Λίστες με πράγματα που θα έχει αυτή η χώρα, λέξεις που θα χρησιμοποιούνται, συμπεριφορές, κτλ. Ζωγραφίζουν τη χώρα αυτή. Συγγραφή παραμυθιών με θέμα τη φιλία. Σχολιασμός εικόνων και ρητών του τύπου «Φίλος είναι». Δημιουργία καρτών «Φίλος είναι». Ανταλλαγή καρτών για τα Χριστούγεννα με άλλα παιδιά της τάξης τους. Συνέντευξη με τους γονείς τους για το δικό τους καλύτερο φίλο. Φτιάχνουν μια φανταχτερή διαφήμιση, για να πείσουν τους άλλους να τους προτιμήσουν για φίλους. Ζωγραφίζουν τον εαυτό μας και γράφουν ρητά, όπως: "Θα είμαι δίπλα σου όταν με χρειάζεσαι. Είμαι γελαστή, γενναία, πολύ ευγενική και πάνω απ' όλα γενναιόδωρη. Αγαπήστε με, είμαι καλοσυνάτη, ξέρω να προσφέρω πραγματικά, βοηθάω τους φίλους μου." Η συνταγή της καλής φιλίας (υλικά, εκτέλεση) Κώδικας φιλικής συμπεριφοράς. Γράφουν ιστορίες και ποιήματα για δυο φίλους που τσακώνονται και με ποιο τρόπο συμφιλιώνονται. Το δεντράκι της φιλίας: καταγράφουν σε χάρτινο φρούτο τι σημαίνει φιλία και το κρεμάζουν στο δεντράκι. Πρόσκληση φιλίας. Πανδοχείο της φιλίας: Σ αυτό καταγράφονται τα ονόματα των παιδιών που παρουσιάζουν φιλική συμπεριφορά κατά τη διάρκεια της ημέρας ή εβδομάδας (μπορεί να είναι ένα τετράδιο ή μια καρτέλα αναρτημένη στην τάξη) Αλληλογραφία και συναντήσεις με παιδιά από άλλα σχολεία. Ημερολόγιο φιλίας (Δ) ΔΕΞΙΟΤΗΤΕΣ ΣΥΝΕΡΓΑΣΙΑΣ ΚΙ ΕΠΙΛΥΣΗΣ ΣΥΓΚΡΟΥΣΕΩΝ "Επίλυση διαφωνιών με ηρεμία": κάθε ομάδα παίρνει από μια κάρτα που γράφει μια αιτία διαφωνίας και από κάτω γράφει μια αρνητική-νευρική και μια θετικήήρεμη απάντηση. Μεγαλώνουν τους διαλόγους και τους παρουσιάζουν μέσα στην τάξη. 4
Επεξεργασία πραγματικών ή υποθετικών ιστοριών που περιέχουν συγκρούσεις ηρώων (εισηγήσεις για εναλλακτικούς τρόπους επίλυσης των συγκρούσεων, δραματοποίηση, αλλαγή-μετασχηματισμός της ιστορίας) Φώτα τροχαίας για επίλυση συγκρούσεων. Καταγραφή σε μορφή κώδικα αποδεκτών τρόπων επίλυσης συγκρούσεων. Συζητήσεις με αφορμές από τη συμπεριφορά τους στην τάξη και το διάλειμμα Δημιουργία-καταγραφή συμβολαίου συνεργασίας της ομάδας. Τα συννεφάκια της ζωής μου Πώς να τα διαλύσω. ΕΚΔΗΛΩΣΕΙΣ ΣΤΙΣ ΟΠΟΙΕΣ ΕΜΠΛΕΚΟΝΤΑΙ ΠΑΙΔΙΑ 1. Κουτί ταλέντων: Θα τοποθετηθεί ένα κουτί σε κοινόχρηστο χώρο του σχολείου όπου το κάθε παιδί θα μπορεί να τοποθετήσει ειδικό έντυπο στο οποίο να αναφέρει ένα ταλέντο που νομίζει ότι έχει. Προβολή του ταλέντου αυτού σε εκδήλωση. 2. Μόνιμη έκθεση: Σε μία πινακίδα σε κοινόχρηστο χώρο μπορούν να εκθέτονται ατομικές εκθέσεις ζωγραφικής μαθητών/μαθητριών, συλλογές αντικειμένων, φωτογραφίες από χόμπι ενός παιδιού κ.ά. Η κάθε έκθεση θα είναι εβδομαδιαία. 3. Επιβράβευση θετικής συμπεριφοράς μαθητών ή κι όλης της τάξης στη συγκέντρωση όλων των παιδιών (εμπλοκή και του Κ.Μ.Σ.) παρουσίαση ατομικών ή ομαδικών εργασιών απονομή τιμητικών διπλωμάτων. 4. Έμβλημα τάξης: Η κάθε τάξη θα ζωγραφίσει το έμβλημά της, αφού πρώτα αποφασίσει το «όνομα» της τάξης. Προτείνεται όπως το όνομα της τάξης να παραπέμπει στη συνεργασία και τη φιλία ανάμεσα στα παιδιά (π.χ. «Οι φίλοι», «Ο ένας για τον άλλο»). 5. Τα παιδιά θα έχουν κονκάρδες με θετικά μηνύματα: Είμαι ξεφτέρι! Β.Δ. (Βοηθός Δασκάλας). 6. Θα διοργανωθεί Μέρα φιλίας: πρόσκληση παιδιών άλλου σχολείου εμπλοκή στο πρόγραμμα. ΣΧΟΛΙΚΟ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ Μουσική στα διαλείμματα. Μια πινακίδα στην τάξη και μια στο σχολείο για το πρόγραμμα αυτό. 5
