«Η περιήγηση ως μέσο μάθησης: τοπία φύσης και πολιτισμού στην πόλη των Τρικάλων» 3ο Γυμνάσιο Τρικάλων Σχολικό Έτος 2011-2012

«Η περιήγηση ως μέσο μάθησης: τοπία φύσης και πολιτισμού στην πόλη των Τρικάλων» 3ο Γυμνάσιο Τρικάλων Σχολικό Έτος 2011-2012 1

2

Πρωτότυπες-καλλιτεχνικές φωτογραφίες Συλλογή Εκπαιδευτικού υλικού στο πλαίσιο του ανωτέρω καινοτόμου εκπαιδευτικού προγράμματος: Στοιχεία τοπικής ιστορίας: τα μνημεία του πολιτισμού στην πόλη των Τρικάλων ή ένα γοητευτικό και επιμορφωτικό ταξίδι στο χρόνο. Πρωτότυπες ιστορίες δημιουργικής γραφής: Τα πιο γλυκά Χριστούγεννα του γέρο-μύλου Η ΜΕΛΑΓΧΟΛΙΑ ΤΟΥ ΓΕΡΟ-ΜΥΛΟΥ Μια ματιά στα πρόσωπα και τα πράγματα της πόλης μου ΠΕΡΙΗΓΗΣΗ ΣΤΗΝ ΠΟΛΗ ΜΟΥ «ΜΙΑ ΜΟΝΑΔΙΚΗ ΠΕΡΙΗΓΗΣΗ ΣΤΗΝ ΠΟΛΗ ΚΑΙ ΤΟΝ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟ ΤΩΝ ΤΡΙΚΑΛΩΝ» από τις μαθήτριες Γκάζα Μαρία και Αδάμου ΜαρίαΕυαγγελία του Β1 3ου Γυμνασίου Τρικάλων. 3

ΖΗΚΑ ΑΝΑΣΤΑΣΙΑ, μαθήτρια του Α1 του 3ου Γυμνασίου Τρικάλων: ΟΙ ΕΚΚΛΗΣΙΕΣ ΣΤΟ ΒΑΡΟΥΣΙ Συλλογή Εκπαιδευτικού υλικού από τις μαθήτριες του τμήματος Α1 του 3ου Γυμνασίου Τρικάλων: Ζήκα Αναστασία, Γκέκα Αρετή, Ζησοπούλου Ευθυμία, Βαγενά Λαμπρινή, Βήχα Χρυσάνθη, Δασκάλου Εβίτα, Βλησσάρη Δήμητρα, Βλησσάρη Ειρήνη, Γουλιώτη Δήμητρα, Αγγελή Ευαγγελία. Αδάμου Μαρία Ευαγγελία, Γκάζα Μαρία, Παπαστάθη Κωνσταντίνα, Μπεγλερίδου Ελένη, Μπλούτσος Στέφανος (ζωγραφικά έργα) 4

Συλλογή εκπαιδευτικού υλικού ΠΕΡΙΗΓΗΣΕΙΣ ΣΤΟΝ ΠΟΤΑΜΟ ΛΗΘΑΙΟ ΟΙ ΜΑΘΗΤΕΣ ΤΗΣ Α 1 ΤΑΞΗΣ ΤΟΥ 3ου ΓΥΜΝΑΣΙΟΥ ΤΡΙΚΑΛΩΝ ΕΥΡΙΠΙΔΗΣ ΔΗΜΟΥ ΘΩΜΑΣ-ΖΗΣΗΣ ΔΗΜΟΥ ΗΛΙΑΣ-ΑΠΟΣΤΟΛΟΣ ΓΟΥΛΑΣ ΧΛΩΡΙΔΑ ΚΑΙ ΠΑΝΙΔΑ ΤΟΥ ΝΟΜΟΥ ΤΡΙΚΑΛΩΝ Σύντομη Ιστορία της πόλης των Τρικάλων Από το μαθητή του Α1 Ηλία Γούλα 5