Κατασκευή παιγνιδιών στον εξωτερικό χώρο (φιδάκι, βασιλέας), τοποθέτηση τραπεζιών και καθισμάτων. Διοργάνωση ομαδικών παιχνιδιών τα διαλείμματα οργάνωση διαλειμμάτων. Κουτί «επικοινωνίας»: τοποθετείται στην αυλή του σχολείου ένα κουτί με άνοιγμα στο πάνω μέρος. Εκεί τα παιδιά θα τοποθετούν χαρτιά με κάποιο παράπονό τους, μια εισήγηση, κάτι που ένιωσαν, κτλ. ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΕΣ ΣΤΙΣ ΟΠΟΙΕΣ ΕΜΠΛΕΚΟΝΤΑΙ ΓΟΝΕΙΣ Ενημέρωση γονιών σε συγκέντρωση για το πρόγραμμα και τους στόχους της φετινής σχολικής χρονιάς Συμμετοχή γονιών στη Συντονιστική Επιτροπή του προγράμματος. Πρόσκληση γονιών και συμμετοχή τους σε διάφορες εκδηλώσεις, σε ομαδικές επισκέψεις-εκδρομές-θέατρο, που οργανώνει η σχολική μονάδα. Διοργάνωση σεμιναρίων που θα στοχεύουν στην ενίσχυση της αυτοεκτίμησης των ίδιων των γονιών αλλά και των παιδιών τους στο σπίτι καθώς και για τη βελτίωση των σχέσεων τους με τα παιδιά. ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΕΣ ΣΤΙΣ ΟΠΟΙΕΣ ΕΜΠΛΕΚΟΝΤΑΙ ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΟΙ o Δημιουργία αρχείου με δραστηριότητες στο γραφείο δασκάλων. o Διοργάνωση κοινών εκδηλώσεων με άλλα σχολεία. o Στη συνεδρία προσωπικού, οι συντονίστριες παρουσιάζουν δραστηριότητες που μπορούν να γίνουν από τα παιδιά στην τάξη και δίνεται στους συναδέλφους το απαραίτητο υλικό. o Πεντάλεπτη συζήτηση και σχολιασμός των προτεινόμενων δραστηριοτήτων του μήνα στη συνεδρία του προσωπικού. o Ενδυνάμωση της αυτοπεποίθησης και αυτοεικόνας των παιδιών. o Μεταλαμπάδευση θετικών στάσεων και αξιών μέσα από τη σχολική και μαθησιακή αλληλεπίδραση. o Δημιουργία περιβάλλοντος ασφάλειας, εμπιστοσύνης και επικοινωνίας. o Δημιουργική απασχόληση η οποία να προάγει τη χαρά της μάθησης. 6
ΠΡΩΤΟΤΥΠΕΣ ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΕΣ Μέρα ενδιαφερόντων: πρόσκληση στο χώρο του σχολείου ατόμων που ασχολούνται με τον αθλητισμό, τις τέχνες και ό,τι άλλο ενδιαφέρει τα παιδιά (ποδόσφαιρο, καλαθόσφαιρα, τένις, ταεκβοντό, χορό, ζωγραφική κ.ά.) και διδασκαλία στα παιδιά (δημιουργία σταθμών). Οργάνωση των ημερών της εβδομάδας. Οι τάξεις εκ περιτροπής να απασχολούνται με διάφορους τρόπους κατά τα διαλείμματα (παιχνιδότοπος, επιτραπέζια παιχνίδια, αθλήματα...) ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΙΖΟΜΕΝΗ ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗ Αρχική αξιολόγηση: Έντυπο αξιολόγησης (αρχική και τελική αξιολόγηση). Ημερολόγιο συγκρούσεων: Καταγραφή της συχνότητας των συγκρούσεων των μαθητών για μία εβδομάδα (αρχική και τελική αξιολόγηση). Συντρέχουσα αξιολόγηση: Η συντονιστική επιτροπή θα παρακολουθεί συνεχώς την εφαρμογή του προγράμματος, θα κάνει εισηγήσεις για εφαρμογή δραστηριοτήτων και θα παρέχει κάθε δυνατή βοήθεια στους εκπαιδευτικούς του σχολείου. Θα γίνεται συνεχής αξιολόγηση του προγράμματος κατά τη διάρκεια του χρόνου και στο τέλος θα γίνει τελική αξιολόγηση του προγράμματος για να διαπιστωθεί αν έχουν επιτευχθεί οι στόχοι που τέθηκαν. Τελική αξιολόγηση: γίνεται μέσα από καταγραφή των απόψεων των μαθητών και των εκπαιδευτικών και την αξιολόγηση των αποτελεσμάτων. 7