«Όλοι οι άνθρωποι,μικροί ή μεγάλοι έχουν ανάγκη από μια περιήγηση.ο κάθε άνθρωπος μέσα από την περιήγησή του μπορεί να μάθει πολλά πράγματα αλλά και να ξεφύγει από την καθημερινότητά του.νιώθει διάφορα συναισθήματα και θαυμάζει ό,τι βλέπει γύρω του.όλοι μας θαυμάζουμε κάτι διαφορετικό σε μια περιήγηση: αυτό μπορεί να είναι είτε άψυχο είτε έμψυχο». Γκάζα Μαρία, Β1 3ου Γυμνασίου Τρικάλων 6

7

«με συγκίνηση βλέπω και ηλικιωμένους ανθρώπους να κυκλοφορούν στην πόλη μας, και παρά την ηλικία τους δεν παραιτούνται απ τη ζωή. Αντίθετα βγαίνουν έξω, μαζεύονται στις πλατείες, βρίσκουν φίλους και γνωστούς, απολαμβάνουν τον ήλιο και συζητούν. Κυρίες μεγαλύτερης ηλικίας κάνουν τα ψώνια τους στην αγορά της πόλης ή παίζουν στις παιδικές χαρές με τα εγγόνια τους. Βέβαια με πίκρα βλέπω και κάποιους ηλικιωμένους, που ζητιανεύουν, για να μπορέσουν να επιζήσουν και άλλους που με δυσκολία περπατούν, μόνοι και αφρόντιστοι. Σκέφτομαι τότε πόσο δύσκολα είναι τα γηρατειά και εύχομαι όλοι οι ηλικιωμένοι να έχουν κοντά τους δικούς τους ανθρώπους, που να τους αγαπάνε και να τους φροντίζουν». Αδάμου Μαρία Ευαγγελία, μαθήτρια Β1 3ΟΥ ΓΥΜΝΑΣΙΟΥ ΤΡΙΚΑΛΩΝ 8

9

Υποθέματα ως όψεις και διαστάσεις του υπό προσέγγιση θέματος: Το αστικό τοπίο της πόλης των Τρικάλων ως, άλλοτε ισορροπημένος κι άλλοτε ανισόρροπος, συνδυασμός, «πολιτισμού» και φύσης. (επιτόπια μελέτη, λήψη φωτογραφιών, έρευνα) Περιηγητές στην πόλη μας: μαθητές στην «Αειφορία». Η πόλη ως ανθρωπογενές και φυσικό περιβάλλον. 10

11

Μέθοδος υλοποίησης: 1)Επιτόπια μελέτη χώρων-τοπίων του αστικού ιστού. 2) Λήψη φωτογραφιών μετά από κριτική και δημιουργική παρατήρηση. 3) Βιβλιογραφική έρευνα, αποδελτίωση σχετικών παραθεμάτων και συσχετισμός τους με φωτογραφίες, παλιές και νεότερες), καταδεικνύουν τα Πεδία σύνδεσης με τα προγράμματα σπουδών των αντίστοιχων γνωστικών αντικειμένων: Τοπική και Γενική Ιστορία, Εικαστική-Καλλιτεχνική Παιδεία, Έκθεση Ιδεών(Περιγραφή, Αφήγηση, Κατάθεση Απόψεων με επιχειρήματα), Φυσική Αγωγή: η περιήγηση-πεζοπορία ως μέσο άσκησης και ταυτόχρονα μάθησης. 12

13

Η Διερεύνηση, επεξεργασία και παρουσίαση του θέματος με : α) Επιτόπιες κατοπτεύσεις χώρων-αστικών τοπίων: Φρούριο, Βαρούσι, Σιδηροδρομικός Σταθμός, Μύλος Ματσόπουλου. Παλιές Συνοικίες-Μανάβικα. Λήψη Φωτογραφιών. β) Υλοποίηση και ολοκλήρωση των επισκέψεων και δράσεων με παράλληλη επεξεργασία του υλικού προς δημοσίευση-ανάρτηση στην ιστοσελίδα του σχολείου. γ) βιβλιογραφική έρευνα στο σχολείο και στη Δημοτική Βιβλιοθήκη. Αποδελτίωση σχετικών παραθεμάτων και συσχετισμός τους με φωτογραφίες παλιές και νεότερες. Συνολική επεξεργασία του υλικού και δημιουργία παρουσίασης (σε power point) με το απόσταγμα, τα συμπεράσματα, τις διαπιστώσεις και προσωπικές εντυπώσεις των μαθητών/μαθητριών από το Πρόγραμμα και την εμπλοκή τους σε αυτό. Παρουσίαση του αποτελέσματος του Προγράμματος στο σύνολο της Σχολικής Κοινότητας (μαθητές, γονείς, εκπαιδευτικούς) στην Αίθουσα Πολλαπλών Χρήσεων του Σχολείου, καταδεικνύει, επίσης, το πόσο και σε ποιους τομείς μπορεί να απλωθεί η δημιουργικότητα, η πρωτοτυπία και η καλλιτεχνική ματιά των μαθητών/μαθητριών. 14

15

Λέξεις κλειδιά: περιήγηση, μάθηση, πολιτιστική κληρονομιά, τοπική ιστορία, μνημεία, φύση, περιβάλλον, 3ο Γυμνάσιο Τρικάλων. 16

1.ΚΡΙΤΗΡΙΑ ΕΠΙΛΟΓΗΣ ΘΕΜΑΤΟΣ 1.Η στενή σύνδεσή του με την ιστορία των Τρικάλων, την οποία πρέπει να γνωρίσουν οι μαθητές για τη διατήρηση του παραδοσιακού μας πολιτισμού, την προστασία και διάδοση της πολιτιστικής μας κληρονομιάς, 2.Η επιλογή ενός τέτοιου θέματος θα προέτρεπε τους μαθητές και τις μαθήτριες να αναλάβουν πρωτοβουλίες και δράση ώστε να λειτουργούν ως ενεργά μέλη της κοινωνίας, βοηθώντας στη διατήρηση αρχικά και κατόπιν στην αναβάθμιση της ποιότητας της ζωής στον αστικό ιστό μιας όμορφης πόλης της περιφέρειας. 3.Μέσα από την όλη διαδικασία ευαισθητοποιούνται οι μαθητές σε κοινωνικά-ιστορικά-πολιτιστικά-πολιτισμικά θέματα. 4. Η γνωριμία μέσω της περιήγησης, επιτόπιας έρευνας πεδίου και μελέτης με χώρους που διατηρούν την ταυτότητα του ελληνικού αστικού τοπίου και αντιστέκονται στην πολιτισμική αφομοίωση. 17

Μια ματιά στα μνημεία ισοδυναμεί με μια ματιά στην ψυχή της πόλης 18

ΜΕΘΟΔΟΙ ΥΛΟΠΟΙΗΣΗΣ Μέθοδος Project (καθοδηγούμενη αυτενέργεια) Χρησιμοποίηση και προώθηση ατομικής και ομαδικής εργασίας Επισκέψεις στο «πεδίο», παρατηρήσεις, φωτογραφήσεις, συνεντεύξεις, συλλογή στοιχείων, δημιουργία έργων ζωγραφικής με εικαστικέςκαλλιτεχνικές αποδόσεις μνημείων και χώρων ιστορικής και πολιτιστικής σημασίας, καταγραφή και ταξινόμηση σε μορφή παρουσίασης. Συναισθηματική μέθοδος για βελτίωση της αυτογνωσίας και ικανότητάς τους για προστασία του περιβάλλοντος. Βιωματική προσέγγιση (Παιχνίδι ρόλων). 19

20

ΔΡΑΣΕΙΣ-ΠΑΡΕΜΒΑΣΕΙΣ: Ανάληψη δράσης για την διατήρηση και ανάπτυξη της παραδοσιακής μας κληρονομιάς, με στόχο την τουριστική προβολή και αναβάθμιση των παραδοσιακών οικισμών, χώρων και μνημείων της πόλης. Προτάσεις για την καλύτερη αξιοποίησή τους. Δημοσιεύσεις στον έντυπο και ηλεκτρονικό τοπικό και θεσσαλικό τύπο, σε εκπαιδευτικές πύλες πανελλήνιας εμβέλειας και στην ιστοσελίδα του σχολείου μας. Δημιουργία εκπαιδευτικής παρουσίασης σε ηλεκτρονική-ψηφιακή μορφή. 21

22

Πρωτότυπες ιστορίες δημιουργικής γραφής στο πλαίσιο του καινοτόμου εκπαιδευτικού προγράμματος «Η περιήγηση ως μέσο μάθησης: τοπία φύσης και πολιτισμού στην πόλη των Τρικάλων» (συντονιστές-υπεύθυνοι του προγράμματος κ., φιλόλογοςιστορικός, Δ/ντρια και κ. Κωνσταντίνος Γκούτας, Φυσικής Αγωγής, Υπο/ντής του Σχολείου) Υπεύθυνη εργαστηρίου δημιουργικής γραφής: ΗΛΙΑΔΗ ΑΜΑΛΙΑ 23

Μια ματιά στους ανθρώπους «Κάθε φορά που βγαίνω έξω, για μια βόλτα στην πόλη μου, μου αρέσει να παρατηρώ τα πάντα γύρω μου, τα κτήρια, τη φύση, μα πιο πολύ τους ανθρώπους. Κάποιοι είναι βιαστικοί, γιατί ίσως έχουν δουλειά, άλλοι γελούν και συζητούν χαρούμενα, κάποιοι πάλι περπατούν και παραμιλούν κλεισμένοι σε ένα δικό τους κόσμο. Οι μητέρες κρατούν αγκαλιά ή από το χέρι τα παιδιά τους ή σπρώχνουν το καροτσάκι περήφανες για το μωράκι τους. Τα μεγαλύτερα παιδιά τρέχουν βιαστικά για το φροντιστήριο με την τσάντα στον ώμο, πάντα όμως βρίσκουν λίγο χρόνο για μια κουβεντούλα στις πλατείες. Και το Σαββατόβραδο η πόλη γεμίζει από νεαροπαρέες, γεμάτες κέφι και όρεξη για διασκέδαση. Έπειτα μου αρέσει να κοιτώ και να ακούω τους εμπόρους στην λαϊκή αγορά, που διαλαλούν τα προϊόντα τους, τον καστανά, αυτόν που ψήνει ρόκες και αυτόν που πουλάει μαλλί της γριάς και ποπ-κορν, που δίνουν μια άλλη όψη στην πόλη μας, πιο γραφική. Και στον πεζόδρομο της Ασκληπιού οι καφετέριες είναι γεμάτες κόσμο, που απολαμβάνει τον καφέ του συζητώντας.» Αδάμου Μαρία Ευαγγελία, Β1 3ΟΥ Γυμνασίου Τρικάλων 24

25

«Αυτό που μου αρέσει περισσότερο όμως να παρατηρώ είναι ο τρόπος με τον οποίο οι άνθρωποι φέρονται απέναντι στη φύση και γενικά σε ό,τι βλέπουν γύρω τους.οι περισσότεροι δυστυχώς δεν εκτιμούν αυτά που έχουν βρει από τους παλαιότερους.είναι πολύ σημαντικό όμως να εκτιμούμε αυτά που βρήκαμε από τους προγόνους μας και να προσπαθούμε να τα διατηρήσουμε για να τα θαυμάσουν και οι επόμενες γενιές». Γκάζα Μαρία, μαθήτρια Β τάξης 3ου Γυμνασίου Τρικάλων 26

27

«Αυτό όμως που πιο πολύ με στενοχωρεί είναι να βλέπω μικρά παιδιά, που αναγκάζονται να ζητιανεύουν μέσα στο κρύο. Πολλές φορές υπάρχει κάπου εκεί κοντά κάποιος ενήλικας και αναρωτιέμαι, αν είναι εκεί για να τα προστατέψει ή για να τα εκμεταλλευτεί. Ακόμα παρατηρώντας και τους μετανάστες, μαύρους, Κινέζους, Πακιστανούς, να προσπαθούν να πουλήσουν διάφορα αντικείμενα, σκέφτομαι ποια ανάγκη τους έκανε να φύγουν απ τη μακρινή τους χώρα και πόσο δύσκολο θα πρέπει να είναι για αυτούς να ζουν σε μια ξένη πόλη, μακριά απ τους δικούς τους ανθρώπους και με δύσκολες συνθήκες διαβίωσης. Όλα αυτά μου παρουσιάζουν διαφορετικές όψεις των ανθρώπων, που η καθεμιά έχει το δικό της ενδιαφέρον. Και όσο παρατηρώ τους ανθρώπους, τόσο περισσότερα νιώθω να μαθαίνω για αυτούς και έτσι τους καταλαβαίνω καλύτερα και τους αγαπώ περισσότερο...» Μαρία-Ευαγγελία Αδάμου, Β1 3ου Γυμνασίου Τρικάλων 28

29

ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑΤΑ ΚΑΙ ΑΝΤΙΚΤΥΠΟΣ ΣΤΗΝ ΤΟΠΙΚΗ ΚΟΙΝΩΝΙΑ Μαζί με τους μικρούς μας μαθητές θα συνειδητοποιήσουν και τα μέλη της τοπικής κοινωνίας τη σχέση και την αλληλεξάρτηση του φυσικού και πολιτισμικού περιβάλλοντος, καθώς επίσης και το πόσο σημαντικό είναι αυτοί οι χώροι να διατηρούν την ταυτότητά τους και να αντιστέκονται στην πολιτισμική αφομοίωση. Πρέπει να συνεχίσουν να υπάρχουν για κάθε λαός τροφοδοτείται αενάως από τις πολιτισμικές του ρίζες. Αν ξεκοπεί από αυτές παρουσιάζει προβλήματα ταυτότητας. Όπου και εφόσον χρειάζεται, πρέπει τα σημαντικά μνημεία φύσης και πολιτισμού του αστικού ιστού και περιβάλλοντος να τύχουν παρεμβάσεων για τη σωτηρία τους. Σε περιπτώσεις που κινδυνεύουν από τον αφανισμό, να φροντίζουν οι μαθητές και οι μαθήτριες, άγρυπνοι φρουροί, για τη σωτηρία τους. 30

31

32

33

ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΗ ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ 1.Ν. Κατσόγιαννου, Τα Τρίκαλα και οι συνοικισμοί τους, Πολιτιστικός Οργανισμός του Δήμου Τρικκαίων. 2.Τσαπάλα-Βαρδούλη Φανή, «Τρίκαλα-Ελληνική Παραδοσιακή Αρχιτεκτονική», Εκδοτικός Οίκος Μέλισσα. 3.Περιοδικό «Τρικαλινά» του συνδέσμου ΦΙΛΟΣ 4.Τάκης Τλούπας, Μαρούλα Κλιάφα, Φανή Τσαπάλα-Βαρδούλη: «Στο Βαρούσι». Εκδόσεις Γνώση. Αθήνα 1988. 5.Αικατερίνη Κωστοπούλου-Μπαλαμώτη: «Η Συνοικία Βαρούσι από τον 17 ο αιώνα μέχρι σήμερα». Έκδοση του Πολιτιστικού Συλλόγου Τρικάλων «Το Βαρούσι», Αθήνα 1987. 6. ΠΗΓΗ : www.trikalacity.gr 7. http://el.wikipedia.org/wiki/%ce%a4%cf%81%ce%af%ce%ba%ce%b1%ce%bb%ce%b1 8. Θεόδωρου Νημά : ΤΡΙΚΑΛΑ ΚΑΛΑΜΠΑΚΑ ΜΕΤΕΩΡΑ - ΠΙΝΔΟΣ ΧΑΣΙΑ (εκδ. ΑΦΩΝ ΚΥΡΙΑΚΙΔΗ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ 1987) 9. http://1tee-trikal.tri.sch.gr/varousi/arx/frm.htm 10. Σωτήριος Γοργογέτας, συγγραφέας, Βικιπαίδεια, Ιστοσελίδα Μύλου Ματσόπουλου και Μύλου των Ξωτικών. 11. Συλλογή Εκπαιδευτικού υλικού στο πλαίσιο του ανωτέρω καινοτόμου εκπαιδευτικού προγράμματος: Στοιχεία τοπικής ιστορίας: τα μνημεία του πολιτισμού στην πόλη των Τρικάλων ή ένα γοητευτικό και επιμορφωτικό ταξίδι: Ιστοσελίδα του Σχολείου μας 3ου Γυμνασίου Τρικάλων: http://3gym-trikal.tri.sch.gr/ 34

35

Βαλαωρίτου 27-33 - 42100 ΤΡΙΚΑΛΑ Τηλέφ. : 24310-28697 Fax : 24310-28618 Ιστοσελίδα: http://3gym-trikal.tri.sch.gr Ε- mail mail@3gym-trikal.tri.sch.gr 36